ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΑ ΛΕΞΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ
|
|
- Ἀγαμέμνων Ηλιόπουλος
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 35 ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΑ ΛΕΞΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Κουρμπέτης Βασίλης Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κατσογιάννου Μαριάννα Επίκουρη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου Ευθυμίου Ελένη Ερευνήτρια Β Υπολογιστικής Γλωσσολογίας, Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου Σταϊνχάουερ Γρηγόρης Ερευνητής Β Μηχανικός Υπολογιστών, Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα λεξικά, ΝΟΗΜΑ και Παιδικό Λεξικό της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, είναι δίγλωσσα (Ελληνική Νοηματική Νέα Ελληνικά) πολυμεσικά προϊόντα σε μορφή DVD- ROM και CD-ROM αντίστοιχα, που έχουν στόχο να καλύψουν βασικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο χώρο της διδασκαλίας του λεξιλογίου αλλά και της μορφολογίας και των μηχανισμών δημιουργίας νέων λέξεων της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ). Τα λεξικά έχουν δομηθεί με κορμό την ΕΝΓ, είναι προϊόντα βασικής γλωσσολογικής έρευνας και αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα των δυνατοτήτων που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προϊόντων στο χώρο της ειδικής εκπαίδευσης. Απευθύνονται σε δύο ομάδες χρηστών: φυσικούς νοηματιστές και άτομα που μαθαίνουν την ΕΝΓ ως δεύτερη γλώσσα, και εστιάζουν στην εκπαιδευτική παρουσίαση: α) των βασικών χαρακτηριστικών δημιουργίας λέξεων στην ΕΝΓ και β) ομάδων λέξεων που χαρακτηρίζονται είτε ως σημασιολογικά συγγενείς, είτε ως συνδεόμενες βάσει των μηχανισμών παραγωγής τους. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, νόημα, λεξικό πολυμέσων, μορφολογική ανάλυση, οργάνωση διδασκαλίας, ομάδες λέξεων ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα λεξικά, ΝΟΗΜΑ Λεξικό της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και το Παιδικό Λεξικό Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, αναπτύχθηκαν ως προϊόντα του έργου ΝΟΗΜΑ (ΕΠΕΤ ΙΙ, Μέτρο 2.3, Δράση: Ειδική Δράση Ανάπτυξης Τεχνολογιών Υποστήριξης Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες - ΑΜΕΑ) που είχε στόχο τη δημιουργία ηλεκτρονικών προϊόντων ειδικά σχεδιασμένων για χρήστες με κώφωση ή με προβλήματα ακοής. Το λεξικό ΝΟΗΜΑ περιέχει βιντεοσκοπημένα λήμματα της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ) και 3200 αντίστοιχες λέξεις από τα νέα ελληνικά, και κυκλοφόρησε σε μορφή DVD-ROM το Δεκέμβριο Αποτελεί το πρώτο αμφίδρομο λεξικό Ελληνικής Νοηματικής Νέων Ελληνικών και απευθύνεται
2 36 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε κωφούς και ακούοντες χρήστες για διδακτικούς και / ή επικοινωνιακούς σκοπούς (βλ. και (Ευθυμίου, Κατσογιάννου, Σταϊνχάουερ & Κουρμπέτης, 2000). Το Παιδικό Λεξικό περιέχει 500 βιντεοσκοπημένα λήμματα της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ) και τις αντίστοιχες λέξεις από τα νέα ελληνικά, και κυκλοφόρησε σε μορφή CD-ROM το Δεκέμβριο To Παιδικό Λεξικό απευθύνεται σε κωφούς μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς για διδακτικούς και / ή επικοινωνιακούς σκοπούς. Για την υλοποίηση των προϊόντων έγινε εκτενής χρήση των τεχνολογιών πολυμέσων και των βάσεων δεδομένων. Το υλικό που περιλαμβάνεται αποτελείται από κείμενα, εικόνες και βίντεο, μεταξύ των οποίων τη σημαντικότερη θέση κατέχουν τα βιντεοσκοπημένα νοήματα (γλωσσικές μονάδες) της ΕΝΓ, η εκμάθηση των οποίων αποτελεί και τον κατ αρχήν εκπαιδευτικό στόχο του εγχειρήματος. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΛΗΜΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Προκειμένου να καταρτιστεί ένα βασικό λεξιλόγιο μιας μη πλήρως καταγεγραμμένης γλώσσας όπως η ΕΝΓ, απαιτείται συγκεκριμένη προεργασία συλλογής σώματος γλωσσικών δεδομένων ικανών να υποστηρίξουν αφενός την εξαγωγή ενός πυρήνα λέξεων και αφετέρου την ανάλυση συχνοτήτων εμφάνισης των στοιχείων που απαρτίζουν τον τελικό κατάλογο σε συνθήκες πραγματικής χρήσης. Παράλληλα, απαιτείται γλωσσολογική έρευνα βάσης σχετική με τις γραμματικές λειτουργίες της γλώσσας που καταγράφεται, ώστε ο προτεινόμενος κατάλογος λέξεων να συνοδεύεται από πληροφορίες σχετικές με την χρήση τους στο πλαίσιο του γλωσσικού συστήματος. Όλα τα παραπάνω δεδομένα, μαζί με ορισμένα ιδιαίτερα γραμματικά χαρακτηριστικά της νοηματικής γλώσσας, έπρεπε να ληφθούν υπόψη τόσο για το σχεδιασμό της βάσης δεδομένων ανάπτυξης όσο και για την τελική παρουσίαση των πληροφοριών στην ομάδα χρηστών. Οι νοηματικές γλώσσες αποτελούν αυτόνομα συστήματα φυσικών γλωσσών (Bellugi & Fischer, 1972), (Gee & Goodhart, 1985), τα οποία διαφοροποιούνται από αυτά των φωνουμένων βάσει των επικοινωνιακών μέσων που χρησιμοποιούν και της οργάνωσης του μηνύματος σύμφωνα με αυτά τα μέσα. Το κοινό χαρακτηριστικό των διαφόρων νοηματικών γλωσσών είναι η χρήση των εκφραστικών δυνατοτήτων που παρέχει η μορφή και η κατεύθυνση της παλάμης, η κίνηση των χεριών, η στάση και η κίνηση του σώματος, καθώς και η έκφραση του προσώπου (Lucas, 1998). Το λεξιλόγιο, η μορφολογία και η σύνταξη κάθε νοηματικής γλώσσας, οργανώνονται, διατυπώνονται και λειτουργούν στον τρισδιάστατο χώρο, όπου δηλώνονται όλες οι γραμματικές σχέσεις, τόσο στο επίπεδο της παραγωγικής και κλιτικής μορφολογίας, όσο και στο επίπεδο των συντακτικών και σημασιολογικών σχέσεων ανάμεσα στα μέρη της πρότασης. Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για την ΕΝΓ, που είναι η φυσική γλώσσα της κοινότητας των Κωφών στην Ελλάδα 1. Η έρευνα που προηγήθηκε της υλοποίησης του έργου στόχευε αφενός στην επιλογή του γλωσσικού υλικού, το οποίο έπρεπε να αντικατοπτρίζει τη συγχρονική 1 Από τον Μάρτιο 2000, η ΕΝΓ εντάσσεται στις επίσημα αναγνωρισμένες από το ελληνικό κοινοβούλιο γλώσσες που ομιλούνται στην ελληνική επικράτεια (νόμος: 2817, ΦΕΚ 78/ ).
3 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 37 κατάσταση της γλώσσας και αφετέρου στη διερεύνηση της ΕΝΓ, με σκοπό μια πληρέστερη γραμματική περιγραφή της. Η διαδικασία αυτή ήταν απαραίτητη, δεδομένου ότι η μέχρι σήμερα διδασκαλία της ΕΝΓ βασίζεται σε αποσπασματικές προσπάθειες, ενώ λείπει εντελώς από την εκπαίδευση ένα συστηματικό εγχειρίδιο περιγραφής και ερμηνείας των κανόνων που διέπουν τη γλώσσα. Η ενσωμάτωση στα λεξικά μέρους των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν από την παραπάνω έρευνα, αποτελεί δείγμα εκμετάλλευσης πρωτότυπων γλωσσικών πόρων για εκπαιδευτικούς στόχους. Η οργάνωση και υλοποίηση των λεξικών βασίστηκε σε τεχνολογίες που παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας πολυμεσικών προϊόντων, για να προσφέρει ένα εργαλείο που καλύπτει βασικές διδακτικές και μαθησιακές ανάγκες και αξιοποιεί την αυξανόμενη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών για διδακτικούς σκοπούς. Πρόκειται για προϊόντα που απευθύνονται είτε σε ομάδες διδασκομένων στο σχολείο, είτε σε μεμονωμένους χρήστες στο σπίτι. Η εκπαιδευτική αναγκαιότητα ενός λεξικού με τη δομή που έχουν το ΝΟΗΜΑ και το Παιδικό Λεξικό, προκύπτει, μεταξύ άλλων, και από το γεγονός ότι οι περισσότεροι φυσικοί ομιλητές της ΕΝΓ έχουν περιορισμένη αναγνωστική ικανότητα, κυρίως λόγω των περιορισμένων εκπαιδευτικών δυνατοτήτων και υπηρεσιών που παρέχονται ακόμη στους κωφούς στην Ελλάδα (Κουρμπέτης, Αδαμοπούλου και Φερεντίνος, 2003), (Λαμπροπούλου, 1993), (Kourbetis & Hoffmeister, 1996). Η κατάρτιση του λημματολογίου έγινε από ειδικευμένους γλωσσολόγους με βάση τις αρχές και μεθόδους σύστασης βασικού λεξιλογίου (για περιγραφή της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε, βλ. (Ευθυμίου & Κατσογιάννου, 2001)), σε συνεργασία με φορείς της κοινότητας των Κωφών και με την ιδιαίτερα εποικοδομητική συμβολή ειδικών σε θέματα νοηματικών γλωσσών, όπως και εκπαιδευτικών με ειδικότητα στην διδασκαλία της ΕΝΓ. Σημαντικός χρόνος δαπανήθηκε σε συνεντεύξεις των ερευνητών με ομάδες Kωφών, ώστε να γίνει μια πρώτη διερεύνηση του συστήματος επικοινωνίας που αποτελεί η ΕΝΓ. Το αποτέλεσμα της παραπάνω εργασίας ήταν η συγκέντρωση ενός καταλόγου εννοιών για τις οποίες ζητήθηκε από την ΟΜΚΕ να αποδοθούν στην ΕΝΓ, αφού προηγήθηκε σύγκριση με τα βασικά λεξιλόγια τριών άλλων γλωσσών (αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά) και με στατιστικά δεδομένα της νέας ελληνικής προερχόμενα από το σώμα κειμένων του Εθνικού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ). Σκοπός αυτής της προεργασίας ήταν η συγκρότηση ενός καταλόγου, του οποίου η λεξικογραφική επεξεργασία θα μπορούσε να καταλήξει στη δημιουργία ενός αρχικού λεξιλογίου συγκρίσιμου με το βασικό λεξιλόγιο της νέας ελληνικής. Η αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης γίνεται εμφανής στο λεξικό ΝΟΗΜΑ, ενώ η ενσωμάτωση μέρους των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν σε μελλοντική συγγραφή διδακτικών εγχειριδίων αποτελεί δείγμα περαιτέρω εκμετάλλευσης υπαρχόντων γλωσσικών πόρων. Ο κατάλογος νοημάτων που προέκυψε, δόθηκε στην Επιτροπή ΕΝΓ της Ομοσπονδίας Κωφών για επεξεργασία και μετά τις παρατηρήσεις της επιτροπής, βιντεοσκοπήθηκε προκειμένου να ακολουθήσει η ηλεκτρονική επεξεργασία του σε κατάλληλα σχεδιασμένη βάση δεδομένων. Η βιντεοσκόπηση των λημμάτων και των πληροφοριών στην ΕΝΓ έγινε με βάση ειδικές προδιαγραφές για την δημιουργία
4 38 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ πολυμέσων για κωφούς χρήστες λαμβάνοντας υπ όψιν την ομάδα στόχου, τον τύπο του προϊόντος, τους νοηματιστές, τα οπτικά ερεθίσματα και τις ιδιαιτερότητες της παραγωγής. (Κουρμπέτης, 2001, Signing Books, 1999). Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη θεματολογία (καθημερινή ζωή, επικοινωνία, ιδιαίτερες ανάγκες της κοινότητας των Κωφών), ώστε να είναι δυνατή η αξιοποίηση του υλικού τόσο για τους σκοπούς της γλωσσικής ανάλυσης και επικοινωνίας, όσο και για τη διδασκαλία του συστήματος σχηματισμού των νοημάτων (λέξεων) στην ΕΝΓ (Lane, Hoffmeister & Behan, 1996), (Κουρμπέτης, Μαρκάκης & Σταϊνχάουερ, 1999). Ως αποτέλεσμα, η εμπειρία από την επεξεργασία των λημμάτων μας επιτρέπει να προβούμε σε συγκεκριμένες παρατηρήσεις και διαπιστώσεις σχετικά με τη μορφολογική δομή της ΕΝΓ, που γίνονται εμφανείς από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται η παρουσίαση των λημμάτων, αλλά και να επισημάνουμε την ανάγκη βαθύτερης έρευνας της συντακτικής δομής της γλώσσας. Για τον λόγο αυτό, οι βιντεοσκοπήσεις καταγράφουν όχι μόνο απλά, αλλά και σύνθετα νοήματα που παρουσιάζουν βασικά στοιχεία της παραγωγικής και της κλιτικής μορφολογίας της γλώσσας, και τα οποία λειτουργούν ως εισαγωγικά παραδείγματα για την εκπαιδευτική παρουσίαση των αντίστοιχων γλωσσικών φαινομένων, ενώ παράλληλα διευκολύνουν την κατανόηση και ενεργό αφομοίωσή τους από το σπουδαστή. Βασικό άξονα για την συλλογή, οργάνωση και παρουσίαση των περιεχομένων του λεξικού αποτέλεσε η ανάδειξη της αυτονομίας και εσωτερικής οργάνωσης της ΕΝΓ ως γλωσσικού συστήματος, καθώς και των ιδιαίτερων μέσων που χρησιμοποιεί η γλώσσα για τη μορφοποίηση του επικοινωνιακού μηνύματος, όπου η δομή των γλωσσικών σημείων αντικαθιστά την «ακουστική εικόνα» των φωνούμενων γλωσσών με μια αντίστοιχη «οπτική». Για τον σκοπό αυτό, τονίζεται ιδιαίτερα η σημασία της χειρομορφής στη διαμόρφωση του λεξιλογίου και στον εμπλουτισμό του με νέα λήμματα (Ευθυμίου & Κατσογιάννου, 2001). Τα γλωσσικά σημεία της ΕΝΓ ονομάζονται νοήματα, μπορούν να έχουν λεξική ή γραμματική σημασία και συντίθενται από τη χειρομορφή, την κίνηση, την κατεύθυνση της παλάμης, τη θέση και τα μη-κινησιακά χαρακτηριστικά (Klima & Bellugi, 1979), (Johnston & Schembri, 1999). Χειρομορφή ονομάζεται το σχήμα που παίρνει η παλάμη και η θέση στην οποία τοποθετούνται τα δάκτυλα τη στιγμή που αρχίζει να σχηματίζεται ένα νόημα και κατά την διάρκεια του νοηματισμού. Η ίδια η χειρομορφή δεν είναι φορέας σημασίας όσο δεν συνδυάζεται με τα υπόλοιπα στοιχεία που συνθέτουν το νόημα : Τη θέση της χειρομορφής στο χώρο ή επάνω στο σώμα : τα νοήματα παράγονται σε καθορισμένο χώρο που λέγεται χώρος νοηματισμού. Η χρήση των χειρομορφών έξω από το χώρο αυτό δεν αποτελεί αναγνωρίσιμο νόημα. Τον «προσανατολισμό» της παλάμης, δηλαδή την κατεύθυνση στην οποία στρέφεται η χειρομορφή κατά το σχηματισμό του νοήματος : ο δείκτης που στρέφεται προς τα επάνω ή προς τα κάτω αποτελεί τμήμα διαφορετικών νοημάτων. Την κίνηση, χωρίς την οποία το νόημα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, με την έννοια ότι δεν αντιστοιχεί σε ορισμένη σημασία. Εκτός από τη συμμετοχή στο σχηματισμό του νοήματος, το εύρος, η επανάληψη ή η ταχύτητα της κίνησης μπορούν
5 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 39 να δηλώνουν και έννοιες όπως ο αριθμός (ενικός ή πληθυντικός), το μέγεθος ενός αντικειμένου (μικρότερο ή μεγαλύτερο), η συχνότητα μίας ενέργειας. Την στάση (ή κίνηση) του σώματος και / ή την έκφραση του προσώπου, που επίσης μπορούν να είναι φορείς σημασίας: για παράδειγμα, η έννοια του μέλλοντος διατυπώνεται στην ΕΝΓ συνδυάζοντας το νόημα με μία ελαφρά κλίση του σώματος προς τα εμπρός. Κάθε απλό νόημα αποτελείται από ένα μοναδικό συνδυασμό των παραπάνω συστατικών. Μέσω των διαδικασιών της παραγωγής και της σύνθεσης, η γλώσσα σχηματίζει και σύνθετα νοήματα, διαδικασία ανάλογη με αυτήν του σχηματισμού συνθέτων και φραστικών ενοτήτων στα νέα ελληνικά. ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΝΟΗΜΑ Το λεξικό απευθύνεται σε όλους τους χρήστες της ΕΝΓ, φυσικούς νοηματιστές, αλλά και σπουδαστές που μαθαίνουν την ΕΝΓ ως δεύτερη γλώσσα. Πρόκειται για δίγλωσσο λεξικό, του οποίου όμως η υλοποίηση βασίστηκε σε συστηματική ενασχόληση με την δομή της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, γεγονός που αντανακλάται στις συνδέσεις συνωνύμων και αντωνύμων των λημμάτων, καθώς και στη σύσταση του λημματολογίου. Το λημματολόγιο περιλαμβάνει 3000 λήμματα που αφενός αντικατοπτρίζουν τις ιδιαιτερότητες των αναγκών επικοινωνίας μέσω της ΕΝΓ και αφετέρου παρέχουν μια λεξιλογική βάση που επιτρέπει την πλήρωση βασικών επικοινωνιακών αναγκών. Η εργονομική οργάνωση του λεξικού (για έντυπες εκδόσεις βλ. και (Tennant & Gluszak Brown, 1998) καθώς και (Λογιάδης & Λογιάδη, 1985)) έχει στόχο την εύκολη και αποτελεσματική χρήση του προϊόντος και από τις δύο ομάδες χρηστών, στις οποίες απευθύνεται. Κάθε λήμμα-νόημα συνοδεύεται από ερμήνευμα που περιλαμβάνει το μεταφραστικό του ισοδύναμο και, αν κρίνεται αναγκαίο, περαιτέρω ερμηνεία στα νέα ελληνικά, ενώ παράλληλα συμπληρώνεται με συνώνυμα και αντώνυμα που αφορούν το λήμμα αποκλειστικά ως στοιχείο της ΕΝΓ. Η ενσωμάτωση μεταφράσεων και ερμηνευτικών σημειώσεων στα νέα ελληνικά βοηθά τους χρήστες που δεν είναι ομιλητές της ΕΝΓ να κατανοήσουν τη σημασία του νοήματος, ενώ παράλληλα επιτρέπει στους φυσικούς ομιλητές της ΕΝΓ να διακρίνουν ευκολότερα τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις δύο γλώσσες αλλά και να πλουτίσουν το λεξιλόγιό τους στα νέα ελληνικά. Το λεξικό κατατάσσει επίσης τα λήμματα σε θεματικές ομάδες, ώστε να διευκολύνεται η εκμάθηση συνόλων νοημάτων που συνδέονται μεταξύ τους εννοιολογικά. Η καταχώρηση των λημμάτων έχει γίνει σύμφωνα με τις βασικές χειρομορφές της ΕΝΓ, το στοιχείο που εντονότερα από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηρίζει τις νοηματικές γλώσσες. Την καρτέλα-οθόνη των λημμάτων συμπληρώνει εικονογράφηση, όπου αυτό είναι εφικτό (το λεξικό περιλαμβάνει συνολικά περισσότερες από εικόνες). Το σημαντικότερο στοιχείο του λεξικού όμως (σε αντίθεση με τα ηλεκτρονικά λεξικά άλλων γλωσσών), παραμένει το πολυμεσικό του υλικό, εφόσον τα λήμματα, αλλά και τα ερμηνεύματά τους, όσον αφορά τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των λημμάτων, αντιπροσωπεύονται από βιντεοσκοπημένα νοήματα της ΕΝΓ εξασφαλίζοντας την απόλυτα διακριτή απεικόνιση
6 40 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ των γλωσσικών μονάδων μιας γλώσσας που έχει ως κύριο εκφραστικό μέσο την κίνηση. Η διαδικασία πλοήγησης είναι σαφής, ενώ οι οδηγίες χρήσης του προγράμματος καθώς και τα «περιλεξικογραφικά» στοιχεία (σύντομη αναφορά στα βασικά χαρακτηριστικά του νοήματος, παρουσίαση του συστήματος αρίθμησης, βασικές χειρομορφές της ΕΝΓ, χρήση των ταξινομητών, τρόπος καταγραφής των ρημάτων στο λεξικό, σχηματισμός του πληθυντικού αριθμού και παρουσίαση του Ελληνικού Δακτυλικού Αλφαβήτου (ΕΔΑ) σε συνάρτηση με την απόδοση των κύριων ονομάτων και το σχηματισμό αρχικοποιημένων λέξεων) αποδίδονται στην ΕΝΓ αλλά και στα νέα ελληνικά, με δυνατότητα επιλογής της απόδοσης που διευκολύνει περισσότερο το χρήστη. Η απόδοση των πληροφοριών στα νέα ελληνικά παραπέμπει σε βιντεοσκοπημένα παραδείγματα από την ΕΝΓ. Το ειδικό λογισμικό διεπαφής (user interface) παρέχει δυνατότητες αναζήτησης των λημμάτων με τρία διαφορετικά κριτήρια: Με βάση την σειρά χειρομορφών από τις οποίες αποτελείται κάθε νόημα: στην περίπτωση αυτή, ο χρήστης επιλέγει χειρομορφή / χειρομορφές από τον πίνακα όλων των χειρομορφών (52) που απαντώνται στα λήμματα του λεξικού. Με βάση την κατάταξη των λημμάτων σε θεματικές κατηγορίες: εδώ ο χρήστης μπορεί να δει συγκεντρωμένα ονόματα ζώων ή φυτών, λέξεις σχετικές με την οικογένεια, την μαγειρική, την επικοινωνία κλπ. Με βάση την αλφαβητική σειρά των μεταφράσεων των νοημάτων στα νέα ελληνικά, δηλαδή με επιλογή της λέξης από έναν κατάλογο, όπως και σε άλλα λεξικά ηλεκτρονικής μορφής. ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ Το παιδικό λεξικό είναι επίσης δίγλωσσο και απευθύνεται σε νεαρούς χρήστες της ΕΝΓ - φυσικούς νοηματιστές, αλλά και σε γονείς και εκπαιδευτικούς που μαθαίνουν την ΕΝΓ ως δεύτερη γλώσσα. Μερικές βασικές διαφορές του από το Λεξικό ΝΟΗΜΑ είναι οι εξής: Το λημματολόγιο περιλαμβάνει 500 λήμματα που αφενός αντικατοπτρίζουν τις ιδιαιτερότητες των αναγκών επικοινωνίας αρχαρίων χρηστών μέσω της ΕΝΓ και αφετέρου παρέχουν μια λεξιλογική βάση που επιτρέπει την πλήρωση βασικών επικοινωνιακών αναγκών. Η ενσωμάτωση εικόνων (σκίτσων) για κάθε λήμμα βοηθά τους χρήστες που δεν είναι ομιλητές της ΕΝΓ να κατανοήσουν τη σημασία του νοήματος, ενώ παράλληλα επιτρέπει στους νέους φυσικούς ομιλητές της ΕΝΓ να διακρίνουν ευκολότερα τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις δύο γλώσσες αλλά και να πλουτίσουν το λεξιλόγιό τους στα νέα ελληνικά. Το λεξικό κατατάσσει επίσης τα λήμματα σε διαφορετικές θεματικές ομάδες, ώστε να διευκολύνεται η εκμάθηση συνόλων νοημάτων που συνδέονται μεταξύ τους εννοιολογικά. Η καταχώρηση των λημμάτων έχει γίνει σύμφωνα με την πρώτη και ή ενεργή χειρομορφή του κάθε νοήματος. Η παρουσίαση του Ελληνικού Δακτυλικού Αλφαβήτου (ΕΔΑ) έχει παιγνιώδη μορφή και περιλαμβάνεται στο παιχνίδι Λεξιπλάστη με σκοπούς εκπαιδευτικούς και ψυχαγωγικούς.
7 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 41 Το ειδικό λογισμικό διεπαφής (user interface) παρέχει δυνατότητες αναζήτησης των λημμάτων με τέσσερα διαφορετικά κριτήρια: Με βάση την σειρά χειρομορφών από την οποία αρχίζει κάθε νόημα. Με βάση την κατάταξη των λημμάτων σε θεματικές κατηγορίες. Με βάση την αλφαβητική σειρά των μεταφράσεων των νοημάτων στα νέα ελληνικά. Με βάση τις εικόνες που αντιστοιχούν στα λήμματα. Αυτές οι διαφορές καθιστούν το Παιδικό Λεξικό της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας ένα εύχρηστο γλωσσικό και εκπαιδευτικό εργαλείο για μικρούς κωφούς μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς τους, όπως επίσης και για κάθε αρχάριο σπουδαστή της γλώσσας. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΙΚΩΝ Η οργάνωση της βάσης δεδομένων για την ανάπτυξη των λεξικών αντανακλά την προβληματική και τους στόχους που παρουσιάστηκαν παραπάνω. Αν και το είδος της παρουσίασης που επιχειρείται εδώ δεν επιτρέπει σε βάθος αναφορά στα θέματα που θέτει η μεθοδολογική προσέγγιση δημιουργίας λεξικών νοημάτων, μπορούμε να προτείνουμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα, από τα οποία προκύπτει η γενική εικόνα του προβλήματος αλλά και της άποψης που υιοθετήσαμε. Αν ένα δίγλωσσο λεξικό κάνει αναφορά στη λέξη ΚΑΛΑΘΙ της ελληνικής και σε αντίστοιχο νόημα της ΕΝΓ βασιζόμενο σε μία ένα-προς-ένα αντιστοιχία μεταξύ νοήματος και λέξης, τότε χάνει όλο το φάσμα λέξεων που διαθέτει η νοηματική για την απόδοση της έννοιας ΚΑΛΑΘΙ. Παράλληλα, ένα τέτοιο δίγλωσσο λεξικό δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει παιδαγωγικά, αφού δεν θα ήταν σε θέση να δείξει μια από τις βασικές λεξικολογικές ιδιότητες της γλώσσας, δηλαδή την δήλωση του σχήματος και του όγκου του αντικειμένου παράλληλα με την έννοια που του αντιστοιχεί. Δείγματα τέτοιας ανεπάρκειας μπορούν να εντοπισθούν συστηματικά στη βιβλιογραφία, τόσο σε σχέση με την λεξικογραφική καταγραφή νοημάτων που περιγράφουν συγκεκριμένα αντικείμενα όπως στο παραπάνω παράδειγμα, όσο και σε σχέση με τα νοήματα ή μάλλον με τα σύνολα νοημάτων που αντιστοιχούν σε ρήματα της ελληνικής και αποδίδουν έννοιες σχετικές με κίνηση και ενέργεια. Στο λεξικό ΝΟΗΜΑ έχει γίνει συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος. Για παράδειγμα, δημιουργούνται περισσότερες από μία καταχωρήσεις για ρήματα όπως ανοίγω, δίνω, πέφτω, περπατώ, τα οποία στην ΕΝΓ (όπως και σε άλλες φυσικές γλώσσες), συνοδεύονται υποχρεωτικά από δήλωση της κατηγορίας του υποκειμένου ή του αντικειμένου : δεδομένου ότι, στην ΕΝΓ, δεν μπορούμε να πούμε «ανοίγω» αν δεν δηλώσουμε τι είδους είναι το αντικείμενο που ανοίγουμε (πόρτα, δίφυλλη πόρτα, βιβλίο, συρτάρι...), ούτε «πέφτω» χωρίς να δηλώσουμε αν το υποκείμενο είναι άνθρωπος, ζώο, δέντρο, αεροπλάνο, όχημα..., το λεξικό ΝΟΗΜΑ καταγράφει, αναλύει και ερμηνεύει χωριστά κάθε περίπτωση. Ένα άλλο προβληματικό σημείο της δίγλωσσης λεξικογράφησης που γίνεται με αφετηρία τη μία από τις γλώσσες του ζεύγους, είναι ότι αδυνατεί να καταχωρήσει στη μακροδομή του αμφίδρομου ηλεκτρονικού λεξικού στοιχεία που εμφανίζονται αποκλειστικά στην άλλη γλώσσα. Το γεγονός αυτό καταλήγει σε απουσία δήλωσης
8 42 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ βασικών ιδιοτήτων της νοηματικής γλώσσας, όταν, όπως στην περίπτωσή μας, το ζεύγος αποτελείται από μια νοηματική και μια φωνούμενη γλώσσα, όπου η τελευταία αποτελεί την αφετηρία δόμησης του λημματολογίου. Για παράδειγμα, η ΕΝΓ διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό νοημάτων για την έκφραση θαυμασμού, επιβράβευσης, άρνησης, αποδοκιμασίας... για τα οποία δεν υπάρχουν νεοελληνικά αντίστοιχα, οπότε είναι σύνηθες να μην εμφανίζονται σε δίγλωσσα λεξικά που δημιουργούνται με αφετηρία την φωνούμενη γλώσσα. Το ίδιο ισχύει για έννοιες όπως «κοντά μαλλιά» που αντιπροσωπεύεται, στην ΕΝΓ, από ένα λήμμα διαφορετικό από τα ανεξάρτητα λήμματα κοντός και μαλλιά. Και εδώ, η προσπάθεια που έχει γίνει στο λεξικό ΝΟΗΜΑ είναι να καταγράφονται τέτοια λήμματα, άσχετα με την δυνατότητα άμεσης απόδοσής τους στην ελληνική γλώσσα. Επίσης, για την καλύτερη χρήση του λεξικού και την ευκολότερη αναζήτηση των λημμάτων έχουν ληφθεί υπόψη τα ακόλουθα: Σε μερικές περιπτώσεις, ένα ρήμα και το ρηματικό του ουσιαστικό αποδίδονται με το ίδιο νόημα, οπότε στη λίστα των ελληνικών αντίστοιχων λέξεων υπάρχουν δύο καταχωρήσεις που αναλογούν σε ένα βίντεο-λήμμα της ΕΝΓ. Για λόγους διευκόλυνσης της ηλεκτρονικής αναζήτησης, όταν ο χρήστης χρησιμοποιεί τη λίστα των ελληνικών λέξεων (αλφαβητική αναζήτηση), απαντά τις ακόλουθες περιπτώσεις καταχώρησης: α) Στη λίστα των ελληνικών μεταφράσεων περιλαμβάνονται διπλοτυπίες λέξεων που διαφοροποιούνται στο αρχικό τους τεμάχιο, π.χ. εάν/αν, ενοικιάζω/νοικιάζω, ημέρα/μέρα κλπ., οι οποίες αντιστοιχούν σε ένα μόνο νόημα. Η διπλή αυτή καταγραφή γίνεται για να διευκολύνεται η αλφαβητική αναζήτηση των λέξεων, άσχετα με τον τύπο τον οποίο επιλέγει ο χρήστης. Αντίθετα, δεν καταγράφονται οι ποικιλίες, όπως αλίμονο/αλλοίμονο ή πετάω/πετώ, για τις οποίες δεν τίθεται τέτοιο πρόβλημα. β) Οι ελληνικές λέξεις ευρείας χρήσης που αντιστοιχούν σε ένα λήμμα-νόημα της ΕΝΓ, π.χ. αγοράζω/ψωνίζω, καταχωρούνται ξεχωριστά αλλά συνδέονται με την ίδια ερμηνεία. γ) Ο κατάλογος των ελληνικών λέξεων περιέχει καταχωρήσεις οι οποίες αντιστοιχούν σε μια λέξη-κλειδί ενός σύνθετου νοήματος, του οποίου η πλήρης σημασία δίνεται με την ερμηνεία. Ως παράδειγμα αναφέρεται η λέξη αγγελία, για την οποία ο χρήστης, αν ξεκινήσει την αναζήτηση από τη λίστα των ελληνικών λέξεων, παίρνει το νόημα που σημαίνει «μικρές αγγελίες» (κάτι το οποίο διευκρινίζεται στην ερμηνεία). δ) Ανάλογη περίπτωση αποτελεί η παράθεση ρηματικών νοημάτων όπως αυτά τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω, όταν η βασική κίνηση για το ρηματικό νόημα διαφοροποιείται με τη χρήση ταξινομητών που προσδιορίζουν σημασιολογικά το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος. Έτσι στο λημματολόγιο της ΕΝΓ συναντά κανείς π.χ. τα λήμματα πέφτω (αυτοκίνητο), πέφτω (δένδρο), πέφτω (άνθρωπος), πέφτω (ζώο)... η αναζήτηση των οποίων γίνεται στην ελληνική λίστα με την επιλογή του ρήματος «πέφτω». Σε αυτή την περίπτωση η νεοελληνική λέξη αναλογεί σε πολλά νοήματα και η χρήση στην ΕΝΓ διευκρινίζεται στο πεδίο της ερμηνείας. Οι ενδείξεις που συνοδεύουν σε παρενθέσεις τις ερμηνείες των βιντεοσκοπημένων λημμάτων έχουν σκοπό είτε να διευκρινίσουν τη σημασία των νοημάτων, είτε να δηλώσουν τη χρήση μορφολογικών χαρακτηριστικών. Για παράδειγμα, έννοιες όπως οι
9 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 43 ονομασίες των επαγγελμάτων (γιατρός, δικηγόρος, ηθοποιός...), μπορούν να συνοδεύονται από μορφολογικούς δείκτες που δηλώνουν το φύλο. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ΕΝΓ διαμορφώνει απλά νοήματα για τη βασική έννοια (χωρίς δήλωση φύλου) και σύνθετα νοήματα για τη διευκρίνισή της, για παράδειγμα: γιατρός (άντρας ή γυναίκα), άντρας-γιατρός, γυναίκα-γιατρός. Ανάλογη είναι η χρήση στο λεξικό της ένδειξης «γενική έννοια», η οποία δηλώνει τη βασική ερμηνεία νοημάτων που απαντώνται στο λημματολόγιο με ή χωρίς χρήση ταξινομητών. Ενδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα του ρήματος ανοίγω, για το οποίο το βασικό νόημα συνοδεύεται από την ερμηνεία: ανοίγω (γενική έννοια), ενώ καταχωρούνται και τα διαφοροποιημένα νοήματα: ανοίγω (πόρτα κλπ.), ανοίγω (στόμα), ανοίγω (σύροντας), ανοίγω (δίφυλλη πόρτα) και ανοίγω (βιβλίο, τετράδιο, κλπ.). ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ Παράλληλα με τις επιλογές που γίνονται εμφανείς στην οργάνωση και παρουσίαση των λημμάτων και αφορούν τη λειτουργικότητα του λεξικού τόσο ως προς την εύκολη και αποτελεσματική του χρήση, όσο και σε σχέση με την εκπαιδευτική του χρηστικότητα, μπορεί κανείς εύκολα να παρατηρήσει μια σειρά ελλείψεων που κυρίως εντοπίζονται σε τρία σημεία: 1. Η οργάνωση των λημμάτων έχει γίνει μόνο με βάση τις χειρομορφές, όχι όμως και το χώρο νοηματισμού που μπορεί εξίσου να παρέχει έναν τρόπο κατάταξης των νοημάτων. 2. Είναι εμφανής η έλλειψη πληροφορίας για τον τρόπο χρήσης των λημμάτων σε δεδομένο συντακτικό περιβάλλον. Με άλλα λόγια, λείπει από τις καρτέλες-οθόνες των λημμάτων κάποιο παράδειγμα χρήσης. 3. Δεν περιλαμβάνονται λήμματα τοπικών διαλέκτων της ΕΝΓ. 4. Τέλος, τα λήμματα δεν συνοδεύονται από χαρακτηρισμούς για την γραμματική τους κατηγορία, δεν γίνεται δηλαδή αναφορά στα μέρη του λόγου στα οποία αντιστοιχούν τα νοήματα. Όσον αφορά την κατάταξη με βάση τις χειρομορφές και όχι το χώρο νοηματισμού, έπρεπε να αποφασισθεί με ποιο τρόπο θα γίνεται η αναζήτηση των λημμάτων, οπότε αποφασίσθηκε η υιοθέτηση της κατάταξης με χειρομορφές ως αντικειμενικά σημαντικότερης από τις δύο στο πλαίσιο της ΕΝΓ. Η έλλειψη παραδειγμάτων και τοπικών λημμάτων οφείλεται στο γεγονός ότι δεν ήταν δυνατή στο χρονικό πλαίσιο του συνολικού έργου η συγκέντρωση ικανού σώματος δεδομένων (corpus) από πραγματικά στιγμιότυπα χρήσης της γλώσσας, ώστε να καλύπτονται με αυθεντικά παραδείγματα όλα τα λήμματα του λεξικού. Η απόφαση να μην συμπεριληφθούν τεχνητά δεδομένα συμφωνεί με τη θέση μας για την ανάγκη εμπεριστατωμένης βασικής έρευνας της ΕΝΓ. Στο ίδιο σκεπτικό οφείλεται και η απουσία χαρακτηρισμού των λημμάτων ως προς τη γραμματική κατηγορία. Η έρευνα που έγινε κατά τη διάρκεια του έργου απέφερε σημαντικά αποτελέσματα ως προς τη μορφολογική ανάλυση της γλώσσας, δεν επιτρέπει όμως ακόμη, κατά κανέναν τρόπο, την εξαγωγή σαφών συμπερασμάτων για το διαχωρισμό θεμελιωδών λειτουργιών, όπως αυτές του ρήματος και του ρηματικού ουσιαστικού ή την καταγραφή όλων των τύπων των ονοματικών στοιχείων. Με αυτά τα δεδομένα, η απόφαση να μη γίνει δήλωση ιδιοτήτων που μπορεί να ανατραπούν με
10 44 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ την εξέλιξη της έρευνας και συνεπώς της γνώσης μας για την ΕΝΓ, αφενός παραμένει συνεπής προς τη συνολική μας στάση και αφετέρου αποτελεί δέσμευση για τη συνέχιση της προσπάθειας για την ολοκλήρωση της καταγραφής της γραμματικής της ΕΝΓ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Βασική θέση μας είναι ότι δεν μπορεί να γίνει επαρκής λεξικογράφηση μιας γλώσσας αν δεν προηγηθεί ανάλυση και ερμηνεία των γραμματικών δομών της. Σε αυτή την κατεύθυνση στρέφεται και η συνέχεια της προσπάθειάς μας, για δύο βασικούς λόγους : Πρώτον, επειδή είναι πλέον απαραίτητο να προσεγγίσουμε την ΕΝΓ ως αυτόνομο γλωσσικό σύστημα που διαθέτει εσωτερική δομή και μηχανισμούς λειτουργίας αντίστοιχους με αυτούς οποιασδήποτε άλλης φυσικής γλώσσας, και το οποίο καλύπτει τις επικοινωνιακές ανάγκες μιας ομάδας φυσικών ομιλητών. Δεύτερον, επειδή η προσπάθεια λεξικογράφησης θα πρέπει να εστιαστεί στην ανάγκη καταγραφής και παρουσίασης των μηχανισμών οργάνωσης του λεξιλογίου, των μηχανισμών παραγωγής νέων λέξεων και της λειτουργίας των λεξικών μονάδων στο λόγο, σύμφωνα με το γραμματικό σύστημα της συγκεκριμένης γλώσσας. Τελειώνοντας, πρέπει να προσθέσουμε ότι η ανάπτυξη ενός πληρέστερου λεξικού, με περισσότερα λεξιλογικά, αλλά και γραμματικά δεδομένα, όπως και μίας σειράς ειδικών εκπαιδευτικών προϊόντων, συνδέεται άμεσα με την εκμετάλλευση των νέων τεχνολογιών και των εξελίξεών τους στο χώρο της γλωσσικής τεχνολογίας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Bellugi, U. & Fischer S. (1972), A comparison of Sign language and spoken language, Cognition 1: Gee, J. & Goodhart, W. (1985), Nativization, Linguistic Theory, and Deaf Language Acquisition, Sign Language Studies, 49: Johnston, T. & Schembri, A. (1999), On defining Lexeme in a Signed Language, Sign Language and Linguistics 2:2, Klima, E. & Bellugi, U. (1979), The Signs of Language, Boston: Harvard University Press 5. Kourbetis, V. & Hoffmeister, R.J. (1996), Deaf Culture in Greece, International Conference in Education of the Deaf, Manchester, England 6. Lane H., Hoffmeister, R., Behan, B. (1996), A Journey in the Deaf-World, San Diego, CA: DawnSign Press 7. Lucas, C. (Εd.) (1998), Pinky Extension and Eye Gaze, Language Use in Deaf Communities, Washington, DC: Gallaudet University Press 8. Signing Books (1999), Final Report, Hamburg, 9. Tennant R.,A. & Gluszak Brown, M. (1998), The American Sign Language Handshape Dictionary, Washington, DC: Clerc Books 10. Ευθυμίου, Ε. & Κατσογιάννου, Μ. (2001), Από την έρευνα για την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ): μελέτη του λεξιλογίου και δημιουργία λεξικού, Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα (υπό έκδοση)
11 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ευθυμίου, Ε., Κατσογιάννου, Μ., Σταϊνχάουερ, Γ., Κουρμπέτης, Β. (2000), Το έργο ΝΟΗΜΑ για την λεξικογράφηση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, Λογοπλοήγηση 7 : Κουρμπέτης, Β. (2001), Η Διδασκαλία της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας ως Πρώτης Γλώσσας σε Κωφά Παιδιά και Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Υλικού, Πρακτικά Συνεδρίου Μάθηση και Διδασκαλία της Ελληνικής ως Μητρικής και ως Δεύτερης Γλώσσας, Β τόμος, , Βάμβουκας Μ., Χατζηδάκη Α. (επιμέλεια), Ρέθυμνο: Ατραπός 13. Κουρμπέτης, Β., Αδαμοπούλου, Α., & Φερεντίνος, Σ. (2003), Κοινότητες Κωφών και Εκπαίδευση στην Ευρώπη: Μια Διακρατική Συγκριτική Μελέτη, Επιστημονική Ημερίδα «Ερευνητικές Δραστηριότητες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου: Ένα Νέο Άνοιγμα στην Κοινωνία», Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου Κουρμπέτης, Β., Μαρκάκης, Ε., Σταϊνχάουερ, Γ. (1999), Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και η διδασκαλία της στα σχολεία Κωφών. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 15. Λαμπροπούλου, Β. (1993), Εξέταση της γραπτής γλώσσας των Κωφών μαθητών, Γλώσσα, 30: Λογιάδης Ν., & Λογιάδη, Μ. (1985), Λεξικό Νοηματικής Γλώσσας, Αθήνα: Potamitis Press 17. Ν2817 (2000), Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, 78, Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΕΝΓ): ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΛΕΞΙΚΟΥ
Ελένη Ευθυμίου, Μαριάννα Κατσογιάννου ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΕΝΓ): ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΛΕΞΙΚΟΥ Abstract The general purpose electronic dictionary of the Greek
Διαβάστε περισσότεραΕπιλεγμένο εκπαιδευτικό υλικό, καθολικά σχεδιασμένο για μαθητές με αναπηρία. ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Παλλήνη,
Επιλεγμένο εκπαιδευτικό υλικό, καθολικά σχεδιασμένο για μαθητές με αναπηρία ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Παλλήνη, 4-6. 11. 2016 Φυσικό αντικείμενο της πράξης Προσαρμογή των σχολικών εγχειριδίων για μαθητές με:
Διαβάστε περισσότεραυναµική σύνθεση νοηµάτων µε χρήση εικονικού βοηθού για την υποστήριξη της διδασκαλίας γλώσσας σε κωφούς µαθητές
υναµική σύνθεση νοηµάτων µε χρήση εικονικού βοηθού για την υποστήριξη της διδασκαλίας γλώσσας σε κωφούς µαθητές Eλένη Ευθυµίου eleni_e@ilsp.gr Οµάδα Υποστηρικτικών Τεχνολογιών Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018
Περιεχόμενο γενικών στόχων ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018 Αντιληπτική γλώσσα Εκφραστική γλώσσα Ο/η μαθητής-τρια ασκείται βαθμιαία
Διαβάστε περισσότερα2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΝΓ
2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΝΓ 2.1. Πρόγραμμα Σπουδών Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας του Νηπιαγωγείου Στόχοι - Άξονες Περιεχομένου Κατανόηση θέματος που εκφέρεται στην ΕΝΓ.
Διαβάστε περισσότεραΜαθαίνω τα Νοήματα. Περιβάλλον Διδασκαλίας Βασικού Λεξιλογίου της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας. Βιβλίο Δασκάλου. Ελένη Ευθυμίου, Ευίτα Φωτεινέα
Μαθαίνω τα Νοήματα Περιβάλλον Διδασκαλίας Βασικού Λεξιλογίου της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας Βιβλίο Δασκάλου Ελένη Ευθυμίου, Ευίτα Φωτεινέα Ανάδοχος: Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου / Ε.Κ. «Αθηνά» Βιβλίο
Διαβάστε περισσότεραΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ:
ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ημερίδα παρουσίασης CLARIN-EL 1/10/2010 Πένυ Λαμπροπούλου Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου / Ε.Κ. "Αθηνά" ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΧΩΡΟΥ ΓΤ ΓΙΑ ΚΑΕ Στο
Διαβάστε περισσότεραΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΥΘΟΙ- ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΥΘΟΙ- ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου rena_andrikopoulou28@yahoo.gr Αρχή Ν.Γ. : χάνεται στα βάθη των αιώνων Αρχαία Ελλάδα: Αριστοτέλης, Σωκράτης ΝΓ στην εκπαίδευση 1880-1960: Καταπίεση
Διαβάστε περισσότερα«Spreadthesign: Το πρώτο παγκόσμιο λεξικό νοηματικών γλωσσών και η χρήση του στην εκπαιδευτική διαδικασία.»
«Spreadthesign: Το πρώτο παγκόσμιο λεξικό νοηματικών γλωσσών και η χρήση του στην εκπαιδευτική διαδικασία.» Παρασκευοπούλου Ευσταθία 1, Μόκα Βασιλική 2 1 Εκπαιδευτικός, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Διαβάστε περισσότεραΜαθαίνω τα Νοήματα. Περιβάλλον Διδασκαλίας Βασικού Λεξιλογίου της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας. Εγχειρίδιο Χρήσης. Ευίτα Φωτεινέα, Ελένη Ευθυμίου
Μαθαίνω τα Νοήματα Περιβάλλον Διδασκαλίας Βασικού Λεξιλογίου της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας Εγχειρίδιο Χρήσης Ευίτα Φωτεινέα, Ελένη Ευθυμίου Ανάδοχος: Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου / Ε.Κ. «Αθηνά»
Διαβάστε περισσότεραΤα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή
Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες
Διαβάστε περισσότεραΨηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα
[1] Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα Παρουσίαση και ενδεικτικά παραδείγματα εκπαιδευτικής αξιοποίησης Συντάκτρια: Μαρία Αλεξίου (εκπαιδευτικός ΠΕ02, ΜΔΕ Θεωρητικής Γλωσσολογίας, συντονίστρια του ψηφιακού
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6
πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από
Διαβάστε περισσότεραΤεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας
Διαβάστε περισσότεραIII_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;
III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με
Διαβάστε περισσότεραΒλέπω και Μαθαίνω. Οι πρώτες μου δεξιότητες στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. 1. Κατάλογος Ελέγχου Πρώτου Λεξιλογίου
Ενδεικτικά εργαλεία αξιολόγησης γλωσσικής ετοιμότητας για την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα Βλέπω και Μαθαίνω Οι πρώτες μου δεξιότητες στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα Εργαλεία Αξιολόγησης: 1. Κατάλογος Ελέγχου
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π Περιεχόμενο γενικών στόχων
ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΤΑΞΗ (Σ. Καρύπη, Μ. Χατζοπούλου) Ι.Ε.Π. 2018 Περιεχόμενο γενικών στόχων Αντιληπτική γλώσσα Ο/η μαθητής-τρια ασκείται βαθμιαία ώστε: 1. Να κατανοεί
Διαβάστε περισσότεραΣειρά «ΘΥΜΗΣΙΣ» : Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός και Γλώσσα
Σειρά «ΛΟΓΟΜΑΘΕΙΑ+» : Διδασκαλία της Ελληνικής ως Μητρικής Γλώσσας Η «Λογομάθεια+» είναι ένα πολυμεσικό εκπαιδευτικό λογισμικό (σειρά 3 CD-ROM) που καλύπτει το σύνολο των φαινομένων της γραμματικής, του
Διαβάστε περισσότεραΕννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή
Το λογισμικό της εννοιολογικής χαρτογράυησης Inspiration Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στις θεωρίες του
Διαβάστε περισσότεραΛογισμικό: Χημεία με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Χημεία Τάξη/εις: Β, Γ Γυμνασίου
Λογισμικό: Χημεία με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Χημεία Τάξη/εις: Β, Γ Γυμνασίου Παρουσίαση Λογισμικού: Κατερίνα Αραμπατζή Προμηθευτής: Postscriptum Advanced Communication Προσβασιμότητα
Διαβάστε περισσότεραΤύπος Εκφώνηση Απαντήσεις
Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Πράξη «Σχεδιασμός και ανάπτυξη προσβάσιμου εκπαιδευτικού και εποπτικού υλικού για μαθητές με αναπηρίες Οριζόντια
Διαβάστε περισσότεραΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται
Διαβάστε περισσότεραΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ενημερωτικός οδηγός εκπαιδευτικού προγράμματος:
ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ενημερωτικός οδηγός εκπαιδευτικού προγράμματος: «Εκμάθηση Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας επιπέδου 1ου κύκλου και ευαισθητοποίηση στην κώφωση και βαρηκοΐα»
Διαβάστε περισσότεραΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Ενημερωτικός οδηγός εκπαιδευτικού προγράμματος:
ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ενημερωτικός οδηγός εκπαιδευτικού προγράμματος: «Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και επικοινωνία με κωφούς και βαρήκοους στο χώρο της» 2016-2017 ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας
ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική
Διαβάστε περισσότεραΑ. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Οριζόντια αντιστοίχιση Στόχων Μεθόδων Δραστηριοτήτων - Εποπτικού Υλικού - Αξιολόγησης Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ
Διαβάστε περισσότερα8. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
8. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 8.1. Περιεχόμενο 1.Κατανόηση Γλώσσας- Ο μαθητής θα κατανοήσει το θέμα που εκφέρεται στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα.
Διαβάστε περισσότεραΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ 13 1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 17 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 17 1.1 Η αξία του λεξιλογίου και η θέση του στο γλωσσικό μάθημα 18 1.2 Εμπόδια στη
Διαβάστε περισσότεραΕμπλουτισμός σχολικών εγχειριδίων με μαθησιακά αντικείμενα: το μεθοδολογικό πλαίσιο των ομάδων σχεδιασμού ανάπτυξης
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Αξιοποίηση Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για τη Διδασκαλία Γνωστικών Αντικειμένων Κέρκυρα, 18.06.15 Εμπλουτισμός σχολικών εγχειριδίων με μαθησιακά αντικείμενα: το μεθοδολογικό
Διαβάστε περισσότεραΕπιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο»
Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα
Διαβάστε περισσότεραΕξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής
Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής Ε. Κολέζα, Γ. Βρέταρος, θ. Δρίγκας, Κ. Σκορδούλης Εισαγωγή Ο εκπαιδευτικός κατά τη διάρκεια της σχολικής
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές:
Δοµή της παρουσίασης Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: παλιννοστούντες και αλλοδαπούς μαθητές: http://www.keda.uoa.gr/ed_material.html http://eppas.web.auth.gr/didaktiko/didaktiko.html
Διαβάστε περισσότεραΓλωσσική επιμέλεια: επιλογή ή αναγκαιότητα; Άννα Ιορδανίδου
Γλωσσική επιμέλεια: επιλογή ή αναγκαιότητα; Άννα Ιορδανίδου Γλωσσική επιμέλεια // Διαμόρφωση και οργάνωση κειμένου Η γλωσσική επιμέλεια αφορά τη γλωσσική μορφή και το περιεχόμενο, ενώ η διαμόρφωση και
Διαβάστε περισσότεραΠΡΑΞΗ: "ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ: ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ/ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ/ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ"
ΠΡΑΞΗ: "ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ: ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ/ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ/ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ" Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
Διαβάστε περισσότεραΠρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Μάιος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ (2013-2014) Κεντρική Επιμόρφωση για Διευθυντές/ντριες & Εκπαιδευτικούς
Διαβάστε περισσότεραΝέος Παιδαγωγός Πανελλήνιο συνέδριο για τον παιδαγωγό του σήμερα Ίδρυμα Ευγενίδου, 3 & 4 Μαΐου 2014
«Εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό για μαθητές με αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» Γελαστοπούλου Μαρία, Ειδική Παιδαγωγός, ΙΕΠ Κουρμπέτης Βασίλης, Σύμβουλος Α, ΙΕΠ Νέος Παιδαγωγός Πανελλήνιο συνέδριο
Διαβάστε περισσότεραΠρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),
Διαβάστε περισσότεραΠρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται
Διαβάστε περισσότεραΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Μάθημα 1 ο : Εισαγωγή στην γλωσσική τεχνολογία. Γεώργιος Πετάσης. Ακαδημαϊκό Έτος: 2012 2013
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 ο : Εισαγωγή στην γλωσσική τεχνολογία Γεώργιος Πετάσης Ακαδημαϊκό Έτος: 2012 2013 ΤMHMA MHXANIKΩΝ Η/Υ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ, Πανεπιστήμιο Πατρών, 2012 2013 Τι είναι η γλωσσική τεχνολογία;
Διαβάστε περισσότεραΗ βιβλιοθήκη της Ι.Μ. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Ελένη Γαλιώτου Τμήμα Πληροφορικής, ρ ΤΕΙ Αθήνας 1-10-2010 1 Η βιβλιοθήκη της Ι.Μ. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σκιάθου Ψηφιοποίηση Το ερευνητικό έργο «ΠΟΛΥΤΙΜΟ» Πρόσβαση στο περιεχόμενο των ιστορικών βιβλίων
Διαβάστε περισσότεραΜαριάννα Χατζοπούλου ΠΡΑΞΗ: MIS: Σελίδα 0
Μαριάννα Χατζοπούλου ΠΡΑΞΗ: MIS: 299743 Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Πράξη «Σχεδιασμός και ανάπτυξη προσβάσιμου εκπαιδευτικού και εποπτικού υλικού για μαθητές με αναπηρίες Οριζόντια
Διαβάστε περισσότεραΓια την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής:
Τρόπος εξέτασης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων Τα θέματα των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις.
Διαβάστε περισσότεραΗ γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ
Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ 2009-10 Τι είναι γλώσσα; Γλώσσα είναι το σύστημα ήχων ( φθόγγων ) και εννοιών που χρησιμοποιούν οι ανθρώπινες κοινότητες για
Διαβάστε περισσότεραΠ.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης
Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού Τίτλος: «Μουσική» Συγγραφή:
Διαβάστε περισσότερα1. ΤΟ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥ- ΔΩΝ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
1. ΤΟ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥ- ΔΩΝ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Ο σχεδιασμός για την εκπαίδευση είναι ενιαίος για όλες τις ομάδες των μαθητών. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 014-015 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 014-15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του Εκπαιδευτικού
Διαβάστε περισσότεραΔρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ
Δρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ Αναλυτικό Πρόγραμμα Πού μπορούμε
Διαβάστε περισσότεραΦροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο
Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1 Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Η εξεταστέα ύλη του Γυμνασίου είναι τα 3/5 της ύλης που διδάχθηκε, με την προϋπόθεση ότι η
Διαβάστε περισσότεραΓουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας
1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική
Διαβάστε περισσότεραΜέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης
Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται
Διαβάστε περισσότεραΓνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση)
Διήμερο Εκπαιδευτικού Δημοτικής Εκπαίδευσης 2018-2019: Η Θέση και η Διδασκαλία της Δομής στο Μάθημα των Ελληνικών στο Δημοτικό Σχολείο (Γ μέχρι Στ τάξεις) Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα
Διαβάστε περισσότεραΠαραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Μουσική»
Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Μουσική» ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΑΛΚΙΖΑΣ
Διαβάστε περισσότεραΛογισμικό: Αρχαία με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά Τάξη/εις: Α, Β Γυμνασίου
Λογισμικό: Αρχαία με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά Τάξη/εις: Α, Β Γυμνασίου Παρουσίαση Λογισμικού: Κατερίνα Αραμπατζή Προμηθευτής: Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου Προσβασιμότητα
Διαβάστε περισσότεραΑξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων
Διαβάστε περισσότεραΗ εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12
Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Βασικοί όροι και έννοιες- Δεύτερη # Ξένη γλώσσα Δεύτερη γλώσσα είναι οποιαδήποτε γλώσσα κατακτά ή μαθαίνει ένα άτομο
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ- ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ
Σχέδιο Διδασκαλίας Τάξη: Γ Γυμνασίου Ενότητα: 4 η Ενωμένη Ευρώπη και Ευρωπαίοι πολίτες Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Δύο περίοδοι Για τη διδασκαλία ολόκληρης της ενότητας διατίθενται 7
Διαβάστε περισσότεραΕνότητα 14 (XIV): Γλωσσική-Λεξιλογική προσέγγιση, επεξεργασία και γραμματικής ανακεφαλαίωση.
Ενότητα 14 (XIV): Γλωσσική-Λεξιλογική προσέγγιση, επεξεργασία και γραμματικής ανακεφαλαίωση. Βέλτιστο Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Λατινικά Δημιουργός: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΤΥΜΠΑΝΙΔΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΓια εμάς ο μύθος της δυσκολίας εκμάθησης της Γερμανικής Γλώσσας δεν υπάρχει.
2 Στο σημερινό περιβάλλον των έντονων αλλαγών, της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας, η επικοινωνία γίνεται όλο και πιο αναγκαία σε παγκόσμιο επίπεδο, με κυρίαρχα στοιχεία το διαδίκτυο και
Διαβάστε περισσότεραΤα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη
Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές
Διαβάστε περισσότεραΟι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.
Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο
Διαβάστε περισσότεραΛογισμικό Καθοδήγησης ή Διδασκαλίας
Λογισμικό Καθοδήγησης ή Διδασκαλίας Ένα σύγχρονο σύστημα καθοδήγησης στοχεύει να ικανοποιήσει τουλάχιστον δύο βασικές φάσεις των οποίων η δομή και η αλληλουχία παρουσιάζεται στο σχήμα 3: παρουσίαση της
Διαβάστε περισσότεραΕφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών
Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος
Διαβάστε περισσότεραΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗ/ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1 Εκμάθηση του λεξιλογίου μιας γλώσσας σημαίνει να γνωρίζει ο σπουδαστής τη μορφή, τη σημασία, την κλίση, την παραγωγή, την πραγματολογική λειτουργία, την κοινωνική χρήση μιας λέξης.
Διαβάστε περισσότεραΣυµφωνία Επιχορήγησης No: 2008 4466 / 001 001 Έργο No. 143512-BG-2008-KA2-KA2MP
Συµφωνία Επιχορήγησης No: 2008 4466 / 001 001 Έργο No. 143512-BG-2008-KA2-KA2MP Αυτό το έργο έχει χρηµατοδοτηθεί µε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ευρωπαϊκό Χαρτοφυλάκιο Γλωσσών για Κωφούς και
Διαβάστε περισσότεραΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΑΣ: Στο Γυμνάσιο γίνεται η πρώτη και καθοριστικής σημασίας επαφή των μαθητών με τα Αρχαία Ελληνικά Στο Γυμνάσιο πρέπει να καταφέρουμε να
Διαβάστε περισσότεραΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ
Διαβάστε περισσότεραΣΧΟΛΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Ενημερωτικός οδηγός εκπαιδευτικού προγράμματος:
ΣΧΟΛΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ενημερωτικός οδηγός εκπαιδευτικού προγράμματος: Εκμάθηση Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας επιπέδου 4ου κύκλου 2017-2018 ΣΧΟΛΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (ΣΔΒΜ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
Διαβάστε περισσότεραEισαγωγή. Σε ποιους απευθύνεται η σειρά Ελληνικά για σας (A0 - A1 - A2)
Eισαγωγή Σε ποιους απευθύνεται η σειρά Ελληνικά για σας (A0 - A1 - A2) Σε τελείως αρχαρίους, οι οποίοι δε γνωρίζουν ούτε τo αλφάβητο. Σε σπουδαστές, οι οποίοι έχουν προβλήματα ανάγνωσης, γραφής, τονισμού,
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΟΛΥΜΕΣΑ- ΔΙΚΤΥΑ ΚΥΚΛΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΟΛΥΜΕΣΑ- ΔΙΚΤΥΑ ΚΥΚΛΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Μάρτιος 1998 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το
Διαβάστε περισσότεραΓραμματισμός Κωφού Παιδιού:
Γραμματισμός Κωφού Παιδιού: Μοντέλα διδασκαλίας από κάτω προς τα επάνω Επιμέλεια: Βουλγαρίδου Μαρία, Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής Εισηγήτρια Πανεπιστημιακών Φροντιστηρίων Κολλίντζα 1 Σημασιολογικές δραστηριότητες
Διαβάστε περισσότεραΕλένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.
Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου
Διαβάστε περισσότεραAΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Τρόποι διδασκαλίας Κατ οίκον εργασία Γραπτή Αξιολόγηση ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Α) Αρχαία Ελληνική Γλώσσα (Β) Αρχαιογνωσία: (αρχαίο κείμενο από μετάφραση) MH EΞΕΤΑΖΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Διαβάστε περισσότεραΟδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο
Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Διαβάστε περισσότερα5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία
5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές
Διαβάστε περισσότερα3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών
3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των
Διαβάστε περισσότεραΕπαγγελματικές κάρτες
Επαγγελματικές κάρτες Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Θεματική: Τα επαγγέλματα των γονιών της τάξης μας ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:
Διαβάστε περισσότεραΣχεδι@ζω για όλους. «Ανάπτυξη και αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού για μαθητές με αυτισμό»
Σχεδι@ζω για όλους «Ανάπτυξη και αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού για μαθητές με αυτισμό» Γελαστοπούλου Μαρία, Ειδική Παιδαγωγός, ΙΕΠ Κουρμπέτης Βασίλης, Σύμβουλος Α, ΙΕΠ 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο
Διαβάστε περισσότερα3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες
1 η ανακοίνωση 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες «Εκπαιδευτικό υλικό Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών: διαφορετικές χρήσεις,
Διαβάστε περισσότερα«Δοκιμασία Εκφραστικού Λεξιλογίου σε τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά ηλικίας 6 8 ετών»
«Δοκιμασία Εκφραστικού Λεξιλογίου σε τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά ηλικίας 6 8 ετών» Γλώσσα: Το φυσικό εκείνο σύστημα επικοινωνίας που χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο και έχει ως βάση του τον έναρθρο λόγο.
Διαβάστε περισσότεραΓιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης
Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος 2018 Αξιολόγηση περίληψης Η δυσκολία συγκρότησης (και αξιολόγησης) της περίληψης Η περίληψη εμπεριέχει μια (φαινομενική) αντίφαση: είναι ταυτόχρονα ένα κείμενο δικό μας και ξένο.
Διαβάστε περισσότεραΑιτία παραποµπής Ε Ω ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ.
Στοιχεία εξέτασης Στοιχεία εξεταζοµένου παιδιού Ονοµατεπώνυµο: 1043 1043 (1043) Φύλο: Αγόρι Ηµ/νια γέννησης: 16-07-2011 Μητρική γλώσσα: Ελληνικά Προτίµηση χεριού: εξί Ηµ/νια εξέτασης: 21-11-2016 Χρονολογική
Διαβάστε περισσότεραΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Ονοματεπώνυμο εκπαιδευτικού: Γκουντέλα Βασιλική Ειδικότητα: Φιλόλογος (ΠΕ2) Σχολείο: 4 ο Γυμνάσιο Κομοτηνής Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά Διάρκεια: 1 διδακτική
Διαβάστε περισσότεραΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος «Σχολική Πρακτική Ι» οι φοιτητές/φοιτήτριες σε ομάδες των δύο ή τριών ατόμων πρόκειται να επισκεφτούν σε πέντε (5) διαφορετικές ημέρες μία
Διαβάστε περισσότεραΣωτηρίου Σοφία. Εκπαιδευτικός ΠΕ0401, Πειραματικό Γενικό Λύκειο Μυτιλήνης
«Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη Διδακτική Πράξη» «Ανάκλαση-Διάθλαση, Ηλεκτρομαγνητική επαγωγή, Κίνηση-Ταχύτητα: τρία υποδειγματικά ψηφιακά διδακτικά σενάρια για τη Φυσική Γενικού Λυκείου στην πλατφόρμα "Αίσωπος"»
Διαβάστε περισσότεραΤσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα
Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής. Περιγραφή μαθήματος. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00
Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00 email: gpalegeo@gmail.com Περιγραφή μαθήματος Με τον όρο "Διδακτική της Πληροφορικής" εννοούμε τη μελέτη,
Διαβάστε περισσότεραΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2013
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ------ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ
Διαβάστε περισσότεραΣτόχοι του µαθήµατος Βασικοί στόχοι του µαθήµατος είναι ο φοιτητής:
Κωδικός Μαθήµατος Τίτλος Μαθήµατος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-627DL Αισθητηριακές ιαταραχές: 9 Κώφωση-απώλεια ακοής, τύφλωση-απώλεια όρασης Τµήµα Εξάµηνο Προαπαιτούµενα Παιδαγωγικών Σπουδών Μορφές Ειδικών
Διαβάστε περισσότεραΑΡΕΤΗ ΚΑΜΠΟΥΡΟΛΙΑ. Δασκάλα Τμήματος Ένταξης Μαράσλειο Διδασκαλείο ΕΑΕ
ΑΡΕΤΗ ΚΑΜΠΟΥΡΟΛΙΑ Δασκάλα Τμήματος Ένταξης Μαράσλειο Διδασκαλείο ΕΑΕ Οι αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί γνωρίζουν: - Τους μαθητές - Το γνωστικό αντικείμενο - Τις θεωρίες μάθησης - Αποτελεσματικές πρακτικές
Διαβάστε περισσότερα"Ανακαλύπτοντας την ένατη τέχνη...τα κόμικς!"
ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σχ. Έτος:2015-2016 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 6o ΓΕΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: "Ανακαλύπτοντας την ένατη τέχνη...τα κόμικς!" ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝOY ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚOY
Διαβάστε περισσότεραΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ
3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ-ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 415 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ Μεταφετζής Γιώργος Δάσκαλος, 1ο ΔΣ Βόλου gmetafetz@in.gr
Διαβάστε περισσότεραΟδηγίες Συγγραφής και Μορφοποίησης Κειμένου
Οδηγίες Συγγραφής και Μορφοποίησης Κειμένου Περιεχόμενα 1. Στοιχεία κειμένου 5 2. Διαμόρφωση και διάταξη σελίδας 5 2.1. Έκταση κειμένου 5 2.2. Μορφοποίηση σελίδας 5 2.3. Μορφοποίηση κειμένου 5 2.4. Τίτλοι
Διαβάστε περισσότεραEKΔOΣEIΣ ΠATAKH NEEΣ KYKΛOΦOPIEΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
1-ENHMEROTIKO-2-2017.qxp_enimerotiko_1_2016 24/2/17 16:50 Page 47 14. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 14.1. ΔΗΜΟΤΙΚΟ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Τετράδιο πρώτης γραφής Α Δημοτικού (για όλο τον χρόνο) Συγγραφέας: Σοφία Αδάμου Τετράδιο πρώτης
Διαβάστε περισσότεραΑξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων
Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων. Ταυτότητα της Έρευνας Το Πρόγραμμα της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων και Νεοεισερχομένων Εκπαιδευτικών προσφέρεται κάθε
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----
Διαβάστε περισσότεραΕκπαιδευτικό Υλικό για την «Υπηρεσία Εκπαιδευτικών Κοινοτήτων και Ιστολογίων» 1 ο µέρος:
Πανελλήνιο Σχολικό ίκτυο Εκπαιδευτικό Υλικό για την «Υπηρεσία Εκπαιδευτικών Κοινοτήτων και Ιστολογίων» http://blogs.sch.gr 1 ο µέρος: Χρήση Ιστολογίου ως εκπαιδευτικό εργαλείο Ερευνητικό Ακαδηµαϊκό Ινστιτούτο
Διαβάστε περισσότερα