ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

Transcript

1 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25 ΜΑΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3) ΚΕΙΜΕΝΟ Κωνσταντῖνος Καβάφης Μελαγχολία τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μ.χ. Τό γήρασμα τοῦ σώματος καί τῆς μορφῆς μου εἶναι πληγή ἀπό φρικτό μαχαῖρι. έν ἔχω ἐγκαρτέρησι καμιά. Εἰς σέ προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως, πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα νάρκης τοῦ ἄλγους δοκιμές, ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ. Εἶναι πληγή ἀπό φρικτό μαχαῖρι. Τά φάρμακά σου φέρε Τέχνη τῆς Ποιήσεως, πού κάμνουνε για λίγο νά μή νοιώθεται ἡ πληγή. (1921) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α1. Τρία από τα βασικά γνωρίσματα της ποίησης του Κ. Καβάφη είναι η πεζολογία, η ιδιότυπη γλώσσα και η χρήση συμβόλων. Για το κάθε ένα από τα παραπάνω γνωρίσματα να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από το ποίημα που σας δόθηκε. Μονάδες 15 Β1. Στο ποίημα, σύμφωνα με τον Στέφανο ιαλησμά, «έχουμε ένα δυσανάλογα μεγάλο τίτλο (με προσεκτικά τοποθετημένη στίξη, ώστε να προβάλλει τα μέρη από ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ ΕΣ

2 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ τα οποία απαρτίζεται) που υποστηρίζει και συμπληρώνει ποικιλοτρόπως το ποίημα». Να τεκμηριώσετε την παραπάνω άποψη αιτιολογώντας τη συγκεκριμένη επιλογή του τίτλου από τον ποιητή. Μονάδες 20 Β2. Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα διαφορετικά εκφραστικά μέσα (μονάδες 8) και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους (μονάδες 12). Μονάδες 20 Γ1. Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους σε ένα κείμενο λέξεων: Εἰς σέ προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως, πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα νάρκης τοῦ ἄλγους δοκιμές, ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ. Μονάδες Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ. Καβάφη Μελαγχολία τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ 595 μ.χ. με το παρακάτω ποίημα του Τ. Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία, εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες 15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων. Μονάδες 20 Τάσος Λειβαδίτης Αυτοβιογραφία Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ τ ὄνομά μου, στὴν ἡλικία μου χιονίζει, χιονίζει ἀδιάκοπα ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ ΕΣ

3 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα χτύπημα δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή, κι ὅμως τὴν ἄφησα γιὰ ν ἁρπαχτῶ ἀπ τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας, ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπ τὸ αὐριανό μου τίποτα κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου ἐκτὸς ἀπ τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο εἶμαι ἐδῶ, ἀνάμεσά σας, κι ὁλομόναχος, κ ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια, ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις ὕστερ ἀπὸ χρόνια, ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα. Ἐπάγγελμά μου: τὸ ἀκατόρθωτο. Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, τ. 1, Αθήνα, Εκδόσεις Κέδρος, 2003, σ Ο ΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. εν επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. 4. Να γράψετε τις απαντήσεις σας μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό. 5. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 6. ιάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 7. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: π. μ. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ ΕΣ

4 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2012 Α1. α) Πεζολογία: Ο Καβάφης απορρίπτοντας τον παραδοσιακό λυρισμό, υιοθετεί μια έκφραση πεζολογική με στοιχεία αντιποιητικά («είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι»), που εξασφαλίζουν τη βαρύτητα της ρεαλιστικής διατύπωσης. Η ανισοσυλλαβία των στίχων, η κατάργηση της ομοιοκαταληξίας, η χαλάρωση του μέτρου δίνουν την αίσθηση μιας φυσικότερης ροής του λόγου και πλησιάζουν προς την τρέχουσα ομιλία που μηδενίζει την απόσταση της ποίησης από την κοινή και καθημερινή συνεννόηση. («δεν έχω εγκαρτέρηση καμία»). Γενικά η έκφραση του είναι ακριβόλογη, μετρημένη, σοφά υπολογισμένη, με μια τάση για νοηματική πύκνωση και αυστηρή οικονομία στα εκφραστικά μέσα. Ο τόνος είναι αντιρητορικός, αντιρομαντικός και τα αισθήματα διοχετεύονται μέσα από την αποσιώπηση τους και την αναγωγή τους σε νοήματα. β) Σύμβολα: Ο Αλεξανδρινός αρέσκεται στην πλάγια, υπαινικτική έκφραση. Ο ποιητής για να εκφράσει τη συγκίνηση του πρέπει να βρει μια σκηνοθεσία καταστάσεων, ένα πλαίσιο γεγονότων, ένα μορφικό τύπο, που θα είναι όπως το πλαίσιο ενός στοχάστρου, όταν οι αισθήσεις κοιτάζουν στο στόχαστρο θα βρουν τη συγκίνηση. Έτσι ο Καβάφης συχνά, αξιοποιώντας το ιστορικό παρελθόν καταφέρνει μέσα από την απόκρυψη, κάτω από τη συσκότιση ή το προσωπείο της ιστορίας να πετύχει την πιο καίρια έκφραση. Στο συγκεκριμένο ποίημα το ψευδο-ιστορικό πρόσωπο για το οποίο γίνεται αναφορά στον τίτλο ( Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου, ποιητού εν Κομμαγηνή 595μ.χ. ) αποτελεί το εφευρεμένο άλλοθι του ποιητή, ένα συνειδητό μέσο απόκρυψης για να σκεπαστούν οι προσωπικές πληγές, χρεώνοντας τη μελαγχολία και την οδύνη του σε ένα φανταστικό πρόσωπο ωστόσο γεωγραφικά και χρονολογικά προσδιορισμένο. Με τον τρόπο αυτό εντάσσει την υποκειμενική εξομολόγηση σε ένα αντικειμενικό, ιστορικό πλαίσιο, παίρνοντας τις απαραίτητες αποστάσεις και το αναγκαίο βάθος για να δώσει εγκυρότητα και διαχρονικότητα στο προσωπικό του πάθος.

5 Έτσι η τέχνη του απαλλάσσεται από τη ρηχή αισθηματολογία και μέσα από το σύμβολο του εκφράζει το τυπικό και ανθρώπινο που έχει οικουμενικό ενδιαφέρον και είναι πρόσφορο σε καθολικές προεκτάσεις. γ)ιδιότυπη γλώσσα :Την ιδιαιτερότητα της ποίησης του Καβάφη, υπογραμμίζει και η γλώσσα του : χρησιμοποιεί μια δημοτικιστική βάση(θερμότητα, γνησιότητα), με εκτροπές προς την καθαρεύουσα(ηθελημένο πεζολογικό, ρεαλιστικό στοιχείο) και εμπλουτισμένη με πολιτικούς ιδιωματισμούς(«που κάμνουνε»). Έτσι, συνθέτει μία «μικτή» γλώσσα όπου ζωντανές εκφράσεις μιας καθημερινής λαϊκής γλώσσας(«που κάπως ξέρεις από φάρμακα», «που κάμνουνε -για λίγο- να μη νοιώθεται η πληγή») συμβαδίζουν με λέξεις επιτηδευμένες, λόγιας προέλευσης («εν Φαντασίᾳ και Λόγῳ», «Τέχνη και Ποιήσεως»). Η ποιητική διατύπωση ελεύθερη και αποδεσμευμένη από προκαθορισμένα δόγματα και επιτηδεύσεις πλησιάζει όσο είναι δυνατόν τη φυσική ροή της καθημερινής ομιλίας. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιεί τον ιαμβικό ρυθμό, καταφέρνοντας ωστόσο μέσα από τον «ταπεινό» αυτό ρυθμό να εκφράζει τα πιο υψηλά φιλοσοφικά νοήματα. Τα ποιήματά του, ακόμη διακρίνονται για την τέλεια μετρική τους ελευθερία, όχι μόνο στην χρησιμοποίηση του ελεύθερου στίχου, αλλά σε όλη τη δομή του κειμένου. Από τις εκφραστικές ανάγκες της σκέψης εξαρτάται, το ευλύγιστο μέγεθος και του στίχου και της στροφής, καθώς και ο αριθμός στροφών μιας και η στροφή αποτελεί μια ακέραιη και ολοκληρωμένη ενότητα, ένα σταθμό στην ανάπτυξη του θέματος. Η αξιοποίηση αυτής της αρχής δυναμώνει το «εφέ» της ανεπιτήδευτης κι απαραποίητης αφήγησης υποβάλλοντας την εντύπωση της αξιοπιστίας, της γνησιότητάς της. Τέλος τον Καβάφη διακρίνει μία αντιπάθεια για την περιττολογία και την ωραιολογία. Δείχνει αυστηρή οικονομία στα εκφραστικά μέσα και είναι στο έπακρο απαιτητικός απέναντι σε κάθε λέξη και τις δυνατότητές της. Τον απασχολεί η λακωνικότερη δυνατή ποιητική έκφραση, η τάση για νοηματική πύκνωση και η ακρίβεια σε όλα τα επίπεδα της δημιουργικής διαδικασίας. Συνοψίζοντας η έκφρασή του είναι ακριβόλογη, μετρημένη, σοφά υπολογισμένη, η δύναμή της κρύβεται στη νοηματική της φόρτιση.

6 Β1. Σε πείσμα της Καβαφικής λιτότητας, ο τίτλος του ποιήματος, ένας από τους εκτενέστερους που επέγραψε ο Αλεξανδρινός στα κείμενα του, σε αντικατάσταση μάλιστα του αρχικού μονολεκτικού τίτλου Μαχαίρι αποτελεί υποχρεωτική αφετηρία ανάγνωσης αλλά και κλειδί της νοηματικής προσέγγισης. Η οπτικά ευδιάκριτη στικτική τόλμη, οι περίοδοι, οι παύσεις, όλα είναι υπολογισμένα, όλα υπηρετούν την τέχνη της ποιήσεως. Πιο αναλυτικά: Μελαγχολία: Λέξη κακοπαθημένη από τις ρομαντικές και συμβολιστικές υπερβολές που ο Καβάφης την ανανεώνει μέσα στη διαχρονική της διάσταση. Η λέξη εδώ εναρμονίζεται με το περιεχόμενο και αντανακλά τη συναισθηματική κατάσταση του ποιητικού υποκειμένου. Ιάσωνος: Το κυριώνυμο Ιάσων παραπέμπει ετυμολογικά στο p.ιάομαι ιώμαι (=θεραπεύω-γιατρεύω), ένα ρήμα που μοιάζει να συνοδεύει ως διακριτική υπόκρουση την απελπισμένη αναζήτηση θεραπείας (ίασης) του ποιητή από την αβάστακτη πληγή της σωματικής φθοράς. Κλέανδρου: Η πατρωνυμική γενική Κλεάνδρου (<κλέα-ανδρός) κάνει τον Ιάσωνα : «ης ανδρικής δόξας», «ένδοξο» και συνιστά ειρωνεία από την άποψη της αναγνωστικής προσέγγισης: ο άλλοτε «ένδοξος», τώρα είχε περιέλθει σε κατάσταση μελαγχολίας, αναζητώντας την ίαση. Ποιητού: η ιδιότητα προσδιορίζει ακριβέστερα την ταυτότητα του ψευδοιστορικού αυτού προσώπου. Εν Κομμαγηνή: Ορίζεται ο δραματικός χώρος. Η Κομμαγηνή, ένα βραχύβιο κρατίδιο στα βορειοανατολικά της Συρίας, αποτέλεσε τμήματα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως το 683μ.χ. οπότε και καταλήφθηκε από τους Άραβες. Η επιλογή αυτή δε μπορεί να ερμηνευτεί με ασφάλεια, ωστόσο δεν αποκλείουμε το ενδεχόμενο, ο Καβάφης ως λάτρης του ελληνισμού, με αφορμή τη θλίψη και τα γηρατειά του, να θρηνεί συμβολικά μέσα από τη χαμένη νιότη του και το τέλος του Αλεξανδρινού πολιτισμού που με τόσο πνευματικό φως καταύγασε τη Μεσογειακή Ανατολή μέσω της Ελληνικής γλώσσας και της Ελληνικής παιδείας. 595 μ.χ.: Η χρονολογική αυτή ένδειξη που ορίζει το δραματικό χρόνο δε συμπίπτει, φαινομενικά τουλάχιστον, με κάποιο αξιοσημείωτο ιστορικό γεγονός. Εκτός αν δεχτούμε ότι καθώς ο Καβάφης κατόρθωνε να κλείνει συχνά μέσα στην ποίηση του κάτι το καθολικότερο από την ατομική του περίπτωση, την ατμόσφαιρα δηλαδή της παρακμής το έτος αυτό 43 χρόνια πριν από την οριστική απώλεια της βυζαντινής Κομμαγηνής, συμβολίζει την εποχή της παρακμής των Ελληνικών κοινοτήτων της Μ.Ανατολής, που βάδιζαν σ ένα δρόμο χρεοκοπίας και διάλυσης. Μία πορεία παράλληλη προς το γήρας του μελαγχολούντος Ιάσωνος Κλεάνδρου.

7 Λειτουργία του τίτλου: α)ορισμός του ψευδοϊστορικού πλαισίου β)αποστασιοποίηση από τους προσωπικούς ψυχικούς κραδασμούς από το ατομικό πάθος αντικειμενικότητα. γ)αποφυγή μιας ρηχής αισθηματολογίας και φιλαρέσκειας. Ελεγχος των λυρικών ξεσπασμάτων(εγώ, εδώ, τώρα) που αποκτούν ένα ένδυμα επικό (Ιάσων, Κομμαγήνη, 595μ.Χ.). δ)διαχρονική ισχύς στα λεγόμενά του. Συμπέρασμα : Ο τίτλος λειτουργεί ως ένα συνειδητό μέσο απόκρυψης, ως ένα λυρικό άλλοθι γεωγραφικά και χρονολογικά προσδιορισμένο εξασφαλίζοντας την απαραίτητη απόσταση και το αναγκαίο βάθος για να δοθεί αντικειμενικά και με τις σωστές προεκτάσεις το απόσταγμα της ψυχικής δόνησης. Ωστόσο η ταύτιση με τον Καβάφη είναι επιτρεπτή με βάση τα ακόλουθα: Ταύτιση με Καβάφη: Κοινή ταυτότητα «ποιητού» Κοινή συναισθηματική κατάσταση(«μελαγχολία», «είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι») Ιάσωνος: ίαση, ανάγκη θεραπείας. Κομμαγήνη,595μ.Χ. ερμηνεία στο επίπεδο της αυτοβιογραφίας εποχή παρακμής και διάλυσης των ελληνικών κοινοτήτων της Μ.Ανατολής, παράλληλη προς το γήρας, το τέλος του «ηδονικού» βίου του ποιητή.(το ποίημα γράφτηκε το 1918 όταν ο ποιητής διάνυε το 55 ο έτος της ηλικίας του). Β2. α)σχήμα υπαλλαγής («πληγή από φρικτό μαχαίρι») το οποίο χρησιμοποιείται για να αισθητοποιηθεί ο αποτροπιασμός του ήρωα γι αυτό που βιώνει καθώς και για να καταδειχθεί ο έντονος ψυχικός πόνος. β)μεταφορά («είναι πληγή») η οποία στόχο έχει, όπως ακριβώς και το σχήμα υπαλλαγής, να δώσει έμφαση στην απελπισία που βιώνει ο πρωταγωνιστής και να αναδείξει την τραγικότητά του. γ)προσωποποιήσεις («Τέχνη, Ποίηση, Φαντασία, Λόγος») γι αυτό και γράφονται με κεφαλαίο πρώτο γράμμα. Οι συγκεκριμένες προσωποποιήσεις χρησιμοποιούνται για να τονιστεί η ιδιαίτερη σχέση που διατηρεί ο ίδιος ο ποιητής με τις έννοιες αυτές. Πιο συγκεκριμένα ο δημιουργός εμφανίζεται να διατηρεί μία σχέση οικειότητας τόσο με την τέχνη όσο και με την ποίηση, κάτι που είναι λογικό καθώς καθημερινά τις υπηρετεί. Εξίσου οικειότητα νιώθει και απέναντι στις άλλες δύο έννοιες καθώς τόσο Η φαντασία(ποιητική έμπνευση), όσο και ο Λόγος(ικανότητα γλωσσικής έκφρασης) είναι οι καθημερινοί του σύντροφοι στην προσπάθειά του για δημιουργία.

8 δ)αναστροφή/υπερβατό σχήμα(«νάρκης του άλγους δοκιμές») για να τονιστεί ο προσωρινός χαρακτήρας της θεραπευτικής επίδρασης της ποίησης. Η ποίηση δεν αποτελεί παρά μία προσπάθεια, μία απόπειρα, μία «δοκιμή» να ναρκωθεί ο πόνος και δεν αποτελεί μία μόνιμη λύση. Το ποιητικό υποκείμενο γνωρίζει ότι, δυστυχώς, δεν υπάρχει φάρμακο που να θεραπεύει τα γηρατειά. Γ1. Το ποιητικό υποκείμενο, αντιμετωπίζοντας το τραγικό αδιέξοδο και τον πόνο που προκαλούν οι μαχαιριές του χρόνου, αναζητά τη λύση στην πολύτιμη αρωγή της ποίησης. Με μια ποιητική αποστροφή προς την τέχνη του (Εις σε προστρέχω τέχνη της ποιήσεως) εκλιπαρεί τη συνδρομή της στη δύσκολη στιγμή, εναποθέτοντας τις ελπίδες για τη σωτηρία του στην παυσίλυπη, καταπραϋντική δράση της ( φάρμακα νάρκης του άλγους δοκιμές ). Η μεταπήδηση στο β πρόσωπο φορτίζει την επικοινωνία του ποιητή με την τέχνη του και διαμορφώνει ένα κλίμα τρυφερότητας, οικειότητας και εμπιστοσύνης μέσα από ένα φανταστικό διάλογο που κατ ουσία παραμένει εσωτερικός μονόλογος. Η ποίηση προσωποποιημένη γίνεται ήρωας του δράματος και μετέχει στην οδύνη του ποιητικού υποκειμένου πρόθυμη με τα μαγικά της μέσα Εν Φαντασία και Λόγω να κατευνάσει τον πόνο των γηρατειών. Ο φανερά αυτόαναφορικός χαρακτήρας των στίχων καταδεικνύει ότι η ποίηση για τον Καβάφη είναι ένας μεγάλος λυτρωτής και παρηγορητής έστω και αν γνωρίζει ότι η δράση της είναι παροδική και πρόσκαιρη καθώς δεν μπορεί να αναστρέψει τις συνέπειες του χρόνου.. Ο ποιητικός οραματισμός έχει τη δύναμη να κρατά και να διαιωνίζει το περαστικό και το στιγμιαίο, δένοντας με το λόγο ότι η μνήμη αδυνατεί να βαστήξει και να τελειοποιεί μέσω της φαντασίωσης τη ζωή. Από την άλλη, η μαγική λειτουργία της γλώσσας (Λόγος) πραγματοποιεί τη σύλληψη, μορφοποιεί αισθητοποιεί τα οράματα αλλά και οργανώνει λογικά, διευθετεί το υλικό που συλλαμβάνει η φαντασία.

9 Δ1. Στα δύο ποιήματα παρατηρούνται τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές. Ειδικότερα και στα δύο κοινό είναι το θέμα της φθοράς που επιφέρει ο χρόνος και της αδυναμίας του ανθρώπου να την αντιμετωπίσει.«στην ηλικία μου χιονίζει, χιονίζει αδιάκοπα», «Κανείς δεν μπορεί να με βοηθήσει στον πόνο μου» παρατηρούμε στο έργο του Λειβαδίτη. Αντίστοιχα στο ποίημα του Καβάφη ακούμε τον αφηγητή να διατυπώνει με απελπισία τις εξής φράσεις: «Το γήρασμα του σώματος Δεν έχω εγκαρτέρηση καμιά» Κοινός και στα δύο ποιήματα είναι και ο πόνος που βιώνουν οι ήρωες, πόνος που προέρχεται από μία πληγή μαχαιριού («πληγή από φρικτό μαχαίρι») στην περίπτωση του μεγάλου Αλεξανδρινού που αναζητά τη λύτρωση μέσα απ την νάρκωση του («δοκιμές νάρκης του άλγους»).απ την άλλη ο Λειβαδίτης αφού κάνει μία αναφορά στη «σάρκα του» που μοιάζει με «επίδεσμο» μας πληροφορεί ότι είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί «ο πόνος» που βιώνει. Εξίσου κοινές είναι οι αναφορές στα μέσα που προκαλούν τον συγκεκριμένο πόνο. Πρόκειται για μία «πληγή από φρικτό μαχαίρι» στο ένα έργο(όπου μαχαίρι είναι ο χρόνος) και για ένα «χτύπημα» για «πελώρια αγκάθια» στην περίπτωση του Λειβαδίτη. Εξάλλου έντονη είναι και στα δύο η μελαγχολία που βιώνουν τα ποιητικά υποκείμενα, μια μελαγχολία που οφείλεται στην αδυναμία να συμφιλιωθούν με την κατάστασή τους. Τέλος και τα δύο ποιήματα είναι αυτοαναφορικά και στα δύο γίνεται λόγος για τον ρόλο της ποίησης. Όσον αφορά τις διαφορές μεταξύ των δύο έργων εύκολα κανείς θα μπορούσε να παρατηρήσει ότι στο ποίημα του Καβάφη η ποίηση παρουσιάζεται ως ένα «προσωρινό», έστω, φάρμακο που μπορεί να βοηθήσει τον ήρωα να αντιμετωπίσει, έστω, «για λίγο» τον πόνο των γηρατειών, ενώ αντίθετα στο ποίημα Αυτοβιογραφία η ποίηση(με μικρό τώρα «π») δείχνει αδύναμη να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια, εμφανίζεται ως μία «μεγάλη αλήθεια» αλλά δυστυχώς «ανώφελη»(«δεν μπορεί να σου χρησιμεύσει πια σε τίποτα»). Παράλληλα στο πρώτο έργο παρατηρούμε ότι υπάρχει συνειδητή προσπάθεια το μήνυμά του να αποκτήσει καθολικότητα και διαχρονικότητα με την χρήση ποιητικού προσωπείου(του Ιάσονα) που μιλά αντί του Καβάφη, προκειμένου να καταφέρει να μετατραπεί το βίωμα από προσωπικό σε οικουμενικό. Αντίθετα στο δεύτερο ποίημα το προσωπικό στοιχείο είναι πιο έντονο. Απ τον τίτλο («Αυτοβιογραφία») και μόνο καταλαβαίνει κανείς ότι ο Λειβαδίτης ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο να εκφράσει τα συναισθήματά του αδιαφορώντας αν αυτά γίνονται αντιληπτά από όλους. Τέλος εμφανής είναι η διαφορά του τρόπου με τον οποίο οι δύο ποιητές «οργανώνουν» τα έργα τους. Στην «μελαγχολία» έχουμε εναλλαγή α και β ενικού προσώπου που δίνει την αίσθηση του διαλόγου και κάνει το ποίημα

10 πιο ζωντανό, πιο άμεσο, πιο «θεατρικό».στο ποίημα του Λειβαδίτη, απ την άλλη η χρήση αποκλειστικά και μόνο α ενικού δίνει στο έργο το χαρακτήρα προσωπικής εξομολόγησης-μαρτυρίας. Επιμέλεια Καθηγητών Φροντιστηρίων Βακάλη

11