ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΤΟΥΣ 2013

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΤΟΥΣ 2013 Συντάκτης: Ευφροσύνη Μητά, Σύμβουλος ΟΕΥ Α Αύγουστος 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΧΩΡΑΣ A.1 Πληθυσμός-Ανθρώπινο κεφάλαιο Α.2 Πολιτικό σύστημα-διεθνείς Σχέσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Β.1 Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Οικονομίας Β.2 Πορεία της Οικονομίας και Μακροοικονομικά μεγέθη Β.3. Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ΑΕΠ Β.4 Δημοσιονομική προσαρμογή Β.5 Γεωργία Αγροτική παραγωγή Β.6 Βιομηχανία- Βιομηχανική παραγωγή: Β.7 Ενέργεια Β.8 Υποδομές του τομέα Μεταφορών Β.9 Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις Β.10 Ιδιωτικοποιήσεις Β.11 Τραπεζικός τομέας Β.12 Εξωτερικό Εμπόριο Ρουμανίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ: ΟΙ ΕΛΛΗΝΟ-ΡΟΥΜΑΝΙΚΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Γ.1 Διμερές Θεσμικό Οικονομικό Πλαίσιο Γ.2 Διμερείς εμπορικές ανταλλαγές Ελλάδος-Ρουμανίας Γ.3 Οι ελληνικές Αμεσες Ξένες Επενδύσεις (FDI) στη Ρουμανία Γ.4 Αφίξεις Ρουμάνων τουριστών στην Ελλάδα Γ.5 Δράσεις Οικονομικής Διπλωματίας Εκδηλώσεις Απήχηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ: ΙΔΡΥΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΑ Δ.1 Κεφαλαιουχικές εταιρείες: 1. Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (S.R.L. societate cu răspundere limitată, Limited Liability Company) 2. Ανώνυμη Εταιρεία (S.A. societate pe actiuni, joint-stock company) Δ.2 Προσωπικές εταιρείες : 1. Ομόρρυθμη Εταιρεία (SNC, societate in nume colectiv, general partnership) 2. Ετερόρρυθμη Εταιρεία (SCS, societate in comandita simpla, limited partnership) 3. Ετερόρρυθμη κατά μετοχές (SCΑ, societate in comandita pe actiuni, limited partnership by shares) Δ.3 Branch Formation 1. Θυγατρική - Romanian Sub-Company (Filiala) 2. Υποκατάστημα - Romanian Sucursala Δ.4 Γραφείο Αντιπροσωπείας (Representative Office) Δ.5 Κοινοπραξίες (Joint ventures) 2

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε: ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ε.1 Φορολογία Επιχειρήσεων Ε.2 Φορολογία Μίκροεπιχειρήσεων Ε.3 Φορολογία Φυσικών Προσώπων Ε.4 Φόρος Προστιθέμενης Αξίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ: ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ: ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ζ.1 Απελευθέρωση αγοράς αγροτικής γης Ζ.2 Επενδυτικός Νόμος: Νέο Πρόγραμμα κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη επενδύσεων ( State aid scheme) στη Ρουμανία Ζ.3 Νέος νόμος για την αφερεγγυότητα Ζ.4 Νέος Νόμος περί Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα-ΣΔΙΤ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η.1 Για την Ρουμανική Οικονομία Η.2 Για την διμερή οικονομική συνεργασία ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ: ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Ελληνικές Αρχές Ρουμανικές Αρχές: 1.Υπουργεία, 2. Ρυθμιστικές Αρχές, 3.Τελωνειακές Αρχές, 4. INS, 5. ONRC, 6. Foreign Investment Directorate, 7. Διεύθυνση Δημοσίων Διαγωνισμών Κύρια Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια Τράπεζες ελληνικών συμφερόντων στη Ρουμανία Διοργανωτές Διεθνών Εκθέσεων Ενδεικτικός κατάλογος ξενοδοχείων στο Βουκουρέστι Διπλωματικές Αποστολές Αεροδρόμια και Αεροπορικές Εταιρείες Συναλλαγματικές Ισοτιμίες Διεθνείς Χρηματοδοτικοί Οργανισμοί Λοιπές χρήσιμες πληροφορίες ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (επισυναπτόμενο αρχείο) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΤΑ 10 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (6ΨΗΦΙΟΙ ΚΩΔΙΚΟΙ) ΠΟΥ ΕΞΗΧΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 2011, 2012, 2013 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΡΟΥΜΑΝΙΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΑΠΟ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ ΑΝΑ TMHMA KAI ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΡΟΥΜΑΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ ΑΝΑ TMHMA KAI ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΧΩΡΑΣ Έκταση: τ.χλμ. Πληθυσμός: (απογραφή 2011) Πρωτεύουσα: Βουκουρέστι Διοικητική Διαίρεση: 8 Περιφέρειες και 41 Νομοί Πολίτευμα: Ημιπροεδρική Δημοκρατία Πρόεδρος της Δημοκρατίας: Traian BASESCU Πρωθυπουργός: Victor PONTA Νόμισμα: Leu (RON), Πληθ. Lei Mέση ισοτιμία 2013: 1 Ευρώ = 4,42 Lei, 1 Δολάριο ΗΠΑ = 3,33 Lei Μέλος ΕΕ: Από Επίσημη γλώσσα: Ρουμανική Θρησκεία: 86,7% Χριστιανοί Ορθόδοξοι 5,2% Προτεστάντες 4,7% Καθολικοί 4

5 A.1 Πληθυσμός-Ανθρώπινο κεφάλαιο: Ο συνολικός πληθυσμός σύμφωνα με την τελευταία απογραφή έτους 2011, ανέρχονταν σε κατοίκους. (Kατά την ανάλυση ωστόσο οικονομικών στοιχείων από επίσημους ρουμανικούς φορείς συχνά ο συνολικός πληθυσμός αναφέρεται και ως 19 εκατ. κάτοικοι) Μερίδια αστικού και αγροτικού πληθυσμού : Αστικός πληθυσμός 55% Αγροτικός πληθυσμός 45% Απασχολούμενοι κατά κύριους τομείς της οικονομίας : Γεωργία 29% Βιομηχανία 21% Κατασκευές 7,5% Εμπόριο 13% Δημ. Διοίκηση 4,7% Μεταφορές 5% Εκπαίδευση 4% Υγεία 4,2% Λοιποί τομείς 11,6% Ο πληθυσμός που διαβιεί στην πρωτεύουσα Βουκουρέστι ανέρχεται σε 1,7 εκατ., ενώ στην ευρύτερη Περιφέρεια Bucharest-Ilfov της πρωτεύουσας, ανέρχεται σε 2,2 εκατ. κατοίκους. Η εν λόγω περιφέρεια συμβάλλει στο ΑΕΠ της χώρας κατά 25% περίπου, έχοντας συγκεντρώσει το 60,6% των συνολικών ΑΞΕ που προσέλκυσε η Ρουμανία από το 1989 (στοιχεία 2012). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην εν λόγω περιφέρεια ανέρχεται σε Ευρώ. Η κατανομή του πληθυσμού μεταξύ των 8 Περιφερειών της Ρουμανίας είναι σχετικώς ισομερής (περί τα 2,5 έως 3 εκ. κατοίκους), λόγω και της κατανομής των μεγάλων αστικών κέντρων στην ρουμανική επικράτεια. Τα μεγαλύτερα λοιπά αστικά κέντρα είναι: Κωνστάντζα ( ), Iάσιο ( ), Cluj-Napoca ( ), Γαλάτσι ( ), Τιμισοάρα ( ), Brasov ( ), Craiova ( ). Ο μεγαλύτερος πληθυσμός συγκεντρώνεται στην «Νότια Περιφέρεια Muntenia», που περιβάλει την «Περιφέρεια Βουκουρέστι-Ilfov», με 3,4 εκατ. κατοίκους και ο μικρότερος στην «Δυτική Περιφέρεια», με 1,9 εκ. κατοίκους. Στο Νομό Caras Severin της τελευταίας σημειώνεται και το χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ύψους Ευρώ. Η ανεργία στο τέλος του έτους 2013 ανήλθε σε 7,3 % ( από 7,6% τον Ιούλιο 2013). Ωστόσο, στους υπολογισμούς αυτούς δεν περιλαμβάνεται η μετανάστευση, που ξεπερνά κατά πολύ τα δύο εκατομμύρια. Ακόμη, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι μεγάλο τμήμα του αγροτικού πληθυσμού απασχολείται στην αυτοσυντηρουμένη γεωργία, ουσιαστικά παραμένοντας στο περιθώριο της οικονομικής δραστηριότητας. Η τάση ως προς το μέγεθος του πληθυσμού είναι μειούμενη, λόγω της υπογεννητικότητας. 5

6 Α.2 Πολιτικό σύστημα-διεθνείς Σχέσεις Η Ρουμανία είναι Ημιπροεδρική Δημοκρατία με το Σύνταγμά της να επιφυλάσει ουσιαστικές αρμοδιότητες στον Πρόεδρο. Ο Πρόεδρος εκλέγεται άμεσα από τον λαό. Η προεδρική θητεία έχει διαρκεια 5 ετών και είναι δυνατόν να ανανεωθεί σε δεύτερη θητεία. Οι επόμενες προεδρικές εκλογές θα λάβουν χώρα στις αρχές Νοεμβρίου 2014, οπότε λήγει η δεύτερη θητεία του παρόντος Προέδρου. Ο πρωθυπουργός της χώρας ορίζεται από τον Πρόεδρο, κατόπιν βουλετικών εκλογών και ασκεί την εκτελεστική εξουσία. Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο Η σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία συγκροτείται από ευρύτατο συνασπισμό κομμάτων. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από δύο νομοθετικά σώματα, το Κοινοβούλιο και τη Γερουσία. Η Ρουμανία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το 27 ο ) από Δεν συμμετέχει στην Ζώνη του Ευρώ. Τον Απρίλιο 2014 η ρουμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να υιοθετήσει το Ευρώ το 2019, κρίνοντας ότι τότε η οικονομία της θα πληρεί όλα τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Άμεση πάντως επιδίωξη της χώρας αποτελεί η ένταξη στο χώρο Schengen. Η Ρουμανία λαμβάνει χρηματοδοτική στήριξη και τεχνική βοήθεια από Διεθνείς Χρηματοδοτικούς Οργανισμούς (ΙFIs) η Παγκόσμια Τράπεζα W.B. η Ευρ. Τράπεζα Επενδύσεων (European Investment Bank-EIB) και η Ευρ. Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (European Bank for Reconstruction and Development-EBRD). Η Παγκόσμια Τράπεζα δραστηριοποιείται στη χώρα επί πολλά έτη, μέσω μεγάλου αριθμού προγραμμάτων. Με το Πρόγραμμα Αναδιάρθρωσης της Γεωργίας βοηθά την ρουμανική κυβέρνηση στην καταγραφή των ιδιοκτησιών και υποβοηθά τους αγρότες για την καλύτερη απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. Μια σειρά συμβουλευτικών υπηρεσιών παρέχεται στο Υπουργείο Γεωργίας για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του προϋπολογισμού του, τη σύνταξη κτηματολογίου κ.α. Ακόμη, υποστηρίζει σχέδια του τομέα περιβαλλοντικής προστασίας, μεταρρύθμισης του τομέα της υγείας (ύψους 388 εκατ. Ευρώ), κοινωνικής πολιτικής στην εκπαίδευση, την υγεία κ.α. Παρέχει τεχνική βοήθεια στην κυβέρνηση για την ταχύτερη απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, την υλοποίηση των υποχρεώσεών της στο πλαίσιο του Ευρ. Εξαμήνου κ.α. Με πρόγραμμά της αναμένεται να ενισχυθεί η οργάνωση και αποτελεσματικότητα των φορολογικών αρχών με σκοπό την αύξηση των φορολογικών εσόδων. H EIB μέσω δανείων με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους στηρίζει τον Προϋπολογισμό και την υλοποίηση επιλεγμένων σχεδίων έργων (π.χ. χρηματοδοτεί με 465 εκατ. Ευρώ την νέα γραμμή 5 του Μετρό Βουκουρεστίου) και παρέχει τεχνική βοήθεια σε τομείς όπως ενέργεια, έρευνα και καινοτομία, χρημοατοδότηση ΜΜΕπιχειρήσεων και έργα υποδομής. Το 2013 η Τράπεζα παρείχε στη Ρουμανία δάνειο ύψους 335 εκατ. Ευρώ, ενώ το 2014 σχεδιάζεται να παρασχεθούν δάνεια εκατ. Ευρώ. Η EBRD έχει επενδύσει έως σήμερα συνολικά 6,5 δισ. Ευρώ και έχει κινητοποιήσει διπλάσιους πόρους του ιδιωτικού τομέα σε περίπου 350 σχέδια έργων στη Ρουμανία. Το 2013 υπέγραψε 32 νέα συμβόλαια ύψους 508 εκατ. Ευρώ. Υποστηρίζει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την χρηματοδότηση των ΜΜΕπιχειρήσεων, την ενεργειακή ασφάλεια και σχέδια μικρής κλίμακας για έργα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την μείωση της εξάρτησης από τον άνθρακα, την ανταγωνιστικότητα και την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα σε έργα υποδομών. 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Η οικονομία της Ρουμανίας αντιστοιχεί στο 1% του ΑΕΠ της ΕΕ. Πρόκειται για ανοιχτή οικονομία, με το 80% του εξωτερικού της εμπορίου να διεξάγεται πλέον με τις χώρεςμέλη Ε.Ε. Αποτελεί καθαρό εισαγωγέα κεφαλαίου, λόγω έλλειψης εγχώριου κεφαλαίου και αποταμιεύσεων για επενδύσεις. Η ρουμανική οικονομία αναπτύσσεται τα τελευταία 25 χρόνια (από το 1989) με 1% κατά μέσο όρο. Το διάστημα αναπτύχθηκε με γοργούς ρυθμούς (ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας 6,3% ΑΕΠ κατά μέσο όρο). Ο ρυθμός ανάπτυξης κατά την περίοδο αυτή συνδέεται άμεσα με τις εισροές κεφαλαίου που οδήγησαν σε αυξήσεις μισθών, αύξηση του δανεισμού, ταχεία ανάπτυξη της κτηματαγοράς και καταναλωτική «έκρηξη», ενώ η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε συνέβαλλε περαιτέρω στην υπερθέρμανση της οικονομίας. Η χώρα, έχοντας δημοσιονομικές ανισορροπίες και ελλείμματα, επηρεάστηκε έντονα και άμεσα από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, και κατέφεγε σε δανεισμό από το ΔΝΤ. Μετά την απαραίτητη δημοσιονομική προσαρμογή, επέτυχε σταθεροποίηση της οικονομίας της κατά τα έτη Το 2013 η πορεία της οικονομίας χαρακτηρίζεται θετική, σημειώνοντας αξιόλογο ρυθμό ανάπτυξης κατά 3,5%. Η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να συνεχισθεί και το 2014, με ελαφρώς χαμηλότερους ρυθμούς περί το 3%. Το 2013 οι ιδιωτικές άμεσες επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 26,8% σε σχέση με το 2012, φθάνοντας τα 2,71 δισ.ευρώ, δηλ. στο υψηλότερο σημείο από την έναρξη της κρίσης. Ωστόσο, καθώς οι ξένες επενδύσεις δεν έχουν ανακάμψει επαρκώς και τα επίπεδα ιδιωτικών κεφαλαίων είναι χαμηλά, ο δανεισμός από το ΔΝΤ καλύπτει σχετικές ανάγκες της οικονομίας. Σύμφωνα με πρόσφατη αξιολόγηση του οίκου Standards and Poors από , το αξιόχρεο της ρουμανική οικονομίας αναβαθμίστηκε σε ΒΒΒ- (από ΒΒ+), και η γενική της εικόνα χαρακτηρίστηκε σταθερή από θετική, λόγω της προόδου που επετεύχθη στη μείωση του εξωτερικού δανεισμού και την ταχεία δημοσιονομική προσαρμογή, με μείωση των εξωτερικών ανισορροπιών (η Βουλγαρία βαθμολογείται με ΒΒΒ και η Τουρκία με ΒΒ-). Τον Μάρτιο 2014 ο οίκος Fitch είχε επιβεβαιώσει την αξιολόγηση του αξιόχρεου της χώρας με BBB-, με σταθερές προοπτικές και τον Απρίλιο η Moody s, διατηρώντας την αξιολόγηση BBBa, αναβάθμισε τις προοπτικές της από αρνητικές σε σταθερές. Β.1 Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Οικονομίας Η Ρουμανία προχώρησε τον Μάρτιο 2009 στη σύναψη Δανειακής Σύμβασης με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ( Δ.Ν.Τ.), την Ε.Ε. και την Παγκόσμια Τράπεζα, ύψους 20 δισ., η οποία εστίασε στη δημοσιονομική προσαρμογή και την σταθεροποίηση των μακροοικονομικών μεγεθών. Με την ολοκλήρωση της εφαρμογής του πρώτου Οικονομικού Προγράμματος σταθεροποίησης με τους δανειστές της στις , η χώρα υπέγραψε νέο διετές 7

8 Πρόγραμμα Προληπτικού χαρακτήρα (Precautionary Agreement), με προληπτική γραμμή πίστωσης ύψους 4,9 δισ., συμμετοχή του Δ.Ν.Τ. με 3,5 δισ. και της Ε.Ε. με 1,4 δισ., με σκοπό την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, καθώς και χορήγηση πρόσθετων πιστώσεων από την Παγκόσμια Τράπεζα (credit line ύψ ους 400 εκ. ). Η ρουμανική κυβέρνηση δεν προχώρησε ωστόσο, στην εκταμίευση των προληπτικών πιστώσεων που προβλέπονταν, αν και έχει εγκριθεί η εκταμίευση των σχετικών δόσεων. Η εν λόγω Δανειακή Συμφωνία προέβλεπε πιο συγκεκριμένα, τη λήψη διαρθρωτικών μέτρων για βελτίωση των δομών της οικονομίας, και επικεντρώνονταν στην σταδιακή ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων του τομέα ενέργειας και του τομέα μεταφορών, μέσω χρηματιστηρίου. Ακόμη προέβλεπε την ανάθεση της διοίκησης των κρατικών επιχειρήσεων σε στελέχημάνατζερ από τον ιδιωτικό τομέα, την σταδιακή απελευθέρωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και τις διαρθρωτικές αλλαγές στον τομέα της Υγείας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε επίσης στην ταχύτερη καταβολή των κρατικών οφειλών (arrears). Το θέρος 2013, και κατόπιν τρίμηνης παράτασης του προηγούμενου Προγράμματος έως τα τέλη Ιουλίου προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που είχαν τεθεί, συμφωνήθηκε η σύναψη νέας (2 ης ) Συμφωνίας Προληπτικού Χαρακτήρα διετούς διάρκειας, η οποία είναι σήμερα σε ισχύ, συνολικού ύψους 4 δισ.. Το εν λόγω ποσό κατανέμεται ισομερώς μεταξύ της ΕΕ (2 δισ. ) και του ΔΝΤ (2 δισ. ). Υφίσταται ακόμη δυνατότητα πρόσθετων πιστώσεων από την Π.Τ. ύψους 1 δισ. Η νέα δανειακή συμφωνία προληπτικού χαρακτήρα προβλέπει, όπως και η προηγούμενη, τη λήψη διαρθρωτικών μέτρων για βελτίωση των δομών της οικονομίας. Β.2 Πορεία της Οικονομίας και Μακροοικονομικά μεγέθη Παρατίθεται κατωτέρω η εξέλιξη των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών κατά το διάστημα , σε πίνακα: Η Οικονομία της Ρουμανίας: Βασικοί Μακροοικονομικοί Δείκτες Μακροοικονομικοί Δείκτες Πραγματικό ΑΕΠ (% από έτος σε έτος) 6,3 7,3-6,6-1,1 2,3 0,6 3,5 Πληθωρισμός (%, τέλος του έτους) 6,6 6,3 4,7 8,0 3,1 4,95 1,55 Πληθωρισμός (%, μέσος ετήσιος) 4,8 7,9 5,6 6,1 5,8 3,33 3,98 Ισοζύγιο Προϋπολογισμού ( % του ΑΕΠ, cash) -3,1-4,8-7,3-6,4-4,3-2,5-2,5 Ισοζύγιο Προϋπολογισμού ( % του ΑΕΠ, ESA95) -2,9-5,7-9,0-6,8-5,5-3,0-2,3 Δημόσιο Χρέος (% του ΑΕΠ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή 12,8 13,4 23,6 30,5 34,7 38,0 38,4 μεθοδολογία) Εξωτερικό χρέος εκατ.ε Εξαγωγές Προϊόντων (%, από έτος σε έτος) 14,3 14,1-13,8 28,5 21,2-0,5 10,0 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% του ΑΕΠ) -13,4-11,6-4,2-4,4-4,5-4,4-1,1 8

9 Επιτόκια και Ισοτιμία Βασικό Επιτόκιο Κεντρικής Τράπεζας Ρουμανίας - BNR (%, τέλος του 7,5 10,25 8,00 6,25 6,00 5,25 3,5 έτους) Μέση ισοτιμία RON/EUR 3,34 3,68 4,24 4,21 4,24 4,46 4,42 Δείκτες Αγοράς Εργασίας Ποσοστό Ανεργίας (%, τέλος του 6,4 5,8 6,9 7,3 7,4 7,0 7,3 έτους) Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Ρουμανίας, INS Μέσος Μισθός Κατώτατος Μισθός Πηγή: Ινστιτούτο Στατιστικών Ρουμανίας (INS) RON, ή περίπου 516 ευρώ τον μήνα. 850 RON δηλ. περίπου 190 Ευρώ τον μήνα Β.3 Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ΑΕΠ Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ρουμανικής στατιστικής υπηρεσίας ( Institutul National de Statistica -INS) το ΑΕΠ το 2013 αυξήθηκε κατά 3,5%, σε ποσοστό μεγαλύτερο των προβλέψεων (υπολογίζονταν σε 2,8%), κυρίως λόγω της ιδιαίτερα καλής χρονιάς για την αγροτική παραγωγή, που επηρέασε ευνοϊκά και άλλα μεγέθη της οικονομίας, όπως ο πληθωρισμός. Ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι, η οικονομική ανάπτυξη υποστηρίχθηκε κυρίως από τις εξαγωγές και την αύξηση της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής και όχι από την εσωτερική ζήτηση ή την εισροή ξένων κεφαλαίων όπως κατά το παρελθόν, πριν την οικονομική κρίση. Για το 2014, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί, αλλά με χαμηλότερο ρυθμό (περί το 2,5-3%) καθώς οι επιδόσεις της γεωργίας αναμένονται λιγότερο θεαματικές. Κύριος μοχλός ανάπτυξης για το 2014 αναμένεται να αναδειχθεί η κατανάλωση, με συμβολή στο ΑΕΠ 8%. Οι εξαγωγές αναμένεται να παρουσιάσουν σχετική κόπωση με μείωση του ρυθμού ανάπτυξής τους, και να συμβάλλουν τελικώς επίσης κατά 8% στο ΑΕΠ. Η γεωργική παραγωγή, που συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη το 2013, είναι σχετικώς απρόβλεπτη, ενώ οι ξένες επενδύσεις παραμένουν κατώτερες των αναμενόμενων. Σύνθεση Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος-ΑΕΠ Γεωργία 11,6 6,6 5,3 Βιομηχανία 25,0 23,0 28,4 Κατασκευές 5,8 10,9 8,6 Υπηρεσίες 46,4 48,6 45,3 Φόροι 11,2 10,9 12,24 Πηγή : Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ρουμανίας (INS) Ακολουθεί αναλυτικά η κατανομή του ΑΕΠ ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας για το 2013 καθώς και η συμμετοχή κάθε κλάδου στην πραγματική αύξηση του ΑΕΠ. Όπως παρατηρείται, η γεωργία συνέβαλε στην πραγματική αύξηξη του ΑΕΠ κατά 1,1% και η βιομηχανία κατά 2,3%. 9

10 Κατανομή του ΑΕΠ ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας για το 2013 Συμμετοχή στην ονομαστική αξία του ΑΕΠ Συμμετοχή στην αύξηση του ΑΕΠ Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία 5,6 1,1 Ορυχεία και λατομεία; Μεταποίηση; Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και ατμού 30,0 2,3 Κατασκευές 7,9-0,1 Χονδρικό και λιανικό εμπόριο; Επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών; Μεταφορά και αποθήκευση; Ξενοδοχεία και εστιατόρια 10,9-0,1 Ενημέρωση και επικοινωνία 3,4 0,1 Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες 2,2-0,1 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 7,8 0,1 Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες; Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες Δημόσια διοίκηση και άμυνα; Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση; Εκπαίδευση; Δραστηριότητες σχετικές με την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία; Επισκευή οικιακών συσκευών και άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 6,2 0,1 10,9 0,0 2,9 0,0 Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία 87,8 3,4 Καθαροί φόροι προϊόντων 12,2 0,1 Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν 100,0 3,5 Πηγή: Ινστιτούτο Στατιστικής Ρουμανίας INS (Press Release 53, 5 March 2014) Β.4 Δημοσιονομική Προσαρμογή Η δημοσιονομική προσαρμογή που επετεύχθη από το 2009 ως σήμερα στη Ρουμανία, κατά 7,4 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη στην ΕΕ μετά την Ελλάδα. Μικρότερη δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης της 1,1 ποσοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ παραμένει προς επίτευξη έως το τέλος 2015, ώστε να διασφαλιστεί ο μεσοπρόθεσμος στόχος για δημοσιονομικό έλλειμμα 1% του ΑΕΠ, ακολούθως προς τις δεσμεύσεις στο πλαίσιο του Δημοσιονομικού Συμφώνου. - Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών το 2013 μειώθηκε σε -1,1% του ΑΕΠ, από -4,4% του ΑΕΠ το 2012 και - 4,5 % το 2011 και -13,4% το Το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε σε 2,3% το 2013, από -3% το 2012, και -5,5% το (το 2009 ανέρχονταν σε - 9%) - Το Δημόσιο Χρέος ανήλθε σε 39% του ΑΕΠ το 2013, από 38% το 2012 και 34,7% το 2011, παραμένοντας από τα χαμηλότερα στην ΕΕ (τέταρτο χαμηλότερο σε επίπεδο ΕΕ) αν και υπερδιπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης (από 28 εκατ. Ευρώ που ήταν το 2009, ή 19% του ΑΕΠ). Οι πληρωμές προς το ΔΝΤ ανέρχονταν κατά το 2013 σε 4,8 δισ. Ευρώ εκ των οποίων η Ρουμανική Κυβέρνηση είχε να πληρώσει 1 δισ. και η Κεντρική Τράπεζα 3,8 δισ. Ευρώ. 10

11 -Στο τέλος Μαρτίου 2014 τα διεθνή αποθεματικά της Ρουμανίας ανέρχονταν σε 34,4 δισ. Ευρώ (καλύπτοντας προσεχείς) εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 6 μηνών. - Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε τον Δεκέμβριο του 2013 σε 1,55%, ενώ ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός σε περίπου 3,5% (από 5 % κατά το α εξάμηνο 2013), δηλ.κινήθηκε κοντά στον στόχο. Στην πτώση του δείκτη τιμών καταναλωτή συνέβαλλε, μεταξύ άλλων, η μείωση του ΦΠΑ στον άρτο και τα άλευρα, από 24% σε 9% από Ανεργία: Σύμφωνα με τα επίσημα ρουμανικά στοιχεία το ποσοστό ανεργίας κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2013 ανήλθε σε 7,1% (719 χιλ. άτομα άτομα), αυξημένο κατά 0,4% έναντι του Δεκεμβρίου Στις άνεργοι ήταν 671 χιλ. άτομα. Σύμφωνα με την μεθοδολογία της EUROSTAT το ποσοστό ανεργίας είναι κατά 1,5-2% υψηλότερο, χωρίς να συνυπολογίζεται η μετανάστευση. Β.5 Γεωργία Αγροτική παραγωγή Η γεωργία, ο κυριότερος πρωτογενής τομέας της Ρουμανίας, αποτελεί διαχρονικά έναν από τους βασικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα, τόσο σε ποσοστά γης που καλύπτουν οι γεωργικές εκτάσεις, όσο και σε ποσοστά απασχολούμενων στον αγροτικό τομέα, αλλά και ως προς τη συμβολή της γεωργίας στο ΑΕΠ. Το 2012 η συμβολή της Γεωργίας στο ΑΕΠ ήταν 5.3%, σημαντικά υψηλότερη από τον κοινοτικό μέσο όρο που ήταν 1,7%. Το 2013 ανήλθε σε 5,6 %. (Η συμβολή της γεωργίας στο ΑΕΠ το 2001 ήταν περίπου 13% και έκτοτε όπως παρατηρούμε διατηρείται σε υψηλά επίπεδα αλλά βαίνει μειούμενη: 2002:11%, 2003:11,3%, 2004:12,2%, 2005:8,2%, 2006:7,2%). H Ρουμανία έχει έκταση τ.χλμ. Σύμφωνα με εθνικά κριτήρια, οι αγροτικές περιοχές, καλύπτουν το 87% της επικράτειας της και κατοικούνται από το 45 % του πληθυσμού της. Η συνολική έκταση της γεωργικής γης ανέρχεται σε 13,3 εκατ. εκτάρια εκ των οποίων μόνον τα 8,3 εκ. εκτάρια (Ha) είναι σήμερα καλλιεργήσιμη γη. Από το 1989 η ιδιωτικοποίηση της γεωργίας ήταν ταχεία και σήμερα το 85% της αγροτικής γης είναι ιδιωτικοποιημένο, κυρίως μέσω επιστροφής γης στους αγρότες. Σύμφωνα με κριτήρια του ΟΟΣΑ (σε επίπεδο NUTS 2), το 56,5 % του ρουμανικού εδάφους χαρακτηρίζεται ως αγροτικές περιοχές και το 42,7% ως ημι-αγροτικές περιοχές. Το 56% του πληθυσμού κατοικεί στις αγροτικές περιοχές και το 33,8% σε ημι-αγροτικές περιοχές. Ακολούθως προς την κατηγοριοποίηση του ΟΟΣΑ, η μόνη αμιγώς αστική περιφέρεια της χώρας είναι αυτή του Βουκουρεστίου Ilfov, που περιλαμβάνει και τη ρουμανική πρωτεύουσα. Ο γεωργικός τομέας χαρακτηρίζεται από σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα, όπως τον κατακερματισμό της αγροτικής γης λόγω των πολλών μικρών αγροτικών εκμεταλλεύσεων (περίπου το 90% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, έχουν έκταση μικρότερη από 5 εκτάρια), το μεγάλο ποσοστό παραγωγής που προορίζεται για αυτοκατανάλωση (η γεωργία επιβίωσης και ημι-επιβίωσης), πτωχό εξοπλισμό σε σύγχρονα αγροτικά μηχανήματα και σχετικά μικρή σοδειά. Οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις είναι είτε πολύ μικρές σε έκταση, είτε μεγάλες εκτάσεις, τις οποίες εκμεταλλεύονται νομικά πρόσωπα. Χαρακτηριστική είναι η απουσία της ενδιάμεσης κατηγορίας, δηλ. των μεγαλύτερων προσωπικών εκμεταλλεύσεων οικογενειακού χαρακτήρα, καθώς και των συνεταιρισμών. 11

12 Χρήση αγροτικής γης: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις 62,5% Βοσκότοποι 33,8% Μόνιμες καλλιέργειες 2,4% Περιβόλια 0,8% Καλλιεργήσιμα προϊόντα: Δημητριακά 63,9% Ελαιούχα φυτά 18,0% Τροφές 10,9% Γεώμηλα και Λαχανικά 6,4% Λοιπές Καλλιέργειες 0,8% Πηγές: Ρουμανικό Υπουργείο Γεωργίας MARD και INS. Αν και ο αγροτικός τομέας έχει προσελκύσει αξιόλογες ξένες επενδύσεις, με το 2,4% των συνολικών ΑΞΕ να έχουν κατευθυνθεί στη γεωργία, το παρόν επίπεδο αγροτικής ανάπτυξης υπολείπεται κατά πολύ των δυνατοτήτων της χώρας. Η κατάτμηση της αγροτικής γης παραμένει ο σημαντικότερος ανασταλτικός παράγων. Σήμερα 3,7 εκατ. χωράφια ή περιβόλια μικρής έκτασης και 5,4 εκατομμύρια μονάδες εκτροφής ζώων, εξακολουθούν να είναι οικογενειακού χαρακτήρα, ή γεωργίας διαβίωσης και ημι-διαβίωσης. Για τους μικροκαλλιεργητές η πρόσβαση σε τραπεζική ή άλλη χρηματοδότηση είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Είναι ωστόσο απαραίτητη για την απόκτηση αναγκαίου σύγχρονου εξοπλισμού, την βελτίωση της άρδευσης κ.α. Η χρήση των τρακτέρ παραμένει περιορισμένη, με 1 τρακτέρ ανά 54 εκτάρια γης (έναντι μέσου όρου Ε.Ε. 1 τρακτέρ ανά 13 εκτάρια). Περίπου τρακτέρ υφίστανται στην αγορά, με το 80% εξ αυτών να είναι πεπαλαιωμένα (Πηγή:Eurostat). Β.6 Βιομηχανία- Βιομηχανική παραγωγή: Το 2013 σημειώθηκε σημαντική αύξηση του βιομηχανικού προϊόντος κατά 7,8%, κυρίως λόγω της βιομηχανικής παραγωγής (+11,3%), της παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής και θερμοηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου (+7.9%) και της βιομηχανίας ενέργειας (+1,6%). Κυρίως η αυτοκινητοβιομηχανία και η βιομηχανία εξαρτημάτων αυτοκινήτου συνέβαλλαν σε μεγάλο βαθμό στην θετική επίδοση του βιομηχανικού τομέα, παρουσιάζοντας αισθητά μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τον μέσο όρο για τη βιομηχανία. Πολύ καλές επιδόσεις σημειώνει επίσης, η υποδηματοποιία, η επιπλοποιία, η παραγωγή καλωδίων, οι ναυπηγικές και ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες. Εξέλιξη βιομηχανικής παραγωγής (ποσοστιαία μεταβολή) ,7-5,5 +5,5 +7,5 +2,4 +7,8 12

13 Η Ρουμανία από το 1990 έχει προσελκύσει σημαντικές Α.Ξ.Ε. στον βιομηχανικό τομέα της οικονομίας, ήτοι το 32% των συνολικών ΑΞΕ που ξεπερνούν τα 33 δισ. Ευρώ. Στην αυτοκινητοβιομηχανία αποτελεί τον 4 ο μεγαλύτερο παραγωγό στην Κεντρική Ανατ. Ευρώπη και τον 1 ο στην Ν.Α. Ευρώπη. Στους μεγάλους ξενους επενδυτές συγκαταλέγονται: Renault-Dacia, Ford, Daimler, Michelin, Bosch, Draxlmaier, Pirreli κ.α. Σημαντικές ξένες επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί και στον τομέα της Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, ύψους άνω των 7 δισ.ευρώ με την παρουσία σήμερα επιχειρήσεων στον ευρύτερο τομέα. Σημαντικοί επενδυτές: Microsoft, WIPRO, Oracle, IBM, Alcatel κ.α. Στον ναυπηγοκατασκευαστικό και επισκευαστικό τομέα δραστηριοποιούνται σήμερα περίπου 33 εταιρίες που ανέφεραν συνολικές πωλήσεις ύψους 812 εκ. Ευρώ το 2011 (Πηγή: DPPIS 2013). Οι κυριότεροι παίκτες στον τομέα αυτό είναι τα ναυπηγεία Daewoo- MangaliaHeavy Industries, STX OSV Tulcea, STX OSV Braila, Damen Shipyards Galati, Severnav, Shipyard Costanta και Orsova Shipyard. Στους σημαντικούς, παραδοσιακούς τομείς βιομηχανικής παραγωγής συγκαταλέγονται ο τομέας του επίπλου, του ενδύματος, η αγρο-βιομηχανία, η βιομηχανία τροφίμων κ.α. Η παραγωγικότητα της εργασίας στην βιομηχανία αυξήθηκε το 2013 κατά 7,1 σε σχέση με το 2012 και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνει, ωστόσο με χαμηλότερο ρυθμό. Ακόμη το Μοναδιαίο κόστος εργασίας μειώθηκε κατά τη περίοδο κατά -4,2%. Εκ του συνόλου των ρουμανικών εξαγωγών, το 76% είναι βιομηχανικά προϊόντα. Μεταξύ των κυριότερων εξαγώγιμων ρουμανικών προϊόντων, το 6,7% είναι αυτοκίνητα και μέρη αυτοκινήτων, το 5,9% είναι καλώδια και ηλεκτρικοί αγωγοί, το 3,5% έπιπλα από ξύλο, το 3,4% προϊόντα πετρελαιοειδή, το 2,4 % λάστιχα αυτοκινήτων και το 1,9% φάρμακα. Β.7 Ενέργεια Η πρώτη πηγή ενέγειας της χώρας είναι τα ορυκτά καύσιμα ακολουθούμενα από την υδροηλεκτρική ενέργεια. Η Ρουμανία διαθέτει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, αποθέματα άνθρακα και σημαντικές υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Καθώς πραγματοποιεί ωστόσο, εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ανέπτυξε ως εναλλακτική πηγή ενέργειας την πυρηνική, προσπαθώντας να μειώσει την εξάρτησή της αυτή. Έτσι η χώρα διαθέτει δύο πυρηνικούς αντιδραστήρες στην Cernavoda, που παρέχουν το ~20% της παραγωγής ηλεκτρισμού. Ως προς τις ανανεώσιμες πηγές είναι 10 η στην παραγωγή αιολικής ενέργειας στην Ευρ. Ένωση και έχει σημαντικές προοπτικές στην παραγωγή ενέργειας από βιομάζα (έως και TWh/έτος). Από τα τέλη 2011 πραγματοποιήθηκαν αξιόλογες ξένες επενδύσεις στην ανάπτυξη αιολικών και ηλιακών πάρκων που ανακόπηκαν λόγω αλλαγής της νομοθεσίας περί παροχής κινήτρων (πράσινα πιστοποιητικά) που εισήχθη τον Μάϊο Η παραγωγή ηλεκτρισμού κυριαρχείται από μεγάλες κρατικές εταιρίες όπως οι Hidroelectrica (ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρισμού), Termoelectrica (με θυγατρικές τις Termoserv Costanta, Galati, Bucuresti, Deva, Turceni, 13

14 Rovinari, Craiova και Mures) και Nuclearelectrica (Cernavoda Nuclear Power Plant 1,2). Λειτουργούν επίσης ιδιωτικά ορυχεία και διυλιστήρια. Η παραγωγή ηλεκτρισμού στη Ρουμανία το 2013 προέρχονταν από : 1. Μη ανανεώσιμες πηγές 62.42%, ως εξής: 27.25% - άνθρακας 19.61% - πυρηνική ενέργεια 14.35% - φυσικό αέριο 1.21% - άλλες συμβατικές πηγές 2. Ανανεώσιμες πηγές ενέγειας : 37.58%, ως εξής 27.36% - υδροηλεκτρική 8.94% - αιολική 0.85% - ηλιακή 0.37% - βιομάζα 0.05% - άλλες Β.8 Υποδομές του τομέα Μεταφορών Λόγω του αργού ρυθμού κατασκευής σύγχρονων υποδομών του τομέα μεταφορών που παρατηρείται, η Ρουμανία υπολοίπεται σημαντικά στον τομέα αυτό σε σχέση με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα. Το οδικό δίκτυο της χώρας έχει μήκος χλμ. Οι εθνικοί οδοί καλύπτουν περί τα χλμ. Διαθέτει ακόμη εκτενές δίκτυο μικρότερων επαρχιακών δρόμων. Η Ρουμανία διαθέτει σήμερα μόνον 600 χλμ. αυτοκινητοδρόμων. Οι εθνικές οδοί έχουν τμηματικώς αναμορφωθεί (6.263 χλμ. ). Οι σιδηροδρομικές υποδομές, με χλμ. σιδηροδρομμικών γραμμών απαιτούν επίσης ευρεία αναβάθμιση. Οι αεροπορικές υποδομές ανταποκρίνονται περισσότερο στα Ευρ. δεδομένα καθώς δόθηκε προτεραιότητα στον εκσυγχρονισμό τους προκειμένου να πληρούν τις τεχνικές προϋποθέσεις για την επιδιωκόμενη είσοδο της χώρας στο Schengen. Σήμερα η Ρουμανία διαθέτει 16 διεθνή αεροδρόμια, αριθμός σχετικά μικρός για την έκταση της χώρας, καθώς και 3 ελικοδρόμια. Ως προς τις υδάτινες οδούς, με μήκος 1.731χλμ., η Ρουμανία κατατάσσεται 12 η στη Ευρώπη, με το 30% του Δούναβη να διασχίζει ρουμανικά εδάφη. Η Ρουμανία διαθέτει σημαντικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα, δηλ, τον μεγάλο λιμένα της Κωστάντζας, την Μαγκάλια και την Midia, καθώς και τα λιμάνια του Δούναβη Braila, Galati κ.α. Η κατασκευή μεγάλων έργων μεταφορών μέσω Σύμπραξης Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα- ΣΔΙΤ αποτελεί προτεραιότητα για τις ρουμανικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, ωστόσο καθυστερεί παρότι έχει ανακοινωθεί η κατασκευή σημαντικών έργων. Υπενθυμίζεται ότι, στις ανακοινώθηκε η ανάθεση της κατασκευής του μεγάλου έργου του αυτοκινητοδρόμου Comarnic Brasov μήκους 58χλμ στην κοινοπραξία Vinci (Γαλλία) - Strabag (Αυστρία) Aktor (Ελλάδα). 14

15 Το νέο Τμήμα Έργων Υποδομών, Ξένων Επενδύσεων, Συμπράξεων Ιδιωτικού Δημόσιου Τομέα και Προώθησης Εξαγωγών ( Department for Infrastructure Projects, Foreign Investments, Public- Private Partnership and Export Promotion) με επικεφαλής Υφυπουργό, υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό και έχει την ευθύνη να προάγει τα μεγάλα έργα υποδομής το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των οποίων έχει παρουσιάσει σοβαρές καθυστερήσεις κατά το παρελθόν - και να προσελκύσει άμεσες ξένες επενδύσεις. Η υιοθέτηση ενός νέου νόμου περί Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (Publi c- Private Partnership-ΡΡΡ) που να αντικαταστήσει τον Νόμο 178/2010, αποτελεί προτεραιότητα για τη ρουμανική κυβέρνηση, καθώς ο τελευταίος δεν ανταποκρίνονταν στις ισχύουσες οικονομικές και νομικές συνθήκες, παρ ότι τροποποιήθηκε δύο φορές ώστε να προσεγγίσει τις κοινοτικές αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις. Στις αρχές 2014 συστάθηκε και Οne-Stop-Shop, με σκοπό την παροχή στήριξης και απαραίτητης πληροφόρησης και κατευθύνσεων σε ενδιαφερόμενους ξένους επενδυτές, στο πλαίσιο του ως άνω τμήματος. Καθώς το 2014 είναι εκλογικό έτος, δεν αναμένεται άμεσα (εντός 2014) αξιόλογη πρόοδος στον τομέα κατασκευής μεγάλων έργων υποδομής. Β.9 Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις To 2013 sημαντική βελτίωση σημειώθηκε σε ένα καίριο τομέα οικονομικής πολιτικής, που παρουσίαζε υστέρηση, εκείνον της απορρόφησης των κοινοτικών πόρων. Κατά το 2013, βελτιώθηκε σημαντικά ο ρυθμός απορρόφησης ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων από κάτω του 15% το 2012, σε ~35% το Το Υπουργείο Ευρωπαϊκών Πόρων από τη σύστασή του επέτυχε την αποδέσμευση των επιχειρησιακών προγραμμάτων και επανεκκίνηση της διαδικασίας πληρωμών των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Σύγκλισης. H αύξηση της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων για τη προγραμματική περίοδο ανήλθε, από 14,92% το 2012, σε 34,77% σήμερα, δηλ. αύξηση κατά ~130%. Παρά τη θετική αυτή εξέλιξη, η Ρουμανία εξακολουθεί να καταλαμβάνει την τελευταία θέση ως προς τους ρυθμούς απορρόφησης κοινοτικών πόρων. Οι διαθέσιμοι Πόροι των Ευρ. Διαρθρωτικών Ταμείων έχουν ως εξής: Προγραμματική Περίοδος : 20 δισ. Ευρώ Προγραμματική Περίοδος : 22 δισ. Ευρώ Σε αυτά προστίθενται οι πόροι της Κ.Α.Π. για τη γεωργία (περίπου 13,5 δισ.και 17,5 δισ.ευρώ αντιστοίχως κατά τις δύο προγραμματικές περιόδους). Στις προτεραιότητες του Υπουργείου Ευρωπαϊκών Πόρων για το επόμενο διάστημα συγκαταλέγονται : -Έμφαση στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και στο πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών και των προαπαιτούμενων δικαιολογητικών. -Προτεραιότητα στην υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος. 15

16 Ως προς τα οργανωτικά θέματα, από 1 ης Μαρτίου 2014 οι διαχειριστικές αρχές που υπάγονταν στα Υπουργεία Οικονομίας και Εργασίας εντάχθηκαν στο Υπουργείο Ευρωπαϊκών Πόρων με σκοπό τον καλύτερο συντονισμό. Εκτός του Υπουργείου παραμένουν οι μόνον οι διαχειριστικές αρχές των Υπουργείων Γεωργίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Β.10 Ιδιωτικοποιήσεις Στο πλαίσιο του Προγράμματος σταθεροποίησης της οικονομίας με το ΔΝΤ την Ευρ. Επιτροπή και την Παγκόσμια Τραπεζα έχει συμφωνηθεί: -Η πώληση του πλειοψηφικού μετοχικού κεφαλαίου στον τομέα των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών, δηλ. της εταιρίας CFR MARFA, σε στρατηγικό επενδυτή. -Η προσφορά μετοχών μέσω του χρηματιστηρίου θα συνεχισθεί για την εταιρία TRANSGAZ και HIDROELECTRICA που σήμερα η τελευταία είναι σε διαδικασία εξυγίανσης. -Συμφωνήθηκε η θέση της χημικής κρατικής βιομηχανίας OLTCHIM σε διαδικασία εξυγίανσης. -Η ιδιωτικοποίηση της ROMGAZ μέσω Χρηματιστηρίου (ΙΡΟ). Η τελευταία αποτελεί και την πλέον επιτυχή διαδικασία ιδιωτικοποίησης κρατικής εταιρίας και ενδεχομένως πρότυπο για άλλες ιδιωτικοποιήσεις. Εντός του 2013 το κράτος μείωσε το ποσοστό του στην εταιρία από 85% σε 70% μέσω διαδικασίας ταυτόχρονης διαπραγμάτευση (dual listing) μετοχών της στο Χρηματιστήριο Βουκουρεστίου και Λονδίνου (μέσω GDRs). Στην διαδικασία συμμετείχε και η ΕΒRD η οποία επένδυσε 50 εκατ. για την απόκτηση 1,9% των μετοχών της ROMGAZ. Η εν λόγω διαδικασία ιδιωτικοποίησης επαναλήφθηκε το Η τοποθέτηση διοικητικών συμβουλίων και managers από τον ιδιωτικό τομέα στις δημόσιες επιχειρήσεις. -Προωθείται η απελευθέρωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου με παραλληλα μέτρα που θα ληφθούν για την προστασία των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων (νοικοκυριών). Β.11 Τραπεζικός τομέας Το 2013 στο ρουμανικό τραπεζικό σύστημα λειτουργούσαν 41 πιστωτικά ιδρύματα (από 40 το 2012 και 42 το 2011) εκ των οποίων οι 36 είναι τράπεζες ξένου κεφαλαίου και οι 5 ρουμανικών κεφαλαίων. Στις ξένες τράπεζες αντιστοιχεί το 90,8% του συνολικού ενεργητικού του ρουμανικού τραπεζικού συστήματος και στις 5 μεγαλύτερες τράπεζες το 54 % του συνολικού ενεργητικού (Πηγή: BNR, Αυγ.2013). Τα στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών ρουμανικού κεφαλαίου μειώθηκαν κατά το ήμισυ το 2013 σε σχέση με το Οι αυστριακές τράπεζες κατέχουν μερίδιο αγοράς 38%, οι γαλλικές 13,2% και οι ελληνικές 12,4%. Ως προς το κεφάλαιο, οι ελληνικές παρέμεναν τον Αύγουστο 2013 στην πρώτη θέση στο ρουμανικό τραπεζικό σύστημα με μερίδιο 20,6% και ελαφρώς πτωτική τάση, οι αυστριακές με μερίδιο 20,3% και οι εγχωρίου κεφαλάιου με μερίδιο 21,1%. Το ρουμανικό τραπεζικό σύστημα χαρακτηρίζεται από καλή κεφαλαιοποίηση, με την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών να ξεπερνά το κατώφλι του 10% που προτείνει η 16

17 Κεντρική Τράπεζα Ρουμανίας-BNR, ενώ ο μέσος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας διαμορφώνεται στο 15%. Τον Ιανουάριο 2014 η BNR προχώρησε σε μείωση των απαιτήσεων ελάχιστων αποθεματικών σε εθνικό νόμισμα (λέι), από 15% σε 12% και σε ξένο νόμισμα από 20% σε 18%, προκειμένου να προσσεγγίσει τα επίπεδα της ΕΚΤ και να υποστηρίξει το δανεισμό την χρηματοδότηση τς οικονομικής δραστηριότητας. Η πτώση του πληθωρισμού επέτρεψε στην BNR να μειώσει το κεντρικό επιτόκιο δανεισμού της οικονομίας σε 3,5% από τις (συνολικά κατά 675 μονάδες βάσης σε σχέση με τον Φεβρ.2009). Σαν αποτέλεσμα τα τρέχοντα επιτόκια καθώς και τα επιτόκια δανεισμού και καταθέσεων για μη τραπεζικούς πελάτες κινούνται στα επίπεδα της ευρύτερης περιοχής. Το 2013 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (non performing loans-npl) εξακολούθησαν να αυξάνονται αλλά με χαμηλότερο ρυθμό και ανέρχονται σε 44,5 δισ. RON, παρουσιάζοντας ωστόσο υψηλό βαθμό κάλυψης. Σύμφωνα με στοιχεία της BNR, οι ξένες τράπεζες που συμμετέχουν στην Πρωτοβουλία της Βιέννης περί διατήρησης της εκθεσής τους στη Ρουμανική αγορά (Μάρτιος 2009), μείωσαν την έκθεσή τους στη Ρουμανία κατά 20% το διάστημα μεταξύ Μαρτίου 2009 Μαρτίου Η μείωση της έκθεσης των ξένων τραπεζών είχε ωστόσο, κάποια θετική επιδραση στο εξωτερικό χρέος. Η Ρουμανία προτίθεται να ενταχθεί στη Τραπεζική Ένωση και τη ζώνη του Ευρώ, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν. Τον Απρίλιο 2014 η κυβέρνηση, δια του Υφυπουργού Οικονομικών, ανακοίνωσε ως στόχο την ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη το 2019, δεδομένης και της πλήρωσης ήδη των κριτηρίων του Μάαστριχτ, με εξαίρεση αυτό του πληθωρισμού. Β.12 Εξωτερικό Εμπόριο Ρουμανίας Στο πλαίσιο του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, σταθεροποίησης των μακροοικονομικών μεγεθών και μείωσης των διαρθρωτικών ελλειμμάτων που ακολουθήθηκε από το 2009, η Ρουμανία επέτυχε να αυξήσει τις εξαγωγές της και να μειώσει σημαντικά το εμπορικό της έλλειμμα. Το 2013 αυτό περιορίστηκε κατά -41% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών σε 1,1% του ΑΕΠ το ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ Μεταβολή Εκ.Ευρώ / 2012 Ρουμανικές Εξαγωγές , ,2 10,0% Ρουμανικές Εισαγωγές , ,1 1,0% Όγκος εμπορίου , ,3 5,1% Εμπορικό Ισοζύγιο , ,9-41,0% Πηγή: Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής Ρουμανίας INS, International Trade Bulletin 12/

18 Χώρα ΡΟΥΜΑΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ 2013 ΠΡΩΤΕΣ 20 ΧΩΡΕΣ ΠΕΛΑΤΕΣ Ρουμανικές Εξαγωγές εκ.ευρώ Βαρύτητα ως προς το σύνολο των ρουμανικών εξαγωγών Ποσοστιαία μεταβολή σε σχέση με το 2012 Συνολικές Εξαγωγές ,2 10,0% 1 Γερμανία 9.200,3 18,6% 9,4% 2 Ιταλία 5.698,7 11,5% 4,8% 3 Γαλλία 3.357,8 6,8% 6,7% 4 Τουρκία 2.545,2 5,1% 3,4% 5 Ουγγαρία 2.451,5 4,9% 1,7% 6 Ηνωμένο Βασίλειο 2.032,3 4,1% 25,4% 7 Βουλγαρία 1.697,2 3,4% -2,0% 8 Ολλανδία 1.538,1 3,1% 20,2% 9 Ρωσία 1.381,8 2,8% 31,3% 10 Ισπανία 1.207,4 2,4% 9,0% 11 Αυστρία 1.177,1 2,4% 14,4% 12 Πολωνία 1.170,7 2,4% 8,1% 13 Τσεχία 987,5 2,0% 22,6% 14 Ουκρανία 963,5 1,9% 14,5% 15 Βέλγιο 933,7 1,9% 18,7% 16 Σλοβακία 843,5 1,7% 3,5% 17 Η.Π.Α. 825,1 1,7% -3,9% 18 Μολδαβία 713,4 1,4% 16,9% 19 Ελλάδα 504,5 1,2% 10,9% 20 Νορβηγία 595,7 1,2% 50,8% Πηγή: Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής Ρουμανίας (INS), International Trade Statistics 12/2013 ΡΟΥΜΑΝΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 2013 ΠΡΩΤΕΣ 20 ΧΩΡΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ Βαρύτητα ως Ρουμανικές προς το Εισαγωγές Χώρα σύνολο των ρουμανικών εκ.ευρώ εισαγωγών Ποσοστιαία μεταβολή σε σχέση με το 2012 Συνολικές Εισαγωγές 55268,1 1,0% 1 Γερμανία ,7 18,6% 8,1% 2 Ιταλία 6.071,4 11,0% 1,4% 3 Ουγγαρία 4.553,7 8,2% -7,4% 4 Γαλλία 3.170,9 5,7% 2,6% 5 Πολωνία 2.457,4 4,4% 5,4% 6 Ρωσία 2.358,8 4,3% -1,4% 7 Αυστρία 2.208,0 4,0% -3,3% 18

19 8 Ολλανδία 2.035,9 3,7% 6,2% 9 Κίνα 1.968,5 3,6% -6,0% 10 Τουρκία 1.869,1 3,4% 1,5% 11 Καζακστάν 1.786,2 3,2% -21,5% 12 Βουλγαρία 1.524,3 2,8% -0,5% 13 Τσεχία 1.497,1 2,7% 11,6% 14 Ισπανία 1.298,8 2,4% -0,1% 15 Σλοβακία 1.265,6 2,3% 18,1% 16 Ηνωμένο Βασίλειο 1.253,2 2,3% -4,2% 17 Βέλγιο 1.215,4 2,2% 8,2% 18 Η.Π.Α. 625,6 1,1% -23,5% 19 Ελλάδα 604,3 1,1% 6,3% 20 Δανία 576,0 1,0% 131,0% Πηγή: Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής Ρουμανίας (INS), International Trade Statistics 12/2013 Οπως παρατηρείται, η Ελλάδα το 2013 βρίσκεται στην 19 η θέση τόσο ως προμηθεύτρια χώρα της Ρουμανίας, όσο και ως πελάτης ρουμανικών προϊόντων. Μεταξύ των σημαντικότερων προμηθευτριών χώρων της Ρουμανίας, η Ελλάδα καταλάμβανε το 2010 την 18 η θέση, το 2011 την 20 η και το 2012 την 19 η. Σαν χώρα πελάτης ρουμανικών προϊόντων βρίσκονταν το 2010 στην 15 η θέση, το 2011 στην 19 η και το 2012 στην 20 η. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ: ΟΙ ΕΛΛΗΝΟ-ΡΟΥΜΑΝΙΚΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Γ.1 Διμερές Θεσμικό Οικονομικό Πλαίσιο Το διμερές θεσμικό οικονομικό πλαίσιο καλύπτει ευρύτατο φάσμα τομέων συνεργασίας. Οι κυριότερες από τις διμερείς συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος Ρουμανίας είναι οι κάτωθι: Σύμβαση για την Αποφυγή Διπλής Φορολογίας σχετικά με τους Φόρους Εισοδήματος και Κεφαλαίου. (Ισχύει από ). Συμφωνία Απαλλαγής Διπλής Φορολογίας εξ Αεροπορικών Κερδών (Ισχύει από ). Συμφωνία Απαλλαγής Διπλής Φορολογίας Ναυτιλίας, Αεροπορικών Κερδών (Ισχύει από ). Συμφωνία για την Προώθηση και την Αμοιβαία Προστασία των Επενδύσεων (Ισχύει από ), Συμφωνία για συνεργασία στον τομέα του τουρισμού (Ισχύει από ). Συμφωνία περί Τακτικών Εμπορικών Αεροπορικών Μεταφορών (Ισχύει από ). Συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ρουμανίας για τη Συνεργασία και Αμοιβαία Διοικητική Συνδρομή μεταξύ των Τελωνιακών τους Διοικήσεων (Ισχύει από ). Συμφωνία Συνεργασίας στον τομέα Ενέργειας (Ισχύει από ). Μνημόνιο συνεργασίας στον Αγροτικό τομέα υπεγράφη από ΥΠΕΞ δύο χωρών σε 19

20 πλαίσιο επισήμου επισκέψεως κ. Π.τ.Δ. στη Ρουμανία ( ) και έχει τεθεί σε ισχύ από τον Ιούνιο του Προωθείται συνεργασία ΕΘΙΑΓΕ με ομόλογό του ρουμανικό φορέα και μεικτές επιχειρήσεις σε τομέα βιοκαλλιεργειών. Γ.2 Διμερείς εμπορικές ανταλλαγές Ελλάδος-Ρουμανίας Το 2013 το διμερές εμπόριο Ελλάδος -Ρουμανίας παρουσιάζει νέα δυναμική, με αύξηση του όγκου εμπορίου κατά 8,2%, και ειδικότερα με τις ελληνικές εξαγωγές να σημειώνουν αύξηση κατά 6,3% και τις ρουμανικές εξαγωγές προς τη χώρα μας αύξηση κατά 10,5%, σύμφωνα με τα ρουμανικά στατιστικά στοιχεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, παρατηρείται η ίδια τάση, με αύξηση των ελληνικών και των ρουμανικών εξαγωγών κατά 4,57% και 7,29% αντιστοίχως και αύξηση του όγκου εμπορίου κατά 5,52%. Η χώρα μας φαίνεται να διατηρεί αξιόλογο εμπορικό πλεόνασμα (στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ). Παραθέτουμε κατωτέρω στατιστικά στοιχεία για την πορεία του διμερούς εμπορίου μεταξύ Ελλάδος και Ρουμανίας έτους 2013, με βάση τα διαθέσιμα στο Γραφείο μας στοιχεία τόσο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) όσο και του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικών της Ρουμανίας (INS). Εμπορικές ανταλλαγές Ελλάδος Ρουμανίας κατά τα έτη Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ Εκ.Ευρώ Μεταβολή 2013 / 2012 Ελληνικές Εξαγωγές προς Ρουμανία ,57% Ελληνικές Εισαγωγές από Ρουμανία ,66% Όγκος εμπορίου ,52% Εμπορικό Ισοζύγιο Πηγή: Αναθεωρημένα στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ., Μάρτιος 2014 Εξέλιξη εμπορικών ανταλλαγών Ελλάδος Ρουμανίας κατά τα έτη Σύμφωνα με τα στοιχεία του INS Εκ.Ευρώ Ελληνικές Εξαγωγές προς Ρουμανία Ελληνικές Εισαγωγές από Ρουμανία Όγκος εμπορίου Εμπορικό Ισοζύγιο