Μάχη για τη Μείωση των Τιμών. Μέτρα πολιτικής για την ενίσχυση της εποπτείας και διαφάνειας στην αγορά

Transcript

1 Μάχη για τη Μείωση των Τιμών Μέτρα πολιτικής για την ενίσχυση της εποπτείας και διαφάνειας στην αγορά

2 Περιεχόμενα 1. Τιμάριθμος Διαμόρφωση τιμών Βασικά Συμπεράσματα 2. Προβλήματα Αγοράς 3. Για μια ολοκληρωμένη πολιτική Εποπτείας και διαφάνειας 4. Άμεσα Μέτρα παρέμβασης 2

3 1. Ανάλυση Πληθωρισμού ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΡ 09 ΑΠΡ 10 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ (ΕΣΥΕ) 4,8% ΔΟΜΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 2,1% ΜΗ ΔΟΜΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 25,6% Πετρελαιοειδή 42,9% Οπωροκηπευτικά 9,1% ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ 5,5% ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΡ 09 ΑΠΡ 10 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ 2,2% Διατροφή 0,9% Αλκοολούχα ποτά 9,8% Ενδυση και υπόδυση 2,8% Διαρκή αγαθά 1,3% ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΑ) ( ΠΕΡΙΛ. 3,3% Στέγαση ( περιλ. Πετρέλαιο θέρμανσης) 7,3% Μεταφορές ( περιλ. Υγρά καύσιμα) 18,5% Εκπαίδευση 3% Ξενοδοχεία Καφέ εστιατόρια 3% 3

4 1Α. Τιμάριθμος Εξέλιξη Τιμών 5 κατηγορίες με την μεγαλύτερη ετήσια αύξηση (Απρ Απρ. 2009) Ταξί (0,11) 22,4% Τέλη κυκλοφορίας - διόδια (0,17) 28,4% Υπεραστικά τρένα (0,01) 36,6% Πετρέλαιο θέρμανσης (0,65) 39,6% Βενζίνη (1,78) 50,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Σε παρένθεση η επίπτωση κάθε κατηγορίας στον ΓΔΤΚ 4

5 1Β. Τιμάριθμος Εξέλιξη Τιμών 5 κατηγορίες με την μεγαλύτερη ετήσια μείωση (Απρ Απρ. 2009) Οπ τικοα/κος εξοπλ. - υπ ολογιστές - επισκεύες (0,02) -2,9% Γιαούρτι (0,02) -4,8% Φρούτα νωπά (0,1) -7,5% Γάλα νωπό πατσερ. (0,09) Νωπ ά λαχανικά (-0,16) -10,2% -10,3% -12% -10% -8% -6% -4% -2% 0% Σε παρένθεση η επίπτωση κάθε κατηγορίας στον ΓΔΤΚ 5

6 1.Γ Δομή Τιμής Βενζίνας 11/5/ /5/2010 1,540 0,461 0,929 30% 60.3% 0, % ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ 6

7 Ενώ με βάση την μέση λιανική τιμή η Ελλάδα στις 4/1/2010 ήταν στην 20 η θέση από τις 27 χώρες της Ε.Ε., στις 3/5/2010 πήγε στην 5 η θέση. Αντίστοιχα αν υπολογίσουμε μόνο τους φόρους από την 22 η θέση στις 4/1/2010 έφτασε να είναι η τρίτη πιο ακριβή χώρα στην Ε.Ε. των 27 στις 29/3/2010. Rank with taxes Rank without taxes Rank taxes 4 Ιαν 3 Μαϊ 4 Ιαν 3 Μαϊ 4 Ιαν 3 Μαϊ Austria Belgium Bulgaria Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Poland Portugal Romania Slovakia Slovenia Spain Sweden ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ 7

8 Βασικά Συμπεράσματα: Μύθοι και Πραγματικότητα Η αύξηση των Ειδικών φόρων Κατανάλωσης αποτέλεσε τον κύριο προσδιοριστικό παράγοντα της αύξησης του πληθωρισμού λειτουργώντας τόσο ως αύξηση του λειτουργικού κόστους, αλλά και ως νομιμοποιητικό στοιχείο αυξήσεων. Η αύξηση στην κατηγορία πετρελαιοειδών ξεπέρασε το 43%, επηρέασε τις μεταφορές κατά 18,5% καθώς και τα αλκοολούχα και τα καπνικά κατά 10% Παρά την αύξηση του ΦΠΑ,η μεταβολή προϊόντων συγκρατήθηκε στο 2,2%. Ενώ αρκετές κατηγορίες παρουσιάζουν μείωση όπως διατροφή & μη αλκοολούχα ποτά ( 0,9% )εκ των οποίων τα νωπά και τα αγροτικά μειώθηκαν κατά 9,1%. Συνολικά στις υπηρεσίες λόγω των ειδικών φόρων κατανάλωσης έχουμε αυξήσεις ύψους 3,3% Παρά την ολιγοπωλιακή διάρθωσή της, η αγορά απορρόφησε μεγάλο μέρος των αυξήσεων των εμμέσων φόρων ( ΦΠΑ ΕΦΚ) Προβλήματα εμφανίζονται ακόμα στις υποτιθέμενες «ανταγωνιστικές αγορές»,κυρίως στις υπηρεσίες (ιδιαίτερα στέγαση 7,3% εκπαίδευση3% ένδυση και υπόδηση ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια 3%). 8

9 2. Προβλήματα Αγοράς 1. Έντονη καρτελοποίηση κλάδων 2. Μικρό μέγεθος αγοράς & μείωση επενδύσεων 3. Ρυθμιστικά Εμπόδια και προβλήματα αδειοδότησης 4. Εμπόδια Εισόδου «Κλειστές» Αγορές και Επαγγέλματα 5. Υπερβολική χρήση προωθητικών ενεργειών 9

10 2.1 Έντονη καρτελοποίηση κλάδων οικονομίας (1) Κατηγορία ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ Εταιρία % μεριδίου UNILEVER 90% MINERVA 8% UNILEVER 38% MINERVA 27% Άλλα 13% ΠΑΝΕΣ P&G 70% ΒΡΕΦΩΝ SCA 11% ΟΣΠΡΙΑ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 61,60% AGRINO 14,30% Άλλα 23% ΣΟΥΠΕΣ - UNILEVER 69% ΖΩΜΟΙ NESTLE 31% ΜΠΥΡΕΣ ΚΡΟΥΑΣΑΝ ΑΘΗΝ. ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ 70% ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ 14% Άλλα 2% CHIPITA 68% ELBISCO 13% Άλλα 3% Άθροισμα 2 πρώτων 98% 65% 81% 76% 100% 84% 81% Κατηγορία ΤΣΑΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΧΥΜΟΙ ΠΟΥΡΕΣ ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ Εταιρία % μεριδίου UNILEVER 82% ATLANTA 12% Άλλα 6% COCA COLA 53% ΔΕΛΤΑ 17,40% ΦΑΓΕ 7% Άλλα 3% NESTLE 58% UNILEVER 32% Άλλα 10% FRIESLAND 64% NESTLE / ΔΕΛΤΑ 29% Άλλα 7% COCA COLA 77% PEPSICO HBH 12% Άλλα 3% Άθροισμα 2 πρώτων 10 94% 70% 90% 93% 89%

11 2.1 Έντονη καρτελοποίηση κλάδων οικονομίας (2) Κατηγορία ΞΥΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΝΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΠΡΩΙΝΟΥ ΦΟΥΝΤΟΥΚΟΠΑΣΤ Α (τύπου MERENDA) Εταιρία % συμμετο χής σε κατηγορί α MARVO GILETTE 72% BIC VIOLEX 20% SCA 90% ΜΕΓΑ 8% COLGATE 42% UNILEVER 26% GSK 11% PFIZER 74% JOHNSON & JOHNSON 10,20% NESTLE 39% ATLANTA 37% Άλλα 4% KRAFT 59% ELGEKA 26% Άλλα 7% Άθροι σμα 2 πρώτ ων 92% 98% 68% 84% 76% 85% Κατηγορία ΚΑΦΕΣ ΡΥΖΙΑ ΜΑΓΙΟΝΕΖΑ ΠΑΤΑΤΑΚΙΑ - ΓΑΡΙΔΑΚΙΑ ΣΕΡΒΙΕΤΕΣ Εταιρία % συμμετο χής σε κατηγορί α NESTLE 68% KRAFT 13% SARA LEE 7% Άλλα 3% AGRINO 29% ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 19% TROFEKLEKT 14% Άλλα 17% UNILEVER 54% KRAFT 35% Άλλα 10% TASTY 67% TSAKIRIS 13% CHIPITA 7% P&G 61% ΜΕΓΑ 27% Άλλα 9% 11 Άθροισ μα 2 πρώτ ων 81% 48% 89% 80% 88%

12 2. 2 Υπερβολική χρήση Προωθητικών Ενεργειών (Εκπτώσεις Δώρα) Η Εξέλιξη του όγκου των προωθητικών ενεργειών Το ποσοστό φτάνει: Στα απορρυπαντικά: 75%!! Στα γιαούρτια: 95%!! 12.6% 12

13 3.Εποπτεία και διαφάνεια στην αγορά: 4 ΠΥΛΩΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ α. Παρακολούθηση αγοράς με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα β. Επισήμανση και άρση στρεβλώσεων στην Ελληνική αγορά γ. Αναβάθμιση θεσμών εποπτείας αγοράς και προστασία καταναλωτών δ. Αναβάθμιση λειτουργίας της Επιτροπής Ανταγωνισμού 13

14 4. Δέκα+1 Άμεσα Μέτρα Παρέμβασης στην αγορά (μέχρι τέλη Μαίου 2010) 2.1 Ολοκλήρωση Παρατηρητηρίου Τιμών (Νοε. 2009) 2.2 Τιμολόγηση Φαρμακευτικών προιόντων ( Αρ 14, N. 3840/2010) 2.3. Αγορανομική διάταξη για μεσοσταθμική μείωση τιμών φαρμάκων 21% (3/4/2010) 2.4 Επιβολή πλαφόν στις τιμές υγρών καυσίμων (Μαρ. Απρ. 2010) 2.5 Εντατικοποίηση ελέγχων επιβολή προστίμων (Ιαν. σήμερα) 2.6 Ενεργοποίηση ελέγχου ενδοομιλικών συναλλαγών (Μάιος 2010) 2.7 Τροποποίηση όρων και αποτελεσμάτων καταγγελίας εμπορικών μισθώσεων (Μάιος 2010) 2.8 Ενίσχυση προστασίαs καταναλωτών διασφάλιση ενημέρωσης και ισχυροποίηση διαπραγματευτική ικανότητας (τροπ. Ν. 2251/94, Μάιος 2010) 2.9. Αξίωση αποζημιώσεων από παραβιάσεις αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας (τροπ. 2251/94, Μάιος Ιουν. 2010) Λειτουργία και μεταφορά Παρατηρητηρίου Καυσίμων από ΥΠΕΚΑ σε ΥΠΟΙΑΝ (Μάιος Ιούνιος 2010) 2.11 Πάγωμα Διδάκτρων Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων 14

15 4β.Πρόσθετα Μέτρα Παρέμβασης στην Αγορά (μέχρι τέλος 2010) 2.1 Ολοκλήρωση Παρατηρητηρίου Τιμών φαρμάκων Νέο σύστημα τιμολόγησης (Σεπτ. 2010) 2.2 Αντικειμενικοποίηση των όρων παροχών για την πρόσβαση στο ράφι (Ιουλ. 2010) 2.3 Αγορανομική διάταξη για διαφάνεια στις συναλλαγές προμηθευτών λιανεμπόρων (Ιουν. 2010) 2.4 Αναθεώρηση θεσμικού πλαισίου λειτουργίας Επιτροπής Ανταγωνισμού (Ν. 703/77) 2.5 Σύσταση Αντιμονοπωλιακής Υπηρεσίας στη ΓΓΕ 2.6 Απελευθέρωση Υπηρεσιών «Κλειστά» Επαγγέλματα 2.7 Εκσυγχρονισμός λειτουργίας κεντρικών αγορών 2.8 Απλοποίηση Αδειοδοτήσεων 2.9 Περιορισμοί στις αναπροσαρμογές τιμήματος 15

16 Επεξηγήσεις Μέτρων Α.Παρατηρητήριο Τιμών >1000 προϊόντα 9 αλυσίδες Super Market & Λαϊκές Αγορές 700 επισκέψεις/ημέρα Γραμμή επικοινωνίας για παράπονα Νέοι κλάδοι (φροντιστήρια) Ιnfokiosks :Μαρούσι (έπονται: Καλαμαριά, Πειραιάς, Ηράκλειο, Αθήνα)

17 5. Επεξηγήσεις Μέτρων Φάρμακα Ν 3840/10 Παρατηρητήριο Τιμών Φαρμάκων ( πλήρης εφαρμογή :Δελτίο Τιμών Σεπτ. 2010) Δημιουργία πλήρους ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων φαρμάκων, παρατηρητηρίου τιμών φαρμάκων, με στοιχεία τιμών, ονομασιών, συσκευασιών, δραστικών ουσιών κλπ. από το σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ( Βάση Δεδομένων συνόλου τιμών σε φαρμακευτικά προιόντα στην ΕΕ) Ανατιμολόγηση σε πάνω από φάρμακα Τιμολόγησημεβάσητις3 χαμηλότερες τιμές από χώρες της ΕΕ όπου ανακοινώνονται επίσημα στοιχεία Μείωση των τιμών των αντιγράφων κατά 10% σε σχέση με τα αντίστοιχα πρωτότυπα φάρμακα εκτός διπλώματος ευρεσιτεχνίας Φάρμακα Έκδοση Μεταβατικής Αγορανομικής Διάταξης για την άμεση μεσοσταθμική μείωση τιμών κατά 21,5%, με σκοπό την προστασία του δημοσίου συμφέροντος Μείωση δαπανών ασφαλιστικών ταμείων >1,5 δις το χρόνο

18 Γ. Παρατηρητήριο Τιμών Υγρών Καυσίμων Ημερομηνία Αριθμός Πρατηρίων 10/5/ /5/ /4/ Μεταφέρονται από το ΥΠΕΚΑ στο ΥΠΟΙΑΝ οι αρμοδιότητες για την ενημέρωση και παρακολούθηση του Παρατηρητηρίου Υγρών Καυσίμων Ενώ στις αρχές του έτους δήλωναν τιμές μόνο 300 πρατήρια υγρών καυσίμων τώρα πια τα πρατήρια που δηλώνουν τιμές φτάνουν τα Δημιουργείται μητρώο Πρατηρίων Υγρών Καυσίμων 13/4/ /4/ /4/ /4/ /4/ /3/ /3/ /3/ /3/ /3/ /3/ /3/ /2/ /2/ /2/ /2/ /2/ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ 18

19 Δ.Ενδο ομιλικέςσυναλλαγές Transfer Pricing Εντολή υποβολής των Αναλυτικών Φακέλων τεκμηρίωσης των ενδοομιλικών συναλλαγών τους, σεπρώτηφάσηαπό40 Εταιρείες, με σκοπό να διαπιστωθεί εάν: Οι τιμές που πωλούνται τα προϊόντα των Διεθνικών Ομίλων στη χώρα μας είναι υπερτιμολογημένες. Οι τιμές που χρησιμοποιούνται για Ενδο ομιλικές τιμολογήσεις διαφέρουν από αυτές που χρησιμοποιούνται για συναλλαγές με τρίτους. Προβλέπονται ποινές διοικητικές / ποινικές και φορολογικού περιεχομένου 19

20 Ε. Τροποποίηση όρων και αποτελεσμάτων καταγγελίας εμπορικών μισθώσεων Χαμηλότερο κόστος για τον Επαγγελματία με την Αναμόρφωση του ΠΔ 43 /1995. η καταγγελία μιας μίσθωσης εκ μέρους του μισθωτή θα μπορεί να γίνει μετά τη συμπλήρωση 1 έτους αντί για 2. δραστική μείωση του χρόνου καταγγελίας σε 3 μήνες από 6 περιορισμός της καταβαλλόμενης αποζημίωσης εκ μέρους του μισθωτή από το μίσθωμα 4 μηνών σε 1 μήνα. 20

21 Στ Ενίσχυση προστασίας καταναλωτών διασφάλιση ενημέρωσης και ισχυροποίηση διαπραγματευτική ικανότητας Για την προστασία των καταναλωτών, τη διασφάλιση της ενημέρωσής τους και την ενίσχυση της ικανότητάς τους να συγκρίνουν και να επιλέγουν προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι προμηθευτές υποχρεώνονται να ενημερώνουν τον καταναλωτή για ιδιότητες, χαρακτηριστικά και την τιμή πώλησης των προσφερομένων προϊόντων ή υπηρεσιών, τον τρόπο αναγραφής και τη διαμόρφωση αυτής. Στους παραβάτες των θα επιβάλλονται τα πρόστιμα που προβλέπονται στο νόμο 2251/94, και τα οποία μπορεί να ανέρχονται μέχρι το ποσόν των ευρώ. (Τροπολογία στο Σ/Ν Απλοποίησης διαδικασιών ίδρυσης εταιρειών) 21

22 Ζ.Διαφάνεια στις σχέσεις προμηθευτών λιανεμπόρων «Καθαρές Τιμές» χονδρικής και όχι ενδεικτικές λιανικής ώστε να αυξάνεται το εύρος ανταγωνισμού Αντικειμενοποίηση παροχών λιανέμπορων με την ύπαρξη ειδικού τιμοκαταλόγου: παρουσία στο ράφι, προβολές, υπηρεσίες logistics, επιστροφές, χρόνος πίστωσης κλπ. Καθαρό πεδίο διαπραγμάτευσης μεταξύ προμηθευτών και λιανέμπορων ανεξαρτήτως μεγέθους. 22

23 Η.Περιορισμοί στις αναπροσαρμογές τιμήματος Περιορισμοί στην αναπροσαρμογή του τιμήματος στις διαρκείς σχέσεις προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών: Θα ληφθούν μέτρα για τη θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων για την προστασία των καταναλωτών από αυθαίρετες αναπροσαρμογές στις διαρκείς σχέσεις, όπως λ.χ. στις δανειακές συμβάσεις με κυμαινόμενο επιτόκιο, στα ασφάλιστρα των νοσοκομειακών ασφαλιστικών καλύψεων. 23

24 Θ. Διαφάνεια στο ράφι «Καθαρές» τιμές λιανικής που να απεικονίζονται και στον τιμάριθμο Σαφείς όροι διενέργειας των προωθητικών ενεργειών, με σαφή ενημέρωση των καταναλωτών για το όφελος που αποκομίζουν. Το σχέδιο αγορανομικής διάταξης δημοσιεύτηκε προς διαβούλευση 24

25 Ι. Αξίωση αποζημιώσεων από παραβιάσεις αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας Με την εισαγωγή των αξιώσεων αποζημίωσης των θιγομένων από παραβιάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας (private enforcement): Ενισχυεται η αποτελεσματικότητα των αγωγών αποζημίωσης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας και προλαμβάνονται αποτρέπονται μελλοντικές παραβάσεις Θεσπίζεται το δικαίωμα κάθε ζημιωθέντος να ζητήσει αποκατάσταση της ζημίας που επήλθε λόγω παραβίασης κανόνων ανταγωνισμού ή των αποφάσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Κατοχυρώνεται το δικαίωμα αποζημίωσης και για τους έμμεσους αγοραστές, δηλ. για όσους δεν είχαν άμεση δοσοληψία με τον δράστη της παράβασης, αλλά υπέστησαν ζημία λόγω της μετακύλησηςσεαυτούςτηςπαράνομηςεπιπλέονεπιβάρυνσηςτηςτιμήςμέσωτης αλυσίδας διανομής. Διευκολύνεται η απόδειξη της ζημιάς, ενώ οι αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού που δέχονται την παραβίαση θα δεσμεύουν τα πολιτικά δικαστήρια κατά την εκδίκαση των αγωγών αποζημίωσης. Αναστέλλεται η παραγραφή των απαιτήσεων μέχρι να καταστούν αμετάκλητες οι αποφάσειςτης Επιτροπής Ανταγωνισμού ή των Διοικητικών Δικαστηρίων. Ενώσεις καταναλωτών, επιμελητήρια, επιχειρήσεις και όποιος άλλος θίγεται από συμπεριφορές που παραβιάζουν τον ανταγωνισμό θα μπορεί να ασκεί πλέον αγωγές παραλείψεως των συμπεριφορών αυτών. 25

26 Αναβάθμιση λειτουργίας της Επιτροπής Ανταγωνισμού 1. Αλλαγή θεσμικού πλαισίου και Ν 703/77 2. Αναβάθμιση ανεξαρτησίας Επιτροπής Ανταγωνισμού 3. Κριτήρια για την οριοθέτηση πεδίων παρέμβασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού 4. Διαμόρφωση στρατηγικών προτεραιοτήτων για στοχευμένες παρεμβάσεις στην αγορά 5. Νέα Οργανωτική Διάρθρωση 26

27 Για μια διαφανή αγορά που φροντίζει και ελέγχει την αλυσίδα διανομής και διασφαλίζει τον καταναλωτή Ουσιαστική Μάχη για την μείωση των τιμών