Το Έβερεστ, η βραχώδης κορυφή των Ιμαλαΐ ων, είναι ένα όνομα που προκαλεί πολλές

Transcript

1

2 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όρος Έβερεστ Εκεί όπου η γη συναντά τον ουρανό Το Έβερεστ, η βραχώδης κορυφή των Ιμαλαΐ ων, είναι ένα όνομα που προκαλεί πολλές εικόνες: άγρι οι βράχοι και μπλε κορυφογραμμές, μοναξι ά και απομόνωση, ομορφι ά και μεγαλείο, περιπέτεια και φόβο. Είναι το υλικό των ονείρων για πολλούς. Οι ντόπιοι Σέρπα (Sherpa) σέβονται την πνευματικότητά του, οι γιατροί θέλουν να μελετήσουν τις επι δράσει ς του στο ανθρώπινο σώμα και μυαλό, οι γεωλόγοι θέλουν να μετρήσουν το ύψος του και τις τεκτονικές κι νήσει ς, οι μετεωρολόγοι θέλουν να καταγράψουν τα απρόβλεπτα και ρι κά του φαι νόμενα, και οι ορει βάτες θέλουν να αναρρι χηθούν απλά για να φτάσουν στη κορυφή. Γι ατί το Έβερεστ δελεάζει τόσους πολλούς; Γι α να γίνει κατανοητή αυτή η έλξη του υπέρτατου κινδύνου, πρέπει να εστι άσουμε, αρχι κά, στην περι οχή του όρους Έβερεστ, στα φυσι κά του χαρακτηρι στι κά, στους ανθρώπους, στην κουλτούρα τους και στη φι λοσοφία τους, και στη μοναδι κότητα των ανθρώπων της αποστολής, που τελικά τους επέτρεψε να πραγματοποι ήσουν το όνει ρο τους. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η λέξη «Ιμαλάι α» ( πάντα πληθυντικός) προέρχεται από τις Σανσκρι τι κές λέξεις «hi ma» και «alaya» που σημαίνουν κάθι σμα από χιόνι. Στην περίοδο μεταξύ 1849 και 1855, οι κορυφές των Ιμαλαΐ ων στο Νεπάλ εξερευνήθηκαν για πρώτη φορά κατά την ερευνητική αποστολή «Great Survey of Indi a». Εκείνη την εποχή δεν ήταν γνωστό ότι τα ψηλότερα βουνά στον κόσμο ήταν τμήματα αυτής της οροσει ράς. Απλωμένο βορει ανατολι κά του Νεπάλ, στα σύνορα με το Θι βέτ, το όρος Έβερεστ, γνωστό τότε ως (ρωμαϊ κός) αρι θμός ΧV, παρέμενε κρυμμένο πίσω από άλλες εντυπωσιακές κορυφές, ουσι αστι κά αόρατο. Ο υπολογι σμός του ύψους ενός βουνού σαν το Έβερεστ, ήταν μία πραγματι κή πρόκληση, και μόνο πολύ αργότερα τέτοια ύψη υπολογίστηκαν με μεγάλη ακρίβεια. Όμως το 1855, το ύψος της κορυφής XV είχε εκτι μηθεί στα 8840 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Το ψηλότερο βουνό στον κόσμο είχε βρεθεί. Τώρα όμως χρει αζόταν ένα όνομα. Πολλά προτάθηκαν αλλά ο Γενι κός Τοποτηρητής της Ινδίας αποφάσι σε να ονομάσει την κορυφή από τον προκάτοχό του Sir George Everest, έναν πρωτεργάτη της «Geodeti c Survey of Indi a».το όνομα έγινε δεκτό από τη Βασι λι κή Γεωγραφι κή Εται ρεία της Βρετανίας το 1856 και επιλέχθηκε ο 2

3 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ χαρακτηρι σμός «όρος», αφού το Έβερεστ είναι μι α ξεχωρι στή κορυφή και όχι ένας ορει νός όγκος. Η ΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ Στις 15 Μαρτίου 1996, μι α ομάδα αναρρι χητών, επι στημόνων και κι νηματογραφι στών ξεκίνησε με σκοπό να κατακτήσει την κορυφή του ψηλότερου βουνού στον κόσμο. Μετά από χρόνι α έρευνας και προετοι μασίας, η ομάδα ήταν έτοιμη. Στα τέλη Μαΐου, τα μέλη της ομάδας είχαν εγκαταστήσει με επιτυχία τον ερευνητικό εξοπλισμό και είχαν επι στρέψει με μι α κινηματογραφική ταινία για μηχανές προβολής ευρείας οθόνης, η πρώτη που γυρίστηκε στην κορυφή του Έβερεστ. Ποι οι ήταν αυτοί οι ξεχωρι στοί άνθρωποι ; Ο υπαρχηγός Ed Viesturs, ένας οδηγός αναρρι χήσεων και κτηνίατρος, έχει κατακτήσει έξι από τις ψηλότερες κορυφές του κόσμου χωρίς οξυγόνο και έχει ήδη αναρρι χηθεί στο όρος Έβερεστ τρεις φορές. Ο αρχηγός των αναρρι χητών, Jamling orgay, γιος του Tenzi ng orgay, που είχε αναρρι χηθεί στην κορυφή με τον Edmount Hillarry το 1953, είναι ένας έμπει ρος αναρρι χητής και οργανωτής αποστολών. Το όνει ρό του ήταν να φτάσει εκεί που ο πατέρας του είχε πάει πρι ν από αυτόν. Η Araceli Segarra, μι α φυσι οθεραπεύτρια, έγινε η πρώτη Ισπανίδα που κατέκτησε την κορυφή του Έβερεστ. Η Γι απωνέζα αναρρι χήτρι α Sumiyo Tsuzuki, έχει αναρρι χηθεί στα 6700 μέτρα και στα 7000 μέτρα στη βόρεια πλευρά του Έβερεστ σε δύο προηγούμενες αποστολές. Ο Δρ. Roger Bi lham, δι άσημος γεωφυσι κός, συμμετείχε στην αποστολή ελπίζοντας να μετρήσει τις γεωλογικές δυνάμει ς του βουνού. ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΟΤΙ Ο δείκτης ψυχρότητας (wind chi ll factor) αναφέρεται στη θερμοκρασία που νιώθεις όταν βρίσκεσαι σε ρεύμα αέρα, συγκρι νόμενη με την πραγματι κή θερμοκρασία. Όταν κάνει κρύο το σώμα σου εργάζεται για τη δι ατήρηση της θερμότητας, αφήνοντας θερμότητα να φύγει από το σώμα σου και να ζεστάνει τον αέρα τρι γύρω. Αν δεν φυσάει αέρας, η θερμότητα μένει δίπλα στο σώμα σου, δι ατηρώντας τη θερμοκρασία του σώματός σου. Όταν φυσάει, ο αέρας γύρω σου κι νείται συνεχώς, παρασέρνοντας τον θερμό αέρα που σε περιβάλλει. Το σώμα σου συνεχίζει να εκπέμπει θερμότητα για να αντεπεξέλθει. Όσο ταχύτερος ο άνεμος, τόσο περι σσότερη θερμότητα διαφεύγει και τόσο περι σσότερο κρύο νιώθεις. Γι α δραστηρι ότητα στην τάξη, μπορείτε να υπολογίσετε τον δείκτη ψυχρότητας από τον πίνακα 1 στο τέλος της εισαγωγής. Ο σκηνοθέτης Davi d Breashears, έχει ανέβει στο Έβερεστ δύο φορές και έχει κερδίσει τρία βραβεία Emmy για την κι νηματογράφησή του. Τώρα μαζί με τον Αυστρι ακό βοηθό 3

4 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ει κονολήπτη, Robert Schauer, αντι μετώπισε την πρόκληση να κι νηματογραφήσει το μεγαλύτερο βουνό στον κόσμο με τη μεγαλύτερη κάμερα στον κόσμο μι α IMAX κάμερα. Στις 10:55 π.μ. στι ς 23 Μαΐου, ο Viesturs και ο Breashears ειδοποίησαν με τον ασύρματο ότι «δεν μπορούσαν να προχωρήσουν παραπέρα». Είχαν καταφέρει να φτάσουν στην κορυφή. Στις 11:35 π.μ. ο orgay, η Segarra και ο Schauer μαζί με το κινηματογραφικό συνεργείο των πέντε Sherpa (οδηγών) είχαν επίσης φτάσει στη κορυφή. ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΟ ΒΟΥΝΟ, ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΑ ΚΑΜΕΡΑ Μια ΙΜΑΧ κάμερα ζυγίζει 42 κι λά, 150 μέτρα φι λμ ζυγίζουν 2,5 κι λά και δι αρκούν μόνο 90 δευτερόλεπτα 1,8 μέτρα φι λμ ανά δευτερόλεπτο. Κάθε 150 μέτρα φι λμ είναι 1.5 λεπτά ταινίας και περνούν από τον οδηγό με ρυθμό 102 μέτρα το λεπτό, ταχύτητα τετραπλάσια από τη συνηθι σμένη (για ένα φι λμ 35mm). (Το φι λμ IMAX δι αφέρει από τα άλλα είδη φι λμ, με τη φαρδύτερη, ορι ζόντι α μορφή του. Στην πραγματικότητα γίνεται λήψη με φι λμ 65mm, και προβολή στα 70mm). Πως κατάφερε η ομάδα να ανεβάσει τέτοια εξαιρετικά βαριά φορτία σε τόσο μεγάλα ύψη; Και αφού τα κατάφεραν, πως χειρίστηκαν τον εξοπλισμό σε δυνατούς ανέμους, αραι ό αέρα και παγωμένα φαράγγι α; Τα κατάφεραν αντι μετωπίζοντας μεγάλα εμπόδι α και με θαυμαστή δύναμη ψυχής. Πρώτα από όλα, η ίδι α η κάμερα έπρεπε να σχεδι αστεί ειδικά για τέτοιες συνθήκες. Συγκεκρι μένα, έπρεπε να γίνει ελαφρύτερη. Το σώμα της ανακατασκευάστηκε από μαγνήσι ο, έτσι ώστε τώρα η κάμερα μαζί με τις μπαταρίες και φορτωμένη με 150 μέτρα φι λμ ζύγιζε πλέον 22 κι λά. Χρησι μοποι ήθηκαν πλαστικά εξαρτήματα σε κρίσι μα σημεία και συνθετι κοί ιμάντες προστέθηκαν λόγω της ελαστι κότητάς τους σε χαμηλές θερμοκρασίες. Η κάμερα μπορούσε πλέον να λει τουργήσει σε θερμοκρασίες μέχρι 40 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, μι α κάμερα από αυτές που χρησι μοποι ούνται για τα δελτία ει δήσεων, ζυγίζει 12 κι λά και έχει αρκετή ταινία για να βι ντεοσκοπήσει από 20 ως 30 λεπτά. Η κάμερα που χρησι μοποι είται για το γύρι σμα κινηματογραφικής ταινίας, ζυγίζει 23 κι λά με πλήρη εξοπλισμό φακών και φι λμ. Μια ειδική μπαταρία λιθίου των 32 volt, βάρους 2,7 κι λών, παρείχε την απαι τούμενη ενέργεια και λει τουργούσε καλά στι ς χαμηλές θερμοκρασίες. Η βάση του φι λμ ήταν Kodak Estar. Το Estar δεν συρρι κνώνεται ούτε σκίζεται και είναι πιο σταθερό σε χαμηλές θερμοκρασίες από το παραδοσι ακό οξι κό άλας (acetate). 4

5 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ Ο κι νηματογραφι στής Davi d Breashears υποστηρίζει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση δεν ήταν η μεταφορά της ΙΜΑΧ κάμερας, ούτε η αντοχή στο κρύο και στο υψόμετρο. Η πρόκληση ήταν «να βρεις το κατάλληλο φως σε ένα μέρος όπου ο ανοιξιάτικος ήλι ος ανεβαίνει γρήγορα ψηλά στον ουρανό, προκαλώντας πολύ επίπεδα, άσχημα πλάνα». Έψαχνε για καλά πλάνα σε μέρη όπου ήταν ασφαλές να σταματήσει ς, δίχως να εμποδίζει την πρόοδο της αποστολής. Επί προσθέτως, ο Breashears έπρεπε να μάθει να κι νηματογραφεί με το τεράστιο φι λμ ΙΜΑΧ, κάτι το εντελώς δι αφορετι κό από την κλασσι κή κι νηματογράφηση. Επίσης, έπρεπε να αντι μετωπίσει «τα προβλήματα στο κοντράστ που δημι ουργούσε η κι νηματογράφηση με εκτυφλωτι κό φως ανακλώμενο από χι ονοσκεπείς κορυφές». Τέλος, κάθε πλάνο απαι τούσε τη χρήση τρίποδα ή μονόποδα, χωρίς τα οποία τα πλάνα θα ήταν πολύ «κουνημένα». Και αν αυτές οι προκλήσει ς δεν ήταν αρκετά αποθαρρυντι κές, υπήρχε πάντα το πρόβλημα του φορτώματος και του ξεφορτώματος του φι λμ στη μηχανή με γυμνά χέρια σε θερμοκρασίες 40 υπό το μηδέν συν τον δείκτη ψυχρότητας (wind chill factor)! 5

6 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΚΑΙ ΘΡΙΑΜΒΟΣ Η αποστολή κι νηματογράφησης της ταινίας Έβερεστ δεν ήταν η μόνη στο βουνό. Στις 10 Μαΐου πάνω από 23 άνθρωποι από τρεις άλλες αποστολές βρέθηκαν στην κορυφή του Έβερεστ. Λίγες ώρες αργότερα, τα μέλη της αποστολής της ταινίας Έβερεστ έμαθαν ότι δεν πήγαιναν όλα καλά για τους αναρρι χητές αυτούς. Εκείνο το απόγευμα ξέσπασε μι α φοβερή χι ονοθύελλα. Καθώς έπεφτε το σκοτάδι, περίπου είκοσι αναρρι χητές είχαν εγκλωβιστεί κατά μήκος της νοτι οανατολι κής ράχης και μόνο λίγοι από αυτούς κατάφεραν να φτάσουν στην υψηλή κατασκήνωση (Κατασκήνωση ΙV) εκείνο το βράδυ. ΟΜΑΔΙΚΗ ΔΙΑΣΩΣΗ Ξαφνι κά και οι δέκα αποστολές που βρίσκονταν στο Έβερεστ, ενώθηκαν σε μία προκει μένου να βοηθήσουν την προσπάθει α δι άσωσης, υπολογίζοντας τα αποθέματα οξυγόνου και φαρμάκων που δι έθεταν. Ένα μίνι νοσοκομείο στήθηκε στην Κατασκήνωση ΙΙ, επανδρωμένο με τον γιατρό μι ας αποστολής. Στο τέλος, οι νεκροί ήταν συνολι κά οκτώ: πέντε αναρρι χητές πέθαναν στη νότια πλευρά του Έβερεστ και τρεις στη βόρεια. Ήταν ένα θαύμα όταν ο Δρ. Beck Weathers, που θεωρούνταν νεκρός, έφτασε στην κατασκήνωση υποφέροντας από βαριά κρυοπαγήματα. Αυτός και ένας ακόμη αναρρι χητής ο Makalu Gau, μεταφέρθηκαν με ελικόπτερο στο Κατμαντού με μι α ρι ψοκίνδυνη επιχείρηση δι άσωσης. Η αποστολή κι νηματογράφησης ΙΜΑΧ ξεκουράζονταν και ανάρρωνε στην κατασκήνωση βάσης, παρακολουθώντας τα δελτία και ρού που λάμβανε από δι άφορους σταθμούς ανά την υφήλι ο. Θα συνέχι ζαν την αποστολή τους από τη στι γμή που είχε συμβεί αυτή η τραγωδία; Ο Breashears συνοψίζει τα συναι σθήματα της ομάδας «Το βουνό είναι ένας τόπος επιβλητικής ομορφι άς. Παρόλη τη δουλει ά, τις τραγωδίες και τις δυσκολίες, δεν θα ξανανεβαίναμε εκεί πάνω αν δεν ήταν και πολύ ευχάρι στο» 6

7 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πίνακας 1: Υπολογι σμός δείκτη ψυχρότητας 7

8 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 ΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ: ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΒΟΥΝΑ ΣΤΟΧΟΣ: Οι μαθητές / μαθήτρι ες θα σχεδι άσουν δύο μοντέλα ηπειρωτικής πλάκας με χαρακτηρι στι κά ορι ζόντι ας/ επίπεδης ηπειρωτικής ξηράς και θα παρατηρήσουν τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τις τεκτονικές δυνάμει ς που ασκούνται. ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ: Η ομάδα αναρρίχησης του Έβερεστ πετάει με ελικόπτερο από την κοι λάδα του Κατμαντού στο χωριό Lukla ξεκινώντας έτσι την ανάβαση στο βουνό. Κατά τη δι άρκει α της πτήσης, ο Δρ. Roger Bi lham ενθουσι άζεται δίνοντας ένα πρόχει ρο μάθημα γεωλογίας σχετι κά με τις απίστευτες φυσι κές δυνάμει ς που έδρασαν κατά το σχηματι σμό των κορυφών των Ιμαλαΐ ων. Το λογι σμι κό αναπαραγωγής εικόνων (Computer-Generated Imagi ng, CGI) συμβάλλει στην επίδει ξη των εκατομμυρίων χρόνων ανάπτυξης των Ιμαλαΐ ων. Η Ινδι κή πλάκα, κατά την σύγκρουση της με την Ασιατική, αρχίζει να γλι στράει κάτω από αυτή. Η επιφάνεια της Ινδι κής πλάκας πτυχώνεται και αρχίζει να στοιβάζεται, δημι ουργώντας την οροσει ρά. Η συνεχι ζόμενη επίδραση αυτής της σύγκρουσης σπρώχνει τις μάζες της ξηράς προς τα πάνω ώστε να σχηματι στεί η κορυφή του όρους Έβερεστ και τα Ιμαλάι α. ΥΛΙΚΑ: Δι άφορα χρώματα πλαστελίνης 2 ορθογώνι α κομμάτι α χαρτόνι ή αφρώδες πλαστικό δι αστάσεων 22 cm x 28 cm Πλαστι κή μεμβράνη Κολλητική ταινία ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ: Αυτή η δραστηρι ότητα σχεδι άστηκε ως πείραμα επίδει ξης, όμως μπορεί να προσαρμοστεί για να εκτελεστεί ως πείραμα από μι κρές ομάδες. ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ (ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ): Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα δέκα ψηλότερα βουνά στον κόσμο βρίσκονται στα Ιμαλάι α. Σ αυτήν την περι οχή, οι κορυφές των 6000m είναι συνηθι σμένο φαι νόμενο κατά μήκος των 2400 km της οροσει ράς. Η κορυφή Έβερεστ υπολογίζεται στα 8848m και εξακολουθεί να 8

9 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 ψηλώνει, ίσως και 4 cm κάθε χρόνο. Η ανάπτυξη του βουνού και της περιβάλλουσας οροσει ράς μπορούν να αποδοθούν στι ς θεωρίες της μετακίνησης των ηπείρων και των τεκτονικών πλακών. Οι επι στήμονες πι στεύουν ότι οι ήπει ροι της γης κινούνται σταθερά, ή επιπλέουν, πάνω σ ένα στρώμα ημίρρευστου πετρώματος που βρίσκεται κάτω από τον φλοιό της γης. Αυτή η θεωρία συνδέεται με την ιδέα ότι η συνεχής κίνηση των ηπείρων οδηγεί στη σύγκρουση κατά μήκος των ορίων τους. Οι περιοχές όπου συγκρούονται οι ήπει ροι είναι περιοχές έντονης σει σμι κής δραστηρι ότητας. Επίσης, σε αυτές τις περιοχές απλώνονται οι πολύ ψηλές οροσει ρές, όπως τα Ιμαλάι α, απτές αποδείξεις των δυνάμεων που ωθούν τα βουνά σε μεγάλα ύψη. Πόσο Μεγάλο είναι το Όρος Έβερεστ; ΔΟΜΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΧΩΡΑ ΥΨΟΣ Έβερεστ Ιμαλάι α Θι βέτ / Νεπάλ 8848 μ. McKinley Αλάσκα Η.Π.Α μ. Elbrus Καύκασος Ρωσία 5646 μ. Mont Blanc Άλπεις Γαλλία / Ιταλία 4810 μ. Ηφαίστει ο Καμερούν Καμερούν Αφρι κή 4073 μ. Όλυμπος Θεσσαλία Ελλάδα 2917 μ. Ηφαίστει ο Asama Ναγκάνο-κεν Ιαπωνία 2532 μ. Empi re State Building Νέα Υόρκη Η.Π.Α. 450 μ. Πύργος του Άι φελ Παρίσι Γαλλία 300 μ. Μεγάλη Πυραμίδα Γκίζα Αίγυπτος 137 μ. ΕΚΤΕΛΕΣΗ: 1. Ξεκι νήστε προσαρμόζοντας ένα κομμάτι πλαστικής μεμβράνης, αφήνοντας περι θώρι ο περίπου 3 cm, στο κάθε χαρτόνι ή αφρώδες πλαστικό (βάση) με την κολλητι κή ταινία. 2. Τοποθετήστε τις βάσεις σε επίπεδη επιφάνεια, όπως ένα τραπέζι, προσέχοντας να είναι καλά απλωμένη η πλαστική μεμβράνη στη βάση. 3. Χρησι μοποι είστε την πλαστελίνη για να κατασκευάσετε μία «ήπειρο» σε κάθε βάση, επιτρέποντας κάποι ο μέρος ηπειρωτικών σχηματι σμών να εξέχει από τη βάση πάνω στην πλαστική μεμβράνη. Οι ηπειρωτικοί σχηματι σμοί θα δημι ουργήσουν το Έβερεστ και τα Ιμαλάι α. 4. Μόλις οι δύο ήπει ροι ολοκληρωθούν, τοποθετείστε τις πάνω σε επίπεδη επιφάνεια όπως φαίνεται στα δι αγράμματα Α και Β. 5. Τώρα πιέστε σταθερά τους δύο ηπειρωτικούς σχηματι σμούς, που εξακολουθούν να είναι βρίσκονται στι ς βάσεις χαρτονι ού, μέχρι να έρθουν σε επαφή. Ζητείστε από 9

10 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 τους μαθητές / τις μαθήτρι ες να παρατηρήσουν τι συμβαίνει στα κομμάτι α ηπειρωτικών σχηματι σμών καθώς έρχονται σε επαφή. Συνεχίστε να πιέζετε σταθερά τις δύο βάσεις, αναγκάζοντας τις να κι νηθούν μαζί. Σημει ώστε ότι όσο δυνατότερα πιέζετε, τόσο περι σσότερο πλησι άζουν οι ηπειρωτικοί σχηματι σμοί και περι σσότερη πλαστελίνη μετακι νείται από το σημείο σύγκρουσης (δι άγραμμα Γ). ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ; Σε αυτή την επίδει ξη, η δυναμι κή των τεκτονικών πλακών αναπαρι στάνεται από τη συμπίεση των ηπειρωτικών σχηματι σμών από πλαστελίνη μεταξύ τους. Η συνεχής προώθηση αντι προσωπεύει τις δυνάμει ς που κι νούν τις ηπείρους της γης. Όταν δύο ηπειρωτικοί σχηματι σμοί συγκρούονται, μπορεί να προκύψουν δι άφορα φαι νόμενα, που σχετίζονται με γεωλογικούς σχηματι σμούς στη γη. Ένα είδος αντίδρασης είναι η βύθιση. Αυτή συμβαίνει όταν οι δύο πλάκες συγκρούονται και η μία, για ποι κίλους λόγους, υποχωρεί κάτω από την άλλη. Χαρακτηρι στι κή είναι η περίπτωση της πλάκας του Ει ρηνι κού ωκεανού, η οποία βυθίζεται κάτω από την πλάκα των Άνδεων, κατά μήκος της τάφρου των Άνδεων, στα ανοι κτά της Νότι ας Αμερι κής. Ένα άλλο είδος αντίδρασης προκαλεί το σχηματι σμό μεγάλων βουνών. Η περι οχή σύγκρουσης δύο πλακών λέγεται όρι ο σύγκλι σης (δι άγραμμα δ). Τα Ιμαλάι α σχηματίστηκαν όταν η πλάκα Ινδίας-Αυστραλίας συγκρούστηκε με την Ευρασι ατι κή πλάκα. Τα πετρώματα κάθε πλάκας συμπιέστηκαν μεταξύ τους και πτυχώθηκαν για να σχηματίσουν ψηλά βουνά. Ηπειρωτικές συγκρούσει ς μπορούν να συμβούν και με δι αφορετι κό τρόπο. Όταν δύο ήπει ροι συγκρούονται ολι σθαίνοντας η μι α κάτω από την άλλη, δημι ουργούνται ρήγματα μετασχηματι σμού. Χαρακτηρι στι κή είναι η περίπτωση του ρήγματος του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια. Εδώ η πλάκα του Ει ρηνι κού Ωκεανού κι νείται βορει οδυτι κά σχετι κά με την πλάκα της Βόρει ας Αμερι κής. Σ αυτή τη δραστηρι ότητα, οι ηπειρωτικοί σχηματι σμοί από πλαστελίνη συγκρούονται με τη δύναμη που εφαρμόζει ο εκτελεστής. Ανάλογα με τη δύναμη συμπίεσης, η πλαστελίνη θα μεταμορφωθεί σε ψηλά, δαντελωτά βουνά, παρόμοι α με τις κορυφές των Ιμαλαΐ ων. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ: Μεταβάλλοντας το μέγεθος της πίεσης, πώς μπορεί να επηρεαστεί το αποτέλεσμα; Συζητήστε γιατί κάποι α τμήματα ηπειρωτικών σχηματι σμών από πλαστελίνη μπορούν να 10

11 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 δεχθούν περι σσότερη πίεση από άλλα. Πώς αυτό επηρεάζει τη σει σμι κή δραστηρι ότητα σ αυτές τις περιοχές; Ποι ες περιοχές των ηπειρωτικών σχηματι σμών περιμένουν οι μαθητές / μαθήτρι ες να είναι περι σσότερο σει σμι κά ενεργές; Δοκι μάστε τη δραστηρι ότητα ξανά, προκαλώντας δι αφορετι κά φαι νόμενα λόγω των δυνάμεων μεταξύ των τεκτονικών πλακών στα όρι α σύγκλι σης των ηπείρων. 11

12 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΣΟΥ ΠΛΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΗΚΟΣ; ΣΤΟΧΟΣ: Να μάθουν οι μαθητές / μαθήτριες να βρίσκουν το γεωγραφικό πλάτος και μήκος συγκεκριμένων σημείων στο χάρτη της τάξης, που θα δημιουργήσουν οι ίδιοι. ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ: Στην ταινία τα μέλη της ομάδας έφθασαν στην κατασκήνωση βάσης του Έβερεστ, έχοντας επίγνωση της μορφολογίας του εδάφους και των κλι ματι κών συνθηκών, που ενδεχομένως να επηρέαζαν την ανάβασή τους. Ο καθένας τους μελέτησε χάρτες της περι οχής και μπόρεσαν να συγκεντρώσουν πολύτι μες πληροφορίες για την υψηλότερη κορυφή του κόσμου, υπολογίζοντας το γεωγραφικό πλάτος και μήκος καθώς και εκτιμώντας άλλες πληροφορίες γεωγραφικής φύσης. Μαθαίνοντας όσο το δυνατό περι σσότερα από τα δεδομένα που είχαν για το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, η ομάδα ήταν καλύτερα προετοι μασμένη για τους κινδύνους που εγκυμονεί μι α αποστολή όπως αυτή. ΥΛΙΚΑ: Μεγάλα φύλλα λευκού χαρτι ού (περίπου 29Χ44cm). Ένα φύλλο για κάθε μαθητή. Μετρητική ταινία. Μολύβι, χάρακας (για κάθε μαθητή) Μεγάλος παγκόσμι ος χάρτης (με ενδείξεις γεωγραφι κού πλάτους και μήκους) ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ (ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ): Πρι ν την έναρξη της δραστηρι ότητας δείξτε στην τάξη έναν παγκόσμι ο χάρτη, όπου απεικονίζονται οι γραμμές του γεωγραφι κού πλάτους και μήκους. Εξηγείστε ότι οι γραμμές του γεωγραφι κού πλάτους που ονομάζονται και παράλληλοι, κυκλώνουν τη Γη παράλληλα με τον ισημερινό. Οι γραμμές αυτές δι ατρέχουν την επιφάνεια της Γης με κατεύθυνση ανατολι κά και δυτι κά, αλλά τις μετρούμε ως βόρειες και νότιες από τον ένα πόλο στον άλλο. Οι γραμμές του γεωγραφι κού μήκους, γνωστές ως μεσημβρι νοί, δι ατρέχουν την επιφάνεια της Γης στην κατεύθυνση βορρά - νότου, περνώντας από κάθε πόλο. Οι γραμμές του γεωγραφι κού μήκους 12

13 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 απομακρύνονται μεταξύ τους στον ισημερινό και χαρακτηρίζονται ως ανατολι κοί και δυτι κοί του πρώτου μεσημβρι νού. Αυτός περνάει από το Greenwich, στην Αγγλία. Οι γραμμές του γεωγραφι κού πλάτους και μήκους δεν αλλάζουν, είναι στατι κές. Δι αβάζονται σε μοίρες και η κατεύθυνσή τους προσδι ορίζεται από τις λέξεις βόρεια, νότια, ανατολι κά, δυτι κά. Το γεωγραφικό πλάτος δι αβάζεται πρώτο και ακολουθεί το γεωγραφικό μήκος. Ένα παράδει γμα σωστής καταγραφής συντεταγμένων γεωγραφι κού πλάτους και μήκους θα ήταν: 40 Β (γεωγραφικό πλάτος) και 20 Ε (γεωγραφικό μήκος). Πείτε στους μαθητές / μαθήτρι ες να σημει ώσουν αυτές τις συντεταγμένες στον παγκόσμι ο χάρτη. Η τοποθεσία που προσδι ορίζουν είναι κοντά στη Θεσσαλονίκη. Συζητείστε γιατί αυτές οι γραμμές είναι σημαντι κές. Πώς μπορούν να χρησι μοποι ηθούν στη ναυσιπλοΐα; Τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχαν αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές στους χάρτες; ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 1. Δημι ουργήστε ένα χάρτη της τάξης, χρησι μοποι ώντας τις δι κές σας γραμμές γεωγραφι κού πλάτους και μήκους, για να καταγράψετε το πού βρίσκονται τα αντι κείμενα στην αίθουσα. 2. Μετρήστε και καταγράψτε τις δι αστάσει ς της αίθουσας και χρησι μοποι ώντας αυτές τις μετρήσεις βρείτε το κέντρο της αίθουσας και σημει ώστε την πληροφορία. 3. Διπλώστε στη μέση το φύλλο του χαρτι ού, κατά μήκος της μι ας πλευράς και ανοίξτε τη μετά. Κάντε το ίδι ο κατά μήκος της άλλης δι άστασης της σελίδας και ανοίξτε την και πάλι. 4. Χρησι μοποι ώντας ένα χάρακα, σχεδιάστε μι α γραμμή σε κάθε τσάκι ση, έτσι ώστε να δημι ουργήσετε έναν Χ και έναν Υ άξονα στο χαρτί. 5. Ονομάστε τις Χ και Υ γραμμές, σημει ώνοντας 0 στο σημείο τομής τους (δι άγραμμα Α). 6. Χρησι μοποι ώντας ένα χάρακα, δημι ουργήστε ένα γράφημα στο χάρτη σχεδι άζοντας γραμμές κατά μήκος και των δυο αξόνων, ανά 3 cm. Βεβαι ωθείτε ότι η απόσταση αυτή αντιστοιχεί σε 0.5 m. Αποτέλεσμα: κάθε τετράγωνο του γραφήματος θα ι σοδυναμεί με 0.25 m 2 της αίθουσας. 7. Καθορίστε ποι οι τοίχοι της αίθουσας βλέπουν προς βορρά, νότο, ανατολή, δύση και ονομάστε ανάλογα το χάρτη. 13

14 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 8. Ονομάστε τις γραμμές που απομακρύνονται από τον Χ και Υ άξονα ως 10, 20, 30, κοκ. Συνεχίστε προς κάθε κατεύθυνση μέχρι το τέλος της αίθουσας (δι άγραμμα Β). 9. Μετρήστε τη θέση των επίπλων στην αίθουσα ανά τετραγωνικό μέτρο και καταγράψτε τη θέση τους στο χάρτη, χρησι μοποι ώντας το μηδενι κό σημείο του πλέγματος ως το κέντρο της αίθουσας. Οι μαθητές / μαθήτρι ες μπορούν να τοποθετήσουν στο χάρτη της αίθουσας όσα σημεία επι θυμούν, ανάλογα με τη λεπτομέρει α που επι θυμούν να έχει (δι άγραμμα Γ). 10. Όταν ο χάρτης ολοκληρωθεί, μετακι νείστε ένα έπιπλο. Τι θα συμβεί στο χάρτη; Συζητείστε το πώς οι μαθητές / μαθήτρι ες μπορούν να αλλάξουν το χάρτη, σύμφωνα με τις αλλαγές στο χώρο. Υπενθυμίστε ότι οι γραμμές του γεωγραφι κού πλάτους και μήκους δεν θα αλλάξουν. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ: Ζητείστε από τους μαθητές / μαθήτρι ες να χρησι μοποι ήσουν τις γραμμές του γεωγραφι κού πλάτους και μήκους για δι αφορετι κά αντι κείμενα στην αίθουσα. Π.χ.: Πού είναι η έδρα του καθηγητή; Οι απαντήσει ς θα πρέπει να δίνονται σε μοίρες, συνοδευόμενες από τον χαρακτηρι σμό βόρεια, νότια, ανατολι κά, δυτι κά. Με τον ίδι ο τρόπο, ζητείστε από κάποι ους μαθητές / μαθήτρι ες να δημι ουργήσουν χάρτες της γειτονιάς τους. Στη συνέχει α, να τοποθετήσουν σ' αυτούς τους χάρτες χαρακτηριστικά σημεία. Ζητείστε από τους υπόλοι πους μαθητές / μαθήτρι ες να εντοπίσουν τα σημεία αυτά, σύμφωνα με τις συντεταγμένες τους. 14

15 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 15

16 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ - GPS ΣΤΟΧΟΣ: Να μάθουν οι μαθητές / μαθήτριες πώς τα ραδιοκύματα που εκπέμπονται από δορυφόρους σε τροχιά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους δέκτες του Παγκόσμιου Συστήματος Εντοπισμού Θέσης GPS για να προσδιορίσουμε το γεωγραφικό μας πλάτος και μήκος. ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ: Στην αποστολή κι νηματογράφησης της ταινίας Έβερεστ συμμετείχε ο γεωφυσι κός Δρ. Roger Bi lham, με σκοπό να μελετήσει τις δι αδι κασίες που είναι υπεύθυνες για το σχηματι σμό και συνεχι ζόμενο ανασχηματι σμό του όρους Έβερεστ. Ο Δρ. Roger Bi lham χρησι μοποι εί δέκτες του Παγκόσμι ου Συστήματος Εντοπι σμού Θέσης GPS για να μετρήσει τις αλλαγές στι ς αποστάσει ς μεταξύ σημείων στην επιφάνεια της γης. Μέλη της αποστολής μετέφεραν μι κρούς φορητούς δέκτες GPS μέχρι συγκεκρι μένα σημεία στο όρος Έβερεστ και τους τοποθέτησαν εκεί. Συγκρίνοντας τις μετρήσεις που λάμβαναν κατά και ρούς από τα σημεία αυτά, οι γεωλόγοι μπορούν να παρακολουθήσουν τις κι νήσει ς του όρους Έβερεστ και των Ιμαλαΐ ων. ΥΛΙΚΑ: Χάρτες της τάξης όπως κατασκευάστηκαν στη δραστηρι ότητα 4 Τρία κομμάτι α κλωστής για κάθε μαθητή Χάρακας Μαρκαδόροι σε δι άφορα χρώματα Κολλητική ταινία Σημείωση: κάθε κλωστή πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να ενώνει κάποι ο συγκεκρι μένο σημείο της περιφέρειας του χάρτη με οποι οδήποτε σημείο σε αυτόν. ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ: Οι χάρτες της τάξης που κατασκευάστηκαν στη δραστηρι ότητα 4, θα χρησι μοποι ηθούν κατά την πραγματοποίηση του πει ράματος για το GPS. 16

17 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ (ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ): Το Παγκόσμι ο Σύστημα Εντοπι σμού Θέσης GPS εκμεταλλεύεται την επικοινωνία μεταξύ επίγειων δεκτών και περίπου 24 δορυφόρων που περι φέρονται γύρω από τη Γη σε μεγάλο ύψος. Οι δορυφόροι, που ολοκληρώνουν μι α τροχιά κάθε 12 ώρες, εκπέμπουν συνεχώς την ώρα και τη θέση τους (γεωγραφικό πλάτος και μήκος) μέσω ραδι οκυμάτων τα οποία συλλέγονται από επίγειους δέκτες GPS. Οι δέκτες συλλέγουν τα ραδι οκύματα και μετρούν τον χρόνο που μεσολαβεί από την εκπομπή τους από τον δορυφόρο μέχρι τη λήψη τους. Στη συνέχεια, οι δέκτες υπολογίζουν την απόστασή τους από τους δορυφόρους (ταχύτητα Χ χρόνος = απόσταση). Οι δέκτες GPS πρέπει να λαμβάνουν σήματα από τρεις δορυφόρους για να παρέχουν ακρι βείς συντεταγμένες στην επιφάνεια της γης. Πρέπει να ληφθούν σήματα από τέσσερι ς δορυφόρους, έτσι ώστε οι δέκτες GPS να δώσουν ακρι βείς πληροφορίες για τις γεωγραφικές συντεταγμένες και το ύψος. Το Παγκόσμι ο Σύστημα Εντοπι σμού Θέσης GPS σχεδι άστηκε αρχι κά για στρατιωτική χρήση, αλλά σύντομα έγινε απαραίτητο σε ερευνητές, ορει βάτες, οδηγούς και για άλλες μη στρατιωτικές χρήσει ς. Σήμερα μι κροί, φορητοί δέκτες GPS μπορούν να χρησι μοποι ηθούν για να δώσουν στον καθένα εξαιρετικής ακρίβειας γεωγραφικές πληροφορίες. Το Παγκόσμι ο Σύστημα Εντοπι σμού Θέσης GPS είναι ικανό να χαρτογραφεί την επιφάνεια της γης με ακρίβεια τετραγωνικού μέτρου. Καθώς οι τεκτονικές πλάκες μετακι νούνται, οι θέσει ς τους μπορούν να καταγράφονται σε συνεχή βάση. Χάρη στι ς πληροφορίες που αποκτήθηκαν χρησι μοποι ώντας το GPS, οι επι στήμονες μπορούν να παρακολουθούν το γεωγραφικό πλάτος, το γεωγραφικό μήκος και το ύψος οροσει ρών όπως τα Ιμαλάι α. ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 1. Ζητήστε από τους μαθητές / μαθήτρι ές σας να ονομάσουν κάθε μι α από τις κλωστές: Α, Β και Γ. Κάθε κλωστή αντι προσωπεύει ένα δι αφορετι κό δορυφόρο. 2. Χρησι μοποι ώντας τους χρωματι στούς μαρκαδόρους, ζητήστε τους να σημαδέψουν τις κλωστές ανά 3 cm. Κάθε μαθητής / μαθήτρι α πρέπει να χρησι μοποι ήσει το ίδι ο χρώμα για κάθε σημάδι, δηλ. όλοι οι μαθητές / μαθήτρι ες θα χρησι μοποι ήσουν το μπλε για το πρώτο σημάδι, το πράσι νο για το δεύτερο κ.ο.κ. 3. Ζητήστε από τους μαθητές / μαθήτρι ές σας να κολλήσουν τους χάρτες που κατασκεύασαν στη δραστηρι ότητα 4 πάνω στο θρανίο, ώστε να είναι σταθεροί. 17

18 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 4. Επιλέξτε τρία σημεία στην περιφέρεια του χάρτη και ζητήστε από τους μαθητές / μαθήτρι ες να τοποθετήσουν την άκρη κάθε κλωστής σε ένα από τα επιλεγμένα σημεία. Στερεώστε την άκρη της κλωστής με κολλητι κή ταινία. 5. Τα ραδι οκύματα δι ανύουν 3000 χιλιόμετρα σε 1/100 του δευτερολέπτου. Κάθε σημάδι στην κλωστή αντι προσωπεύει 1/100 του δευτερολέπτου. Αυτό σημαίνει ότι 6 cm. στην κλωστή ι σοδυναμούν με 2/100 του δευτερολέπτου κ.ο.κ. 6. Δώστε την εξής πληροφορία στους μαθητές / μαθήτρι ες: Ο δορυφόρος Α λαμβάνει το σήμα σε 5/100 του δευτερολέπτου, ο δορυφόρος Β σε 7/100 του δευτερολέπτου και ο δορυφόρος Γ σε 9/100 του δευτερολέπτου. 7. Ζητήστε από τους μαθητές / μαθήτρι ες να υπολογίσουν τα εκατοστά που αντι στοι χούν στι ς παραπάνω πληροφορίες ( η κλωστή που αντιστοιχεί στο δορυφόρο Α στα 15 cm, η κλωστή που αντιστοιχεί στο δορυφόρο Β στα 21 cm και η κλωστή που αντιστοιχεί στο δορυφόρο Γ στα 27 cm). Οι μαθητές / μαθήτρι ες θα πρέπει να κρατήσουν κάθε κλωστή 18

19 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 από το αντίστοι χο σημάδι, μέχρι και οι τρεις κλωστές να κρατηθούν από το ίδι ο χέρι, πάνω στο χάρτη. 8. Αν υπήρχε ένας δέκτης GPS στο σημείο που συναντι ούνται και οι τρεις κλωστές, και ήταν γνωστή η θέση του δορυφόρου και ο χρόνος που χρει άστηκε για να φτάσει το σήμα από το δορυφόρο στο δέκτη, θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε ακρι βώς τις γεωγραφικές συντεταγμένες του σημείου του χάρτη. Αν προστεθεί μία ακόμη κλωστή στη δραστηρι ότητα, θα ήταν γνωστό και το ύψος του σημείου. ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ; Οι κλωστές, που αντι προσωπεύουν τους τρεις δορυφόρους, απαι τούνται για να δώσουν τα απαραίτητα δεδομένα ώστε να προκύψουν ακρι βή στοι χεία. Μία κλωστή, ή σήμα από δορυφόρο, δημι ουργεί ένα τόξο κύκλου, που αντιστοιχεί στο χρόνο που απαι τείται για να φτάσει το σήμα στο δέκτη. Το τόξο κύκλου, που δι αγράφει η άκρη της κλωστής, δείχνει ότι ο δέκτης GPS θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε πάνω στο τόξο. Όταν προστεθεί μι α δεύτερη κλωστή ή δορυφόρος, το εύρος των πιθανών θέσεων περι ορίζεται. Η τρίτη κλωστή, αντι προσωπεύοντας έναν ακόμη δορυφόρο, περι ορίζει τις πιθανές θέσει ς των δεκτών GPS σε ένα σημείο, όπου τα τόξα και των τριών κλωστών / δορυφόρων συναντώνται. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ: Προσπαθήστε να προμηθευτείτε φορητούς δέκτες GPS, κατάλληλους για να πει ραματι στούν οι μαθητές / μαθήτρι ες μαζί τους. Οι εταιρείες που εμπορεύονται τέτοιες συσκευές ίσως να ενδι αφέρονται και για την επίδει ξή τους στην τάξη. 19

20 ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4 ΚΑΛΟ ΦΑΓΗΤΟ, ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ! ΣΤΟΧΟΣ: Οι μαθητές / μαθήτρι ες να εκτι μήσουν την καθημερι νή τους δι ατροφή και να καθορίσουν το πώς αυτή σχετίζεται με την καλή φυσι κή κατάσταση. ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ: Καθώς βλέπουμε στην ταινία τα μέλη της αποστολής να αντι μετωπίζουν παγωμένους ανέμους και χαμηλές θερμοκρασίες στην προσπάθει ά τους να φτάσουν στην κορυφή του Έβερεστ, αναρωτι όμαστε πως βρίσκουν τη δύναμη να αναρρι χηθούν. Το φαγητό τους πρέπει να τους στηρίζει σε αυτές τις ακραίες συνθήκες. Ο υπαρχηγός της αποστολής Ed Viesturs περιγράφει ένα γεύμα: «ζαμπόν κομμένο σε φέτες και λίγη μουστάρδα». Από την άλλη η Araceli Segarra ονειρεύεται «ένα παγωτό σοκολάτα με λίγη κρέμα από πάνω». ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΟΤΙ Ένα συνηθι σμένο πρωι νό των μελών μι ας αποστολή στο Έβερεστ περι λαμβάνει : δύο στι κς δημητρι ακών, δύο μπολ με ενισχυμένα δημητρι ακά, φυστι κοβούτυρο και ξηρά φρούτα. Το γεύμα περι λαμβάνει : κρακεράκι α, ξηρούς καρπούς, σοκολάτες, τυρί και γλυκά για επι δόρπιο. Το δείπνο περι λαμβάνει : σούπα με ζυμαρικά, κατεψυγμένα έτοιμα γεύματα, κρακεράκι α, ξηρούς καρπούς, τυρί και αλλαντι κά, γλυκό για επι δόρπιο. Οι αναρρι χητές μπορούν να πιουν κακάο, τσάι, γάλα ή ζεστό μηλίτη. Η καφεΐ νη και τα αλκοολούχα ποτά δεν συνι στώνται σε αυτούς που αναρρι χώνται σε μεγάλο υψόμετρο. ΥΛΙΚΑ: Ένα αντίγραφο της δι ατροφι κής πυραμίδας Τετράδι α για τη δημι ουργία «Διατροφικών Ημερολογίων» Μολύβια ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ: Η δραστηρι ότητα αυτή είναι σχεδι ασμένη έτσι ώστε να πραγματοποι ηθεί μέσα σε αρκετά μεγάλο χρονι κό δι άστημα προκει μένου να συγκεντρωθούν τα δεδομένα. Επιπλέον αρκετές μέρες μπορεί να χρει αστούν για την αξι ολόγησή τους. 20