ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2019

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 27/5/19 ΧΡΟΝΟΣ: 2ΩΡΕΣ ΒΑΘΜΟΣ. ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ: ΕΠΤΑ (7) Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο μέρη. Να απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Τα ερωτήματα να απαντηθούν στο φύλλο εξέτασης, όχι στο εξεταστικό δοκίμιο. Να γράψετε στο εξεταστικό δοκίμιο και στο φύλλο εξέτασης τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο, τμήμα, ημερομηνία). Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp-Ex). ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1: Αληθινή φιλία υπάρχει τελικά; «Αληθινός φίλος είναι αυτός που παραβλέπει τις αποτυχίες σου και μπορεί να αντέξει τις επιτυχίες σου», είχε πει ο Doug Larson (Αμερικανός δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης εφημερίδας). Και εδώ που τα λέμε, δίκιο είχε. Τι να τον κάνεις τον φίλο, αν σε μια δύσκολη στιγμή «την κάνει με ελαφρά» ή σε μια μεγάλη σου επιτυχία, από μέσα του, σε φθονεί και σε ζηλεύει. Γενικώς, είμαι της άποψης «λίγοι και καλοί». Δε λέω, ωραίος ο χαβαλές δεξιά κι αριστερά, καλές κι οι έξοδοι από δω κι από κει, αλλά μην τα μπερδεύουμε. Άλλο φίλος-φίλη (μου) κι άλλο γνωστός-του γνωστού (μου) απ το facebook ή δεν ξέρω και γω τι άλλο. Αν σκεφτεί κανείς ότι ζούμε σε μια κοινωνία που προσπαθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να μας αποξενώσει, είναι μεγάλη υπόθεση να έχεις καταφέρει να κάνεις φίλους που σ αγαπάνε και νοιάζονται αληθινά για την πάρτη σου. Βέβαια, υπάρχει και η άποψη ότι δεν υπάρχει πραγματική φιλία και πως όλα είναι ένα παιχνίδι συμβιβασμού και συμφερόντων. Η αλήθεια είναι ότι άμα την έχεις «πατήσει», δύσκολα αλλάζεις γνώμη Αυτός άλλωστε είναι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι υποκρίνονται αρκετές φορές, σύμφωνα με γνώμες ψυχολόγων. Δείχνουν έναν άλλον εαυτό, γιατί φοβούνται μήπως δε γίνουν αποδεκτοί, ή πολύ απλά γιατί φοβούνται μην πληγωθούν ξανά, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται. Κάτι το οποίο, όταν γίνεται, δε δίνει περιθώρια να αναπτυχθεί μια φιλία με γερές βάσεις που θα αντέξει στο χρόνο, το έχουμε διαπιστώσει λίγο πολύ όλοι μας. 1

2 Όσον αφορά την εμπιστοσύνη, αυτό είναι κάτι που αναπτύσσεται με τον καιρό. Δεν περιμένεις αντάλλαγμα, απλώς είσαι εκεί όποτε χρειάζεται και πιστεύεις πως και ο άλλος θα κάνει το ίδιο για σένα. Κι όταν βλέπεις ότι επαληθεύεσαι, τότε η φιλία γίνεται ακόμα πιο δυνατή. Αν πάλι όχι, το ξεπερνάς και πας παρακάτω. «Οι σιωπές κάνουν τις πραγματικές συζητήσεις μεταξύ φίλων. Αυτό που μετράει δεν είναι να μιλάς, αλλά να μη χρειάζεται να μιλήσεις», είχε πει η συγγραφέας Margaret Lee Runbeck, κι από τότε που το διάβασα το έχω συχνά στο νου μου Χαβαλές =αστεϊσμός, πείραγμα, χαλαρή διάθεση «την κάνει με ελαφρά» = ( εδώ): σε εγκαταλείπει στη δύσκολη στιγμή Κείμενο: Κωνσταντίνα ΜπιτζήλουTweet Πηγή: (διασκευή) ΚΕΙΜΕΝΟ 2: Υπάρχουν αληθινοί φίλοι στο facebook και στο twitter; Ώρα 4. Όχι το απόγευμα. Τα ξημερώματα. Ακόμη μία νύχτα αγκαλιά με τον υπολογιστή. Πώς πέρασαν πάλι οι ώρες τόσο γρήγορα; Το facebook και το twitter, είναι εδώ και πολύ καιρό οι καλύτεροί μου φίλοι. Οποιαδήποτε ώρα είναι εκεί για μένα.[..] Συνήθως οι άνθρωποι του στενού μας κύκλου δεν είναι αντικειμενικοί. Σου δίνουν τις περισσότερες φορές δίκιο. Σου χαϊδεύουν τα αυτιά. Γιατί, ξέρουν ότι έχεις περάσει πολλά και δεν θέλουν να σε στενοχωρήσουν. Σε αντίθεση με τους «διαδικτυακούς φίλους». Εκείνοι σε γνωρίζουν μόνο μέσα από αυτά που γράφεις. Προσπαθούν να σε μάθουν μέσα από τα τραγούδια που ανεβάζεις. Εάν είσαι ευαίσθητος, αν είσαι σκληρός, αν έχεις χιούμορ, αν είσαι πεισματάρης. Όλα φαίνονται. Γιατί κακά τα ψέματα, όσο και αν θες να κρυφτείς, οι πράξεις σου σε προδίδουν! Νόμος. Σιγά σιγά η επικοινωνία σας γίνεται πιο συχνή. Σου λένε τα νέα τους, τους λες τα δικά σου. Σε νοιάζονται και τους νοιάζεσαι και εσύ. Μοιράζεστε τις ανησυχίες σας [..} Έχετε αναπτύξει μία σχέση φιλίας που μέρα με τη μέρα χτίζεται βήμα βήμα.[ ]Εκεί, βέβαια, διαπιστώνεις μετά λύπης ότι χάθηκε η επικοινωνία τετ-α-τετ που υπήρχε κάποτε. Οι άνδρες σταμάτησαν να φλερτάρουν τις γυναίκες. Δεν υπάρχει «παιχνίδι». Χθες βράδυ έτυχε να βγω και να πάω σε ένα κλαμπ με πολύ κόσμο. Νέοι και νέες χόρευαν και έπιναν. Κοίταζαν τον διπλανό τους και η επόμενη κίνησή τους ήταν να κοιτάζουν με ανυπομονησία την οθόνη του κινητού τους. Όχι επειδή περίμεναν κάποιο μήνυμα από το φίλο τους, αλλά για να γράψουν κάτι στους «διαδικτυακούς φίλους»! Το πιο αστείο, μάλιστα, είναι ότι κάποιοι από αυτούς βρίσκονταν στο ίδιο μέρος με εκείνους που επικοινωνούσαν. Εγώ τους παρατηρούσα. Ήθελα να δω αντιδράσεις. Όλοι, όμως, χαμογελούσαν όταν τα μάτια τους κολλούσαν στο κινητό τους και όχι στον διπλανό τους. «Τι κρίμα», είπα μέσα μου. Χάθηκαν το φλερτ, η επικοινωνία μεταξύ φίλων, οι γνωριμίες που κάναμε κάποτε στα νυχτερινά μαγαζιά. Όση ώρα τους έβλεπα να είναι πάνω από τα κινητά τους, τόσο εκνευριζόμουν. Μετά από λίγη ώρα γύρισα σπίτι. Το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να ανοίξω τον υπολογιστή μου. Να μπω στο facebook και στο twitter. «Δεν μπορείτε να συνδεθείτε. Παρακαλώ επικοινωνήστε με την εταιρία». Αυτό ήταν το μήνυμα που έλαβα στην οθόνη του υπολογιστή μου. Ήταν η ώρα 4. Με έπιασε πανικός. «Μου λείπουν οι φίλοι μου», είπα από 2

3 μέσα μου. Και εκεί κατάλαβα ότι και εγώ ήμουν ένας από εκείνους στο κλαμπ, που το κινητό τους ήταν η προέκταση του χεριού τους. Ήμουν εκείνη που κατέκρινα την συμπεριφορά τους. Ήμουν εκείνη που, αν είχε στο κινητό της το fb και το twitter, θα χασκογελούσε πάνω στην οθόνη, αδιαφορώντας για τους γύρω της. Ήμουν και εγώ «θύμα» της διαδικτυακής αυτής επικοινωνίας Μαρκέλλα Σαράιχα Ηλεκτρονική Διεύθυνση: I. Κατανόηση περιεχομένου (μονάδες 2) Α1.1. Το κοινό θέμα που πραγματεύονται τα πιο πάνω κείμενα είναι η φιλία. Ποια πτυχή αναπτύσσεται στο κείμενο 1 και ποια στο κείμενο 2; (μονάδα 0,5) Α1.2. Γιατί οι άνθρωποι σήμερα δεν επιδιώκουν στενούς παραδοσιακούς δεσμούς φιλίας; Να εντοπίσετε ένα (1) στοιχείο από κάθε κείμενο. (μονάδα 0,5) Α1.3. α) Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου 1. Να δώσετε ένα παράδειγμα από το κείμενο που να δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό σας. (μονάδα 0,5) β) Να γράψετε τον τύπο και το είδος του κειμένου 2. (μονάδα 0,5) II. Κατανόηση μορφής: (μονάδες 4) Α2. Οργάνωση λόγου: (μονάδα 1) Α2.1. α) Να γράψετε τη συνδετική λέξη με την οποία συνδέεται η 3η με την 4η παράγραφο του Κειμένου 1. β) Να γράψετε μια άλλη λέξη /φράση που θα μπορούσε να τις συνδέσει, διατηρώντας το ίδιο νόημα. (μονάδα 0,5) Α2.2. Να εντοπίσετε με ποιον απ τους τρεις παρακάτω τρόπους αναπτύσσεται η τέταρτη (4η ) παράγραφος του κειμένου 2. : - «Χθες βράδυ. εκνευριζόμουν»- και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας παραθέτοντας απόσπασμα από το κείμενο. Η 4η παράγραφος αναπτύσσεται με: α) Διαίρεση β)σύγκριση και αντίθεση γ) παραδείγματα (μονάδα 0,5) 3

4 A3. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα: ( μονάδες 2) Α3.1.α) Να αναγνωρίσετε την έγκλιση του υπογραμμισμένου ρήματος που χρησιμοποιεί ο συντάκτης του κειμένου 1 στην πιο κάτω φράση. «μπορεί να πει κανείς ότι η φιλία.» β) Τι θέλει να δηλώσει ο συντάκτης του κειμένου χρησιμοποιώντας την έγκλιση αυτή; (μονάδα 0,5) Α3.2. Να γράψετε τη χρονική βαθμίδα και το ποιόν ενέργειας του ρήματος που χρησιμοποιεί ο συντάκτης του κειμένου 2 στην πιο κάτω φράση. «Εγώ τους παρατηρούσα.» (μονάδα 0,5) Α3.3.α) Να αναγνωρίσετε το υποκείμενο του υπογραμμισμένου ρήματος στην πιο κάτω πρόταση. «Αν σκεφτεί κανείς ότι ζούμε σε μια κοινωνία.» (κείμενο 1) β) Να δηλώσετε τη μορφή του ( γραμματικός τύπος ). (μονάδα 0,5) Α3.4. Στην πιο κάτω πρόταση σας δίνονται υπογραμμισμένα τα αντικείμενα. Να αναγνωρίσετε ποιο είναι το άμεσο και ποιο το έμμεσο αντικείμενο. «Σου λένε τα νέα τους» (κείμενο 2) (μονάδα 0,5) Α4. Λεξιλογικά: (μονάδα 1) Α4.1.Να γράψετε τα συνθετικά μέρη της λέξης «κατέκρινα» του κειμένου 2. (μονάδα 0,5) Α4.2.Να σχηματίσετε δύο (2) νέες σύνθετες λέξεις αλλάζοντας το β συνθετικό της λέξης «απομακρύνονται» του κειμένου 1. (μονάδα 0,5) III. Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου: (μονάδες 8) Σε άρθρο που θα δημοσιεύσετε στην ιστοσελίδα του σχολείου σας, να αφηγηθείτε προσωπική σας εμπειρία που αποδεικνύει την αξία της πραγματικής φιλίας. Στη συνέχεια εξηγήστε στους συνομήλικούς σας τα κριτήρια με τα οποία επιλέξατε τον φίλο σας. (Λέξεις ) 4

5 ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) ΚΕΙΜΕΝΟ 1-ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ: «Για ένα παιδί που κοιμάται», Δήμητρα Χριστοδούλου Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο. Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο, Οι μηχανές, αποσταμένες μα άγρυπνες, Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος Κοντά στη σκάρα του ατμού, Με του αδελφού του το παλτό σκεπασμένος Ξεκουράζεται. Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο. Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι. Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα, Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα. Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του, Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο, Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα Μόλις θυμάται. Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του, Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα. Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας, Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου Ενός ανίκητου στρατηλάτη, Αλλά νά, σαν τα κέρματα στην τσέπη, Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη. Καμιά φορά πιο εγκάρδια Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας, Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό. ΚΕΙΜΕΝΟ 2- ΑΔΙΔΑΚΤΟ: «Το παιδί με τα κεράκια», Άγγελος Τερζάκης Μεγάλη Παρασκευή βράδυ. Σε μια άκρη της πλατείας που απλώνεται ολόγυρα σε κάποιαν από τις κεντρικές εκκλησίες της Αθήνας, ένα πιτσιρίκι, μια μπουκίτσα άνθρωπος, έχει στήσει το υπαίθριο «μαγαζί» του. Πουλάει κεράκια. Της δραχμής κεράκια, πάνω σ ένα στρωμένο χαρτί, γύρω και μέσα σ ένα κουτί χαρτονένιο. Ο μικρούλης διαλαλεί την πραμάτεια του με τη φωνή των παιδιών, που είναι δυνατή και καθαρή Πάρτε, πάρτε, πάρτε! Εδώ το φτηνό μαγαζί. [ ]Είναι ένα πλασματάκι με ελαττωματική διάπλαση, ρουφηγμένο από μέσα, στερημένο, ολοφάνερα λειψό στο ζύγι. Ένα κεφαλάκι 5

6 χωμένο σαν περίτρομο ανάμεσα στους στενούς ώμους, δύο ποδαράκια λιωμένα, σκελετωμένα, μια ματιά υποταγμένη, άφεγγη, δειλιασμένη, που θέλει όμως να ζήσει, να μη σβήσει, και πεταρίζει γύρω ανήσυχη. Ο μικρός κύκλος, που σχηματίστηκε κάποια στιγμή γύρω, σου υπέβαλλε παρήγορες σκέψεις για την ευαισθησία των ανθρώπων, για το καλό, σε τελευταία ανάλυση, ψυχικό τους υπόστρωμα. [..]Δεν έλειψε και ο περαστικός φωτορεπόρτερ, που απαθανάτισε δις το παιδάκι με τα κεράκια. Πιο ψηλά το κεφάλι σου! [..] Να κάνεις πως μετράς τα λεφτά σου.[..] Ισάριθμοι αυτοσχέδιοι σκηνοθέτες ρύθμιζαν την λήψη, και το μικρό είχε ζαλιστεί, δεν ήξερε τι να πρωτοκάνει, ποιον ν ακούσει, συμμορφωνόταν με του καθενός το πρόσταγμα, με κάτι μικρά, σπασμωδικά τινάγματα λαβωμένου πουλιού. [..] Καχεξία όχι παθολογική. Μια άλλη καχεξία, φρικτή, της φτώχειας, κάτι παρακάτω: της αθλιότητας, αυτή είναι η εικόνα που σου παρουσίαζε το παιδί.[ ]Οι συμπονετικές κυράδες του φιλοθεάμονος κοινού πιάσανε να συζητούν για την απονιά των γονέων που ρίξανε στο πεζοδρόμιο το έρημο παιδί να κτυπηθεί πρόωρα με τη ζωή, να βγάλει το ψωμί του, για τη στοργή που θα του λείπει, για το χάδι που δεν θα γνώρισε ποτέ. Απόμειναν με τη μιλιά στο στόμα. Κάπου από το σκοτάδι, είχε ξεπροβάλει τώρα μια άλλη ύπαρξη, που ζύγωσε το παιδί να το εφοδιάσει με νέα κεράκια. [ ]Ένας ανθρωπάκος νέος ήταν, τρισάθλιος, λιωμένος κυριολεχτικά μέσα στ αποφόρια του, που έπλεαν, κίτρινος σαν το κερί, λείψανο περιφερόμενο.[ ] Ο πατέρας. Τότε έγινε γύρω ασυναίσθητα, μια σιωπή. Ας ελπίσουμε σιωπή σεβασμού. [ ] Ήρθε πάνω σ αυτά και η μάνα, μια γυναικούλα το ίδιο καχεκτική, πικραμένη, με τα ξεγοφιασμένα παπούτσια της, το ψηλό μαντήλι της γύρω στο κεφάλι. Πούλαγε κι αυτή κεράκια. Τους κοίταζες και τους δύο γονιούς κι αναρωτιόσουν πού τη βρήκανε τη δύναμη τα δύο τούτα ναυάγια, να βγάλουν παιδί. [ ] Στον αέρα χαμοπετούσε η Μεγάλη Παρασκευή τ αρώματα της κρυφής άνοιξης, το πάθος του Λυτρωτή. Οι άνθρωποι ένιωθαν μιαν αόριστη διάθεση αγαθοεργίας. Την ανάγκη να γίνουν καλύτεροι. Κάτι τέτοιες βραδιές, τα ηθικά παραγγέλματα κυκλοφορούν στον αέρα, τ αναπνέεις θέλοντας και μη. Τέτοια και η διάθεση των περαστικών που στάθηκαν γύρω στο αδικημένο παιδάκι, το συμπόνεσαν, το μικροσυνέτρεξαν. Και σκόρπισαν. Στα μάτια τους, καθώς έφευγαν, το έβλεπες πως κιόλας είχαν αρχίσει να ξεχνάνε. Ο νους τους γύριζε αλλού. Έτσι είναι. Η συμπόνια μας, καλοπροαίρετη, παρήγορη, δεν έχει βάθος και συνέπεια. Η ανθρωπιά μας δεν είναι αρκετά δυνατή, για να οργανωθεί σε πράξη, ν αποσείσει το βάρος της κακής συνήθειας, ν αναθεωρήσει τη ζωή, τον κόσμο, να ξεσηκώσει την συνείδηση, να φουσκώσει σ αγανάκτηση, σε δημιουργικό πάθος. Επιπόλαια είναι κι εξανεμίζεται. Κι απορούμε ύστερα που ο κόσμος έχει γίνει άνω κάτω, παραξενευόμαστε που ζούμε δίχως τη γεύση του αύριο.[ ] 6

7 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε δύο (2) κοινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρωταγωνιστές στα κείμενα. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο (2) στοιχεία- φράσεις από κάθε κείμενο. (μονάδες 1,5) Β2. Να κρίνετε την συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στους πρωταγωνιστές και των δύο κειμένων. Να παραθέσετε ένα (1) παράδειγμα από κάθε κείμενο. (μονάδα 1) Β3. Σε ποιο είδος ποίησης (σύγχρονης ή παραδοσιακής) ανήκει το ποίημα (κείμενο 1); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με δύο (2) στοιχεία. (μονάδα 0,75) Β4. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ο συγγραφέας του κειμένου 2 επέλεξε τα γεγονότα να διαδραματίζονται βράδυ Μεγάλης Παρασκευής; (μονάδα 0,75) Β5. Εκτός από τη φτώχεια, ποιο άλλο κοινωνικό πρόβλημα παρουσιάζεται στα κείμενα; Υπάρχει αυτό το πρόβλημα στη σημερινή εποχή; Δικαιολογείστε την απάντησή σας σε κείμενο λέξεων (μονάδες 1,5) Β6.Το παιδί του κειμένου 1 κοιμάται στο εργοστάσιο κάτω από συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Να δώσετε δυο ( 2) στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη. (μονάδα 0,5) ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ Η ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ.... Ανθή Παλιομυλίτη Ιωάννα Μεταξά Β.Δ. Ανδρέας Γεδεών Αθηναΐς Χριστοφή Ανδρέας Καίλης 7