«Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 2001 ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960»

Transcript

1

2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ Ν. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ «Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 2001 ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960» Συμμετέχουν οι μαθητές: ΕΙΡΗΝΗ ΔΡΑΚΟΥ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΦΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΓΝΗ ΚΑΣΤΑΝΑΡΑ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΒΛΙΑΚΗΣ, ΓΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ ΝΙΚΟΣ, ΑΡΤΕΜΙΣ ΓΚΟΥΡΓΚΟΥΛΙΑ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΖΩΗ ΚΑΚΑΕ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΡΓΥΡΙΟΥ, ΗΛΙΑΝΑ ΛΙΑΛΙΟΥ, ΝΙΚΟΛΕΤΑΤΣΙΑΝΤΟΥΛΗ, ΛΕΩΝ ΜΑΓΡΙΖΟΣ, ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΜΙΧΑΗΛ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΧΑΡΜΑΝΗ, ΖΙΜΠΗ ΘΕΟΔΩΡΑ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΤΣΙΟΥΜΠΛΗ, ΜΑΡΘΑ ΚΟΡΔΑ,ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΔΟΥΛΓΕΡΑΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 60 Α. ΠΟΛΕΜΟΣ ΒΙΕΤΝΑΜ Β. ΤΟ ΤΕΙΧΟΣ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ Γ.ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΚΕΝΕΝΤΥ Δ. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΡΟΔΩΝ - ΜΑΗΣ ΤΟΥ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 60 Η ΜΟΔΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960 Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 1960 ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ 60 : Α.Η ΠΡΟΣΕΛΗΝΩΣΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 60 Β. ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ 7. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ 60s ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΠΙΛΟΓΟΣ 10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Η δεκαετία του 1960 έπαιξε τόσο καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του κόσμου, που, χωρίς αυτήν, ο κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός από ότι τον ξέρουμε σήμερα. Το 60, οι νέγροι απέκτησαν φωνή. Τo 60 γνωρίσαμε την ροκ μουσική όπως δεν την είχαμε ξαναδεί ποτέ, να απογειώνει τον κόσμο. Το 60 ήρθε το χρώμα στις αναμνήσεις μας, στις φωτογραφίες και την τέχνη. Το 60 οι άνθρωποι έμαθαν πώς να είναι ο εαυτός τους, από τους καλύτερους δασκάλους, τους hippies. Το 60 όλος ο κόσμος ήταν ενωμένος και αγωνιζόταν για ένα μόνο σκοπό: την διακοπή του πολέμου του Βιετνάμ. Ο Σαββόπουλος, σε μία συνέντευξη του, χρησιμοποίησε τρείς μονάχα λέξεις για να περιγράψει την εποχή εκείνη: <<Κρασί, τριαντάφυλλα και επανάσταση>> Γιατί η δεκαετία του 60 ήταν η δεκαετία που άλλαξε τα δεδομένα. Η δεκαετία του 60 ήταν η δεκαετία που οι άνθρωποι απέκτησαν φωνή, απελεύθερώθηκαν από τους ίδιους τους, τους εαυτούς και έμαθαν πως το να παλεύεις για αυτό στο οποίο πιστεύεις είναι τεράστια δύναμη. Η δεκαετία του 60 ήταν η δεκαετία που επέτρεψε στους ανθρώπους να ονειρευτούν. 2

5 1. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 60 Α. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ Ο 20ος αιώνας βρίσκει την χώρα υπό γαλλική αποικιακή διοίκηση με το όνομα «Κοχινκίνα» (Cochinchina). Η κατάσταση αλλάζει πρόσκαιρα με τον Β Παγκόσμιο πόλεμο όταν τη χώρα καταλαμβάνουν οι Ιάπωνες διατηρώντας όμως τη διακυβέρνηση των Γάλλων του Βισί (Vichy). Είναι αυτή η περίοδος που μια ιστορική προσωπικότητα αναδεικνύεται στον αδιαφιλονίκητο ηγέτη του αντιαποικιοκρατικού αγώνα ενάντια στους Γάλλους. Πρόκειται για έναν μορφωμένο και ταξιδεμένο χωρικό με το όνομα Χο Τσι Μινχ (Ho Chi Minh). Πρωτοστατεί στην ίδρυση της Βιετμίνχ (Viet Minh) της Ένωσης για την Ανεξαρτησία του Βιετνάμ καθώς και του Στρατού Εθνικής Σωτηρίας στα Ως αντίβαρο οι Ιάπωνες διακόπτουν τη γαλλική διακυβέρνηση το Μάρτιο του 1945 και ιδρύουν ένα «ανεξάρτητο» Βιετνάμ υπό τον αυτοκράτορα ΜπάοΝτάι (Bao Dai). Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας μετά τα δυο πυρηνικά πλήγματα που δέχεται είναι το έναυσμα για την «Αυγουστιάτικη Επανάσταση» των Βιετμίνχ που καταλήγει στην κατάληψη του Ανόι (Hanoi) και στην ανακήρυξη στις 2 Σεπτεμβρίου 1945 του ανεξάρτητου Βιετνάμ από τον Χο Τσι Μινχ. Τελικά το Μάρτιο του 1946 οι Γάλλοι συναινούν σε ένα δημοψήφισμα για την ενοποίηση της χώρας η οποία όμως θα παρέμενε «ελεύθερη» μέσα στη Γαλλική Ένωση. Το ψήφισμα όμως ακυρώνεται μονομερώς από τους Γάλλους δίνοντας αφορμή για αντιαποικιακές διαδηλώσεις που παίρνουν μορφή ανοιχτής ένοπλης αντίστασης όταν οι Γάλλοι βομβαρδίζουν την πόλη Χάιφονγκ (Hai Phong) σκοτώνοντας πολίτες. Έτσι το Δεκέμβριο του 1946 ξεκινάει ο πρώτος πόλεμος της Ινδοκίνας που θα διαρκέσει μέχρι τον Ιούλιο του Οι Γάλλοι κατηγορούνταν από τον Χο Τσι Μινχ ότι «έχουν στερήσει από τον λαό μας κάθε δημοκρατική ελευθερία. Στην αντιπαράθεση του Χο Τσι Μινχ με τους Γάλλους οι Η.Π.Α. αμφιταλαντεύονται αρχικά, αλλά το κλίμα του «ψυχρού πολέμου» γρήγορα παγιώνει έναν έντονο αντικομουνισμό με αποτέλεσμα να υπάρξει επανεξέταση των προτεραιοτήτων για την αμερικανική διπλωματία. Έτσι όταν η κυβέρνηση του Χο Τσι Μινχ αναγνωρίζεται από το σοβιετικό μπλοκ στα 1950 οι Η.Π.Α. και η Μεγάλη Βρετανία αναγνωρίζουν την κυβέρνηση του ΜπάοΝτάι (BaoDai) παρέχοντας μάλιστα ως οικονομική βοήθεια στους Γάλλους 15 εκ. δολάρια. Το ποσό αποδεικνύεται μικρό μπροστά στην αποφασιστικότητα των Βιετμίνχ οι οποίοι στην μάχη του Ντιενμπιενφού (Dien Bien Phu) που διήρκησε από τον Μάρτιο ως τον Μάιο του 1954 αποδεκάτισαν τους Γάλλους. Σε αυτή τη μάχη αναδείχτηκε η στρατηγική ικανότητα του έτερου δυναμικού άνδρα του Βορείου Βιετνάμ του στρατηγού Βο Νγκουγιέν Γκιάπ (Vo Nguyen Giap). Αυτό το γεγονός φέρνει τους Βιετμίνχ σε πλεονεκτική θέση στις διαπραγματεύσεις που λαμβάνουν χώρα στη Γενεύη το Μάιο του Εκεί αποφασίζεται η διχοτόμηση του Βιετνάμ στον 17οπαράλληλο και η δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης (DMZ). Ο Νγκο Ντιν Ντιέμ (NgoDinh Diem) ο οποίος επέβαλε ένα, κατά τους βορειοβιετναμέζους, «μεταμφιεσμένο αποικιακό καθεστώς» και αρνήθηκε να κάνει εκλογές στα Παράλληλα το καθεστώς τύγχανε της αμέριστης συμπαράστασης των Η.Π.Α. καθόσον είχε προσλάβει ανοιχτά αντικομουνιστικό χαρακτήρα με συνεχείς 3

6 διώξεις ήδη από το 1957 ενάντια σε όσους πολέμησαν με τους Βιετμίνχ ή θεωρούνταν κομουνιστές. Οι διώξεις φτάνουν στο αποκορύφωμα τους στα 1959 με αποτέλεσμα ο Χο Τσι Μινχ να επιτρέψει και να στηρίξει με αξιωματικούς του στρατού του Βορείου Βιετνάμ περιορισμένη ένοπλη πάλη στο Νότο. Είναι η απαρχή του δεύτερου πολέμου της Ινδοκίνας. Έτσι ιδρύεται το Δεκέμβριο του 1960 το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (National Liberation Front) τους περιβόητους οπαδούς του οποίου οι νοτιοβιετναμέζοι αποκαλούσαν Βιετκόνγκ (Vietcong), δηλαδή βιετναμέζους κομουνιστές. Απέναντι στην υποστήριξη των Η.Π.Α. προς το καθεστώς του νοτίου Βιετνάμ, το Ανόι δέχεται ευχάριστα την χείρα βοηθείας της Κίνας η οποία επιθυμούσε να αναβαθμίσει την αντιιμπεριαλιστική εικόνα της σε βάρος της Ε.Σ.Σ.Δ. έπειτα και από το Σινοσοβιετικό σχίσμα. Διαδηλωτές ενάντια στον πόλεμο του Βοετνάμ Τα επόμενα χρόνια μέχρι και το τέλος της κυριαρχίας του Ντιέμ το 1963 στη Δημοκρατία του Βιετνάμ επικρατεί απλώς χάος! Το προσωποκεντρικό καθεστώς του είχε οδηγήσει σε τέτοια σημεία διαφθοράς που οι αμερικάνοι σύμβουλοι υποστηρίζουν πλέον ανοιχτά στα 1961 την αποστολή αμερικάνικών στρατευμάτων ώστε να αποφευχθεί εισβολή του Βορείου Βιετνάμ. Το 1963 ξεκινάει με μια σημαντική για το ηθικό του NLF νίκη στη μάχη του Απ Μπακ (Ap Bac) ενώ νέες διαδηλώσεις των βουδιστών καταστέλλονται βίαια από το καθεστώς Ντιέμ. Πλέον οι Η.Π.Α. εξετάζουν ανοιχτά ένα πραξικόπημα για την ανατροπή του «παλιόφιλου» Ντιέμ. Έτσι την 1η Νοεμβρίου 1963 ο Ντιέμ και ο αδελφός του Νου δολοφονούνται Ακολούθησε στις 22 Νοεμβρίου 1963 μια ακόμη δολοφονία που μόνο απαρατήρητη, σαν του Ντιέμ, δεν πέρασε. Αυτή του προέδρου των Η.Π.Α. Τζον Κένεντυ. Η εξουσία πλέον περιήλθε στα χέρια του αντιπροέδρου του Λίντον Τζόνσον (Lyndon B. Johnson) ο οποίος δεν ήταν και από τους θερμότερους υποστηρικτές της στρατιωτικής επέμβασης αφού κατά νου είχε εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Το 1964 αποδεικνύεται το έτος κλειδί για την περαιτέρω ανάμειξη των Η.Π.Α. στο Βιετνάμ. Τη χρονιά αυτή λαμβάνει χώρα το 4

7 περιβόητο πλέον περιστατικό στον κόλπο του Τονκίνου, όπου το αντιτορπιλικό των Η.Π.Α. USSMaddox δέχτηκε υποτιθέμενη επίθεση από βορειοβιετναμέζικα ελαφρά ταχύπλοα..ο Τζόνσον λοιπόν είναι ο πρόεδρος που εγκαινιάζει τις αεροπορικές επιδρομές αντιποίνων ενάντια στη Λαοκρατική Δημοκρατία του Βιετνάμ (Λ.Δ.Β.). Παράλληλα αρχίζει η σταδιακή εμπλοκή όλο και περισσότερων χερσαίων δυνάμεων των Η.Π.Α. που στηρίζουν τα στρατεύματα της Δημοκρατίας του Βιετνάμ που πλέον είναι υπό την εξουσία του ηγέτη της στρατιωτικής χούντας Ντουόνγκ Βαν Μινχ (Duong Van Minh). Έτσι το Μάρτιο του 1965 αποβιβάζονται οι πρώτοι αμερικανοί πεζοναύτες στη Ντανάνγκ (DaNang) ενώ παράλληλα ξεκινάει η επιχείρηση «Βροντερός Κεραυνός» (Rolling Thunder) που αποτελεί ένα κρεσέντο εναέριων βομβαρδισμών έναντι των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και των υποδομών του Βορείου Βιετνάμ. Από το ξεκίνημα της έως τον Νοέμβριο του 1968 η επιχείρηση πλήττει τους στόχους με περισσότερα από 1εκ. τόνους εκρηκτικά! Στο τέλος του 1965 η συνολική στρατιωτική δύναμη των Η.Π.Α. στο Νότιο Βιετνάμ φτάνει τους άνδρες. Το 1965 είναι και η χρονιά που σταδιακά αρχίζουν να ακούγονται και οι πρώτες αντιπολεμικές φωνές στην Αμερική. Το Μάρτιο λαμβάνει χώρα στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν η πρώτη «δημόσια συζήτηση» κατά του πολέμου, ενώ τον Νοέμβριο του ίδιου έτους αντιπολεμικές διαδηλώσεις οργανώνονται στην Ουάσινγκτον και σε άλλες πόλεις. Στη Δημοκρατία του Βιετνάμ το καθεστώς αδυνατεί να ελέγξει ολόκληρες περιοχές και περιορίζεται στον έλεγχο των αστικών κέντρων. Η απλή αλλά ιδιοφυής τακτική των ανταρτών του NLF και του βορειοβιετναμέζικου στρατού (NVA) έγκειται ουσιαστικά στην αποκρυστάλλωση, από τη μεριά της στρατιωτικής ηγεσίας του, των διδαγμάτων του μεγάλου Κινέζου στρατηγού Σουν Τσου. Στη γνώση αυτών των απλών αλλά θαυματουργών στρατηγικά σημείων στηρίζεται όλη η φιλοσοφία της μάχης των Βιετκόνγκ. Ποτέ μέχρι τον Ιανουάριο του 1968 δεν θα δώσουν ολομέτωπη μάχη με τον εχθρό σε μεγάλους σχηματισμούς. Αποφεύγουν με πονηριά κάθε προσπάθεια των Αμερικάνων να τους αντιμετωπίσουν σε μάχη. Επιδίδονται σε ένα, εκνευριστικό για τον αντίπαλο, κλεφτοπόλεμο φθοράς που τους δίνει το τακτικό πλεονέκτημα να επιλέγουν αυτοί, οι Βιετκόνγκ, πότε θα επιτεθούν και πότε θα απεμπλακούν. Η γνώση του εδάφους τους δίνει ένα ακόμη πλεονέκτημα που υλοποιεί τη συμβουλή του Σουν Τσου ότι πρέπει «ο πόλεμος να στηρίζεται στην εξαπάτηση.. Παράλληλα οργανώνουν με αξιοθαύμαστη μαεστρία ολόκληρα υπόγεια καταφύγια που συνδέονταν με πολλά χιλιόμετρα στοών ώστε να αποφεύγουν τους βομβαρδισμούς. Τα έτη 1967 και 1968 η κατάσταση δεν αλλάζει δραματικά. Ουσιαστικά επί τρία έτη ο στρατός των Η.Π.Α. ψάχνει τον «Charlie», όνομα που έδιναν οι αμερικανοί πεζοναύτες στον εχθρό. Άλλωστε είχαν και το κατάλληλο, σύμφωνα με τους στρατηγούς, όπλο, το ελικόπτερο. Παράλληλα με γιγαντιαία βομβαρδιστικά όπως τα περιβόητα Β-52 είχαν πρωτόγνωρη δύναμη πυρός! Όμως ουσιαστικά κυνηγούσαν «κουνούπια με κανόνια»! Στους εναέριους βομβαρδισμούς που πραγματοποιούσαν σε πυκνές ζούγκλες ήταν αδύνατο να δουν τι πραγματικά χτυπούσαν! 5

8 Επιπρόσθετα η τακτική των αμερικανικών δυνάμεων διέφερε ριζικά σε σχέση με προγενέστερους πολέμους αφού στόχος δεν ήταν η κατάληψη εδαφών, αλλά η συντριβή του εχθρού και μόνο. Η Το στρατηγικό δόγμα έγκειτο στην πρόκληση τόσο μεγάλων απωλειών στους Βιετκόνγκ που να μην μπορούν να τις αναπληρώνουν γρήγορα. Το ηθικό των στρατευμάτων, όσο καλά εκπαιδευμένα και αν ήταν, δεχόταν έντονη πίεση από έναν κατ ουσίαν «αόρατο» εχθρό που δρούσε κυρίως τη νύχτα και έστηνε ενέδρες. Παιδιά γύρω στα είκοσι τους που γεννήθηκαν και ζούσαν σε πόλεις και μητροπόλεις των Η.Π.Α. κλήθηκαν αίφνης να αντιμετωπίσουν έναν εχθρό καταμεσής της ζούγκλας. Το αποφασιστικό πλήγμα στο ηθικό των Αμερικάνων έρχεται με την επίθεση του «Τετ», της γιορτής για τον ερχομό της άνοιξης στο Βιετνάμ, στα τέλη του Ιανουαρίου του Σε μια αιφνιδιαστική επίθεση δεκάδες χιλιάδες μαχητές του NLF και μονάδες του στρατού του Βορείου Βιετνάμ εξαπολύουν κύματα επιθέσεων σε όλες τις μεγάλες πόλεις του Νοτίου Βιετνάμ. Οι ίδιοι οι Αμερικάνοι βρέθηκαν να προσπαθούν να ανακαταλάβουν την πρεσβεία τους στο κέντρο της Σαϊγκόν! Τις εκλογές στις Η.Π.Α κερδίζει Ρίτσαρντ Νίξον (Richard Nixon), ενώ σταδιακά μπαίνει σε εφαρμογή και το σχέδιο του νέου προέδρου για σταδιακή απεμπλοκή των Αμερικάνων από τον στατικό αυτό πόλεμο φθοράς. Ο Νίξον από την περίοδο που είχε διατελέσει αντιπρόεδρος του Αϊζενχάουερ είχε αναπτυγμένο έναν έντονο αντικομουνισμό, αλλά οι μαζικές αντιπολεμικές διαδηλώσεις που συγκλόνισαν την Αμερική και ο ευρωπαϊκός Μάης δεν του άφηναν περιθώρια για περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου. Το κερασάκι στην τούρτα του προέδρου ήρθε με την αποκάλυψη της σφαγής στο χωριό Μι Λάι(My Lai) από Αμερικάνους πεζοναύτες, η υπόθεση των «πράσινων Μπερέ». Μετά τον θάνατο του Χο Τσι Μινχ το Σεπτέμβριο του 1969 οι Η.Π.Α. υπό τον Χένρυ Κίζιντζερ ξεκινούν μυστικές συνομιλίες με το Βόρειο Βιετνάμ. Ενώ τα στρατεύματα των Η.Π.Α. βαίνουν μειούμενα η αεροπορία τους ξεκινάει με εντολή του Νίξον μαζικούς βομβαρδισμούς στην Καμπότζη και στο Λάος με σκοπό να ανακόψει τις διόδους μεταφοράς εφοδίων που περνούσαν μέσα από τα σύνορα των δυο κρατών. Με τις επιχειρήσεις «Φαράγγι Ντιούι Ι, ΙΙ και ΙΙΙ» εγκαινιάζονται οι βομβαρδισμοί, το Κογκρέσο όμως το Δεκέμβρη του 1970 απαγορεύει την ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων στις δύο όμορες χώρες έχοντας προφανώς καταλάβει το μάθημα του Βιετνάμ Παράλληλα το αντιπολεμικό κίνημα εντός της Αμερικής δυναμώνει και τον Απρίλιο του 1971 γίνεται μεγάλο αντιπολεμικό συλλαλητήριο στην Ουάσινγκτον με τη μαζική συμμετοχή βετεράνων του πολέμου οι οποίοι πετάνε τα μετάλλια τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Στο τέλος του 1971 οι δυνάμεις των Η.Π.Α. ανέρχονται μόλις στις Το 1972 ο Νίξον επανεκλέγεται στην προεδρεία πανηγυρικά ενώ οι συνομιλίες στο Παρίσι με τους Βιετκόνγκ δείχνουν να οδηγούν σε κάποιο αποτέλεσμα. Τελικά στις 27 Ιανουαρίου του 1972 αντιπρόσωποι των Η.Π.Α., του Νοτίου 6

9 Βιετνάμ, του Βορείου Βιετνάμ και του NLF φτάνουν σε συμφωνία. Τους επόμενους μήνες απελευθερώνονται Αμερικάνοι αιχμάλωτοι πολέμου ενώ τον Μάρτιο αποχωρούν και οι τελευταίοι Αμερικάνοι στρατιώτες.. Τέλος τον επόμενο χρόνο το Νότιο Βιετνάμ αδυνατώντας να εμποδίσει την προέλαση των δυνάμεων των Βορειοβιετναμέζων καταλύεται και τον Απρίλιο του 1975 πέφτει και η Σαϊγκόν. Ο πόλεμος του βιετναμέζικου λαού αποτελεί ορόσημο για πλήθος αντιαποικιοκρατικά κινήματα ανά τον κόσμο. Έδειξε πως μια μικρή αλλά καλά εκπαιδευμένη δύναμη ανταρτών μπορεί να γονατίσει μια στρατιωτική αυτοκρατορία. Με πίστη και πάθος για το δίκαιο του αγώνα τους οι Βιετναμέζοι αγωνιζόμενοι υπέρ βωμών και εστιών αποδείχτηκαν ανώτεροι των επαγγελματιών του πολέμου.το κόστος σε ζωές τέλος ήταν ανυπολόγιστο. Για τους Βορειοβιετναμέζους οι εκτιμήσεις τους κάνουν λόγο για νεκρούς και τραυματίες. Για τους δε Αμερικάνους οι απώλειες ανέρχονταν σε νεκρούς και τραυματίες. Βεβαίως τα νούμερα είναι τόσο διαφορετικά διότι ένα μεγάλο ποσοστό των θυμάτων των Βορειοβιετναμέζων ήταν άμαχοι πολίτες Β. ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΖΟΝ ΚΕΝΕΝΤΥ Ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι,35οςΠρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ως υπουργός Δικαιοσύνης, χτύπησε το έγκλημα, εισηγήθηκε νόμους για τα ατομικά δικαιώματα και επέβαλε στα πανεπιστήμια να εγγράφουν μαύρους φοιτητές, 7

10 δικαίωμα που είχαν αποκτήσει με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η μάχη αυτή κερδίθηκε οριστικά στις 28 Ιανουαρίου του 1963, όταν ο μαύρος φοιτητής Χάρβεϊ Γκαντ μπήκε στο Κολέγιο Κλέμσον της Νότιας Καρολίνας, τελευταίας πολιτείας που αναγκάστηκε να ταχθεί κατά του ρατσισμού. Στην εξωτερική πολιτική, η σύντομη θητεία του σημαδεύτηκε από την ανάμειξη των ΗΠΑ στο Νότιο Βιετνάμ και την κρίση της Κούβας, που είχε ουσιαστικά ξεκινήσει από την ώρα που ο Φιντέλ Κάστρο ανέλαβε το 1959 την ηγεσία της χώρας. Στις 4 Φεβρουαρίου του 1961, ο Κένεντι απαγόρευσε όλες τις εισαγωγές από την Κούβα. Ο Κάστρο απάντησε την Πρωτομαγιά, ανακηρύσσοντας την Κούβα σοσιαλιστική χώρα. Στις 24 Αυγούστου, στον ΟΗΕ, η Κούβα αμφισβήτησε το δικαίωμα των ΗΠΑ να διατηρούν βάση στο Γκουαντανάμο και ουσιαστικά την απέκλεισε. Ένα χρόνο αργότερα, ενεπλάκη και η Σοβιετική Ένωση: Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1962, «δέχθηκε» να στείλει όπλα στην Κούβα για να την βοηθήσει να αντιμετωπίσει τις «απειλές από επιθετικά ιμπεριαλιστικά στοιχεία». Στις 22 Οκτωβρίου, ο Τζον Κένεντι ανακοίνωσε ότι μια σοβιετική βάση πυραύλων χτιζόταν στην Κούβα και διέταξε ναυτικό αποκλεισμό με αναχαίτιση των πλοίων που θα μετέφεραν εξοπλισμό στη βάση. Ακολούθησε ένας μακρύς «μήνας του μέλιτος» που κατέληξε στις 20 Ιουνίου του 1963 στη συμφωνία να εγκατασταθεί μια τηλεφωνική γραμμή που να συνδέει τον Λευκό Οίκο με το Κρεμλίνο. Το «κόκκινο τηλέφωνο», όπως αποκλήθηκε, πρωτο λειτούργησε στις 30 Αυγούστου. Η εμπλοκή στο Νότιο Βιετνάμ. Ξεκίνησε ως συνήθως με την αποστολή «στρατιωτικών συμβούλων», 700 στην αρχή, που έμελλε να φτάσουν τους , και με γενναιόδωρη «βοήθεια» εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων για να στηριχθεί ο δικτάτορας Ντιέμ, ενώ δύο αμερικανικές μεραρχίες έφτασαν στην περιοχή τον Ιανουάριο του Τον Φεβρουάριο, ο Ρόμπερτ Κένεντι δήλωσε στη Σαϊγκόν: «Θα είμαστε εδώ, ώσπου να ηττηθούν οι Βιετκόγκ». Το 1963, άρχισαν οι αυτοπυρπολισμοί των βουδιστών μοναχών, που διαμαρτύρονταν για την καταπίεση από το καθεστώς Ντιέμ. Οι Αμερικανοί μάταια πίεσαν τον δικτάτορα να τους προσεταιριστεί. Την 1η Νοεμβρίου του 1963, ένα πραξικόπημα ανέτρεψε τον Ντιέμ, που τουφεκίστηκε επιτόπου. Το νέο καθεστώς αναγνωρίστηκε αμέσως από ΗΠΑ και Βρετανία. Για τους Αμερικανούς, όμως, ο βρόμικος πόλεμος μόλις είχε αρχίσει. Για τον ίδιο τον Κένεντι, μόλις τέλειωνε. Απέναντί του, οι ρεπουμπλικάνοι προωθούσαν τον συντηρητικό Τεξανό γερουσιαστή, Μπάρι Γκολντγουότερ, ως υποψήφιο για τις εκλογές του Αποφασίστηκε μια προεδρική περιοδεία στο Τέξας, με σκοπό να ξανακερδηθούν ψηφοφόροι. Στις 22 Νοεμβρίου του 1963, βρέθηκαν στο Ντάλας, μεγάλη πόλη του Τέξας. Δυο ανοιχτά αυτοκίνητα διατέθηκαν στους επισήμους: Στο πρώτο, επιβιβάστηκαν το προεδρικό ζευγάρι κι ο κυβερνήτης της πολιτείας, Κόναλι. Στο δεύτερο, ο Τεξανός αντιπρόεδρος Τζόνσον. Ήταν μεσημέρι, τοπική ώρα, όταν έπεσαν οι πυροβολισμοί. Ο κυβερνήτης Κόνολι τραυματίστηκε βαριά. Ο πρόεδρος Κένεντι δέχτηκε σφαίρες στο λαιμό και στο κεφάλι. Ξεψύχησε μισή ώρα αργότερα..στις 2 το μεσημέρι, συνέλαβαν τον υπάλληλο της αποθήκης, Λι Όσβαλντ. Αρνήθηκε κάθε ενοχή. Το επόμενο πρωί, αποφασίστηκε η μεταφορά του. Στις το πρωί, 23 Νοεμβρίου, ενώ οι κάμερες της τηλεόρασης κάλυπταν τη μεταγωγή, ένας άνδρας 8

11 βγήκε μπροστά στους συνοδούς της ασφάλειας, έβγαλε όπλο και πυροβόλησε τον Όσβαλντ που έπεσε νεκρός. Τον συνέλαβαν αμέσως. Ήταν ο Τζακ Ρούμπι, καμπαρετζής, πασίγνωστος στον υπόκοσμο του Τέξας. Θέλησε, είπε, να εκδικηθεί τον φονιά του προέδρου. Λίγους μήνες αργότερα, δημοσιεύτηκε μια φωτογραφία. Εικόνιζε τον Λι Όσβαλντ στην είσοδο της αποθήκης, τη στιγμή της δολοφονίας. Περίπου τον ίδιο καιρό, ανακοινώθηκε πως ο Τζακ Ρούμπι πέθανε στη φυλακή από καρκίνο. Τα ακριβή περιστατικά της δολοφονίας, που είναι μια από τις πιο πολυσυζητημένες του 20ου αιώνα, παραμένουν ακόμα και σήμερα σε μεγάλο βαθμό άγνωστα. Μόνο μία αξιόπιστη μαρτυρία υπάρχει για το γεγονός: μία ερασιτεχνική ταινία διάρκειας 15 δευτερολέπτων από τον 58χρονο επιχειρηματία Αβραάμ Ζαπρούντερ. Γ. ΤΟ ΤΕΙΧΟΣ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ Μετά τη λήξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου το 1945, η ηττημένη Γερμανία χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κατοχής, τη διοίκηση των οποίων ανέλαβαν οι νικήτριες δυνάμεις, Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Σοβιετική Ένωση. Με ανάλογο τρόπο χωρίστηκε και το Βερολίνο. Το Βερολίνο βρισκόταν μέσα στη ζώνη επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, γεγονός που δημιούργησε πολλά από τα κατοπινά προβλήματα. Το Μάρτιο του 1948 οι Δυτικές δυνάμεις αποφάσισαν να ενώσουν τους τομείς που έλεγχαν και να δημιουργήσουν τη Δυτική Γερμανία. Το ίδιο έπραξαν και με το Βερολίνο. Οι Σοβιετικοί αντέδρασαν με τον χερσαίο αποκλεισμό των Δυτικών τομέων της πόλης στις 24 Ιουνίου1948. Οι Δυτικοί Σύμμαχοι άρχισαν να εφοδιάζουν το Δυτικό Βερολίνο μόνο από αέρος με τις περίφημες αερογέφυρες. Στις 30 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου στο Ανατολικό Βερολίνο εγκαταστάθηκε ξεχωριστή δημοτική αρχή, με αποτέλεσμα τον ολοκληρωτικό χωρισμό του Βερολίνου σε Ανατολικό και Δυτικό. Το 1949 τα γερμανικά εδάφη που κατείχε η Σοβιετική Ένωση αποτέλεσαν ίδια κρατική οντότητα, με την ονομασία Λαϊκή Δημοκρατική της Γερμανίας ή Ανατολική Γερμανία. Μετά τον χωρισμό της Γερμανίας σε Ανατολική και Δυτική η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο τμήματα του Βερολίνου έγινε εξαιρετικά δύσκολη. Σταδιακά άρχισε να παρατηρείται ένα κύμα φυγής των Ανατολικογερμανών προς τη Δύση, ιδίως μετά την εργατική εξέγερση του Ιουνίου του 1953, που συντρίφτηκε από τους Σοβιετικούς. Για να σταματήσουν τη μαζική έξοδο των πολιτικών προσφύγων, οι αρχές της Ανατολικής Γερμανίας με τη σύμφωνη γνώμη των Σοβιετικών αποφάσισαν την ανέγερση ενός φράχτη. Τυπικά, η απόφαση εγκρίθηκε από τη Λαϊκή Εθνοσυνέλευση (Volkskammer) και τη νύχτα της 12ης προς τη 13η Αυγούστου 1961 άρχισε να υψώνεται ανάμεσα στα δύο τμήματα του Βερολίνου ένα διαχωριστικό συρματόπλεγμα, που εμπόδιζε την ελεύθερη επικοινωνία του Δυτικού με το Ανατολικό Βερολίνο και την υπόλοιπη Ανατολική Γερμανία. 9

12 9 Νοεμβρίου 1989 Αργότερα, καθώς οι σχέσεις μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας οξύνονταν, το συρματόπλεγμα αντικαταστάθηκε με τοίχο από μπετόν, ως 2 μέτρα ύψος, ενισχυμένο με συρματόπλεγμα στην κορυφή. Φρουρείτο σε καθορισμένες από τις ανατολικογερμανικές αρχές διόδους και από σκοπιές κατά διαστήματα, σε όλο το μήκος του, που έφθανε τα 45 χιλιόμετρα. Η απομόνωση του Δυτικού Βερολίνου από την ενδοχώρα της Ανατολικής Γερμανίας εξασφαλίστηκε με ηλεκτροφόρα καλώδια και προβολείς που σάρωναν κάθε σπιθαμή του γυμνού εδάφους. Με την άνοδο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης το 1986 ένας άνεμος αλλαγής άρχισε να φυσά στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Με το άνοιγμα των συνόρων των άλλων σοσιαλιστικών χωρών προς τη Δύση, ένα νέο κύμα ανατολικογερμανών πολιτών διέφευγε στη Δυτική Γερμανία μέσω της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχοσλοβακίας. Η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας αιφνιδιασμένη από τις εξελίξεις αποφάσισε να ανοίξει κι αυτή τα σύνορα της χώρας με τη Δύση στις 9 Νοεμβρίου Μετά την εξέλιξη αυτή, το Τείχος που χώριζε το Βερολίνο για 28 χρόνια δεν είχε λόγο ύπαρξης και άρχισε να κατεδαφίζεται πάραυτα, με πρωτοβουλία των Βερολινέζων. Ένα χρόνο αργότερα, στις 3 Οκτωβρίου 1990, η Γερμανία επανενώθηκε. Δ. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΡΟΔΩΝ - ΜΑΗΣ ΤΟΥ 67 Ο Σαρλ ντε Γκολ ανέβηκε στην εξουσία το Το επόμενο έτος ορκίστηκε πρώτος πρόεδρος της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας και έφερε μια ευπρόσδεκτη σταθερότητα σε μια χώρα που είχε κουραστεί από τις πολιτικές διαφωνίες και την 10

13 αναποφασιστικότητα. Επανεκλέχτηκε το 1965, αλλά η άκρως συντηρητική και υπερεθνικιστική πολιτική του δεν συμβάδιζε με το πνεύμα της εποχής. Η περίοδος εκείνη χαρακτηριζόταν από κοινωνικές αλλαγές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Βιετνάμ, τα «παιδιά των λουλουδιών», την ελευθερία έκφρασης, την ποπ μουσική και τις μίνι φούστες, τις οποίες η εξίσου συντηρητική σύζυγός του, Υβόννη, προσπάθησε να απαγορεύσει στη Γαλλία. Από την άλλη πλευρά, υπήρχε αυξανόμενη δυσαρέσκεια, ιδιαίτερα μεταξύ των φοιτητών για τον καταπιεστικό χαρακτήρα ενός κράτους που ήλεγχε το ραδιόφωνο και την τηλεόραση και για το αυταρχικό στυλ διακυβέρνησης του ντε Γκολ, ειδικά στους τομείς εργασίας και παιδείας. Τα γεγονότα που θα συγκλόνιζαν τη γαλλική κοινωνία ξεκίνησαν στις 22 Μαρτίου 1968, όταν περίπου 150 φοιτητές κατέλαβαν ένα κτήριο στο πανεπιστήμιο Ναντέρ του Παρισιού για να διαμαρτυρηθούν κατά του γαλλικού ταξικού συστήματος και ου κυβερνητικού ελέγχου στη χρηματοδότηση της παιδείας. Η διοίκηση του ιδρύματος αντέδρασε καλώντας την αστυνομία. Η διαμαρτυρία τελείωσε ειρηνικά, αλλά η διένεξη συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες έως τις 2 Μαΐου, όταν η διοίκηση έκλεισε το πανεπιστήμιο και απείλησε να αποβάλει τους πρωταίτιους. Μάιος Την επόμενη μέρα, στις 3 Μαΐου, φοιτητές της Σορβόννης, σε μια κίνηση αλληλεγγύης προς τους φοιτητές του Ναντέρ, κατέλαβαν διάφορα κτήρια. Η αστυνομία εισέβαλε στο πανεπιστήμιο, με αποτέλεσμα να κλείσει και αυτό. Αυτή η αυταρχική αντίδραση αποτελούσε χαρακτηριστικό δείγμα του κρατικού ελέγχου στο εκπαιδευτικό σύστημα και στις 6 Μαΐου περίπου φοιτητές της εθνικής φοιτητικής ένωσης, με την υποστήριξη των καθηγητών, διαδήλωσαν στη Σορβόννη και βρέθηκαν αντιμέτωποι με την αστυνομία, η οποία τους επιτέθηκε με τα κλομπ. Η κατάσταση βγήκε εκτός ελέγχου όταν διαδηλωτές έστησαν οδοφράγματα και εκσφενδόνισαν κομμάτια από σπασμένες πλάκες πεζοδρομίου κατά της αστυνομίας, που έριξε δακρυγόνα στο πλήθος και συνέλαβε εκατοντάδες φοιτητές. Την επόμενη μέρα, μαθητές μέσης εκπαίδευσης και εργάτες ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους πανεπιστημιακούς φοιτητές και καθηγητές σε μια συγκέντρωση στην Αψίδα του Θριάμβου. Ζήτησαν να αφεθούν ελεύθεροι όλοι οι συλληφθέντες φοιτητές χωρίς να τους απαγγελθούν κατηγορίες, να τερματιστεί η αστυνομική κατάληψη της Σορβόννης και να ανοίξουν εκ νέου τα πανεπιστήμια Ναντέρ και Σορβόννης. Κανένα αίτημα δεν έγινε δεκτό. Από το κακό στο χειρότερο Την επόμενη βδομάδα, τα πλήθη των διαδηλωτών και το επίπεδο της βίας αυξήθηκαν δραματικά, ενώ το Καρτιέ Λατέν μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, με ρίψεις μολότοφ από τους διαδηλωτές και εκατοντάδες τραυματίες. Τη νύχτα της 10ης Μαΐου, μετά από ένα ακόμα ναυάγιο των διαπραγματεύσεων, οι ολονύκτιες σύγκρουσεις καλύφθηκαν ζωντανά από το ραδιόφωνο, ενώ την επόμενη μέρα μεταδόθηκαν τηλεοπτικά πλάνα των επεισοδίων. Οι διαδηλωτές είχαν καταλάβει τη Λατινική Συνοικία και είχαν αναγκάσει την αστυνομία να φύγει. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας και οι κύριες συνδικαλιστικές οργανώσεις μπήκαν απρόθυμα στον καβγά και κήρυξαν γενική απεργία για τη Δευτέρα, 13 Μαΐου. Πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα κατέκλυσαν τους δρόμους του Παρισιού και άρχισαν να σημειώνονται διαδηλώσεις σε πόλεις όλης της χώρας. Σε αυτό το σημείο, ο πρωθυπουργός ΖορζΠομπιντού συμφώνησε να απελευθερώσει όσους είχαν συλληφθεί και να ανοίξει ξανά τη Σορβόννη, αλλά οι διαδηλωτές δεν είχαν πλέον καμία διάθεση να συμβιβαστούν. Απαιτούσαν να ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους για μεγαλύτερη συμμετοχή στον χώρο εργασίας, στον τρόπο διακυβέρνησης και στην παιδεία. Μέχρι το τέλος της εβδομάδας το 11

14 Κομμουνιστικό Κόμμα και οι ενώσεις, που έδειχναν υπερβολική προθυμία να διαπραγματευτούν με την κυβέρνηση, είχαν χάσει τον έλεγχο των εργαζόμενων και περισσότερα από δύο εκατομμύρια άτομα οργάνωναν λευκές απεργίες. Την επόμενη εβδομάδα ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στο συγκλονιστικό νούμερο των 10 εκατομμυρίων, τα δύο τρία του εργατικού δυναμικού της Γαλλίας. Όταν οι συνδικαλιστικές ενώσεις διαπραγματεύτηκαν μια ιδιαίτερα καλή συμφωνία για τις απολαβές με τους εργοδότες, οι εργαζόμενοι απέρριψαν και αυτήν, αλλά και την επακόλουθη προσφορά που έγινε από το υπουργείου κοινωνικών υποθέσεων. Επιζητούσαν πολύ πιο θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις των εργατικών δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση έθεσε τον στρατό σε επιφυλακή. Ο ΖορζΠομπιντού, πρωθυπουργός του στρατηγού ντε Γκολ, πρότεινε τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών, αλλά ο ντε Γκολ πίστευε ότι το κόμμα του θα έχανε και αρνήθηκε. Στις 28 Μαΐου, αναγνωρίζοντας ότι οι πανεθνικές απεργίες και διαδηλώσεις αμφισβητούσαν τη νομιμότητα του ως προέδρου, ο στρατηγός ντε Γκολ μάζεψε τα πράγματά του και πήγε με την οικογένειά του στο στρατιωτικό αρχηγείο της Γαλλίας στη Γερμανία. Εκεί πήρε τη διαβεβαίωση ότι θα είχε τη στήριξη των ενόπλων δυνάμεων και πείστηκε να επιστρέψει στη Γαλλία την επόμενη μέρα. Σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι γιόρταζαν τη φυγή του στους δρόμους του Παρισιού, αλλά στην υπόλοιπη χώρα οι τόνοι είχαν πέσει. Η ξαφνική εξαφάνιση του ντε Γκολ είχε πανικοβάλλει τους Γάλλους και τους είχε προβληματίσει. Ο ντε Γκολ υιοθέτησε την πρόταση του Πομπιντού για διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και ανακοίνωσε τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών τον επόμενο μήνα. Δήλωσε επίσης ότι αν οι εργαζόμενοι δεν επέστρεφαν στις δουλειές τους θα κήρυσσε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η κρίση είχε τελειώσει. Με την προεκλογική εκστρατεία σε εξέλιξη, οι απεργίες και οι διαδηλώσεις καταλάγιασαν. Προς έκπληξη πολλών, το κόμμα της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας του ντε Γκολ πέτυχε μια σαρωτική εκλογική νίκη, καθώς το έθνος επηρεάστηκε αρνητικά από τις εικόνες του χάους που είχαν επικρατήσει τον προηγούμενο μήνα. Πολύ σύντομα η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, μεταξύ τωνοποίων την ίδρυση περισσότερων από 60 νέων πανεπιστημίων και την εισαγωγή ενός πιο δημοκρατικού συστήματος διοίκησης. Ωστόσο, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν ήταν μια ψήφος εμπιστοσύνης στον Σαρλ ντε Γκολ. Η Γαλλία ήταν μια διαφορετική χώρα μετά τον Μάη του 1968, περισσότερο δεκτική στις κοινωνικές αλλαγές που συνέβαιναν εντός και εκτός των συνόρων της, ενώ ο συντηρητικός, αυταρχικός ντε Γκολ ανήκε στην παλιά σχολή. Το 1969 ηττήθηκε σε ένα εθνικό δημοψήφισμα για πολιτικέςμεταρρυθμίσεις στο οποίο είχε στοιχηματίσει την καριέρα του και παραιτήθηκε από πρόεδρος. 12

15 3.Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 60 WOODSTOCK FESTIVAL OF MUSIC & ART Το Φεστιβάλ Γούντστοκ ή απλά Γούντστοκ ήταν ένα μουσικό φεστιβάλ που προσέλκυσε ένα ακροατήριο άνω των ατόμων και που ήταν προγραμματισμένο να διαρκέσει για τρεις ημέρες σε μία γαλακτοπαραγωγική φάρμα στη Νέα Υόρκη, από τις 15 έως τις 17 Αυγούστου του 1969, αλλά τελικά κράτησε τέσσερις ημέρες, καθώς ολοκληρώθηκε στις 18 Αυγούστου.Το φεστιβάλ έλαβε χώρα στη γαλακτοκομική φάρμα του Μαξ Γιασγκούρστο Μπέθελ. Κατά τη διάρκεια του (μερικές φορές) βροχερού Σαββατοκύριακου, 32 καλλιτέχνες έπαιξαν στην ύπαιθρο μπροστά σ' ένα ακροατήριο περισσότερων από ανθρώπων. Θεωρείται ευρέως ως μία σημαντική στιγμή στη μουσική ιστορία, καθώς και καθοριστικό σημείο για τη γενιά της αντικουλτούρα της δεκαετίας του Το Rolling Stone το κατέγραψε ως μία από τις 50 στιγμές που άλλαξαν την ιστορία του rock and roll. «The Βeatles»: Η μπάντα που άλλαξε την μουσική Καμία μπάντα δεν επηρέασε ποτέ την ποπ κουλτούρα όπως οι Beatles. Για πολλούς, η μουσική τους ήταν ένα από τα καλύτερα πράγματα που συνέβησαν τον 20ο αιώνα. Ενσάρκωναν απόλυτα το στυλ των 60s: ήταν έξυπνοι, ιδεαλιστές, ασεβείς και παιχνιδιάρικοι. Η μουσική τους έθεσε νέα πρότυπα για το εμπορική και καλλιτεχνική ποπ, οδήγησε στην πρώτη «βρετανική εισβολή» στα τσαρτς των ΗΠΑ και διεθνοποίησε το ροκ εν ρολ, ανοίγοντας τον δρόμο μιας αμερικανικής καριέρας και σε άλλους Βρετανούς καλλιτέχνες. Σαν σήμερα ο Πολ Μακάρτνεϊ με αγωγή του ζήτησε τη διάλυση του θρυλικού συγκροτήματος. Ο άνθρωπος που δημιούργησε τα «Σκαθάρια» ήταν ο JohnLennon. Ο ίδιος, στα σχολικά του χρόνια στο Λίβερπουλ, δημιούργησε το μουσικό συγκρότημα «The Black Jacks», το οποίο έπαιζε ένα συνδυασμό φολκ, τζαζ και μπλουζ μουσικής. Όμως ο Lennon αποφάσισε να στραφεί στο ροκ εν ρολ και έτσι το γκρουπ άλλαξε το όνομά του σε «Quarrymen» και ενσωμάτωσε «νέο αίμα», τον Paul Mc Cartney, και τον George Harrison. 13

16 Ο Stuart Sutcliffe, ο πρώτος μπασίστας του συγκροτήματος, πρότεινε να αλλάξουν το όνομα τους σε «Beetles», κατέληξαν στο «TheΒeatles», παίζοντας με τη λέξη beat (ρυθμός). Οι Beatles αρχικά κέρδισαν αναγνώριση εκτός Αγγλίας, κάνοντας τρεις περιοδείες σε μουσικές σκηνές του Αμβούργου μεταξύ 1960 και Λίγο αργότερα, ο Sutcliffe εγκατέλειψε το συγκρότημα, τη στιγμή που η υπόλοιπη μπάντα συνέχισε να αυξάνει τη δημοφιλία της, αρχίζοντας να κάνει και εμφανίσεις μέσα στο Λίβερπουλ. Τον Ιούνιο του 1962, οι Beatles έκαναν οντισιόν για την Parlophone Records, εντυπωσιάζοντας τον παραγωγό George Martin με τον φρέσκο ήχο τους και την εικόνα τους. Ωστόσο, ο Martin έκρινε πως ο τότε ντράμερ, Pete Best, έπρεπε να αντικατασταθεί με τον νεαρό Richard Starkey, ο οποίος έγινε γνωστός ως Ringo Starr. Το «Love Me Do», το πρώτο άλμπουμ τους στην Βρετανία, κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο του Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των Beatles ήταν πως έγραφαν δικές τους συνθέσεις, καθώς μέχρι τότε τα συγκροτήματα τραγουδούσαν κομμάτια άλλων. Σταδιακά, καθιέρωσαν και την εμφάνισή τους, με ιδιαίτερο κούρεμα και ντύσιμο. Το σινγκλ «She Loves You», όταν κυκλοφόρησε, έκανε απίστευτες πωλήσεις, ενώ με την κυκλοφορία του πρώτου τους άλμπουμ, «With the Beatles», άρχισε να εμφανίζεται ο όρος «Beatlemania». Μέσα σε ένα χρόνο, το συγκρότημα εμφανίστηκε στις μεγαλύτερες σκηνές του Λονδίνου, εξέπεμψε σε εθνικό δίκτυο και έπαιξε για τη Βασίλισσα Ελισάβετ. Μετά από μια επίσκεψη στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Αμερικανός παρουσιαστής Ed Sullivan προσκάλεσε το συγκρότημα να εμφανιστεί στο σόου του. Έτσι οι Beatles βρέθηκαν στο κέντρο της μουσικής επανάστασης. Σε λίγο καιρό, τα πρόσωπά τους είχαν ήδη εμφανιστεί στα περιοδικά Newsweek, στο Time και στο Life. Ήταν οι πρώτοι που έπαιξαν σε γήπεδο μπέιζμπολ και πολύ αργότερα. στις 25 Ιουνίου του 1967, τραγούδησαν στην πρώτη παγκόσμια ταυτόχρονη μετάδοση μέσω δορυφόρου το «All you need is love» σε 200 εκατομμύρια ανθρώπους. 14

17 Μεγάλες εταιρείες, όπως η Nike, ξεκίνησαν να τους προωθούν μέσα από βιβλία, περούκες και T-shirts. Πλήθος κόσμου συγκεντρωνόταν για να παρακολουθήσει τις συναυλίες τους, οι οποίες χαρακτηρίζονταν από τις κραυγές και τις λιποθυμίες των κοριτσιών. Φημολογείται ότι στη πρώτη τους συναυλία στη Νέα Υόρκη έπαιξαν μπροστά σε άτομα. Πριν την άφιξη των Beatles στην Αμερική, οι εμφανίσεις Βρετανών καλλιτεχνών μετριούνταν στα δάχτυλα. Τα «Σκαθάρια» έφεραν μαζί τους στις ΗΠΑ και άλλες βρετανικές επιτυχίες. Τραγούδια των Rolling Stones, των Kinks και των Animals έφτασαν στις πρώτες θέσεις του Billboard. Παράλληλα, οι δισκογραφικές εταιρείες ζητούσαν από τα νέα συγκροτήματα να υιοθετήσουν βρετανικό ήχο, δημιουργώντας έτσι το νέο αμερικανικό μουσικό ρεύμα της επόμενης δεκαετίας. Η «βρετανική εισβολή» έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην άνοδο της ροκ μουσικής και εδραίωσε τα ροκ συγκροτήματα, τα οποία βασίζονταν σε κιθάρες και ντραμς, δημιουργούσαν το δικό τους υλικό και τα μέλη τους ήταν πλέον τραγουδιστές και τραγουδοποιοί. Παρόλο που υπάρχει η άποψη ότι οι Beatles δεν υποστήριξαν το κίνημα του '68, από το 1965 και μετά τα τραγούδια των Beatles ξέφυγαν από τους ποπ ήχους και οι στίχοι έγιναν λίγο πιο ποιητικοί και πολιτικοί. Ο Bob Dylan μάλιστα τους βάφτισε «εκπροσώπους του πολιτισμού της νεολαίας», καθώς συμμετείχαν σε διαφορα ακτιβιστικά κινήματα, για τα δικαιώματα της γυναίκας, την απελευθέρωση των ομοφυλόφιλων και την οικολογία. Μετά από ένα σχόλιο του Lennon, το καλοκαίρι του 1966 («Είμαστε πλέον πιο δημοφιλείς από τον Ιησού») υπήρξαν ισχυρές αντιδράσεις. Το συγκρότημα αναγκάστηκε να σταματήσει τις εμφανίσεις του δύο εβδομάδες μετά τη δήλωση. Από ανησυχία για την ασφάλεια των συναδέλφων του, ο Lennon απολογήθηκε σε μια συνέντευξη Τύπου στο Σικάγο. Οι Beatles εγκατέλειψαν τις περιοδείες στις 29 του Αυγούστου του 1966, με μια συναυλία στο San Francisco's Candlestick Park, λίγες ημέρες μετά την κυκλοφορία του ψυχεδελικού «Revolver», το οποίο αναγνωρίστηκε από κοινό και κριτικούς. Συνέχισαν την μουσική στο στούντιο, όπου είχαν αρχίσει να πειραματίζονται με εξωτικά όργανα. Αποτέλεσμα, λίγο καιρό αργότερα, ο δίσκος «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band», ο οποίος περιείχε πολλά ηλεκτρονικά ακούσματα. Τα επόμενα χρόνια σημαδεύτηκαν από καλλιτεχνικές και οικονομικές διαμάχες μεταξύ των μελών, στις οποίες φημολογείται ότι έπαιξε κύριο ρόλο η σύζυγος του Lennon, YokoOno. Σαν σήμερα το 1970, ο PaulMcCartney ανακοίνωσε το τέλος των Beatles καταθέτοντας σχετική αγωγή. Η απόφαση του δικαστηρίου ήρθε τέσσερα χρόνια αργότερα, την ίδια ημέρα. Τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, ο Lennon είχε πει στα άλλα μέλη του συγκροτήματος: «Φεύγω. Χόρτασα. Θέλω διαζύγιο». Τα δύο τελευταία άλμπουμ του συγκροτήματος ήταν το «Abbey Road» και το «Le t It Be». Μάλιστα το ομώνυμο τραγούδι φέρεται να είναι το τραγούδι που έγραψε ο Mc Cartney, βλέποντας το γκρουπ να διαλύεται. Οι Beatles, στην διάρκεια της καριέρας τους, άλλαξαν τον τρόπο που οι άνθρωποι άκουγαν μουσική και έγιναν σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς. Χωρίς αυτούς, η μοίρα του παγκόσμιου τραγουδιού θα ήταν πολύ διαφορετική. 15

18 4. Η ΜΟΔΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960 ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ HIPPIES ΣΤΗ ΜΟΔΑ HIPPIES - «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ» Η αντικουλτούρα των χίπις ήταν βασικά ένα νεανικό κίνημα που ξέσπασε στις Η.Π.Α στα μέσα του 1960, και διαδόθηκε ταχέως και σε άλλες χώρες σε όλον τον κόσμο. Η ετυμολογία του όρου "χίπις" προέρχεται από την αγγλική λέξη "hipster" (πρόκειται για εκείνον που απορρίπτει την υπάρχουσα κουλτούρα και υποστηρίζει πιο ελεύθερες απόψεις), και αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τα άτομα με αντικοινωνική συμπεριφορά που είχαν μετακομίσει στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης, ένα προάστιο του Haight-Ashbury που ανήκει στο Σαν Φρανσίσκο, και σε άλλες τέτοιες αστικές περιοχές. Οι δύο αγγλικές λέξεις οι οποίες θεωρούνται η ρίζα του όρου "χίπις" είναι οι "hip" και "hep" (πληροφορημένος). Έτσι λοιπόν αναφέρονται στον άνθρωπο εκείνο που "γνωρίζει", και η εκτεταμένη γνώση και ενημέρωση ήταν ένας από τους σκοπούς του κινήματος. Πολλοί, δημιούργησαν τις δικές τους κοινωνικές ομάδες και κοινωνίες, διαφωνούσαν κάθετα με τον Πόλεμο στο Βιετνάμ, άκουγαν ψυχεδελικό ροκ, υποστήριζαν τη σεξουαλική επανάσταση, και χρησιμοποιούσαν ναρκωτικά όπως μαριχουάνα, LSD και "μαγικά" μανιτάρια έτσι ώστε να καταφέρουν να"εξερευνήσουν" εναλλακτικά και καινούρια πράγματα. Η μόδα και οι αξίες των χίπις είχαν μεγάλη επίδραση στον πολιτισμό, επηρεάζοντας τη μουσική, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και τις τέχνες. Από τότε που ξέσπασε το μεγάλο αυτό κίνημα το 1960, πολλές πτυχές της χίπικης κουλτούρας αφομοιώθηκαν από την επικρατούσα τάση. Η θρησκευτική και πολιτισμική πολυμορφία που δημιουργήθηκε εξαιτίας των χίπις απέκτησε μεγάλη αποδοχή και η φιλοσοφία της ανατολής και οι πνευματικές αντιλήψεις απέκτησαν επίσης μεγάλο κοινό. Η κληροδότηση της κουλτούρας των χίπις μπορεί να γίνει αντιληπτή στο σύγχρονο πολιτισμό και με χιλιάδες μορφές - από το υγιεινό φαγητό και τα μουσικά φεστιβάλ μέχρι σύγχρονες σεξουαλικές απόψεις και επαναστάσεις στον κυβερνοχώρο. Η μόδα των χίπις υιοθετήθηκε από πολλούς νέους αλλά και μεγαλύτερους σε ηλικία την δεκαετία του Το επίκεντρο της προσοχής της δεκαετίας και των χρόνων που ακολούθησαν ήταν τα έντονα χρώματα των ρούχων και των αξεσουάρ, και όχι το τι πίστευαν οιάλλοι για μια συγκεκριμένη εμφάνιση. Οι άνθρωποι, γενικά, φορούσαν ρούχα που αισθάνονταν ότι εκφράζουν αυτούς και την ατομικότητα τους, και όχι για να ικανοποιήσουν τα στάνταρ της μόδας της εποχής. Η ενδυναμωτική ροκ μουσική και οι παγκόσμιες διαμαρτυρίες εναντίον των κοινωνικών στιγμάτων, όπως το απαρτχάιντ, ξεπέρασαν τα μπλουτζίν και τα ντένιμ παντελόνια. Ήταν η εποχή του απλού ντυσίματος, μια εποχή που ο κόσμος πίστευε ότι η εμπλοκή με τα ναρκωτικά ήταν εντάξει. 16

19 Οι εμφανίσεις τους βασικά συμπεριλάμβαναν παντελόνια καμπάνα, μπλούζες με δεσίματα και στάμπες λουλουδιών, καθώς και το κλασικό κοντομάνικο μπλουζάκι. Οι γυναίκες φορούσαν μακριές φούστες που επαναπροσδιόριζαν τι θεωρούταν «αποδεκτό». Το μάκρος τους ήταν θέμα συζήτησης για τους συντηρητικούς της κοινωνίας, ενώ οι μίνι φούστες σοκάρισαν. Αυτές συνήθως τις συνδύαζαν με μπότες μέχρι το γόνατο, ενώ τις μακριές, αεράτες φούστες τις φορούσαν με σανδάλια. Τα λουλούδια εκφράζων σημαντικά το κίνημα των χίπις. Τα χρησιμοποιούσαν για να αντιπροσωπεύσουν την αγάπη και την ειρήνη. Κουρασμένοι από την επίδραση που είχε ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος στην οικονομία και τον πολιτισμό, τα φορούσαν στις μπλούζες, τα παντελόνια, τα φορέματα και τις φούστες τους. Στεφάνια από αληθινά η ψεύτικα λουλούδια στόλιζαν τα κεφάλια γυναικών. Στην Δύση, οι χίπις επίσης πειραματιστήκαν στο βάψιμο του σώματος, τα piercing και τα τατουάζ. Αυτό δεν εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους μεγαλύτερους. Οι άντρες συχνά αφήναν τα μαλλιά τους να μακρύνουν, όπως οι γυναίκες. Κατά τη διάρκεια του κινήματος των χίπις, οι άντρες και οι γυναίκες αφήναν τα μαλλιά τους μακριά και απέφευγαν να χρησιμοποιήσουν προϊόντα styling, ενώ οι πλεξούδες ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς. Συνήθως η χωρίστρα ήταν στην μέση, χωρίς αφέλειες, ενώ οι μακριές φαβορίτες ήταν επίσης ένα χαρακτηριστικό πολλών ανδρών της εποχής. Τα αξεσουάρ κατά την δεκαετία του 60 συμπεριλάμβαναν μπαντάνες, και μαντήλια. Οι χίπις στόλιζαν τα κεφάλια τους φορώντας λουλούδια ή μικρά κλιπάκια ή ένα μαντήλι δεμένο γύρω από το κεφάλι τους. Μια λεπτή κορδέλα δεμένη σε φιόγκο στο πίσω μέρος του κεφαλιού με μακριά μαλλιά έγινε η μόδα που καθόρισε την εποχή. Στα κοσμήματα οι γυναίκες επηρεάζονταν κυρίως από την φύση, ή από ντόπια Αμερικανικά ή πανομοιότυπα χειροποίητα σχέδια. Οποιοδήποτε κολιέ που είχε το σήμα της ειρήνης ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές. Κοσμήματα που παρήγαγαν ήχους ήταν ιδιαίτερα επιθυμητά, καθώς ημουσική ήταν μεγάλο μέρος της κουλτούρας των χίπις. Τα κολιέ που είχαν καμπανάκια ως μενταγιόν και τα θορυβώδη βραχιόλια στον αστράγαλο ήταν πολύ δημοφιλή ανάμεσα στις γυναίκες. Γενικά οι αστράγαλοι ήταν το επίκεντρο της προσοχής, ειδικά αυτών που ζούσαν στην ζεστή Δυτική Ακτή, επειδή πολλοί χίπις περπατούσαν ξυπόλητοι. 17

20 Η μόδα που επέβαλαν οι χίπις είχε μεγάλη απήχηση στους νέους, αλλά άρχιζε να ξεθωριάζει μόλις μεγάλωναν. Ζούσαν με το μότο «Οι ημέρες της νιότης μας είναι οι μέρες της δόξας μας!». Αντίθετα με το επίσημοπεριβάλλον των χώρων εργασίας σήμερα, πίσω στο 60, η μόδα των χίπις πρόσφερε ρούχα για την δουλειά και την καθημερινότητα με ένα πολύ χαλαρό και ανεπίσημο χαρακτήρα. Οι εκφράσεις του κόσμου και της εποχής δημιούργησαν σύνολα που αναγνωρίζονται εύκολα και που είχαν μεγάλο αντίκτυπο στον σύγχρονο κόσμο. Οι χίπις απώθησαν την ασχήμια του μετα-πολέμου κόσμου και μετέτρεψαν την προσοχή που τραβούσε η μόδα στην, όσο περισσότερο γίνεται, φυσική ομορφιά. Το νεανικό κίνημα επηρέασε την βιομηχανία μόδας των έφηβων σημαντικά. Η μόδα αλλάζει με τον καιρό, αλλά γυναίκες που βρήκαν την δική τους ατομικότητα το 60, δεν το ξέχασαν ποτέ, και πέρασαν πολλή από την επιρροή που έλαβαν από τους χίπις στις κόρες τους. 5. Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 1960 POP ART Ο όρος Ποπ Αρτ (Popart, λαϊκή τέχνη) αναφέρεται στο καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία και αργότερα στην Αμερική περί τα μέσα της δεκαετίας του '50. Μία από τις σημαντικότερες ίσως επιδράσεις της Ποπ Αρτ ήταν το γεγονός πως περιόρισε τη διάκριση ανάμεσα στις έννοιες της εμπορικής και υψηλής τέχνης. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ Η Ποπ μουσική γεννήθηκε στο Λονδίνο τη δεκαετία του '50, κυρίως χάρη στις προσπάθειες του Ρίτσαρντ Χάμιλτον. Η ονομασία Ποπ Αρτ αποδίδεται στον Βρετανό κριτικό τέχνης LawrenceAlloway, ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο για πρώτη φορά το 1958 αλλά καθιερώθηκε μερικά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα στη δεκαετία του '60, περίοδος που η pοp Αρτ γνώρισε και την μεγαλύτερη απήχηση. Μέχρι τότε, συχνά οι Ποπ Αρτ καλλιτέχνες αποκαλούνταν και Νεο-Νταντά με αναφορά στο κίνημα του Ντανταϊσμού. Από αρκετούς, ο Ντανταϊσμός θεωρείται πρόδρομος της Ποπ Αρτ και σίγουρα αποτέλεσε ισχυρή επιρροή. Τα δύο κινήματα συνδέονται μεταξύ τους, κυρίως μέσω της κοινής διάθεσης να προκαλέσουν και να ανυψώσουν το καθημερινό και συνηθισμένο στη θέση του αντικειμένου της τέχνης. Στις αρχές της δεκαετίας του '60, η ποπ Αρτ άρχισε να αναπτύσσεται κυρίως στην Αμερική. Ως πρώτοι Ποπ Αρτ Αμερικανοί καλλιτέχνες αναγνωρίζονται οι JasperJohns και RobertRauschenberg, ωστόσο η προσωπικότητα του Άντι Γουόρχολ και του Ρόι Λίχτενσταϊν είναι που θα δώσουν τη μεγαλύτερη ώθηση στην Ποπ Αρτ. Αν και η Βρετανία αποτελεί τον τόπο γέννησης της Ποπ Αρτ, στην Αμερική γνωρίζει πραγματική έξαρση, γεγονός που ευνοείται και από την οικονομική ευρωστία της Αμερικής. 18

21 Μία μεγάλη έκθεση, το 1962, στην γκαλερί SydneyJanis με τίτλο "Νέοι ρεαλιστές" (Newrealist) προσέφερε την επίσημη αναγνώριση του κινήματος της αμερικανικής ποπ-αρτ. Έως τότε ο όρος δεν είχε ακόμη καθιερωθεί. ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ Η ποπ-αρτ αντλούσε την έμπνευσή της από τις εικόνες της καταναλωτικής κοινωνίας και της λαϊκής κουλτούρας. Κωμικές ταινίες, διαφημίσεις, βιομηχανοποιημένα προϊόντα, αλλά και φωτογραφίες λαϊκών ειδώλων συνέθεταν το κίνημα που χαρακτηρίστηκε από τον ζωγράφο Ρίτσαρντ Χάμιλτον ως "δημοφιλές, προσωρινό, χαμηλού κόστους, βιομηχανικό, νεαρό, πνευματώδες, σέξι, μαγιό, γοητευτικό και Μεγάλη Επιχείρηση". Κύρια χαρακτηριστικά της Ποπ Αρτ αισθητικής αποτέλεσαν ο αυθορμητισμός, η δημιουργική υπερβολή, η ανάλαφρη διάθεση, η σάτιρα, οι έντονες χρωματικές αντιθέσεις και εν γένει η απόρριψη του παραδοσιακού. Η Ποπ Αρτ υπηρέτησε την αποκαλούμενη μαζική κουλτούρα και συνδέθηκε με ένα είδος εμπορικής τέχνης που απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό. Δεν είναι τυχαίο ότι την ίδια περίοδο γνώρισε μεγάλη έξαρση στη Μεγάλη Βρετανία η Ποπ μουσική, η οποία θεωρείται συχνά αισθητικά συγγενής προς την Ποπ Αρτ. Σε αντίθεση με πολλά προγενέστερα κινήματα της μοντέρνας τέχνης, η Ποπ Αρτ επέδειξε αδιαφορία σε δύσκολα, δυσνόητα ή περισσότερο εγκεφαλικά θέματα, τα οποία για τους καλλιτέχνες του κινήματος θεωρούνταν προϊόντα μίας διάθεσης ελιτισμού. Πίνακες με αναπαραστάσεις τενεκεδένιων κουτιών γνωστού αναψυκτικού, του Έλβις Πρίσλεϊ και της Μέριλιν Μονρόε ή ακόμα θέματα δανεισμένα από τα αμερικανικά κόμιξ και τη διαφήμιση αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της Ποπ Αρτ αισθητικής. Το φωτομοντάζ, το κολάζ και η συναρμολόγηση αποτέλεσαν συνηθισμένες μεθόδους της ποπ-αρτ. Από τις μυθικές φυσιογνωμίες της δεκαετίας του 1960, ο Άντι Γουόρχολ δημιούργησε το 1962 τις Είκοσι πέντε Μέριλιν, ένα από τα διασημότερα θέματά του, χρησιμοποιώντας ως βάση ένα φωτογραφικό πορτρέτο. Η απεικόνιση της Μονρόε ως προϊόντος κουλτούρας, συσκευασμένης για το κοινό σαν καταναλωτικό αγαθό. Ο Πίτερ Μπλέικ (Ο τοίχος της αγάπης, κολάζ, ζωγραφική και κατασκευή), ο Τομ Γουέσελμαν (Νεκρή φύση, κολάζ και ζωγραφική), ο Τζάσπερ Τζόουνς, ο Ρόι Λίχτενσταϊν, ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ κ.α. ήταν ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της ποπαρτ. Όπως και ο Υβ Κλάιν, που πέθανε το 1962, ένα από τα λαμπρότερα ταλέντα της μεταπολεμικής περιόδου, του οποίου ο πρόωρος θάνατος διέκοψε μία καριέρα γεμάτη υποσχέσεις. Εφευρετικός, πειραματιστής και πρωτοπόρος τόσο στην τέχνη του φωτός και στη μινιμαλιστική ζωγραφική όσο και στη δημιουργία καλλιτεχνικών περιβαλλόντων[1]. ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΝΤΙ ΓΟΥΟΡΧΟΛ 19

22 Η ενασχόλησή του με τη ζωγραφική ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αρχικά ήταν επηρεασμένη από θέματα διαφημίσεων, καθημερινά αντικείμενα και την εικονογραφία των κόμικς, δίνοντας τα πρώτα δείγματα γραφής της Ποπ Αρτ. Με πίνακες που απεικόνιζαν κουτιά σούπας της εταιρείας Κάμπελ ή μπουκάλια Κόκα Κόλα, απέκτησε μεγαλύτερη φήμη και μέχρι το 1963 παρήγαγε μαζικά τέτοιου τύπου επιτηδευμένα κοινότοπες αναπαραστάσεις καταναλωτικών προϊόντων, καθώς και προσωπογραφίες διασημοτήτων - μεταξύ αυτών και αρκετά πρόσωπα που αποτελούσαν σύμβολα της αμερικανικής ποπ κουλτούρας - σε φανταχτερά χρώματα και συχνά ως μεταξοτυπίες. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο Γουόρχολ αφοσιώθηκε στον κινηματογράφο, σκηνοθετώντας ταινίες που χαρακτηρίζονταν από τη διάθεση πειραματισμού και πρόκλησης, το ερωτικό στοιχείο και ενίοτε την ασυνήθιστη διάρκειά τους. Στα πιο γνωστά έργα του ανήκουν τα The Chelsea Girls (1966), Eat (1963), MyHustler (1965) και Blue Movie (1969). Στην ταινία Empire (1964), διάρκειας οκτώ ωρών με πλάνα αποκλειστικά του EmpireStateBuilding σε πραγματικό χρόνο, ο Γουόρχολ παρουσίασε στην πιο ακραία μορφή της, τη δική του αισθητική τού βαρετού. Από το 1962 μέχρι το 1968, εργαστήριο του αποτέλεσε ένας χώρος που στο παρελθόν στέγαζε εργοστάσιο, και για αυτό ονομάστηκε Factory. Σύντομα εξελίχθηκε σε τόπο συγκέντρωσης διασημοτήτων, καλλιτεχνών, μελών της αβάν γκαρντ και αντεργκράουντ κουλτούρας, τοξικομανών, ομοφυλόφιλων, μουσικών και φιλότεχνων.. Από το έργο του στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ξεχωρίζουν οι κατά παραγγελία προσωπογραφίες που τύπωνε ως μεγεθύνσεις φωτογραφιών Polaroid, πολλές από τις οποίες αφορούσαν πολιτικές φυσιογνωμίες και διασημότητες του Χόλυγουντ. Στη δεκαετία του 1980, συνεργάστηκε με τον Φραντσέσκο Κλεμέντε και τον νεοεξπρεσιονιστή ζωγράφο Ζαν Μισέλ Μπασκιά. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε εκ νέου με τη ζωγραφική, δίνοντας μια σειρά πινάκων βασισμένων σε θρησκευτικά θέματα της αναγέννησης, όπως ο Μυστικός Δείπνος (1986). Πέθανε το Φεβρουάριου του 1987, στην πόλη της Νέα Υόρκης, μετά από επιπλοκές κατά τη διάρκεια επέμβασης αφαίρεσης της χολής του. Ο Γουόρχολ υπήρξε συστηματικός συλλέκτης έργων, κυρίως κοσμημάτων, διακοσμητικής και λαϊκής τέχνης, τα οποία δημοπρατήθηκαν μετά το θάνατό του. Το Μουσείο Άντι Γουόρχολ, με πλούσια συλλογή έργων του, εγκαινιάστηκε το 1994 στο Πίτσμπουργκ.! 20

23 ΝΤΕΙΒΙΝΤ ΧΟΚΝΕΥ «Ο κόσμος είναι όμορφος σε σχέση με τον τρόπο που τον βλέπεις» Χρειάστηκε λιγότερο από μια δεκαετία, από το 1964 που ο Χόκνεϊ μετακόμισε στην Αμερική και το ντροπαλό αγόρι μετατράπηκε σε έναν σταρ που ζούσε σε όλο τον κόσμο, μέσα στην υψηλή κοινωνία, στα μεγάλα ξενοδοχεία και πολλές φορές μέσα σε συναισθηματική διαταραχή. Γεννημένος στο Μπράντφορντ της Βόρειας Αγγλίας, ο σπουδαιότερος εν ζωή Βρετανός ζωγράφος θα κλείσει τα 80 του χρόνια τον Ιούλιο και ανάμεσα στα περιστατικά της ταραχώδους ζωής του, έχει αρνηθεί τον τίτλο του σερ, έχει αρνηθεί να φιλοτεχνήσει το πορτραίτο της βασίλισσας Ελισάβετ, «ήµουν πολύ απασχοληµένος να ζωγραφίζω την Αγγλία, την πατρίδα της. O Χόκνεϊ λειτουργεί ως μάρτυρας της εποχής μας αποδεικνύοντας ότι πάντα γύρω μας υπάρχει κάτι νέο που μπορεί ο χρωστήρας του να αποτυπώσει πηγαίνοντας πίσω από την εικόνα, προσεγγίζοντας το φως, τη μνήμη ή την ανθρώπινη ψυχολογία. Άλλωστε, όσο κανένας άλλος, ανέδειξε τη σχέση του ζωγράφου με το τοπίο, με το περιβάλλον. Το 2016 παρουσιάστηκαν στη Royal Academy μια σειρά από 82 πορτρέτα. Λίγες ημέρες νωρίτερα των εγκαινίων της έκθεσης, είχε αποδεχτεί το παράσημο του βρετανικού Τάγµατος της Αξίας (Order of Merit), το οποίο αριθµεί αυστηρώς 24 επιφανείς Βρετανούς. Είναι ένα μάθημα ζωγραφικής, που δείχνει το ταλέντο και την υψηλή τεχνική μαεστρία του καλλιτέχνη, αλλά και την αγάπη του για τον Πάμπλο Πικάσο και τον Ανρί Ματίς 21

24 Ο Ντέιβιντ Χόκνεi εχει κανει αρκετα σχέδια για τα ποιήματα του Καβάφη (επτά από αυτά τα σχέδια δημοσιεύονται στη σημερινή LIFO (official.). Πραγματευονται κυριως την ομοφυλοφιλια του Ντειβιντ και είναι ιδιαιτερα προκλητικα YAYOIKUSAMA H Kusama γεννήθηκε στο Matsumoto της Ιαπωνίας, το 1929, και ήταν ο παρίας της εξαιρετικά συντηρητικής όσο και εύπορης οικογένειάς της, όπως ισχυρίζεται. «Οι γονείς μου ήταν πραγματικός πόνος» έχει πει σε συνέντευξή της «δεν μπορούσα να το αντέξω«. Κακοποιήθηκε ποικιλοτρόπως απ την μητέρα της που την χτυπούσε, της έσκιζε τα έργα της, την έβαζε να κατασκοπεύει τον πατέρα της στις συναντήσεις του με διάφορες ερωμένες κ.α. Εκείνος με τη σειρά του έλειπε συνεχώς, ήταν κάτω απ την οικονομική επιρροή της συζύγου του και συνεπώς αδύναμος ως πατρική φιγούρα. Η αδερφή της ντρεπόταν για την ύπαρξή της και δεν έχανε ευκαιρία να της το δείχνει, o μεγαλύτερος αδερφός της ήταν αντίθετος με την τάση της να ζωγραφίζει κτλ. Στην αρχή της εφηβικής της ηλικίας η Kusama είχε ψευδαισθήσεις ως συνέπεια της ψύχωσης της και συνακόλουθες τάσεις αυτοκτονίας. Η ίδια θυμάται, ότι δίπλα στο σπίτι της κυλούσε ένα ποτάμι και ότι τα λουλούδια της μιλούσαν: One day, I suddenly looked up to find that each and every violet had its own individual, human-like facial expression, and to my astonishment they were all talking to me. Η Κusama, παρ όλες τις αντιξοότητες κατάφερε να γίνει σπουδαία καλλιτέχνιδα. Τόσο σπουδαία που ο αριθμός των επισκεπτών στην τελευταία έκθεση που την αφορούσε έφτασε τους ημερησίως και οι πίνακες της πωλούνται σε εξωφρενικά υψηλές τιμές. Για να πάρουμε όμως τα πράγματα απ την αρχή και να δούμε πως εξελίχτηκε η ζωή της. Στην Ιαπωνία, πριν αναχωρήσει για την Αμερική, πρόλαβε να σπουδάσει nihonga και να παρουσιάσει τότε σε δύο προσωπικές εκθέσεις τα έργα της. Στη διάρκεια της δεύτερης έκθεσης, προσέλκυσε το ενδιαφέρον του καθηγητή ψυχολογίας στο Shinshû University, Nishimaru Shihô, που μελετούσε τους εγκεφάλους διαπρεπών ανθρώπων κι ιδιαιτέρως καλλιτεχνών. Εκείνος πίστεψε πως διέκρινε σημάδια σχιζοφρένειας στο πρόσωπο της Kusama. Μίλησε μαζί της επί τόπου και διέγνωσε πως πάσχει από hallucinatory cenesthopathy (υπάρχουν διαταραχές αισθητικότητας, ιατρικώς ανεξήγητες σ αυτές τις περιπτώσεις). Σε ηλικία 27 ετών η καλλιτέχνιδα έφυγε απ τη χώρα της με προορισμό την Νέα Υόρκη.. 22

25 Ζούσε σε μεγάλη ένδοια, χωρίς θέρμανση, τρέμοντας τους χειμώνες μες τα κιμονό της. Η μόνη τροφή που μπορούσε να αντέξει οικονομικά ήταν οι πατάτες και τα κρεμμύδια και μονίμως τέτοια τηγάνιζε κι έτρωγε όπως αναφέρεται σ αυτό το άρθρο. Για να αποσπά τη σκέψη της απ όλα αυτά, αφοσιωνόταν στα έργα της, μέχρι την ημέρα που πήδηξε απ το δεύτερο όροφο.με την πτώση, χτύπησε τα πλευρά της σε ένα ποδήλατο που ήταν εκεί παρκαρισμένο στο πεζοδρόμιο κι όταν ανέκτησε τις αισθήσεις της φυσικά πονούσε πολύ. Στη Νέα Υόρκη δεν ήταν γνωστή ως ψυχικά πάσχουσα καλλιτέχνιδα, αλλά ως η πουά πριγκίπισσα» εξαιτίας των μοτίβων των έργων της: Ονομάζει την τέχνη της ψυχαναγκαστική τέχνη (obsessionalart). Χρησιμοποίησε επίσης καθρέφτες και ηλεκτρικούς λαμπτήρες. Έφτιαξε πίνακες, γλυπτά, installations. Τάχτηκε κατά του πολέμου του Βιετνάμ, διαμαρτυρήθηκε εντόνως μέσω της τέχνης της και παρά το ότι δηλώνει ασεξουαλική, προσφέρθηκε τότε να κάνει σεξ με τον Πρόεδρο Nixon προκειμένου να επιτευχθεί ειρήνη. Τον Οκτώβριο του 2006, έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ιαπωνία που τιμήθηκε με το βραβείο Praemium Imperiale, που δίνεται σε διεθνώς αναγνωρισμένους καλλιτέχνες. Το 2014 ανακηρύχτηκε World sμost Popular Artist. Στην γενέτειρα της, στο πρόσφατα χτισμένο Μatsumo to Performing Art Center, εκτίθενται πλέον και δικά της έργα. Ρόι Λίχτενσταϊν Ο Ρόι Λίχτενσταϊν (RoyFoxLichtenstein, Νέα Υόρκη, 27 Οκτωβρίου Νέα Υόρκη, 29 Σεπτεμβρίου 1997) ήταν Αμερικανός καλλιτέχνης της Ποπ Αρτ. Είναι γνωστός για το στυλ ζωγραφικής του, που μοιάζει πολύ με σχεδιασμό κόμικς. Θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της μοντέρνας τέχνης. 23

26 6. Α. Η ΠΡΟΣΕΛΗΝΩΣΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 60 Η 20η Ιουλίου,1969 είναι ημερομηνία ορόσημο για την ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς για πρώτη φορά ανθρώπινο ον πάτησε το πόδι του σε άλλο πλανήτη και συγκεκριμένα στη Σελήνη. Ήταν δύο από τα μέλη της αμερικανικής διαστημικής αποστολής «Απόλλων 11», οι αστροναύτες Νιλ Άρμστρονγκ και Έντουιν «Μπαζ» Όλντριν. Υπάρχουν, βεβαίως, και αυτοί που αντιλέγουν, ισχυριζόμενοι ότι αποστολή ανθρώπου στη Σελήνη δεν έγινε ποτέ και ότι όλα ήταν μια καλοστημένη χολιγουντιανή παράσταση, προκειμένου να αναστηλωθεί το πεσμένο γόητρο της NASA, που είχε τρωθεί από τις διαστημικές επιτυχίες των Σοβιετικών. Οι θεωρίες αυτές βασίζονται σε κάποιες ενδείξεις, αλλά εξακολουθούν να παραμένουν σε επίπεδο συνωμοσιολογίας, είδος που ανθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το διαστημικό πρόγραμμα «Απόλλων» της NASA ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1967 με στόχο την αποστολή ανθρώπου στη Σελήνη έως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, όπως είχε προϊδεάσει τον κόσμο ο αμερικανός πρόεδρος Τζον Κενεντη. Στις 16 Ιουλίου,1969 όλα ήταν έτοιμα για το μεγάλο κατόρθωμα. Στο ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλώριδας είχε συγκεντρωθεί πάνω από κόσμος για να παρακολουθήσει την εκτόξευση, ενώ σε υπολογίζονται όσοι «καρφώθηκαν» μπροστά στους δέκτες των τηλεοράσεων. Η αγωνία είχε φθάσει στο κατακόρυφο. Ο πύραυλος - φορέας «Κρόνος 5» μετέφερε το διαστημόπλοιο «Κολούμπια» και τη σεληνάκατο «Αετός». Το πλήρωμα της διαστημικής αποστολής ήταν τριμελές και αποτελείτο από τους αστροναύτες Νηλ Άρμστρονγκ (αρχηγός της αποστολής), Έντουιν «Μπαζ» Όλντριν (κυβερνήτης της σεληνακάτου) και ΜάικλΚόλινς (κυβερνήτης του διαστημοπλοίου). Και οι τρεις τους ήταν 39 ετών, έμπειροι πιλότοι μαχητικών αεροσκαφών και δοκιμασμένοι αστροναύτες. Η εκτόξευση έγινε στις 17:32 ώρα Ελλάδας. Όλα εξελίχθηκαν ομαλά, σύμφωνα με το πρόγραμμα, έως τις 20 Ιουλίου, όταν άρχισε το δυσκολότερο σκέλος της αποστολής. Η σεληνάκατος θα έπρεπε να αποκολληθεί από το διαστημόπλοιο και να πάρει πορεία προς τη Σελήνη και συγκεκριμένα προς τη Θάλασσα της Ηρεμίας, το μέρος που είχε επιλέξει η NASA για την προσελήνωση. Η διαδικασία ξεκίνησε με τους καλύτερους 24

27 οιωνούς και παραλίγο να καταλήξει σε τραγωδία. Κατά τη διάρκεια της πορείας της σεληνακάτου προς τη Σελήνη το αυτόματο σύστημα πλοήγησης υπέστη βλάβη και ο κυβερνήτης Άρμστρονγκ ανέλαβε να πιλοτάρει το σκάφος με το χειροκίνητο σύστημα. Κατόρθωσε να το προσεληνώσει οριακά στις 22:17:30 ώρα Ελλάδας, έχοντας καύσιμα μόνο για 30 δευτερόλεπτα. Λίγες ώρες αργότερα ήλθε η μεγάλη στιγμή. Ο ΝιλΆρμοστρονγκ άνοιξε την πόρτα της σεληνακάτου στις 4:56 ώρα Ελλάδας της 21 Ιουλίου (9:56 της 20 η Ιουλίου ώρα Ελλάδας) κατέβηκε τη μικρή σκάλα και πάτησε το πόδι του στη Σελήνη. «Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα» είπε στο Κέντρο Ελέγχου του Χιούστον. Ο Όλντριν τον ακολούθησε αναφωνώντας: «Υπέροχη Υπέροχη Μοναξιά!». Πρώτο τους μέλημα ήταν να συνηθίσουν να περπατούν σαν τα καγκουρό, εξαιτίας της έλλειψης της βαρύτητας. Στη συνέχεια και για τις επόμενες δυόμιση ώρες στρώθηκαν στη δουλειά: συνέλεξαν υλικό, τράβηξαν φωτογραφίες, κράτησαν σημειώσεις και εγκατέστησαν μηχανήματα για παρατηρήσεις. Τοποθέτησαν την αμερικανική σημαία και μια πλακέτα εκ μέρους όλης της ανθρωπότητας, που απεικόνιζε τα δύο ημισφαίρια και έγραφε: «Είμαστε άνθρωποι από τον Πλανήτη Γη, οι πρώτοι που πάτησαν το πόδι τους στη Σελήνη. Ήρθαμε με ειρηνικό σκοπό εκ μέρους όλης της ανθρωπότητας. Ιούλιος 1969 μ.χ.». Η αποστολή τους σε αυτό το σημείο είχε λήξει. Οι δύο αστροναύτες επέστρεψαν στη σεληνάκατο με φορτίο 22 κιλών από το υλικό που συνέλεξαν. Ξεκουράστηκαν για επτά ώρες και αφού ξεπέρασαν κάποια μικροπροβλήματα, πυροδότησαν τον «Αετό» για το ταξίδι της επανόδου στο διαστημόπλοιο «Κολούμπια», που κινούταν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη με τον αστροναύτη Κόλινς. Η πρόσδεση ήταν επιτυχημένη και οι τρεις αστροναύτες με το «Κολούμπια» ξεκίνησαν το ταξίδι της επιστροφής στη Γη, που διάρκεσε τρεις μέρες. Στις 18:50:35 ώρα Ελλάδος της 24ης Ιουλίου,1969 ο θαλαμίσκος προσθαλασσώθηκε 210 ναυτικά μίλια νότια της πόλης Τζόνσον στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η πρώτη επίσκεψη του ανθρώπου στη Σελήνη είχε αίσιο τέλος. «Ήταν η πιο σημαντική εβδομάδα της παγκόσμιας ιστορίας από την εποχή της Δημιουργίας» δήλωσε συνεπαρμένος ο Πρόεδρος Νίξον. 25

28 Οι τρεις αστροναύτες περισυνελέγησαν από το πολεμικό πλοίο «Χόρνετ» και τέθηκαν αμέσως υπό αυστηρή καραντίνα. Πήραν εξιτήριο στις 13 Αυγόυστουκι έγιναν δεκτοί με τιμές από τον Πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον και από τον συμπατριώτη μας Αντιπρόεδρο Σπύρο Άγκνιου. Την ίδια μέρα έγιναν παρελάσεις προς τιμήν τους σε Νέα Υόρκη, Σικάγο και Λος Άντζελες. Το πρόγραμμα «Απόλλων» συνεχίστηκε έως το 1972 με πέντε επιτυχημένες αποστολές στη Σελήνη (Απόλλων 12, 14, 15, 16, 17) και μία αποτυχημένη (Απόλλων 13). 6.Β.Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς Μέσα στην πόλη του Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής βρίσκεται το νοσοκομείο «Γκρόοτε Σουρ» που έγινε η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς σε άνθρωπο, Στη φωτογραφία απεικονίζεται ο ασθενής Λουίς Γουασκάνσκι, ο πρώτος ασθενής που υπεβλήθη σε μεταμόσχευσης καρδιάς από τον καρδιοχειρουργό Κριστιάν Μπαρνάρντ, στις 3 Δεκεμβρίου Ο 54χρονος τότε ασθενής έπασχε από βαριά καρδιοπάθεια και ήταν και διαβητικός. Η καρδιά του ήταν έτοιμη να τον προδώσει όταν ο Μπαρνάρντ του πρότεινε τη μόνη λύση: τη μεταμόσχευση καρδιάς. Η επέμβαση έγινε με την καρδιά μιας 18χρονης που σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Η ιστορική εγχείρηση άρχισε στη μία μετά τα μεσάνυχτα από εικοσαμελή ομάδα γιατρών και νοσηλευτών, με τον Μπάρναρντ να εκτελεί προσωπικά τη μεταμόσχευση. Χαράματα της Κυριακής 3 Δεκεμβρίου, έπειτα από πολλές περιπέτειες και ασύλληπτα προβλήματα, ο Μπάρναντ δέχτηκε το θερμό φιλί της προϊσταμένης: τα είχαν καταφέρει. Η φωτογραφία τραβήχτηκε τρεις μέρες μετά την επέμβαση. Δυστυχώς ο ασθενής κατάφερε να ζήσει 18 ημέρες και πέθανε από πνευμονία, εξαιτίας των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων που έπαιρνε για να μην απορρίψει το μόσχευμα. Τραγική ειρωνεία ήταν ότι η νέα του καρδιά, χτυπούσε κανονικά μέχρι την τελευταία στιγμή. Ο ΚριστιάνΜπαρνάρντ γεννήθηκε και μεγάλωσε σε πόλη της Νότιας Αφρικής, μέσα σε οικογένεια ολλανδικής καταγωγής. Ένας από τους 4 αδελφούς του πέθανε σε ηλικία 5 χρόνων από καρδιά και αυτό το 26

29 γεγονός φαίνεται ότι τον επηρέασε πολύ. Οταν πολλοί χειρουργοί,απογοητευμένοι από τα φτωχά αποτελέσματα, εγκατέλειπαν τις προσπάθειες, ο Μπαρνάρντ επέμενε. Το 1968 έκανε την επόμενη μεταμόσχευση καρδιάς και ο ασθενής αυτή τη φορά έζησε 19 μήνες. Ένα χρόνο αργότερα η Ντόροθυ Φίσερ έγινε η πρώτη μαύρη γυναίκα στην οποία μεταμοσχεύθηκε καρδιά. Έζησε 12 χρόνια και 6 μήνες. Δύο χρόνια αργότερα, το 1971, η μεταμόσχευση καρδιάς στον Ντιρκ Βαν Ζιλ τον οδήγησε σε επιβίωση 23 χρόνων. Κλείνοντας όλα τα στόματα των επικριτών του, ο Μπάρναρντ έγραψε πραγματικά χρυσές σελίδες στα ιατρικά χρονικά. Έφτά χρόνια μετά τη μνημειώδη πρώτη μεταμόσχευση, έγραψε για άλλη μια φορά ιατρικό ρεκόρ όταν πραγματοποίησε την πρώτη διπλή μεταμόσχευση καρδιάς στις 25 Νοεμβρίου Αυτή τη φορά αφαίρεσε μόνο το πάσχον τμήμα της καρδιάς του 58χρονου Ιβάν Τέιλορ, το οποίο αντικατέστησε με το αντίστοιχο τμήμα της καρδιάς ενός κλινικά νεκρού 10χρονου. Ο γιατρός που επηρεάστηκε από τον θάνατο του αδελφού του από καρδιά Ο Κριστιάν Μπαρνάρντ γεννήθηκε και μεγάλωσε σε πόλη της Νότιας Αφρικής, μέσα σε οικογένεια ολλανδικής καταγωγής. Ένας από τους 4 αδελφούς του πέθανε σε ηλικία 5 χρόνων από καρδιά και αυτό το γεγονός φαίνεται ότι τον επηρέασε πολύ. Όταν τελείωσε το σχολείο πήγε στο Κέιπ Τάουν όπου σπούδασε Ιατρική. «Αφότου έδωσα τον όρκο του Ιπποκράτη, έχω ένα ισχυρό αίσθημα έλξης για τη χώρα όπου γεννήθηκε. Μετά την πρώτη μου επίσκεψη στην Ελλάδα αισθάνθηκα ότιδεν ήμουν απλά μαθητής του, αλλά συμπατριώτης του», έλεγε. Μετά έκανε την ειδικότητα του στο Γκρόοτε Σουρ και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1956 δουλεύοντας ως ειδικευμένος γιατρός. Τότε πήρε υποτροφία για διδακτορικό σε πανεπιστημιακή σχολή της Μινεσότας στην Αμερική, όπου έμεινε για δύο χρόνια. Έπειτα επέστρεψε και πάλι στη Νότια Αφρική όπου άρχισε να αποκτά τη φήμη του «γιατρού με τα χρυσά χέρια». Εισήγαγε την εγχείριση ανοιχτής καρδιάς, σχεδιάζοντας τεχνητές βαλβίδες για την ανθρώπινη καρδιά και έκανε αμέτρητες πετυχημένες μεταμοσχεύσεις καρδιάς σε ζώα και κυρίως σε σκυλιά. Έπειτα από μια δεκαετία περίπου κατόρθωσε το «ακατόρθωτο» για την εποχή, την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς από άνθρωπο σε άνθρωπο. Τα επιτεύγματά του στην καρδιοχειρουργική του έφεραν επαίνους και τιμές από ιατρικούς συλλόγους, πανεπιστήμια, φιλανθρωπικά ιδρύματα και κυβερνήσεις κρατών, αλλά και πληθώρα σπουδαίων βραβείων. «Η μεταμόσχευση καρδιάς δεν ήταν και τόσο μεγάλο πράγμα χειρουργικά. Το σημαντικό είναι ότι ήμουν διατεθειμένος να πάρω το ρίσκο. Η φιλοσοφία μου είναι ότι το μεγαλύτερο ρίσκο στη ζωή είναι να μην παίρνεις ρίσκα», είχε πει χαρακτηριστικά στην τελευταία του συνέντευξη στο περιοδικό «Time». Ο Κρίστιαν Μπάρναρντ άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Σεπτεμβρίου 2001 την ώρα που απολάμβανε τις διακοπές του στην Πάφο της Κύπρου. Ήταν 78 ετών όταν τον«πρόδωσε» η δική του καρδιά... 27

30 7. Αντικείμενα που έρχονται από τα 60s... Τα 60s είναι μια δεκαετία γεμάτη από γεγονότα, χρώματα και εξελίξεις τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη αισθητική που μέχρι σήμερα ξεχωρίζει και σε κάνει με έναν περίεργο τρόπο νοσταλγό μιας εποχής που δεν έζησες...: Το viewmaster Αυτό το μικρό παράξενο παιχνίδι που μοιάζει με κυάλια αλλά στην πραγματικότητα είναι μια κατασκευή ψευθαισθήσεων με 3d εικόνες που διαδέχονται η μία την άλλη. Στην αρχή δεν είχαν κάποιο συγκεκριμένο θέμα, αλλά γύρω στο 1966 το viewmaster μπορεί να παρουσιάζει εικόνες από το κόμικ του Batman ή κάποια άλλη γνωστή ιστορία. Ακόμα και σήμερα αν πέσει στα χέρια σου ένα viewmaster είναι το απόλυτο κόλλημα! Η κούκλα που μιλάει. Μπορεί σήμερα να ακούγεται πολύ απλό, αφού τα περισσότερα παιχνίδια όχι απλώς μιλάνε αλλά κάνουν κανονικό διάλογο. Ωστόσο, η κλασική κούκλα με τα ξανθά μαλλιά και τα άκρα που ανεβοκατεβαίνουν ήταν επινόηση των 60s. Φυσικά τότε, το μόνο που έκανε ήταν να επαναλαμβάνει αυτά που της έλεγες αφού η τεχνολογία βασιζόταν σε ενσωματωμένο μαγνητόφωνο που έκανε όλη τη δουλειά. Το τρανζίστορ.ένα τεράστιο κουτί ραδιόφωνο που με λίγη τύχη έπιανε κάποιον σταθμό. Και όταν μιλάμε για τα 60s με όλη αυτή τη μουσική βιομηχανία, τότε μπορεί κάποιος να φανταστεί πόσο σημαντικό απόκτημα ήταν το τρανζίστορ για ένα σπίτι. β. Η Chevrolet ή αλλιώς Chevy. Συγκεκριμένα το μοντέλο ChevroletImpala ήταν αυτό που το 1965 έκανε ρεκόρ πωλήσεων με 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα μέσα σε έναν χρόνο. Ο αριθμός αυτός δεν έχει ξεπεραστεί έκτοτε, όπως αξεπέραστη έχει μείνει και η αισθητική της Chevy που ακόμα βλέπουμε σε κάποιες ταινίες και μας συνεπαίρνει. Το έπιπλο τηλεόραση. Αν κάποιος τους έλεγε τότε ότι οι τηλεοράσεις κάποτε θα είναι κρεμασμένες σαν κάδρα στον τοίχο, δε νομίζω να τον πίστευαν. Κι αυτό γιατί η τηλεόραση τότε ήταν ένα ολόκληρο έπιπλο με ξύλινα πόδια και κεραία στην κορυφή που καταλάμβανε ένα μεγάλο μέρος του καθιστικού. Φυσικά, τα σπίτια που είχαν τηλεόραση στα 60s θα έδιναν και ολόκληρο δωμάτιο για να τοποθετήσουν αυτό το μαγικό κουτί το γεμάτο εικόνες. Τότε, δεν είχε φανεί ακόμα πως το νόμισμα έχει δυο όψεις. Ο ηλεκτρικός κατασκευαστής ποπκορν. Μια συσκευή έκπληξη της εποχής που μάλλον δεν πούλησε και τόσο... Είχε αρκετά μεγάλο μέγεθος οπότε και δεν ήταν εύκολος για την οικιακή χρήση για την οποία προοριζόταν. Ωστόσο, τόσο η τεχνολογία πίσω από αυτόν όσο και η τελική εικόνα ήταν εντυπωσιακές. Το νόημα ήταν να καλείς φίλους στο σπίτι και να βλέπεις πίσω από το τζάμι να πετάγεται το ποπκορν... Ο φούρνος μικροκυμάτων και οι ειδικές συσκευασίες ποπκορν έλυσαν αυτό το ζήτημα. Όπως και να έχει, είτε πέτυχαν είτε όχι κάποια αντικείμενα των 60s μας σημαδεύουν ακόμα με την αισθητική τους και το ξεχωριστό τους design. 28

31 8. ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ 60 H Μέριλιν Μονρόε H Μέριλιν Μονρόε (MarilynMonroe, 1 Ιουνίου Αυγούστου 1962), γεννημένη ως Νόρμα Τζιν Μόρτενσον (Norma Jeane Mortenson), ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός, σύμβολο του σεξ τη δεκαετία του Η ζωή της Νόρμα Τζιν Μόρτενσον ήταν το όνομα με το οποίο τη δήλωσε η μητέρα της στο ληξιαρχείο από το όνομα ενός περιστασιακού συντρόφου της, ο οποίος είχε σκοτωθεί σε δυστύχημα. Νόθο παιδί της Γκλάντυς Περλ Μπαίηκερ και άγνωστου πατέρα, πέρασε άσχημη παιδική ηλικία: η μητέρα της νοσηλεύτηκε αρκετές φορές σε ψυχιατρικά ιδρύματα, ενώ η ίδια φιλοξενήθηκε ως ψυχοπαίδι σε διάφορες οικογένειες. Εννέα ετών μπήκε σε ορφανοτροφείο, στα έντεκά της έμενε σε μια φίλη της μητέρας της και σε ηλικία δεκαέξι ετών εγκατέλειψε το σχολείο για να παντρευτεί έναν νεαρό εργάτη. Σε περίοδο πολέμου εργάστηκε σε εργοστάσιο κατασκευής αλεξίπτωτων. Σε ηλικία είκοσι ετών ήταν ήδη παντρεμένη και διαζευγμένη. Αλλά ήταν μία πολύ όμορφη νεαρή γυναίκα με αισθησιακό σώμα που εξέπεμπε έντονο ερωτισμό. Πρώτος ο φωτογράφος του στρατού Ντ. Κόνοβερ ανακάλυψε αυτή τη σχεδόν μυστικιστική σαγηνευτική σχέση της με τον φακό, την έκανε από καστανή ξανθιά και της άνοιξε το δρόμο για την 20th Century Fox. Τα πρώτα χρόνια δεν ήταν ρόδινα καθώς ξεκίνησε ως μοντέλο ως κομπάρσος. Οι πρώτες επιτυχίες, ως ηθοποιός, ήρθαν το 1950 με τις ταινίες Η Ζούγκλα της Ασφάλτου του Τζον Χιούστον και Όλα για την Εύα με τη Μπέτι Ντέιβις. Παράλληλα τότε προκλήθηκε σκάνδαλο όταν γνωστοποιήθηκε ότι παλιότερα είχε ποζάρει γυμνή στο περιοδικό «Playboy». Η πλευρά της αθώας και σεξουαλικής καλλονής εκφράστηκε με τον πειστικότερο τρόπο στο Οι άντρες προτιμούν τις ξανθιές (1953) δίπλα στην Τζέιν Ράσελ. Το 1955 πρωταγωνίστησε στην ταινία «Επτά χρόνια φαγούρα». Ο δεύτερος σύζυγός της ήταν ο παίκτης του μπέιζμπολ Τζο ντι Μάτζιο με τον οποίο και χώρισε μετά από εννεάμηνη συμβίωση. Ήθελε να παίξει σε σοβαρούς ρόλους γι' αυτό και φοίτησε στο Άκτορς Στούντιο της Νέας Υόρκης. Το 1956 έπαιξε στην ταινία «Στάση του Λεωφορείου» για την οποία προτάθηκε για χρυσή σφαίρα. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τον συγγραφέα Άρθουρ Μίλλερ. Είχε συνεργαστεί με τον Σερ Λόρενς Ολίβιε. Το 1959 συμπρωταγωνίστησε μαζί με τον ΤζακΛέμον και τον Τόνι Κέρτις στην ταινία Μερικοί το προτιμούν καυτό, όπου και θριάμβευσε. Η ταινία του Τζον Χιούστον "Οι Αταίριαστοι" αποδείχθηκε προφητική για την πρωταγωνίστρια Μέριλιν Μονρόε. Το σενάριο υπέγραψε ο Άρθουρ Μίλλερ, ο οποίος το έγραψε ειδικά για την Μέριλιν. Η ταινία γυρίστηκε το 1960 και προβλήθηκε το 1961 όταν το ζευγάρι είχε χωρίσει. "Πρόκειται", όπως έλεγε ο συγγραφέας, "για την αδυναμία των ανθρώπων να συνάψουν μεταξύ τους σχέσεις σταθερές και ασφαλείς. 29

32 Πρόκειται για την τραγωδία του χωρισμού". Τον Ιανουάριο του 1961 η 35χρονη τότε σταρ υπέβαλε αίτηση διαζυγίου στο δικαστήριο του Ξουάρεθ στο Μεξικό εναντίον του συζύγου της Άρθουρ Μίλλερ λόγω ασυμφωνίας χαρακτήρων. Αργότερα εισήχθη σε ψυχιατρική κλινική. Το 1962 απολύθηκε από την εταιρία 20th CenturyFox, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Κάτι πρέπει να δώσεις, που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, λόγω της ασυνέπειας, των αργοποριών και των ιδιοτροπιών της. Η αποζημίωσή της ήταν δολάρια. Ο θάνατός της Η Μέριλιν Μονρόε βρέθηκε νεκρή στις 3:45 π.μ., ξημερώματα Κυριακής 5 Αυγούστου του 1962, στο σπίτι της στο προάστιο Μπρέντγουντ του Λος Άντζελες. Ο θάνατός της αποδόθηκε σε υπερβολική δόση υπνωτικών χαπιών. Η είδηση του τόσο αδόκητου τέλους έκανε τον γύρο του κόσμου. Οι συνθήκες του θανάτου της παραμένουν ανεξήγητες. Το μυστήριο δεν έχει ακόμη λυθεί, εκδοχές και σενάρια διατυπώνονται από τότε αδιαλείπτως. Ποιο ρόλο έπαιξε η σχέση της με τους αδελφούς Κένεντι και σε ποιο βαθμό είναι αναμεμιγμένη η CIA; Ο δεύτερος σύζυγός της, πρωταθλητής του μπέιζμπολ Τζο Ντι Μάτζιο, κατηγόρησε ευθέως το Χόλιγουντ και τους Κένεντι, ενώ ο τρίτος, ο θεατρικός συγγραφέας Άρθουρ Μίλερ, απέκλεισε το ενδεχόμενο της αυτοκτονίας. "Σε κάθε 100 κυβικά εκατοστά του αίματος της νεκρής υπήρχαν 4,5 χιλιοστόγραμμα υπνωτικού φαρμάκου. Αρκούν 2,5 για να προκαλέσουν τον θάνατον", απεφάνθησαν μετά την ιατροδικαστική εξέταση. Η Μονρόε βρέθηκε νεκρή από την οικονόμο της. Στο ένα χέρι κρατούσε το ακουστικό του τηλεφώνου, ενώ δίπλα της υπήρχε ένα κενό φιαλίδιο υπνωτικών. Έσβησε στα 36 της. Ο θάνατός της γέννησε το μύθο του αιώνιου θηλυκού. Είπε, κάποτε, για τη ζωή της: "Θα ήταν μια ανακούφιση εάν τελείωνε. Είναι σαν να βρίσκεσαι σε έναν αγώνα δρόμου, να φτάνεις κάπου κι έπειτα να ξαναρχίζεις από την αρχή". Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την έχει κατατάξει έκτη στη λίστα με τις 25 μεγαλύτερες σταρ όλων των εποχών. 30