ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2008) 660 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Κατάρτιση σχεδίου εργασίας για το στο πλαίσιο της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό EL EL

3 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Κατάρτιση σχεδίου εργασίας για το στο πλαίσιο της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο οικολογικός σχεδιασµός αποσκοπεί στη βελτίωση της επίδοσης των προϊόντων σε όλο τον κύκλο ζωής τους (επιλογή και χρήση πρώτων υλών, επεξεργασία, συσκευασία, µεταφορά και διανοµή, εγκατάσταση και συντήρηση, χρήση, τέλος του κύκλου ζωής τους) µε τη συστηµατική ένταξη περιβαλλοντικών πτυχών σε πρώιµη φάση του σχεδιασµού των προϊόντων. Τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια (ΠΚΕ) εξαρτώνται από την κατανάλωση ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, ορυκτά καύσιµα και ανανεώσιµες ενεργειακές πηγές) ή χρησιµοποιούνται για την παραγωγή, τη µεταφορά και τη µέτρηση της ενέργειας αυτής. Τα εν λόγω προϊόντα αντιστοιχούν σε ένα µεγάλο ποσοστό της κατανάλωσης ενέργειας και άλλων φυσικών πόρων στην Κοινότητα και η δυναµική τους για τη µείωση των εκποµπών αερίων που ευθύνονται για το φαινόµενο του θερµοκηπίου είναι πολύ σηµαντική. Η οδηγία 2005/32/EΚ 1 για τον οικολογικό σχεδιασµό παρέχει ένα πλαίσιο για τη θέσπιση απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασµού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια. Εποµένως, η οδηγία συνιστά έναν σηµαντικό παράγοντα της πολιτικής της ΕΕ για τη βελτίωση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής επίδοσης των προϊόντων στην εσωτερική αγορά. Στο σχέδιο δράσης για τη βιώσιµη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιµη βιοµηχανική πολιτική 2 που εγκρίθηκε πρόσφατα, το οποίο όµως δεν επηρεάζει το παρόν σχέδιο εργασίας, επισηµάνθηκε η δυναµική της οδηγίας για την κάλυψη άλλων περιβαλλοντικά σηµαντικών προϊόντων, δηλαδή όλων των προϊόντων που συνδέονται µε την ενέργεια. Η οδηγία εξασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων σε όλη την Ευρώπη και ενθαρρύνει την ενσωµάτωση του οικολογικού σχεδιασµού σε µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Συνολικά, το πλαίσιο του οικολογικού σχεδιασµού παρέχει οφέλη, από την άποψη 1 2 Οδηγία 2005/32/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 6ης Ιουλίου 2005, για θέσπιση πλαισίου για τον καθορισµό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασµού όσον αφορά τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και για τροποποίηση της οδηγίας 92/42/ΕΟΚ του Συµβουλίου και των οδηγιών 96/57/ΕΚ και 2000/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου (ΕΕ L 191 της , σ. 29), όπως τροποποιήθηκε µε την οδηγία 2008/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2008, για την τροποποίηση της οδηγίας 2005/32/ΕΚ για θέσπιση πλαισίου για τον καθορισµό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασµού όσον αφορά τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και για τροποποίηση της οδηγίας 92/42/ΕΟΚ του Συµβουλίου και των οδηγιών 96/57/ΕΚ και 2000/55/ΕΚ όσον αφορά τις εκτελεστικές αρµοδιότητες που ανατίθενται στην Επιτροπή (ΕΕ L 81 της , σ. 48). Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συµβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών όσον αφορά το σχέδιο δράσης για τη βιώσιµη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιµη βιοµηχανική πολιτική, COM(2008) 397 τελικό. EL 2 EL

4 της προσφοράς προϊόντων µε καλύτερη περιβαλλοντική επίδοση, συµπεριλαµβανοµένης της εξοικονόµησης ενέργειας. Στόχος του σχεδίου εργασίας Το άρθρο 16 παράγραφος 1 της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό ορίζει ότι η Επιτροπή δηµοσιεύει σχέδιο εργασίας στο οποίο παρατίθεται, για τα επόµενα τρία έτη, ενδεικτικός κατάλογος οµάδων προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια, οι οποίες θα αποτελέσουν προτεραιότητες για τη θέσπιση και την υλοποίηση µέτρων. Το σχέδιο εργασίας πρέπει να βασίζεται στην εργασία που έχει εκτελεστεί από τα µέσα του 2005 και µετά, σχετικά µε τις µεταβατικές οµάδες προϊόντων προτεραιότητας που απαριθµούνται στο άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας. Οι περιβαλλοντικές προτεραιότητες για τη θέσπιση και την υλοποίηση µέτρων παραµένουν ίδιες, ιδίως για την εκµετάλλευση της δυναµικής των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια για την καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής κατά τρόπο οικονοµικά επωφελή. 2. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ Η οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασµό αποτελεί οδηγία - πλαίσιο. Αυτό σηµαίνει ότι, πρακτικά, θεσπίζονται απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασµού µέσω εκτελεστικών µέτρων, συγκεκριµένων για κάθε οµάδα προϊόντων. Η οδηγία καθεαυτή θέτει µόνον τους όρους και τα κριτήρια για τη θέσπιση εκτελεστικών µέτρων: αυτά µπορούν να θεσπιστούν για ένα συγκεκριµένο προϊόν, υπό την προϋπόθεση ότι το εν λόγω προϊόν έχει σηµαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, σε συνδυασµό µε υψηλούς όγκους πωλήσεων και εµπορίου στην εσωτερική αγορά και µε σαφές περιθώριο για βελτίωση χωρίς υπερβολικό κόστος. Η θέσπιση εκτελεστικών µέτρων εξετάζεται όταν δεν υφίσταται έγκυρη πρωτοβουλία αυτορρύθµισης από τη βιοµηχανία. Η αυτορρύθµιση της βιοµηχανίας, συµπεριλαµβανοµένων των εθελοντικών και µονοµερών δεσµεύσεων, µπορεί να συµβάλει στην επίτευξη ταχείας προόδου λόγω ταχείας και οικονοµικής εφαρµογής, και επιτρέπει την προσαρµογή σε τεχνολογικές επιλογές και ευαισθησίες της αγοράς µε ευέλικτο και κατάλληλο τρόπο. Πριν από τη θέσπιση κάθε εκτελεστικού µέτρου προηγούνται προπαρασκευαστικές µελέτες και µια εκτίµηση επιπτώσεων, που διενεργούνται από εξωτερικούς εµπειρογνώµονες και την Επιτροπή, µε στόχο τον εντοπισµό οικονοµικά επωφελών λύσεων για τη βελτίωση της συνολικής περιβαλλοντικής επίδοσης των προϊόντων, µέσα από συµµετοχικές και αντιπροσωπευτικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Τα εκτελεστικά µέτρα εγκρίνονται ενδεχοµένως από την Επιτροπή, στο πλαίσιο της κανονιστικής διαδικασίας µε έλεγχο. 3. ΟΜΑ ΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο ( ) Κατά τη µεταβατική περίοδο, από την έναρξη ισχύος της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό έως την έγκριση του σχεδίου δράσης, έπρεπε να θεσπιστούν εκτελεστικά µέτρα για τις οµάδες προϊόντων που αναφέρονται στο άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας. Το άρθρο αυτό ταξινοµεί µια σειρά προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια, τα οποία εντοπίστηκαν ως προτεραιότητες από το ευρωπαϊκό πρόγραµµα για την αλλαγή του κλίµατος, όπως ο εξοπλισµός θέρµανσης και παραγωγής ζεστού νερού, τα συστήµατα ηλεκτρικών EL 3 EL

5 κινητήρων, τα συστήµατα φωτισµού τόσο του οικιακού όσο και του τριτογενούς τοµέα, οι καταναλωτικές ηλεκτρονικές συσκευές και τα συστήµατα θέρµανσης, αερισµού, και κλιµατισµού. Επιπλέον, έπρεπε να θεσπιστεί ένα χωριστό οριζόντιο εκτελεστικό µέτρο για τη µείωση της ενεργειακής απώλειας µιας οµάδας προϊόντων σε λειτουργία αναµονής. Γι αυτές τις µεταβατικές οµάδες προϊόντων προτεραιότητας διενεργήθηκαν δεκαεννέα προπαρασκευαστικές µελέτες, παράλληλα µε τις συνοδευτικές συνέδριάσεις των ενδιαφεροµένων, ορισµένες δε από αυτές για συγκεκριµένες κατηγορίες προϊόντων. Σε κάθε µία από αυτές αναλύθηκε αν πρέπει να θεσπιστούν, και αν ναι ποιες, απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασµού για την αντίστοιχη οµάδα προϊόντων. εκατέσσερις προπαρασκευαστικές µελέτες ολοκληρώθηκαν και, µε βάση τα αποτελέσµατα και ελλείψει αντίστοιχων µέτρων αυτορρύθµισης, η Επιτροπή ξεκίνησε την κατάρτιση εκτελεστικών µέτρων και, όπου ενδεικνυόταν, τη θέσπιση απαιτήσεων επισήµανσης, στο πλαίσιο της οδηγίας 92/75/ΕΟΚ για τον οικολογικό σχεδιασµό, για ορισµένα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια. Οι υπόλοιπες πέντε προπαρασκευαστικές οδηγίες αναµένεται να ολοκληρωθούν έως το Τα επόµενα βήµατα µετά την προπαρασκευαστική µελέτη, για κάθε οµάδα προϊόντων, περιλαµβάνουν τη διαβούλευση µε το φόρουµ διαβούλευσης, την εκτίµηση του οικονοµικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντικτύπου του ενδεχόµενου εκτελεστικού µέτρου και την έγκριση µέσω της κανονιστικής διαδικασίας µε έλεγχο. Τους προσεχείς µήνες, η Επιτροπή θα βρίσκεται στη διαδικασία θέσπισης εκτελεστικών µέτρων για τις ακόλουθες οµάδες προϊόντων: εξοπλισµός φωτισµού για τον τριτογενή τοµέα (καλύπτοντας τόσο το φωτισµό των οδών όσο και το φωτισµό γραφείων), απώλειες ηλεκτρικής ενέργειας σε λειτουργία αναµονής και εκτός λειτουργίας, εξωτερικές προµήθειες ισχύος και απλούς αποκωδικοποιητές για ψηφιακή λήψη τηλεοπτικών σηµάτων. Το 2009 σκοπεύει επίσης να προτείνει εκτελεστικά µέτρα για τις τηλεοπτικές συσκευές, τον οικιακό φωτισµό, τα οικιακά ψυγεία και τους καταψύκτες, τα πλυντήρια ρούχων, τα πλυντήρια πιάτων, τους λέβητες και θερµαντήρες ύδατος, τους προσωπικούς υπολογιστές, τον εξοπλισµό απεικόνισης, τις διατάξεις εµπορικής ψύξης, τους ηλεκτροκινητήρες, τις αντλίες, τους ανεµιστήρες, τους κυκλοφορητές και τα κλιµατιστικά. Στο παράρτηµα ΙΙ απαριθµούνται οι οµάδες προϊόντων που καλύπτονται κατά τη µεταβατική περίοδο. 4. ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΟΜΑ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Το παρόν σχέδιο εργασίας ορίζει έναν ενδεικτικό κατάλογο οµάδων προϊόντων, λαµβάνοντας υπόψη την εργασία που έχει εκτελεστεί κατά τη µεταβατική περίοδο. Οι απαριθµούµενες οµάδες προϊόντων θεωρούνται ενδεικτικές προτεραιότητες για προπαρασκευαστικές µελέτες και για εκτελεστικά µέτρα στα επόµενα τρία χρόνια. Σε µια µελέτη της Επιτροπής 3 για την κατάρτιση του σχεδίου εργασίας εντοπίστηκαν 57 οµάδες προϊόντων που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας για τον οικολογικό 3 EPTA Ltd, Ελλάδα PE International, Γερµανία ΕΜΠ, Ελλάδα: Μελέτη για την κατάρτιση του πρώτου σχεδίου εργασίας της οδηγίας περί οικολογικού σχεδιασµού, έκθεση για την πρόσκληση υποβολής προσφορών αριθ. ENTR/06/026, αναθεωρηµένη τελική έκθεση: 06/12/2007: EL 4 EL

6 σχεδιασµό αλλά δεν καλύπτονταν κατά τη µεταβατική περίοδο 4. Ο συστηµατικός εντοπισµός αυτών των οµάδων προϊόντων, µε βάση τον κατάλογο προϊόντων PRODCOM 5 αποτελούσε προϋπόθεση για το σχέδιο εργασίας. Η µελέτη εξέτασε τις 57 οµάδες προϊόντων όσον αφορά τον κύριο περιβαλλοντικό αντίκτυπο πρωτογενής κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρήση ώστε να εντοπιστούν οι οµάδες προϊόντων µε το υψηλότερο περιθώριο µείωσης των εκποµπών αερίων που ευθύνονται για το φαινόµενο του θερµοκηπίου. Κατ αυτόν τον τρόπο προέκυψαν 25 οµάδες προϊόντων που κατατάσσονται στα προϊόντα A και 9 που κατατάσσονται στα προϊόντα B 6. Η Επιτροπή αξιολόγησε επίσης τις 25 οµάδες προϊόντων Α µε στόχο την ιεράρχηση βάσει των κριτηρίων που ορίζονται στο άρθρο 15 της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό, ιδίως ως προς τα εξής: (1) Η οµάδα προϊόντων αντιστοιχεί σε ένα σηµαντικό όγκο πωλήσεων και εµπορίου εντός της Κοινότητας (2) η οµάδα προϊόντων έχει σηµαντικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο εντός της Κοινότητας, λόγω των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους (3) η οµάδα προϊόντων παρέχει ένα σηµαντικό περιθώριο για βελτίωση από πλευράς περιβαλλοντικού αντικτύπου, χωρίς να εµπεριέχει υπερβολικό κόστος. Εφαρµόστηκαν οι ακόλουθες αρχές αξιολόγησης, όπου ενδείκνυτο για την οµάδα προϊόντων, για τον προσδιορισµό της σπουδαιότητας των κριτηρίων του άρθρου 15: Σύµφωνα µε τον τελευταίο διαθέσιµο (2005/2006) κατάλογο προϊόντων PRODCOM, οι δέκα οµάδες προϊόντων που επιλέχτηκαν από την Επιτροπή ως προτεραιότητες ικανοποιούν το ενδεικτικό κριτήριο πωλήσεων και εµπορίας, δηλαδή των άνω των µονάδων ανά έτος εντός της Κοινότητας. Καλύπτονται προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια από τον οικιακό, τον τριτογενή και το βιοµηχανικό τοµέα. Αυτό το πρώτο κριτήριο είναι µια ερώτηση που απαντάται µε ναι/όχι, αφού ο αριθµός µονάδων ανά οµάδα προϊόντων επηρεάζει άµεσα την αξιολόγηση του δεύτερου κριτηρίου. Για την αξιολόγηση του δεύτερου κριτηρίου (σηµαντικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος), συνεκτιµήθηκαν οι ακόλουθες πτυχές: υψηλή πρωτογενής κατανάλωση ενέργειας στις εντοπιζόµενες οµάδες προϊόντων (ενδεικτικά > PJ/έτος) και συναφείς εκποµπές όπως εκποµπές αερίων που ευθύνονται για το φαινόµενο του θερµοκηπίου, οξινιστικών ουσιών και βαρέων µετάλλων καθώς και παραγωγή αποβλήτων. Έτσι προκύπτει µια πρώτη ιεράρχηση, σύµφωνα µε τον δείκτη επιλογής στη µελέτη. Ο µακρός χρόνος λειτουργίας (πολύ µακρός: έως 24 ώρες την ηµέρα ή τρεις βάρδιες παραγωγής ή µακρός: περίπου 8 ώρες ανά ηµέρα ή περίοδο θέρµανσης/ψύξης), εξαρτήµατα που συµβάλλουν στην κατανάλωση ενέργειας ή µια προβλεπόµενη αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας την επόµενη δεκαετία λόγω του υψηλού βαθµού µεγέθυνσης της αγοράς αποτελούν περαιτέρω απόδειξη της σηµαντικότητας του σ. 29 της [3]. Το PRODCOM είναι ένα σύστηµα για τη συλλογή και τη διάδοση στατισικών για την παραγωγή µεταποιηµένων προϊόντων. Ο τίτλος προέρχεται από το γαλλικό «PRODuction COMmunautaire» (κοινοτική παραγωγή) για προϊόντα εξόρυξης και µεταποίησης: τοµείς Β και Γ της Στατιστικής ταξινόµησης οικονοµικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (NACE 2). σ. 33 της [3]. EL 5 EL

7 περιβαλλοντικού αντικτύπου όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας. Άλλοι πόροι που πρέπει να προσεχτούν είναι η χρήση νερού, λαµβάνοντας υπόψη την αυξηµένη επίπτωση της λειψυδρίας και της ξηρασίας στην Ευρώπη. Άλλες µορφές περιβαλλοντικού αντικτύπου που εξετάζονται είναι υλικά ή στοιχεία που προκαλούν κατανάλωση άλλων πόρων και δηµιουργούν απόβλητα ή συγκεκριµένες εκποµπές, όπως οι ηλεκτρονικές συσκευές, οι οθόνες, τα ψυκτικά µέσα, τα λάδια, η φθορά κατά τη χρήση ή καυσαέρια και µικροσκόνες. Για τον καθορισµό προτεραιοτήτων εξετάστηκε επίσης το τρίτο κριτήριο σηµαντικό περιθώριο για βελτίωση των οµάδων προϊόντων από πλευράς περιβαλλοντικού αντικτύπου. Σηµαντική δυνατότητα εφαρµογής µέτρων οικολογικού σχεδιασµού υπάρχει όταν διαπιστώνεται σηµαντικό περιθώριο για εξοικονόµηση ενέργειας κατά τη χρήση (ενδεικτικά >20%). Όσον αφορά άλλους πόρους, η βελτίωση του σχεδιασµού ορισµένων εξοπλισµών που καταναλώνουν νερό µπορεί να επιφέρει σηµαντικές εξοικονοµήσεις νερού αλλά και συναφείς εξοικονοµήσεις ενέργειας. Άλλα σηµαντικά µέτρα οικολογικού σχεδιασµού µπορεί να περιλαµβάνουν τη µείωση του βάρους ή του όγκου ενός προϊόντος, τη χρήση ανακυκλωµένων υλικών, τη µείωση των εκποµπών, την παράταση της ελάχιστης εγγυηµένης διάρκειας ζωής του προϊόντος ή την εξασφάλιση της αναβάθµισής του, της επισκευής ή της εύκολης ανακύκλωσης, µε τη µείωση του αριθµού των υλικών που χρησιµοποιούνται, τη χρήση τυποποιηµένων εξαρτηµάτων ή την παροχή εύκολης πρόσβασης σε πολύτιµα εξαρτήµατα. Οι υφιστάµενες τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών, όπως τα ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής επίδοσης [Minimum Energy Perfοrmance Standards (MEPS)] στην Ιαπωνία ή το καθεστώς «Energy Star» στις ΗΠΑ, και οι τεχνολογικές εξελίξεις, µπορούν επίσης να προσφέρουν τεχνογνωσία στη διαδικασία εντοπισµού προϊόντων που θα είναι εξίσου λειτουργικά αλλά µε καλύτερη περιβαλλοντική επίδοση. εν υπάρχει άλλη κοινοτική νοµοθεσία για τα µέτρα οικολογικού σχεδιασµού, για τις οµάδες προϊόντων που αξιολογήθηκαν, όµως κάθε προπαρασκευαστική µελέτη έπρεπε να εξακριβώσει εάν θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη κάποια άλλη νοµική πράξη, όσον αφορά κάθε συγκεκριµένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο των εξεταζόµενων προϊόντων, π.χ. η οδηγία ΑΗΗΕ για την ανακύκλωση 7. Στην παρούσα φάση θεωρείται ότι το σηµαντικό περιθώριο βελτίωσης από πλευράς περιβαλλοντικού αντικτύπου αυτών των οµάδων προϊόντων δεν θα επιφέρει υπερβολικό κόστος και ότι οι δυνάµεις της αγοράς δεν θα µπορέσουν να σηµειώσουν πρόοδο αν δεν υπάρχουν υποχρεωτικές ή εθελοντικές απαιτήσεις. Αυτές οι προκαταρκτικές υποθέσεις έπρεπε να διερευνηθούν στο πλαίσιο προπαρασκευαστικών µελετών. Οι προτεινόµενες βελτιώσεις στην περιβαλλοντική επίδοση πρέπει να βασίζονται σε µικρότερο κόστος ανά κύκλο ζωής, ώστε να εξασφαλίζεται η οικονοµική αποτελεσµατικότητα. Τα πορίσµατα της αξιολόγησης οδήγησαν στην κατάρτιση του ακόλουθου ενδεικτικού καταλόγου µε οµάδες προϊόντων. Περαιτέρω στοιχεία για την αξιολόγηση παρέχονται στο παράρτηµα Ι. Ενδεικτικός κατάλογος οµάδων προϊόντων που καλύπτονται από το παρόν σχέδιο εργασίας 8 Συστήµατα κλιµατισµού και εξαερισµού 7 8 Οδηγία 2002/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 27ης Ιανουαρίου 2003, σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ) (ΕΕ L 37 της , σ. 24). Οι οµάδες προϊόντων αναφέρονται µε τυχαία σειρά και εξαιρούνται τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια τα οποία καλύπτονταν κατά τη µεταβατική περίοδο. EL 6 EL

8 Εξοπλισµός θέρµανσης που λειτουργεί µε ηλεκτρική ενέργεια ή ορυκτά καύσιµα Εξοπλισµός παρασκευής φαγητού Βιοµηχανικοί και εργαστηριακοί κλίβανοι και φούρνοι Εργαλειοµηχανές Εξοπλισµός δικτύων, επεξεργασίας και αποθήκευσης δεδοµένων Εξοπλισµός ψύξης και κατάψυξης Εξοπλισµός ήχου και εικόνας Μετασχηµατιστές Εξοπλισµός που καταναλώνει νερό. Η Επιτροπή διαβουλεύτηκε µε το φόρουµ διαβούλευσης, όπως απαιτείται από το άρθρο 18 της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό, έτσι ώστε να συνεκτιµήσει τα σχόλια των εκπροσώπων των κρατών µελών και των ενδιαφεροµένων κατά την κατάρτιση του παρόντος σχεδίου εργασίας και του ενδεικτικού καταλόγου οµάδων προϊόντων 9. Οι απαριθµούµενες οµάδες προϊόντων µπορούν να κατανεµηθούν σε πολλές παρτίδες για προπαρασκευαστικές µελέτες, λαµβάνοντας υπόψη τα συµπεράσµατα από τη µεταβατική περίοδο: Προϊόντα µε παρόµοια τεχνικά, οικονοµικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά πρέπει, βασικά, να εξετάζονται από κοινού, µε επιµέρους ανάλυση, όπου ενδείκνυται, της δοµής της αγοράς, των χαρακτηριστικών χρήσης, του περιβαλλοντικού και οικονοµικού αντικτύπου ή του περιθωρίου βελτίωσης. Οι προπαρασκευαστικές µελέτες για συγκεκριµένα προϊόντα που µπορούν να ταξινοµηθούν σε διαφορετικές οµάδες προϊόντων (π.χ. ψύκτες ή αντλίες θερµότητας) πρέπει να συντονίζονται. Όπου ενδείκνυται, πρέπει να χρησιµοποιούνται στοιχεία από την ανάλυση διαδικασιών και σύνθετων συστηµάτων στα έγγραφα αναφοράς καλύτερων διαθέσιµων τεχνικών («BREF») στο πλαίσιο της οδηγίας IPPC 10, ακολουθώντας το παράδειγµα της εργασίας που εκτελέστηκε κατά τη µεταβατική περίοδο για τις οµάδες προϊόντων «συστήµατα ηλεκτροκινητήρων» και «συστήµατα ΘΨΚ». Η αξιολόγηση της ιεράρχησης από την Επιτροπή µπορεί να αλλάξει, ύστερα από την ολοκλήρωση της πλήρους ποσοτικής ανάλυσης στο πλαίσιο µιας προπαρασκευαστικής µελέτης Πρακτικά του φόρουµ διαβούλευσης, της 28 ης Μαΐου 2008: Οδηγία 2008/1/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 15ης Ιανουαρίου 2008, σχετικά µε την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης, κωδικοποιηµένη έκδοση (ΕΕ L 24 της , p. 8). Έγγραφα αναφοράς καλύτερων διαθέσιµων τεχνικών: EL 7 EL

9 5. ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Η συµπερίληψη στον ενδεικτικό κατάλογο για το παρόν σχέδιο εργασίας σηµαίνει ότι η Επιτροπή θα ξεκινήσει µια προπαρασκευαστική µελέτη για την αντίστοιχη οµάδα προϊόντων, την περίοδο και, ενδεχοµένως, θα θεσπίσει εκτελεστικό µέτρο, ανάλογα µε το αποτέλεσµα της µελέτης, τη θετική αξιολόγηση αντικτύπου και µε την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν έγκυρα µέτρα αυτορρύθµισης. Οι πληροφορίες σχετικά µε το χρονοδιάγραµµα για προπαρασκευαστικές µελέτες και εκτελεστικά µέτρα θα διαβιβαστούν σε όλους τους ενδιαφεροµένους για κάθε οµάδα προϊόντων, ιδίως µέσω των ιστοτόπων των ιευθύνσεων της Επιτροπής που είναι αρµόδιες για την οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασµό 11 και µέσω συνεδριάσεων των ενδιαφεροµένων και των ιστοτόπων που οργανώνονται από τους συµβαλλόµενους που διενεργούν τις προπαρασκευαστικές µελέτες. Κάθε προπαρασκευαστική µελέτη θα διερευνήσει ενδεχόµενα εκτελεστικά µέτρα οικολογικού σχεδιασµού, µε βάση τεχνικές, οικονοµικές και περιβαλλοντικές αναλύσεις. Πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα έκδοσης εντολής για την τυποποίηση ορισµένων παραµέτρων οικολογικού σχεδιασµού. Τα ενδιαφερόµενα µέρη πρέπει να συνεργαστούν ενεργά στην εν λόγω ανάλυση. Επιπλέον, η Επιτροπή καλεί τους βιοµηχανικούς κλάδους που κατασκευάζουν προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια µε σηµαντικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο να αναπτύξουν µέτρα αυτορρύθµισης, τα οποία µπορούν να επιτύχουν τους πολιτικούς στόχους ταχύτερα ή κατά λιγότερο δαπανηρό τρόπο, σε σύγκριση µε τις υποχρεωτικές απαιτήσεις. Αυτό είναι σύµφωνο µε την οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασµό και µε τη στρατηγική της Επιτροπής «Βελτίωση της νοµοθεσίας» και το εν εξελίξει πρόγραµµά της για την απλούστευση. Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει παρόµοιες πρωτοβουλίες κατά τα επόµενα τρία έτη και στη συνέχεια θα αξιολογήσει την ανάγκη για περαιτέρω εκτελεστικά µέτρα, π.χ. όπου οι δυνάµεις της αγοράς δεν µπορούν να κινηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση ή παρουσιάζουν αργό ρυθµό. Σύµφωνα µε το άρθρο 16 της οδηγίας, το σχέδιο εργασίας θα τροποποιείται περιοδικά από την Επιτροπή, ύστερα από διαβούλευση µε το φόρουµ διαβούλευσης. Εάν η πρόταση της Επιτροπής για επέκταση του πεδίου των προϊόντων της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασµό 12, ώστε να καλύπτονται όλα τα συναφή µε την ενέργεια προϊόντα, εγκριθεί σύντοµα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο, η Επιτροπή θα τροποποιήσει το σχέδιο εργασίας, ως ενδείκνυται, για να συµπεριλάβει οµάδες προϊόντων που προστίθενται µε την επέκταση Γενική ιεύθυνση Επιχειρήσεων και Βιοµηχανίας: Γενική ιεύθυνση Ενέργειας και Μεταφορών: Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου για τον καθορισµό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασµού για συνδεόµενα µε την ενέργεια προϊόντα, της 16ης Ιουλίου COM(2008) 399 τελικό, 2008/0151 (COD). EL 8 EL

10 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΠΙΝΑΚΑΣ: ΜΗ ΕΞΑΝΤΛΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΟΜΑ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι οµάδες προϊόντων απαριθµούνται µε τυχαία σειρά και εξαιρούνται τα προϊόντα που καλύφτηκαν ήδη κατά τη µεταβατική περίοδο. Οµάδα προϊόντος Παραδείγµατα προϊόντων Σηµαντικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος 1 Σηµαντικό περιθώριο βελτίωσης Συστήµατα κλιµατισµού και εξαερισµού Μεγάλα κλιµατιστικά > 12 kw Υδρόψυκτα κλιµατιστικά Συστήµατα εξαερισµού. (> PJ/έτος), µε µακρό χρόνο λειτουργίας (περίοδος ψύξης/θέρµανσης, αυξανόµενος χρόνος εξαερισµού) αγορά µε υψηλό βαθµό µεγέθυνσης αντίκτυπος ηλεκτρονικών συσκευών ισχύος, οθονών και ψυκτικών διατάξεων. εξοικονόµησης ενέργειας (εκτιµώµενος µέσος όρος > 20%) (π.χ. υποκατάσταση ψυκτικών διατάξεων, παράταση του κύκλου ζωής ή εύκολη ανακύκλωση) Τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών (ενεργειακή επισήµανση, οικολογικά σήµατα, «Energy Star» και MEPS) παρέχουν περιθώριο βελτίωσης. Εξοπλισµός θέρµανσης που λειτουργεί µε ηλεκτρική ενέργεια ή ορυκτά καύσιµα Ηλεκτρικοί θερµοσυσσωρευτές Ηλεκτρικοί θερµαντήρες χώρου και δαπέδου Συστήµατα ξηρής θέρµανσης χώρου, αερίου ή λαδιού Αντλίες θερµότητας. (> PJ/έτος), µε µακρό χρόνο λειτουργίας (περίοδος θέρµανσης) αντίκτυπος ηλεκτρονικών συσκευών ισχύος, υλικών που χρησιµοποιούνται και εκποµπών καυσαερίων. εξοικονόµησης ενέργειας (εκτιµώµενος µέσος όρος > 20%) (π.χ. χαµηλότερες εκποµπές ή εύκολη ανακύκλωση). Εξοπλισµός παρασκευής φαγητού Ηλεκτρικοί φούρνοι, φούρνοι αερίου και φούρνοι µικροκυµάτων Εστίες και ψηστιέρες Καφετιέρες. (> PJ/έτος), µε µακρό χρόνο λειτουργίας στον τριτογενή τοµέα (περίπου 8 ώρες την ηµέρα) και ενεργειακή κατανάλωση του ενσωµατωµένου κινητήρα/ανεµιστήρα. εξοικονόµησης ενέργειας (κατ εκτίµηση 10-30%) (π.χ. εύκολη ανακύκλωση) Οι τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών (Ενεργειακή επισήµανση, οικολογικά σήµατα και MEPS) και τα οικολογικά σήµατα των κρατών µελών παρέχουν περιθώριο βελτίωσης. Βιοµηχανικοί και εργαστηριακοί κλίβανοι και φούρνοι Φούρνοι υπέρυθρης ακτινοβολίας Βιοµηχανικοί και εργαστηριακοί κλίβανοι (> PJ/έτος), µε µακρό χρόνο λειτουργίας (περίπου 8 ώρες ανά ηµέρα εργασίας) και ενεργειακή εξοικονόµησης ενέργειας (εκτιµώµενος µέσος όρος > 20%) EL 9 EL

11 Οµάδα προϊόντος Παραδείγµατα προϊόντων Σηµαντικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος 1 Σηµαντικό περιθώριο βελτίωσης και φούρνοι µε αντιστάσεις και ηλεκτρικής επαγωγής Καυστήρες κλιβάνων. κατανάλωση του ενσωµατωµένου ανεµιστήρα αντίκτυπος των χρησιµοποιούµενων υλικών. (π.χ. βελτιωµένα συστήµατα µετάδοσης της θερµότητας ή µείωση του όγκου) Τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών (Ενεργειακή επισήµανση και MEPS) παρέχουν περιθώριο βελτίωσης. Εργαλειοµηχανές Εργαλειοµηχανές µορφοποίησης Εργαλειοµηχανές διαχωρισµού Εργαλειοµηχανές φυσικής και χηµικής κατεργασίας. (> PJ/έτος), µε µακρό έως πολύ µακρό χρόνο λειτουργίας (έως τρεις βάρδιες παραγωγής) και ενεργειακή κατανάλωση του ενσωµατωµένου κινητήρα αντίκτυπος ηλεκτρονικών συσκευών ισχύος και φθορά κατά τη χρήση. εξοικονόµησης ενέργειας (χαµηλός συντελεστής ισχύος 0,7-0,8, περιθώριο βελτίωσης σε κατάσταση ρελαντί και µε µεταβλητές ταχύτητες) (π.χ. παράταση του κύκλου ζωής, εύκολη ανακύκλωση ηλεκτρονικών συσκευών ισχύος ή κλειστό κύκλωµα ανακύκλωσης κατά τη χρήση). Εξοπλισµός δικτύων, επεξεργασίας και αποθήκευσης δεδοµένων Εξυπηρετητές ΤΠ Εξοπλισµός επικοινωνίας δικτύου Τροφοδοτικά αδιάκοπης παροχής Απώλειες δικτύου σε κατάσταση αναµονής για µια οµάδα προϊόντων. (> PJ/έτος), µε πολύ µακρό χρόνο λειτουργίας (24 ώρες ανά ηµέρα) αγορά µε υψηλό βαθµό µεγέθυνσης αντίκτυπος ηλεκτρονικών συσκευών. Πολύ µεγάλο περιθώριο εξοικονόµησης ενέργειας (κατ εκτίµηση 5-30% για προϊόντα, 80% για συστήµατα, δικτυωµένη κατάσταση αναµονής και διαχείριση ισχύος) (π.χ. ανάκτηση θερµότητας ή εύκολη ανακύκλωση) Τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών που βρίσκονται σε εξέλιξη («Energy Star») δείχνουν περιθώριο για βελτίωση. Εξοπλισµός ψύξης και κατάψυξης Επαγγελµατικά συστήµατα ψύξης Ψυκτικές αίθουσες Ψύκτες Μηχανές πάγου Μηχανές παγωτού και µιλκσέικ. (> PJ/έτος), µε πολύ µακρό χρόνο λειτουργίας (έως 24 ώρες την ηµέρα) αντίκτυπος ψυκτικών διατάξεων. εξοικονόµησης ενέργειας (κατ εκτίµηση 10-60%) (π.χ. υποκατάσταση των ψυκτικών διατάξεων). Εξοπλισµός ήχου και εικόνας Συσκευές DVD/video και εγγραφείς Συσκευές βιντεοπροβολής Κονσόλες βιντεοπαιχνιδιών Ψηφιακοί ενισχυτές και (> PJ/έτος), µε αγορά υψηλού βαθµό µεγέθυνσης αντίκτυπος ηλεκτρονικών συσκευών και οθονών. εξοικονόµησης ενέργειας (εκτιµώµενος µέσος όρος > 20%) (π.χ. παράταση του κύκλου EL 10 EL

12 Οµάδα προϊόντος Παραδείγµατα προϊόντων Σηµαντικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος 1 Σηµαντικό περιθώριο βελτίωσης σαµπγούφερ για κατ οίκον προβολές. ζωής ή εύκολη ανακύκλωση) Τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών (Ενεργειακή επισήµανση, οικολογικά σήµατα και «Energy Star») παρέχουν περιθώριο βελτίωσης. Μετασχηµατιστές Μετασχηµατιστές διανοµής ρεύµατος Μετασχηµατιστές ισχύος Μικροί µετασχηµατιστές. (> PJ/έτος), µε πολύ µακρό χρόνο λειτουργίας (24 ώρες την ηµέρα) αντίκτυπος χρησιµοποιηµένων λαδιών, χρωµάτων κλπ. εξοικονόµησης ενέργειας (περίπου 30%, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 15% περίπου των απωλειών του ηλεκτρικού δικτύου, το απόθεµα πλησιάζει το τέλος του κύκλου ζωής των 40 ετών) (π.χ. χρησιµοποιούµενα υλικά) Τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών (Ενεργειακή επισήµανση, οικολογικά σήµατα, «Energy Star» και MEPS) παρέχουν περιθώριο βελτίωσης. Εξοπλισµός που καταναλώνει νερό Συσκευές καθαρισµού νερού Εξοπλισµός άρδευσης. Πολύ µεγάλες απώλειες νερού λόγω ακατάλληλων συσκευών ή εξοπλισµού (περίπου 14 δισεκατοµµύρια m³ ανά έτος στη βιοµηχανία, περίπου 53 δισεκατοµµύρια m³ ανά έτος στη γεωργία και περίπου 24 δισεκατοµµύρια m³ ανά έτος στα νοικοκυριά και σε δηµόσιες εγκαταστάσεις). για εξοικονόµηση νερού (εκτιµώµενος µέσος όρος >40% στη βιοµηχανία και στη γεωργία και >30% στη δηµόσια παροχή ύδρευσης π.χ. εξατοµικευµένες προσαρµογές ροής και πίεσης ή ψεκαστήρες σχεδιασµένοι να λειτουργούν µε χαµηλή ή µέτρια πίεση νερού). 1 Η κατανάλωση ενέργειας αναφέρεται ως PJ της πρωτογενούς κατανάλωσης το «Πρωτογενής κατανάλωση» είναι η ενέργεια που περιέχεται σε ορυκτά καύσιµα και σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, η οποία δεν υποβλήθηκε σε διαδικασία µετατροπής ή µετασχηµατισµού. Για τη µετατροπή της ηλεκτρικής ενέργειας από το δηµόσιο δίκτυο (δευτερογενής ενέργεια) σε πρωτογενή ενέργεια εφαρµόστηκε ο συντελεστής 10,5 MJ/kWh e. EL 11 EL

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II Πίνακας: Οµάδες προϊόντων που καλύπτονταν κατά τη µεταβατική περίοδο 13 Μέτρα που έχουν προγραµµατιστεί για έγκριση από την Επιτροπή το 4ο τρίµηνο του 2008 ή το 1ο τρίµηνο του 2009 Προϊόντα φωτισµού του τριτογενούς τοµέα Απώλειες σε κατάσταση αναµονής και εκτός λειτουργίας Εξωτερική παροχή ισχύος Απλοί αποκωδικοποιητές Προϊόντα οικιακού φωτισµού I (συµπεριλαµβανοµένων των λαµπτήρων πυρακτώσεως) Τηλεοράσεις Μέτρα που θα υποβληθούν προς έγκριση στην Επιτροπή το 2008 και το 2009 Λέβητες Θερµαντήρες νερού Πλυντήρια ρούχων και πιάτων Ψυγεία και καταψύκτες οικιακής χρήσης Επαγγελµατικά ψυγεία Ηλεκτρικοί κινητήρες Κυκλοφορητές (αρχικά στο πλαίσιο των ηλεκτρικών κινητήρων) Υπολογιστές Εξοπλισµός απεικόνισης Ηλεκτρικές αντλίες (αρχικά στο πλαίσιο των ηλεκτρικών κινητήρων) Ανεµιστήρες για εξαερισµό σε κτίρια εµπορικής χρήσης (αρχικά στο πλαίσιο των ηλεκτρικών κινητήρων) Κλιµατιστικά χώρου Οικιακοί ανεµιστήρες (αρχικά στο πλαίσιο των ηλεκτρικών κινητήρων) Άλλα µέτρα (προπαρασκευαστικές µελέτες που ολοκληρώνονται το 2009) Σύνθετοι αποκωδικοποιητές Στεγνωτήρια καθαριστηρίων Αναρροφητήρες σκόνης (ηλεκτρικές σκούπες) Προϊόντα οικιακού φωτισµού II (λαµπτήρες πυράκτωσης µε ανακλαστήρες και φωτιστικά) Λέβητες στερεών καυσίµων 13 Το χρονοδιάγραµµα έγκρισης είναι κατά προσέγγιση και µπορεί να αλλάξει, εφόσον προσαρµόζεται στην πραγµατική προόδο της προπαρασκευαστικής εργασίας. EL 12 EL

14 EL 13 EL