Επιλογές. Άρθρων Πολιτικής Υγείας. Περιεχόµενα: Ουδέν Κακόν Αµιγές Καλού ΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ

Transcript

1 ΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ, ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Επιλογές Άρθρων Πολιτικής Υγείας ιευθυντής: Καθηγητής ς Φεβρουάριος - Μάρτιος 2012, Τόµος 2 / Φύλλο 5 Περιεχόµενα: απάνη» Γ.Βογιατζή Ουδέν Κακόν Αµιγές Καλού Χαράλαµπου Μ. Μουτσόπουλου, Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών Πηγή: «H Καθηµερινή», Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2012 Οι δανειστές, µέσω των τροϊκανών, πιέζουν. Ένα από τα πολλά που ζητούν είναι να οριστεί οροφή για την ετήσια φαρµακευτική δαπάνη, η οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 2,8 δισεκατοµµύρια ευρώ. Ερώτηµα: θα έχει επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς ο περιορισµός της φαρµακευτικής δαπάνης; Θα στερηθεί ο ασθενής τα απαραίτητα και αναγκαία φάρµακα για τη θεραπεία του; Ας δούµε αυτό το ευαίσθητο θέµα µε σύνεση και προσοχή. Ηταν µέχρι τώρα η φαρµακευτική δαπάνη λογική για τον πληθυσµό της χώρας και τη νοσηρότητά του; Υπηρετώ στην Ελλάδα την υγεία πλέον της τριακονταετίας. Το κατηγορηµατικό συµπέρασµά µου είναι ότι η συνταγογράφηση στη χώρα µας θυµίζει τη συµπεριφορά των νεόπλουτων συµπολιτών µας - είναι σπάταλη και επιδεικτική. Ηρθε, νοµίζω, ο καιρός να συµµαζευτούµε. Πώς θα περιορίσουµε τη δαπάνη, χωρίς κινδύνους για τον ασθενή; Η υιοθέτηση καλά αξιολογηµένων αντίγραφων των φαρµάκων (γενόσηµα) είναι η πρώτη ενέργεια που επιχειρείται. Είναι πολύ σωστή. Βέβαια, όπως κάθε αλλαγή, αντιµετωπίζει την κριτική αυτών που χάνουν, χωρίς να υπολογίζουν οι επικριτές την ανασφάλεια που δηµιουργείται στους ασθενείς. Επιπρόσθετα, εδώ και τώρα, πρέπει να µειωθεί η τιµή των γενοσήµων στα επίπεδα που ισχύουν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: από το 80% της τιµής του πρωτοτύπου, που ισχύει σήµερα, να κατέβει στο 60%. Είναι απολύτως εφικτό και, µε βάση τη διεθνή εµπειρία, επιβεβληµένο. Το κόστος των αντιγράφων και των πρωτότυπων φαρµάκων, θα µπορούσε να µειωθεί περαιτέρω αλλάζοντας τη συσκευασία των φαρµάκων. Στη χώρα µας, τα δισκία των φαρµάκων εγκλείονται σε κουτιά που δεν περιέχουν ικανή ποσότητα χαπιών, ούτε για το ένα τρίτο ή το ένα δεύτερο των µηνιαίων θεραπευτικών αναγκών του ασθενούς. Το κάθε κουτί περιέχει το φύλλο οδηγιών για τη φαρµακευτική ουσία. Θα ήταν πιο δόκιµο αντί να χορηγούνται κουτάκια, τα αντίγραφα των φαρµακευτικών ουσιών ή ακόµα και τα πρωτότυπα φάρµακα να δίνονται από τον φαρµακοποιό σε φιαλίδια ανάλογα µε τις τριµηνιαίες θεραπευτικές ανάγκες του ασθενούς και να συνοδεύονται µόνο από ένα αντίγραφο του φύλλου οδηγιών. Απλά πράγµατα που εξοικονοµούν κόστος. Ο δεύτερος ουσιώδης παράγοντας για τον περιορισµό της φαρµακευτικής δαπάνης είναι η εφαρµογή εκτεταµένων 1

2 Περιεχόµενα: απάνη» Γ.Βογιατζή προγραµµάτων πρόληψης για τον περιορισµό των καρδιαγγειακών, νεοπλασµατικών και άλλων νοσηµάτων. Αυτά παίρνουν χρόνο, αλλά πρέπει κάποτε να ξεκινήσουν. Ο τρίτος και πιο τελεσφόρος τρόπος για τον περιορισµό της άχρηστης, πολλές φορές και επικίνδυνης, και οικονοµικά καταστροφικής συµπεριφοράς, είναι να εφαρµοστούν οι κανόνες συνταγογράφησης µόνο µετά από απόλυτη ένδειξη. Ας δούµε µερικά παραδείγµατα αδόκιµων ιατρικών πρακτικών. 1. Ενας στους δύο ενήλικες Ελληνες, χωρίς πρόβληµα υγείας, µόνον και µόνο γιατί έχει υψηλή χοληστερίνη, παίρνει κάθε βράδυ µια στατίνη (αντιχοληστερινική θεραπεία), ελπίζοντας ότι µε το κατέβασµα του επιπέδου της χοληστερίνης του αίµατος θα προλάβει µελλοντικά καρδιαγγειακά επεισόδια. Η ιατρική αυτή πρακτική, όµως, δεν στηρίζεται σε καµία δόκιµη επιστηµονική µελέτη. 2. Η µεγάλη σπατάλη που οδηγεί στην υπέρογκη φαρµακευτική δαπάνη γίνεται µε τη χορήγηση των αποκαλούµενων βιολογικών θεραπειών, χωρίς να λαµβάνονται υπόψη οι θεραπευτικοί αλγόριθµοι που έχουν αναπτυχθεί από διεθνείς επιστηµονικές ενώσεις (π. χ. Αµερικανικό Κολέγιο Ρευµατολογίας, Ευρωπαϊκή Ενωση κατά των Ρευµατικών Νοσηµάτων, κ. λπ.). Θα µπορούσα να παραθέσω πολλά ακόµα παραδείγµατα µη καλής ιατρικής πρακτικής. Ευτυχώς, από ό, τι µαθαίνω, ο Εθνικός Οργανισµός Φαρµάκων µέσω ειδικών επιτροπών προσπαθεί να δηµιουργήσει θεραπευτικούς αλγόριθµους για όλες τις κατηγορίες νοσηµάτων. Είµαι σίγουρος ότι στις προτάσεις µου υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις. Μία από τις πολλές απαντήσεις προς τους αντιρρησίες είναι το γεγονός ότι τα περισσότερα σπίτια των Ελλήνων διαθέτουν ολόκληρη αποθήκη από φάρµακα, τα οποία συσσωρεύονται αχρησιµοποίητα, περιµένοντας υποµονετικά την ηµεροµηνία λήξης τους! Θα ήθελα να κλείσω αυτό το άρθρο µε µία αισιόδοξη νότα. Οι περισσότεροι γιατροί σήµερα διαθέτουν στο γραφείο τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές συνδεδεµένους µε το ιαδίκτυο. Τους προτείνω, λοιπόν, προτού συνταγογραφήσουν, να συµβουλευτούν την Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη των ΗΠΑ (http: //www. ncbi. nlm. nih. gov/pubmed/) για το αν το φάρµακο που προτίθενται να δώσουν στον ασθενή έχει ένδειξη για τη νόσο, και αν µπορεί να συγχορηγηθεί µε τα άλλα φάρµακα που ο ασθενής ήδη λαµβάνει. Ισως εκπλαγούν µε τα ευρήµατα. Από την εµπειρία µου θεωρώ ότι, αν οι κανόνες συνταγογράφησης εφαρµοστούν σχολαστικά, τότε τα 2,8 δισ. ευρώ για τη φαρµακευτική δαπάνη των Ελλήνων θα φτάνουν και θα περισσεύουν, χωρίς ο ασθενής να στερηθεί καµιά απολύτως από τις ουσιώδεις και απαραίτητες θεραπείες. Είναι απλώς µια ακόµα νοοτροπία και πρακτική που πρέπει να αλλάξουµε. 2

3 Περιεχόµενα: απάνη» Γ.Βογιατζή Η Πολιτική Φαρµάκου για το 2012 και ο Ρόλος του Εθνικού Οργανισµού Φαρµάκων Γιάννη Τούντα, Αν.Καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής, Προέδρου ΕΟΦ Πηγή: «Ηµερησία»/Υγεία, Πέµπτη 23 Φεβρουαρίου 2012 Για το 2012, η δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη θα πρέπει να µειωθεί κατά ένα περίπου δις. ευρώ επιπλέον, σύµφωνα µε τους στόχους του µνηµονίου για τη δηµοσιονοµική εξυγίανση της χώρας. Για το σκοπό αυτό στα ήδη υπάρχοντα µέτρα θα προστεθούν νέα µέτρα που θα εστιάζονται κυρίως στον έλεγχο του όγκου και της σύνθεσης της κατανάλωσης, προκειµένου να καταπολεµηθεί η πολυφαρµακία, η παρανοµία και το φαινόµενο της υποκατάστασης που οδηγεί στη συνεχή απόσυρση παλαιών φθηνών φαρµάκων µε νέα πιο ακριβά, συχνά ιδίας αποτελεσµατικότητας. Η πολιτική φαρµάκου κατά τη διετία , πέτυχε σε µεγάλο βαθµό τους στόχους της µειώνοντας τη δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη κατά 1,8 δις. ευρώ. Η σηµαντική αυτή µείωση επιτεύχθηκε κυρίως µε τιµολογιακά µέτρα που µείωσαν κατά περίπου 18% τις τιµές των φαρµάκων, αλλά και µε την επιβολή ειδικών rebate (επιστροφών), µειώσεις ποσοστών κέρδους, εφαρµογή της θετικής και αρνητικής λίστας φαρµάκων, εφαρµογή της λίστας των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. (Μη Συνταγογραφούµενα Φάρµακα), καθώς και µε τον περιορισµό του όγκου κατανάλωσης κατά περίπου 5,5% µε την πρώτη φάση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και την άσκηση αυστηρότερου ελέγχου από τα Ταµεία. Το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης έχει θέσει ως προτεραιότητα την προώθηση των γενόσηµων φαρµάκων που είναι ελεγµένα και αδειοδοτηµένα από τον ΕΟΦ αντίγραφα πρωτοτύπων φαρµάκων. Λόγω της χαµηλότερης τιµής τους, η αύξηση της κατανάλωσης τους θα µειώσει κατά πολύ τη δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχύσει σηµαντικά την εγχώρια φαρµακοβιοµηχανία που τα παράγει. Ο Εθνικός Οργανισµός Φαρµάκων στην προσπάθεια αυτή διαδραµάτισε έναν ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο παρά τη σηµαντική µείωση του προσωπικού του την τελευταία διετία. Πρώτα απ όλα συµµετείχε στον σχεδιασµό των µέτρων που εφαρµόσθηκαν και των µέτρων που θα εφαρµοσθούν το 2012 σε στενή συνεργασία µε τα δύο συναρµόδια Υπουργεία Υγείας και Εργασίας, καθώς και µε τους κοινωνικούς εταίρους. Επιπλέον, υποστήριξε το έργο της διαµόρφωσης της Θετικής και Αρνητικής λίστας, της λίστας των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. και της λίστας των ακριβών νοσοκοµειακών φαρµάκων, βοήθησε σηµαντικά στη διαµόρφωση των νέων τιµών και παρείχε στην Κοινωνική Ασφάλιση την αναγκαία τεχνογνωσία για τον υπολογισµό των rebate και τη λειτουργία της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. 3

4 Ο ΕΟΦ για το 2012 θα συνεχίσει να συµβάλει στην αποτελεσµατική εφαρµογή των µέτρων της µείωσης της δηµόσιας φαρµακευτικής δαπάνης δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση στην άµεση εφαρµογή των 160 Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων Συνταγογράφησης που διαµόρφωσε σε συνεργασία µε καταξιωµένους επιστήµονες, καθώς και την επέκτασή τους σε όλες τις κλινικές ειδικότητες. Ο ΕΟΦ δεν θα περιοριστεί όµως µόνο στην υποστήριξη των µέτρων αυτών. Ιδιαίτερα σηµαντικό έργο αποτελεί η ηλεκτρονική καταγραφή της διακίνησης και κατανάλωσης του φαρµάκου, που έχει σχεδιάσει η ιοίκηση του ΕΟΦ και που ήδη υλοποιείται µε την υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων (ΣΦΕΕ και Πανελλήνιος Φαρµακευτικός Σύλλογος), στις εταιρίες, στις φαρµακαποθήκες, στα νοσοκοµεία και σύντοµα στα φαρµακεία. Το έργο αυτό θα έχει πολλαπλά οφέλη για όλους τους εµπλεκόµενους. Μεταξύ άλλων θα δώσει την ευκαιρία στον ΕΟΦ, να διαπιστώνει εγκαίρως πιθανές ελλείψεις και κυρίως να εντοπίζει τους εκάστοτε υπεύθυνους των ελλείψεων ώστε να µπορεί να παρεµβαίνει άµεσα και αποτελεσµατικά, να καταπολεµά την παράνοµη εµπορία της ταινίας γνησιότητας µε την ηλεκτρονική της ακύρωση, να µετρά µε ακρίβεια την κατανάλωση κάθε φαρµάκου, καθώς και να υποστηρίζει τις οικονοµικές δοσοληψίες των φαρµακείων µε τα Ταµεία. Επίσης, θα µπορεί, µέχρι την ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, να καταγράφει τον ΑΜΚΑ του ιατρού κάθε συνταγής που προσκοµίζεται στο φαρµακείο και έτσι να διευκολύνει τον έλεγχο της µη ηλεκτρονικής συνταγογράφησης από τα Ταµεία. Για το σκοπό αυτό προβλέπονται µηνιαίες ηλεκτρονικές εκθέσεις για τις πωλήσεις ανά προϊόν και ανά πελάτη από τις εταιρείες και τις φαρµακαποθήκες, καθώς και ηλεκτρονική σάρωση της ταινίας γνησιότητας σε κάθε συναλλαγή στα φαρµακεία και στις παράλληλες εξαγωγές. Παράλληλα, από τις αρχές του 2012, το Ινστιτούτο Φαρµακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) που αποτελεί θυγατρική εταιρεία του ΕΟΦ, ξεκίνησε για πρώτη φορά στη χώρα µας το πρόγραµµα για την ανακύκλωση και διαχείριση των οικιακών και ληγµένων φαρµάκων σε συνεργασία µε τον ΕΟΦ, τον Πανελλήνιο Φαρµακευτικό Σύλλογο και την Οµοσπονδία Συνεταιρισµών Φαρµακοποιών Ελλάδος. Το πρόγραµµα περιλαµβάνει σύστηµα συλλογής και προσωρινής αποθήκευσης των οικιακών φαρµάκων και υπολειµµάτων φαρµάκων σε κάδους ειδικών προδιαγραφών τοποθετηµένων σε όλα τα φαρµακεία της χώρας, σε σηµείο εµφανές και εύκολα προσβάσιµο στους πολίτες. Οι ποσότητες φαρµάκων που θα συλλέγονται θα µεταφέρονται σε χώρο του ΙΦΕΤ για προσωρινή φύλαξη και στη συνέχεια θα στέλνονται σε ειδικά κέντρα του εξωτερικού όπου θα γίνεται η αδρανοποίηση και καταστροφή τους. Το πρόγραµµα αυτό είναι εξαιρετικής σηµασίας για τη ηµόσια Υγεία, γιατί τα οικιακής χρήσεως ληγµένα φάρµακα, τα µη χρησιµοποιηµένα, καθώς και τα εν µέρει χρησιµοποιηµένα, κατά κανόνα καταλήγουν στους χώρους υγειονοµικής ταφής ή στις αποχετεύσεις, προκαλώντας βλαβερές συνέπειες στην ατοµική και δηµόσια υγεία λόγω αθροιστικού αποτελέσµατος, καθώς οι 4

5 Περιεχόµενα: Φαρµακευτική απάνη» Γ.Βογιατζή φαρµακευτικές (δραστικές) ουσίες που περιέχουν, επιστρέφουν στον ανθρώπινο οργανισµό µέσω της τροφικής αλυσίδας. Τρία επίσης σηµαντικά έργα που θα υλοποιήσει ο ΕΟΦ εντός του 2012 αφορούν την πραγµατοποίηση πανελλαδικής εκστρατείας ενηµέρωσης του κοινού για τη σωστή και ασφαλή χρήση και διαχείριση των φαρµάκων, τη δηµιουργία ενός Κέντρου Τεκµηρίωσης και Αξιολόγησης της Ιατροφαρµακευτικής Τεχνολογίας και την ανάπτυξη της έρευνας στον τοµέα του φαρµάκου, θεσπίζοντας νέο ευνοϊκό καθεστώς για τη διενέργεια των κλινικών µελετών και καθιστώντας την Ελλάδα χώρα αναφοράς για την παραγωγή ορισµένων φαρµάκων. Για την υλοποίηση όλων αυτών των σηµαντικών έργων ο ΕΟΦ θα προχωρήσει εντός του 2012 στην ολοκλήρωση της µηχανοργάνωσης όλων των υπηρεσιών του, προκειµένου µεταξύ άλλων οφελών να συντµηθεί ο χρόνος των αδειοδοτήσεων, στο πλαίσιο του νέου Οργανισµού που έχει επεξεργαστεί η διοίκηση του ΕΟΦ. Ένας Ακατάληπτος Γλωσσικός Όρος Γεωργίου Μπαµπινιώτη, Καθηγητή Γλωσσολογίας, πρώην Πρύτανη Πανεπιστηµίου Αθηνών Πηγή: Σάββατο 03 Μαρτίου 2012 Κοντά στα πρωτότυπα ( ή ακριβέστερα πρωτοτυπικά φάρµακα (χαρακτηρισµός που ισχύει για ορισµένο χρονικό διάστηµα), τα φάρµακα που φέρουν ορισµένη εµπορική επωνυµία, κοντά δηλ, στα επώνυµα φάρµακα *(«branded drugs «), υπάρχουν και τα generic drugs, που έχουν την ίδια δραστική ουσία, αλλά όχι και την ίδια εµπορική επωνυµία, αφού παράγονται από άλλες φαρµακευτικές εταιρείες. Αυτά τα ταυτόσηµα (identical) ως προς τη δραστική θεραπευτική ουσία φάρµακα που ανήκουν στην ίδια γενική κατηγορία, στην έννοια γένους (generic) ονοµάστηκαν (από κάποιους ) γενό-σηµα, ως σηµαίνοντα γένος και όχι (εµπορικό) είδος φαρµάκου. Ωστόσο, µία ονοµασία δεν κρίνεται από το σκεπτικό που οδήγησε στο πλάσιµο της, αλλά από τη δηλωτική ικανότητα ώστε να γίνεται αντιληπτή από τους απλούς χρήστες. Αυτό δεν ισχύει µε τον όρο γενόσηµα. Ο όρος αυτός είναι κρυπτικός, παρασυνδέεται, µε γένεση ή και γέννηση πραγµάτων και καταλήγει στο να είναι σκοτεινός ακατάληπτος και παραοδηγητικός. Να διερωτώνται και να ρωτούν όλοι τι σηµαίνει Τα εν λόγω φάρµακα σύµφωνα µε την αντίθεση τους προς τα πρωτότυπα ή πρωτοτυπικά και βάσει της ίδιας δραστικής ουσίας που 5

6 περιέχουν είναι προτιµότερο να ονοµαστούν: οµοιοδραστικά (αφού έχουν την ίδια δραστική ουσία). Περιεχόµενα: Φαρµακευτική απάνη» Γ.Βογιατζή Θα µπορούσαν επίσης να ονοµαστούν παράγωγα (ενν. των πρωτοτύπων) ή ακόµη και αντιτυπικά (κατ αντίθεση προς τα πρωτοτυπικά). Ο,τιδήποτε εκτός από το ακατάληπτο και παραοδηγητικό γενόσηµα! Μύθοι και Αλήθειες για τη Φαρµακευτική απάνη Γιώργου Βογιατζή, Ιατρικού διευθυντή της Genesis Pharma Πηγή: Pharma and Health Business, Μάρτιος 2012 Είναι αλήθεια ότι την περίοδο η φαρµακευτική δαπάνη εκτοξεύθηκε στην Ελλάδα. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι η Πολιτεία δεν εφάρµοσε κανένα µέτρο συγκράτησης των φαρµακευτικών δαπανών από τις αρχές της δεκαετίας, όταν την ίδια περίοδο όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έπαιρναν µέτρα περιορισµού της φαρµακευτικής δαπάνης. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως: Οι τιµές των φαρµάκων που προστατεύονται από πατέντα διατηρούνταν υψηλές - η νοµοθεσία καταστρατηγούνταν - ενώ οι τιµές των generics και των of patent φαρµάκων ήταν επίσης πάρα πολύ υψηλές (80-90% της τιµής του πρωτοτύπου). Το ποσοστό κέρδους των φαρµακοποιών (35% επί της χονδρικής) και των φαρµακεµπόρων (8,43%) ήταν ιδιαίτερα υψηλό σε σχέση µε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (πίνακας 2) Στις φαρµακευτικές δαπάνες υπολογίζονταν και οι δαπάνες για τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ, (OTC), οι οποίες όµως δεν υπολογίζονται στις άλλες χώρες. Η διάθεση πλαστών συνταγών και κουπονιών ( εκατ. ευρώ) και η σύγχυση στον υπολογισµό των φαρµακευτικών δαπανών και των παραλλήλων εξαγωγών (ή µέρος αυτών). Η γενναιόδωρη φαρµακευτική πολιτική, που σήµαινε ότι ο Έλληνας ασθενής συµµετείχε σε µικρότερο ποσοστό στη φαρµακευτική δαπάνη από ό,τι οι αντίστοιχοι ασθενείς στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και τέλος, το επιθετικό marketing των εταιρειών, που οδηγούσε πολλές φορές σε υπερσυνταγογράφηση και υποκατάσταση φθηνών φαρµάκων από ακριβότερα εκ µέρους των γιατρών. Παίρνοντας ως µέτρο σύγκρισης το έτος επειδή οι φαρµακευτικές δαπάνες το έτος αυτό προσεγγίζουν το µέσο όρο των ευρωπαϊκών κρατών - διαπιστώνουµε ότι στην εξαετία οι φαρµακευτικές δαπάνες ανήλθαν στα 22,47 δις, ενώ µε µια φυσιολογική εξέλιξη αύξησης 3% το χρόνο, θα έφθαναν τα 15,7 6

7 Περιεχόµενα: Φαρµακευτική απάνη» Γ.Βογιατζή δις. Κατά συνέπεια το σύνολο της σπατάλης ανέρχεται σε 6,77 δις, εξαιρετικά σηµαντικό ποσό, αλλά όχι τόσο εξωπραγµατικό, όπως πολλοί πολιτικοί και ακαδηµαϊκοί πιστεύουν (20 δις). Είναι σχιζοφρενικό να κατηγορούνται από τους πολιτικούς όλοι οι εµπλεκόµενοι στις φαρµακευτικές δαπάνες (εταιρείες, φαρµακοποιοί, γιατροί) ότι τις εξακόντισαν και να µην κάνουν αυτοκριτική, ότι δηλαδή η δικιά τους αβλεψία και απραξία είναι ο κύριος λόγος της αύξησης των δαπανών. Αν από αυτό το ποσό αφαιρέσουµε τον ΦΠΑ που εισπράττει το κράτος (8,2% επί της λιανικής τιµής), τότε τα ταµεία ζηµιώθηκαν µε 6,215 δις. Τα χρήµατα αυτά τα καρπώθηκαν: Οι φαρµακευτικές εταιρείες: το 62,7%, άρα 3,9 δις Οι φαρµακέµποροι: το 5,3%, άρα 329 εκατ. Οι φαρµακοποιοί το 23,8%, άρα 1,48 δις Αν υπολογίσουµε ότι το κράτος επίσης εισέπραξε και την άµεση φορολογία αυτών των επιπλέον χρηµάτων (µε φορολογικούς συντελεστές 20-25%) και άλλους φόρους από το αυξηµένο promotional budget των εταιρειών, τότε το συνολικό ποσό µειώνεται περίπου κατά 1,5 δις και κατά συνέπεια η επιπλέον δαπάνη ανήλθε σε 4,7 δις. Αν όµως υπολογίσουµε και το κόστος της οικονοµικής επιβάρυνσης που επέβαλε το κράτος στους προµηθευτές του επειδή δεν πλήρωνε έγκαιρα, τότε έχουµε µια διαφορετική εικόνα. Οι φαρµακευτικές εταιρείες, λόγω της καθυστέρησης των πληρωµών των νοσοκοµειακών πωλήσεων - σύνολο 6 δις - αναγκάζονταν σε τραπεζικό (ή ενδο-εταιρικό) δανεισµό µε επιτόκια 3-4%, που κανονικά θα έπρεπε να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισµό. Υπολογίζεται ότι, λόγω αυτής της στρέβλωσης, οι εταιρείες χρηµατοδότησαν τον κρατικό προϋπολογισµό όλη αυτήν την περίοδο µε 1,2 δις. Στο ποσό αυτό συµπεριλαµβάνεται και η χορήγηση των άτοκων οµολόγων που χορηγήθηκαν για εξόφληση των νοσοκοµειακών χρεών. Αν βέβαια υπολογίσουµε και τις ζηµιές των εταιρειών από το «κούρεµα» αυτών των οµολόγων - αξίας 3 δις - κατά περίπου 75%, τότε οι φαρµακευτικές εταιρείες επιστρέφουν στο κράτος άλλα 2,25 δις. εν υπολογίζονται οι «επιστροφές» των φαρµακοποιών από την καθυστέρηση των πληρωµών τους από τα ταµεία. Συµπέρασµα: Στη διάρκεια της εξαετίας, της υπερβολικής φαρµακευτικής δαπάνης - µε τεράστιες ευθύνες της Πολιτείας - η συνολική επιβάρυνση του κράτους ανήλθε σε 1,25 δις. Οι φαρµακευτικές εταιρείες, µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επέστρεψαν στο κράτος πολύ περισσότερα από ό,τι εισέπραξαν την εξαετία: εισέπραξαν 3,9 δις και επέστρεψαν 4,45 δις. Οι φαρµακευτικές δαπάνες σήµερα Για το έτος 2012 ορίσθηκε ότι οι δηµόσιες φαρµακευτικές δαπάνες δεν θα ξεπεράσουν τα 2,88 δις. Το ποσό αυτό, συγκρινόµενο µε τις άλλες χώρες της Ευρώπης, είτε είναι στο µέσο όρο συγκρινόµενο µε 7

8 το ΑΕΠ είτε είναι πολύ χαµηλότερο, αν το συγκρίνουµε µε την κατά κεφαλήν φαρµακευτική δαπάνη. Είναι µύθος να ισχυριζόµαστε ότι οι δηµόσιες φαρµακευτικές δαπάνες θα πρέπει να κατέβουν στο 1% του ΑΕΠ, διότι αυτό είναι το άριστο ποσοστό το οποίο έχουν και οι άλλες χώρες. Καµία ανεπτυγµένη χώρα δεν ξοδεύει για φάρµακα µόνο το 1% του ΑΕΠ. Όλες ξοδεύουν πολύ περισσότερα. Ακόµη και στην Πορτογαλία, που της έχει επιβληθεί το Μνηµόνιο, ο στόχος της για το 2012 είναι οι δηµόσιες φαρµακευτικές δαπάνες να µην ξεπεράσουν το 1,25% του ΑΕΠ. Είναι µύθος να ισχυριζόµαστε ότι οι δηµόσιες φαρµακευτικές δαπάνες στην Ελλάδα είναι π.χ. διπλάσιες του Βελγίου ή ότι ξοδεύουµε όσα ξοδεύει και η Ισπανία µε τετραπλάσιο πληθυσµό. Ακόµη και τη χρονιά της µεγάλης δαπάνης, το 2009, αυτό δεν συνέβαινε, πόσο µάλλον σήµερα. Το Βέλγιο το 2009 (σε ex-factory τιµές) είχε 4,320 δις φαρµακευτικές δαπάνες - εκ των οποίων τα 3,406 δις ήταν δηµόσια δαπάνη - η Ισπανία είχε 14,744 δις - εκ των οποίων τα 12,028 δις ήταν δηµόσια δαπάνη - και η Ελλάδα την ίδια χρονιά της µεγάλης σπατάλης είχε 5,850 δις - µε δηµόσια δαπάνη 5,09 δις - µε όλες τις στρεβλώσεις και τις επιβαρύνσεις που οι άλλες χώρες δεν είχαν και αναφέρονται παραπάνω. (Efpia, The pharmaceutical industry in figures, 2011). Το 2010 (σε χονδρικές τιµές) η Ελλάδα µείωσε σε 3,745 δις, ενώ το Βέλγιο είχε 3,148 δις και η Ισπανία 11,032 (IMS Executive Market report, 2010). Είναι µύθος να ισχυριζόµαστε ότι στις άλλες χώρες τα generics (generics είναι τα φάρµακα µε την ίδια ουσία µε το πρωτότυπο που έχασε την πατέντα και προωθούνται από εταιρείες εκτός της µητρικής, που κατείχε δηλαδή το πρωτότυπο) έχουν µερίδιο αγοράς σε αξίες πάνω από 50% και φθάνουν στο 80%. Η αλήθεια είναι ότι σε καµία ανεπτυγµένη χώρα τα generics δεν κατέχουν µερίδιο αγοράς σε αξίες πάνω από 34% (Αγγλία και Γερµανία), όπου όµως τα out of patent έχουν πολύ µικρότερο ποσοστό αγοράς από ό,τι έχουν στην Ελλάδα. (Πίνακας 3) Κατά συνέπεια ακόµη και στην κατηγορία αυτή (generics + out of patent) η Ελλάδα έχει καλύτερο ποσοστό, ίσως το καλύτερο στην Ευρώπη. Είναι µύθος ότι οι υψηλές φαρµακευτικές δαπάνες οφείλονται κυρίως στην υπερσυνταγογράφηση των γιατρών και στην αντικατάσταση. (υπάρχει τουλάχιστον όσο περίπου γίνεται και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες). Αποδεικνύεται ότι µόνο από τις µειώσεις των τιµών και των ποσοστών κέρδους οι φαρµακευτικές δαπάνες θα φθάσουν το 2012 στα 2,880 δις, δίχως να µειωθεί ό όγκος των φαρµάκων. Αν βέβαια η Πολιτεία ήταν πιο τολµηρή σε αυτό το θέµα - ακολουθώντας τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη - οι φαρµακευτικές δαπάνες δεν θα ξεπερνούσαν τα 2,880 δις. Ο στόχος των 2,880 δις για τις δηµόσιες φαρµακευτικές δαπάνες θα µπορούσε να επιτευχθεί υπό ορισµένες προϋποθέσεις: Να ισχύσει για ένα έτος, διότι σήµερα ήδη χάσαµε 3 µήνες και δεν πάρθηκαν τα µέτρα που ψηφίστηκαν. Να εξαιρεθούν όπως γίνεται σε όλες τις χώρες - τα νοσοκοµειακά φάρµακα που είτε πωλούνται από ΙΧ φαρµακεία, ενώ είναι 8

9 νοσοκοµειακά είτε χρησιµοποιούνται από τις µικρές ιδιωτικές κλινικές που δεν έχουν νοσοκοµειακό φαρµακείο για τη νοσηλεία των αρρώστων τους. Να αναλάβει η Πολιτεία τις ευθύνες της: αν θέλει να συνεχίσει τη γενναιόδωρη φαρµακευτική πολιτική - δικαίωµα της - είτε προς τους ασθενείς, µην αυξάνοντας τη συµµετοχή τους, είτε προς τη βιοµηχανία, µη µειώνοντας τις τιµές των out of patent φαρµάκων, ώστε να εξισωθούν µε τα generics (άµεσο κέρδος τουλάχιστον 200 εκ), είτε προς τους φαρµακοποιούς, διατηρώντας τα υψηλά ποσοστά κέρδους τους (η σύγκριση µπορεί να γίνει από τον πίνακα 2), τότε δεν µπορεί να επιµένει στο στόχο των 2,880 δις και δεν έχει το «ηθικό» δικαίωµα να ζητά επιπλέον επιστροφές (claw-back) µόνο από τις φαρµακευτικές εταιρείες - και ιδιαίτερα από όλες τις εταιρείες - γιατί όλες δεν επωφελούνται. Επίσης κανένας δεν λαµβάνει υπόψη του τις συνθήκες που διαµορφώνονται στη χώρα σήµερα, ώστε να προσαρµόσει ανάλογα και τις δαπάνες υγείας, αλλά και τη φαρµακευτική πολιτική, ιδιαίτερα όταν συγκρινόµαστε µε χώρες που δεν έχουν τα δικά µας προβλήµατα. Είναι γνωστό από έρευνες (J Pfeffer could we manage not to damage people s health, Harvard Business Review, Nov 2011) ότι η αποµάκρυνση από την εργασία αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιοαγγειακά συµβάµατα κατά 44% σε µια περίοδο 4 χρόνων, ότι το stress λόγω οικονοµικής αβεβαιότητος αυξάνει τη νοσηρότητα (ψυχική και σωµατική) και τις αυτοκτονίες. Όλα αυτά επιβαρύνουν τις υπηρεσίες υγείας και αυξάνουν το κόστος και πρέπει να τα λαµβάνουµε υπόψη όταν θέτουµε οικονοµικούς στόχους. Επικοινωνία: chsr@med.uoa. gr Μια τολµηρή πρόταση Αν πραγµατικά η Πολιτεία πιστεύει ότι οι γιατροί υπερσυνταγογραφούν και προβαίνουν σε αντικαταστάσεις, αντί να τους κατηγορεί όλους και να τους έχει απέναντι, γιατί δεν τους κάνει την εξής πρόταση (διότι τα διοικητικά µέτρα και οι απειλές µικρό αποτέλεσµα φέρνουν και µόνο µε την πλήρη συνεργασία - όχι µε τη συναίνεση - των γιατρών βελτιώνεται η ποιότητα των υπηρεσιών µε ταυτόχρονη µείωση των δαπανών): Η Πολιτεία έχει αποφασίσει να ξοδέψει 2,88 δις για φάρµακα και όχι παραπάνω. Αν εσείς οι γιατροί µειώσετε τη φαρµακευτική δαπάνη κατά 300 εκατ., η πολιτεία θα σας µοιράσει τα 200 εκατ. Αυτό σηµαίνει ότι οι γιατροί του ΕΟΠΥ, αν είναι , θα πάρουν bonus ευρώ ο καθένας, δηλαδή θα διπλασιάσουν σχεδόν τις αµοιβές τους. Η Πολιτεία θα έχει κέρδος 100 εκατ. και επιπλέον 60 εκατ. από τη φορολογία τους (30%), σύνολο 160 εκατ. Γιατί δεν τολµά; _ 9