2# ΜΑΪΟΣ 2011 Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ BILL GATES: Η ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΩΣ JACQUES DELORS: ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ

Transcript

1 2# ΜΑΪΟΣ 2011 Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ BILL GATES: Η ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΩΣ JACQUES DELORS: ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΥΠΑΡΞΗΣ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ >

2 calibre de cartier 1904 MC MANUFACTURE MOVEMENT AS ITS NAME SUGGESTS, THE CALIBRE 1904 MC IS THE EMBODIMENT OF A CENTURY OF CARTIER S PASSION FOR TECHNICAL EXCELLENCE. FEATURING AN AUTOMATIC MOVEMENT CREATED, DEVELOPED AND MANUFACTURED BY CARTIER, THE CALIBRE DE CARTIER WATCH TAKES THE GREATEST WATCHMAKING TRADITIONS TO MORE STYLISH AND SOPHISTICATED HEIGHTS. STEEL 42 MM CASE AND BRACELET. MANUFACTURE SELF-WINDING MECHANICAL MOVEMENT, CARTIER CALIBRE 1904 MC (27 JEWELS, 28,800 VIBRATIONS PER HOUR, DOUBLE-BARREL, BIDIRECTIONAL WINDING SYSTEM), SUBSIDIARY SECOND, CALENDAR APERTURE. STEEL HEPTAGONAL CROWN. BLACK VARNISH SNAILED DIAL. SCRATCHPROOF SAPPHIRE CRYSTAL. cartier.com INFORMATION:

3

4 21x28.indd 1 Μηχανικός μηχανισμός χρονογράφου κατασκευής IWC (εικόνα) / Λειτουργία flyback / Μηχανικός αυτόματος μηχανισμός IWC με διπολικό σύστημα κουρδίσματος / Ένδειξη ημερομηνίας / Εξωτερικά περιστρεφόμενη στεφάνη / Αντιανακλαστικό κρύσταλλο από ζαφείρι / πλάτη με κρύσταλλο από ζαφείρι / Αδιάβροχο στα 120 μ. / κάσα 44 χιλ. από κόκκινο χρυσό 18 κτ. 5/13/11 3:04 PM statusa0b21x28_hommea0b208x28 5/12/11 9:45 AM Page 1 Το κυνήγι θησαυρού μοιάζει πλέον περιττό. manager περιεχόμενα «Και εγώ τι θα κάνω;» Aquatimer Chronograph. Ref. 3769: Ποιος άραγε χρειάζεται να ψάξει για θησαυρούς όταν φορά στον καρπό του ένα καταδυτικό χρονογράφο κατασκευής IWC σαν αυτό; Η κάσα του, από κόκκινο χρυσό 18κτ, διαθέτει μια εξωτερικά περιστρεφόμενη στεφάνη με φωσφορίζουσα επίστρωση υψηλής ποιότητας, κάτω από το κρύσταλλο από ζαφείρι, ώστε να εγγυάται μέγιστη αναγνωσιμότητα σε ξηρά και θάλασσα. Όσο πλούσιος κι αν είναι ο βυθός σίγουρα δεν έχει τίποτα αντίστοιχο να επιδείξει. IWC. Τεχνολογία για άντρες. # 2 ΜΑΪΟΣ 2011 IWC Schaffhausen, Switzerland. - Richemont Eλλάς Α.Ε ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ: ΑΘΗΝΑ: ΚΑΙΣΑΡΗΣ VICHOS ITEMS ATLANTIS ΚΗΦΙΣΙΑ: ΚΑΙΣΑΡΗΣ VICHOS ITEMS ΝΕΟ ΨΥΧΙΚΟ: ΠΑΤΣΕΑΣ ΓΛΥΦΑΔΑ: IMANOGLOU ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΤΡΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: TEMPUS ΛΑΡΙΣΑ: PETRADI ΠΑΤΡΑ: ΜΕΝΤΗ ΜΥΚΟΝΟΣ: ΚΑΙΣΑΡΗΣ ΚΡΗΤΗ: CROESUS ΡΟΔΟΣ: ΠΑΠΟΥΛΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ: ΠΑΠΑΔΕΑΣ ΚΥΠΡΟΣ: VASSOS ELIADES ΤΕΥΧΟΣ 02 ΜΑΪΟΣ # ΜΑΪΟΣ 2011 Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ BILL GATES: JACQUES DELORS: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Η ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΩΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ, Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΥΠΑΡΞΗΣ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ > ΔΙΕΘΝΗ Ποιός ασχολείται με τους κερδοσκόπους των Media? 30 ΕΥΡΩΠΗ Χρειάζεται μια κρίση για να ενωθεί μια Ήπειρος 34 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η ιστορία των χρεοκοπιών και των αναδιαρθρώσεων κρατικών χρεών 44 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Χρήμα και πάλι... χρήμα 52 ΝΕΟΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Το μάνατζμεντ της αλλαγής 70 ΤΑΣΕΙΣ Η Κίνα στήριγμα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας? 74 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Με τον τουρισμό πρωταγωνιστή για την ανάπτυξη 82 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ Ανατολικό Αιγαίο: Η κοιτίδα και η ένωση 90 ΕΥ ΖΗΝ Κρασί, το Ελληνικό 92 m 4

5 περιεχόμενα m Ιδιοκτήτης Λεωφόρος Ιωνίας 200 & Ιακωβάτων Κάτω Πατήσια Τηλ Εκδότης Χρήστος Τρικούκης Σύμβουλος Έκδοσης Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος Διευθύντρια Σύνταξης Λίνα Τσαγκαράκη Γενική Διεύθυνση Ανθή Λουκά Τρικούκη Οικονομικός Σύμβουλος Θεόδωρος Βλασσόπουλος Συνεργάτες N. Peter Kramer (Βρυξέλες), Θανάσης Κάλφας, Ιωάννα Βαρβαλούκα Αρθρογραφούν Gordon Brown, Lee Iaccoca, Steven Hill, Gabor Steingart, Roland Capers, Jeff Schmitt, Jeannie Daniel Duck, Ed Gliezer, Γιάννης Στουρνάρας, Ανδρέας Ανδρεάδης, Νίκος Καραγεωργίου, Μιχαήλ Κομνηνός, Χαράλαμπος Χριστόπουλος, Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος, Κων/νος Λαμπρινόπουλος Δημόσιες Σχέσεις Μαργαρίτα Μερτύρη Υπεύθυνος Δημιουργικού Θάνος Ντρίβας (2+ TWOPLUS / CREATIVE OFFICE) Εκδίδεται από την: Αγ. Νεκταρίου 3, Γέρακας Αττικής Τηλ Fax info@europress.gr Οι απόψεις των συντακτών δεν αποτελούν απαραίτητα απόψεις του ιδιοκτήτη και του εκδότη του περιοδικού. Εμπορική Εκμετάλευση Μικράς Ασίας 43, , Χαλάνδρι Τηλ: , Fax: direction@direction.gr, Υπεύθυνος: Γιώργος Σακελλόπουλος (gsak@direction.gr) Υποδοχή διαφήμισης: Άννα Μιλιάδη (miliadi@direction.gr) 56 συνέντευξη BILL GATES 38 συνέντευξη JACQUES DELORS 10 γνώμη του Γκόρντον Μπράουν ΠΩΣ Η ΔΥΣΗ ΘΑ ΑΝΤΙΣΤΡΕΨΕΙ 10 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΗΦΟΡΑΣ 18 γνώμη του Γιάννη Στουρνάρα Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 48 Οικονομία του Λι Αϊακόκα ΑΝ Η ΕΛΛΑΔΑ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 82 Τουρισμός Του Ανδρέα Ανδρεάδη ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 5

6 Γράμμα από τον Πρόεδρο του Δ.Σ. της ΕΕΔΕ Υπάρχει άυτογνωσιά κάι άυτοκριτική στην Κοινωνια μασ; του Κωνσταντίνου Π. Λαμπρινόπουλου κλεινοντάσ ενά χρονο άπο τήν ψήφισή του «ΜνήΜονιοΥ» κάι τήν ΥφιστάΜενή κάτάστάσή, που κάθήμερινά άντιμετωπιζουμε, άυτομάτά ερχοντάι στο ΜΥάλο ΜοΥ Μερικεσ ερωτήσεισ που οφειλουμε νά τισ άπάντήσουμε. Ξεκινώντας από εμάς ως άτομα, πέραν των αλλαγών στα οικονομικά μας, που εκ των πραγμάτων ήταν δυσάρεστες για όλους μας (για άλλους περισσότερο και για άλλους λιγότερο), συνειδητοποιήσαμε πραγματικά ότι τα τελευταία χρόνια ζούσαμε σε μια εικονική πραγματικότητα, όσον αφορά την οικονομία μας; Ότι ζούσαμε σε ένα περιβάλλον που τα κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η υπερβολή και η ατομικότητα; και αν ναι τι πραγματικά κάνουμε για να προσαρμοστούμε βιώσιμα στη νέα πραγματικότητα που ουσιαστικά δεν είναι ελληνική πραγματικότητα αλλά μάλλον ευρωπαϊκή; πόσο πολύ μπορέσαμε να αυτοβελτιωθούμε, όχι στις δεξιότητές μας αλλά στις αξίες μας και κατ επέκταση στις συμπεριφορές μας, για να δώσουμε στις μικρές μας κοινωνίες (οικογένεια, επιχείρηση, κοινωνικός περίγυρος) τα σωστά μηνύματα των καιρών μας; τι κάναμε για να βοηθήσουμε τους γύρω μας να ακολουθήσουν την ίδια διαδικασία; πόσο πραγματικά προσπαθήσαμε να κάνουμε πράξη στην καθημερινότητα μας αυτά που λέμε, δείχνοντας το τι δεν κάνουν οι άλλοι; άντέχουμε να αφήσουμε τη ζωή μας και τη ζωή αυτών που αγαπάμε να τη «διαχειριστούν» άλλοι, που εμείς οι ίδιοι πιστεύουμε, αλλά και η καθημερινότητα δείχνει, ότι δεν είναι ικανοί να το κάνουν; οφείλουμε να δράσουμε θετικά και όχι να αντιδράσουμε, οφείλουμε να πιστέψουμε ότι εμείς μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά, ότι εμείς που ακολουθούμε θα ανακαλύψουμε σύντομα την εμπνευσμένη ήγεσία που θα μας οδηγήσει στα κοινά μας οράματα. πρέπει όμως να δράσουμε άμεσα, κατ αρχήν με την αυτοβελτίωση μας, με αντίστοιχες παραινέσεις προς τις κοινωνικές ομάδες στις οποίες εμπλεκόμαστε, με προσφορά προς κάθε κατεύθυνση και ιδιαίτερα, στοχεύοντας να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητά μας και την ανταγωνιστικότητα μας ως άτομα.

7 γράμμα m Οφείλουμε να δράσουμε θετικά και όχι να αντιδράσουμε, οφείλουμε να πιστέψουμε ότι εμείς μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά, ότι εμείς που ακολουθούμε θα ανακαλύψουμε σύντομα την εμπνευσμένη Ηγεσία που θα μας οδηγήσει στα κοινά μας Οράματα. στερέωμα, με βάση τις δυνατότητές της και την ιστορία της; Ότι δεν τους ανέθεσε το ρόλο της καταστροφής με συγκεκριμένες άστοχες αποφάσεις όσων είχαμε κατακτήσει ως χώρα; (αυτό ισχύει για όσους κυβέρνησαν την ελλάδα τα τελευταία 100 χρόνια περίπου). Δεν ισχύει για όλο τον κόσμο που ασχολείται με το κράτος, στην ευρύτερη έννοια του, η έννοια της αυτοκριτικής, η έννοια της αυτογνωσίας, η έννοια του αυτοσεβασμού; είναι δυνατόν να μην υπάρχει κανείς, που, τουλάχιστον, να δείχνει ότι έχει ένα ξεκάθαρο όραμα για αυτόν τον τόπο; είναι δυνατόν να δεχόμαστε ένα κράτος που δεν σέβεται τους πολίτες του και παράλληλα να δημιουργούμε πολίτες που δεν σέβονται το κράτος; Είναι δυνατόν να μην υπάρχει κανείς, που, τουλάχιστον, να δείχνει ότι έχει ένα ξεκάθαρο όραμα για αυτόν τον τόπο; στον κόσμο των επιχειρήσεων ποια είναι η απάντηση στη μιζέρια που βιώνουμε; άπλά περιμένουν να αλλάξουν τα πράγματα ως δια μαγείας; πόσο πολύ επενδύουν στην ουσιαστική επιμόρφωση των ανθρώπων τους σε ουσιαστικά θέματα (άξίες, άρχές, Διαφάνεια, εθελοντισμός, ομαδικότητα, άυτοβελτίωση, άλτρουϊσμός) και όχι απλά σε δεξιότητες; πόσο πολύ επενδύουν στο να δημιουργήσουν κοινωνία ολοκληρωμένων επαγγελματιών και όχι απλά υπαλλήλων και στελεχών; πόσο αντέχουν στην αξιολόγηση και μάλιστα στην ουσιαστική αυτοαξιολόγηση και πιστοποίηση από ανεξάρτητους φορείς; πόσο σημαντική πιστεύουν ότι είναι η ουσιαστική συμμετοχή τους σε επαγγελματικά φόρα και σε αντίστοιχους φορείς και πόσο μοιράζονται την τεχνογνωσία τους και τις καλές πρακτικές για το καλό της οικονομίας μας; πόσο πολύ πιστεύουν και επενδύουν στους νέους ανθρώπους, στο μέλλον αυτής της χώρας, δίνοντάς τους τις κατάλληλες ευκαιρίες; και τέλος, η κρατική μηχανή, το τέρας, που όσα κεφάλια και αν του κόψεις δεν θα πάψει να είναι μια ζωντανή λερναία Ύδρα. πόσο δύσκολο είναι να καταλάβουν οι κυβερνώντες, ότι αυτός ο λαός τους τίμησε με την ψήφο τους για να κάνουν μια συγκεκριμένη δουλειά, να δημιουργήσουν εκείνες τις υποδομές και εκείνο το περιβάλλον που θα δώσει σ αυτή τη χώρα τη θέση που πρέπει να έχει στο διεθνές Με όλα αυτά, που έχουν χιλιοειπωθεί, πως πραγματικά μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο αύριο, αν αυτό το αύριο δεν το φτιάξουμε εμείς, όλοι μαζί. στην ελληνική εταιρία Διοικήσεως επιχειρήσεων, θα εξακολουθούμε να παλεύουμε για την ανάπτυξη των άνθρώπων και των επιχειρήσεων, θα εξακολουθούμε να είμαστε δίπλα σ αυτούς που διοικούν για να βελτιώσουμε τις συνθήκες και το περιβάλλον στο οποίο επιχειρούμε, θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε σε διεθνές επίπεδο για να κρατήσουμε τη φήμη της χώρας μας ψηλά, εκεί που πρέπει να είναι, γιατί σεβόμαστε το όραμά μας και τις παρακαταθήκες που μας άφησαν οι παλαιότεροι. 7

8 άποψη του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου ΣΗΜΑΝΕ Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΟΠΩΣ ΑΝΑΦΕΡΕΙ Ο ΜΠΙΛ ΓΚΑΙΗΤΣ ΣΤΗΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ, ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΤΟ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ Ο Άνταμ Σμιθ το είχε πει πριν 200 και πλέον χρόνια και ο ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκαίητς το επιβεβαιώνει με πολύ θεαματικό τρόπο. Το προσωπικό συμφέρον ενός επιχειρηματία εξυπηρετείται πολύ καλύτερα όταν είναι προσανατολισμένο προς το συλλογικό καλό. Όταν είναι φιλανθρωπικό. Και ίσως αυτό το μάθημα θα έπρεπε να συγκρατήσουν άφρονες και άπληστοι τραπεζίτες, χρηματιστές και λοιποί παίκτες του χρηματοοικονομικού συστήματος, το οποίο γνώρισε οξύτατη κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο κρίση από την οποία είναι πολύ πιθανόν να βγει ενδυναμωμένο αν κάποιοι καταλάβουν τον ρόλο του. Είναι λοιπόν σαφές ότι το επιχειρείν αλλάζει και ίσως η σημερινή χρηματοοικονομική κρίση να επιταχύνει την αλλαγή αυτή. Μεγάλες επιχειρηματικές και πολιτικές προσωπικότητες έχουν αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή. Ο Μπιλ Γκαίητς, όπως δηλώνει στο «Μ», εγκατέλειψε τα καθήκοντά του στην εταιρεία για να ασχοληθεί με φιλανθρωπικά έργα. Το ίδιο έκαναν και οι δισεκατομμυριούχοι Γουώρεν Μπάφφετ και Τζορτζ Σόρος. Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρώην πρόεδρος Μπιλ Κλίντον ίδρυσε ένα Ινστιτούτο με σκοπό την παροχή βοήθειας στον Τρίτο Κόσμο για την καταπολέμηση της πείνας. Ηθοποιοί και καλλιτέχνες γενικότερα αφιερώνουν μεγάλο μέρος των εισοδημάτων τους σε κοινωνικά και ανθρωπιστικά έργα, κυρίως στην Αφρική. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αρκετά γνωστά και περιώνυμα πανεπιστήμια του πλανήτη μας όπως της Οξφόρδης στη Μεγάλη Βρεταννία, το IESE στην Ισπανία, το Γκόρντον στην Νότιο Αφρική και το Γκετάλια Βάργκας στην Βραζιλία έχουν δημιουργήσει έδρες κοινωνικού επιχειρείν που γνωρίζουν πρωτοφανή επιτυχία. Στις ΗΠΑ, το κοινωνικό επιχειρείν διδάσκεται σε 200 πανεπιστήμια, με πρωτοποριακό το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης το οποίο δημιούργησε για τον σκοπό αυτόν την έδρα Ρόμπερτ Φ.Βάγκνερ. Επίσης, πάντα στις ΗΠΑ, οι ιδρυτές της Google, ο ιδρυτής της ebay και πολλοί άλλοι νεώτεροι επιχειρηματίες επένδυσαν το 2007 περισσότερα από 500 εκατ. δολλάρια σε ιδρύματα τα οποία επιδίδονται στο κοινωνικό επιχειρείν, με πρώτη δραστηριότητα

9 editorial m Το προσωπικό συμφέρον ενός επιχειρηματία εξυπηρετείται πολύ καλύτερα όταν είναι προσανατολισμένο προς το συλλογικό καλό. Όταν είναι φιλανθρωπικό. Και ίσως αυτό το μάθημα θα έπρεπε να συγκρατήσουν άφρονες και άπληστοι τραπεζίτες, χρηματιστές και λοιποί παίκτες του χρηματοοικονομικού συστήματος, το οποίο γνώρισε οξύτατη κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο την προστασία του περιβάλλοντος. Κάτι το οποίο είναι πιθανότατα άγνωστο είναι το γεγονός ότι στις ΗΠΑ, παρά την κρίση, τα τελευταία 8 χρόνια δημιουργήθηκαν από ιδρύματα και φιλάνθρωπους επιχειρηματίες 60 μικροτράπεζες, οι οποίες κατά την περίοδο διέθεσαν για κοινωνικές επιχειρηματικές δραστηριότητες περί τα 8 δισεκατ. δολλάρια. Επίσης, μια νέα γενιά dot.com και dot.org όπως π.χ. οι Prosper.com, Kina.org και eloan.com συνδέουν τους χρηματοδότες με τους δανειζόμενους, με αποτέλεσμα να προκύψουν δεκάδες μικροεπιχειρήσεις, κυρίως σε τομείς υψηλής τεχνολογίας. Επιπροσθέτως, το ειδικό Ταμείο New Profit Inc. βοηθά τους κοινωνικούς επιχειρηματίες να επιταχύνουν την ανάπτυξή τους και δημιούργησε το Action Tank, το οποίο επιδιώκει να φέρει πιο κοντά τους πολιτικούς με το κοινωνικό επιχειρείν. Όπως τονίζει ο οικονομολόγος και συγγραφέας Ντέηβιντ Μπορστάϊν, οι κοινωνικοί επιχειρηματίες έχουν την μοναδική ικανότητα να εμβαθύνουν σε σοβαρά προβλήματα τα οποία οι κυβερνήσεις και οι παραδοσιακές οργανώσεις βλέπουν μόνον από μακρυά. Υπό αυτή την έννοια, επειδή οι κοινωνικοί επιχειρηματίες δεν διαθέτουν στρατούς και αστυνομίες, μπορούν και υπαγορεύουν συνθήκες αλλαγής, αντί να τις επιβάλλουν. Ως εκ τούτου, αντί να ενθαρρύνουν εξαρτήσεις και ρουτίνες, οικοδομούν ικανότητες και πνεύμα πρωτοπορίας. Έτσι, τα επιτεύγματά τους είναι κάτι παραπάνω από θεαματικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, με κορυφαίες περιπτώσεις αυτές της Ταϊλάνδης και της Βραζιλίας. Στις χώρες αυτές, το κοινωνικό επιχειρείν εκδηλώθηκε και αναπτύχθηκε θεαματικά σε τομείς όπως η πρόληψη του AIDS, ο οικογενειακός προγραμματισμός και η περίθαλψη. Χάρη στο κοινωνικό επιχειρείν και στις οργανώσεις που το ασκούν, μόνον στην Βραζιλία απασχολούνται περίπου απόφοιτοι πανεπιστημίων και ανώτατων σχολών οι οποίοι και ικανοποιητικούς μισθούς έχουν, αλλά και προοπτικές καλής σταδιοδρομίας. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι, από τους επιχειρηματίες που είναι κοινωνικά ευαίσθητοι, σχεδόν κανείς δεν απέτυχε. Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες, μάς έλεγε πριν τρία χρόνια ο Μουχάμαντ Γιουνούς, εφευρέτης των μικροπιστώσεων στο Μπαγκλαντές και κάτοχος Βραβείου Νόμπελ, διαθέτουν ισχυρές ιδέες για την βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Είναι άνθρωποι που θέλουν να προσφέρουν στην ανθρωπότητα, πέρα από οικονομικά οφέλη. Το να είναι κάποιος επιχειρηματίας αποτελεί διέξοδο του δημιουργικού δυναμισμού που έχει μέσα του. Έτσι, οι σώφρονες επιχειρηματίες κατανοούν ότι οι δραστηριότητές τους πρέπει να βελτιώνουν τις συνθήκες της δικής τους ζωής, αλλά και της ζωής όλων εκείνων τους οποίους επηρεάζουν. Υπό αυτή την έννοια, ο κοινωνικός επιχειρηματίας θεωρεί τον εαυτό του ταυτοχρόνως πραγματικό επιχειρηματία, αλλά και επιχειρηματία που εργάζεται για να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι, από τους επιχειρηματίες που είναι κοινωνικά ευαίσθητοι, σχεδόν κανείς δεν απέτυχε. m 9

10 Πώς η Δύςη θα αντιςτρέψέι 10 χρόνια κατηφόρας του Γκόρντον Μπράουν* Δύο αιώνές τώρα η έύρώπη και η αμέρικη ηγέμονέύαν ςτην Παγκοςμια Παραγώγη και βιομηχανια, έξηγαγαν την Πλέιοψηφια τών Προϊοντών τού κοςμού και έπένδύαν και καταναλώναν Πολύ Πέριςςοτέρα απο οςα ολος ο ύπολοιπος κοςμος μαζι. ςήμερα, εν έτει 2011, ο υπόλοιπος κόσμος έχει ξεπεράσει τις ηπα και την έυρωπαϊκή Ένωση στην παραγωγή, τη βιομηχανία, το εμπόριο, τις επενδύσεις αλλά όχι και την κατανάλωση. Όλα τα επί μέρους δράματα της τελευταίας 3ετίας η καταστροφή των αμερικανικών στεγαστικών μειωμένης εξασφάλισης, η κατάρρευση των Lehman Brothers, τα ελληνικά ελλείμματα και οι ιρλανδικές τραπεζικές χρεοκοπίες τονίζουν, χωρίς καθόλου να συσκοτίζουν, αυτές τις μεγάλες οικονομικές αλλαγές που αντιπροσωπεύουν μια απειλή για τη Δύση. ο κίνδυνος για την αμερική και την έυρώπη είναι πολλά χρόνια χαμηλής ανάπτυξης και υψηλής ανεργίας. αλλά η παρακμή μπορεί κάλλιστα να αποτραπεί. τα τελευταία 10 χρόνια, όπου στην ασία είχαμε μεγάλη άνοδο της παραγωγής δίχως ανάλογη άνοδο της κατανάλωσης, αναπτύχθηκε μια θεμελιώδης ανισορροπία ανάμεσα στην ανατολή και τη Δύση. έυτυχώς οι ίδιες δυνάμεις που αναδιάρθρωσαν την οικονομική μας ζωή η παγκόσμια παραγωγή αγαθών και οι παγκόσμιες ροές κεφαλαίων αρχίζουν τώρα να προκαλούν έναν δεύτερο μετασχηματισμό. μέσα στην επόμενη 10ετία στην πλουσιότερη ασία όπως και σε άλλες αναδυόμενες χώρες θα λάβει χώρα μια επανάσταση της μεσαίας τάξης αντίστοιχη με την καταναλωτική δύναμη δύο ολόκληρων αμερικών. αν αποκλείσουμε την ιαπωνία, η καταναλωτική αγορά της ασίας θα αυξηθεί από το 12% της παγκόσμιας κατανάλωσης πριν την κρίση, σε 32% το 2020 και θα γίνει ο κύριος οδηγός της παγκόσμιας ανάπτυξης. η αλλαγή αυτή μπορεί να γίνει η πιο αποτελεσματική στρατηγική εξόδου από την κρίση και να βοηθήσει στην αποκατάσταση μιας νέας ισορροπίας στην παγκόσμια οικονομία αλλά μόνο αν η έυρώπη και η αμερική επανεξοπλιστούν και καταφέρουν να εξάγουν τις ανώτερες τεχνολογικές καινοτομίες τους και τα προϊόντα παγκόσμιας φίρμας στα νέα μεσαία στρώματα της ασίας που θα έχουν αγοραστική ισχύ πολλών δις δολαρίων. γιατί πράγματι η εξαγωγή όλων αυτών των προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, που έχουν ως οδηγό την τεχνολογία και που ανταποκρίνονται στα μέτρα των καταναλωτών θα καταστεί δυνατή μόνο με πολύ υψηλά επίπεδα επενδύσεων. ςτην περίπτωση αυτή η συμβατική περικοπή δημοσίων δαπανών του τύπου της δεκαετίας του 1930 και πρωτίστως η μείωση των επενδύσεων στην επιστήμη και την τεχνολογία, τα πανεπιστήμια και την εκπαίδευση θα οδηγήσουν στην απώλεια των μεγάλων ευκαιριών στην ασία για την έυρώπη και την αμερική. αντιστοίχως αντιπαραγωγική θα είναι και μια ενδεχόμενη ολίσθηση σε εμπορικούς και νομισματικούς πολέμους, σε απαγορεύσεις στην εξαγορά επιχειρήσεων εκτός συνόρων και σε επιβολή υπερβολικών περιορισμών στους εξειδικευμένους εργαζομένους. Όλα αυτά θα διακινδυνεύσουν την πρόσβαση στις μεγαλύτερες αγορές του νέου κόσμου σε μια συγκυρία όπου η 10

11 άρθρο m Αντιτάχθηκα στην προσχώρηση της Βρετανίας στο ευρώ επειδή, όπως υποστήριξα, στερούνταν υπερβολικά ευελιξίας ώστε να μπορεί να βοηθήσει τους εθνικούς μας στόχους. 11

12 Μέσα στην επόμενη 10ετία στην πλουσιότερη Ασία όπως και σε άλλες αναδυόμενες χώρες θα λάβει χώρα μια επανάσταση της μεσαίας τάξης αντίστοιχη με την καταναλωτική δύναμη δύο ολόκληρων Αμερικών. Δύση μπορεί να επωφεληθεί περισσότερο. η ιστορία θα κρίνει όλες αυτές τις ορθοδοξίες που έγιναν πάλι της μόδας σήμερα ως τόσο λανθασμένες όσο λανθασμένες ήταν οι βεβαιότητες της δεκαετίας του Πράγματι, μόνο μέσα από την υποστήριξη μιας νέας παγκόσμιας εμπορικής συμφωνίας και το αίτημα για άρση των μη δασμολογικών εμποδίων στο εμπόριο μπορούν η έυρώπη και η αμερική να επωφεληθούν από τις νέες παγκόσμιες αγορές και να διασφαλίσουν ότι οι ανησυχίες για τον προστατευτισμό δεν θα μετατραπούν, όπως έγινε στο παρελθόν, σε πραγματικό απομονωτισμό. αν απομακρυνθούμε από, ή και υποτιμήσουμε τη σημασία της οικονομικής συνεργασίας που αυξάνει την συνολική παγκόσμια ανάπτυξη, θα καταδικαστούμε σε υψηλή ανεργία. από τον καιρό των δύο συναντήσεων των ηγετών των 20 πλουσιότερων οικονομιών του κόσμου το 2009, οι χώρες τείνουν να αποσυρθούν στα εθνικά τους καβούκια. λένε στους λαούς τους ότι τα προβλήματά τους ελάχιστα είχαν να κάνουν με την παγκόσμια αναδιάρθρωση, ενώ η πολιτική τάξη των κρατών δεν κατορθώνει να αναγνωρίσει ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι κάτι πολύ παραπέρα από εγχώριες. ςαφώς και θα ήταν λάθος οι πολιτικοί των κρατών να μην αναλάβουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης, αλλά τα μεγάλα διακυβεύματα της χρηματοπιστωτικής αστάθειας, του εμπορίου και των παγκόσμιων ανισορροπιών είναι παγκόσμια προβλήματα που απαιτούν νέα επίπεδα παγκόσμιας συνεργασίας. ύπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει τάση για εύκολη ολίσθηση σε εθνικές λύσεις, πιστεύω ότι ο νέος πρόεδρος των G20 γάλλος ηγέτης νικολά ςαρκοζί πρέπει να λάβει την εντολή να αναλάβει δυο πρωτοβουλίες. Πρώτον, μέσα από το διεθνή συντονισμό των υπό εξέλιξη προσπαθειών για τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, να δημιουργήσει βεβαιότητες για τα παγκόσμια τραπεζικά πρότυπα και κανόνες που σήμερα μας λείπουν. Δεύτερον, να προωθήσει ένα παγκόσμιο αναπτυξιακό σχέδιο που θα συνδυάζει την επιτάχυνση της αύξησης της καταναλωτικής δαπάνης στην ανατολή με περιθώρια για στοχευμένες επενδύσεις για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην αμερική και την έυρώπη, ως τμήμα ενός πολυετούς προγράμματος δημοσιονομικής σταθεροποίησης της Δύσης. η έυρωζώνη αντιμετωπίζει τρία μεγάλα προβλήματα, όχι μόνο ένα: τα δημόσια ελλείμματα, τις υποχρεώσεις των τραπεζών και τα διαρθρωτικά εμπόδια στην ανάπτυξη. και τα τρία αυτά προβλήματα έχουν επί του παρόντος.. συνωμοτήσει κατά τρόπο που οδηγεί τα κράτη να αποδέχονται την οικονομική ύφεση με υψηλή ανεργία ως τον καλύτερο δρόμο για να πάνε μπροστά. η έυρωζώνη θα πρέπει να συμφωνήσει σε ένα χρονοδιάγραμμα για τον περιορισμό του χρέους στο 60% του αέπ. αλλά πρέπει επίσης να δει το θέμα των μεγάλων υποχρεώσεων των τραπεζών που υπάρχουν όχι μόνο στην περιφέρεια, αλλά και στον πυρήνα της. Δίχως τη δυνατότητα προσαρμογής μέσω των νομισματικών ισοτιμιών και με το εμπόδιο του ενός επιτοκίου για όλους, οι χώρες της έυρωζώνης θα πρέπει να βρουν νέες δυνατότητες ευελιξίας και γι αυτό θα πρέπει να υιοθετήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών και στις κεφαλαιαγορές. αντιτάχθηκα στην προσχώρηση της βρετανίας στο ευρώ επειδή, όπως υποστήριξα, στερούνταν υπερβολικά ευελιξίας ώστε να μπορεί να βοηθήσει τους εθνικούς μας στόχους. αλλά η κατάρρευση του ευρώ θα αποτελέσει μια μεγάλη οικονομική και πολιτική καταστροφή με αντανακλάσεις που θα φτάσουν πολύ πέρα την έυρώπη. Όπως τον απρίλιο του 2009 οι G20 έκαμαν ένα κρίσιμο βήμα στις παγκόσμιες αγορές και απέτρεψαν μια νέα μεγάλη Ύφεση, έτσι και η έυρώπη σήμερα πρέπει να κάνει τα δικά της βήματα για να αντιμετωπίσει τις τρεις αυτές προκλήσεις με μια κίνηση. ςε αρμονία με τις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις της αμερικής και με τη σταθερή δράση των G20, η Δύση μπορεί να επωφεληθεί από την καταναλωτική επανάσταση της ασίας, να πετύχει ευημερία που θα προέλθει από τη δεύτερη μεγάλη αλλαγή στην παγκόσμια εποχή μας με τη δημιουργία 30 ως 50 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας στις 20 πλουσιότερες χώρες του κόσμου μέσα στα επόμενα 4 χρόνια και να ξεπεράσει τις αδυναμίες της παλαιάς της οικονομίας κοιτάζοντας προς τις ευκαιρίες των νέων οικονομιών. *Πρώην Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας. 12

13

14 ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ; του Ρόλαντ Κάπερς* Η Τραγωδία ΤΗΣ ίαπωνίασ Είναί μία ΣαφΗΣ προείδοποίηση ΟΤί Η περίφημη «πυρηνίκη αναγεννηση» Είναί απο πολλεσ πλευρεσ προβληματίκη. ωστοσο, Η καταστροφολογία Είναί κακοσ ΣυμβΟυΛΟΣ Η πυρηνική κρίση της ίαπωνίας και η 25η επέτειος από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ πυροδότησαν πολλές παθιασμένες συζητήσεις για το πόσο επιθυμητή είναι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Ξυπνώντας ξεχασμένους φόβους, η αντιπαράθεση αυτή απειλεί πλέον να ανακόψει την «πυρηνική αναγέννηση» στην οποία προσέβλεπαν πολλοί. πράγματι, η αόρατη φύση της ραδιενέργειας εγγίζει βαθειά κρυμμένα άγχη των ανθρώπων. αλλά όσα τεκμηριωμένοι και αν είναι παρόμοιοι φόβοι, η ασφάλεια είναι πιθανότατα ο λάθος λόγος για να εναντιώνεται κανείς στην πυρηνική ενέργεια. υπάρχει ένα πολύ ισχυρότερο επιχείρημα που αποδεικνύει πως η «πυρηνική αναγέννηση» δεν είναι ούτε επιθυμητή, ούτε αναγκαία: το κόστος της. Η τιμή της πυρηνικής ενέργειας αυξάνει σταθερά επί δεκαετίες. από το 1970, η τιμή της πυρηνικής ενέργειας σε πραγματικές τιμές έχει εννεαπλασιασθεί λόγω των αυστηρότερων προδιαγραφών ασφάλειας, που αυξάνουν την τιμή εγκατάστασης και λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών. καινοτομίες σαν τους λεγόμενους αντιδραστήρες «χαλικώδους κοίτης» (PBR) υπόσχονται να αυξήσουν περαιτέρω την ασφάλεια, κάνοντας όμως την παραγωγή ενέργειας ακόμη ακριβότερη. Οι οικονομίες κλίμακας δεν είναι δυνατές, καθώς ο αριθμός των πυρηνικών σταθμών που κατασκευάζονται είναι πολύ μικρός. Όπως συμβαίνει και με τα πολεμικά αεροσκάφη, η πρόσθεση νέων εξαρτημάτων που παράγονται σε μικρές ποσότητες εκτοξεύει στα ύψη το κόστος. Ο μέσος όρος ηλικίας των υφιστάμενων πυρηνικών σταθμών είναι πια τα 27 έτη, οπότε έχει χαθεί πια και η τεχνογνωσία της κατασκευής νέων σταθμών. μόνη εξαίρεση είναι η κίνα, όπου η μεγάλης κλίμακας κατασκευή πυρηνικών σταθμών δείχνει να μειώνει το κόστος τους. αλλά στην επόμενη γενιά των ασφαλέστερων αντιδραστήρων, το κόστος θα αυξηθεί πολύ. Ο Σου γιανχουΐ, της εταιρείας Τσαϊένερτζι που κατασκευάζει δύο αντιδραστήρες PBR, σχολίασε πρόσφατα αυτό τον νέο σχεδιασμό: «Η ασφάλειά τους είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά δεν είναι τόσο σαφές τί θα γίνει με το κόστος τους». με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (απε) συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η γνώση εκεί προχωρά ραγδαία και το κόστος πέφτει αναλογα: την τελευταία δεκαετία στήθηκαν ανεμογεννήτριες, μόνο στην Ευρώπη. και έως το 2015 η ηλιακή ενέργεια θα έχει διοχετευθεί στα δίκτυα ηλεκτροδότησης σε πολλές ηλιόλουστες περιοχές όπως η νότιος αφρική, η Ελλάδα και η φλόριντα. με την τιμή της πυρηνικής ενέργειας να αυξάνει ολοένα και εκείνη των απε να πέφτει, αναπόφευκτα θα έρθει η στιγμή που οι δύο καμπύλες θα διασταυρωθούν. Το μόνο ερώτημα είναι πότε θα συμβεί αυτό και είναι πιθανότε- 14

15 γνώμη m Καθημερινά εμφανίζονται κύρια άρθρα που μάς διαβεβαιώνουν ότι η πυρηνική ενέργεια είναι απολύτως αναγκαία αν θέλουμε να μεταβούμε σε έναν κόσμο χωρίς ανθρακικές εκπομπές. Αλλά πόσο είναι αλήθεια ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί αποκλειστικά χάρη στις ΑΠΕ; 15

16 Η τιμή της πυρηνικής ενέργειας αυξάνει σταθερά επί δεκαετίες. Από το 1970, η τιμή της πυρηνικής ενέργειας σε πραγματικές τιμές έχει εννεαπλασιασθεί λόγω των αυστηρότερων προδιαγραφών ασφάλειας, που αυξάνουν την τιμή εγκατάστασης και λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών. ρο να συμβεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, πολύ πριν ολοκληρωθεί η λειτουργία του επόμενου πυρηνικού σταθμού στον αναπτυγμένο κόσμο. με άλλα λόγια, πριν τελειώσουμε τον επόμενο πυρηνικό μας σταθμό, αυτός θα είναι ήδη πανάκριβος και πλήρως αναντίστοιχος με το όραμα της δεκαετίας του 1950 για τον «αιώνα του ατόμου». αυτό το όραμα εμπεριείχε πάντοτε τον εφιάλτη. αν και φαίνεται πως, λόγω του τρόμου που προκαλείται στο κοινό, έχει αποτραπεί η απειλή να δούμε την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας να συμβάλει στην διάδοση των πυρηνικών εξοπλισμών, η αλήθεια είναι πως από πολλές απόψεις μπορούμε να πούμε ότι, τελικά, ως τώρα απλώς σταθήκαμε τυχεροί: όσο μεγεθύνεται η πυρηνική οικονομία, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες ενός λάθους. αλλά και χωρίς την απειλή της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, η κληροδότηση των επόμενων γενεών με πυρηνικά σκουπίδια είναι ηθικά απαράδεκτη. Θα κρίναμε σήμερα πολύ διαφορετικά τον μέγα αλέξανδρο αν οι κατακτήσεις του είχαν συνοδευτεί από μία τοξική κληρονομιά που θα μάς συνόδευε ως σήμερα. Οι περισσότεροι από τους συνηγόρους της πυρηνικής ενέργειας υποστηρίζουν πια σήμερα και την ανάπτυξη της ηλιακής ή της αιολικής ενέργειας, αλλά σπεύδουν απνευστί να θυμίσουν πως οι απε από μόνες τους δεν μπορούν να εξασφαλίσουν πρακτικά την τόσο αναγκαία μείωση των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων. καθημερινά εμφανίζονται κύρια άρθρα που μάς διαβεβαιώνουν ότι η πυρηνική ενέργεια είναι απολύτως αναγκαία αν θέλουμε να μεταβούμε σε έναν κόσμο χωρίς ανθρακικές εκπομπές. αλλά πόσο είναι αλήθεια ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί αποκλειστικά χάρη στις απε; Το 2010, το Ευρωπαϊκό φόρουμ κλίματος (ECF) δημοσίευσε την φημισμένη έκθεση «Οδικός Χάρτης 2050», στην οποία αναλύονταν λεπτομερώς το κόστος και οι τεχνικές προδιαγραφές των διαφόρων σεναρίων για μία Ευρώπη χωρίς ανθρακικές εκπομπές ως το ανάμεσα στα σενάρια αυτά υπάρχει και εκείνο στο οποίο η ενέργεια εξασφαλίζεται κατά 80% από τις απε και κατά 20% από τα υπολείμματα της πυρηνικής ενέργειας ή της παραγωγής ενέργειας 16

17 γνώμη m από ορυκτά καύσιμα, με παράλληλη δέσμευση και αποθήκευση των ανθρακικών τους εκπομπών. Εν συντομία, το συμπέρασμα του ECF είναι ότι ένα πανευρωπαϊκό σύστημα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας είναι και πραγματοποιήσιμο τεχνικά, και βιώσιμο οικονομικά. Το πολύ δυσχερές και πραγματικό πρόβλημα της παροχής ενέργειας στα μεσοδιαστήματα χωρίς αέρα ή ηλιοφάνεια αντιμετωπίζεται με την διαμόρφωση ενός συστήματος αποθήκευσης ενέργειας, αλλά και με την εγκατάσταση ενός νέου «υπερδικτύου» που θα κατανέμει ορθολογικά την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την ήπειρο. αλλά ακόμα και αν κάτι τέτοιο είναι πραγματοποιήσιμο και οικονομικά ανεκτό μακροπρόθεσμα, τί μπορούμε να κάνουμε βραχυπρόθεσμα; την δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας πριν το δεν πρόκειται εδώ απλά για «πράσινες θέσεις εργασίας», αλλά για «πράσινες αναπτυξιακές θέσεις εργασίας» σε όλο το φάσμα του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα. αυτό που βιώνουμε είναι μια μεγάλη στροφή στην συζήτηση για την μετάβαση σε μία οικονομία χωρίς εκπομπές θερμοκηπικών αερίων. Τελικά, η μείωση των ανθρακικών εκπομπών δεν χρειάζεται ούτε γαιάνθρακες, ούτε πυρηνική ενέργεια. Η διέξοδος βρίσκεται στην εντατικοποίηση των προσπαθειών για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής Θα κρίναμε σήμερα πολύ διαφορετικά τον Μέγα Αλέξανδρο αν οι κατακτήσεις του είχαν συνοδευτεί από μία τοξική κληρονομιά που θα μάς συνόδευε ως σήμερα. δεν παύουν να πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η μείωση των ανθρακικών εκπομπών, η οικονομική μεγέθυνση και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην πραγματικότητα αλληλοσυνδέονται. Το περασμένο εξάμηνο, μελέτη του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP), σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς, αλλά και το κείμενο «Ένας νέος δρόμος ανάπτυξης για την Ευρώπη» το οποίο συνέταξαν έξι διακεκριμένα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, προβλέπουν και ενεργειακή μετάβαση που στηρίζονται στην ανάπτυξη των απε, την εγκατάσταση νέων «έξυπνων» δικτύων ηλεκτροδότησης και την μαζική εφαρμογή μέτρων εξορθολογισμού της κατανάλωσης ενέργειας. αυτή η οδός υπόσχεται να τονώσει τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη και να δημιουργήσει δουλειές, ενώ παράλληλα θα αυξάνει την ανταγωνιστικότητα και την ενεργειακή ασφάλεια. από ηθική και οικονομική άποψη, στο μέλλον δεν υπάρχει θέση για την πυρηνική ενέργεια. *Πρώην στέλεχος της Shell και διδάσκων στην Οξφόρδη 17

18 Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ του Γιάννη Στουρνάρα * ΣΤΟ ΣΗμΕΡΙΝΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΓΚΟΣμΙΟ ΟΙΚΟΝΟμΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, Η ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ μιασ ΟΙΚΟΝΟμΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟϋΠΟθΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥξΗ ΤΗΣ ΚΑΙ ΑΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΔΟ ΤΟΥ ΒΙΟΤΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΗΣ Τα γεγονότα και οι εξελίξεις μιλούν από μόνα τους. Η ανταγωνιστικότητα αποτελεί σήμερα προϋπόθεση ώστε μία ανοιχτή οικονομία στο παγκόσμιο περιβάλλον να αναπτύσσεται και να βελτιώνει με βιώσιμο και μόνιμο τρόπο το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της. Δηλαδή, να αναπτύσσεται χωρίς να δημιουργεί ανισορροπίες που οδηγούν σε κρίσεις είτε νομισματικές, είτε συναλλαγματικές, είτε δημοσίου χρέους, είτε τραπεζικές οι οποίες συνήθως έχουν ως τελική συνέπεια την δραματική χειροτέρευση, προσωρινή ή μόνιμη, του βιοτικού επιπέδου. Υπό αυτούς τους όρους, οι πρόσφατες προτάσεις της ΕΕΔΕ για μιαν ανταγωνιστική έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση είναι εποικοδομητικές και σίγουρα συμβάλλουν αποφασιστικά στην συζήτηση για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην χώρα μας και οι οποίες, βεβαίως, θα έπρεπε να είχαν δρομολογηθεί πριν την κρίση. Η Ελλάδα αναπτύχθηκε σχετικά γοργά, τόσο τα τελευταία χρόνια όσο και κατά την διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας της. Δημιουργούσε όμως συχνές ανισορροπίες, που οδηγούσαν σε κρίσεις οι οποίες ανέτρεπαν προηγούμενα θετικά αποτελέσματα. Σήμερα βιώνουμε κρίση δημοσίου χρέους, μετά από μία δεκαπενταετή περίοδο ταχείας ανάπτυξης, πολύ ταχύτερης από αυτήν της ευρωζώνης, κατά την διάρκεια της οποίας το μέσο βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων σχεδόν έφθασε, το 2008, αυτό της ευρωζώνης (πλησίασε το 90%). Όμως, η τρέχουσα κρίση του δημοσίου χρέους αναμένεται να μειώσει το μέσο βιοτικό επίπεδο κατά 10% περίπου σωρευτικά, τα έτη 2009, 2010 και Περίπου τρία χρόνια πριν, το 2008, το ΙΟΒΕ παρουσίασε βιβλίο για την έλλειψη βιωσιμότητας του ακολουθούμενου στην χώρα μας αναπτυξιακού προτύπου. Σκιαγράφησε επίσης το πώς πρέπει να είναι το νέο αναπτυξιακό πρότυπο που θα πάρει την θέση του τρέχοντος, το οποίο χαρακτηρίζεται, αφ ενός, από υπερκατανάλωση (90% του ΑΕΠ) και επομένως από ανεπαρκή εθνική αποταμίευση (10% του ΑΕΠ) σε σχέση με τις απαιτούμενες παραγωγικές επενδύσεις για την διατήρηση της ανάπτυξης και, αφ ετέρου, από μία σειρά στρεβλώσεων και αντικινήτρων που διόγκωσαν το σχετικό κόστος της εγχώριας παραγωγής των διε- 18

19 γνώμη m Οι πρόσφατες προτάσεις της ΕΕΔΕ για μιαν ανταγωνιστική έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση είναι εποικοδομητικές και σίγουρα συμβάλλουν αποφασιστικά στην συζήτηση για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην χώρα μας και οι οποίες, βεβαίως, θα έπρεπε να είχαν δρομολογηθεί πριν την κρίση. 19

20 Η έξοδος της Ελλάδας από την παγίδα του χρέους είναι δυνατή, αρκεί η προσπάθεια να είναι συνεχής και συντεταγμένη. Αυτή είναι σήμερα και η μεγάλη πρόκληση για ένα καλύτερο αύριο. θνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, εκτοξεύοντας το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 15% του ΑΕΠ το 2008, το υψηλότερο στον ΟΟΣΑ. Κοινός παρονομαστής και των δύο χαρακτηριστικών του τρέχοντος αναπτυξιακού προτύπου είναι η άμεση και έμμεση διόγκωση ενός δημοσίου τομέα ισοπεδωτικού, με έλλειψη σχεδιασμού και προγραμματισμού, κανόνων διαφάνειας, μέτρησης αποτελεσμάτων, αξιοκρατίας, αριστείας, κινήτρων απόδοσης και δημιουργικότητας. Αυτός ο αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας θέτει εμπόδια στην υγιή επιχειρηματικότητα και στραγγαλίζει, σε καθημερινή βάση, τον υγιή ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Βεβαίως, μέρος του ιδιωτικού τομέα πάσχει από εσωστρέφεια, έλλειψη επαρκούς καινοτομικής προσπάθειας και, σε πολλές περιπτώσεις, επιβιώνει χάριν της κρατικής δίαιτας. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός το 2008 και το 2009, σε συνδυασμό με την διεθνή κρίση που κορυφώθηκε με την χρεοκοπία της Lehman Brothers, επέφερε την κατάρρευση του τρέχοντος αναπτυξιακού προτύπου ταχύτερα απ ό,τι αναμενόταν. Η διάσωση της ελληνικής οικονομίας από την τρόϊκα και το δίχτυ ασφαλείας του ευρώ ελαχιστοποίησε τις επιπτώσεις αυτής της κατάρρευσης στο βιοτικό μας επίπεδο και προσφέρει την πολυτέλεια του χρόνου να μετατρέψουμε αυτήν την κρίση σε ευκαιρία, με την δημιουργία του νέου, υγιούς και ανταγωνιστικού αναπτυξιακού προτύπου, που θα στηρίζεται λιγότερο στην κατανάλωση και περισσότερο στις εξαγωγές. Διότι, μία μικρή, ανοιχτή οικονομία που στηρίζεται σε υπερβολικό βαθμό στην εγχώρια ζήτηση για την ανάπτυξή της, θα αντιμετωπίσει, αργά ή γρήγορα, τον νόμο των φθινουσών αποδόσεων λόγω μικρού μεγέθους της αγοράς. Συνεπώς, η άνοδος των εξαγωγών θα επιτευχθεί, αφ ενός, με την απαραίτητη δημοσιονομική προσαρμογή (πλευρά της ζήτησης) και, αφ ετέρου, με μία σειρά από μεταρρυθμίσεις (πλευρά της προσφοράς) οι οποίες: Πρώτον, διευκολύνουν την ομαλή ανακατανομή μέρους της ζήτησης από την εγχώρια κατανάλωση προς τις εξαγωγές και την υποκατάσταση εισαγωγών μέσω της μείωσης του σχετικού κόστους των εγχωρίως παραγομένων διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Δεύτερον, ενισχύουν τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης και την απασχόληση μέσω της άρσης των εμποδίων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, της βελτίωσης της δομής του ίδιου του δημόσιου τομέα και της ενίσχυσης της έντασης του ανταγωνισμού στις αγορές αγαθών, υπηρεσιών και επαγγελμάτων. Τρίτον, ενισχύουν την κινητικότητα του κεφαλαίου, ιδιαιτέρως όμως του ανθρώπινου δυναμικού, προς κλάδους που βρίσκονται πλησιέστερα στα δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Τέταρτον, ενδυναμώνουν τον ρυθμό μεταβολής της «ολικής» παραγωγικότητας μέσω της ενίσχυσης του «τριγώνου της γνώσης», δηλαδή της παιδείας (μετάδοση της γνώσης), της έρευνας (δημιουργία της γνώσης) και της καινοτομίας (εφαρμογή της γνώσης). Οι μεταρρυθμίσεις που αναμένεται να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας μέσω των τρόπων που αναφέρθηκαν αφορούν: α) την απελευθέρωση περίπου 70 επαγγελμάτων και την ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές, β) την ενίσχυση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, γ) την άρση περισσότερων από εκατό εμποδίων (αντικινήτρων) στην επιχειρηματικότητα και στις επενδύσεις (το ΙΟΒΕ έχει ήδη υποβάλει σχετική πρόταση στο υπουργείο Περιφε- 20