Θέρμανση ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ. Εναλλακτική ή Οικολογική; Εναλλακτικές πηγές. θέρμανσης. Οι σόμπες πέλετ. Ξυλόσομπες και καυσόξυλα. Σύγκριση κόστους θέρμανσης

Transcript

1 ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ 8 25 Φεβρουαρίου 2013 τεύχος Εναλλακτικές πηγές θέρμανσης Οι σόμπες πέλετ Ξυλόσομπες και καυσόξυλα Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες Καυσόξυλα, ποιότητα καύσης και απόδοση Ενεργειακό τζάκι και ενεργειακή απόδοση Θέρμανση με υπέρυθρες ακτινοβολίες Θέρμανση Εναλλακτική ή Οικολογική;

2 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Θέρμανση Εναλλακτική ή Οικολογική; Εάν η κρίση και οι εξελίξεις στην οικονομία οδήγησαν πολλούς Έλληνες να παρακολουθήσουν, μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ταχύρυθμα επιμορφωτικά σεμινάρια οικονομικών και λογιστικής, η ανάγκη θέρμανσης των χώρων εργασίας και κατοικίας μετέτρεψε αρκετούς συμπολίτες μας σε αυτοδίδακτους μηχανολόγους ή ηλεκτρολόγους μηχανικούς. Η χωρίς προηγούμενο αύξηση της τιμής πετρελαίου θέρμανσης, μετέτρεψε το μέχρι πρότινος προσιτό - και ως εκ τούτου ισχυρό - δεδομένο σε όνειρο χειμερινής νυκτός. Η κεντρική θέρμανση με πετρέλαιο, το καλοριφέρ που δίνει σταθερά το παρών σε όλες τις πολυκατοικίες από τη δεκαετία του 70 (για να μην πούμε του 60) και μετά, στην Ελλάδα του 21ου αιώνα είτε υπολειτουργεί είτε έπαψε εντελώς να λειτουργεί, ανάλογα με το βαθμό που έχουν πληγεί από την κρίση τα εκάστοτε νοικοκυριά. Η στροφή προς εναλλακτικά μέσα θέρμανσης ήταν φυσικά αναμενόμενη. Τα καυσόξυλα γνωρίζουν μεγάλες δόξες από πέρυσι, ενώ φέτος πολλοί στράφηκαν στα διάφορα θερμαντικά μέσα που λειτουργούν με ηλεκτρισμό. Οι παρενέργειες ορατές δια γυμνού οφθαλμού κάποιες φορές, είτε με το νέφος της κάπνας από τα τζάκια και τις ξυλόσομπες που έπνιξε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, είτε με τους αυξημένους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Τα άρθρα που περιλαμβάνει το παρόν τεύχος των «Αναλέκτων» δίνουν αρκετές χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το κόστος, τα οφέλη, τις ιδιομορφίες αλλά και τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να εμπεριέχει η στροφή προς τον ένα ή τον άλλο τρόπο θέρμανσης. Ελπίζουμε να φανούν χρήσιμα. Νίκος Λουπάκης Αρχισυντάκτης Τμήματος Επιστημών Σελίδα 2

3 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Περιεχόμενα 04. Εναλλακτικές πηγές θέρμανσης Από τις ξυλόσομπες μέχρι τη θέρμανση με υπέρυθρες ακτίνες Οι σόμπες πέλετ Καύση βιομάζας με τη βοήθεια της τεχνολογίας Ξυλόσομπες και καυσόξυλα Η παραδοσιακή θέρμανση ξανά στο προσκήνιο Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες Επίκαιρη μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Καυσόξυλα, ποιότητα καύσης και απόδοση Κοινά μυστικά για καλύτερη θέρμανση Ενεργειακό τζάκι και ενεργειακή απόδοση Ένα κείμενο του Nικόλαου Μπερντιάγιεφ Θέρμανση με υπέρυθρες ακτινοβολίες Επωφελής, εάν τηρούνται κάποια απλά μέτρα ασφαλείας Σελίδα 3

4 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Εναλλακτικές πηγές θέρμανσης Από την παραδοσιακή ξυλόσομπα μέχρι την υψηλής τεχνολογίας υπέρυθρη θέρμανση, υπάρχει μια μεγάλη γκάμα θερμαντικών μέσων που φέτος προσήλκυσαν ένα μεγάλο πλήθος πολιτών που αναζητούσαν τρόπο απεξάρτησης από το πετρέλαιο. Το ενεργειακό τζάκι λειτουργεί σαν αερόθερμο εξασφαλίζοντας απόδοση 70-75% όταν η απόδοση των παραδοσιακών τζακιών φτάνει στην καλύτερη περίπτωση το 12%. Το κόστος της εγκατάστασης του είναι της τάξης των ευρώ. Έχει ενδιαφέρον στην περίπτωση της ιδιοκατοίκησης και μπορεί να εγκατασταθεί είτε κατά το χτίσιμο του σπιτιού είτε εκ των υστέρων, εφ όσον υπάρχει καπνοδόχος. Οι ξυλόσομπες χαρακτηρίζονται από απόδοση παρεμφερή με αυτή των ενεργειακών τζακιών. Μια ξυλόσομπα 6 kw καλύπτει χώρο 40 m 2 και κοστίζει ευρώ. Οι σόμπες πέλετ χαρακτηρίζονται από αυξημένη σε σχέση με τις ξυλόσομπες απόδοση (έως 94%) και από σαφώς καθαρότερη καύση, ενώ κατά κανόνα διαθέτουν και δυνατότητα προγραμματισμού. Η τιμή του πέλετ κυμαίνεται μεταξύ 0,25 και 0,35 ευρώ το κιλό, είναι δηλαδή ακριβότερο από το ξύλο, στην πράξη όμως η διαφορά τιμής αντισταθμίζεται από την υψηλότερη απόδοση. Λιγότερο ριζική και ελαφρά μειωμένης απόδοσης, αλλά αρκετά πιο οικονομική λύση (από ευρώ) είναι οι λεγόμενες «κασέτες» που μπορούν να τοποθετηθούν στην εστία ενός υπάρχοντος τζακιού. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι σόμπες πέλετ «νερού» (διαθέτουν λέβητα) που μπορούν να συνδεθούν με υπάρχουσα εγκατάσταση καλοριφέρ και να ζεστάνουν έτσι ομοιόμορφα όλο το σπίτι. Μια σόμπα πέλετ νερού 14 kw (για τ.μ.) κοστίζει περίπου ευρώ. Σελίδα 4

5 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Οι ηλεκτρικοί θερμοπομποί θερμαίνουν το χώρο με την φυσική κυκλοφορία του αέρα. Η ισχύς τους κυμαίνεται μεταξύ 500 και 2000 W ωστόσο η θερμαντική ικανότητά τους μπορεί να ποικίλει, ανάλογα με τον τύπο και τον κατασκευαστή. Η λειτουργία τους είναι αθόρυβη και χωρίς οσμές. Συνήθως προσφέρονται για επίτοιχη (μόνιμη) εγκατάσταση, αλλά πολλοί τα προσφέρουν και με βάσεις για εγκατάσταση στο δάπεδο οπότε εξασφαλίζεται και η φορητότητα. Τα πιο απλά μοντέλα κοστίζουν ευρώ (π.χ. σώμα 2000 W για 15 m2 κοστίζει 200 ευρώ), ενώ τα ακριβότερα (με δυνατότητα προγραμματισμού κ.λπ.) μπορεί να φτάνουν και τα 500 ευρώ. τους σε περίπτωση ανατροπής. Οι τιμές τους ποικίλουν μεταξύ 50 και 100 ευρώ, ανάλογα με τον τύπο και τη θερμαντική ικανότητα. Τα διαφόρων τύπων αερόθερμα βασίζονται στην εξαναγκασμένη με ανεμιστήρα- κυκλοφορία του αέρα που θερμαίνεται με την ηλεκτρική αντίσταση που διαθέτουν. Η ισχύς τους φτάνει κατά κανόνα τα W. Η λειτουργία τους συνοδεύεται από (περισσότερο ή λιγότερο θόρυβο ανάλογα με το μοντέλο) είναι όμως από τις πιο οικονομικές λύσεις θέρμανσης (20-60 ευρώ). Τα πιο καλά από αυτά διαθέτουν θερμοστάτη και προστασία από την υπερθέρμανση. Τα ηλεκτρικά καλοριφέρ λαδιού διατίθενται σε διάφορα μεγέθη (5 έως 13 φέτες) με ισχύ από 500 W έως W. Χαρακτηρίζονται από σχετικά αργή αύξηση της θερμοκρασίας του χώρου, αλλά διατηρούνται ζεστά και εξακολουθούν να θερμαίνουν και μετά την απενεργοποίησή τους, εδώ δεν ξηραίνουν την ατμόσφαιρα. Πολλά από αυτά διαθέτουν θερμοστάτη και σύστημα διακοπής της λειτουργίας Οι θερμάστρες αλογόνου είναι επίσης ικονομικά (από την άποψη της τιμής αγοράς) φορητά μέσα θέρμανσης, με έντονα «τοπικό» χαρακτήρα (ζεσταίνουν άμεσα και πρόσκαιρα κάποιο περιορισμένο χώρο). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κατασκευαστές δεν αναφέρουν κάλυψη σε τετραγωνικά μέτρα. Οι θερμάστρες αλογόνου θερμαίνουν απευθείας με την ακτινοβολία και απαιτούν αυξημένη προσοχή λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσουν. Συνήθως ισχύ W και κοστίζουν ευρώ. Σελίδα 5

6 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Τα σώματα υπέρυθρης θέρμανσης ζεσταίνουν αντικείμενα και ανθρώπους χωρίς να θερμαίνουν τον αέρα. Η υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπουν θεωρείται όχι μόνο ασφαλής αλλά και ωφέλιμη για την υγεία (βελτιώνουν το μεταβολισμό και την κυκλοφορία του αίματος κ.λπ.). Η λειτουργία τους είναι αθόρυβη, δεν ξηραίνουν την ατμόσφαιρα και τοποθετούνται εύκολα στον τοίχο, όπως ένας πίνακας (τα παραγγέλνετε με τυπωμένη την εικόνα/φωτογραφία που εσείς επιλέγετε). Ένας χώρος 25 τ.μ. καλύπτεται (σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή) με σώμα 900 W που κοστίζει περίπου 350 ευρώ, ενώ για δωμάτιο 15 τ.μ. θα χρειαστείτε σώμα 500 W (τιμή περίπου 300 ευρώ). Τα κλιματιστικά είναι ίσως ο πλέον παρεξηγημένος από την άποψη της κατανάλωσης ρεύματος τρόπος θέρμανσης. Το μυστικό βρίσκεται στο ότι η ενέργεια που αποδίδουν σε θερμότητα είναι μεγαλύτερη από την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνουν, γεγονός που οφείλεται στην αρχή λειτουργίας τους (απορροφούν ενέργεια από το περιβάλλον). Το πόσο μεγαλύτερη είναι η αποδιδόμενη ενέργεια από την καταναλωνόμενη εκφράζεται από τον συντελεστή COP. Αν αυτός ισούται με 2 τότε το κλιματιστικό καταναλώνοντας 1 kwh ηλεκτρικής ισχύος αποδίδει 2 kwh θερμικής κ.ο.κ. Πιο οικονομικά, αλλά και πιο ακριβά είναι τα τεχνολογίας inverter, ενώ η τιμή τους εξαρτάται ακόμα από τον τύπο των φίλτρων που διαθέτουν, το πόσο αθόρυβα είναι κ.ά. Δυστυχώς όμως έχουν και τα κλιματιστικά τα μειονεκτήματά τους, με σημαντικότερο την μείωση της απόδοσής τους στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (δεν είναι ότι καλύτερο για την Ορεστιάδα ή την Καστοριά). Επίσης η λειτουργία τους συνοδεύεται από κάποιο θόρυβο και ξηρότητα του αέρα, ενώ απαιτείται και ο τακτικός καθαρισμός των φίλτρων τους για λόγους υγιεινής. Σελίδα 6

7 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Οι σύγχρονες θερμάστρες κηροζίνης διαθέτουν ηλεκτρονικά ελεγχόμενη λειτουργία και υπόσχονται καθαρή και χωρίς μυρωδιές καύση, αν και αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη τακτικού αερισμού του χώρου, ενώ οι παλιότερες πρέπει να ανάβουν και να σβήνουν σε ανοιχτό χώρο. Θερμάστρα με απόδοση btu/h (2,9 kw) κοστίζει 290 ευρώ και καλύπτει έως 20 m 2. Οι θερμάστρες υγραερίου που διατίθενται στην αγορά είναι επίσης τεχνολογικά εξελιγμένες (συνήθως διαθέτουν αισθητήρα διοξειδίου του άνθρακα). Θερμάστρα με απόδοση 4,4 kw κοστίζει ευρώ και υπό ιδανικές συνθήκες μπορεί να καλύψει έως 40 m 2. Πάντως τόσο οι θερμάστρες κηροζίνης όσο και οι θερμάστρες υγραερίου απαιτούν προσοχή, καθώς το ενδεχόμενο παραγωγής μονοξειδίου του άνθρακα, που είναι εξαιρετικά δηλητηριώδες, σε περίπτωση κάποιας δυσλειτουργίας δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Η λειτουργία τους είναι καλύτερα να συνδυάζεται με την ύπαρξη κάποιου ανιχνευτή μονοξειδίου του άνθρακα, το οποίο είναι άοσμο και για το λόγο αυτό εξαιρετικά επικίνδυνο. Κάτω: Η επιτυχία που σημείωσε η έκθεση Οικονομική Θέρμανση, η οποία πραγματοποιήθηκε το περασμένο φθινόπωρο στο χώρο του Τάε Κβον Ντο, είναι ενδεικτική του προβληματισμού που αναπτύχθηκε γύρω από το ζήτημα της θέρμανσης φέτος. Σελίδα 7

8 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Οι σόμπες πέλετ Οι σόμπες πέλετ θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μια τεχνολογικά εξελιγμένη μορφή ξυλόσομπας, αφού στην εστία της καίγεται κάποια μορφή ξύλου (ή γενικότερα βιομάζας), μόνο που εδώ η καύση είναι πολύ πιο ελεγχόμενη, πιο ασφαλής, πιο αποδοτική, προγραμματιζόμενη και δεν προκύπτουν προβλήματα κάπνας, καθώς η εξαγωγή καυσαερίων γίνεται με μηχανικό τρόπο. Γράφει ο Νίκος Λουπάκης, Μηχανολόγος Μηχ/κος - Δημοσιογράφος Το πέλετ (pellet) ή αν θέλετε οι «κάψουλες βιομάζας» έχουν από πέρυσι αποκτήσει ενδιαφέρον ως αντικαταστάτης του πετρελαίου θέρμανσης, τόσο στις κεντρικές θερμάνσεις όσο και στις ατομικές λύσεις θέρμανσης, δηλαδή στις σόμπες. Το πέλετ είναι επί της ουσίας συμπιεσμένο πριονίδι που έχει τη μορφή κάψουλας και διατίθεται σε σάκους, είναι δε δοκιμασμένο προϊόν που χρησιμοποιείται ευρύτερα και μάλιστα από χρόνια - με επιτυχία στις βορειοευρωπαϊκές χώρες, για χρήση τόσο στις κεντρικές θερμάνσεις, όσο και στις σόμπες. Η τιμή του κυμαίνεται μεταξύ 0,25 και 0,35 ευρώ το κιλό, είναι δηλαδή αρκετά ακριβότερο από το ξύλο, στην πράξη όμως η διαφορά τιμής μπορεί να αντισταθμιστεί από την υψηλότερη απόδοση. Οι απαιτήσεις ως προς την καπνοδόχο είναι κατά πολύ μικρότερες σε σχέση με τις ξυλόσομπες. Εδώ αρκεί η εξωτερική καπνοδόχος να έχει ύψος 1,5 μ. και δεν χρειάζεται να μας απασχολεί τι υπάρχει τριγύρω (μπορεί να τοποθετηθεί ακόμα και δίπλα σε τοίχο), καθώς η εξαγωγή των καυσαερίων γίνεται με τη βοήθεια ειδικού ανεμιστήρα. Ένας ακόμα ανεμιστήρας φροντίζει για την κυκλοφορία του ζεστού αέρα Σελίδα 8

9 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ από τη σόμπα προς τον χώρο που θέλουμε να θερμάνουμε (δηλαδή η σόμπα λειτουργεί σαν αερόθερμο), ενώ ένα μικρό μοτέρ φροντίζει για την τροφοδοσία με καύσιμο, σπρώχνοντας τις κάψουλες στην εστία. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι χωρίς ρεύμα δεν λειτουργεί μια τέτοια σόμπα (άρα την ξεχνάμε σε διακοπή ρεύματος), οπότε στο όποιο κόστος του καυσίμου θα πρέπει να προσθέσουμε και το κόστος του ρεύματος, που σε καμιά περίπτωση όμως δεν είναι συγκρίσιμο με την κατανάλωση ενός ηλεκτρικού θερμαντικού σώματος ή ενός κλιματιστικού. Σε αντιστάθμισμα έχουμε την υψηλότερη ενεργειακή απόδοση (μπορεί να φτάσει έως και το 94%) όταν μια ξυλόσομπα δύσκολα θα ξεπεράσει το 65%. Παρατηρήσεις: Τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά. Η ισχύς που απαιτείται για την θέρμανση ενός χώρου εξαρτάται από τη μόνωσή του. Υπάρχει δυνατότητα ρύθμισης της αποδιδόμενης ισχύος από τον χρήστη. Το κόστος λειτουργίας ανά ώρα έχει υπολογιστεί με την παραδοχή ότι η λιανική τιμή του πέλετ είναι 0,30 /kg. Οι τιμές περιλαμβάνουν ΦΠΑ. Δεν περιλαμβάνεται το κόστος εγκατάστασης που μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 300 ευρώ. Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν οι σόμπες πέλετ «νερού». Πρόκειται επί της ουσίας για μικρούς καυστήρες (υποκατάστατο του λέβητα της κεντρικής θέρμανσης) αφού το μεγαλύτερο μέρος της θερμότητας που παράγουν καταναλώνεται για τη θέρμανση νερού, που στη συνέχεια ζεσταίνει τα σώματα του καλοριφέρ και μόνο ένα μικρό μέρος αυτής (γύρω στο 20%) ζεσταίνει απ ευθείας το χώρο, σαν ένα μεγάλο σώμα καλοριφέρ. Παρατηρήσεις: Τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά. Η ισχύς που απαιτείται για την θέρμανση ενός χώρου εξαρτάται από τη μόνωσή του. Υπάρχει δυνατότητα ρύθμισης της αποδιδόμενης ισχύος από τον χρήστη. Το κόστος λειτουργίας ανά ώρα έχει υπολογιστεί με βάση την ανώτατη λιανική τιμή του πέλετ στην Αθήνα (0,30 /kg). Οι τιμές περιλαμβάνουν ΦΠΑ. Δεν περιλαμβάνεται το κόστος εγκατάστασης που μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 300 ευρώ. Πρόκειται για λύση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα τόσο σε μικρές μονοκατοικίες όσο και σε διαμερίσματα, αρκεί το υπάρχον σύστημα κεντρικής θέρμανσης να έχει αυτονομία. Σε αυτή την περίπτωση στέλνουμε το ζεστό νερό από τη σόμπα στο συλλέκτη του διαμερίσματός μας, κλείνοντας την κεντρική θέρμανση. Μια σόμπα πέλετ νερού 14 kw (για τ.μ.) κοστίζει περίπου ευρώ, όμως στο ποσό αυτό, εκτός από το κόστος εγκατάστασης της καμινάδας, θα πρέπει να προσθέσετε και το κόστος της εγκατάστασης των απαραιτήτων σωληνώσεων. Σημειώνουμε ότι μια σόμπα πέλετ νερού περιέχει όλους τους απαραίτητους αυτοματισμούς και τις διατάξεις ασφαλείας (δοχείο διαστολής, κυκλοφορητής), ενώ σε περίπτωση διακοπής ρεύματος διακόπτεται η καύση, οπότε δεν προκύπτουν τα ζητήματα ασφαλείας που προκύπτουν στις ξυλόσομπες νερού. Τέλος όλες οι σόμπες πέλετ (τόσο οι απλές όσο και νερού) έχουν τη δυνατότητα να δεχτούν πλήθος αυτοματισμών, αφού λειτουργούν με ηλεκτρικό ρεύμα και μπορούν να τεθούν σε λειτουργία (να ανάψουν) και να σβήσουν μόνες τους, ενώ πολλές διατίθενται και με τηλεχειριστήριο. Κλείνοντας θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η σχετικά υψηλή τιμή είναι σίγουρα αντικίνητρο για την αγορά μιας σόμπας πέλετ, καθώς η απόσβεση δεν είναι βέβαιο ότι θα έρθει από τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της. Σε βάθος χρόνου όμως το όφελος μπορεί να θεωρείται δεδομένο. Σόμπες Πέλετ: Χαρακτηριστικά & απόδοση Θερμαντική ικανότητα 40 m 2 65 m m 2 Ισχύς (kw) 4,0-6,0 4,0-10,0 6,0-15,0 Κατανάλωση (kg/h) 1,0-1,5 1,0-2,1 1,5-3,6 Κόστος λειτουργίας ( /h) 0,30-0,45 0,30-0,63 0,45-1,08 Τιμή ( ) Σελίδα 9

10 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Ξυλόσομπες και Καυσόξυλα Οι παραδοσιακές ξυλόσομπες ξαναέρχονται στο προσκήνιο, καθώς η τιμή του πετρελαίου βρίσκεται πλέον σε ύψη που το καθιστούν απαγορευτικό για μια μεγάλη μερίδα Ελλήνων. Γράφει ο Νίκος Λουπάκης, Μηχανολόγος Μηχ/κος - Δημοσιογράφος Ο περυσινός χειμώνας έφερε μαζί του και ένα φίλο από τα παλιά, την παραδοσιακή ξυλόσομπα. Η ζήτηση για οικονομικές ξυλόσομπες με κόστος μέχρι 500 ευρώ ξεπέρασε κάθε προσδοκία, καθώς η τιμή του πετρελαίου είχε ήδη ξεπεράσει τα 900 ευρώ / 1000 λίτρα. Φέτος που η ίδια ποσότητα πετρελαίου κοστίζει πλέον 1400 ευρώ, η ξυλόσομπα (και μαζί της μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης με τους οποίους θα ασχοληθούμε σε επόμενα άρθρα) δείχνει ακόμα πιο δελεαστική. Ωστόσο καλό είναι πριν γίνει οποιαδήποτε αγορά να ληφθούν υπόψη μια σειρά από παράγοντες, καθώς η ξυλόσομπα δεν μπορεί να τοποθετηθεί οπουδήποτε. Ενώ δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι παραδοσιακός αυτός τρόπος θέρμανσης είναι συνυφασμένος με το παραδοσιακό... άσπρισμα του σπιτιού την άνοιξη, καθώς η κάπνα που συνοδεύει τη χρήση της σόμπας θα αφήσει αναπόφευκτα, κάποια περισσότερα ή λιγότερο έντονα σημάδια στους τοίχους. Προϋποθέσεις Μια «βασική» σόμπα για ένα χώρο τ.μ. μπορεί να κοστίζει ακόμα και 140 ευρώ, ενώ για τα παρελκόμενα (μπουριά, γωνίες κ.λπ.) στην καλύτερη περίπτωση θα χρειαστούν 30 ευρώ. Πριν όμως φτάσει κανείς στο σημείο να βάλει το χέρι στην τσέπη για να βγάλει τα φαινομενικά λίγα 170 ευρώ που είναι βέβαιο ότι δεν του περισσεύουν - πρέπει να βεβαιωθεί ότι οι συνθήκες στο σπίτι του επιτρέπουν την εγκατάσταση μιας σόμπας. Καθώς επίσης και εξετάσει άλλους εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης, που είτε λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς την κεντρική θέρμανση, είτε την υποκαθιστούν πλήρως. Πριν γίνει οποιαδήποτε κουβέντα για ξυλόσομπα, πρέπει κανείς να βεβαιωθεί για την καταλληλότητα του χώρου που σκοπεύει να την τοποθετήσει. Η δυνατότητα διάνοιξης τρύπας για την καπνοδόχο σε κοντινό σημείο από τη θέση της σόμπας είναι το πρώτο ζητούμενο. Επειδή δε τα καυσαέρια απομακρύνονται με φυσικό τρόπο, δηλαδή λόγω της θερμότητάς τους ανεβαίνουν προς τα πάνω, πρέπει να σιγουρευτούμε ότι έχουμε δυνατότητα τοποθέτησης εξωτερικής καπνοδόχου ύψους τουλάχιστον τριών μέτρων (4,0 μ. από το ύψος της σόμπας) που η έξοδός της να είναι μακριά από τοίχους, να ξεπερνά δηλαδή το ύψος του κτιρίου. Αν υπάρχει στέγη η καμινάδα πρέπει να ξεπερνά τον κορφιά κατά τουλάχιστον 20 εκατοστά. Σε περίπτωση που δεν γίνει σωστή τοποθέτηση είναι πολύ πιθανό να έχουμε στο σπίτι μας μια σόμπα που καπνίζει και που τελικά θα καταλήξουμε να μην τη χρησιμοποιούμε, αν δεν θέλουμε να βάλουμε σε κίνδυνο την υγεία μας. Σελίδα 10

11 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο χώρος γύρω από τη σόμπα πρέπει να είναι ελεύθερος. Σε μια ακτίνα 60 εκ. δεν πρέπει να υπάρχουν έπιπλα ή άλλα αντικείμενα τόσο για λόγους ασφαλείας, όσο και γιατί θα εμπόδιζαν τη θερμική ακτινοβολία να θερμάνει το χώρο. Πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη ότι στις ιδιαιτερότητες της ξυλόσομπας περιλαμβάνεται και ανομοιόμορφη κατανομή θερμοκρασίας. Προφανώς η ζέστη στο χώρο που βρίσκεται η σόμπα θα είναι παραπάνω από επαρκής, ενώ στα γειτονικά δωμάτια, ανάλογα και με τη διαρρύθμιση θα έχουμε χαμηλότερη θερμοκρασία. Τύποι και τιμές Οι ξυλόσομπες κατασκευάζονται από χάλυβα (ατσάλι) ή χιτοσίδηρο (μαντέμι) ή από συνδυασμό των δύο αυτών υλικών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ο χώρος καύσης καλύπτεται από πυρότουβλα. Μπορεί να έχουν μονά η διπλά τοιχώματα και να θερμαίνουν το χώρο είτε αποκλειστικά με ακτινοβολία είτε με συνδυασμό ακτινοβολίας και κυκλοφορίας του ζεστού αέρα. Μπορεί επίσης να διαθέτουν και φούρνο για το μαγείρεμα, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη μείωση του λογαριασμού της ΔΕΗ. Λιγότερο διαδεδομένες τέλος είναι οι ξυλόσομπες που διαθέτουν και ένα μικρό μπόϊλερ και μπορούν να τροφοδοτήσουν και σώματα καλοριφέρ. Αυτές όμως απαιτούν την προσθήκη πολύπλοκης υδραυλικής και ηλεκτρολογικής εγκατάστασης (UPS για την περίπτωση που θα κοπεί το ρεύμα, ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ο κυκλοφορητής και να μην προκληθεί υπερθέρμανση του νερού) προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής λειτουργία τους. Οι τιμές στις ξυλόσομπες ελληνικής (ή δυτικοευρωπαϊκής) κατασκευής ξεκινούν από περίπου 500 ευρώ, ωστόσο στην αγορά θα βρείτε σημαντικά φθηνότερες ξυλόσομπες από Βουλγαρία, Τουρκία και Κίνα που οι τιμές τους ξεκινούν από 140. Κάπου εδώ προκύπτουν τα πρώτα ερωτηματικά σε σχέση με την ποιότητα. Βεβαίως η έρευνα σε τιμές και προϊόντα δεν βλάπτει, αν ψάξετε θα δείτε ότι δεν έχουν όλες οι εισαγόμενες ξυλόσομπες την ίδια τιμή, άλλες έχουν επίσημη πιστοποίηση για την απόδοσή τους και άλλες όχι. Έχετε υπόψη ότι ένα καλής ποιότητας και επαρκούς πάχους μεταλλικό στοιχείο έχει λιγότερες πιθανότητες να υποστεί βλάβη με την πάροδο του χρόνου (π.χ. να στραβώσει) από τις συνεχείς διαστολές και συστολές. Η ισχύς σε kw είναι το χαρακτηριστικό που μας δείχνει τις δυνατότητες μιας σόμπας. Για 40 τ.μ. θα χρειαστείτε σόμπα 5 kw ( ) για 120 τ.μ. 15 kw ( ). Τα καυσόξυλα Το επόμενο στοιχείο που απαιτεί αυξημένη προσοχή είναι τα καυσόξυλα, καθώς δεν πρόκειται για τυποποιημένο προϊόν. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε Ξυλόσομπα ισχύος 6 kw (αριστερά) και 13 kw (δεξιά) Σελίδα 11

12 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 καυσόξυλα πριν φτάσουν στον καταναλωτή περνούν υποχρεωτικά από ξηραντήρια, αλλά στην Ελλάδα δυστυχώς πρέπει κανείς να βρει μόνος του την άκρη με κίνδυνο να πέσει ακόμα και θύμα απάτης, αφού δεν λείπουν οι περιπτώσεις που οι έμποροι βρέχουν επίτηδες τα ξύλα για να ζυγίζουν περισσότερο! Ξυλόσομπα με φούρνο όσο το δυνατόν πιο ξερά ξύλα, με 7-12% υγρασία. Τα υγρά ξύλα έχουν αναπόφευκτα μειωμένη απόδοση, καθώς (πέρα από το γεγονός ότι ανάβουν πιο δύσκολα) μεγάλο μέρος της θερμότητας που παράγουν χάνεται για την εξάτμιση του νερού που περιέχουν αυτά τα ίδια! Σημειώνουμε ότι στο εξωτερικό, τα Εφ όσον λοιπόν μιλάμε για σχετικά ξερά ξύλα, μια σόμπα 12 kw, με απόδοση περίπου 70%, μπορεί να ζεστάνει χώρο τ.μ. καταναλώνοντας 3,5 5,0 κιλά ανά ώρα, κάτι που μεταφράζεται σε 0,63 0,90. Αν λοιπόν θεωρήσουμε η σόμπα ανάβει, κατά μέσο όρο, 5 ώρες την ημέρα, το μηνιαίο κόστος κυμαίνεται μεταξύ 94,5 και 135 ευρώ. Η αντιπαραβολή με τα κοινόχρηστα μπορεί να μας δείξει την οικονομική σκοπιμότητα της αγοράς και χρήσης μιας ξυλόσομπας. Αυτά βέβαια ισχύουν στην πρωτεύουσα, όπου τα καυσόξυλα πωλούνται τουλάχιστον έναντι 0,18 το κιλό. Στην επαρχία η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική με την τιμή να κυμαίνεται μεταξύ 0,07 και 0,08 /kg ενώ σε πολλά χωριά μπορεί το κόστος να είναι ακόμα χαμηλότερο ή και να έχει κανείς τζάμπα καυσόξυλα από το κλάδεμα δικών του δέντρων. Ξυλόσομπες: Χαρακτηριστικά & απόδοση Θερμαντική ικανότητα 40 m 2 65 m 2 80 m m 2 Ισχύς (kw) 6,0 10,0 12,0 16,0 Κατανάλωση (kg/h) 2,0 3,0 3,6 4,8 Κόστος λειτουργίας Αθήνα ( /h) 0,36 0,54 0,65 0,86 Κόστος λειτ. Θεσ/κη ( /h) 0,26 0,39 0,47 0,62 Κόστος λειτ. ύπαιθρ. ( /h) 0,18 0,27 0,32 0,43 Τιμή ( ) Παρατηρήσεις: Τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά. Η ισχύς που απαιτείται για την θέρμανση ενός χώρου εξαρτάται από τη μόνωσή του. Η αποδιδόμενη ισχύς μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από την ποιότητα και την κατάσταση των καυσόξυλων. Το κόστος λειτουργίας ανά ώρα έχει υπολογιστεί με βάση την λιανική τιμή πώλησης των ξύλων στην Αθήνα (0,18 /kg), τη Θεσσαλονίκη (0,13 /kg) και στα χωριά της Βορ. Ελλάδας (0,09 /kg). Το κόστος των παρελκόμενων ξεκινά από 30 ευρώ, αλλά η εγκατάσταση σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να κοστίσει συνολικά ακόμα και 300 ευρώ. Οι τιμές περιλαμβάνουν ΦΠΑ. Σελίδα 12

13 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες Το Εργαστήριο Ατμοκινητήρων και Λεβήτων του ΕΜΠ σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων πραγματοποίησε τεχνο-οικονομικούς υπολογισμούς σχετικά με κάποιες από τις διαθέσιμες τεχνολογίες θέρμανσης που χρησιμοποιούνται στην Ελληνική αγορά. Τα αποτελέσματα τα οποία παρουσιάζονται σε αυτή τη μελέτη ισχύουν μόνο για τις παραδοχές που έχουν χρησιμοποιηθεί και οι οποίες παρατίθενται στο τέλος του κειμένου. Στο Διάγραμμα 1 παρουσιάζεται το κόστος ωφέλιμης θερμικής ενέργειας ανά είδος θερμικού συγκροτήματος. Στο Διάγραμμα αυτό εμφανίζεται το κόστος της θερμότητας σε /kwh,h, ενώ σε αυτό προστίθεται και η φορολόγηση και οι επιπλέον επιβαρύνσεις αναλόγως με το είδος καυσίμου ή την χρησιμοποιούμενη ηλεκτρική ενέργεια. Από το καθαρό κόστος και τη φορολόγηση προκύπτει, στο ίδιο διάγραμμα, και η συνολική τιμή κόστους ωφέλιμης θερμικής ενέργειας. Στο Διάγραμμα 2, συγκρίνεται το συνολικό κόστος της θερμικής ενέργειας των διαφόρων ειδών θερμικού συγκροτήματος με ένα συνήθη λέβητα πετρελαίου. Για τη σύγκριση αυτή έχει θεωρηθεί τιμή πετρελαίου στον καταναλωτή ίση με 1,285 /lt. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται και με τη μορφή πίνακα (Πίνακα 1). Στον πίνακα αυτόν παρατίθενται ο συντελεστής συμπεριφοράς (COP) ή ο βαθμός απόδοσης της κάθε τεχνολογίας (ως προς την κατώτερη θερμογόνο ικανότητα) καθώς επίσης και το κόστος αγοράς καυσίμου ή ηλεκτρικής ενέργειας από τον καταναλωτή. ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ Βαθμοί απόδοσης: Όλοι οι βαθμοί απόδοσης που παρουσιάζονται στον Πίνακα 1 είναι ως προς την κατώτερη θερμογόνο ικανότητα. Σελίδα 13

14 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Πετρέλαιο: Για το καύσιμο αυτό χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου ( gr/?p=3160) και του Συνδέσμου Εταιριών Πετρελαιοειδών Ελλάδας (ΣΕΕΠΕ, ). Θεωρήθηκε πετρέλαιου θέρμανσης, το οποίο, σύμφωνα με τις προαναφερθείσες πηγές, στις 28/12/2012 είχε μέση τιμή αντλίας - λιανική τιμή 1,285 /lt, ή 0,1281 /kwhth (Θερμογόνος ικανότητα πετρελαίου kcal/kg και πυκνότητα 0,85kg/lt). Η τιμή αυτή προκύπτει από την τιμή διυλιστηρίου (0,630 /lt), το περιθώριο κέρδους της εταιρίας- πρατηριούχου είναι 0,072 /lt, ενώ οι φόροι και δασμοί ανέρχονται στα 0,583 /lt. Η ανάλυση του κόστους του πετρελαίου καθώς επίσης και των φόρων και δασμών για 1000 λίτρα πετρελαίου φαίνονται στον Πίνακα 2: Φυσικό Αέριο: Για την κοστολόγηση του φυσικού αερίου λήφθηκαν στοιχεία από την Φυσικό αέριο Αττικής (Εταιρεία Παροχής Αερίου Αττικής ΑΕ www. aerioattikis.gr). Έτσι θεωρήθηκε το οικιακό τιμολόγιο- τιμολογήσεις 2012, με μέση τιμή χρέωσης ισχύος 6,36 /60 μέρες και χρέωση ενέργειας 0,0776 /kwhth, HHv. Στις τιμές αυτές λαμβάνονται υπόψη οι φόροι ΦΠΑ (13%) και το ΔΕΤΕ (0,5%) για τη χρέωση ισχύος, ενώ στη χρέωση ενέργειας λαμβάνονται υπόψη οι φόροι: ΦΠΑ (13%), ΕΦΚ και ΔΕΤΕ (0,5%). Η ανώτερη θερμογόνος ικανότητα του φυσικού αερίου θεωρήθηκε σύμφωνα με την ΕΠΑ Αττικής AE ίση με HHV=11,61kWh/Nm3. Ηλεκτρική ενέργεια: Θεωρείται οικιακό τιμολόγιο χωρίς χρονοχρέωση (Τιμολόγιο Γ1, πηγή ΔΕΗ ΑΕ (ημερομηνία πρόσβασης 09/01/2013)) 3φασική παροχή ρεύματος χωρίς νυκτερινό τιμολόγιο. Επίσης, θεωρείται ότι η τυπική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μιας ανεξάρτητης κατοικίας είναι περί της 800kWhe ανά τετράμηνο. Επομένως, η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για κάλυψη των θερμικών αναγκών αυτής θα τιμολογείται με κόστος που αντιστοιχεί σε κλίμακα μεγαλύτερη από τις 800 kwhe ανά τετράμηνο. Θεωρήθηκε συνολική παραγόμενη θερμική ισχύς ίση με 2000 kwhth το τετράμηνο. Έτσι στην πε- Σελίδα 14

15 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ ρίπτωση π.χ. της αντλίας θερμότητας με συντελεστή συμπεριφοράς COP=3, θα καταναλωθεί ηλεκτρική ενέργεια ίση με 2000/3=666,67kWhe. Συνεπώς, η κατανάλωση ρεύματος για θέρμανση σε αυτή την περίπτωση εμπίπτει στην κατηγορία συνολικής τετραμηνιαίας κατανάλωσης kwhe, αφού θεωρείται ότι οι πρώτες 800 kwhe είναι για τις υπόλοιπες ανάγκες της κατοικίας. Στον ηλεκτρικό λέβητα, όπου θεωρήθηκε βαθμός απόδοσης ίσος με 1, για την αντίστοιχη παραγωγή ωφέλιμης θερμότητας, χρειάζονται 2000 kwhe. Έτσι η κατανάλωση ρεύματος για θέρμανση σε αυτή την περίπτωση εμπίπτει στην κατηγορία συνολικής τετραμηνιαίας κατανάλωσης μεγαλύτερη από 2000 kwhe Πίνακας 2: Κοστολόγηση για 1000 lt πετρέλαιο θέρμανσης με μέση τιμή αντλίας στις 28/12/2012 (Πηγή ΣΕΕΠΕ). Πίνακας 1: Αποτελέσματα υπολογισμών κόστους θερμικής ενέργειας. Όπου: *Η χρέωση της ηλεκτρικής ενέργειας έγινε σύμφωνα με το οικιακό τιμολόγιο της ΔΕΗ, χωρίς χρονοχρέωση (Τιμολόγιο Γ1): Θεωρείται 3 φασική παροχή ρεύματος χωρίς νυκτερινό τιμολόγιο. Επίσης, θεωρείται ότι η τυπική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μιας ανεξάρτητης κατοικίας είναι περί τις 800 kwhe ανά τετράμηνο. Επομένως, η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για κάλυψη των θερμικών αναγκών αυτής θα τιμολογείται με κόστος που αντιστοιχεί σε κλίμακα μεγαλύτερη από τις 800 kwheανά τετράμηνο. ** Ο υπολογισμός του κόστους ενέργειας Φ.Α. έχει υπολογισθεί με βάση την κατώτερη θερμογόνο ικανότητα (Lower Heating Value, LHV). Το κόστος ενέργειας Φ.Α. με βάση την ανώτερη θερμογόνο ικανότητα, όπως αυτό παρουσιάζεται στα τιμολόγια (Higher Heating Value, HHV) είναι 0,0832 /kwhth. Το υπολογιζόμενο κόστος προκύπτει για μια κατανάλωση 2000 kwhth ανά τετράμηνο. Σελίδα 15

16 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Οι χρεώσεις της ΔΕΗ σύμφωνα με το τιμολόγιο Γ1 για τις τρεις τεχνολογίες θέρμανσης που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια φαίνονται στον Πίνακα 3. Σε αυτές τις χρεώσεις, προστέθηκε η χρέωση ισχύος για το δίκτυο μεταφοράς και το δίκτυο διανομής, για 40 kwe ισχύ, ενώ το πάγιο λόγω τριφασικού ρεύματος χρεώθηκε στο ήμισυ στις καταναλώσεις λόγω θερμότητας. Στις παραπάνω χρεώσεις προστέθηκαν οι εξής φόροι: ΕΦΚ Ν.3336/05= 0,0022EUR0/kWhe, 5%o ΕΙΔ. ΤΕΛ. Ν. 2093/92 13%ΦΠΑ. Τέλος για τις αντλίες θερμότητας θεωρήθηκαν ότι είναι αντλίες 16kW με Max LW 75 C ΕW 65 C Min LW 65 C ΕW 55 C, ενώ για τη ζώνη Β θεωρήθηκε το κλίμα της Αθήνας, ενώ για τη ζώνη Γ της Αλεξανδρούπολης. Βιομάζα: Για τις πελέτες και για τα καυσόξυλα θεωρήθηκε ΦΠΑ 23% και 13% αντίστοιχα. Πελέτες ξύλου: Τιμή αγοράς καυσίμου (Συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ): 0,32 /Kg ή 0,0640 /kwhth. Κατώτερη θερμογόνος ικανότητα 18 MJ/kg. Καυσόξυλα: Τιμή αγοράς καυσίμου (Συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ): 0,20 /Kg ή 0,0514 /kwhth. Κατώτερη θερμογόνος ικανότητα 14 MJ/kg. Η διαφόρων τύπων θέρμανση με τη βοήθεια του ηλεκτρικού ρεύματος (αριστερά: θερμοπομποί και ηλεκτρικοί λέβηητες) αλλά και η χρήση του πέλετ, απέκτησε φέτος ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της θεαματικής αύξησης της τιμνής του πετρελαίου. θεαματικής αύξησης της τιμής του πετρελαίου. ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ Τ.Ε.Ε ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΝΟΜΟΙ ΖΩΝΗ Α ΖΩΝΗ Β ΖΩΝΗ Γ ΖΩΝΗ Δ Ηρακλείου, Χανιών, Ρεθύμνου, Λασιθίου, Κυκλάδων, Δωδεκανήσου, Σάμου, Μεσσηνίας, Λακωνίας, Αργολίδας, Ζακύνθου. Κεφαλληνίας & Ιθάκης, Κύθηρα & νησιά Σαρωνικού (Απικής), Αρκαδίας (πεδινή). Αττικής (εκτός Κυθήρων & νησιών Σαρωνικού), Κορινθίας. Ηλείας, Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Φθιώτιδας, Φωκίδας, Βοιωτίας, Ευβοίας, Μαγνησίας, Λέσβου, Χίου, Κέρκυρας, Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας, Αρτας. Αρκαδίας (ορεινή), Ευρυτανίας, Ιωαννίνων, Λάρισας, Καρδίτσας, Τρικάλων, Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής, Σερρών (εκτός ΒΑ τμήματος), Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου. Γρεβενών, Κοζάνης, Καστοριάς, Φλώρινας, Σερρών (ΒΑ τμήμα), Δράμας. Σελίδα 16

17 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Πηγή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 1. Εργαστήριο Ατμοκινητήρων & Λεβήτων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 2. Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Δρ. Εμμανουήλ Κακαράς (1,2), Δρ. Σωτήριος Καρέλλας (1), Δρ. Παναγιώτης Βουρλιώτης (1), Δρ. Παναγιώτης Γραμμέλης (2), Πλάτων Πάλλης (1), Εμμανουήλ Καραμπίνης (2) Πίνακας 3: Χρεώσεις ηλεκτρικής ενέργειας (Πηγή ΔΕΗ). Σελίδα 17

18 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Καυσόξυλα, ποιότητα καύσης και απόδοση Το είδος και η κατάσταση των καυσόξυλων παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα της καύσης. Κατά συνέπεια, ο καταναλωτής χρήστης απλού ή ενεργειακού τζακιού, αλλά και μιας απλής ξυλόσομπας πρέπει να έχει υπόψη του εκείνους τους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση. Γράφει ο Νίκος Λουπάκης Πριν πούμε οτιδήποτε για καυσόξυλα πρέπει να θυμίσουμε ότι καύση είναι η ένωση κάποιου υλικού (στην προκειμένη περίπτωση του ξύλου που περιέχει σε διάφορες μορφές άνθρακα και υδρογόνο) με το οξυγόνου και η μετατροπή τους σε διοξείδιο του άνθρακα, νερό και θερμική ενέργεια (θερμότητα). Στη χημεία μιλάμε για «εξώθερμη» αντίδραση που πραγματοποιείται με έκλυση θερμότητας αποδίδοντας περίπου 4,5 5,5 kwh ανά ένα κιλό ξηρού καυσόξυλου. Μεταξύ των διαφορετικών δασικών ειδών συναντάμε διαφορετική χημική σύνθεση, πυκνότητα και δομή, γεγονός που έχει άμεσο αντίκτυπο στο τελικό προϊόν, δηλαδή στα καυσόξυλα και κατά συνέπεια στην καύση. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η πυκνότητας της ελάτης είναι περίπου 400 kg/m 3, του πεύκου kg/m3, της οξιάς kg/m 3, και της δρυός kg/m 3. Αυτό σημαίνει ότι για να πάρουμε την ίδια ποσότητα ενέργειας, με τη μορφή θερμότητας κατά την καύση των ξύλων, θα χρειαστούμε διπλάσια σε όγκο ποσότητα ελάτης απ ότι δρυός. Γενικά καλό είναι να χρησιμοποιούμε ξύλα με πυκνότητα πάνω από 550 kg/m3, χωρίς αυτό να αποκλείει τη χρήση της ελάτης, εφόσον αυτή είναι διαθέσιμη σε μια περιοχή (κάτι τέτοιο συμβαίνει στο Περτούλι, όπου υπάρχει δάσος ελάτης). Γενικώς τα κωνοφόρα (κυρίως τα πεύκα) περιέχουν ρητίνες, ιδιαίτερα στο φλοιό τους και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να παράγεται πολύς καπνός Σελίδα 18

19 Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ κατά την καύση τους, ενώ οξιά και δρυς χαρακτηρίζονται από καθαρότερη καύση. Πιο εύκολα καίγονται τα ξύλα με μεγάλους πόρους (που επιτρέπουν την είσοδο του οξυγόνου) και αυτό έχει να κάνει αποκλειστικά με το είδος του δέντρου και όχι με την προέλευσή του. Η δρυς θεωρείται ιδιαίτερα κατάλληλη για καύση. Στην Ελλάδα έχουμε 10 είδη δρυός από τα οποία τα 8 καίγονται καλά, ενώ τα άλλα δύο όχι. Αυτά δεν μπορεί να τα ξεχωρίσει κανείς με γυμνό μάτι (ούτε οι καταναλωτές ούτε οι έμποροι), απαιτούνται ειδικές γνώσεις και εξέταση στο μικροσκόπιο. Οι υλοτόμοι όμως οφείλουν εμπειρικά να γνωρίζουν τις ποικιλίες, ανάλογα με την περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται. Παράδειγμα ξύλου που καίγεται σωστά αποτελεί η λευκή δρυς του Χολομώντα. Από την άλλη μεριά η ακακία, παρόλο που έχει μεγάλη πυκνότητα και θεωρείται «βαρύ» ξύλο δεν καίγεται εύκολα γιατί έχει μικρούς πόρους. Σε γενικές γραμμές το είδος του ξύλου που θα χρησιμοποιήσουμε εξαρτάται και από τη διαθεσιμότητα. Στα νησιά και σε περιοχές που υπάρχουν ελαιώνες χρησιμοποιείται ευρύτατα η ελιά, που «κρατάει» αρκετά καθώς δεν έχει μεγάλη φλόγα και καίγεται πιο αργά από άλλα ξύλα. Πέρα όμως από το είδος των καυσόξυλων, την καύση επηρεάζει καθοριστικά η υγρασία. Όταν κόβεται ένα δέντρο, η υγρασία των καυσόξυλων που προκύπτουν κυμαίνεται από 50% έως 100% (!), ανάλογα με την εποχή που πραγματοποιείται η υλοτόμηση. Για να καεί σωστά το ξύλο πρέπει η υγρασία του να κατέβει τουλάχιστον στο 20%, ενώ ιδανική θεωρείται η υγρασία όταν είναι 12% έως 15%.Αν λοιπόν τα ξύλα κοπούν την άνοιξη ή έστω τον Ιούνιο και τα αφήσουμε να στεγνώσουν κάτω από ένα υπόστεγο, σε καλά αεριζόμενο χώρο, είναι μια χαρά για να τα κάψουμε το χειμώνα. Ωστόσο αυτό φαίνεται ότι δεν συμβαίνει και οι ξυλέμποροι πολύ συχνά πωλούν «φρέσκα» ξύλα, που δεν ανάβουν εύκολα, ενώ και όταν ανάβουν καταναλώνουν ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας που αποδίδουν για να αποβάλλουν την υγρασία που περιέχουν. Οπότε τα καυσόξυλα πρέπει να αγοράζονται τουλάχιστον ένα εξάμηνο πριν τη χρήση τους και όχι τελευταία στιγμή. Η άποψη ότι τα δέντρα που βρίσκονται σε ανήλιαγες πλαγιές καίγονται πιο δύσκολα είναι απλώς δοξασία δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση. Ούτε η χώρα προέλευσης παίζει ρόλο. Η ίδια ποικιλία δρυός, όταν έχει την ίδια υγρασία θα καεί με τον ίδιο τρόπο είτε από Ελλάδα προέρχεται, είτε από Βουλγαρία είτε από Ρουμανία. Συνοπτικά Δρυς: Δίνει ωραία φλόγα, έχει μεγάλη πυκνότητα και μεγάλη διάρκεια καύσης Οξιά: Σκληρό ξύλο με αρκετά μεγάλη πυκνότητα, κατάλληλο για καύση, καίγεται πιο γρήγορα από τη δρυ Πεύκο: Μαλακό, αρπάζει εύκολα, δίνει γρήγορα μεγάλη φλόγα, καίγεται όμως γρήγορα και αφήνει πολλά κατάλοιπα στην καπνοδόχο Έλατο: Αρπάζει εύκολα, δίνει μεγάλη φλόγα και καίγεται σχετικά γρήγορα (προτιμούμε λευκή και αποφεύγουμε την ερυθρή ελάτη γιατί μπορεί να έχουμε «σκασίματα» κατά την καύση) Πουρνάρι: Σκληρό ξύλο, ιδιαίτερα κατάλληλο για καύση, αλλά δυσεύρετο Ελιά: Δίνει μικρότερη φλόγα, αλλά έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια Σελίδα 19

20 ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 08 / Θέρμανση: Εναλλακτική ή Οικολογική / 25 Φεβρουαρίου 2013 Ενεργειακό τζάκι και ενεργειακή απόδοση Η αξιοποίηση της ενέργειας των καυσαερίων για τη θέρμανση καθαρού αέρα που διοχετεύεται στον χώρο που θέλουμε να θερμάνουμε είναι αυτή που καθορίζει την τεράστια διαφορά ως προς την απόδοση, μεταξύ του κλασικου/παραδοσιακού και του ενεργειακού τζακιού. Γράφει ο Νίκος Λουπάκης, Μηχανολόγος Μηχ/κος - Δημοσιογράφος Αν κάψουμε ένα λίτρο πετρέλαιο θα εισπράξουμε περίπου 10,5 kwh ενέργειας με τη μορφή θερμότητας. Ένα κιλό ξύλο θα μας δώσει από 3,3 έως 4,2 kwh (ανάλογα με το πόσο στεγνό είναι), ενώ από ένα κιλό πέλετ θα πάρουμε περίπου 4,8 kwh θερμότητας. Τα παραπάνω ισχύουν στην περίπτωση «ιδανικής» καύσης. Επειδή όμως στην πράξη υπάρχει θερμότητα που δεν παράγεται (ατελής καύση) ή «χάνεται» με τα καυσαέρια, η ενέργεια που μας ζεσταίνει (Qβ) είναι μικρότερη από τη θεωρητική (Qα). Οπότε δεν αρκεί να διαιρέσουμε το κόστος αγοράς του κάθε καυσίμου με τη θεωρητική θερμότητα που αυτό μπορεί να αποδώσει για να βρούμε το κόστος του kwh. Πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο τρόπος που θα πραγματοποιηθεί η καύση. Τη σχέση της ωφέλιμης ενέργειας ως προς τη θεωρητική μας δείχνει η επί τοις εκατό απόδοση: (Qβ/Qα) 100. Σελίδα 20