Amicus Curiae. Newsletter Μονάδας Νοµικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Transcript

1 Amicus Curiae Newsletter Μονάδας Νοµικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας 4 ο Τεύχος Οκτώβριος 2013

2 Μήνυμα του Διευθυντή της Μονάδας Νομικής Κλινικής Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού Στο παρόν ενημερωτικό δελτίο της Μονάδας Νομικής Κλινικής του Παν/μίου Λευκωσίας παρουσιάζονται εκτενείς μελέτες σε δυο ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα που απασχόλησαν και απασχολούν την Κυπριακή νομική κοινότητα και κοινωνία τα διατάγματα που εκδόθηκαν μετά την απόφαση του Eurogroup και τη νομοθετική πρόταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Όσον αφορά στο πρώτο θέμα, αυτό των Διαταγμάτων του Υπουργικού Συμβουλίου προς υλοποίηση της απόφασης του Eurogroup για την κυπριακή οικονομία, η έρευνα διεξήχθη από μεταπτυχιακούς φοιτητές του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας στα πλαίσια έρευνας στο μάθημα «Εφαρμογές Ευρωπαϊκού Δικαίου», και δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο παρόν έντυπο. Όπως καταλήγει η υπό αναφοράν έρευνα, «είναι τέτοια η κατάσταση στην οποία περιήλθε η οικονομία της Κύπρου που ήταν απόλυτα λογικό να ληφθούν μέτρα επίπονα, τα οποία θα ήταν στα όρια της παραβίασης του Ευρωπαϊκού Δικαίου.» Για την παραχώρηση της έρευνας προς δημοσίευση στο Newsletter της Μονάδας, ευχαριστούμε ιδιαίτερα την διδάσκουσα καθηγήτρια του μαθήματος κα. Τζώρτζια Πάρπα, η οποία είχε και την επιμέλεια της έρευνας. Το δεύτερο θέμα που καλύπτεται στο ανά χείρας έντυπο, αφορά την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για υποβοήθηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μέσω συγκεκριμένων νομοθετικών προτάσεων που προωθούνται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αντιλαμβανόμενοι την οικονομική κρίση που έχει πλήξει πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και τις επιπτώσεις αυτής στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η Μονάδα προχώρησε σε εκτενή μελέτη του Ευρωπαϊκού πλαισίου που άπτεται της λειτουργίας και της βοήθειας προς αυτές. Επί τούτου, η προσπάθεια που γίνεται είναι όπως βοηθηθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που θεωρούνται σημαντική κινητήριος δύναμη των Ευρωπαϊκών οικονομιών, μέσω της υλοποίησης συγκεκριμένων νομοθετικών μέτρων. Δραστηριότητες Οκτωβρίου Έναρξη εργασιών Μονάδας Νομικής Κλινικής. Έναρξη έρευνας της Μονάδας σχετικά με τις Ερευνητικές Επιτροπές. Ολοκλήρωση μελέτης για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις. Συμμετοχή σε σεμινάριο με θέμα «Cyber Risks & Security», και παρουσίαση του νομοθετικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το θέμα. Φιλικά, Δρ. Αντώνης Στ. Στυλιανού, Διευθυντής Μονάδας. Η πρώτη νομική κλινική (Law Clinic) στην Κύπρο, ιδρύθηκε και λειτουργεί από το 2010 και προσφέρει την κλινική διδασκαλία της νομικής σπουδής στους φοιτητές του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Επιμέλεια έκδοσης: Παναγιώτα Μαυρομούστακου, LL.B Law (Παν/μιο Λ/σίας)

3 Τα Υπουργικά Διατάγματα και οι Νόμοι που ψηφίστηκαν από τη Βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά την απόφαση του Eurogroup της 15 ης Μαρτίου 2013, θίγουν ζητήματα Ευρωπαϊκού Δικαίου. 1. Εισαγωγή Στις 16 Μαρτίου 2013 επιτεύχθηκε συμφωνία από τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης για την παραχώρηση οικονομικής βοήθειας στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η βοήθεια συνίσταται σε οικονομική ενίσχυση ύψους μέχρι 10 δις για την κάλυψη των δημοσιονομικών αναγκών, την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος και τη στήριξη της οικονομίας στο σύνολο. Με την παραχώρηση της οικονομικής ενίσχυσης, η κυβέρνηση θα μπορέσει να προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές στα δημόσια οικονομικά, στον τραπεζικό τομέα και στην οικονομία ευρύτερα. Με τη βοήθεια αυτή, θα χρηματοδοτηθούν οι πιεστικές ανάγκες του δημόσιου τομέα και οι μεγάλες ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης και εξορθολογισμού του τραπεζικού τομέα για την περίοδο Ακολούθως, στις 19 Μαρτίου 2013 η Βουλή των Αντιπροσώπων καταψήφισε το νομοσχέδιο για το κούρεμα των καταθέσεων, μέτρο το οποίο εντασσόταν στη διάσωση των κυπριακών τραπεζών και της κυπριακής οικονομίας γενικότερα. Ως εκ τούτου, λόγω της έκτακτης αυτής οικονομικής αστάθειας που περιήλθε η Κύπρος, ο υπουργός Οικονομικών, ασκώντας τις εξουσίες που του παρέχονται από το Άρθρο 69 των περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμων του 2002 έως 2007, με το Διάταγμα ΚΔΠ 84/2013 κηρύσσει την 19η και 20η Μαρτίου ως ειδικές τραπεζικές αργίες, κατά τις οποίες οι τράπεζες θα παραμείνουν κλειστές για το κοινό. Ακολούθως, αποφασίζει εκ νέου την εξαγγελία ακόμα δυο διαταγμάτων, το ΚΔΠ 85/2013 την 21η και την 22η Μαρτίου, και το ΚΔΠ 95/2013 την 26η και την 27η Μαρτίου, για λόγους δημοσίου συμφέροντος με σκοπό τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Στις 22 Μαρτίου 2013 σε έκτακτη συνεδρία της, η Ολομέλειας της Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει νομοσχέδια, για εξυγίανση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου, μέτρα τα οποία εντάσσονται στο πακέτο διάσωσης της κυπριακής οικονομίας. Οι νέες αυτές νομοθεσίες είναι οι ακόλουθες: Ο Περί Ειδικού Φόρου Πιστωτικού Ιδρύματος (Τροποποιητικός) Νόμος του 2013 (Ν10(Ι)/2013), Ο Περί Ιδρύσεως Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης Νόμος του 2013 (Ν11(Ι)/2013), Ο Περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές σε Περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης Νόμος του 2013 (Ν12(1)/2013), Ο Περί της Αναδιάρθρωσης Χρηματοοικονομικών Οργανισμών (Τροποποιητικός) (Αρ.2) Νόμος του 2013 (Ν13(Ι)/2013), Ο Περί Τραπεζικών Εργασιών (Τροποποιητικός) Νόμος του 2013 (Ν14(Ι)/2013), Ο Περί Συνεργατικών Εταιρειών (Τροποποιητικός) Νομός του 2013 (Ν15(Ι)/2013), Ο Περί Σύστασης και Λειτουργίας Σχεδίου Προστασίας Καταθετών και Εξυγίανσης Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων Νόμος του 2013 (Ν16(Ι)/2013), καθώς και, Ο Περί Εξυγίανσης Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων Νόμος του 2013 (Ν17(Ι)/2013).

4 2. Αναφορά στην Κυπριακή Νομοθεσία που δημοσιεύτηκε από τις 16/3/2013 7/6/2013 για την Επιβολή Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές και την Εξυγίανση Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων, και άλλων σχετικών. Εν πρώτοις, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει και τίθεται σε εφαρμογή ο περί Ίδρυσης Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης Νόμος του 2013, Ν11(Ι)/2013. Οι σκοποί της ίδρυσης του εν λόγω Ταμείου είναι οι ακόλουθοι: να χρηματοδοτεί ή/και να ενισχύει οικονομικά πιστωτικά ιδρύματα, να προωθεί ή/και να συμβάλλει στην κεφαλαιοποίηση ή/και ανακεφαλαιοποίηση πιστωτικών ιδρυμάτων, ή/και να προωθεί ή/και να συμβάλλει στη χρηματοδότηση της Δημοκρατίας, στην ανάπτυξη και στην κοινωνική συνοχή. Επίσης, ψηφίζεται και ο περί Σύστασης και Λειτουργίας Σχεδίου Προστασίας Καταθέσεων και Εξυγίανσης Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων Νόμος του 2013, Ν. 16(I)/2013. Από τους Κανονισμούς δυνάμει του Άρθρου 31 του πιο πάνω νόμου προκύπτει πως: (α) η καταβολή εισφοράς στο Ταμείο Προστασίας Καταθέσεων είναι υποχρεωτική για όλα τα καλυπτόμενα ιδρύματα, (β) ως καταθέσεις που καλύπτονται από το Σχέδιο ορίζονται όλες οι καταθέσεις σε ευρώ ή άλλο νόμισμα, σε καλυπτόμενα ιδρύματα και σε υποκαταστήματα καλυπτόμενου ιδρύματος, το οποίο έχει έδρα την Κυπριακή Δημοκρατία, και τα οποία λειτουργούν σε άλλη χώρα, αλλά καταβάλλουν εισφορά στο Ταμείο, οι οποίες ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, καθώς και οι δεδουλευμένοι τόκοι, (γ) το Ανώτατο ύψος αποζημίωσης από το Σχέδιο μέσω του Ταμείου δεν υπερβαίνει το ποσό των ευρώ, (δ) η ενεργοποίηση του Ταμείου γίνεται αμέσως όταν η επιτροπή λάβει εις γνώση της οποιαδήποτε από τα γεγονότα τα οποία ορίζει ο νόμος, (ε) τα καλυπτόμενα ιδρύματα έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν και να πληροφορούν τους κατάθετες τους, λόγου χάρη, για το ανώτατο όριο κάλυψης. Ακόμα στις 22 Μαρτίου 2013 τίθεται σε εφαρμογή ο περί Εξυγίανσης Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων Νόμος, Ν17(I)2013Οι γενικές αρχές εξυγίανσης του παρόντα νόμου διασφαλίζουν ότι, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ως Αρχή Εξυγίανσης, δύναται να αποφασίζει από κοινού με τον Υπουργό Οικονομικών τη λήψη μέτρων εξυγίανσης, με γνώμονα την καλύτερη επίτευξη των ακόλουθων στόχων: (α) τη συνέχιση προσφοράς κρίσιμων τραπεζικών ή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, (β) την πρόληψη δημιουργίας ή εξάπλωσης κινδύνων που πιθανόν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος εντός και εκτός της Δημοκρατίας, (γ) τη διατήρηση της εμπιστοσύνης του κοινού στο χρηματοοικονομικό σύστημα, (δ) την προστασία των δημοσίων αποτρέποντας επηρεαζόμενα ιδρύματα από το να βασίζονται σε δημόσια στήριξη για τη διάσωση τους, (ε) την προστασία των καταθετών που καλύπτονται από το Ταμείο Προστασίας Καταθέσεων, (στ) την ελαχιστοποίηση του κόστους εξυγίανσης για τους φορολογούμενους, (ζ) την προαγωγή της δημόσιας ωφέλειας και την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Παράλληλα με το πιο πάνω νόμο τίθενται τα κάτωθι διατάγματα: (α) στις το ΚΔΠ 93/2013 αναφορικά με την πώληση εργασιών της Τράπεζας Κύπρου Δημόσιας Εταιρείας ΛΤΔ, και το ΚΔΠ 94/2013 με σκοπό την πώληση ορισμένων εργασιών της Cyprus Popular Bank Public Co Ltd (δυνάμει του Άρθρου 9 Ν17(I)2013). (β) στις το ΚΔΠ 96/2013 αναφορικά με την Πώλησης Εργασιών των εν Ελλάδι Εργασιών της Τράπεζας Κύπρου Δημόσιας Εταιρείας ΛΤΔ, και το ΚΔΠ 97/3013 αναφορικά με την Πώλησης Εργασιών των εν Ελλάδι Εργασιών της Cyprus Popular Bank Public Co Ltd. Αναφέρεται ότι συγκεκριμένα αυτές οι πωλήσεις γίνονται στην ανώνυμη τραπεζική εταιρία με την επωνυμία «Τράπεζα Πειραιώς ΑΕ».

5 (γ) στις το ΚΔΠ 103/2013 (Περί της Διάσωσης με Ίδια Μέσα της Τράπεζας Κύπρου Δημόσιας Εταιρείας ΛΤΔ), που σκοπός του παρόντος Διατάγματος είναι η αποκατάσταση της κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας Κύπρου δια του μέτρου διάσωσης με ίδια μέσα σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου, (δ) στις το ΚΔΠ 104/2013 (Περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών της της Cyprus Popular Bank Bank Public CoLtd), που σκοπός του παρόντος Διατάγματος είναι η δυνάμει του Άρθρου 9 Ν17(I)/2013, απαίτηση πώλησης ορισμένων εργασιών της Λαϊκής Τράπεζας, και σύμφωνα με τις πρόνοιες της παραγράφου 5 του παρόντος Διατάγματος, στο Αποκτών πρόσωπο, Τράπεζα Κύπρου Δημόσια Εταιρεία, (ε) στις το ΚΔΠ 105/2013 (Περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών στο Ηνωμένο Βασίλειο της Cyprus PopularBank Bank Public Co Ltd), που σκοπός του παρόντος Διατάγματος είναι η πώληση και η μεταβίβαση των Περιουσιακών Στοιχείων και Υποχρεώσεων Η.Β, από τον πωλητή, Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα Δημόσια Εταιρεία ΛΤΔ, στον αγοραστή, Bank of Cyprus UK Limited, (στ) στις το ΚΔΠ 132/2013 που είναι το Περί Διάσωσης με Ίδια Μέσα της Τράπεζας Κύπρου Δημόσιας Εταιρείας Λτδ (Τροποποιητικό) Διάταγμα, και θα διαβάζεται μαζί με το περι Διάσωσης με Ίδια Μέσα της Τράπεζας Κύπρου Δημόσιας Εταιρείας Λτδ Διάταγμα του 2013 (το βασικό διάταγμα). (ζ) στις το ΚΔΠ 133/2013 που είναι το Περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών της Cyprus Popular Bank Bank Public CoLtd (Τροποποιητικό) Διάταγμα, και θα διαβάζεται μαζί με το περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών της Cyprus Popular Bank Bank Public Co Ltd Διάταγμα του 2013 (το βασικό διάταγμα). (η) στις το ΚΔΠ 135/2013 που είναι το Περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών στη Ρουμανία της Τράπεζας Κύπρου Δημόσιας Εταιρείας ΛΤΔ, σκοπός του παρόντος Διατάγματος είναι η δυνάμει του Άρθρου 9 Ν17(I)2013 πώληση και μεταβίβαση των Περιουσιακών Στοιχείων και Υποχρεώσεων από τον Πωλητή, Τράπεζα Κύπρου Δημόσια Εταιρεία ΛΤΔ, στον Αγοραστή, Marfin Bank Romania S.A. (θ) στις το ΚΔΠ 156/2013 που είναι το Περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών της Cyprus Popular Bank Bank Public Co Ltd (Τροποποιητικό) (Αρ.2) Διάταγμα του 2013 και θα διαβάζεται μαζί με το περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών της Cyprus Popular Bank Bank Public Co Ltd Διάταγμα του 2013 όπως τροποποιήθηκε από το περί της Πώλησης Ορισμένων Εργασιών της Cyprus Popular Bank Bank Public Co Ltd (Τροποποιητικό) Διάταγμα του Ακόμα, την ίδια χρονική στιγμή, στις 22 Μαρτίου 2013, τίθεται σε ισχύ και ο περί Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές σε Περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης Νόμος. Σκοπός του παρόντος Νόμου είναι η ανάθεση εξουσιών στον Υπουργό, για τη λήψη και επιβολή προσωρινών περιοριστικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων προς διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Προς αυτό τον σκοπό, ο Υπουργός, μετά από εισήγηση του Διοικητή, και διαβούλευση του Υπουργού με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και τις αρμόδιες εποπτικές αρχές των χωρών υποδοχής στις οποίες λειτουργούν πιστωτικά ιδρύματα, δύναται να επιβάλλει σε πιστωτικό ίδρυμα ή και σε οποιοδήποτε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο προσωρινά περιοριστικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων. Επομένως, ο Υπουργός Οικονομικών δύναται να επιβάλλει, οποιοδήποτε από τα ακόλουθα περιοριστικά μέτρα:

6 (α) περιορισμό στις αναλήψεις μετρητών, (β) απαγόρευση του πρόωρου τερματισμού καταθέσεων προθεσμίας, (γ) υποχρεωτικό επαναπρογραμματισμό της λήξης των καταθέσεων προθεσμίας που λήγουν, (δ) απαγόρευση ή και περιορισμό ανοίγματος νέων λογαριασμών, (ε) μετατροπή καταθέσεων, που βρίσκονται σε λογαριασμούς όψεως/ τρεχούμενους, σε καταθέσεις προθεσμίας, (στ) απαγόρευση ή και περιορισμό στις συναλλαγές χωρίς μετρητά, (ζ) περιορισμό στη χρήση χρεωστικών ή και πιστωτικών ή και προπληρωμένων καρτών, (η) απαγόρευση ή και περιορισμό στην εξαργύρωση επιταγών, (θ) περιορισμό στις διατραπεζικές συναλλαγές ή και στις συναλλαγές εντός του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος, (ι) περιορισμό στις συναλλαγές του κοινού με πιστωτικό ίδρυμα, (ια) περιορισμό στη διακίνηση κεφαλαίων, πληρωμών και μεταφορών, (ιβ) πρόστιμο επί της απόσυρσης καταθέσεων, (ιγ) οποιοδήποτε άλλο περιοριστικό μέτρο το οποίο o Υπουργός κρίνει απαραίτητο να επιβληθεί υπό τις περιστάσεις προς διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, (ιδ) οποιοδήποτε άλλο περιοριστικό μέτρο το οποίο o Υπουργός κρίνει απαραίτητο να επιβληθεί υπό τις περιστάσεις προς διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Από τις μέχρι τις έχουν εκδοθεί 15 Διατάγματα από τον Υπουργό Οικονομικών σχετικά με τον περί Επιβολής Προσωρινών Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές σε Περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης Νόμο, τα οποία είναι τα ακόλουθα, ΚΔΠ 98/2013, ΚΔΠ 102/2013, ΚΔΠ 106/2013, ΚΔΠ 107/2013, ΚΔΠ 113/2013, ΚΔΠ 115/2013, ΚΔΠ 122/2013, ΚΔΠ 123/2013, ΚΔΠ 131/2013, ΚΔΠ 136/2013, ΚΔΠ 154/2013, ΚΔΠ 169/2013, ΚΔΠ 175/2013, ΚΔΠ183/2013, ΚΔΠ 200/2013. Κύριο χαρακτηριστικό των εν λόγω διαταγμάτων ήταν η σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές. 3. Ο περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές Νόμος του 2013 [Ν.12(Ι)/2013] και σχετικά Διατάγματα 3.1. Ο Περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές Νόμος του 2013 (Ν. 12(Ι)/2013) Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρισιμότητα της κατάστασης που είχε διαμορφωθεί στην κυπριακή οικονομία, κατόπιν διαβούλευσης του Υπουργού Οικονομικών με τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, κρίθηκε επιβεβλημένη η κήρυξη από τον Υπουργό Οικονομικών προσωρινής ειδικής τραπεζικής αργίας στη βάση του άρθρου 69 του περί Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμου 1, καθώς και η εισαγωγή πλαισίου κανόνων που να ρυθμίζουν τις παραμέτρους λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Για το λόγο αυτό ετοιμάστηκε σχετικό νομοσχέδιο από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών και τη σύμφωνη γνώμη της Τρόικα. Σκοπός του εν λόγω νομοσχεδίου ήταν η ανάθεση εξουσιών στον Υπουργό Οικονομικών ή κατά περίπτωση στον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, για τη λήψη και επιβολή περιοριστικών μέτρων, περιλαμβανομένων και περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, για λόγους δημόσιας τάξης και δημόσιας ασφάλειας και με σκοπό τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. 1 «Ανεξαρτήτως οποιασδήποτε διάταξης διαλαμβάνεται στον περί Τραπεζικών Αργιών Νόμο, ο Υπουργός δύναται να κηρύξει με γνωστοποίηση που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ορισμένες ημέρες ως ειδικές τραπεζικές αργίες ή ως ημέρες κατά τις οποίες δε διενεργούνται συναλλαγές των τραπεζών με το κοινό, εφόσον κρίνει ότι τούτο είναι προς το δημόσιο συμφέρον.»

7 Σύμφωνα λοιπόν με τον «Περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές σε Περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης Νόμο του 2013», ο Υπουργός Οικονομικών δύναται, προς διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας να επιβάλλει σε πιστωτικό ίδρυμα (μετά από τη σύμφωνη γνώμη του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας) ή και σε οποιοδήποτε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο προσωρινά περιοριστικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων. Τα περιοριστικά αυτά μέτρα τα οποία δύναται να επιβάλλει ο Υπουργός Οικονομικών είναι τα ακόλουθα: (α) περιορισμό στις αναλήψεις μετρητών, (β) απαγόρευση του πρόωρου τερματισμού καταθέσεων προθεσμίας, (γ) υποχρεωτικό επαναπρογραμματισμό της λήξης των καταθέσεων προθεσμίας που λήγουν, (δ) απαγόρευση ή και περιορισμό ανοίγματος νέων λογαριασμών, (ε) μετατροπή καταθέσεων, που βρίσκονται σε λογαριασμούς όψεως/τρεχούμενους, σε καταθέσεις προθεσμίας, (στ) απαγόρευση ή και περιορισμό στις συναλλαγές χωρίς μετρητά, (ζ) περιορισμό στη χρήση χρεωστικών ή και πιστωτικών ή και προπληρωμένων καρτών, (η) απαγόρευση ή και περιορισμό στην εξαργύρωση επιταγών, θ) περιορισμό στις διατραπεζικές συναλλαγές ή και στις συναλλαγές εντός του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος, (ι) περιορισμό στις συναλλαγές του κοινού με πιστωτικό ίδρυμα, (ια) περιορισμό στη διακίνηση κεφαλαίων, πληρωμών και μεταφορών (ιβ) πρόστιμο επί της απόσυρσης καταθέσεων, (ιγ) οποιοδήποτε άλλο περιοριστικό μέτρο το οποίο ο Υπουργός κρίνει απαραίτητο να επιβληθεί υπό τις περιστάσεις προς διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας Τα Διατάγματα που εκδόθηκαν δυνάμει των άρθρων 4 και 5 του Ν. 12(Ι)/2013 Την ψήφιση του νόμου ακολούθησε η δημοσίευση μια σειράς διαταγμάτων, με βάση τα οποία επιβλήθηκαν διάφορα περιοριστικά μέτρα. Σύμφωνα με το Πρώτο Διάταγμα (ΚΔΠ 98/2013), το οποίο δημοσιεύθηκε στις 27 Μαρτίου 2013 στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, το μέγιστο ποσό ανάληψης μετρητών δεν μπορούσε να υπερβαίνει τα 300 ημερησίως ανά πρόσωπο σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα ή το ισόποσο σε ξένο συνάλλαγμα και απαγορευόταν η εξαργύρωση επιταγών. Απαγορευόταν, επίσης, κάθε χωρίς μετρητά πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων εκτός της Δημοκρατίας ή προς λογαριασμό που διατηρείτο σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα με εξαίρεση την πληρωμή που ενέπιπτε στη συνήθη επαγγελματική δραστηριότητα του πελάτη με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων. Ειδικότερα, η πληρωμή μέχρι ημερησίως ανά λογαριασμό δεν υπόκειτο σε περιορισμό, η πληρωμή από μέχρι απαιτούσε την έγκριση της Επιτροπής και για πληρωμή μεγαλύτερη από και άνω έπρεπε να εξασφαλιστεί προηγουμένως η έγκριση της Επιτροπής μετά από αίτηση του οικείου πιστωτικού ιδρύματος. Στην εξαίρεση ενέπιπτε επίσης η πληρωμή μισθών υπαλλήλων, τα έξοδα συντήρησης μέχρι ανά τρίμηνο καθώς και δίδακτρα προσώπου που σπούδαζε στην αλλοδαπή και ήταν συγγενής πρώτου βαθμού προσώπου που είχε τη συνήθη διαμονή του στη Δημοκρατία καθώς και οι πληρωμές και μεταφορές χρημάτων μέσω χρεωστικής ή και πιστωτικής ή και προπληρωμένης κάρτας, μέχρι τον μήνα ανά πρόσωπο ανά πιστωτικό ίδρυμα. 2 Ο Περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές Νόμος του 2013, Άρθρο 5 (1).

8 Απαγορευόταν ακόμη ο τερματισμός κατάθεσης προθεσμίας πριν την καθορισμένη ημερομηνία λήξης της, εκτός εάν το προϊόν θα χρησιμοποιείτο για αποπληρωμή δανείου εντός του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος καθώς και η μεταφορά χαρτονομισμάτων σε ευρώ ή και σε ξένο συνάλλαγμα πέραν του ποσού των ή του ισόποσου σε ξένο συνάλλαγμα ανά φυσικό πρόσωπο ανά ταξίδι στο εξωτερικό. Το Δεύτερο Διάταγμα (ΚΔΠ 102/2013), το οποίο δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 29 Μαρτίου 2013, επέφερε κάποιες τροποποιήσεις στα περιοριστικά μέτρα. Συγκεκριμένα επιτράπηκαν οι πληρωμές και οι μεταφορές χρημάτων εντός της Δημοκρατίας μέσω χρεωστικής ή και πιστωτικής ή και προπληρωμένης κάρτας χωρίς περιορισμό καθώς και η μεταφορά 300 ημερησίως ανά πρόσωπο από λογαριασμό προειδοποίησης φυσικών προσώπων σε λογαριασμό όψεως/τρεχούμενο εντός του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος. Προστέθηκε επίσης η πρόνοια σύμφωνα με την οποία απαγορευόταν η μεταφορά στις περιοχές της Δημοκρατίας όπου η Κυβέρνηση της Δημοκρατίας δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, χαρτονομισμάτων σε ευρώ ή και σε ξένο συνάλλαγμα πέραν του ποσού των 300 ημερησίως ή του ισόποσου σε ξένο συνάλλαγμα, ανά φυσικό πρόσωπο που είχε τη συνήθη διαμονή του στη Δημοκρατία και η μεταφορά πέραν του ποσού των 500 ημερησίως ή του ισόποσου σε ξένο συνάλλαγμα, ανά φυσικό πρόσωπο που είχε τη συνήθη διαμονή του στην αλλοδαπή. Τα υπόλοιπα περιοριστικά μέτρα παρατάθηκαν. Το Τρίτο Διάταγμα (ΚΔΠ 106/2013), το οποίο δημοσιεύθηκε στις 2 Απρίλιου 2013 ήταν ελαστικότερο καθώς επέτρεπε τις πληρωμές μέσω επιταγών μέχρι το ποσό των μηνιαίως ανά φυσικό πρόσωπο ανά πιστωτικό ίδρυμα προς λογαριασμούς που διατηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα. Όσον αφορά τις εσωτερικές εμπορικές συναλλαγές, το νέο διάταγμα επέτρεπε τις πληρωμές μέχρι ημερησίως ανά λογαριασμό προς λογαριασμό που διατηρείτο σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα χωρίς περιορισμούς (στο προηγούμενο διάταγμα επέτρεπε πληρωμές μέχρι 5.000). Οι πληρωμές από μέχρι θα υποβάλλονταν στην έγκριση της ειδικής Επιτροπής, ενώ για πληρωμές πέραν των απαιτείτο εκ των προτέρων έγκριση της Επιτροπής. Οι πληρωμές εκτός Δημοκρατίας μπορούσαν να γίνονται με τα προηγούμενα όρια, δηλαδή μέχρι ανά λογαριασμό χωρίς περιορισμό, από με την έγκριση της Επιτροπής και για πληρωμές πέραν των με προέγκριση της Επιτροπής. Επίσης, με το εν λόγω διάταγμα δεν υπήρχαν περιορισμοί στην πληρωμή διδάκτρων εντός της Δημοκρατίας. Τέλος, σε σχέση με τον τερματισμό κατάθεσης προθεσμίας, το διάταγμα προνοούσε ότι μπορούσε να τερματιστεί μια τέτοια κατάθεση, εφόσον το προϊόν επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία μιας ή περισσότερων καταθέσεων προθεσμίας συνολικού ποσού ίσου με τη χρονική κατάθεση και για χρονική περίοδο τουλάχιστον ίση με την αρχική περίοδο προθεσμίας της τερματισθείσας κατάθεσης. Μάλιστα θα επιτρεπόταν η προσθήκη δικαιούχων στη νέα κατάθεση προθεσμίας. Το Τέταρτο Διάταγμα (ΚΔΠ 107/2013) το οποίο δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης την επόμενη μέρα, δηλαδή στις 3 Απριλίου 2013, δεν είχε καμία διαφορά από το προηγούμενο. Το Πέμπτο Διάταγμα (ΚΔΠ 113/2013), ωστόσο επέφερε κάποιες διαφοροποιήσεις. Ειδικότερα, επιτράπηκαν οι πληρωμές (εκτός επιταγών) ή και μεταφορές χρημάτων σε λογαριασμούς που τηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα, μέχρι μηνιαίως, ανά φυσικό πρόσωπο σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα.

9 Επιτράπηκαν, επίσης, και οι πληρωμές ή μεταφορές χρημάτων προς λογαριασμούς που τηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα μέχρι μηνιαίως, ανά νομικό πρόσωπο σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα, χωρίς να ήταν απαραίτητη η παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων. Στις 11 Απριλίου 2013 δημοσιεύθηκε το Έκτο Διάταγμα (ΚΔΠ 115/2013), το οποίο επέφερε και αυτό με τη σειρά του κάποιες διαφοροποιήσεις στο διάταγμα της 5ης Απριλίου 2013 (Πέμπτο Διάταγμα). Με το Έκτο Διάταγμα, ελευθεροποιήθηκαν πλήρως οι συναλλαγές εντός της Δημοκρατίας. Βέβαια, το μέγιστο ποσό ανάληψης μετρητών για κάθε πρόσωπο σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα παρέμεινε στα 300 την ημέρα ενώ παρέμεινε και ο περιορισμός για έγκριση από την Επιτροπή για τις εντός της Δημοκρατίας εμπορικές συναλλαγές οι οποίες υπερέβαιναν τις Οι συναλλαγές όμως κάτω από ήταν ελεύθερες για φυσικά και νομικά πρόσωπα χωρίς κανένα περιορισμό. Απαγορεύτηκε, επίσης, το άνοιγμα νέου λογαριασμού σε μη υφιστάμενο πελάτη πιστωτικού ιδρύματος με εξαίρεση τον λογαριασμό ο οποίος θα πιστωνόταν μόνο με μεταφορά χρημάτων από την αλλοδαπή προς τη Δημοκρατία ή εφόσον προηγείτο η έγκριση της Επιτροπής. Ακόμη, αυξήθηκε το ποσοστό της κατάθεσης προθεσμίας που μεταφερόταν σε τρεχούμενο λογαριασμό, κατά τη λήξη της εν λόγω κατάθεσης, το οποίο ήταν το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ ή 10%, από το 10% στο 20%. Αναφορικά με τις συναλλαγές εκτός της Δημοκρατίας, αυξήθηκε το όριο για πληρωμές που ενέπιπταν στη συνήθη επαγγελματική δραστηριότητα του πελάτη, με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων, ως εξής: (α) από στις ημερησίως ανά λογαριασμό χωρίς να υπόκεινται στην έγκριση της Επιτροπής (β) από μέχρι , με έγκριση από την Επιτροπή, στην οποία υποβάλλεται από το πιστωτικό ίδρυμα σχετικός τυποποιημένος κατάλογος που περιλαμβάνει συνολικά τις πληρωμές αυτές, γ) από και πάνω, με έγκριση από την Επιτροπή στην οποία υποβάλλεται ξεχωριστά το κάθε αίτημα. Τέλος, αυξήθηκε το ποσό που μπορούσε να μεταφέρει ένα φυσικό πρόσωπο σε κάθε ταξίδι από σε ή το ισόποσο σε ξένο συνάλλαγμα. Την επόμενη κιόλας μέρα, δημοσιεύθηκε το Έβδομο Διάταγμα (ΚΔΠ 122/2013) το οποίο περιλάμβανε κάποιες διορθωτικές αλλαγές σε σχέση με το Έκτο Διάταγμα. Σύμφωνα λοιπόν με το Έβδομο Διάταγμα επιτρέπονταν μόνο οι πληρωμές, αλλά όχι οι μεταφορές, μέχρι σε λογαριασμούς που διατηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, εισήχθησαν ξανά οι πρόνοιες που υπήρχαν στο Πέμπτο Διάταγμα και αφορούσαν τη μεταφορά χρημάτων μέχρι από φυσικό πρόσωπο και μέχρι από νομικό πρόσωπο μηνιαίως ανά πιστωτικό ίδρυμα προς λογαριασμούς που διατηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας. Τέλος, απαγορεύτηκε το άνοιγμα νέων λογαριασμών σε μη υφιστάμενους πελάτες του πιστωτικού ιδρύματος, κατά την έναρξη ισχύος του εν λόγω διατάγματος. Την Κυριακή 14 Απριλίου 2013 εκδόθηκε το όγδοο διάταγμα (ΚΔΠ 123/2013). Σημαντικό να αναφερθεί ότι το διάταγμα προέβλεπε, όπως και το προηγούμενο, ότι το μέγιστο ποσό ανάληψης μετρητών ήταν 300 ημερησίως ανά πρόσωπο σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα ή το ισόποσο σε ξένο συνάλλαγμα. Επιπροσθέτως η εξαργύρωση επιταγών εξαιτίας των δυσμενών συνθηκών που επικρατούσαν συνέχισε να μην επιτρέπεται. Όμως, η μεταφορά χρημάτων μηνιαίως ανά φυσικό πρόσωπο ανά πιστωτικό ίδρυμα προς λογαριασμούς που διατηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας αυξήθηκε στις μηνιαίως. Για νομικά πρόσωπα το ποσό ανέβηκε μέχρι μηνιαίως. Επιτράπηκε, επίσης, η χωρίς μετρητά πληρωμή μέχρι ανά συναλλαγή σε λογαριασμό που διατηρείτο σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα εντός της Δημοκρατίας.

10 Επιπλέον, απαγορευόταν κάθε χωρίς μετρητά πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων εκτός της Δημοκρατίας εκτός από συναλλαγή που ενέπιπτε στη συνήθη επαγγελματική δραστηριότητα του πελάτη με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων. Για πληρωμές μέχρι ημερησίως ανά λογαριασμό δεν απαιτείτο η έγκριση της επιτροπής, ενώ για πληρωμές από μέχρι απαιτείτο η έγκριση της. Το Σάββατο 20 Απριλίου 2013 εκδόθηκε το ένατο διάταγμα (ΚΔΠ 131/2013) από το Υπουργείο Εξωτερικών. Αυτό το νέο διευκρινιστικό διάταγμα, το ένατο στη σειρά, το οποίο εξέδωσε το Υπουργείο Οικονομικών, αφορούσε στα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Σε ότι λοιπόν αφορά την υπόσταση αυτού του νέου διατάγματος, επιτρεπόταν η μεταφορά μέχρι και , ανά συναλλαγή, εντός της Δημοκρατίας, από λογαριασμό ενός πιστωτικού ιδρύματος σε λογαριασμό άλλου. Αυτό ίσχυε όταν η συναλλαγή ήταν κατά την διάρκεια μιας πάγιας και συνήθους επαγγελματικής δραστηριότητας του πελάτη, με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων, χωρίς την έγκριση της αρμόδιας επιτροπής. Επιτράπηκε, επίσης, η μεταφορά χρημάτων σε φοιτητές εκτός Κύπρου, μέχρι και το τρίμηνο, για έξοδα συντήρησης, αλλά το πιστωτικό ίδρυμα υποχρεωνόταν να διατηρεί κατάλογο στον οποίο θα κατέγραφε και θα παρακολουθούσε όλες τις πληρωμές. Ωστόσο σημαντικό ήταν ότι η επιτροπή θα είχε δικαίωμα να ζητήσει κατάλογο και πληροφορίες για οποιαδήποτε πληρωμή. Επιπλέον, όσοι ταξίδευαν εκτός Δημοκρατίας μπορούσαν να μεταφέρουν σε μετρητά 2.000, αλλά δεν θα μπορούσαν να αποσύρουν πέραν των 300 ημερησίως, που ήταν το επιτρεπόμενο όριο ανάληψης ανά πρόσωπο ανά πιστωτικό ίδρυμα. Το δέκατο διάταγμα επιβολής περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές (ΚΔΠ 136/2013), εκδόθηκε στις 25 Απριλίου Το εν λόγω διάταγμα προχώρησε σε σημαντικές «χαλαρώσεις» στις συναλλαγές τόσο εντός όσο και εκτός της Κυπριακής Δημοκρατίας. Συγκεκριμένα: α) αυξήθηκαν οι πληρωμές και οι μεταφορές χρημάτων (transfers) σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας από σε μηνιαίως, για φυσικά πρόσωπα, για οποιοδήποτε λόγο. (β) οι πληρωμές και οι μεταφορές χρημάτων σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας, μέχρι ανά συναλλαγή, ήταν ελεύθερες για αγορά αγαθών και υπηρεσιών. (γ) οι πληρωμές και οι μεταφορές χρημάτων σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας, πέραν των ανά συναλλαγή, επιτρέπονταν για αγορά αγαθών και υπηρεσιών, με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων στο πιστωτικό ίδρυμα, χωρίς να υπόκεινται στην έγκριση της Επιτροπής. Όσον αφορά τώρα τις πληρωμές και τις μεταφορές χρημάτων εκτός της Δημοκρατίας για συναλλαγές που ενέπιπταν στη συνήθη επαγγελματική δραστηριότητα του πελάτη, τα όρια τους αυξήθηκαν ως εξής: (α) πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων μέχρι ανά συναλλαγή, με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων, χωρίς να υπόκειται στην έγκριση της επιτροπής. (β) πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων από μέχρι ανά συναλλαγή, με έγκριση από την επιτροπή στην οποία θα υποβάλλεται σχετικός τυποποιημένος κατάλογος με τις πληρωμές αυτές από το πιστωτικό ίδρυμα. γ) πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων μεγαλύτερη από ανά συναλλαγή κατόπιν έγκρισης από την επιτροπή στην οποία θα υποβάλλεται το σχετικό αίτημα για κάθε πληρωμή ή μεταφορά χρημάτων με τα σχετικά δικαιολογητικά έγγραφα. Επίσης, αυξήθηκαν οι μεταφορές χρημάτων εκτός της Δημοκρατίας από σε μηνιαίως ανά πρόσωπο για οποιοδήποτε λόγο, ενώ επιτράπηκαν και οι πληρωμές εκτός της Δημοκρατίας μέσω χρεωστικής, πιστωτικής ή προπληρωμένης κάρτας.

11 Επιπρόσθετα αυξήθηκε το ποσό που μπορούσε να μεταφέρει ένα φυσικό πρόσωπο ανά ταξίδι από σε ή του ισόποσου σε ξένο συνάλλαγμα. Την παρασκευή 10 Μαΐου εκδόθηκε το ενδέκατο διάταγμα επιβολής περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές (ΚΔΠ 154/2013). Το διάταγμα εκδόθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών, χωρίς ωστόσο να προχωρήσει σε αλλαγές επί του Δέκατου Διατάγματος, που εκδόθηκε στις 25 Απριλίου, κατά το οποίο επήλθαν σημαντικές χαλαρώσεις στις συναλλαγές, τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου. Στις 17 Μαΐου ο υπουργός Οικονομικών, μετά από εισήγηση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, με τις εξουσίες που του παρέχονται από τα άρθρα 4 και 5 του περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές σε Περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης Νόμου του 2013, εξέδωσε το δωδέκατο κατά σειρά διάταγμα (ΚΔΠ 169/2013). Το εν λόγω διάταγμα περιλάμβανε τις ακόλουθες διαφορές σε σχέση με το ενδέκατο διάταγμα: (α) αυξήθηκε το ποσό της χωρίς μετρητά πληρωμής ή και μεταφοράς χρημάτων από σε μηνιαίως, ανά φυσικό πρόσωπο και από σε , ανά νομικό πρόσωπο, ανά πιστωτικό ίδρυμα προς λογαριασμούς που διατηρούνταν σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα της Δημοκρατίας. (β) προέβλεπε τη δυνατότητα τερματισμού κατάθεσης προθεσμίας πριν την λήξη της, για την αποπληρωμή παρατραβήγματος ή πιστωτικής κάρτας (πρόσθετα από την αποπληρωμή δανείου), εντός του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος. Την Παρασκευή 24 Μαΐου, το Υπουργείο Οικονομικών εξέδωσε το δέκατο τρίτο διάταγμα επιβολής περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές (ΚΔΠ 175/2013), το οποίο δεν περιλάμβανε καμία αλλαγή σε σχέση με το προηγούμενο διάταγμα. Παρομοίως, και το δέκατο τέταρτο διάταγμα (183/2013), το οποίο εκδόθηκε στις 31 Μαΐου 2013, δεν περιλάμβανε καμία αλλαγή. Στις 7 Ιουνίου 2013 εκδόθηκε το δέκατο πέμπτο (ΚΔΠ 200/2013), και τελευταίο μέχρι στιγμής, διάταγμα επιβολής περιοριστικών μέτρων, το οποίο επέφερε κάποιες τροποποιήσεις. Το εν λόγω διάταγμα προβλέπει: Την δυνατότητα τερματισμού προθεσμιακής κατάθεσης που ανήκει σε φυσικό πρόσωπο και την μεταφορά σε λογαριασμό όψεως/τρεχούμενο του ίδιου προσώπου για: (α) την πληρωμή ακριβούς ποσού ιατρικών εξόδων σε πάροχο ιατρικής φροντίδας αφού παρουσιαστούν στο πιστωτικό ίδρυμα τα απαραίτητα δικαιολογητικά έγγραφα και δεδομένου ότι στον τρεχούμενο λογαριασμό δεν υπάρχουν επαρκή ποσά για κάλυψη της δαπάνης αυτής. (β) την εξόφληση οφειλών προς την Κυπριακή Δημοκρατία, αφού παρουσιαστούν στο πιστωτικό ίδρυμα τα απαραίτητα δικαιολογητικά έγγραφα και η πληρωμή διενεργείται με απευθείας ηλεκτρονική μεταφορά ή/και με την έκδοση τραπεζικής επιταγής και δεδομένου ότι στον τρεχούμενο λογαριασμό δεν υπάρχουν επαρκή ποσά για κάλυψη της πληρωμής. Οποιαδήποτε νέα προθεσμιακή κατάθεση δημιουργείται με κεφάλαια που είναι σε τρεχούμενο λογαριασμό ή με μετρητά δεν υπόκειται στους περιορισμούς που ίσχυαν για τις τοποθετήσεις αυτές κατά την ημερομηνία λήξης τους. Επιτρέπεται η μεταφορά 300 ευρώ ημερησίως από λογαριασμό φυσικού προσώπου σε τρεχούμενο λογαριασμό του ίδιου προσώπου στο ίδιο πιστωτικό ίδρυμα. Εξαιρούνται των περιοριστικών μέτρων χρήματα που έχουν μεταφερθεί από το εξωτερικό σε πιστωτικό ίδρυμα στη Δημοκρατία και μεταφέρονται σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα στη Δημοκρατία, εάν κατά τη μεταφορά το πρώτο ίδρυμα διευκρινίσει στις λεπτομέρειες της μεταφοράς ότι τα χρήματα εμπίπτουν στην εξαίρεση των περιοριστικών μέτρων.

12 3.3. Τα Περιοριστικά Μέτρα που εκδόθηκαν για τις ξένες τράπεζες Το πρόβλημα ρευστότητας και ο σημαντικός κίνδυνος εκροής καταθέσεων δημιούργησαν την αναγκαιότητα, εκτός από τα άλλα διατάγματα που εκδόθηκαν στηριζόμενα στο Νόμο 12(Ι)/2013, να εκδοθούν διατάγματα που αφορούν τις ξένες τράπεζες δυνάμει των άρθρων 4 και 5 του πιο πάνω νόμου. Τίτλος των εν λόγω Διαταγμάτων είναι ο εξής: Το περί της Επιβολής Προσωρινών Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές των Ξένων Τραπεζών σε Περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης. Το πρώτο από τα πέντε συνολικά διατάγματα με τον πιο πάνω τίτλο, που εκδόθηκαν μέχρι σήμερα, είχε ημερομηνία έκδοσης την 25 Απριλίου Το Άρθρο 2 των Διαταγμάτων ερμηνεύει τους όρους που χρησιμοποιούνται στο κείμενο τους. Σημαντικότερη ερμηνεία είναι αυτή του "διεθνούς πελάτη" που τον διαχωρίζει από τον "εγχώριο". Ακολουθεί διάταξη η οποία θέτει προϋποθέσεις ώστε κάποιο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα να εγγραφεί στον κατάλογο των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η αναφορά του νομοθέτη στο άρθρο 3 για πιστωτικά ιδρύματα εννοεί τα ξένα που καλύπτονται από το Διάταγμα. Αυτά χωρίζονται σε θυγατρικές ξένες τράπεζες και υποκαταστήματα ξένων τραπεζών στο εξωτερικό. Κάθε Διάταγμα ακολουθεί Παράρτημα με τις ξένες τράπεζες οι οποίες εγκρίθηκαν από την Κεντρική Τράπεζα. Κάθε ίδρυμα χωρίζετε σε λειτουργίες για διεθνής και εγχώριους πελάτες. Πρέπει έτσι να διατηρεί κατάλογο διεθνών πελατών τον οποίο και υποβάλλει στην Κεντρική Τράπεζα και τον επιβεβαιώνει γραπτώς ο λειτουργός συμμόρφωσης της τράπεζας. Οι ίδιες προϋποθέσεις δηλαδή συμπλήρωση του καταλόγου και γραπτή επιβεβαίωση πρέπει να πληρούνται και για την εγγραφή νέων διεθνών πελατών. Το άρθρο 4 των Διαταγμάτων καθορίζει τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλονται στις τράπεζες οι οποίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο.είναι καταφανής η προσπάθεια για αντιμετώπιση της εκροής ξένων κεφαλαίων από τις ξένες τράπεζες και τους διεθνείς αλλά και εγχώριους πελάτες Προς αυτό το σκοπό απαγορεύετε η προσέλκυση νέων εγχώριων πελατών ή η εξυπηρέτηση υφιστάμενου εγχώριου πελάτη από ξένη τράπεζα στην οποία ο εγχώριος πελάτης διατηρεί λογαριασμό στα κεντρικά της γραφεία. Υπόκειται σε περιοριστικά μέτρα επίσης η χωρίς μετρητά πληρωμή από εγχώρια σε ξένη τράπεζα ή από εγχώριο σε διεθνή πελάτη ξένης τράπεζας. Επιτρέπονται τέλος όλες οι συναλλαγές και πληρωμές μεταξύ διεθνών πελατών και αυτές από ξένη τράπεζα για λογαριασμό ή μετά από διαταγή διεθνούς πελάτη Ο Ν.12(Ι)/2013 και τα Διατάγματα που εκδόθηκαν από αυτόν συνάδουν με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο; Το ζήτημα που τίθεται τώρα, είναι κατά πόσο Ο Περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές Νόμος του 2013 καθώς και τα διατάγματα 3 που εκδόθηκαν δυνάμει των άρθρων 4 και 5 του πιο πάνω νόμου, θίγουν ζητήματα ευρωπαϊκού δικαίου. Σύμφωνα με το άρθρο 63 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαγορεύονται όλοι οι περιορισμοί στις κινήσεις κεφαλαίων 4 αλλά και στις πληρωμές μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών διατάγματα στον αριθμό, μέχρι την ημέρα συγγραφής της εν λόγω εργασίας. 4 Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Άρθρο 63 παρ.1: «Στα πλαίσια των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, απαγορεύεται οποιοσδήποτε περιορισμός των κινήσεων κεφαλαίων μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών.». 5 Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Άρθρο 63 παρ.2: «Στα πλαίσια των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, απαγορεύονται όλοι οι περιορισμοί στις πληρωμές μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών.».

13 Οι διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης έχουν επεκτείνει την υποχρέωση απελευθέρωσης των κινήσεων κεφαλαίων προς και από τρίτες χώρες, καθώς ήδη από το 1988 η Οδηγία 88/361 κατάργησε όλους τους περιορισμούς στις διακινήσεις κεφαλαίων μεταξύ φυσικών ή νομικών προσώπων που κατοικούσαν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, άλλωστε, αποτελεί βασικό στοιχείο για την καλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Ωστόσο, το άρθρο 65 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτρέπει στα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή παραβάσεων των εθνικών νομοθετικών αλλά και κανονιστικών διατάξεων ιδίως στον τομέα της φορολογίας ή της προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Επιτρέπει, επίσης, στα κράτη μέλη να προβλέπουν διαδικασίες δήλωσης των κινήσεων κεφαλαίων για λόγους διοικητικής ή στατιστικής ενημέρωσης, ή να λαμβάνουν μέτρα που υπαγορεύονται από λόγους δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας 6. Βλέπουμε επομένως ότι το άρθρο 65 συρρικνώνει σημαντικά το πεδίο εφαρμογής της ελευθερίας κεφαλαίων και πληρωμών. Βέβαια, η λήψη των περιοριστικών μέτρων, προκειμένου να είναι θεμιτή, δεν πρέπει να συνιστά μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ή συγκεκαλυμμένο περιορισμό της ελευθερίας κίνησης κεφαλαίων 7, και να είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας. Ο Περί της Επιβολής Περιοριστικών Μέτρων στις Συναλλαγές Νόμος του 2013, δημιουργήθηκε στη βάση του άρθρου 65 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, για λόγους δημόσιας τάξης και δημόσιας ασφάλειας λόγω του ότι ήταν αναγκαία η διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας και η αποφυγή αποσταθεροποιητικών τάσεων οι οποίες θα προκαλούσαν σοβαρούς κλυδωνισμούς στο σύνολο της κυπριακής οικονομίας. Επομένως, εκ πρώτης όψεως ο Νόμος 12(Ι)/2013 καθώς και τα διατάγματα που ακολούθησαν δεν φαίνεται να παραβιάζουν την ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και πληρωμών και κατ επέκταση τη Συνθήκη για της Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Οδηγία 88/361. Τι γίνεται όμως με την αρχή της αναλογικότητας; Τα περιοριστικά μέτρα που λήφθηκαν είναι σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας; Μήπως το ίδιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτευχθεί με άλλα λιγότερα επαχθή μέτρα; Ιδίως το γεγονός ότι το μέγιστο ποσό ανάληψης μετρητών δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 300 ημερησίως ανά φυσικό πρόσωπο σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα, περιοριστικό μέτρο το οποίο δεν έχει «χαλαρώσει» καθόλου μέχρι σήμερα, μήπως είναι δυσανάλογο μέτρο; Πέραν αυτού, μήπως παραβιάζεται και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 17 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ; 4. Ο περί Εξυγίανσης Πιστωτικών και άλλων Ιδρυμάτων Νόμος του 2013 [Ν.17(Ι)/2013] και σχετικά Διατάγματα 4.1. Εισαγωγή 6 Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Άρθρο 65 παρ. 1β: «να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή παραβάσεων των εθνικών νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων, ιδίως στον τομέα της φορολογίας ή της προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων, ή να προβλέπουν διαδικασίες δήλωσης των κινήσεων κεφαλαίων για λόγους διοικητικής ή στατιστικής ενημέρωσης, ή να λαμβάνουν μέτρα υπαγορευμένα από λόγους δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας.» 7 «Τα μέτρα και οι διαδικασίες που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 δεν μπορούν να αποτελούν ούτε μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ούτε συγκεκαλυμμένο περιορισμό της ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων και των πληρωμών, όπως ορίζεται στο άρθρο 63.».

14 Όπως διαπιστώνεται από το , τις τελευταίες δεκαετίες, η απορύθμιση (deregulation) των εθνικών και διεθνών τραπεζικών συναλλαγών, καθώς και η ανάπτυξη εθνικών και διεθνών κεφαλαιαγορών, είχε σημαντικές συνέπειες για την τραπεζική δραστηριότητα. Οι κεφαλαιαγορές προσελκύουν και απορροφούν δανειστές και καταθέτες από τις τράπεζες, αναγκάζοντας τις να αναπτύξουν επίσης χρηματοδοτικές υπηρεσίες, αλλά και να συμπληρώσουν τα κεφάλαιά τους, τα οποία στο παρελθόν σχηματίζονταν από τις καταθέσεις των πελατών, με χρήμα προερχόμενο από κεφαλαιαγορές. Οι εξελίξεις αυτές απαιτούσαν επανεξέταση του κανονιστικού πλαισίου που διέπει τα πιστωτικά ιδρύματα και την εποπτεία τους, με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την δημιουργία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 4 Απριλίου 2001 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ 9. Σκοπός της Οδηγίας αυτής είναι να διασφαλίζεται προστασία από ενδεχόμενο «συστημικό κίνδυνο» (systemic risk) 10, δηλαδή, η κατάρρευση ενός ή περισσότερων πιστωτικών ιδρυμάτων να πυροδοτήσει μια κρίση εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα συνολικά, είτε εθνικά είτε διεθνώς. Ο κίνδυνος αυτός, όπως τονίζεται, μπορεί να υλοποιηθεί με δύο τρόπους, είτε ως κίνδυνος μετάδοσης (risk of contagion) είτε ως κίνδυνος έλλειψης ρευστότητας (risk of illiquidity). Μια «κρίση συστήματος» (system crisis), μια γενικευμένη δηλαδή τραπεζική κρίση, έχοντας υπόψη τα προηγηθέντα στην Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και Ελλάδα, αντιμετωπίζεται από τις επιτηρούσες αρχές διαφορετικά από ότι μια εξατομικευμένη τραπεζική κατάρρευση εντός μιας υγιούς οικονομίας, π.χ. της Κύπρου μεμονωμένα. Η αντιμετώπιση αυτή μπορεί να είναι, είτε σε ατομική βάση, με έναν συνδυασμό, κατά περίπτωση, στρατηγικών, είτε μια καθολική στρατηγική για όλα τα πιστωτικά ιδρύματα σε κρίση 11. Ο λόγος που έχει δημιουργηθεί τέτοιος κίνδυνος για τις τράπεζες, θεωρείται το γεγονός ότι οι τράπεζες έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο στην χωρίς προηγούμενο ανάπτυξη της διασυνοριακής ροής κεφαλαίων, ιδιαίτερα μάλιστα σε αναπτυσσόμενες αγορές. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο συσχετισμό εθνικών οικονομιών, τρομερή αύξηση των διεθνών επενδύσεων και της καταναλώσεως, και άρα και ενίσχυση του διεθνούς εμπορίου. Στη συνέχεια, όμως, η επέκταση αυτή των διεθνών τραπεζικών δραστηριοτήτων, διευκόλυνε τη διάχυση διεθνώς των τοπικών χρηματοδοτικών προβλημάτων, μέσω του διεθνούς νομισματικού συστήματος 12. Στην περίπτωση μιας τραπεζικής κρίσης, η έλλειψη ρευστότητας συνεπάγεται καμπή στην παροχή πιστώσεων (credit crunch), με άμεση συνέπεια την αύξηση του κόστους χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό με τη σειρά του έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη E. Hüpkes, Insolvency why a special regime for banks?, in: Current Developments in Monetary and Financial Law (International Monetary Funded, Jan. 21, 2003) 9 Οδηγία 2001/24/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της 4 ης /4/2001, L125/ R.M. Lastra, Cross-Border Bank Insolvency: Legal Implications in the case of Banks Operating in Different Jurisdictions in Latin America, J.Int.Econ.L. 2003, 79, Ελίνα Ν. Μουσταϊρα, Επίκ. Καθηγήτρια Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Οδηγία 2001/24/ΕΚ για την εξυγίανση και την εκκαθάριση των πιστωτικών ιδρυμάτων, 2003, σελ.1 12 Βλ. και A. Wilmarth, Jr. Controlling Systemic Risk in an Era of Financial Consolidation, in: Current Developments in Monetary and Financial Law (International Monetary Fund ed., Sept. 4, 2002) 13 J.-P. Deguee, The Winding Up Directive Finally Establishes Uniform Private International Law for Banking Insolvency Proceedings, [2004] Eur.Bus.L.Rev. 99, 104.

15 Υποστηριζόταν από κάποιους ότι στο μέλλον ο κίνδυνος των τραπεζικών καταρρεύσεων θα μειωνόταν σημαντικά, δεδομένου ότι όλο και περισσότερο τα τραπεζικά δάνεια αντικαθίστανται από ομόλογα (bonds). Σύμφωνα με την άποψη αυτή, το απειλητικό ενδεχόμενο υπερημερίας των κρατών αναφορικά με τα ομόλογα τα οποία εκδίδουν, δεν δημιουργεί τον ίδιο συστημικό κίνδυνο με το ενδεχόμενο των τραπεζικών καταρρεύσεων 14. Στην περίπτωση της Ελλάδας και της Κύπρου, αυτό δεν επαληθεύτηκε. Γεγονός όμως είναι ότι, προκειμένου να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη τοπικών και διεθνών επενδυτών, απαιτείται ένα αξιόπιστο ρυθμιστικό καθεστώς για τη λειτουργία και εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων, την ενίσχυσή τους σε περίπτωση κρίσεως αλλά και την «απομάκρυνσή» τους από το χρηματοδοτικό σύστημα, εφόσον δεν υπάρχει ενδεχόμενο σωτηρίας τους 15, και αυτό καθοδηγείται από την Οδηγία 2001/24/ΕΚ Οδηγία 2001/24/ΕΚ Η Οδηγία 2001/24/ΕΚ, παράλληλα με την κατάργηση των εμποδίων στην ελεύθερη εγκατάσταση και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών που προνοεί η παράγραφος 2 του άρθρου 47 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, λαμβάνει πρόνοια σχετικά με την κατάσταση που ενδέχεται να δημιουργηθεί σε περίπτωση δυσχερειών ενός πιστωτικού ιδρύματος, ιδίως στην περίπτωση που το ίδρυμα αυτό έχει υποκαταστήματα σε άλλα κράτη. Η Οδηγία 2001/24/ΕΚ αποσκοπεί τόσο στην ρύθμιση των μέτρων εξυγίανσης εντός του κράτους μέλους καταγωγής του υπό εξυγίανση πιστωτικού ιδρύματος, όσο και στην ρύθμιση των επιπτώσεων αυτών των μέτρων σε άλλα κράτη. Τα οριζόμενα μέτρα διέπονται από το δίκαιο του κράτους μέλους καταγωγής, δηλαδή, στην περίπτωση της Κύπρου από το δίκαιο της Δημοκρατίας. Επισημαίνεται ότι η Οδηγία ορίζει τα μέτρα εξυγίανσης στα οποία αναφέρεται ως «τα μέτρα τα οποία έχουν σκοπό να διαφυλάξουν ή να αποκαταστήσουν την οικονομική κατάσταση πιστωτικού ιδρύματος και είναι δυνατόν να θίξουν προϋπάρχοντα δικαιώματα τρίτων (π.χ. πιστωτών), συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που συνεπάγονται τη δυνατότητα αναστολής πληρωμών, αναστολής εκτελεστικών μέτρων ή μείωσης των απαιτήσεων» 16. Η αναφορά δε στον πιο πάνω ορισμό σε επηρεασμό προϋπαρχόντων δικαιωμάτων τρίτων, δεν εννοεί τα αντίστοιχα δικαιώματα των υπαλλήλων, διαχειριστών ή μετόχων 17. Ωστόσο, η Οδηγία «δεν αναιρεί τις διατάξεις της Οδηγίας 98/26/ΕΟΚ 18, κατά τις οποίες η διαδικασία αφερεγγυότητας δεν πρέπει να έχει καμιά επίπτωση στο αντιτάξιμο των εντολών που έχουν εισαχθεί εγκύρως σε ένα σύστημα, ούτε στις εγγυήσεις που έχουν δοθεί σε ένα σύστημα», και σέβεται τις πρόνοιες της Οδηγίας 94/19/ΕΚ περί των συστημάτων εγγυήσεως των καταθέσεων 19. Το βάρος απόδειξης τυχόν ασυμβατότητας των μέτρων που λαμβάνει κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την Οδηγία 2001/24/ΕΚ, είναι στους ώμους του επηρεαζόμενου, ο οποίος επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο από τη δικονομική αρχή που απαιτεί από αυτόν να διακατέχεται από «έννομο συμφέρον» και ότι θα μπορούσαν να τύχουν εφαρμογής άλλα μέτρα που θα επηρέαζαν λιγότερο, και δεν εφαρμόστηκαν 14 S.L. Schwarcz, Sovereign Debt Restructuring: A Bankruptcy Reorganization Approach, 85 Cornell L.Rev. 956, (2000). 15 K.K. Mwenda, Legal Aspects of Bank Insolvency in Zambia, J.Int.Bank.L.R. 2003, 247, Άρθρο 2, έβδομη περίπτωση, της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της 4 ης /4/2001, L125/ Σκέψη 10 του προοιμίου της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της 4 ης /4/2001, L125/ Οδηγία 98/26/ΕΟΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19 ης /5/1998, L Σκέψεις 26 και 5 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της 4 ης /4/2001, L125/

16 Επίσης το άρθρο 33(1) του περί Τραπεζικών Εργασιών Νόμου (Ν.66(Ι)/1997) προνοεί ότι τα μέτρα εξυγίανσης που εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε τράπεζα ισχύουν και για οποιοδήποτε υποκατάστημα, το οποίο διατηρείται από τράπεζα σε κράτος μέλος άλλο από τη Δημοκρατία και επιφέρουν από την λήψη τους αποτελέσματα και στο άλλο κράτος. Στο άρθρο 3(2) του Ν.17(Ι)/2013, προνοείται ότι για την εξυγίανση των ιδρυμάτων αυτών, τις ζημιές επωμίζονται πρώτα οι μέτοχοι και μετά οι πιστωτές, ότι πιστωτές της ίδιας τάξης τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης, ενώ ανάλογες ζημιές επωμίζονται και τα ανώτερα διευθυντικά στελέχη. Τα ανώτατα διευθυντικά στελέχη δύνανται να αντικαθίστανται. Επίσης προνοείται ότι η επέμβαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας δεν πρέπει να υπερβαίνει πρόνοιες του Συντάγματος και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και να μην δημιουργείται σύγκρουση με το κοινοτικό πλαίσιο για τις δημόσιες ενισχύσεις και τους κανόνες ανταγωνισμού. Στο άρθρο 5 του Ν.17(Ι)/2013 αναφέρονται οι εξουσίες της Αρχής Εξυγίανσης, ενώ στο άρθρο 6 τίθενται οι προϋποθέσεις για την λήψη μέτρων εξυγίανσης. Σημειώνεται ότι η εφαρμογή των μέτρων δεν ενεργοποιεί την διαδικασία αποζημίωσης καταθετών ή επενδυτών καταθετών ή τα δικαιώματα ασφαλισμένων πιστωτών του επηρεαζόμενου ιδρύματος. Το άρθρο 7 προνοεί για την λήψη και εφαρμογή μέτρων εξυγίανσης, μεταξύ των οποίων και μέτρα για την πώληση εργασιών, μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, και διάσωση με ίδια μέσα, από την Αρχή εξυγίανσης (Διοικητής της Κεντρική Τράπεζας), αφού λάβει υπόψη την γνώμη του Υπουργού Οικονομικών, την έκθεση της αρμόδιας εποπτικής αρχής (Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου) για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του επηρεαζόμενου ιδρύματος και το σχέδιο εξυγίανσης που ετοιμάζεται από την αρχή εξυγίανσης μαζί με την εποπτική αρχή. Στο άρθρο 9 περιγράφεται η διαδικασία για την πώληση εργασιών και στο άρθρο 13 για την μεταβίβαση τους, ενώ στο άρθρο 12 η διαδικασία διάσωσης με ίδια μέσα Διατάγματα με βάση τον Περί Εξυγίανσης Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων Νόμο του 2013 (Ν.17(Ι)/2013) Τα διατάγματα ΚΔΠ 93/2013 και ΚΔΠ 94/2013, που εκδόθηκαν σύμφωνα με τα άρθρα 3,5,6,7,9 και 13 του Νόμου 17(Ι)/2013 (του Νόμου) και 33(1) του περί Τραπεζικών Εργασιών Νόμου (Ν.66(Ι)/1997), προνοούν για την Πώληση Εργασιών της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας αντίστοιχα, περιλαμβανομένων και των υποκαταστημάτων της στο εξωτερικό, ως οι πρόνοιες του άρθρου 1 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ. Τα διατάγματα ΚΔΠ 96/2013 και ΚΔΠ 97/2013, που εκδόθηκαν σύμφωνα με τα άρθρα 3, 6(1) και 9 του Νόμου προνοούν για την πώληση των υποκαταστημάτων στην Ελλάδα της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας αντίστοιχα (περιουσιακών στοιχείων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων) στην Τράπεζα Πειραιώς ΑΕ, όπου στην δεύτερη περίπτωση τα δικαιωμάτων και υποχρεώσεις της Λαϊκής Τράπεζας που απορρέουν από την Σύμβαση Αγοράς και Πώλησης μεταβιβάζονται στην Τράπεζα Κύπρου. Σημαντικό είναι ότι οι μεταβιβάσεις αυτές θεωρούνται έγκυρες, ανεξάρτητα από τις πρόνοιες οποιουδήποτε άλλου νόμου, της συγκατάθεσης της πωλήτριας τράπεζας ή της ύπαρξης οποιουδήποτε άλλου περιορισμού, σύμφωνα και με την περίπτωση 7 του άρθρου 2 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ, φτάνει να μην υπάρχει οποιαδήποτε επίπτωση στις εντολές που εισήχθησαν έγκυρα και στις εγγυήσεις που έχουν δοθεί (εγγυημένες καταθέσεις μέχρι ,00 ευρώ), σύμφωνα και με την γνώμη 26 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ. Όμοια με το Διάταγμα ΚΔΠ 135/2013 και παρόμοιους όρους, η Τράπεζας Κύπρου πώλησε το υποκατάστημα της στην Ρουμανία στην Marfin Bank (Romania) S.A..

17 Με το διάταγμα ΚΔΠ 103/2013, που εκδόθηκε σύμφωνα με τα άρθρα 3, 5(1), 5(7), 5(12)(α), 6(1), 7(1) και 12 του Νόμου και του 33(1) του Νόμου 66(Ι)/1997, προνοείται η αποκατάσταση της κεφαλαιακής επάρκειας της Τράπεζας Κύπρου, για την διάσωση της με ίδια μέσα, ως το άρθρο 3 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ. Τα μέτρα προνοούν: α) μετατροπή χρεών και έκδοση νέων μετοχών και β) μετατροπή καταθέσεων. Όσον αφορά την μετατροπή χρεών και έκδοση νέων μετοχών: i) όλα τα δικαιώματα των μετόχων σε σχέση με τις Συνήθεις Μετοχές, που αντιπροσωπεύουν το μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας, αναστέλλονται μέχρι την ημέρα επαναμετατροπής των Μετοχών Τάξης Δ, δηλαδή μετά την επαναμετατροπή των Μετοχών Τάξης Γ, και όλα τα χρέη και απαιτήσεις μειωμένης εξασφάλισης μετατρέπονται σε Μετοχές Τάξης Δ, ii) τα αξιόγραφα μετατρέψιμα σε μετοχές και τα δικαιώματα απόκτησης τους, μετατρέπονται σε Μετοχές Τάξης Γ, με δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος τους μετά την ημέρα επαναμετατροπής των Μετοχών Τάξης Β, iii) οι χρεωστικοί τίτλοι έκδοσης της τράπεζας και τα δικαιώματα απόκτησης τους, μετατρέπονται σε Μετοχές Τάξης Β, με δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος τους μετά την ημέρα επαναμετατροπής των Μετοχών Τάξης Α, και iv) όλα τα δικαιώματα απόκτησης Συνήθων Μετοχών, τηρούνται σε ισχύ. Σημειώνεται ότι οι Μετοχές Τάξης Α, εκδίδονται από την μετατροπή μέρους των καταθέσεων, όπως επεξήγεται στην αμέσως επόμενη παράγραφο. Σχετικά με την μετατροπή καταθέσεων, πέραν του ποσού των ,00 ευρώ περιλαμβανομένων των δεδουλευμένων τόκων ανά καταθέτη την 22:00 ώρα της 26 ης Μαρτίου 2013 και μειωμένο κατά το ποσό των δανειακών απαιτήσεων, ποσοστό 37,5% μετατρέπεται σε Μετοχές Τάξης Α, ποσοστό 22,5% μηδενίζεται και αντικαθίσταται από τίτλο με σειρά προτεραιότητας αμέσως μετά τις Μετοχές Τάξης Α, και το υπόλοιπο ποσοστό 40% μηδενίζεται και αντικαθίσταται προσωρινά από τίτλο με σειρά προτεραιότητας αμέσως μετά τις Μετοχές Τάξης Α. Από τέτοια μετατροπή εξαιρούνταν αρχικά οι καταθέσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων, των ασφαλιστικών εταιρειών, της γενικής κυβέρνησης, των εγχώριων επικουρικών χρηματοοικονομικών οργανισμών και φορέων, της JCC Payment Systems Ltd, των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων και των σχολείων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Με το τροποποιητικό διάταγμα όμως ΚΔΠ 132/2013 της , μόνο η γενική κυβέρνηση συνεχίζει να εξαιρείται, ενώ οι υπόλοιποι οργανισμοί, φορείς και ιδρύματα συμμετέχουν στην μετατροπή καταθέσεων με διαφορετικούς όμως όρους. Όπως προκύπτει από την πιο πάνω ανάλυση, ακολουθούνται οι πρόνοιες του άρθρου 3(2) του Νόμου, εφόσον για την εξυγίανση της τράπεζας, σύμφωνα με την σειρά προτεραιότητας που υιοθετήθηκε, οι ζημιές αναλαμβάνονται πρώτα από τους μετόχους και μετά από τους πιστωτές, και οι πιστωτές της ίδιας τάξης τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης. Επίσης οι ζημιές δεν αφορούν στέρηση της ιδιοκτησίας, αλλά προσωρινό περιορισμό της. Όσον αφορά την ανάγκη τα μέτρα εξυγίανσης που επεμβαίνουν στα δικαιώματα ιδιοκτησίας να μην υπερβαίνουν τις πρόνοιες του Συντάγματος (άρθρο 23) και της Ευρωπαϊκής Συνθήκης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι φανερό ότι η Οδηγία 2001/24/ΕΚ υπερέχει των σχετικών προνοιών τους. Επίσης δεν δημιουργείται σύγκρουση με το κοινοτικό κεκτημένο για τις δημόσιες ενισχύσεις και τους κανόνες ανταγωνισμού, εφόσον τα μέτρα συνάδουν με Εθνικό Νόμο [Ν.17(Ι)/2013] που καταρτίστηκε και τέθηκε σε ισχύ με βάση την εν λόγω Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου. Το διάταγμα ΚΔΠ 104/2013, που εκδόθηκε σύμφωνα με τα άρθρα 3, 5(1) και 12(α), 7(1) και 9 και 6 του Νόμου 17(Ι)/2013, του άρθρου 33(1) του Ν.66(Ι)/1997 και της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε με τα διατάγματα ΚΔΠ 133/2013 και ΚΔΠ 156/2013, προνοεί για την Πώληση Ορισμένων Εργασιών της Λαϊκής Τράπεζας στην Τράπεζα Κύπρου, ενώ όμοια με το Διάταγμα ΚΔΠ 105/2013 διευθετήθηκε η Πώληση Ορισμένων Εργασιών στο Ηνωμένο Βασίλειο της Λαϊκής Τράπεζας στην Τράπεζα Κύπρου.

18 Όσον αφορά την μεταβίβαση εγχώρια, δεν περιλαμβάνονται οι υποχρεώσεις της τράπεζας για καταθέσεις πέραν των ,00 ευρώ, εκτός από τις καταθέσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων, των ασφαλιστικών εταιρειών, των εγχώριων επικουρικών χρηματοοικονομικών οργανισμών και φορέων, της JCC Payment Systems Ltd, των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων και των σχολείων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που μετατρέπονται σε μετοχές παρόμοια με τις πρόνοιες του Διατάγματος ΚΔΠ 132/2013 πιο πάνω. Σχετικά με την μεταβίβαση στο Ηνωμένο Βασίλειο, προστατεύονται οι κάτοχοι εγγυημένων καταθέσεων και οι κάτοχοι ορισμένων άλλων καταθέσεων που επωφελούνται από ορισμένες διευθετήσεις εμπιστεύματος που δημιουργήθηκαν από την Λαϊκή Τράπεζα σε πρότερο χρόνο προς όφελος τους. Σημαντικό είναι ότι, σύμφωνα με την σκέψη 7 και την περίπτωση 7 του άρθρου 2 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ, οι εν λόγω πωλήσεις είναι έγκυρες, παράγουν τα από αυτές προκύπτοντα έννομα αποτελέσματα και ισχύουν έναντι τρίτων Ο Ν.17(Ι)/2013 και τα Διατάγματα που εκδόθηκαν από αυτόν συνάδουν με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο; Με βάση την πιο πάνω ανάλυση του Νόμου 17(Ι) του 2013 και των Διαταγμάτων που παρήχθησαν από αυτόν, σε σχέση με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, δημιουργούνται αρκετά εύλογα ερωτήματα. Τα μέτρα εξυγίανσης που πάρθηκαν φαίνεται να εμποδίζουν την ελεύθερη εγκατάσταση των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιχειρήσεων που προνοείται από το άρθρο 49 ΣΛΕΕ 20, πχ την εγκατάσταση ξένης εταιρείας για εργασία στην Κύπρο, αλλά και την εγκατάσταση κυπριακών εταιρειών στο εξωτερικό ή την ελεύθερη παροχή Υπηρεσιών από επαγγελματίες άλλων χωρών στην Κύπρο, αλλά και από κύπριους στο εξωτερικό, που προστατεύεται από το άρθρο 56 ΣΛΕΕ. Επίσης φαίνεται να παρεμποδίζεται η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων που ρυθμίζεται από την Οδηγία 88/361/ΕΟΚ και το άρθρο 63 ΣΛΕΕ, με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση δραστηριοποίησης ή/και υλοποίησης συμβολαίων. Αυτοί οι περιορισμοί στις εν λόγω βασικές ελευθερίες ήταν επόμενο αποτέλεσμα των μέτρων που πάρθηκαν, εφόσον με αυτά περιορίζεται η δυνατότητα χρησιμοποίησης των διαθέσιμων χρηματικών πόρων στην Τράπεζα Κύπρου και Λαϊκή Τράπεζα. Τονίζεται ότι, πέραν των περιοριστικών μέτρων που λήφθηκαν για τις συναλλαγές, βάση του Ν.12(Ι)/2013 και των απορρεόντων από αυτόν Διαταγμάτων, καταθέσεις πέραν των ,00 ευρώ, σύμφωνα με τον Ν. 17(Ι)/2013, τον Κανονισμό 92/2013 και τα Διατάγματα ΚΔΠ 103/2013, ΚΔΠ 104/2013, ΚΔΠ 105/2013, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο παρόν στάδιο και οι καταθέτες υποχρεώνονται σε συμψηφισμό τους με οφειλόμενα δάνεια. Επίσης τα Ταμεία Προνοίας δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς το παρόν. Οι υπόλοιπες τράπεζες που δεν χρειάζονται εξυγίανση δεν επηρεάζονται από τα μέτρα που λήφθηκαν με τον Ν.17(Ι)/2013 και τα παράγωγα Διατάγματα του, αλλά μόνο από μέτρα που λήφθηκαν από άλλους Νόμους, όπως από τους περιορισμούς στις συναλλαγές που επιβλήθηκαν από τον Ν.12(Ι)/2013 και τα παράγωγα Διατάγματα του. Για αυτό, θα μπορούσε επίσης να λεχθεί ότι αυτή η διαφορετικότητα φαίνεται να εμποδίζει τον ανταγωνισμό Ενοποιημένη Απόδοση για την Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Συνθήκη για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2010/C 83/01 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Άρθρο 3 και Εισαγωγικό Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ)

19 Όλα αυτά προκαλούν επίσης το ερώτημα μήπως αυτά τα μέτρα που πάρθηκαν είναι δυσανάλογα, και δυνατό να μπορούσαν να τύχουν εφαρμογής άλλα μέτρα που θα επηρέαζαν λιγότερο, βάση της αρχής της αναλογικότητας. Ακόμη τίθεται το ερώτημα μήπως δεν αντιμετωπίζονται ίσα όμοιες περιπτώσεις. Ας μην ξεχνούμε ότι η απόλαυση της περιουσίας (ακίνητης αλλά και κινητής όπως στην προκειμένη περίπτωση), είναι ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο προστατεύεται, τόσο από το άρθρο 23 του Συντάγματος, αλλά και από άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ), την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει και, σύμφωνα με τις συνταγματικές πρόνοιες (άρθρο 169), αυτή έχει καταστεί μέρος του εσωτερικού δικαίου με αυξημένη ισχύ έναντι άλλων νόμων της Βουλής των Αντιπροσώπων. Τα θεμελιώδη δικαιώματα διαφέρουν από τα συνήθη δικαιώματα τα τελευταία μπορούν να τροποποιηθούν από τη Βουλή με τη συνήθη διαδικασία της νομοθεσίας. Τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν αλλοιώνονται και δεν είναι δυνατό να υποβληθούν σε όρους ή περιορισμούς παρά μόνο στην έκταση που επιτρέπεται από την σχετική πρόνοια του Συντάγματος ή της σχετικής σύμβασης 22. Ο μόνος λόγος που μπορεί πρόσωπο να στερηθεί της ιδιοκτησίας του είναι για λόγους δημόσιας ωφελείας και υπό τους προβλεπόμενους από το νόμο και τις γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου όρους 23. Σχετικά με την αρχή της ισότητας, παρατηρείται ότι τα μέτρα αφορούν τις δύο τράπεζες που χρειάζονται εξυγίανση (τα πιστωτικά ιδρύματα της Τράπεζα Κύπρου και Λαϊκής Τράπεζας στην Κύπρο και τα υποκαταστήματα τους που συστάθηκαν σε άλλα κράτη μέλη), και μάλιστα λόγω της διαφορετικότητας της κατάστασης τους (για την Τράπεζα Κύπρου είναι δυνατή η δάσωση της με ίδια μέσα) τα μέτρα διαφέρουν. Αλλά και μεταξύ των επηρεαζόμενων υπάρχει κατηγοριοποίηση τόσο για τα μέτρα που λήφθηκαν για μετατροπή των «καθαρών» υφιστάμενων καταθέσεων πέραν των ,00 ευρώ σε μετοχές διάφορων τάξεων, αλλά και σχετικά με τις υφιστάμενες μετοχές, χρεωστικούς τίτλους, αξιόγραφα και χρέη μειωμένης ασφάλισης. Επίσης υπάρχει κατηγοριοποίηση σχετικά με την ευθύνη στα χρέη, αφήνοντας πρώτα εκτεθειμένους τους μετόχους και μετά τους καταθέτες. Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι με τα μέτρα που λήφθηκαν, αντιμετωπίζονται ίσα οι όμοιες περιπτώσεις και διαφορετικά οι ανόμοιες, για αυτό και τυχόν επηρεασμός της ανταγωνιστικότητας, λόγω αυτής της διαφορετικότητας φαίνεται να είναι χωρίς ουσία. Όσον αφορά το κατά πόσον εφαρμόστηκε η αρχή της αναλογικότητας, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα μέτρα που λήφθηκαν είναι αυτά που προνοούνται από την Οδηγία 2001/24/ΕΚ, με την οποία εναρμονίστηκε και η σχετική κυπριακή νομοθεσία, και αφορά αναστολή πληρωμών, αναστολή εκτελεστικών μέτρων ή μείωση απαιτήσεων καθώς και για οποιοδήποτε μέτρο ικανό να θίξει δικαιώματα τρίτων 24, πέραν αυτών που αφορούν μετόχους, διαχειριστές και υπαλλήλους, για τους οποίους εφαρμοστέο είναι το δίκαιο του κράτους καταγωγής Λήδα Κουρσουμπά, Επίτροπος Νομοθεσίας, Ανθρώπινα Δικαιώματα Δικαίωμα στην Ιδιοκτησία, 2004, σελ Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) 24 Σκέψη 7 και περίπτωση 7 του άρθρου 2 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της 4 ης /4/2001, L125/ Σκέψη 7 της Οδηγίας 2001/24/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της 4 ης /4/2001, L125/

20 Σε περίπτωση δε διαφωνίας τυχόν επηρεαζόμενων καταθετών, το βάρος της απόδειξης τόσο του έννομου συμφέροντος, όσο και τυχόν ζημιάς τους, είναι στους ίδιους, οι οποίοι πέραν του δικονομικού θέματος, θα πρέπει να αποδείξουν ότι υπήρχαν άλλα μέτρα λιγότερο επιβαρυντικά για αυτούς, τα οποία μπορούσαν να εφαρμοστούν και δεν εφαρμόστηκαν. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται με τα υφιστάμενα δεδομένα να ισχύει. Έχοντας υπόψη και την ανάλυση που έγινε στις προηγούμενες παραγράφους 4.1 μέχρι 4.4, φαίνεται ότι τα μέτρα που λήφθηκαν συνάδουν τόσο με την κυπριακή νομοθεσία όσο και με την σχετική Οδηγία 2001/24/ΕΚ. Άλλωστε η κυπριακή νομοθεσία, βάση της αρχής της υπεροχής των Ευρωπαϊκών Κανόνων έναντι των εθνικών 26, δεν μπορούσε να διαφέρει. Κατά συνέπεια τα μέτρα που εφαρμόστηκαν, βάση του Ν.17(Ι)/2013 και των παράγωγων διαταγμάτων του, έχοντας υπόψη την οικονομική κατάσταση που έφθασε η Κύπρος, με βάση την πιο πάνω ανάλυση, φαίνεται να συνάδουν με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Φτάνει η προσωρινότητα του περιορισμού της ιδιοκτησίας, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 4.4 (υποπαράγραφος 6) πιο πάνω, να μην υπερβεί χρονικά το όριο που αυτή να θεωρείται πλέον στέρηση. 5. Το Δικαίωμα της Ιδιοκτησίας και η Αρχή της Αναλογικότητας «Κάθε πρόσωπο δικαιούται να είναι κύριος των νομίμως κτηθέντων αγαθών του, να τα χρησιμοποιεί, να τα διαθέτει και να τα κληροδοτεί. Κανείς δεν μπορεί να στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνον για λόγους δημόσιας ωφέλειας, στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο νόμο και έναντι δίκαιης και έγκαιρης αποζημίωσης για την απώλειά της. Η χρήση των αγαθών μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς από το νόμο, εφόσον αυτό είναι αναγκαίο προς το γενικό συμφέρον". Το πιο πάνω αποτελεί το κείμενο του άρθρου 17 του Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που κατοχυρώνει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Μετά την λήψη των περιοριστικών μέτρων αλλά και τα μέτρα που λήφθηκαν για την διάσωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με τους νόμους 12(Ι)/2013 και 17(Ι)/2013 αντίστοιχα είναι ξεκάθαρο ότι επηρεάστηκε και σε αρκετές περιπτώσεις καταργήθηκε το δικαίωμα αυτό. Εκείνο όμως που πρέπει να μελετηθεί είναι εάν και κατά πόσον τα μέτρα των ως άνω Νόμων λήφθηκαν λόγω δημόσιας ωφέλειας και αν δίνουν τα ανάλογα αντίβαρα ώστε η αποζημίωση να κριθεί δίκαιη και συνάδουσα με την αρχή της αναλογικότητας. Είναι ξεκάθαρο και αναντίλεκτο, όπως τονίστηκε άλλωστε και πιο πάνω, ότι υπήρχε σπουδαία αναγκαιότητα και η χώρα είχε φτάσει σε σημείο που αν δεν λαμβάνονταν μετρά η πτώχευση θα αποτελούσε μονόδρομο. Αύτη η αναγκαιότητα είναι που ώθησε το Νομοθέτη στην Θέσπιση Νόμων που καταπατούν μεν το αναφαίρετο κατά τον Χάρτη δικαίωμα της ιδιοκτησίας παρέχουν όμως την δυνατότητα τουλάχιστον προσωρινής αποφυγής της πτώχευσης. Επομένως η πρώτη προϋπόθεση της συμβατότητας των μέτρων των νόμων 12(Ι)/2013 και 17(Ι)/2013 με το Χάρτη πληρείται. Ήταν προς όφελος του Δημοσίου και αποφυγή δυσμενών καταστάσεων που λήφθηκαν τα επαχθή αυτά μέτρα. Στον επίσημο ορισμό της αρχής της αναλογικότητας όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση τον δίνει αναφέρεται ότι κάθε μέτρο " δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων των Συνθηκών. Με άλλα λόγια, το περιεχόμενο και η μορφή της δράσης πρέπει να αντιστοιχεί στον επιδιωκόμενο στόχο της" 27. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που πρέπει να αναζητήσουμε αν πληρείται και η δεύτερη προϋπόθεση της συμβατότητας των μέτρων με το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Αν δηλαδή τα μέτρα αυτά ξεπέρασαν τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού ή όχι. 26 Υπόθεση 6/64, Costa κατά ENEL, Συλλογή , σελ