ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Transcript

1 ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Γιώργος Ν. Μαγούλιος, Κακθγθτις Τμιμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής

2 Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 2

3 Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο ΤΕΙ Κεντρικισ Μακεδονίασ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3

4 ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΘΕΩΡΙΕ ΔΙΕΘΝΟΤ ΕΜΠΟΡΙΟΤ Περιεχόμενα: Μερκαντιλιςμόσ, Θ κεωρία του Απόλυτου Πλεονεκτιματοσ, Θ κεωρία του Συγκριτικοφ Πλεονεκτιματοσ, Θ κεωρία των Παραγωγικϊν Συντελεςτϊν, Θ κεωρία του Κφκλου Ηωισ του Προϊόντοσ. Λζξεισ Κλειδιά: διεκνζσ εμπόριο, κεωρίεσ κοπόσ: Θ κατανόθςθ βαςικϊν κεωριϊν του διεκνοφσ εμπορίου και θ ςφνδεςι τουσ με το ςφγχρονο οικονομικό περιβάλλον. 4

5 1.1 Μερκαντιλιςμόσ Θ κεωρία του Μερκαντιλιςμοφ (Εμποροκράτεσ, 17οσ αιϊνασ). Είναι θ περίοδοσ κατά τθν οποία το διεκνζσ εμπόριο γίνεται μζςω πολυτίμων λίκων και κυρίωσ με χρυςό και αςιμι. Σφμφωνα με τουσ οπαδοφσ του Μερκαντιλιςμοφ, θ δφναμθ μιασ χϊρασ, οικονομικι, πολιτικι κ.λπ., εξαρτάται από τθν ποςότθτα του χρυςοφ και του αςθμιοφ που διακζτει. Επόμενα, βαςικι επιδίωξθ κάκε χϊρασ ιταν θ ολοζνα και μεγαλφτερθ ςυγκζντρωςθ πολυτίμων λίκων. Το διεκνζσ εμπόριο αξιοποιείται ϊςτε να μεγιςτοποιείται θ ειςαγωγι των πολυτίμων λίκων με τθν ανάπτυξθ των εξαγωγϊν και να ελαχιςτοποιείται θ εξαγωγι τουσ με τον περιοριςμό των ειςαγωγϊν. Ο μθχανιςμόσ που διευκόλυνε τθν επιδίωξθ αυτι ιταν θ επιβολι προςτατευτικϊν μζτρων (δαςμοί και άλλοι περιοριςμοί), γι αυτό θ κεωρία είναι γνωςτι και ωσ προςτατευτιςμόσ. Αν και θ κυρίαρχθ αντίλθψθ ςτο διεκνζσ εμπόριο ςιμερα είναι θ απελευκζρωςθ των αγορϊν και θ κατάργθςθ των περιοριςμϊν, πολλζσ χϊρεσ προςφεφγουν ςε προςτατευτικά μζτρα προκειμζνου να προωκιςουν τα εκνικά και οικονομικά ςυμφζροντά τουσ. 5

6 1.2 Η θεωρία του Απόλυτου Πλεονεκτήματοσ Θ κεωρία του απόλυτου πλεονεκτθματοσ διατυπϊκθκε από τον Adam Smith το 1776 με το βιβλίο του «Ο Πλούτος των Εθνών». Υποςτιριξε ότι κάκε χϊρα πρζπει να εξειδικεφεται ςτθν παραγωγι εκείνων των προϊόντων για τα οποία διακζτει το απόλυτο πλεονζκτθμα ςτον παραγωγικό ςυντελεςτι εργαςία. Εάν ςτθ χϊρα Α το κόςτοσ παραγωγισ μιασ μονάδασ του προϊόντοσ χ είναι 40 ϊρεσ εργαςίασ και του ψ 70 ϊρεσ, ενϊ ςτθ χϊρα Β του χ είναι 60 και του ψ 50 ϊρεσ, τότε θ χϊρα Α πρζπει να εξειδικευτεί ςτθν παραγωγι του προϊόντοσ χ, ςτο οποίο ζχει μικρότερο κόςτοσ, δθλαδι απόλυτο πλεονζκτθμα και θ Β του ψ αντίςτοιχα. Θ χϊρα Α κα παράγει και κα εξάγει το προϊόν χ ςτθ Β και θ Β κα παράγει και κα εξάγει το προϊόν ψ ςτθν Α. 6

7 1.3 Η θεωρία του υγκριτικοφ Πλεονεκτήματοσ Σφμφωνα με τθ κεωρία του απόλυτου πλεονεκτιματοσ, εάν μια χϊρα δεν ζχει απόλυτο πλεονζκτθμα ςτθν παραγωγι των προϊόντων, τότε αυτι δεν μπορεί να ςυμμετζχει ςτο διεκνζσ εμπόριο και κα ειςάγει όλα εκείνα τα προϊόντα για τθν παραγωγι των οποίων άλλεσ χϊρεσ ζχουν απόλυτο πλεονζκτθμα. Το κενό αυτό τθσ κεωρίασ του A. Smith ιρκε να καλφψει ο David Ricardo με τθ κεωρία του ςυγκριτικοφ πλεονεκτθματοσ. Υποςτιριξε ότι μια χϊρα πρζπει να εξειδικεφεται ςτθν παραγωγι εκείνων των προϊόντων για τα οποία όχι μόνον διακζτει απόλυτο πλεονζκτθμα ςτον παραγωγικό ςυντελεςτι εργαςία, αλλά και όταν ζχει ςχετικό ι ςυγκριτικό πλεονζκτθμα. Με τθν εφαρμογι τθσ αρχισ του ςυγκριτικοφ πλεονεκτιματοσ, κάτω από ςυνκικεσ ελεφκερου εμπορίου, κάκε χϊρα πρζπει να ειδικεφεται ςτθν παραγωγι των αγακϊν, που ζχει τθ δυνατότθτα να παράγει ςχετικά φκθνά και πρζπει να ειςάγει τα προϊόντα, που για τθν παραγωγι τουσ οι άλλεσ χϊρεσ ζχουν ςυγκριτικό πλεονζκτθμα. 7

8 1.4. Η θεωρία των Παραγωγικών υντελεςτών Θ κεωρία τθσ ςχετικισ αφκονίασ των παραγωγικών ςυντελεςτών των Hecksher και Ohlin υποςτθρίηει ότι κάκε χϊρα πρζπει να εξειδικεφεται ςτα προϊόντα εκείνα για τθν παραγωγι των οποίων διακζτει ςχετικι αφκονία των αναγκαίων παραγωγικϊν ςυντελεςτϊν. Εφόςον οι αναγκαίοι για τθν παραγωγι ενόσ προϊόντοσ παραγωγικοί ςυντελεςτζσ είναι ςχετικά άφκονοι, τότε θ χϊρα κα παρουςιάηει πλεονεκτιματα ςτο κόςτοσ παραγωγισ ςε ςχζςθ με άλλεσ χϊρεσ που δεν διακζτουν τθν αντίςτοιχθ αφκονία. Σφμφωνα με το κεϊρθμα αυτό μια χϊρα τείνει να ειδικευτεί ςτθν παραγωγι εξαγϊγιμων προϊόντων, για τθν παραγωγι των οποίων χρθςιμοποιεί μεγάλεσ ποςότθτεσ ςυντελεςτϊν τθσ παραγωγισ, που βρίςκονται ςε ςχετικι αφκονία και να πραγματοποιεί ειςαγωγζσ προϊόντων, για τθν παραγωγι των οποίων χρθςιμοποιοφνται μεγάλεσ ποςότθτεσ ςυντελεςτϊν παραγωγισ, που είναι ςε ςχετικι ζλλειψθ ςτο εςωτερικό τθσ χϊρασ. 8

9 Σο «Παράδοξο» του Leontief O Leontief, με βάςθ το κεϊρθμα των Hecksher Ohlin, εξζταςε τθ διάρκρωςθ του εξωτερικοφ εμπορίου των Θ.Π.Α. για το ζτοσ 1947 και ειδικότερα τθν αναλογία των παραγωγικϊν ςυντελεςτϊν εργαςίασ και κεφαλαίου που χρθςιμοποιικθκαν για τθν παραγωγι των προϊόντων. Από τα αποτελζςματα τθσ ζρευνασ προζκυψε ότι, αν και οι Θ.Π.Α. είναι πλοφςιεσ ςε κεφάλαιο και κα ζπρεπε να εξάγουν προϊόντα εντάςεωσ κεφαλαίου, με βάςθ το κεϊρθμα των Hecksher Ohlin, οι εξαγωγζσ των ενςωμάτωναν περιςςότερθ εργαςία και λιγότερο κεφάλαιο. Το φαινόμενο αυτό ονομάςτθκε «παράδοξο» του Leontief και για τθν εξιγθςι του διατυπϊκθκαν διάφορεσ ερμθνείεσ, όπωσ το ότι οι μονάδεσ εργαςίασ δεν είναι ςυγκρίςιμεσ διεκνϊσ ι το ότι δεν ςυνυπολογίςτθκαν και άλλοι παραγωγικοί ςυντελεςτζσ (π.χ. φυςικοί πόροι), κακϊσ και το ότι αυτό οφείλεται ςτθ μεκοδολογία των ςτατιςτικϊν μετριςεων. 9

10 1.5 Η θεωρία του Κφκλου Ζωήσ του Προϊόντοσ Θ ιεωρία του κφκλου ζωθσ του προϊόντοσ υποςτθρίηει ότι οι εξαγωγζσ αλλά και ο τόποσ εγκατάςταςθσ τθσ παραγωγισ των προϊόντων ζχουν ςχζςθ με τθ φάςθ του κφκλου ηωισ των προϊόντων, ωσ εξισ: Στο ςτάδιο τθσ ειςαγωγθσ που το προϊόν είναι νζο, αυτό διατίκεται κυρίωσ ςτθν εςωτερικι αγορά και εν μζρει ςε άλλεσ αναπτυγμζνεσ αγορζσ που ζχουν τθ δυνατότθτα να το καταναλϊςουν. Στθ φάςθ τθσ ανάπτυξησ, το προϊόν εξάγεται ςε μεγαλφτερθ ζκταςθ ςε άλλεσ αναπτυγμζνεσ αγορζσ και ταυτόχρονα ζνα μζροσ τθσ παραγωγισ του γίνεται ςε αυτζσ. Στθ φάςθ τθσ ωρίμανςησ, εξάγεται πλζον και ςε αναπτυςςόμενεσ αγορζσ, ενϊ και μζροσ τθσ παραγωγισ του γίνεται ςε αυτζσ. Στθν τελευταία φάςθ του κφκλου, ςτο ςτάδιο τθσ παρακμθσ, το προϊόν πλζον παράγεται και διατίκεται αποκλειςτικά ςτισ αναπτυςςόμενεσ αγορζσ. 10

11 Σζλοσ Ενότητασ Επεξεργαςία: Τςιμπίρθσ Αλκιβιάδθσ Σζρρεσ,