Attica Economic Review. ΙΟΥΛΙΟΣ 2020 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

Transcript

1 Attica Economic Review ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

2 Ιούλιος 22 Προϋποθέσεις ανάκαμψης Περιεχόμενα 1. Σύνοψη 2. Διεθνές περιβάλλον 3. Οικονομικό κλίμα 4. Βραχυπρόθεσμοι δείκτες 5. Δημοσιονομικά 6. Τραπεζικά 7. Ενέργεια, υποδομές, περιβάλλον 8. Προτεραιότητες «Επιτροπής Πισσαρίδη» 9. Συμπεράσματα

3 Σύνοψη Η πρόσφατη συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αναχαίτηση των επιπτώσεων της πανδημίας στην ΕΕ μέσο-μακροπρόθεσμα. Προϋποθέσεις για αυτό εγχωρίως είναι η ολοκλήρωση ενός αναπτυξιακού σχεδίου και η διαμόρφωση μηχανισμών για την χρήση των πόρων του νέου ταμείου. Αφετέρου, η δημιουργία του ταμείου αποτελεί σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς πλέον ένα κράτος-μέλος της θα μπορεί να προχωρήσει σε δανεισμό με την εγγύησή της. Παραμένει η πρόβλεψη ότι ο αντίκτυπος της πανδημίας στο ΑΕΠ εγχωρίως θα είναι μεγαλύτερος από τον μέσο όρο στην ΕΕ, αλλά μικρότερος από ό,τι σε άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού νότου. Με αυτή συνάδουν οι πρόσφατες προβλέψεις διεθνών οργανισμών (π.χ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Η υποχώρηση των επιπτώσεων της πανδημίας σε τμήματα της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα ύστερα από την άρση του lockdown αναδεικνύει τις δυνατότητες σημαντικής επαναφοράς τους μεσοπρόθεσμα σε προ της κρίσης επίπεδα, εφόσον δεν παρουσιαστεί νέα έξαρση του κορωνοϊού, στην Ελλάδα και διεθνώς. Πρώτιστης σημασίας για τη σταθερή αναθέρμανση μεγάλου μέρους της δραστηριότητας είναι η διαφύλαξη της αποκλιμάκωσης της υγειονομικής κρίσης στο εσωτερικό της χώρας. Για αυτόν το σκοπό απαιτείται η υπευθυνότητα όλων των εμπλεκόμενων μερών: επιχειρήσεων και εργαζόμενων, κράτους, νοικοκυριών, αλλά και ξένων επισκεπτών. Οι περιπτώσεις ανάκαμψης της πανδημίας σε άλλες χώρες (π.χ. ΗΠΑ, Ισπανία, Σερβία), καθώς και πρόσκαιρα σε ορισμένες περιπτώσεις στην Ελλάδα, αναδεικνύουν τους παραμένοντες υψηλούς κινδύνους από τυχόν εφησυχασμό. Η έως τώρα υποτονική εξέλιξη του διεθνούς τουρισμού ήταν εν πολλοίς αναμενόμενη, εν τω μέσω συνεχιζόμενων υγειονομικών προβλημάτων σε χώρες προέλευσης των ξένων επισκεπτών στην Ελλάδα. Θα πρέπει να παραμείνει η έμφαση στη σχετικά ομαλή εξέλιξη της φετινής τουριστικής περιόδου, η οποία θα αποτελέσει εφαλτήριο για τον τουρισμό στο επόμενο έτος. Η συνεχής διαχείριση της υγειονομικής κρίσης εγχωρίως, με μέτρα σε διάφορα πεδία (υγειονομικά, δημοσιονομικά, χρηματοδοτικά) συντελεί στη σταθερή αποκλιμάκωση της αβεβαιότητας και τη βελτίωση του οικονομικού περιβάλλοντος. Αυτές αντανακλώνται στη νέα βελτίωση των προσδοκιών σε επιχειρήσεις από διάφορους τομείς, τον Ιούλιο. Ωστόσο, ανέκαμψε η απαισιοδοξία των νοικοκυριών. Το ενδιάμεσο πόρισμα της «Επιτροπής Πισσαρίδη», αναδεικνύει προτεραιότητες οικονομικής πολιτικής και αξιοποίησης των Ευρωπαϊκών πόρων ώστε να ενισχυθεί η παραγωγική δομή και ο εξωστρεφής προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας. Προϋπόθεση της διατηρήσιμης ανάπτυξης είναι η ενίσχυση κομβικών υποδομών και η υποστήριξη δομικών μεταρρυθμίσεων. Σύνοψη 3

4 2. Διεθνές περιβάλλον ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

5 Το οικονομικό κλίμα ανακάμπτει μερικώς Η επιχειρηματική και καταναλωτική εμπιστοσύνη ανέκαμψε ελαφρώς τον Ιούνιο Δείκτες Οικονομικού κλίματος χωρών ΟΟΣΑ (στοιχεία εποχικά διορθωμένα, μακροχρόνιος μέσος = 1) Δείκτης Επιχειρηματικής Εμπιστοσύνης Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης ενώ και ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ευρωζώνη βελτιώθηκε εκ νέου τον Ιούλιο, κατά 6,5 μονάδες Δείκτης Οικονομικού κλίματος της Ευρωζώνης (στοιχεία εποχικά διορθωμένα, μακροχρόνιος μέσος = 1) Πηγή: ΟΟΣΑ, έως 6/22 Πηγή: DG ECFIN, έως 7/22 Διεθνές περιβάλλον 5

6 Η οικονομική δραστηριότητα ανακάμπτει διεθνώς ενώ οι πιέσεις στο διεθνές εμπόριο παρουσιάζουν τάση υποχώρησης Ελαφρά ανάκαμψη του CLI τον Ιούνιο κατά 1,9%, στις 97,13 μονάδες Πτώση 1% του διεθνούς όγκου εμπορίου τον Μάιο 11 1 Σύνθετος πρόδρομος δείκτης ΟΟΣΑ (CLI) (Μακροχρόνιος μέσος όρος = 1) 125 Παγκόσμιος Δείκτης Όγκου Εμπορίου (CPB) (εποχικά διορθωμένα στοιχεία, 21=1) Πηγή: ΟΟΣΑ, έως 6/22 Πηγή: CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis, έως 5/22 Διεθνές περιβάλλον 6

7 Οι τιμές των εμπορευμάτων ανακάμπτουν Η τιμή του πετρελαίου συνέχισε την ανοδική της πορεία τον Ιούνιο, ανερχόμενη 4,27$/βαρέλι (+37% σε σχέση με τον Μάιο) Σημαντική ανάκαμψη και στο δείκτη λοιπών εμπορευμάτων, ενώ ο χρυσός συνεχίζει την ανοδική του τάση 9 ($/βαρέλι) Τιμή αργού πετρελαίου (Brent) 216= Δείκτης Τιμών Εμπορευμάτων πλην Καυσίμων (αριστερός άξονας) Χρυσός (δεξιός άξονας) $/ουγγιά Πηγή: U.S. Energy Information Administration, έως 6/22 Πηγή: ΔΝΤ, Commodity data portal, έως 6/22 Διεθνές περιβάλλον 7

8 Εικόνα αντιστροφής τάσης στις συναλλαγματικές ισοτιμίες Το ευρώ αυξάνεται σε σχέση με το δολάριο με την ισοτιμία να βρίσκεται στα 1,13 $/ Αποδυνάμωση δολαρίου και μικρή άνοδος του ευρώ τον Ιούνιο, σε σχέση με τους κύριους εμπορικούς εταίρους 1,23 1,21 1,19 1,17 1,15 1,13 1,11 1,9 1,7 1,5 Ισοτιμία ευρώ/δολαρίου Δείκτης πραγματικής σταθμισμένης ισοτιμίας 21=1 125 Δολάριο Ευρώ Πηγή: Federal Reserve Bank of St. Louis, έως 6/22 Πηγή: Bank for International Settlements, έως 6/22 Διεθνές περιβάλλον 8

9 Παραμένουν σε τροχιά ανάκαμψης οι χρηματαγορές Συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία οι χρηματιστηριακοί δείκτες τον Ιούνιο, υπό την επίδραση παρεμβάσεων Κεντρικών Τραπεζών διατηρούνται οι προσδοκίες ανάκαμψης 215=1 Χρηματιστηριακοί Δείκτες Μετοχών 14 Κίνα Ευρώπη ΗΠΑ Ιουν-17 Σεπ-17 Δεκ-17 Μαρ-18 Ιουν-18 Σεπ-18 Δεκ-18 Μαρ-19 Ιουν-19 Σεπ-19 Δεκ-19 Μαρ-2 Ιουν-2 Πηγή: ΟΟΣΑ, μηνιαίος μέσος όρος τιμών κλεισίματος γενικών δεικτών, έως 6/22 Διεθνές περιβάλλον 9

10 Το κόστος χρηματοδότησης στην Ευρωζώνη σταθερά σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα Το κόστος δανεισμού μειώνεται ελαφρώς για στεγαστικά και επιχειρήσεις, ενώ οι αποδόσεις των 1-ετών κρατικών ομολόγων γενικά κινούνται σταθεροποιητικά, με αυτές της Ιταλίας σε κάμψη τον Ιούνιο Τραπεζικά επιτόκια δανεισμού στην Ευρωζώνη Αποδόσεις 1-ετών κρατικών ομολόγων 2,% 4 1,9% 3,5 1,8% 3 1,7% 2,5 1,6% 2 1,5% 1,5 1,4% 1 1,3%,5 1,2% Μέσο κόστος δανεισμού επιχ/σεων 1,1% 1,% Μέσο στεγαστικό επιτόκιο -,5-1 Γερμανία Γαλλία Ιταλία ΗΠΑ Πηγή: ΕΚΤ, έως 5/22 Πηγή: ΟΟΣΑ, έως 6/22 Διεθνές περιβάλλον 1

11 3. Οικονομικό κλίμα ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

12 Μικρή βελτίωση οικονομικού κλίματος και ήπια επιδείνωση καταναλωτικής εμπιστοσύνης Μικρή βελτίωση προσδοκιών, με βελτίωση επιχειρηματικών προσδοκιών σε όλους τους τομείς πλην Λιανικού εμπορίου.με το δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης να σημειώνει υποχώρηση Ιουλ/17 Οκτ/17 Ιαν/18 Απρ/18 Ιουλ/18 Οικονομικό κλίμα EΕ Οκτ/18 Ιαν/19 Απρ/19 Ιουλ/19 Οκτ/19 Ιαν/2 Απρ/2 Ιουλ/2 Οικονομικό κλίμα Ευρωζώνη -6-7 Ιουλ/17 Οκτ/17 Ιαν/18 Απρ/18 Ιουλ/18 Οκτ/18 Καταναλωτική εμπιστοσύνη E.E Ιαν/19 Απρ/19 Ιουλ/19 Οκτ/19 Ιαν/2 Απρ/2 Ιουλ/2 Καταναλωτική εμπιστοσύνη Ευρωζώνη Οικονομικό κλίμα Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-219) Καταναλωτική εμπιστοσύνη Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-219) Ο δείκτης οικονομικού κλίματος ενισχύθηκε ήπια τον Ιούλιο και διαμορφώθηκε στις 9,8 μονάδες, έναντι 87,6 μονάδων τον προηγούμενο μήνα. Οικονομικό κλίμα Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης σημείωσε μικρή υποχώρηση τον Ιούλιο και διαμορφώθηκε στις 34,7 (από 27,7) μονάδες, κινούμενος πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τα περσινά επίπεδα (-2,2 μονάδες) Πηγή: ΙΟΒΕ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως 7/22 12

13 Μικρή ενίσχυση επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία και περισσότερο στις υπηρεσίες Ενίσχυση στις επιχειρηματικές προσδοκίες στη Βιομηχανία, με βελτίωση των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες και τη ζήτηση Σημαντική ενίσχυση προσδοκιών, από αισιόδοξες εκτιμήσεις για τη ζήτηση αλλά και τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της Ιουλ/17 Οκτ/17 Ιαν/18 Απρ/18 Ιουλ/18 Οκτ/18 Ιαν/19 Απρ/19 Ιουλ/19 Οκτ/19 Ιαν/2 Απρ/2 Ιουλ/ Ιουλ/17 Οκτ/17 Ιαν/18 Απρ/18 Ιουλ/18 Οκτ/18 Ιαν/19 Απρ/19 Ιουλ/19 Οκτ/19 Ιαν/2 Απρ/2 Ιουλ/ Βιομηχανία - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-219) Βιομηχανία - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Υπηρεσίες - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (22-219) Υπηρεσίες - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία ενισχύθηκε τον Ιούλιο, στις 88,2 (από 82,3 τον Ιούνιο) μονάδες, επίπεδο πολύ μικρότερο από το αντίστοιχο περυσινό (14,4 μονάδες) Οικονομικό κλίμα Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες ανακάμπτει των πρόσφατων εξελίξεων και διαμορφώνεται τον Ιούλιο στις 62,3 (από 46,9 τον Ιούνιο) μονάδες. Πηγή: ΙΟΒΕ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως 7/22 13

14 Παραμένουν χαμηλές οι προσδοκίες στο λιανικό εμπόριο σε αντίθεση με έντονη ενίσχυσή τους στις κατασκευές Αισθητή υποχώρηση στις επιχειρηματικές προσδοκίες, με μεγαλύτερη απαισιοδοξία για το επόμενο διάστημα Σημαντική βελτίωση των πολύ χαμηλών προσδοκιών, εκπορευόμενη τόσο από τις Ιδιωτικές Κατασκευές όσο και τις Δημόσιες Κατασκευές Ιουλ/17 Οκτ/17 Ιαν/18 Απρ/18 Ιουλ/18 Οκτ/18 Ιαν/19 Απρ/19 Ιουλ/19 Οκτ/19 Ιαν/2 Απρ/2 Ιουλ/2 1, 5,, -5, -1, -15, -2, -25, -3, -35, Ιουλ/17 Οκτ/17 Ιαν/18 Απρ/18 Ιουλ/18 Οκτ/18 Ιαν/19 Απρ/19 Ιουλ/19 Οκτ/19 Ιαν/2 Απρ/2 Ιουλ/ Λιανικό Εμπόριο - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-219) Λιανικό Εμπόριο - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Κατασκευές - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (21-219) Κατασκευές - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο υποχωρεί εκ νέου μετά την μετά την μικρή ανάκαμψη του Ιουνίου και διαμορφώνεται στις 7,7 (από 84,4) μονάδες Οικονομικό κλίμα Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Κατασκευές, μετά την ήπια ενίσχυση τον Μάιο-Ιούνιο, ενισχύθηκε έντονα τον Ιούλιο, στις 83,3 (από 51,5) μονάδες, επίπεδο πολύ υψηλότερο του αντίστοιχου περυσινού (54,6 μονάδες) Πηγή: ΙΟΒΕ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως 7/22 14

15 Η αξιοποίηση του εργοστασιακού δυναμικού της βιομηχανίας προσεγγίζει το μακροχρόνιο επίπεδό της Η αξιοποίηση βρίσκεται οριακά χαμηλότερα από το μακροχρόνιο μέσο όρο 76 Ποσοστό χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού 74 Μέσος όρος Ιουλ-17 Οκτ-17 Ιαν-18 Απρ-18 Ιουλ-18 Οκτ-18 Ιαν-19 Απρ-19 Ιουλ-19 Οκτ-19 Ιαν-2 Απρ-2 Ιουλ-2 Σημείωση: 1% χρησιμοποίηση του εργοστασιακού δυναμικού αντιστοιχεί στο σημείο εκείνο στο οποίο η βιομηχανία δεν μπορεί να αυξήσει περαιτέρω την παραγωγή αυξάνοντας την απασχόληση αλλά πρέπει να επεκτείνει την κεφαλαιουχική της υποδομή, π.χ. μηχανές, εγκαταστάσεις, κλπ. Πηγή: ΙΟΒΕ, έως 7/22 Οικονομικό κλίμα 15

16 4. Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

17 Έντονη μείωση βιομηχανικής παραγωγής και τον Μάιο 125 Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής 6,% Δείκτης 215=1 Ετήσια Μεταβολή Δείκτη (δεξιός άξονας) ,% 2,%,% -2,% -4,% -6,% -8,% -1,% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, έως 5/22 Υποχώρηση παραγωγής 7,5% σε σχέση με ένα χρόνο πριν, ωστόσο ηπιότερη από ότι τον Απρίλιο (-9,9%). Άνοδος μόνο στην Κατασκευή μηχανοκίνητων οχημάτων (8,6%) και στην Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών (1,7%). Όλοι οι λοιποί κλάδοι με πτώση. Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 17

18 Υποτονικός ο κατασκευαστικός κλάδος το πρώτο τρίμηνο, εξασθένιση πτώσης στο Λιανικό Εμπόριο τον Μάιο Πτωτική η ετήσια τάση στα έργα πολιτικού μηχανικού, στάσιμη στα οικοδομικά έργα Μικρότερη κάμψη του Λιανικού εμπορίου τον Μάιο κατά 5,6%, λόγω άρσης του lockdown αλλά και ανάκαμψης σε ορισμένες κατηγορίες 4% 2% % -2% -4% -6% 217 Α' 217 Β' Δείκτης παραγωγής στις Κατασκευές (ετήσια % μεταβολή) 217 Γ' 217 Δ' 218 Α' Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, έως α τρίμ Β' Μείωση του δείκτη κατασκευών (-1,3%), των έργων πολιτικού μηχανικού (-17,2%), στάσιμα τα κτίρια (,%). 218 Γ' 218 Δ' Κατασκευές Οικοδομικά έργα (κτίρια) Έργα πολιτικού μηχανικού 219 Α' 219 Β' 219 Γ' 219 Δ' 22 Α' 1% 5% % -5% -1% -15% -2% -25% -3% Ιαν-18 Μαρ-18 Μαϊ-18 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, έως 5/22 Δείκτης Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο (ετήσια % μεταβολή) Ιουλ-18 Σεπ-18 Νοε-18 Ιαν-19 Τον περσινό Μάιο η πτώση ήταν της τάξης του 2,4%. Βελτίωση φέτος στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων (+5,3% σε σχέση με τον Μάιο του 219), στα έπιπλα και ηλεκτρικά είδη (+6,4%) και στα Καύσιμα (+2,2%) Μαρ-19 Μαϊ-19 Ιουλ-19 Σεπ-19 Νοε-19 Ιαν-2 Μαρ-2 Μαϊ-2 Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 18

19 Συνεχίστηκε η μείωση του ποσοστού ανεργίας τον Απρίλιο χιλιάδες Ποσοστό ανεργίας και αριθμός ανέργων στην Ελλάδα Ιαν/17 Μαρ/17 Μαϊ/17 Ιουλ/17 Σεπ/17 Νοε/17 Ιαν/18 Μαρ/18 Μαϊ/18 Ιουλ/18 Σεπ/18 Νοε/18 Ιαν/19 Μαρ/19 Μαϊ/19 Ιουλ/19 Σεπ/19 Νοε/19 Ιαν/2 Μαρ/2 Άνεργοι (αριστερός άξονας) Ποσοστό ανεργίας (δεξιός άξονας) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, έως 4/22 % Το μη εποχικά προσαρμοσμένο ποσοστό ανεργίας τον Απρίλιο του 22 (16,%) ήταν δύο ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από ότι τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους (18,%). Όμως παρουσιάζει αύξηση συγκριτικά με τον Μάρτιο του 22 (14,9%) Ο αριθμός των ανέργων τον Απρίλιο φέτος διαμορφώθηκε στους 73,3 χιλ. δηλαδή 14,3% χαμηλότερα συγκριτικά με τον αριθμό τους πριν ένα χρόνο (852,6 χιλ.) Όμως οι άνεργοι τον Απρίλιο ήταν κατά 64,9 χιλ. περισσότεροι συγκριτικά με τον αμέσως προηγούμενο μήνα. Επιπλέον, τα άτομα σε αναστολή εργασίας δεν υπολογίζονται ως άνεργοι. Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 19

20 Σημαντικό μερίδιο της πτώσης του ποσοστού ανεργίας από μείωση του εργατικού δυναμικού 2 15 Ετήσια μεταβολή αριθμού απασχολουμένων, ανέργων και εργατικού δυναμικού Η μείωση στον αριθμό των ανέργων τον Απρίλιο του 22 κατά 122,3 χιλ. συγκριτικά με τον Απρίλιο του 219 προήλθε κυρίως από τη μείωση του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, τα άτομα σε αναστολή εργασίας δεν υπολογίζονται ως άνεργοι. Ιαν/17 Μαρ/17 Μαϊ/17 Ιουλ/17 χιλιάδες Σεπ/17 Νοε/17 Ιαν/18 Μαρ/18 Μαϊ/18 Ιουλ/18 Σεπ/18 Νοε/18 Ιαν/19 Μαρ/19 Μαϊ/19 Ιουλ/19 Σεπ/19 Νοε/19 Ιαν/2 Μαρ/2 Απασχολούμενοι Άνεργοι Εργατικό δυναμικό Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, έως 4/22 Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 2

21 Αρνητική μεταβολή του Δείκτη Τιμών στο πρώτο εξάμηνο εγχωρίως, με θετικό πρόσημο στην Ευρωζώνη Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) Ετήσιος % ρυθμός μεταβολής Ελλάδα Ευρωζώνη Ιουλ-12 Δεκ-12 Μαϊ-13 Οκτ-13 Μαρ-14 Αυγ-14 Ιαν-15 Ιουν-15 Νοε-15 Απρ-16 Σεπ-16 Φεβ-17 Ιουλ-17 Δεκ-17 Μαϊ-18 Οκτ-18 Μαρ-19 Αυγ-19 Ιαν-2 Ιουν-2 3% 2% 1% % -1% -2% -3% -4% ΕνΔΤΚ στην Ελλάδα και επίδραση τιμών ενεργειακών προϊόντων και αλλαγών στη φορολογία Επίδραση τιμών ενέργειας (χωρίς φόρους) Επίδραση φόρων ΕνΔΤΚ Ιουλ-12 Δεκ-12 Μαϊ-13 Οκτ-13 Μαρ-14 Αυγ-14 Ιαν-15 Ιουν-15 Νοε-15 Απρ-16 Σεπ-16 Φεβ-17 Ιουλ-17 Δεκ-17 Μαϊ-18 Οκτ-18 Μαρ-19 Αυγ-19 Ιαν-2 Ιουν-2 Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, έως 6/22 Ευρωζώνη: Μικρή ενίσχυση πληθωρισμού τον Ιούνιο σε σύγκριση με τον Μάιο, στο,3% από,1%. Κατά μέσο όρο το πρώτο εξάμηνο στο,7%. Ελλάδα: Κλιμάκωση αντιπληθωρισμού τον Ιούνιο (-1,9%) σε σχέση με τον Μάιο (-,7%). Αρνητικός ρυθμός αύξησης ΕνΔΤΚ το πρώτο εξάμηνο, -,3% από,7% πέρυσι. Οι νέες παρεμβάσεις μείωσης των έμμεσων φόρων από 1 η Ιουνίου (έκπτωση ΦΠΑ στα ΜΜΜ και στον τουρισμό) έχουν, όπως αναμενόταν, αντιπληθωριστικές επιδράσεις, όπως αναμενόταν (-,9%). Αρνητική και η επίδραση των ενεργειακών αγαθών (-1,%) Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 22

22 Σημαντική επιδείνωση εισαγωγών αγαθών και εισπράξεων υπηρεσιών μεταβολή (y-o-y), εκατ. Ισοζύγιο Αγαθών Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ι Φ M Α M Εξαγωγές αγαθών Εισαγωγές αγαθών Ισοζύγιο Αγαθών μεταβολή (y-o-y), εκατ. Ισοζύγιο Υπηρεσιών Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ι Φ M Α M Εισπράξεις Πληρωμές Ισοζύγιο Υπηρεσιών Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, έως 5 ο /22 Τεχνητή διόρθωση του εμπορικού ελλείμματος τον Μάιο, με πτώση εισαγωγών κατά 2,1 δισεκ. σε σχέση με ένα έτος πριν, ενώ οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 994 εκατ. Κατακρήμνιση του πλεονάσματος υπηρεσιών τον Μάιο, η μεγαλύτερη πτώση από το 23. Μείωση εισπράξεων 1,9 δισεκ. και πτώση πληρωμών 46 εκατ. Οι τουριστικές εισπράξεις είναι σχεδόν μηδενικές, έναντι 1,6 δισεκ. πριν ένα χρόνο. Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 22

23 Επιδείνωση ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου Αύξηση ελλείμματος στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) στο πρώτο 5μηνο του 22 εκατ ΙΤΣ (Ιαν-Μάι) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, έως 5 ο /22 % μεταβολή (y-o-y) 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % -5% -1% % μεταβολή (y-o-y) Τον Μάιο το ΙΤΣ ήταν ελλειμματικό κατά 913 εκατ. έναντι πλεονάσματος το 219, καθώς οι συνολικές πληρωμές όλων των ισοζυγίων υποχώρησαν περισσότερο (- 3,7 δισεκ.) από τις εισπράξεις (- 2,5 δισεκ.). Έλλειμμα στο ΙΤΣ το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου- Μαΐου 22 ύψους 5,6 δισεκ., έναντι 4,9 δισεκ. το 219 Επιδείνωση ελλείμματος κυρίως από περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών (- 2,1 δισεκ. σε σχέση με το 5μηνο του 219) και των δευτερογενών εισοδημάτων (- 85 εκατ.), λόγω των χαμηλών τουριστικών εισπράξεων και του περιορισμού της εισροής ευρωπαϊκών κονδυλίων αντίστοιχα. Αντιθέτως, θετικά λειτούργησε η βελτίωση του εμπορικού ελλείμματος, καθώς υποχώρησε σε σύγκριση με το 219 κατά 1,1 δισεκ., αντισταθμίζοντας εν μέρει την επιδείνωση στο ΙΤΣ. Βραχυπρόθεσμοι δείκτες δραστηριότητας 23

24 5. Δημοσιονομικά ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

25 Κλιμάκωση υποχώρησης εσόδων τον Μάιο σε σχέση με πέρυσι, αλλά και μικρή μείωση δαπανών Υποχώρηση εσόδων σχεδόν στο ήμισυ του επιπέδου τους πριν ένα έτος (-44,7%), από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Μικρή υποχώρηση δαπανών, λόγω έκτακτων μεταβιβάσεων ένα χρόνο νωρίτερα (13 η σύνταξη). Έσοδα Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης* 12 δισεκ Μαϊ-18 Ιουν-18 Ιουλ-18 Αυγ-18 Σεπ-18 Οκτ-18 Νοε-18 Δεκ-18 Ιαν-19 Φεβ-19 Μαρ-19 Απρ-19 Μαϊ-19 Ιουν-19 Ιουλ-19 Αυγ-19 Σεπ-19 Οκτ-19 Νοε-19 Δεκ-19 Ιαν-2 Φεβ-2 Μαρ-2 Απρ-2 Μαϊ-2 Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης δισεκ. 4 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, έως 5/22 * Σε ταμειακή και ενοποιημένη βάση. Η Γενική Κυβέρνηση περιλαμβάνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό, την Κεντρική Κυβέρνηση (ΔΕΚΟ, λοιπά νομικά πρόσωπα Δημοσίου, Νοσοκομεία), τους προϋπολογισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και των Ασφαλιστικών Ταμείων (ΟΚΑ) Λιγότερα έσοδα 3,7 δισεκ. από τον Μάιο του 219, κυρίως από χαμηλότερες εισπράξεις άμεσων (- 1,25 δισεκ.) και έμμεσων φόρων (- 1,2 δισεκ.). Μικρή μείωση δαπανών παρά τις έκτακτες μεταβιβάσεις λόγω κορωνοϊού (- 94 εκατ.), εξαιτίας της έκτακτης παροχής σε συνταξιούχους ένα χρόνο νωρίτερα. Στο πρώτο πεντάμηνο φέτος τα έσοδα ήταν 5,3 δισεκ. λιγότερα (-15,9%) και οι δαπάνες διευρυμένες κατά 1,4 δισεκ. (+4,3%). Δημοσιονομικά Ιαν.-Μάι. 218 Ιαν.-Μάι. 219 Ιαν.-Μάι. 22 Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης (σωρευτικά) Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης (σωρευτικά)

26 Περαιτέρω επιδείνωση ισοζυγίου Γεν. Κυβέρνησης τον Μάιο Αποκλειστικά από υποχώρηση εσόδων, καθώς οι δαπάνες συγκρατήθηκαν σε σχέση με πέρυσι και οι πληρωμές τόκων ήταν λιγότερες Ισοζύγιο-Πρωτογενές ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης* δισεκ. 3, 2, 1,, -1, -2, -3, -4, Μαϊ-18 Ιουν-18 Ιουλ-18 Αυγ-18 Σεπ-18 Οκτ-18 Νοε-18 Δεκ-18 Ιαν-19 Φεβ-19 Μαρ-19 Απρ-19 Μαϊ-19 Ιουν-19 Ιουλ-19 Αυγ-19 Σεπ-19 Οκτ-19 Νοε-19 Δεκ-19 Ιαν-2 Φεβ-2 Μαρ-2 Απρ-2 Μαϊ-2 Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης Πρωτογενές Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης δισεκ. 3, 2, 1,, -1, -2, -3, -4, -5, -6, -7, -8, Ιαν.-Μάι. 218 Ιαν.-Μάι. 219 Ιαν.-Μάι. 22 Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης Πρωτογενές Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, έως 5/22 * Σε ταμειακή και ενοποιημένη βάση. Το Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης προκύπτει από τη διαφορά εσόδων-δαπανών της. Το Πρωτογενές Ισοζύγιο Γεν. Κυβέρνησης προκύπτει αφαιρώντας τις πληρωμές τόκων από το ισοζύγιό της. Επιδείνωση Ισοζυγίου Γενικής Κυβέρνησης κατά 2,97 δισεκ. τον Μάιο σε σχέση με ένα έτος πριν, στα 3,19 δισεκ. Παραπλήσια επιδείνωση Πρωτογενούς Ισοζυγίου ( 3,5 δισεκ.), καθώς οι πληρωμές τόκων δεν διαφέρουν από πέρυσι. Στο αρχικό πεντάμηνο, πρωτογενές έλλειμμα 7,2 δισεκ., έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 764 εκατ. πριν ένα χρόνο. Δημοσιονομικά 26

27 Η απόδοση των ελληνικών ομολόγων μειώθηκε σημαντικά τον Ιούνιο, συγκλίνοντας στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου 3 Απόδοση και spread 1-ετούς ομολόγου Ελληνικού Δημοσίου (%) 3 25 Απόδοση 1-ετούς ομολόγου Spread με 1-ετές ομόλογο Γερμανίας 2 Spread με μ.ο. 1-ετών ομολόγων Πορτογαλίας, Κύπρου, Ιταλίας, Ισπανίας Ιουν-1 Δεκ-1 Ιουν-11 Δεκ-11 Ιουν-12 Δεκ-12 Ιουν-13 Δεκ-13 Ιουν-14 Δεκ-14 Ιουν-15 Δεκ-15 Ιουν-16 Δεκ-16 Ιουν-17 Δεκ-17 Ιουν-18 Δεκ-18 Ιουν-19 Δεκ-19 Ιουν-2 Πηγή: ΕΚΤ, έως 6/22 Μειώθηκαν τον Ιούνιο, τόσο το spread του 1-ετούς ελληνικού ομολόγου έναντι του γερμανικού (175 μ.β.), όσο και η διαφορά έναντι των ομολόγων του «νότου» (43 μ.β.) Δείγμα ενίσχυσης της σχετικής εμπιστοσύνης στην Ελλάδα από τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης Δημοσιονομικά 27

28 6. Τραπεζικά ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

29 Η πιστωτική επέκταση προς επιχειρήσεις διατηρήθηκε και μετά το lockdown, τον Ιούνιο, αλλά και η συρρίκνωση προς νοικοκυριά και επαγγελματίες 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, -3, -4, Ετήσια % μεταβολή Μαϊ-17 Ιουν-17 Ιουλ-17 Αυγ-17 Σεπ-17 Οκτ-17 Νοε-17 Δεκ-17 Ροές τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα* Σύνολο ιδιωτικού τομέα Προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις Καταναλωτικά δάνεια Προς ατομικές επιχειρήσεις / επαγγελματίες Στεγαστικά δάνεια Ιαν-18 Φεβ-18 Μαρ-18 Απρ-18 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, έως 6/22 * Οι ροές προκύπτουν από τις μεταβολές των υπολοίπων διορθωμένες για τις διαγραφές δανείων, απομειώσεις αξίας χρεογράφων, τις συναλλαγματικές διαφορές και τις αναταξινομήσεις/μεταβιβάσεις δανείων. Ανέκαμψε το τετράμηνο Μαρτίου-Ιουνίου η χρηματοδότηση προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, κυρίως μέσα από προϋπάρχουσες γραμμές πίστωσης αλλά και υπό την επίδραση των μέτρων τόνωσης της ρευστότητας όπως οι εγγυήσεις του ΤΕΠΙΧ-ΙΙ Η χρηματοδότηση της κατανάλωσης και γενικά των νοικοκυριών συνέχισε να μειώνεται Μαϊ-18 Ιουν-18 Ιουλ-18 Αυγ-18 Σεπ-18 Οκτ-18 Νοε-18 Δεκ-18 Ιαν-19 Φεβ-19 Μαρ-19 Απρ-19 Μαϊ-19 Ιουν-19 Ιουλ-19 Αυγ-19 Σεπ-19 Οκτ-19 Νοε-19 Δεκ-19 Ιαν-2 Φεβ-2 Μαρ-2 Απρ-2 Μαϊ-2 Ιουν-2 Τραπεζικά 29

30 7. Ενέργεια, Υποδομές, Περιβάλλον ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

31 Τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και δικαιωμάτων εκπομπών CO 2 Το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά διατηρήθηκε σταθερό τον Ιούνιο ενώ η τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών CO2, ενισχύθηκε σημαντικά Μεσοσταθμική τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα Μέση τιμή δικαιωμάτων εκπομπών CO2 (EUA units) ευρώ ανά MWh Ιουν-16 Σεπ-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Ιουν-17 Σεπ-17 Δεκ-17 Μαρ-18 Ιουν-18 Σεπ-18 Δεκ-18 Μαρ-19 Ιουν-19 Σεπ-19 Δεκ-19 Μαρ-2 Ιουν-2 ευρώ ανά τόνο CO Ιουν-16 Σεπ-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Ιουν-17 Σεπ-17 Δεκ-17 Μαρ-18 Ιουν-18 Σεπ-18 Δεκ-18 Μαρ-19 Ιουν-19 Σεπ-19 Δεκ-19 Μαρ-2 Ιουν-2 Πηγή: ΑΔΜΗΕ, έως 6/22 Πηγή: ΔΑΠΕΕΠ, έως 6/22 Η μεσοσταθμική τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα (Οριακή τιμή συστήματος) διαμορφώθηκε τον Ιούνιο στα 33,6 /MWh, παραμένοντας αμετάβλητη σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα Η μέση τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών CO 2 διαμορφώθηκε τον Ιούνιο στα 23,3 /tco 2, αυξημένη κατά 19,6% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα Ενέργεια, Υποδομές, Περιβάλλον 31

32 Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε σημαντικά, ενώ οι επενδύσεις σε ΑΠΕ ανέκαμψαν Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα διαμορφώθηκε τον Ιούνιο στις 3.76 GWh, μειωμένη κατά 13,5% συγκριτικά με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους Η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή αυξήθηκε τον Μάιο κατά 71 MW GWh Ιουν-16 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα (GWh) Σεπ-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Ιουν-17 Σεπ-17 Δεκ-17 Μαρ-18 Ιουν-18 Σεπ-18 Δεκ-18 Μαρ-19 Ιουν-19 Σεπ-19 Δεκ-19 Μαρ-2 Ιουν-2 MW Νέα εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ Πηγή: ΑΔΜΗΕ, έως 6/22 Πηγή: ΔΑΠΕΕΠ, έως 5/22 Ενέργεια, Υποδομές, Περιβάλλον 32

33 Έμφαση στην ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων και στα βιό-απόβλητα με 5 νέες προσκλήσεις ύψους 31,5 εκατ. τον Ιούλιο δισεκ. 2,5 2 1,5 1,5 1,8 Κατανομή προσκλήσεων* 1,,8 Υποδομές Ενέργεια & Κλίμα Υδάτινοι Πόροι Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων,2 Δρόμοι Τρένα/Μετρό/Τραμ Λιμάνια Αεροδρόμια Υποδομές - Ανοιχτές προσκλήσεις ,9 24,8 εκατ Ενεργά Προσεχή Λοιπά* 33 *Αφορά σε προσκλήσεις έργων μέσω ΕΣΠΑ , ΣΔΙΤ και σχέδια επενδύσεων στο πλαίσιο παραχωρήσεων ΤΑΙΠΕΔ έως 7/22. Κάθε μια από τις κατηγορίες περιλαμβάνει τα εξής έργα: Υποδομές: Οδικά δίκτυα-δρόμοι, μέσα σταθερής τροχιάς, λιμάνια, αεροδρόμια κλπ. Ενέργεια & Κλίμα: Βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας κτιρίων, πρόληψη κινδύνων από πλημμύρες και πυρκαγιές, ενεργειακή διασύνδεση απομακρυσμένων περιοχών Υδάτινοι πόροι: Συλλογή και επεξεργασία υγρών αποβλήτων / αστικών λυμάτων, αποδοτική διαχείριση πόσιμου ύδατος, γενικότερες υποδομές διαχείρισης υδάτινων πόρων Στερεά Απόβλητα: Δημιουργία πράσινων σημείων, ανάπτυξη συστημάτων συλλογής βιοαερίου, αστικά απόβλητα, μονάδες κομποστοποίησης κλπ. Πηγές: ΕΣΠΑ και ΣΔΙΤ, έως 7/22 *Στα Λοιπά συγκαταλέγονται έργα αναβάθμισης αστικού περιβάλλοντος, υποδομές άθλησης, έργα ανάδειξης πολιτιστικής κληρονομιάς κλπ. Ενέργεια, Υποδομές, Περιβάλλον 33

34 Συσσώρευση έργων σε υποδομές το 22. Εν αναμονή του ΕΣΠΑ για νέα έργα σε Ενέργεια, Διαχείριση αποβλήτων, Υδ. πόρους Τρέχουσες προσκλήσεις έργων σε υποδομές, ανά κατηγορία έργου και έτους εκατ Τρένα/Μετρό/Τραμ Οδικό δίκτυο/δρόμοι Λιμάνια Αεροδρόμια Λοιπά * Περιλαμβάνονται επενδύσεις σε ενέργειες του ΤΑΙΠΕΔ ολοκληρωμένες το 22, βάσει του προϋπολογισμού επενδύσεων Πηγές: ΕΣΠΑ , ΣΔΙΤ, ΤΑΙΠΕΔ έως 7/22 Ενέργεια, Υποδομές, Περιβάλλον Διαχείριση στερεών αποβλήτων, υδάτινοι πόροι, ενέργεια και κλίμα: σχεδόν όλες οι προσκλήσεις λήγουν το 22 Το μεγαλύτερο τμήμα των τρεχόντων διαγωνισμών σε υποδομές για το 22 αφορά σε Οδικά δίκτυα/δρόμους. Ανοιχτοί έως το 222 πολλοί διαγωνισμοί για Οδικά δίκτυα/δρόμους. Στο τρέχον έτος έχουν ολοκληρωθεί από το ΤΑΙΠΕΔ οι παραχωρήσεις των μαρίνων Αλίμου και Χίου και του ξενοδοχείου Castello Bibelli. Περισσότερα από 7 εκατ. σε επενδύσεις (βάσει master plan παραχώρησης). Εν εξελίξει διαγωνισμοί για ΔΕΠΑ Υποδομών, ΔΕΠΑ Εμπορίας, 3% Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, μαρίνα Ιτέας κ.ά. Το νέο ΕΣΠΑ δεν έχει οριστικοποιηθεί. Οι πρώτες προσκλήσεις αναμένονται το επόμενο έτος. Ανάγκη για υλοποίηση υποδομών για γρήγορη μετάβαση σε πιο κυκλικό και ουδέτερο αναπτυξιακό πρότυπο 34

35 8. Προτεραιότητες «Επιτροπής Πισσαρίδη» ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

36 Κεντρική αναπτυξιακή κατεύθυνση σύμφωνα με το ενδιάμεσο πόρισμα της «Επιτροπής Πισσαρίδη» Αύξηση της παραγωγικότητας Κεντρικοί στόχοι για την ελληνική οικονομία Διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία Αύξηση της εξωστρέφειας Επιμέρους πλευρές που εκφράζουν αυτή τη στροφή της οικονομίας: Η άνοδος των συνολικών επενδύσεων και των εξαγωγών ως ποσοστού του ΑΕΠ, ώστε να κινηθούν σταδιακά από τα σημερινά επίπεδα, του 12% και 37% περίπου αντίστοιχα, προς αυτά του 24% και 68%, δηλαδή προς τον μέσο όρο των άλλων μικρών ανοικτών οικονομιών της Ευρωζώνης. Ειδικότερα, η συστηματική άνοδος των εταιρικών επενδύσεων και των εξαγωγών αγαθών (σήμερα βρίσκονται μόλις στο 8% και 19% του ΑΕΠ αντίστοιχα). Η σταδιακή αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων μεσαίου και μεγάλου μεγέθους και η καλύτερη διασύνδεση επιχειρήσεων μικρού και μεσαίου μεγέθους με τις μεγαλύτερες, ώστε να ενισχυθεί έμμεσα και περαιτέρω η εξωστρέφεια της οικονομίας. Η ενίσχυση της μισθωτής εργασίας, ώστε να υπάρξει μείωση του σχετικού μεγέθους της άτυπης οικονομίας, κίνητρα για επένδυση σε εκπαίδευση και γνώση, και αντιστροφή της διαρροής ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό, όπως και η διευκόλυνση της κινητικότητας εργαζομένων ανάμεσα σε επιχειρήσεις και κλάδους. Ανάπτυξη δεξιοτήτων, συνεχόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση από τον ιδιωτικό τομέα. Η λειτουργία της οικονομίας ως ένα περισσότερο ανοικτό σύστημα με απλούστερους κανόνες, χαμηλότερο ρυθμιστικό και διοικητικό βάρος και εντονότερο ανταγωνισμό στις αγορές. Η δημιουργία θυλάκων τεχνολογίας αιχμής σε επιμέρους κλάδους που θα αναπτύξουν και θα εφαρμόσουν καινοτομία σε παγκόσμια κλίμακα. Η ενίσχυση της αποταμίευσης των νοικοκυριών και η διοχέτευση μεγαλύτερου μέρους των αποταμιεύσεων σε εταιρικές επενδύσεις. Η διευκόλυνση της πρόσβασης των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρών και μεσαίων, σε μετοχικά κεφάλαια. Η ενίσχυση της οικονομίας ως τοπικού κέντρου, στη βάση της προσέλκυσης ανθρώπινου κεφαλαίου, της ιστορίας και του πολιτισμού. Κατευθύνσεις «Επιτροπής Πισσαρίδη» 36

37 Προτάσεις πολιτικής και προϋποθέσεις ανάκαμψης σύμφωνα με το ενδιάμεσο πόρισμα της «Επιτροπής Πισσαρίδη» (1) 1. Φορολογία: Μείωση του βάρους στη μισθωτή εργασία Μείωση συντελεστών μετά τα πρώτα κλιμάκια (ενδεικτικά, απάλειψη «εισφοράς αλληλεγγύης») Ενίσχυση διαφάνειας στις συναλλαγές με θετικά στοχευμένα κίνητρα για χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών Ενοποίηση και μετακίνηση φόρων ακινήτων σε τοπικό επίπεδο Επιταχυνόμενες αποσβέσεις για επενδύσεις σε εξοπλισμό επιχειρήσεων 2. Ασφαλιστικό σύστημα: Κίνητρα για εργασία και αποταμίευση νοικοκυριών Μείωση ασφαλιστικών εισφορών (ενδεικτικά, μέσω flat εισφορών υγείας) και ανώτατου ορίου ασφαλιστέου εισοδήματος Ενίσχυση αναλογικότητας δημόσιου διανεμητικού πυλώνα ασφάλισης. Ανάπτυξη δεύτερου και τρίτου πυλώνα με κίνητρα με ιδιωτικές αποφάσεις Μετάβαση από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής σύνταξης, με άμεση εφαρμογή για όσους εισέρχονται στην αγορά εργασίας και εθελοντικά για όσους άλλους εργαζόμενους το επιθυμούν Πλαίσιο εποπτείας για ασφαλιστικά ταμεία, συμπεριλαμβανομένου και ενός δημόσιου ταμείου. 3. Χρηματοδότηση: Ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς Εκσυγχρονισμός συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών Εκσυγχρονισμός του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης Φορολογικά κίνητρα για εισαγωγή επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο και για μακροχρόνια αποταμίευση μέσω αυτού. Στοχοθεσία για ταχύτερη μείωση των προβληματικών δανείων από τις τράπεζες 4. Δικαιοσύνη: Μείωση χρόνου έκδοσης αποφάσεων και επίλυσης διαφορών Δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος, με ανώτατο όριο 12 μηνών έως την απόφαση Διεύρυνση και υποστήριξη του συστήματος ενδικοφανών διαδικασιών σε όλους τους τομείς της Διοίκησης για υποθέσεις διαφορών μεταξύ του Δημοσίου και ιδιωτών Ενίσχυση των διαδικασιών αξιολόγησης, κωδικοποίησης και απλοποίησης της νομοθεσίας. Κατευθύνσεις «Επιτροπής Πισσαρίδη» 37

38 Προτάσεις πολιτικής και προϋποθέσεις ανάκαμψης σύμφωνα με το ενδιάμεσο πόρισμα της «Επιτροπής Πισσαρίδη» (2) 5. Δημόσια διοίκηση: Βελτίωση της διακυβέρνησης Θεσμική ενίσχυση των ανώτερων διοικητικών θέσεων, μέσω αύξησης της θητείας και εφαρμογής μηχανισμού κινητικότητας Αναβάθμιση του ΑΣΕΠ σε διεύθυνση διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού Μείωση του φορμαλισμού στις διαδικασίες προσλήψεων και καθολική εφαρμογή αξιολόγησης Συνέχιση και εμβάθυνση της ψηφιοποίησης, καθώς και της αξιολόγησης και κωδικοποίησης της νομοθεσίας 6. Εργασία: ενθάρρυνση συμμετοχής, υποστήριξη κατάρτισης και κινητικότητας Ριζική αναβάθμιση συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζόμενους Αναδιάρθρωση ΟΑΕΔ, με στροφή προς ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης Υποστήριξη γυναικών, για αύξηση συμμετοχής στην αγορά εργασίας και αμοιβών Βελτίωση στόχευσης κοινωνικών επιδομάτων, ώστε να μην λειτουργούν και ως αντικίνητρο για εργασία Προγράμματα κατάρτισης μεταναστών 7. Εκπαίδευση: εκσυγχρονισμός δομής του συστήματος σε όλες τις βαθμίδες Ανάπτυξη συστήματος προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης με καθολική πρόσβαση Αύξηση του μέσου μεγέθους σχολικών μονάδων, προετοιμασία ενόψει δημογραφικών πιέσεων, ουσιαστική αυτονομία και αξιολόγηση, ψηφιακές υποδομές και περιεχόμενο, Εκσυγχρονισμός συστήματος διακυβέρνησης στην ανώτατη εκπαίδευση, διασύνδεση με οικονομία, διασπορά και Ιδρύματα της αλλοδαπής και ευρύτερη κοινωνία 8. Έρευνα και καινοτομία: συστηματική βασική έρευνα, διασύνδεση με παραγωγή Εκσυγχρονισμός και κίνητρα σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα Συντονισμό από ανεξάρτητο Ίδρυμα με πόρους και μακροπρόθεσμη ερευνητική στρατηγική Κίνητρα για έρευνα στις επιχειρήσεις Υποστήριξη για συστήματα ερευνών που θα αναπτύσσουν λύσεις (για δημόσιο τομέα και επιχειρήσεις) και διασύνδεση με την επιστημονική κοινότητα της διασποράς Κατευθύνσεις «Επιτροπής Πισσαρίδη» 38

39 Προτάσεις πολιτικής και προϋποθέσεις ανάκαμψης σύμφωνα με το ενδιάμεσο πόρισμα της «Επιτροπής Πισσαρίδη» (3) 9. Υγεία: Αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας Ανάπτυξη ενιαίου συστήματος ψηφιακού φακέλου ασθενούς για διαφάνεια και αποτελεσματικότητα Ενίσχυση πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόληψης Εξορθολογισμός δαπάνης προμηθειών, με αύξηση όγκου γενόσημων φαρμάκων και διασύνδεση των επιστροφών με δράσεις καινοτομίας και επενδύσεων 1. Πράσινη ανάπτυξη Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων Υποστήριξη εμβληματικών δράσεων πράσινης ανάπτυξης Στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Άμβλυνση κόστους μετάβασης κατά τη διαδικασία απολιγνιτοποίησης Ανάπτυξη συστημάτων κυκλικής οικονομίας Ευκαιρία αλλά και προϋποθέσεις ανάκαμψης: «Οι πόροι που προγραμματίζεται να γίνουν διαθέσιμοι από την ΕΕ για τα επόμενα χρόνια πρέπει να προγραμματιστεί να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της παραγωγικής δομής και αλλαγής του προσανατολισμού της ελληνικής οικονομίας, όχι για εφήμερη ενίσχυση της κατανάλωσης. Ειδικότερα, θα πρέπει αφενός να χρησιμοποιηθούν για κατάλληλη υποστήριξη των απαραίτητων υποδομών και αφετέρου για χρηματοδότηση δομικών μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών.» Κατευθύνσεις «Επιτροπής Πισσαρίδη» 39

40 9. Συμπεράσματα ΙΟΥΛΙΟΣ 22 «Προϋποθέσεις ανάκαμψης»

41 Συμπεράσματα Οι επιχειρηματικές προσδοκίες και η οικονομική δραστηριότητα ανακάμπτουν σταδιακά το δίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου, μετά την χαλάρωση των μέτρων κατά της πανδημίας. Ωστόσο, η διαταραχή που αυτή προκάλεσε είναι μεγάλη και η ανάκαμψη σε ορισμένους κλάδους, όπως ορισμένες κατηγορίες στο λιανικό εμπόριο (τρόφιμα, έπιπλα και ηλεκτρικά είδη, καύσιμα), ο κλάδος τεχνολογίας, πληροφορικής και επικοινωνίας (ΤΠΕ) και δείκτες όπως οι προσδοκίες στις κατασκευές, το ποσοστό χρησιμοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού είτε είναι αδύναμη είτε εξακολουθεί να συνεπάγεται επίπεδα συνολικής δραστηριότητας πολύ μικρότερα από το περασμένο έτος, ενώ σε κάθε περίπτωση συνοδεύεται από μεγάλη αβεβαιότητα. Προϋποθέσεις για ταχύτερη και διατηρήσιμη ανάπτυξη δημιουργούν τα πρωτόγνωρα σε μέγεθος μέτρα στήριξης της παγκόσμιας οικονομίας. Σύμφωνα και με το ενδιάμεσο πόρισμα της «Επιτροπής Πισσαρίδη», οι πόροι πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της παραγωγικής δομής και αλλαγής του προσανατολισμού της ελληνικής οικονομίας, όχι για εφήμερη ενίσχυση της κατανάλωσης. Σε αυτή την κατεύθυνση, προτεραιότητες αποτελούν η κατάλληλη υποστήριξη των απαραίτητων υποδομών και η χρηματοδότηση δομικών μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών. Στο διεθνές περιβάλλον, το μέγεθος της ύφεσης το δεύτερο τρίμηνο ήταν πρωτόγνωρο, με τις ΗΠΑ να καταγράφουν απώλειες του 1/3 του περυσινού αντίστοιχου τριμηνιαίου ΑΕΠ τους, ενώ το διεθνές εμπόριο συνέχισε να υποχωρεί, αν και με φθίνοντα ρυθμό, τον Μάιο. Τον Ιούνιο ανέκαμψαν περαιτέρω οι τιμές του πετρελαίου και των λοιπών εμπορευμάτων, τα διεθνή χρηματιστήρια συνέχισαν να ανακτούν μέρος των απωλειών τους, ενώ ανοδικά κινήθηκε το ευρώ έναντι άλλων νομισμάτων. Στην Ελλάδα, το οικονομικό κλίμα ανέκαμψε περαιτέρω τον Ιούλιο, παραμένοντας ωστόσο αρκετά χαμηλότερα από τα επίπεδα στις αρχές του έτους. Η μικρή βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών κάλυψε μέρος της επιδείνωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Βελτίωση των προσδοκιών καταγράφηκε σε Κατασκευές, Βιομηχανία και Υπηρεσίες, ενώ πτώση κατέγραψαν οι προσδοκίες στο Λιανικό Εμπόριο. Στους μακροοικονομικούς δείκτες δραστηριότητας, η μεταποίηση και το λιανικό εμπόριο συνεχίζουν να καταγράφουν σημαντική πτώση κατά 7,5% και 5,6% αντίστοιχα τον Μάιο, ηπιότερη όμως από ότι τον Απρίλιο, ιδίως στο δεύτερο τομέα. Από την άλλη πλευρά, συνεχίζεται η βελτίωση στην ανεργία τον Απρίλιο, σε σχέση με πριν ένα χρόνο. Ωστόσο σχετίζεται με μείωση του εργατικού δυναμικού, παρά με αύξηση των απασχολούμενων. Πίεση δέχονται οι εξαγωγές, με πρωτοφανή πτώση των τουριστικών εσόδων, με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να επιδεινώνεται στο πρώτο 5-μηνο του έτους, παρά την μεγάλη πτώση και στις εισαγωγές, ειδικά αυτές των αγαθών. Ο αντιπληθωρισμός συνεχίζεται με αυξανόμενη ένταση προσεγγίζοντας το -2% τον Ιούνιο. Στα δημόσια οικονομικά, ως αποτέλεσμα των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης, το δίμηνο Απριλίου-Μαΐου του 22 καταγράφηκαν σημαντικά λιγότερα έσοδα και υψηλότερες δαπάνες σε ταμειακή βάση σε σχέση με το 219, με αποτέλεσμα το δημοσιονομικό ισοζύγιο να επιδεινωθεί. Παρά ταύτα, το κόστος δανεισμού του δημοσίου παρέμεινε χαμηλό και μάλιστα μειώθηκε τον Μάιο, δείγμα ενίσχυσης της εμπιστοσύνης προς τη χώρα από τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Στα τραπεζικά, συνεχίστηκε η αύξηση των νέων χρηματοδοτήσεων προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις τον Ιούνιο κατά 3,8% σε ετήσια βάση, υπό την επήρεια και των μέτρων τόνωσης της ρευστότητας όπως οι εγγυήσεις του ΤΕΠΙΧ-ΙΙ, ενώ παρέμεινε αμείωτη η πιστωτική συρρίκνωση προς τα νοικοκυριά. Το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά διατηρήθηκε σταθερό τον Ιούνιο, ενώ η κατανάλωση συνέχισε την πτωτική πορεία σε ετήσια βάση. Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ ανέκαμψαν τον Μάιο, ενώ το σύνολο των ανοιχτών προσκλήσεων για δημόσια έργα υποδομών ξεπερνούν τα 1,8 δισεκ. Συμπεράσματα 41