[διατιθεται δωρεαν] issn ιανουαριοσ-μαρτιοσ 2010 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ

Transcript

1 issn ιανουαριοσ-μαρτιοσ 2010 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ [διατιθεται δωρεαν] οι προοπτικές της δημόσιας τηλεόρασης ΜΜΕ & ελληνική εξωτερική πολιτική ο ICANN και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση του διαδικτύου η διαφήμιση στην παιδική τηλεόραση στην Ευρώπη εναλλακτικό περιεχόμενο στους κινηματογράφους η εικόνα στο διαδίκτυο 7 ανοιχτά ζητήματα για την Παιδεία στα Μέσα

2 Η διοργάνωση από το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο, Εργαστηρίου με θέμα «Η σχέση της Τηλεόρασης με την κινηματογραφική βιομηχανία στην εποχή της σύγκλισης» στις 16 Ιουνίου, στάθηκε αφορμή να ακουστούν μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για την επικρατούσα κατάσταση στην Ευρώπη, να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τους τρόπους και τις μεθόδους που έχουν οδηγήσει σε μερικές χώρες την κινηματογραφική βιομηχανία σε άνθιση. Με δεδομένο ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο η οπτικοακουστική βιομηχανία απασχολεί σημαντικό εργατικό δυναμικό (περίπου το 3% του συνόλου) είναι φανερό ότι έχουμε να κάνουμε με μια βιομηχανία που δεν παράγει μόνον πολιτιστικά προϊόντα, αλλά έχει αξιόλογη συμβολή (ή μπορεί να έχει) στην όλη οικονομία μιας χώρας. Στο πλαίσιο της «υποστήριξης» που παρέχει το Ι.Ο.Μ. σε φορείς της πολιτείας και στην οπτικοακουστική βιομηχανία έχει, από το 2006 ως σήμερα, οργανώσει τέσσερις ακόμη Ημερίδες με σχετικά θέματα. Και θα συνεχίσει να συγκεντρώνει και να παρουσιάζει στις εκδόσεις του στοιχεία για τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της κινηματογραφίας και της ευρύτερης οπτικοακουστικής παραγωγής. Στο πρόσφατο Εργαστήριο επισημάνθηκε από τους ξένους κυρίως ομιλητές το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν έχουν νομικές δεσμεύσεις ενίσχυσης του κινηματογράφου, γνωρίζοντας τη σημασία που έχει και στην παραγωγή περιεχομένου για τα προγράμματά τους, επενδύουν στον κινηματογράφο. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που ενώ οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν νομική υποχρέωση να ενισχύουν την κινηματογραφία (ήδη με νόμο του 1989) αποφεύγουν να ανταποκριθούν σ αυτή. Με την ανοχή, αν όχι την συνενοχή της πολιτείας-αν θεωρήσουμε ότι η ισχύουσα νομοθεσία εσκεμμένα τους αφήνει παράθυρα διαφυγής. Στο πλαίσιο του Εργαστηρίου, το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων πρότεινε τη δημιουργία από το Υπουργείο Πολιτισμού ενός κεφαλαίου για τις οπτικοακουστικές παραγωγές στο οποίο η δημόσια τηλεόραση θα εισφέρει το 10% του ανταποδοτικού τέλους που εισπράττει, οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί το 4% των διαφημιστικών εσόδων τους, ενώ θα πρέπει να υπάρξει και κάποιος διακανονισμός για τις υποχρεώσεις των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών (με την εξαίρεση της συνδρομητικής τηλεόρασης, η οποία τηρεί τα χρόνια της λειτουργίας της τις υποχρεώσεις της στον κινηματογράφο) τα τελευταία 19 χρόνια! Φυσικά, για να υπάρξει ουσιαστική ανάπτυξη της ελληνικής κινηματογραφίας δεν αρκούν μόνον μεγαλύτερα κεφάλαια απ όσα διατίθενται τα τελευταία ιδίως χρόνια. Απαιτείται αλλαγή των διαδικασιών, αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και, κυρίως, αλλαγή νοοτροπίας όλων των παραγόντων. Πρέπει να δημιουργηθεί βιομηχανία κι όχι πολλές μικρές οικοτεχνίες της μιας ταινίας. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να απομακρυνθούμε από την φιλοσοφία του auteur. Άλλωστε οι auteur παγκοσμίως δεν είναι περισσότεροι από τις χήνες με τρία πόδια.. Ροδόλφος Μορώνης Πρόεδρος Διευθυντής ΙΟΜ

3 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Ο ICANN & Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΜΜΕ & ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ... ΖΩΝΤΑΝΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 58 ΠΑ & ΠΡΑΓΜΑΤΑ 68 7 ΑΝΟΙΧΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 62 ΩΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ: ΠΡΟΣ περιεχόμενα Eκδότης Ροδόλφος Μορώνης Αρχισυντάκτης Πολυδεύκης Παπαδόπουλος Επιστημονικός Σύμβουλος Στέλιος Παπαθανασόπουλος Σύμβουλος Έκδοσης Αλέξανδρος Πρίφτης Συντακτική Ομάδα Eιρήνη Ανδριοπούλου, Ελένη Ζώντου, Πέπη Καλογήρου, Χρυσούλα Λιάτσου, Κωνσταντίνος Παπαβασιλόπουλος, Δήμητρα Στεφανάτου Design & DTP Δημήτρης Στεβής (sidheog72@yahoo.com) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ, Φραγκούδη 11 & Αλ. Πάντου, Καλλιθέα, Αθήνα τηλ.: fax: iom@iom.gr http:

4 4 ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ο π τ ι κ ο α κ ο υ σ τ ι κ ο π α ρ α τ η ρ η τ η ρ ι ο 8 τ ο ευ ρ ω π α ϊ κ ο ο π τ ι κ ο α κ ο υ σ τ ι κ ο π α ρ α τ η ρ η τ η ρ ι ο π α ρ ο υ σ ι α ζ ε τ α ι 13 ε ρ ε υ ν ε σ & εκ δ ο σ ε ι σ τ ο υ ευ ρ ω π α ϊ κ ο υ ο π τ ι κ ο α κ ο υ σ τ ι κ ο υ π α ρ α τ η ρ η τ η ρ ι ο υ

5 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ευρωπαϊκό οπτικοακουστικό παρατηρητήριο ΜΙΑ «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΙΚΗ» ΜΑΤΙΑ ΣΕ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΘΕΣΜΟ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ του Κωνσταντίνου Παπαβασιλόπουλου* 4 * Ερευνητής του ΙΟΜ

6 Μια παροιμία λέει «ότι μπορείς να το μετρήσεις μπορείς να το νικήσεις» θέλοντας να δείξει τη σημασία που έχει η σωστή, προσεκτική, λεπτομερής και αποτελεσματική μελέτη, προετοιμασία, καταγραφή ενός φαινόμενου ή ενός προβλήματος προκειμένου να το λύσουμε. Αυτή η παροιμία μεταφραζόμενη στην εποχή μας, εποχή της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και της ταχύτητας με την οποία επιθυμούμε να αντιμετωπίζουμε τα θέματα, θα αποκάλυπτε τη σημασία της επιστήμης της στατιστικής και την αξία της συλλογής επεξεργασίας, διασταύρωσης και δημοσιοποίησης προς αξιοποίηση στατιστικών δεδομένων. Τα στατιστικά αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια π.χ. των πολιτικών που θέλουν να συντάξουν μια πολιτική κατεύθυνση, που θέλουν να εκπονήσουν σχέδια και στρατηγικές για την ανάπτυξη κάποιου τομέα δημόσιας δραστηριότητας. Η οπτικοακουστική πολιτική, δηλαδή η πολιτική για την υποστήριξη και ανάπτυξη τόσο της βιομηχανίας όσο και της αγοράς των οπτικοακουστικών προϊόντων και υπηρεσιών στην Ευρώπη, είναι ένας τομέας υψηλής προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένας τομέας που βρίσκεται στον κύριο άξονα υποστήριξης της Ατζέντας της Λισαβόνας, η οποία κατέχει κομβική θέση στην προσπάθεια δημιουργίας της Ευρώπης της Κοινωνίας της Γνώσης δηλαδή της Ευρώπης που βασίζεται στις νέες ψηφιακές τεχνολογίες της γνώσης για την ενδυνάμωση της οικονομικής της ισχύος και την παράλληλη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Ταυτόχρονα, η οπτικοακουστική πολιτική οφείλει να υπηρετεί τη διατήρηση και ενίσχυση της διακριτής πολιτισμικής φυσιογνωμίας της Ευρώπης αλλά και κάθε χώρας, κάθε λαού της Γηραιάς Ηπείρου, με παράλληλη υποστήριξη του πολιτικού, πολιτισμικού και κοινωνικού πλουραλισμού και πολυμορφίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωρίζει ότι χωρίς αξιόπιστα και μετρήσιμα στατιστικά δεδομένα δεν είναι εφικτή η παρακολούθηση και ανάλυση των τάσεων και των προοπτικών της ευρωπαϊκής βιομηχανίας των οπτικοακουστικών. Δεν είναι εύκολος ο εντοπισμός των πιθανών προβληματικών περιοχών, των τομέων που χρειάζονται ενίσχυση, ούτε η ολοκληρωμένη παρακολούθηση όλης της διαδικασίας παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών και της μετέπειτα διάθεσής τους στην αγορά. Στην ουσία είναι πρακτικώς αδύνατο να σχεδιασθεί κλαδική πολιτική χωρίς τη συγκέντρωση, μελέτη και ανάλυση στατιστικών δεδομένων. Ωστόσο, οι πολιτικές ενίσχυσης και υποστήριξης της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας, με βασικό πυλώνα το Πρόγραμμα MEDIA, στηρίζονται στην αξιόπιστη και λεπτομερή καταγραφή των αποτελεσμάτων που αυτές οι 5

7 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ευρωπαϊκο οπτικοακουστικο παρατηρητηριο πολιτικές παράγουν, με βασική στόχευση την κατεύθυνση των πόρων σε εκείνους τους τομείς που μπορούν να τους αξιοποιήσουν καλύτερα. Σύντομα διαπιστώθηκε ότι αυτή η αξιόπιστη και λεπτομερής καταγραφή πρέπει να γίνεται κεντρικά, πρέπει δηλ. να υπάρχει ένας ειδικός φορέας επενδυμένος με τη θεσμική αίγλη των ευρωπαϊκών οργάνων και ο οποίος να είναι επιφορτισμένος με τη συλλογή, επεξεργασία και δημοσιοποίηση των στατιστικών δεδομένων. Και εγένετο το Παρατηρητήριο. Η ανάγκη δημιουργίας ενός ειδικού φορέα, όπως είδαμε, ήταν επιτακτική πόσω μάλλον που από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 παρουσιάζονται δύο εξελίξεις οι οποίες είχαν τη δυναμική να επηρεάσουν πολύ, προοπτικά, το καθεστώς της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στη Γηραιά Ήπειρο. Η πρώτη αφορούσε την αλματώδη ανάπτυξη της ιδιωτικής τηλεόρασης σε όλες της χώρες, αρχικά μόνο της Δυτικής Ευρώπης αλλά ως το τέλος της δεκαετίας και της Ανατολικής. Η δεύτερη είχε να κάνει με την όλο και μεγαλύτερη διείσδυση του Αμερικανικού Κινηματογράφου στην Ευρώπη, ο οποίος κυριαρχούσε όχι μόνο στις σκοτεινές αίθουσες αλλά και στις τηλεοπτικές οθόνες των Ευρωπαίων, μια και τα αυξανόμενα ιδιωτικά ελεύθερα και συνδρομητικά κανάλια προσέφευγαν στο Χόλυγουντ για να αποκτήσουν περιεχόμενο που θα προσήλκυε μεγάλο κοινό. Το Δεκέμβριο του 1992, μετά από αρκετές ζυμώσεις, διαφωνίες και συναλλαγές (όπως τα περισσότερα που αποφασίζονται στην ΕΕ) ιδρύθηκε στο Στρασβούργο το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο. Τα ιδρυτικά μέλη αυτού του νέου φορέα ήταν τα 33 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα Eureka Audiovisual (πρόγραμμα που ενίσχυε κυρίως την υιοθέτηση της τεχνολογικής καινοτομίας ως υποστηρικτικός πυλώνας της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας) μαζί με το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης, τις πιο σημαντικές επαγγελματικές οργανώσεις του οπτικοακουστικού τομέα στην Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Κομισιόν συμμετείχε εκπροσωπώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό γιατί η πληροφόρηση που θα παρείχε το Παρατηρητήριο θα βοηθούσε τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να κατανοήσουν καλύτερα τις εθνικές αγορές τους μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ως έδρα του νέου οργανισμού ορίστηκε η πόλη του Στρασβούργου, η οποία στεγάζει επίσης και το Συμβούλιο της Ευρώπης αλλά και την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το Παρατηρητήριο ιδρύθηκε με σκοπό «να βελτιώσει τη διακίνηση της πληροφορίας εντός της οπτικοακουστικής βιομηχανίας, να προωθήσει μια πιο ξεκάθαρη όψη της αγοράς και μια μεγαλύτερη διαφάνεια. Υλοποιώντας τα ανωτέρω, το Παρατηρητήριο θα πρέπει να δώσει προσοχή στην αξιοπιστία και συμβατότητα της πληροφορίας, καθώς και στη δυνατότητα αυτή να είναι συγκρίσιμη. Ειδικότερα, καθήκον του Παρατηρητηρίου είναι να συλλέγει και να επεξεργάζεται πληροφορίες και στατιστικά του οπτικοακουστικού τομέα (ήτοι νομική, οικονομική πληροφόρηση και πληροφορία για το πρόγραμμα) εξαιρώντας οποιαδήποτε ρυθμιστική δραστηριότητα ή ορισμό τεχνολογικών ή άλλων προτύπων καθώς και να θέτει αυτές τις πληροφορίες και τα στατιστικά στη διάθεση των επαγγελματιών και των αντιπροσώπων των μελών του Εκτελεστικού Συμβουλίου». Αυτά αναφέρει η Απόφαση (92)70 με τίτλο «Εγκαθιδρύοντας ένα Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο» την οποία έλαβε η Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 15 Δεκεμβρίου 1992 (γενέθλιος ημέρα του Παρατηρητηρίου). Η Ελλάδα ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του νέου αυτού ευρωπαϊκού θεσμού. Με ποια μέσα και με ποιο τρόπο μπορεί το Παρατηρητήριο να εκπληροί το σκοπό του; Σύμφωνα, πάλι, με την Απόφαση (92)70 «θα πρέπει να επιτύχει τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών προμηθευτών πληροφορίας και να διαμορφώσει πολιτική διαπραγμάτευσης, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιεί αλλά και να διακινεί τα στοιχεία, σεβόμενη παράλληλα την ανεξαρτησία αλλά και την εμπιστευτικότητα της πληροφορίας που παρέχουν οι επαγγελματίες». Στην ουσία το Παρατηρητήριο μπορεί να επιτύχει το στόχο του, δημιουργώντας ένα δίκτυο από συνεργαζόμενους φορείς, οργανισμούς, εταιρίες ή και ιδιώτες οι οποίοι θα εξασφαλίζουν τη συνεχή, αδιάλειπτη και αξιόπιστη ροή πληροφοριών και στατιστικών δεδομένων. Το Παρατηρητήριο εξ αρχής επεδίωξε την εναρμόνιση κάποιων κανόνων ως προς τη συλλογή στατιστικών από τις πηγές του διότι, και σε αυτόν τον τομέα, η Ευρώπη αποδείχθηκε ότι ήταν ένα «μωσαϊκό» αφού κάθε χώρα είχε τη δική της μεθοδολογία, τα δικά της μέτρα, ενώ επίσης δεν συγκέντρωναν όλες οι χώρες τα ίδια δεδομένα. Από αυτή και μόνο την άποψη, δηλαδή από το γεγονός ότι δημιούργησε από το μηδέν και θεμελίωσε πολύ αξιόπιστα, ένα μηχανισμό για τη συλλογή, επεξεργασία και κυρίως ουσιαστική αξιοποίηση των στατιστικών δεδομένων προς όφελος του συνόλου της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας και αγοράς και των επαγγελματιών του χώρου, καταδεικνύεται η σημασία του Παρατηρητηρίου και ο στρατηγικός στόχος που εξυπηρετεί η ίδρυσή του. Το Θεσμικό Πλαίσιο και η Διάρθρωση του Παρατηρητηρίου Το Παρατηρητήριο δημιουργήθηκε εντός του πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως είδαμε, λαμβάνοντας νομικά τη μορφή μιας «μερικής και διευρυμένης συμφωνίας». Οι «μερικές συμφωνίες» δεν αποτελούν διεθνείς συμφωνίες αλλά μια ειδική μορφή διεθνούς συνεργασίας εντός του Συμβουλίου της Ευρώπης και χαρακτηρίζονται «μερικές» διότι εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια κάθε κράτους-μέλους εάν θα συμμετάσχει ή όχι. Επίσης, οι μερικές συμφωνίες έχουν τους δικούς τους προϋπολογισμούς και μεθόδους εργασιών, οι οποίες καθορίζονται αποκλειστικά από τα μέλη τους. Διευρυμένη καλείται η συμφωνία διότι μπορούν να συμμετέχουν ακόμα και μη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως συμβαίνει π.χ. με την περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Παρατηρητήριο έχει μια «δομική σύνδεση» με το Συμβούλιο της Ευρώπης, γεγονός που του προσφέρει διεθνή ορατότητα και αναγνώριση, ενώ η πληροφόρηση που παρέχει γίνεται αυτόματα σεβαστή ως ουδέτερη από πολιτικές ή οικονομικές σκοπιμότητες. 6

8 Το Παρατηρητήριο εστιάζει κυρίως στην παραγωγή έργου που θα αξιοποιηθεί από τους επαγγελματίες και τη βιομηχανία. Οι έρευνές του είναι περισσότερο έρευνες αγοράς παρά επιστημονικές μελέτες, με κύριους τομείς ενδιαφέροντος τον :κινηματογράφο, την τηλεόραση, το βίντεο / DVD και τον συνεχώς αναπτυσσόμενο τομέα των Νέων Μέσων Σε αυτά τα τέσσερα πεδία το Παρατηρητήριο υλοποιεί ετησίως μελέτες και ειδικές έρευνες ενώ παρέχει στα μέλη του υπηρεσίες πληροφόρησης για τις αγορές και τα στατιστικά δεδομένα, τη νομοθεσία και τις ρυθμιστικές εξελίξεις, την παραγωγή και χρηματοδότηση οπτικοακουστικού περιεχομένου. Ο βασικός εκτελεστικός βραχίονας του Παρατηρητηρίου είναι το Εκτελεστικό του Συμβούλιο. Σ αυτό εκπροσωπούνται ισότιμα όλα τα μέλη του, δηλαδή οι 35 χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, με δικαίωμα μιας ψήφου για κάθε μέλος. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο συγκαλείται δύο φορές ετησίως. Είναι, επίσης, υπεύθυνο για την επιλογή του Εκτελεστικού Διευθυντή του Παρατηρητηρίου, που έχει το καθήκον της καθημερινής διαχείρισης των ζητημάτων του οργανισμού και ο οποίος προεδρεύει μαζί με τον εκπρόσωπο της χώρας που έχει την Προεδρία του Παρατηρητηρίου στο Εκτελεστικό Συμβούλιο. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο για τη λήψη αποφάσεων στα κυριότερα ζητήματα που αφορούν τον οργανισμό, όπως είναι ο προϋπολογισμός και γενικά η χρηματοδότηση των δράσεων του Παρατηρητηρίου, η έγκριση του Προγράμματος Δράσης (Action Plan), η διεύρυνση του ερευνητικού έργου με την ενίσχυση του επιστημονικού δυναμικού του Παρατηρητηρίου κ.α. Οι αποφάσεις λαμβάνονται συνήθως με ενισχυμένη πλειοψηφία ( τα 2/3 των ψήφων των παρευρισκομένων μελών εφόσον αυτά είναι περισσότερα του 50%+1), αλλά υπάρχουν και ζητήματα για τα οποία απαιτείται ομόφωνη απόφαση. Ένα τέτοιο ζήτημα, που έχει ταλαιπωρήσει ιδιαίτερα το Παρατηρητήριο, είναι η «Απόφαση του Porvoo» (στην οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια). Επίσης ο ετήσιος προϋπολογισμός, καθώς και ο αριθμός του προσωπικού που θα απασχολείται στο Παρατηρητήριο, απαιτούν λήψη απόφασης με ομοφωνία. Ένα άλλο όργανο του Παρατηρητηρίου είναι η Συμβουλευτική Επιτροπή (Advisory Committee). Σ αυτήν δικαίωμα συμμετοχής έχουν φορείς και οργανισμοί στους οποίους έχει αποδοθεί το καθεστώς των συν-εταίρων (partners) από το Εκτελεστικό Συμβούλιο. Πρόκειται κυρίως για τις μεγάλες επαγγελματικές οργανώσεις και ομοσπονδίες της οπτικοακουστικής βιομηχανίας της Γηραιάς Ηπείρου (ενδεικτικά : η Ένωση Ιδιωτικών Τηλεοπτικών Σταθμών της Ευρώπης, η Συμμαχία των Ευρωπαϊκών Κινηματογραφικών Εταιριών, η Ευρωπαϊκή Ένωση Παροχέων Διαδικτύου, η Ομοσπονδία των Σεναριογράφων της Ευρώπης, η Παγκόσμια Οργάνωση Πνευματικής Ιδιοκτησίας κ.α.). Η Επιτροπή συνέρχεται μία φορά κατ έτος στο Στρασβούργο και συμβουλεύει το Παρατηρητήριο για τις ανάγκες και τις απαιτήσεις πληροφόρησης των επαγγελματιών. Πάνω στις απαιτήσεις αυτές το Παρατηρητήριο καταστρώνει το ετήσιο Πλάνο Δράσης του. Παράλληλα, πέραν του πλαισίου συνεταιρισμού μέσω της Συμβουλευτικής Επιτροπής, το Παρατηρητήριο έχει συστήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο επαφών με τις επαγγελματικές οργανώσεις το οποίο λειτουργεί ως πηγή πληροφόρησης και στατιστικών που αξιοποιούνται στις εκδόσεις και τις βάσεις δεδομένων. Για να γίνει ένας φορέας ή οργανισμός μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής πρέπει να τύχει της εγκρίσεως του Εκτελεστικού Συμβουλίου, ενώ το τελευταίο έχει το δικαίωμα, εφόσον βέβαια κρίνει ότι είναι απαραίτητο, να απευθύνει πρόσκληση σε φορείς ή οργανισμούς που δεν είναι μέλη της Επιτροπής να συμμετάσχουν στις συνεδριάσεις της, χωρίς να έχουν το δικαίωμα ψήφου. Η Συμβουλευτική Επιτροπή λαμβάνει τις αποφάσεις κατόπιν ψηφοφορίας των μελών της και εφόσον μια πρόταση συγκεντρώνει τουλάχιστον τα 2/3 των ψήφων. Τέλος, εκτός του Εκτελεστικού Συμβουλίου και της Συμβουλευτικής Επιτροπής, ένα άλλο όργανο είναι η Επιτροπή επί των Οικονομικών (Financial Committee). Αυτή συντίθεται από τους αντιπροσώπους της Επιτροπής Υπουργών των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης (συνήθως είναι οι διπλωματικοί αντιπρόσωποι, στο βαθμό του πρέσβεως, κάθε κράτους μέλους του Συμβουλίου) και έχει ως καθήκον τον έλεγχο και την έγκριση του ετήσιου προϋπολογισμού του Παρατηρητηρίου. Πεδία Δραστηριότητας και Παραγωγής Εργου Το Παρατηρητήριο εστιάζει κυρίως στην παραγωγή έργου το οποίο θα αξιοποιηθεί από τους επαγγελματίες και τη βιομηχανία, οι έρευνές του είναι περισσότερο έρευνες αγοράς παρά επιστημονικές μελέτες, άσχετα εάν ακόμα και οι τελευταίες δεν λείπουν. Οι κύριοι τομείς ενδιαφέροντος είναι : Κινηματογράφος Τηλεόραση Βίντεο / DVD Ο συνεχώς αναπτυσσόμενος τομέας των Νέων Μέσων Σε αυτά τα τέσσερα πεδία ενδιαφέροντος το Παρατηρητήριο υλοποιεί ετησίως μελέτες και ειδικές έρευνες ενώ παρέχει στα μέλη του υπηρεσίες πληροφόρησης για : Αγορές και Στατιστικά Δεδομένα Νομοθεσία και Ρυθμιστικές Εξελίξεις Παραγωγή και Χρηματοδότηση Οπτικοακουστικού Περιεχομένου. Κύριοι αποδέκτες του έργου του Παρατηρητηρίου και ομάδεςστόχοι που θέλει να εξυπηρετήσει ο οργανισμός είναι: οι ειδικοί και οι εμπειρογνώμονες της οπτικοακουστικής αγοράς, συμπεριλαμβανομένων όσων λαμβάνουν αποφά- 7

9 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ευρωπαϊκο οπτικοακουστικο παρατηρητηριο σεις σε υπουργεία και κρατικούς φορείς οι υπεύθυνοι τύπου των αρμόδιων δημόσιων φορέων και οι δημοσιογράφοι οι ερευνητές και οι πανεπιστημιακοί σχετικών αντικειμένων οι νομικοί και οι σύμβουλοι συναφών επιχειρήσεων. Η διάρθρωση του Παρατηρητηρίου διακρίνεται σε δύο ερευνητικά τμήματα, τα οποία υλοποιούν το σύνολο του μελετητικού, επιστημονικού έργου του οργανισμού. Πρόκειται για το Τμήμα Πληροφόρησης για τις Αγορές και τη Χρηματοδότηση (Department for Information on Markets and Financing) και το Τμήμα Νομικής Πληροφόρησης (Department for Legal Information). To Τμήμα Πληροφόρησης για τις Αγορές και τη Χρηματοδότηση έχει ως επικεφαλής τον Δρα Andre Lange και είναι υπεύθυνο για τη συλλογή, επεξεργασία και δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν την ευρωπαϊκή οπτικοακουστική αγορά, την ανάπτυξη των υπηρεσιών που παρέχει, τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο, τις πολιτικές που ακολουθούν τα κράτη-μέλη προκειμένου να ενισχύσουν και να βελτιώσουν την αγορά τους, τις διαδικασίες χρηματοδότησης και οικονομικής ενίσχυσης της οπτικοακουστικής παραγωγής, την παρακολούθηση των τάσεων στον τομέα της απασχόλησης στην οπτικοακουστική βιομηχανία κ.α. Είναι υπεύθυνο για την έκδοση του ετήσιου Yearbook που περιλαμβάνει τρεις τόμους (ο 1ος καλύπτει την τηλεοπτική αγορά σε 35 ευρωπαϊκές χώρες, ο 2ος καλύπτει τις τάσεις της τηλεοπτικής βιομηχανίας & αγοράς και ο 3ος την αγορά του κινηματογράφου και του βίντεο στις ίδιες χώρες). Επίσης δημοσιεύει κάθε χρόνο ειδικές έρευνες, όπως για την αγορά του Video On Demand στην Ευρώπη, για τις εταιρίες διανομής κινηματογραφικών έργων, για τη δημόσια χρηματοδότηση του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών έργων, για τις τάσεις στην παγκόσμια κινηματογραφική αγορά (η παρουσίαση της έκδοσης αυτής γίνεται στις Κάνες κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ και είναι πολύ δημοφιλής). Επίσης έχει την ευθύνη διαχείρισης της βάσης δεδομένων LUMIERE (συγκεντρώνει τα δεδομένα από τις πωλήσεις εισιτηρίων στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γηραιάς Ηπείρου), της KORDA (συγκεντρώνει δεδομένα για τη δημόσια χρηματοδότηση του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών έργων στην Ευρώπη) και της MAVISE (συγκεντρώνει δεδομένα για την τηλεοπτική αγορά και το τηλεοπτικό προφίλ όλων των κρατών της Ευρώπης). Η τελευταία βάση δεδομένων, ειδικότερα, MAVISE, χρησιμοποιείται έντονα από τη Γενική Διεύθυνση για την Κοινωνία της Πληροφορίας της Ε.Ε. προκειμένου να βασίζει τις πολιτικές που προωθεί σε αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία. Το Τμήμα Νομικής Πληροφόρησης έχει επικεφαλής την Δρα Susanne Nikoltchev και είναι υπεύθυνο για τη συλλογή, επεξεργασία και δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν το ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής αγοράς, τις επιμέρους εθνικές νομοθεσίες, το φορολογικό δίκαιο που αφορά τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο τομέα, το εργατικό δίκαιο, το δίκαιο των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων κ.α. Εκδίδει ένα μηνιαίο newsletter με το όνομα IRIS-Legal Observations (ΙΡΙΣ-Νομικές Παρατηρήσεις) που καλύπτουν τις πρόσφατες εξελίξεις σε κάθε κράτος-μέλος, καθώς και τις εκδόσεις IRIS Special και IRIS Plus όπου αναπτύσσονται πιο εκτενώς κάποια επίκαιρα ζητήματα της νομοθεσίας και του ρυθμιστικού πλαισίου. Αρκετές φορές υπό την αιγίδα του Τμήματος εκδίδονται και τα πρακτικά ημερίδων, συνεδρίων και workshops με το ίδιο αντικείμενο. Παράλληλα, το Τμήμα είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση της βάσης δεδομένων IRIS Merlin, η οποία καλύπτει τα νομικά τεκταινόμενα στα κράτη-μέλη. Επίσης και τα δύο Τμήματα συχνά απαντούν σε ερωτήματα που τους απευθύνουν είτε κρατικοί φορείς και κυβερνητικές υπηρεσίες, είτε επαγγελματικές οργανώσεις είτε ακόμα και δημοσιογράφοι, ενώ στελέχη των δύο τμημάτων συμμετέχουν, συνήθως με την ιδιότητα του ομιλητή, σε δεκάδες συνέδρια και ημερίδες κάθε χρόνο είτε αυτά οργανώνονται από το ίδιο το Παρατηρητήριο είτε από τρίτους φορείς. Όλες οι εκδόσεις του Παρατηρητηρίου είναι τρίγλωσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά), αφού από την ίδρυσή του καθοριστήκαν ως επίσημες γλώσσες του οι τρεις συγκεκριμένες. Η εναλλασσόμενη Προεδρία και η «Απόφαση Porvoo» To Παρατηρητήριο έχει θεσπίσει το θεσμό της εναλλασσόμενης Προεδρίας. Στην ουσία βασίζεται στο καθεστώς που ισχύει για τις εναλλασσόμενες Προεδρίες στην Ε.Ε. Η μόνη διαφορά είναι ότι στην περίπτωση του Παρατηρητηρίου η διάρκεια της εκάστοτε Προεδρίας είναι δωδεκάμηνη και όχι εξάμηνη. Κάθε έτος λοιπόν κάποιο κράτος-μέλος ασκεί τα καθήκοντα του Προέδρου και συνεργάζεται με τον Εκτελεστικό Διευθυντή για τη σωστή οργάνωση των συνεδριάσεων του Εκτελεστικού Συμβουλίου και την προώθηση των εργασιών του οργανισμού. Η χρηματοδότηση του Παρατηρητηρίου γίνεται, κατά κύριο λόγο, μέσω των ετήσιων εισφορών των κρατών-μελών του, ενώ τα συνολικά έσοδα του συνίστανται από τα ακόλουθα : Τις ετήσιες υποχρεωτικές εισφορές των κρατών-μελών Επιπλέον εθελοντικές χρηματοδοτήσεις από τα κράτημέλη Πληρωμές για υπηρεσίες που παρέχει το Παρατηρητήριο Οιεσδήποτε άλλες πληρωμές, δωρεές ή κληρονομιές Τα οποιαδήποτε χρεωστικά υπόλοιπα των περασμένων οικονομικών χρήσεων Οι ραγδαίες εξελίξεις που φέρνει η ψηφιακή τεχνολογία και η σύγκλιση των τεχνολογιών της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και της τηλεοπτικής μετάδοσης οδήγησε το Εκτελεστικό Συμβούλιο που έλαβε χώρα στην πόλη Porvoo της Φινλανδίας τον Ιούνιο του 2003 στη λήψη της απόφαση ενίσχυσης και εμπλουτισμού της ομάδας των ερευνητών-αναλυτών με έναν ειδικό στον τομέα των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και έναν ειδικό στον τομέα του φορολογικού δικαίου. Η απόφαση αυτή, η «Απόφαση Porvoo» όπως ονομάζεται έκτοτε, παρότι συνιστά 8

10 μια λογική διαδρομή που θα πρέπει να ακολουθήσει το Παρατηρητήριο (μιας και σε αντίθετη περίπτωση δεν θα είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις ανάγκες των μελών του και των επαγγελματιών), επτά χρόνια μετά δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Και δεν έχει διότι κάποια μέλη του Παρατηρητηρίου δεν επιθυμούν να καταβάλλουν τις αυξημένες εισφορές (κατά περίπου 10%) που είναι απαραίτητες για να χρηματοδοτηθεί αυτή η δράση. Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται το Παρατηρητήριο σε αδυναμία να παρακολουθήσει τις εξελίξεις σε πολύ καίρια ζητήματα της οπτικοακουστικής αγοράς που άπτονται των νέων ψηφιακών μέσων (π.χ. IPTV, τηλεόραση σε κινητά, χρήση του διαδικτύου ως τηλεοπτικής πλατφόρμας, επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, ψηφιακός κινηματογράφος κ.α.). Η μη υλοποίηση της απόφασης συνιστά την πρώτη «δομική» κρίση του οργανισμού, κρίση την οποία σύμφωνα με πρόσφατες εξελίξεις θα κατορθώσει να υπερβεί. Καταδεικνύει εντούτοις, τα περιθώρια κίνησης που έχει και τα οποία, ιδιαίτερα στην περίοδο οξείας οικονομικής κρίσης που ζούμε, δυστυχώς είναι μάλλον περιορισμένα. Η Ελλάδα στο «τιμόνι» του Παρατηρητηρίου δύο φορές Η Ελλάδα ανήκει στα ιδρυτικά μέλη του Παρατηρητηρίου και στην δεκαοκταετή πορεία αυτού του Ευρωπαϊκού οργανισμού έχει συμμετάσχει σε όλες τις δράσεις και πρωτοβουλίες που στόχευαν στην ενίσχυση, ανάπτυξη και περαιτέρω εδραίωση του. Η Ελληνική συμβολή ήταν ουσιαστική και αποτελεσματική. Η χώρα μας έχει ασκήσει την προεδρία του Παρατηρητηρίου δύο φορές. Η πρώτη ήταν το 1999 με Πρόεδρο του ΙΟΜ την κα Όλγα Κλειαμάκη και η δεύτερη φέτος (2010) με Πρόεδρο τον κο Ροδόλφο Μορώνη. Το 1999 η προεδρία αφορούσε και το Οπτικοακουστικό Εύρηκα, οργανισμό ο οποίος έπαψε να λειτουργεί από το 2002, και συνδέθηκε με δύο πολύ επιτυχημένες συνόδους, στην Ελούντα της Κρήτης τον Ιούνιο και στο Στρασβούργο τον Νοέμβριο. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής προεδρίας το Παρατηρητήριο τόνωσε το status του ως η κατ εξοχήν ανεξάρτητη πηγή πληροφόρησης για τα οπτικοακουστικά, ενώ για πρώτη φορά σημειώθηκε η ανάγκη το Παρατηρητήριο να λαμβάνει υπόψη του τη σύγκλιση των οπτικοακουστικών με την πληροφορική και τις τηλεπικοινωνίες για την υλοποίηση του ερευνητικού του έργου. Επίσης η Ελληνική προεδρία, αναλαμβάνοντας σε μια δύσκολη συγκυρία καθώς ο προυπολογισμός του 1999 δεν είχε ψηφισθεί από το προηγούμενο έτος, προώθησε τη διερεύνηση της δυνατότητας λήψης απόφασης βάσει γραπτής διαδικασίας, εξέλιξη που τελικά υιοθετήθηκε παρέχοντας στο Παρατηρητήριο μια σύγχρονη και ευέλικτη διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Η δεύτερη προεδρία του ΙΟΜ έρχεται και αυτή σε μια δύσκολη συγκυρία λόγω της δυστοκίας λήψης απόφασης υλοποίησης του Porvoo. Κινούμενος σε αυτό το πλαίσιο και αναγνωρίζοντας το σημαντικό έργο του Παρατηρητηρίου ως ενός πυλώνα της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα οπτικοακουστικά Μ.Μ.Ε, ο Πρόεδρος του ΙΟΜ κος Μορώνης, τόνισε ότι το Ινστιτούτο επιθυμεί να συμβάλλει στην περαιτέρω προώθηση και ενίσχυση του ρόλου του Παρατηρητήριου. Το ΙΟΜ, στο πλαίσιο της Προεδρίας του, θα επιδιώξει συστηματικά την ενίσχυση και επέκταση του ερευνητικού δυναμικού του Παρατηρητηρίου ενώ παράλληλα, θα στοχεύσει μέσω συνεδρίων-ημερίδων και εργαστηρίων που θα διοργανώσει από κοινού με το Παρατηρητήριο, στην όσο το δυνατόν πληρέστερη και ουσιαστική ενημέρωση των Ελλήνων επαγγελματιών του οπτικοακουστικού τομέα και των φορέων τους πάνω στα πιο σημαντικά και επίκαιρα ζητήματα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης Οι ραγδαίες εξελίξεις της ψηφιακής τεχνολογίας και της σύγκλισης των τεχνολογιών πληροφορικήςτηλεπικοινωνιών-τηλεόρασης οδήγησε το 2003 το Παρατηρητήριο στην απόφαση εμπλουτισμού της ομάδας των ερευνητών-αναλυτών του με έναν ειδικό στον τομέα των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και έναν στον τομέα του φορολογικού δικαίου. Επτά χρόνια μετά δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί αυτή η απόφαση, διότι κάποια μέλη του Παρατηρητηρίου δεν επιθυμούν να καταβάλλουν τις αυξημένες εισφορές (κατά περίπου 10%) που είναι απαραίτητες για να χρηματοδοτηθεί η εν λόγω δράση. Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται το Παρατηρητήριο σε αδυναμία να παρακολουθήσει τις εξελίξεις σε καίρια ζητήματα της οπτικοακουστικής αγοράς που άπτονται των νέων ψηφιακών μέσων. 9

11 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ το ευρωπαικό οπτικοακουστικό παρατηρητήριο παρουσιάζεται Συνέντευξη του Εκτελεστικού Διευθυντή του Παρατηρητηρίου κ. W.Closs στον κωνσταντινο παπαβασιλοπουλο 10

12 Ο Wolfgang Closs κατέχει τη θέση του Εκτελεστικού Διευθυντή στο Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο (ΕΟΠ) μια δεκαετία (από το 2000), έχοντας σημαντική συμβολή στην προώθηση του έργου του οργανισμού και στην ενίσχυση της ορατότητάς του. Καθοριστικός ήταν, επίσης, ο ρόλος του ΕΟΠ στην εδραίωσή του ως του κατεξοχήν υποστηρικτικού οργάνου για την οπτικοακουστική βιομηχανία, παρέχοντας αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα και επίκαιρες έρευνες. Ο κος Closs, μέσω της συνέντευξης που ευγενικά παραχώρησε στις Συχνότητες, μας «ξεναγεί» στα ενδότερα του Παρατηρητηρίου. Ποιο ήταν το σκεπτικό που πρυτάνευσε κατά την ίδρυση του Παρατηρητηρίου το 1992; Οι ανάγκες αυτών που ήταν υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων, αλλά και της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στο σύνολό της, για μια «καθαρή» εικόνα των δεδομένων της αγοράς οδήγησαν στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου. Στις αρχές της δεκαετίας του 90 έγινε απόλυτα σαφές ότι οι βιομηχανίες του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και του βίντεο θα αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αγορά στα χρόνια που θα ακολουθούσαν. Παράλληλα, αναπτυσσόταν πανευρωπαϊκά το δυικό σύστημα της δημόσιας και της ιδιωτικής τηλεόρασης. Ταυτόχρονα μ αυτά τα γεγονότα εξελισσόταν στην Ευρώπη ένας μεγάλος δημόσιος διάλογος για το μέλλον των ευρωπαϊκών κινηματογραφικών παραγωγών εκτός της χώρας προέλευσής τους, τη στιγμή που αντιμετώπιζαν τον πανίσχυρο αμερικανικό ανταγωνισμό. Κανείς εκείνη την περίοδο δεν ήταν σε θέση να προσφέρει μια περιεκτική και ακριβή αποτύπωση αυτών των βιομηχανιών στη Γηραιά Ήπειρο. Ούτε λόγος βεβαίως για τη δυνατότητα να γίνει μια συγκριτική ανάλυση των ρυθμιστικών-κανονιστικών προβλέψεων των κρατών-μελών που αφορούσαν τα οπτικοακουστικά. Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, υπήρχε πλήρης αδιαφάνεια ως προς τη διαθέσιμη πληροφόρηση. Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο δημιουργήθηκε με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας ως προς την παροχή αξιόπιστων και αντικειμενικών στοιχείων, δεδομένων και αναλύσεων. Οι Ευρωπαϊκές χώρες χρειάζονταν περισσότερη πληροφόρηση, ώστε να είναι σε θέση να κατανοήσουν τις δικές τους, εθνικές, αγορές εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Για το λόγω αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπροσωπούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ήταν ιδρυτικό μέλος του Παρατηρητηρίου, πέραν των άλλων 35 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ποιο καθεστώς έχει το Παρατηρητήριο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης; Τι είδους δεσμός υφίσταται μεταξύ των δύο οργανισμών; Και τι ακριβώς είναι η «μερική και διευρυμένη συμφωνία»; Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει δημιουργήσει δομές, που καλούνται «μερικές συμφωνίες» και ασχολούνται με εξειδικευμένους τομείς δραστηριότητας. Π.χ. υπάρχει μια τέτοια μερική συμφωνία που ασχολείται με την εναρμόνιση της ποιότητας των φαρμάκων στην Ευρώπη που καλείται EDQM ή επίσης η Ομάδα 11

13 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ το ευρωπαϊκο οπτικοακουστικο παρατηρητηριο παρουσιαζεται Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο δημιουργήθηκε με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας ως προς την παροχή αξιόπιστων και αντικειμενικών στοιχείων, δεδομένων και αναλύσεων. Οι Ευρωπαϊκές χώρες χρειάζονταν περισσότερη πληροφόρηση, ώστε να είναι σε θέση να κατανοήσουν τις δικές τους, εθνικές, αγορές εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Πομπιντού που καταπολεμά τη χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών στην Ευρώπη. Το Παρατηρητήριο είναι μια μερική και συνάμα διευρυμένη συμφωνία του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι δομικά βρίσκεται προσδεδεμένο στο Συμβούλιο. Πέρα από την κάλυψη τμήματος των εξόδων λειτουργίας του, το Παρατηρητήριο κερδίζει διεθνή ορατότητα και φήμη, καθώς η πληροφόρηση που παρέχει είναι άμεσα σεβαστή ως αντικειμενική και χωρίς μεροληψίες. Ο όρος «διευρυμένη» σημαίνει ότι ακόμη και κράτη που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης μπορούν να γίνουν μέλη του Παρατηρητηρίου ή και υπερ-εθνικοί οργανισμοί όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τελικά ποιος μπορεί να γίνει μέλος του Παρατηρητηρίου; Ποια είναι τα κυρίαρχα όργανα του Παρατηρητηρίου; Οποιαδήποτε χώρα σέβεται τους βασικούς πυλώνες του Συμβουλίου της Ευρώπης δηλ. την αξία της δημοκρατίας, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισχύος του νόμου μπορεί, θεωρητικά, να γίνει μέλος του Παρατηρητηρίου. Το κυρίαρχο όργανο είναι το Εκτελεστικό Συμβούλιο. Το όργανο αυτό συνέρχεται δύο φορές ετησίως για να εγκρίνει τον προϋπολογισμό του Παρατηρητηρίου, καθώς και τα μονοετή και τριετή Σχέδια Δράσης. Ανάμεσα στα υπόλοιπα καθήκοντά του, το Εκτελεστικό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο για την επιλογή του Εκτελεστικού Διευθυντή. Οι περισσότερες χώρες εκπροσωπούνται στο Εκτελεστικό Συμβούλιο από στελέχη προερχόμενα από τα Υπουργεία Πολιτισμού ή Επικοινωνιών, πιο σπάνια από Ινστιτούτα, όπως π.χ. το ΙΟΜ στην περίπτωση της Ελλάδας. Κάθε κράτος μέλος του Παρατηρητηρίου έχει δικαίωμα εκπροσώπησης στο Εκτελεστικό Συμβούλιο. Επίσης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπροσωπεί την Ευρωπαϊκή Ένωση στο Εκτελεστικό Συμβούλιο, ενώ και το Συμβούλιο της Ευρώπης συμμετέχει με την ιδιότητα του παρατηρητή. Πέραν των επίσημων καθηκόντων, μια εθνική εκπροσώπηση στο Εκτελεστικό Συμβούλιο φέρει το πλεονέκτημα να είναι κανείς μέρος ενός παν-ευρωπαϊκού δικτύου σε υπουργικό ή θεσμικό επίπεδο. Για να γίνει μια χώρα μέλος του Παρατηρητηρίου θα πρέπει το Υπουργείο της χώρας αυτής που έχει αρμοδιότητα για τα ΜΜΕ να στείλει επίσημο αίτημα στο Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ποιες είναι οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων; Πως παίρνονται οι αποφάσεις; Για τη καθημερινή διαχείριση του Παρατηρητηρίου τις αποφάσεις λαμβάνει ο Εκτελεστικός Διευθυντής. Τις σημαντικές αποφάσεις για τις δράσεις και τη χρηματοδότηση του Παρατηρητηρίου τις παίρνει το Εκτελεστικό Συμβούλιο κατά τη διάρκεια των δύο ετήσιων συνόδων του. Η πλειοψηφικά που απαιτείται εξαρτάται από το είδος της απόφασης. Σύμφωνα με το Άρθρο 5 (Εκτελεστικό Συμβούλιο) παρ. 4 του κανονισμού του Παρατηρητηρίου «Το Εκτελεστικό Συμβούλιο λαμβάνει τις αποφάσεις βάση των προβλεπόμενων στα Άρθρα 5.3(i), 5.3 (iv), 8.1 και 9.2 με ομοφωνία. Άλλες αποφάσεις μπορούν να λαμβάνονται με πλειοψηφία 2/3 των παρευρισκομένων μελών». Σύμφωνα με το Άρθρο 7 (Οικονομική Επιτροπή) παρ. 4 «Ο προϋπολογισμός του Παρατηρητηρίου υιοθετείται ετησίως κατόπιν ομόφωνης απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής». Σύμφωνα με το οργανόγραμμα του Παρατηρητηρίου τα δύο κύρια τμήματα του είναι Α) Το Τμήμα Πληροφόρησης για τις Αγορές και τη Χρηματοδότηση (επικεφαλής ο Δρ Andre Lange) και Β) Το Τμήμα Νομικής Πληροφόρησης (επικεφαλής η Susanne Nikoltchev). Ποιες οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των δύο αυτών τμημάτων; Τα βασικά καθήκοντα των δύο τμημάτων είναι η συλλογή πληροφόρησης από το δίκτυο συνεργατών και ανταποκριτών του Παρατηρητηρίου, η σύνταξη και ο συντονισμός των εκδόσεων κάθε τμήματος και η διαχείριση και επικαιροποίηση των βάσεων δεδομένων που διατηρεί κάθε τμήμα. Επιπλέον, απαντούν σε ερωτήματα που απευθύνουν κυβερνητικές υπηρεσίες των κρατών-μελών, επαγγελματικοί οργανισμοί των οπτικοακουστικών και δημοσιογράφοι. Η παρουσίαση σε διεθνή συνέδρια του έργου του Παρατηρητηρίου, κυρίως με την ιδιότητα των βασικών ομιλητών, αποτελεί μια ακόμη ευθύνη των δύο τμημάτων. Υπάρχει πλαίσιο συνεργασίας και σύμπραξης μεταξύ του Παρατηρητηρίου και των κύριων επαγγελματικών οργανώσεων του οπτικοακουστικού τομέα στην Ευρώπη; 12

14 Σε περίπτωση που κάτι τέτοιο ισχύει, ποιες είναι οι ευθύνες του Παρατηρητηρίου; Οι περισσότερες από τις μεγάλες επαγγελματικές οργανώσεις αντιπροσωπεύονται στην Συμβουλευτική μας Επιτροπή. Αυτό το όργανο συνεδριάζει μια φορά το χρόνο στο Στρασβούργο και, όπως καταδεικνύει και το όνομά του, συμβουλεύει το Παρατηρητήριο σχετικά με τις απαιτήσεις πληροφόρησης των επαγγελματιών της οπτικοακουστικής βιομηχανίας. Βασιζόμενο σε αυτές τις απαιτήσεις, το Παρατηρητήριο καταστρώνει το Σχέδιο Δράσης του για κάθε έτος. Επίσης, πάντα σε σχέση με τις επαγγελματικές οργανώσεις, το Παρατηρητήριο διαχειρίζεται ένα εκτεταμένο και πολυσχιδές δίκτυο πληροφόρησης σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γηραιάς Ηπείρου, το οποίο τροφοδοτεί με στοιχεία τους ερευνητές και τους αναλυτές του Παρατηρητηρίου, στοιχεία τα οποία αργότερα διαχέονται και στην επαγγελματική κοινότητα μέσω των εκδόσεων και των βάσεων δεδομένων του. Το Παρατηρητήριο έχει εθνικούς ανταποκριτές οι οποίοι είναι μέλη του δικτύου αυτού σε κάθε κράτος-μέλος. Όσον αφορά την Ελλάδα, το ΙΟΜ είναι μια πολύ πολύτιμη πηγή πληροφόρησης για μας. Ο Έλληνας ανταποκριτής του τμήματος Νομικής Πληροφόρησης είναι ο κος Αλέξανδρος Οικονόμου του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Το τμήμα Πληροφόρησης για τις Αγορές και τη Χρηματοδότηση εργάζεται σε στενή συνεργασία με ελληνικούς φορείς παροχής δεδομένων, όπως π.χ. η εταιρία ICAP (μέσω της βάσης δεδομένων AMADEUS), με την Ένωση Εταιριών Διαφήμισης και Επικοινωνίας (Ε.Δ.Ε.Ε.) μέσω της WARC και με την AGB Nielsen μέσω της Mediametrie / Eurodata TV Worldwide. Άλλοι σημαντικοί ανταποκριτές είναι η κα Άννα Κασιμάτη, Υπεύθυνη Τύπου του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Επιπλέον, ένας από τους οργανισμούς συνεταίρους του Παρατηρητηρίου, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Νομοθεσίας πάνω στα ΜΜΕ, στο Σααρμπρύκεν της Γερμανίας, συνεργάζεται με νομικούς εμπειρογνώμονες στην Ελλάδα. Ποια ήταν, έως σήμερα, η συνεισφορά του Παρατηρητηρίου στην Ευρωπαϊκή οπτικοακουστική βιομηχανία και αγορά; Τι είδους ανταπόκριση έχετε από τους επαγγελματίες, τους οργανισμούς, τις εταιρίες ακόμα και τα κράτη; Το Παρατηρητήριο έχει αναπτύξει ποικίλλες υπηρεσίες πληροφόρησης και εργαλεία για την οπτικοακουστική βιομηχανία και τους διάφορους τομείς της. Δημοσιεύει κάθε χρόνο περί τις 15 εκδόσεις σε τρεις γλώσσες, ένα μηνιαίο ηλεκτρονικό newsletter με πληροφόρηση για τις νομικές εξελίξεις και παράλληλα διαχειρίζεται τέσσερις διαφορετικές βάσεις δεδομένων: τη LUMIERE (μια βάση δεδομένων για τα εισιτήρια που κόβουν οι ευρωπαϊκής παραγωγής ταινίες), την KORDA (μια βάση για τη δημόσια χρηματοδότηση του κινηματογράφου και του οπτικοακουστικού τομέα στην Ευρώπη), την IRIS MERLIN (μια βάση για τη σχετική με τα οπτικοακουστικά νομική και ρυθμιστική πληροφόρηση) και τη MAVISE (μια βάση που περιέχει πληροφορίες για όλα τα τηλεοπτικά κανάλια, αλλά και όλες τις τηλεοπτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση). Η ιστοσελίδα μας, που πρόσφατα επανασχεδιάστηκε, αποτελεί μια σημαντική διαδικτυακή πύλη (portal) πλη- Το Παρατηρητήριο διαχειρίζεται ένα εκτεταμένο και πολυσχιδές δίκτυο πληροφόρησης σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γηραιάς Ηπείρου, το οποίο τροφοδοτεί με στοιχεία τους ερευνητές και τους αναλυτές του Παρατηρητηρίου, στοιχεία τα οποία αργότερα διαχέονται και στην επαγγελματική κοινότητα μέσω των εκδόσεων και των βάσεων δεδομένων του. Το Παρατηρητήριο έχει εθνικούς ανταποκριτές οι οποίοι είναι μέλη του δικτύου αυτού σε κάθε κράτος-μέλος. Όσον αφορά την Ελλάδα, το ΙΟΜ είναι μια πολύ πολύτιμη πηγή πληροφόρησης για μας. 13

15 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ το ευρωπαϊκο οπτικοακουστικο παρατηρητηριο παρουσιαζεται ροφόρησης αναφορικά με εθνικές πολιτικές και αποφάσεις σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο αγοράς και οικονομίας, η οποία δέχεται καθημερινά πάνω από 1000 επισκέπτες παρέχοντας όλο το περιεχόμενό της δωρεάν. Ταυτόχρονα αποστέλλουμε, εντελώς δωρεάν το υλικό από τις έρευνες και τις εκδόσεις μας σε υπουργεία, κρατικές υπηρεσίες, πανεπιστήμια και επαγγελματικές οργανώσεις ανά την Ευρώπη. Στην Ελλάδα κυβερνητικές υπηρεσίες και δημόσιες βιβλιοθήκες λαμβάνουν περίπου 150 εκδόσεις του Παρατηρητηρίου κατ έτος. Πως επιλέγει το Παρατηρητήριο το προσωπικό του; Ακολουθούμε τους κανόνες του Συμβουλίου της Ευρώπης, έτσι ώστε οι αιτήσεις για όλες τις θέσεις, εκτός αυτών που προορίζονται για εσωτερική μαθητεία και εκπαίδευση, στέλνονται απευθείας στη σχετική διεύθυνση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η «Απόφαση του Porvoo» παραμένει ανενεργή για μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν επτά χρόνια τώρα. Παρακαλώ, δώστε μας μια εξήγηση γιατί η υλοποίηση αυτής της Απόφασης είναι τόσο ζωτικής σημασίας για το μέλλον του Παρατηρητηρίου; Έχοντας ενώπιόν μας ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο οπτικοακουστικό τομέα, όπως είναι οι νέες υπηρεσίες, το Video On Demand, το Internet, η IPTV κλπ., το Εκτελεστικό Συμβούλιο συζήτησε τη δυνατότητα παροχής πληροφόρησης σ αυτά τα θέματα. Παράλληλα, κράτη-μέλη όσο και επαγγελματικές ενώσεις εξέφρασαν την ανάγκη διάθεσης καλύτερης και πιο ευρείας πληροφόρησης για το νομοθετικό πλαίσιο το σχετικό με τη φορολόγηση και τα εργασιακά του οπτικοακουστικού τομέα, καθώς τα διάφορα φορολογικά καθεστώτα ανά την Ευρώπη είχαν σημαντική επίδραση στον όγκο της παραγωγής σε κάθε χώρα. Επίσης, στο πεδίο της εργατικής νομοθεσίας απουσίαζε η διαφάνεια σχετικά με το κανονιστικό καθεστώς σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Αυτές οι ανάγκες συζητήθηκαν το 2003, κατά τη διάρκεια της Φινλανδικής Προεδρίας, σε μια πόλη πλησίον του Ελσίνκι που ονομάζεται Porvoo. Ελήφθη απόφαση για την πρόσληψη αρχικά δύο επιπλέον ερευνητών-αναλυτών, με σκοπό να καλύψουν τα δύο αντικείμενα στα οποία αναφέρθηκα ανωτέρω (νέα ψηφιακά μέσα και φορολογική & εργατική νομοθεσία) καθώς και να δημιουργήσουν ένα παν-ευρωπαϊκό δίκτυο ειδικών και συνεργατών σε αυτούς τους τομείς. Η απόφαση έγινε δεκτή ομόφωνα και με ενθουσιασμό, όμως οι απαιτούμενες πιστώσεις οι οποίες θα επιβάρυναν τους ετήσιους προϋπολογισμούς, ειδικά σε εποχές αυξάνουσας οικονομικής δυσπραγίας, δεν έχουν διατεθεί ακόμα. Η μεγάλη πλειοψηφία των μελών του Εκτελεστικού Συμβουλίου έχει θέσει στη διάθεση του Παρατηρητηρίου τις σχετικές πιστώσεις. Εντούτοις, απαιτείται ομοφωνία και για το λόγο αυτό δεν έχει ληφθεί η τελική απόφαση. Το σχέδιο του προϋπολογισμού για το 2011 περιλαμβάνει τα οικονομικά μέσα για την υλοποίηση της Απόφασης. Αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό σημείο συζήτησης για το επόμενο Εκτελεστικό Συμβούλιο, που θα λάβει χώρα στην Αθήνα στις 17 Ιουνίου Το Παρατηρητήριο συμβάλλει με κάποιο τρόπο στη διαμόρφωση ή τη βελτιστοποίηση των πρωτοβουλιών και των ρυθμίσεων που αφορούν την πολιτική της Ε.Ε. για τα οπτικοακουστικά ; Επίσης, το Παρατηρητήριο συμμετέχει στις πιο σημαντικές δημόσιες διαβουλεύσεις για τον οπτικοακουστικό τομέα που διενεργεί η Ε.Ε ; Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο δε διαμορφώνει πολιτική. Το καθήκον του είναι, σύμφωνα με το καταστατικό του, να «συλλέγει και επεξεργάζεται πληροφορίες και στατιστικά του οπτικοακουστικού τομέα, ουσιαστικά νομική, οικονομική πληροφόρηση και δεδομένα για το περιεχόμενο εξαιρουμένων δραστηριοτήτων καθιέρωσης προτύπων ή ρυθμιστικών πρωτοβουλιών». Η πληροφόρηση πρέπει να διέπεται από την αρχή της πολιτικής ουδετερότητας και να μην ασκεί κριτική στα ισχύοντα στα κράτη-μέλη. Εντούτοις, οι πολιτικά υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων διαβάζουν τις έρευνες του Παρατηρητηρίου και τις χρησιμοποιούν ως υλικό για τις αποφάσεις τους και για τις δικές τους μελέτες. Η πληροφόρηση που παρέχουμε τους διευκολύ- 14

16 νει στην κατανόηση των διάφορων εθνικών αγορών εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου και, για αυτό το λόγο, η δουλεία του Παρατηρητηρίου αναφέρεται συχνά στα επίσημα έγγραφα και στις αναλύσεις φερ ειπείν της Ε.Ε. Όσον αφορά τις δημόσιες διαβουλεύσεις, το Παρατηρητήριο δε συμμετέχει άμεσα, αλλά οι εκπρόσωποι πολιτικών ομάδων και επαγγελματικών οργανώσεων και οι εκπρόσωποι της αγοράς συχνά βασίζουν τις απαντήσεις τους σε αυτές τις διαβουλεύσεις σε μελέτες και δεδομένα του Παρατηρητηρίου. Παραδείγματος χάριν, μόλις τον περασμένο μήνα δεχθήκαμε αίτημα παροχής πληροφόρησης από μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με αντικείμενο το πλαίσιο λειτουργίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Πως βλέπετε να εξελίσσεται το Παρατηρητήριο; Ποιες προκλήσεις, ποιες ευκαιρίες αλλά και ποιοι κίνδυνοι βρίσκονται ενώπιόν του; Από τη δική μου σκοπιά, ως Διευθυντής, βλέπω ένα θετικό μέλλον για αυτόν τον οργανισμό που είναι μοναδικός στην Ευρώπη. Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών ανέδειξαν τη μεγάλη πολιτική και οικονομική σημασία του οπτικοακουστικού τομέα και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι με τον ερχομό της ψηφιακής εποχής αυτός ο τομέας διέρχεται μια μεγάλη τεχνολογική προσαρμογή. Η σύγκλιση μεταξύ των υφιστάμενων επιχειρηματικών μοντέλων και των νέων συστημάτων θα διαρκέσει για κάποια χρόνια. Η ψηφιοποίηση τόσο του περιεχομένου όσο και των μέσων διανομής αυτού, στον κινηματογράφο αλλά και αλλού, θα συνεχιστεί. Το ρυθμιστικό κομμάτι περιλαμβάνει μορφές συρρύθμισης και αυτορύθμισης και αποτελεί και αυτό μια πρόκληση για τον τομέα, αλλά και μια περιοχή που αξίζει ενδελεχούς μελέτης και παρατήρησης. Άλλα μεγάλα ζητήματα, έρχονται να συμπεριληφθούν, όπως είναι η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ή το περιεχόμενο που δημιουργούν οι ίδιοι οι χρήστες (user-generated content) και η διανομή μέσω ψηφιακών δικτύων ή ακόμα ο ρόλος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στην ψηφιακή εποχή. Οποιαδήποτε μελλοντική πολιτική απόφαση ή στρατηγική από τη βιομηχανία μπορεί να ληφθεί μόνο εάν βασίζεται σε ουσιαστική και λεπτομερή πληροφόρηση. Πιστεύω ότι τα μέλη του Παρατηρητηρίου θα αυξηθούν την επόμενη πενταετία. Η μεγάλη πρόκληση είναι η διατήρηση της υψηλής ποιότητας παροχής πληροφόρησης σε ένα ταχύτατα εξελισσόμενο τομέα. Η δεύτερη πρόκληση είναι η παρακολούθηση της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, εντός της οποίας λειτουργεί και η ευρωπαϊκή, με σκοπό τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής λειτουργίας της. Κύριε Closs σας ευχαριστώ πολύ. Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο δε διαμορφώνει πολιτική. Το καθήκον του είναι, σύμφωνα με το καταστατικό του, να «συλλέγει και επεξεργάζεται πληροφορίες και στατιστικά του οπτικοακουστικού τομέα, ουσιαστικά νομική, οικονομική πληροφόρηση και δεδομένα για το περιεχόμενο εξαιρουμένων δραστηριοτήτων καθιέρωσης προτύπων ή ρυθμιστικών πρωτοβουλιών». Η πληροφόρηση πρέπει να διέπεται από την αρχή της πολιτικής ουδετερότητας και να μην ασκεί κριτική στα ισχύοντα στα κράτη-μέλη. Εντούτοις, οι πολιτικά υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων διαβάζουν τις έρευνες του Παρατηρητηρίου και τις χρησιμοποιούν ως υλικό για τις αποφάσεις τους και για τις δικές τους μελέτες. 15

17 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ έρευνες & εκδόσεις του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού παρατηρητηρίου της Πέπης Καλογήρου* Η αποστολή του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου (ΕΟΠ) περιλαμβάνει την εξασφάλιση διαφάνειας στον οπτικοακουστικό τομέα στην Ευρώπη και την υποχρέωση να ανταποκριθεί στις ανάγκες πληροφόρησης των επαγγελματιών του χώρου. Ο οπτικοακουστικός τομέας είναι ένας σημαντικός οικονομικός χώρος με αναπτυξιακή δυναμική και σε ένα περιβάλλον εξωστρέφειας και τεχνολογικών εξελίξεων. Το Παρατηρητήριο στοχεύει στη βελτίωση της κατανόησης του οπτικοακουστικού χώρου, επιχειρώντας να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο (γλωσσικό, πολιτιστικό, εθνικό) και να συγκεντρώνει διαρκώς στοιχεία επίκαιρα και αξιόπιστα. 16 * Ερευνήτρια του ΙΟΜ

18 Για να φέρει σε πέρας αυτή την αποστολή, το Παρατηρητήριο βελτιώνει τις μεθόδους συγκέντρωσης πληροφοριών και της πρόσβασης στα δεδομένα. Το πεδίο δράσης του περιλαμβάνει τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το βίντεο/dvd και τα νέα μέσα. Για καθέναν από τους τομείς αυτούς, το ΕΟΠ συλλέγει και παρέχει πληροφορίες για τρία θέματα: 1. Αγορά και στατιστικά στοιχεία 2. Δίκαιο 3. Χρηματοδότηση της παραγωγής. Η εμβέλεια του Παρατηρητηρίου περιλαμβάνει όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης 1. Ωστόσο, εφόσον η επικαιρότητα το απαιτεί το Παρατηρητήριο διεξάγει αναλύσεις και για άλλα κράτη. Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο παρέχει πέντε τύπους υπηρεσιών πληροφόρησης: -έντυπες εκδόσεις -ηλεκτρονικές εκδόσεις -υπηρεσίες μέσω διαδικτύου 2 -βάσεις δεδομένων 3 -ημερίδες και εργαστήρια. Οι εκδόσεις του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον λόγω του επίκαιρου χαρακτήρα τους, του πανευρωπαϊκού χαρακτήρα τους και της παροχής συγκρίσιμων στοιχείων. Στη συνέχεια επιχειρείται μια σύντομη παρουσίαση των κυριότερων εκδόσεων του Παρατηρητηρίου, ενώ ακολουθεί και μια πλήρης λίστα των εκδόσεών του μέχρι σήμερα. Οι περισσότερες εκδόσεις του Παρατηρητηρίου είναι διαθέσιμες σε τρεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. I Βασικές εκδόσεις του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου 1. Εκδόσεις από το Τμήμα πληροφόρησης για τις αγορές και τη χρηματοδότηση Yearbook Film, television and video in Europe Η ετήσια έκδοση 2009 παρέχει μια ακριβή και περιεκτική εικόνα της κατάστασης των αγορών και της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας σε 36 κράτη της Ευρώπης. Αποτελείται από τρεις τόμους, από τους οποίους καθένας είναι αφιερωμένος σε έναν από τους τρεις κύριους κλάδους του οπτικοακουστικού τομέα: Volume 1 -Television in 36 European States Volume 2 -Trends in European television Volume 3 - Film and home video Video on demand and catch-up TV in Europe (October 2009) Οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων κατά παραγγελία έχουν πολλαπλασιαστεί στην Ευρώπη. Το πεδίο αυτών των υπηρεσιών είναι ιδιαίτερα κατακερματισμένο και παρουσιάζει πολύ γρήγορη εξέλιξη. Αυτή η ανάλυση παρέχει μια πλήρη και επικαιροποιημένη γενική εικόνα των διαφόρων τύπων υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων κατά παραγγελία. Επίσης παρουσιάζεται η θέση που αυτές οι υπηρεσίες έχουν στη στρατηγική ανάπτυξης των δραστηριοποιούμενων στην αγορά αυτή εταιρειών. Το έργο παρέχει αρκετές λεπτομέρειες και βοηθά στην κατανόηση της πολυπλοκότητας αυτής της ραγδαία εξελισσόμενης αγοράς. 17

19 ΘΕΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ερευνεσ & εκδοσεισ του ευρωπαϊκου οπτικοακουστικου παρατηρητηριου Video on Demand in Europe Second survey of VoD services as of January 2006 Video on Demand in Europe (2007) Αυτό το έργο (2007) καθώς και η επικαιροποίησή του (2008) καλύπτει 258 υπηρεσίες κατά παραγγελία. Παρέχει μια περιεκτική ματιά των υπηρεσιών κατά παραγγελία σε 24 ευρωπαϊκά κράτη και περιλαμβάνει περιγραφή 150 υπηρεσιών. Film Distribution Companies in Europe (2007) Αυτή η έκδοση συνιστά ένα πανόραμα των εταιριών διανομής που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις επιχειρήσεις που είναι ιδιαίτερα ενεργές στην διανομή κινηματογραφικών ταινιών στην κατηγορία των «μη εθνικών Ευρωπαϊκών κινηματογραφικών ταινιών». Public funding for film and audiovisual works in Europe A comparative approach (2004) Πρόκειται για την λεπτομερή σκιαγράφηση του πεδίου της δημόσιας χρηματοδότησης που είναι διαθέσιμη στους παραγωγούς, στους διανομείς και στους αιθουσάρχες. Η έκδοση εξετάζει τα διαθέσιμα εθνικά και διεθνή μοντέλα, καθώς και περιφερειακά και τοπικά σχήματα. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι πολιτικές σκοπιμότητες που κρύβονται πίσω από τη δημόσια χρηματοδότηση (κίνητρα εμπορικά και πολιτιστικά), οι τρόποι και χορήγησης και τα μεγέθη των προς διάθεση κεφαλαίων. FOCUS: World Film Market Trends Το FOCUS περιέχει όλα τα «κλειδιά» της κινηματογραφικής βιομηχανίας στα πιο μεγάλα κράτη. Παρέχει μια συνοπτική ανάλυση των αποτελεσμάτων και των τάσεων ανά χώρα, καθώς και πρόσφατα στοιχεία. Είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς του Τμήματος Αγορών και οικονομικής πληροφόρησης του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου, το οποίο δημοσιεύεται ανελλιπώς από το 1998 από το Marché du film (Cannes, France). EUROFICTION: Television Fiction in Europe (2002) Το EUROFICTION είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την κατανόηση της παραγωγής και του προγραμματισμού μετάδοσης των προγραμμάτων μυθοπλασίας στην Ευρωπαϊκή τηλεόραση. 2. Εκδόσεις από το Νομικό Τμήμα IRIS-Legal Observations of the European Audiovisual Observatory IRIS Legal Observations of the European Audiovisual Observatory. Το μηνιαίο IRIS παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις πιο σημαντικές εξελίξεις της οπτικοακουστικής βιομηχανίας σε 36 ευρωπαϊκά κράτη. Με περισσότερα από 30 σύντομα άρθρα, παρέχει σταθερά και δωρεάν μια συνοπτική ματιά στο τι συμβαίνει σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ως προς τη νομοθεσία και τη νομολογία σε θέματα που αφορούν τη ραδιοτηλεόραση, τον κινηματογράφο, τις υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία και IPTV. Επίσης περιλαμβάνει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις σε θέματα ανταγωνισμού, πνευματικών δικαιωμάτων, προστασίας δεδομένων, ποινικού και φορολογικού δικαίου, καθώς και άρθρα για την ελευθερία της πληροφόρησης, τη συγκέντρωση ΜΜΕ, την πολυφωνία, την προστασία της νεότητας, συρρύθμιση και αυτορρύθμιση κ.α. Περιέχει όλη την απαραίτητη πληροφόρηση για όλους όσους λαμβάνουν αποφάσεις και τους ειδικούς του οπτικοακουστικού τομέα. Εκδίδεται από το ΕΟΠ προκειμένου να συμβάλλει στη ροή της πληροφορίας και τη διαφάνεια του χώρου. IRIS plus : Digital Television (02/2010) Οι νομικές, τεχνολογικές και οικονομικές εξελίξεις στον οπτικοακουστικό χώρο δημιουργούν ανάγκη άμεσης πληροφόρησης των επαγγελματιών. Σε αυτή την ανάγκη επιχειρεί να απαντήσει το IRIS plus παρέχοντας το νομικό υπόβαθρο καθώς και ιστορικά στοιχεία. Περιλαμβάνει 18 18

20 μια συλλογή από κεντρικά άρθρα, πίνακες, στοιχεία της αγοράς και πρακτικές πληροφορίες. Στη νέα του μορφή παρέχει όλη τα απαραίτητα στοιχεία για να παρακολουθήσει ο αναγνώστης όλες τις επίκαιρες συζητήσεις για τον οπτικοακουστικό τομέα. IRIS Special Serie > The Regulatory Framework for Audiovisual Media Services in Russia (02/2010). Η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή τηλεοπτική αγορά εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η χώρα αντιπροσωπεύει περίπου 17% του συνολικού ευρωπαϊκού πληθυσμού, γεγονός που σημαίνει ότι η τηλεοπτική της αγορά έχει αξιοσημείωτο οικονομικό δυναμικό. Ωστόσο, ελάχιστες πληροφορίες είχαν δημοσιευτεί εκτός Ρωσίας σχετικά με το νομικό υπόβαθρο και τους κανόνες λειτουργίας αυτής της αγοράς. Η έκδοση του ΕΟΠ με τίτλο «Το ρυθμιστικό πλαίσιο της Ρωσίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων» καλύπτει αυτό το κενό. Παρέχεται μια λεπτομερής ανάλυση του ρυθμιστικού πλαισίου για τη ραδιοτηλεόραση στη Ρωσία, καθώς και στοιχεία για την προσαρμογή αυτών των κανόνων στις νέες υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, ενώ επισημαίνονται οι μεγάλες διαφορές μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας που οφείλονται στην αργή εξέλιξη των ψηφιακών υπηρεσιών στη Ρωσία. Συγγραφέας του έργου είναι ο Andrei Richter, Διευθυντής του Ινστιτούτου για το δίκαιο των ΜΜΕ και την πολιτική των ΜΜΕ που εδρεύει στη Μόσχα, καθώς και ένας από τους πλέον καταξιωμένους εμπειρογνώμονες του χώρου. > Ready, Set... Go? - The Audiovisual Media Services Directive (07/2009) Αυτό το τεύχος του IRIS Special εστιάζει στα θέματα που αφορούν την ενσωμάτωση της Οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων στο εθνικό δίκαιο. Αφορά, ιδίως, τη σημασία του εγχειρήματος ως προς τη γενική προσέγγιση και τους νέους ορισμούς που περιέχει η Οδηγίας. Σε αυτή τη βάση, αναδεικνύει πρακτικά θέματα και πιθανές λύσεις όπως προκύπτουν από τις διαδικασίες ενσωμάτωσης σε διάφορα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, εξετάζει επικουρικά μια σειρά θεμάτων ρύθμισης και εποπτείας. Creativity Comes at a Price (03/2009) Το τεύχος αυτό αναλύει το ζήτημα των δικαιωμάτων και ιδίως της αμοιβής ορισμένων δικαιούχων δικαιωμάτων που δεν είναι παραγωγοί ή συνθέτες, όπως είναι οι σεναριογράφοι, κάμεραμαν, τεχνικοί ήχου, φωτισμού, χορογράφοι, ενδυματολόγοι, μακιγιέρ, ηθοποιοί, χορευτές, μουσικοί, υπεύθυνοι μεταγλώττισης και άλλοι. Searching for Audiovisual Content(12/2008) Τα τελευταία χρόνια, η αυξανόμενη χρήση συνδέσεων στο διαδίκτυο οδήγησε σε «έκρηξη» του όγκου οπτικοακουστικού περιεχομένου. Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί. Με αυτή την τεράστια ποσότητα πληροφοριών να τοποθετείται άναρχα στο διαδίκτυο, οι μηχανές αναζήτησης έχουν έναν κρίσιμο ρόλο στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πληροφορία. Ασκούν μάλιστα καθοριστική επιρροή στην πληροφορία που ανευρίσκεται ή όχι. Η ίδια επιρροή ασκείται από τους ηλεκτρονικούς οδηγούς προγράμματος στο τηλεοπτικό τομέα. Ενόψει του σημαντικού ρόλου των μηχανών αναζήτησης, το IRIS Special αναζητά σε ποιους κανόνες υπάγονται, καθώς και την έκταση της αναγκαίας συμπληρωματικής νομοθεσίας έναντι της αυξανόμενης αναζήτησης οπτικοακουστικού υλικού. Editorial Responsibility (08/2008) Στο τέλος του 2009, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να έχουν ενσωματώσει την Οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Οι εθνικοί κανόνες πρέπει να αντανακλούν, μεταξύ άλλων, το ευρύ πεδίο εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας στις μη γραμμικές υπηρεσίες. Η Οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων αναφέρει σε πολλά σημεία την έννοια της «συντακτικής ευθύνης». Γίνεται αμέσως ξεκάθαρο ότι η έννοια αυτή είναι σημαντική. Ωστόσο η ερμηνεία της δεν είναι εύκολη αλλά ένα σημαντικό και δύσκολο καθήκον. Από αυτήν εξαρτάται ποιες υπηρεσίες και ποιοι παροχείς υπηρεσιών θα υπαχθούν στις διατάξεις κατά την ενσωμάτωση της Οδηγίας, ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της. Το τεύχος αυτό του IRIS Special αναλύει τον όρο «συντακτική ευθύνη» και εξετάζει τα ζητήματα που αναφύονται από την χρήση του όρου κατά την ενσωμάτωση αναδεικνύοντας όχι μόνο τις διάφορες πλευρές και συνέπειες, αλλά κυρίως τις «γκρι» ζώνες απ όπου ενδέχεται να προκύψουν αποκλίνουσες απόψεις και επί των οποίων οι νομοθέτες οφείλουν να εργαστούν για την εξεύρεση εφαρμόσιμων λύσεων. Legal Aspects of Video on Demand (12/2007) Εξετάζοντας σε βάθος τα θέματα που αφορούν τις υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις ερωτήσεις που συνδέονται με το δίκαιο πνευματικών δικαιωμάτων, ανταγωνισμού και προστασίας καταναλωτή. Η έρευνα των συμβατικών δεσμεύσεων που επιλέγει η βιομηχανία βίντεο κατά παραγγελία ιδίως σε Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Γερμανία, περιγράφει διαφορετικές νομικές προσεγγίσεις δίνοντας σε αυτό το τεύχος υψηλό βαθμό πρακτικής χρησιμότητας. 19