Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Ι Α Κ Ο Σ Φ Ο Ρ Ε Α Σ Γ Ι Α ΤΑ Τ Ζ Ο Υ Μ Ε Ρ Κ Α

Transcript

1 Τ Ρ Ι Μ Η Ν Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Τ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Τ Η Σ Α Δ Ε Λ Φ Ο Τ Η Τ Α Σ Σ Κ Ο Υ Π Α Σ - Α Ρ Τ Α Σ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΧΡΟΝΟΣ 20ος. ΑΡΙΘΜ. ΦΥΛΛΟΥ 77. Χριστοφή 18, Νέο Φάληρο. Συντάσσεται από το διοικητικό Συμβούλιο Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Ι Α Κ Ο Σ Φ Ο Ρ Ε Α Σ Γ Ι Α ΤΑ Τ Ζ Ο Υ Μ Ε Ρ Κ Α Πολύς λόγος γίνεται από ευαισθητοποιημένους συντοπίτες της ευρύτερης περιοχής των ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ για την υποβάθμιση μιας τόσο εκτεταμένης και μοναδικής σε συγκριτικά πλεονεκτήματα, από πλευράς φυσικού περιβάλλοντος, ορεινής ζώνης. Χωρίς μέχρι σήμερα να φαίνεται στον ορίζοντα κάτι το θετικό. Ούτε καν για την πρόληψη διαφαινόμενων βλαπτικών παρεμβάσεων. Σε αντιστάθμισμα μάλιστα της ολοένα συρρικνούμενης πληθυσμιακά περιοχής μας, κάποιοι παράγοντες φαίνεται να κερδίζουν συνεχώς έδαφος στην προσπάθεια να ευνοούνται επενδύσεις, όπως η προώθηση υδροηλεκτρικών έργων, που πλήττουν καίρια την αειφορία των φυσικών πόρων. Πώς διαγράφεται, λοιπόν, το μέλλον των Τζουμέρκων; Στο φύλλο αυτό επιχειρείται να παραθέσουμε ορισμένα από τα στοιχεία εκείνα που μας δίνουν κάποιες προοπτικές. Μήπως καταστεί πια σαφές τι απομένει να γίνει, εάν θέλουμε να έχουμε κάποτε τα Τζουμέρκα που μας αξίζουν. Θα πρέπει πρώτα να τονισθεί ότι μας χρειάζεται, για το σκοπό αυτό, η σύσταση και αποτελεσματική λειτουργία ενός αναπτυξιακού φορέα για τα Τζουμέρκα. Άρα, προέχει να δούμε αν γίνεται κάτι προς αυτή την κατεύθυνση. Όχι μόνο σε ό,τι αφορά τα Τζουμέρκα αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου. Ένας τέτοιος φορέας είναι η Εταιρεία Ανάπτυξης Αμβρακικού, γνωστή ως ΕΤ.ΑΝ.ΑΜ., που ενώ ιδρύθηκε για να επιβλέπει την πραγματοποίηση της Προγραμματικής Σύμβασης του 1985 για τον Αμβρακικό, μετασχηματίστηκε ουσιαστικά σε Αναπτυξιακή Εταιρεία Πρέβεζας-Άρτας (διαχειρίζεται κοινοτικά προγράμματα, όπως το γνωστό LEADER +), σε αντιστάθμισμα της Αναπτυξιακής Εταιρείας «ΗΠΕΙΡΟΣ» που έχει χώρο δράσης τους νομούς Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια άξια λόγου κινητικότητα που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό για την εφαρμογή ενός προγράμματος οικονομικής ανάπτυξης στη Βόρεια και Κεντρική Πίνδο. Μέσα από τη σύσταση αντίστοιχου Φορέα Διαχείρισης που θα εκπονήσει και θα υλοποιήσει ολοκληρωμένο πρόγραμμα βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής, με τη συμμετοχή και συνεργασία των Νομαρχιών Ιωαννίνων, Γρεβενών, Τρικάλων και Καστοριάς. Το εγχείρημα αναμένεται να υποστηριχθεί οικονομικά από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, καθώς και από ιδιωτικά κεφάλαια. Οι συσκέψεις των πολιτειακών παραγόντων έχουν προχωρήσει τόσο πολύ, ώστε να αναμένεται η -εκτός απροόπτου- έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, για την έναρξη υλοποίησης του προγράμματος. Οι παρεμβάσεις και οι δράσεις προβλέπεται να γίνουν με κοινό σχεδιασμό για όλη την περιοχή. Θα προηγηθούν μέτρα για έργα βασικών υποδομών στον ορεινό όγκο (π.χ. δρόμοι) και θα ακολουθήσουν άλλα που αφορούν μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (π.χ. πέτρινα γεφύρια), χωρίς να διαταραχθεί το φυσικό περιβάλλον, ενώ θα δοθεί προτεραιότητα σε δράσεις όπως ο αγροτοτουρισμός. Μια από τις επιδιώξεις είναι να μπορεί κάποιος να οργανώσει τις διακοπές του ξεκινώντας από τον ορεινό όγκο του Γράμμου και να καταλήξει στα Τζουμέρκα. Η περιοχή περιλαμβάνει δύο Εθνικούς Δρυμούς, έντεκα καταφύγια άγριας ζωής, επτά περιοχές του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000» και πλήθος παραδοσιακών οικισμών. Στις τελικές ρυθμίσεις -σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «ΗΠΕΙΡΟΣ» (25-26/9/2004)- ο ορεινός όγκος της Βόρειας Πίνδου χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο και καθορίζονται οι όροι που αφορούν δραστηριότητες, όπως η κτηνοτροφία, η γεωργία, η δασοκομία, η διαχείριση των δασών, η μεταποίηση τοπικών προϊόντων κ.ά. Ας σημειωθεί επίσης, σε ό,τι αφορά τις στοχεύσεις του φορέα αυτού, ότι δεν επιτρέπεται: η χωροθέτηση μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων και ξενοδοχειακών μονάδων, μεγάλων πτηνοτροφικών μονάδων, καθώς και των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων. Ωστόσο, αρνητικές εντυπώσεις και έντονες αντιδράσεις προκάλεσε το γεγονός ότι από το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα για τη Βόρεια και Κεντρική Πίνδο απουσιάζει ο Νομός της Άρτας! Φανταστείτε δηλαδή να ενταχθούν σε κάποια δράση τα Πράμαντα (ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων) και να είναι εκτός προγράμματος τα Άγναντα, οι Μελισσουργοί, το Βουργαρέλι ή τα Θεοδώριανα, που ανήκουν στο νομό Άρτας. Τι θα μπορούσε λοιπόν να γίνει, μπροστά σ ένα τόσο μεγάλο κενό; Καλά θα ήταν να είχαν περιληφθεί και τα Τζουμέρκα (συνεπώς και ο Νομός Άρτας) στο σχεδιαζόμενο πρόγραμμα για τη Βόρεια και Κεντρική Πίνδο. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, προβάλλει σαν επιτακτική η ανάγκη να υλοποιηθεί άμεσα η δημιουργία ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΦΟΡΕΑ ΓΙΑ ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ, στα πλαίσια σχετικής μελέτης του Ο.Ο.Σ.Α. για την περιοχή μας. Το τελευταίο τρίμηνο του 2000, ο πρέσβυς της χώρας μας στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) καθηγητής Σπύρος Λιούκας απ τα Θεοδώριανα, υποστηριζόμενος από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ και τη Δ/νση Χωρικής Παρακολούθησης του Ο.Ο.Σ.Α. ανέλαβε την πρωτοβουλία να προωθήσει την εκπόνηση μιας έκθεσης-μελέτης για τα Τζουμέρκα. Η Υπηρεσία Χωρικής Ανάπτυξης του Ο.Ο.Σ.Α. εκπόνησε τελικά μια έκθεση-μελέτη και την υπέβαλε για έγκριση στην Ομάδα Εργασίας για τη Χωρική Πολιτική των αγροτικών περιοχών. Αν και τα πορίσματα της έκθεσης έγιναν δημοσίως γνωστά και απασχόλησαν κάμποσες τοπικές συνδιασκέψεις, δυστυχώς έως σήμερα δεν ήταν δυνατή η πραγματοποίηση και η εφαρμογή των συμπερασμάτων από την Πολιτεία και τους τοπικούς φορείς. Η σύσταση ενός ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΎ ΦΟΡΈΑ για τα Τζουμέρκα, με ευθύνη της Πολιτείας, με επιστημονικό προσωπικό και με συμμετοχή εκπροσώπων μαζικών φορέων (όπως Ομοσπονδίας Τζουμερκιωτών, Ο.Τ.Α., Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης κ.λπ.) θα έπρεπε να αποτελεί σημείο αναφοράς ή πρωταρχικό βήμα για την εφαρμογή και υλοποίηση της Έκθεσης του Ο.Ο.Σ.Α. για τα Τζουμέρκα. Η συγκρότησή του θα μπορούσε να στοχεύει στο συντονισμό και στη διαχείριση αναπτυξιακών προγραμμάτων, συμβάλλοντας στην άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. Τα οφέλη θα είναι τεράστια για τους κατοίκους της περιοχής, καθώς θα διευρύνονται οι ευκαιρίες ανάπτυξης, θα δίνεται έμφαση στις υποδομές, θα λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα γεωγραφικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά της, θα ενισχύονται οι πρωτοβουλίες για την παραγωγή τοπικών προϊόντων και τη σύσταση αγροτουριστικών μονάδων και θα αναδεικνύεται η πολιτιστική μας κληρονομιά με σεβασμό στο περιβάλλον, διασφαλίζοντας την αειφορία των φυσικών πόρων. Κυρίαρχο ζήτημα για τη βιωσιμότητα ενός τέτοιου φορέα είναι η διασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε, αποκτώντας οικονομική αυτοτέλεια, να λειτουργεί αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση προβλημάτων. Σημαντική θεωρούμε ακόμη την ενημέρωση των πολιτών για το πώς μπορούν οι ίδιοι να συμμετάσχουν στα προγράμματα αυτά, καθώς και τον καθορισμό διαφανών κριτηρίων επιλογής τους. Τέλος, θα ήταν σκόπιμο να δημιουργηθεί και ένας κεντρικός, αυτόνομος φορέας, σε επίπεδο Περιφέρειας Ηπείρου που να συντονίζει τις επιμέρους δράσεις των κατά τόπους φορέων. Π Ρ Ο Σ ΤΑ Σ Ι Α Π Ε Ρ Ι Β Α Λ ΛΟ Ν ΤΟ Σ : Ώ ΡΑ Μ Η Δ Ε Ν Κάπου νεκρά πουλιά στη λίμνη Κορώνεια. Εικόνες που καθρεπτίζουν την αδιαφορία των «αρμόδιων» φορέων για την προστασία του περιβάλλοντος. Λίμνη Κορώνεια. Εικόνες που προκαλούν θλίψη. Και να σκεφθεί κανείς ότι η λίμνη αυτή είχε συμπεριληφθεί προ 20ετίας περίπου, στις προστατευόμενες περιοχές από τη συνθήκη Ραμσάρ, ενώ σήμερα τελεί υπό την αιγίδα του προγράμματος «Νατουρα», με τους χαρακτηρισμούς: «περιοχή ειδικής προστασίας» και «ειδικά προστατευόμενη περιοχή». Τα, σχεδόν, νεκρά πουλιά και τα εκατοντάδες νεκρά ψάρια στις όχθες κάθε άλλο παρά προστατευόμενη περιοχή θυμίζουν. Τα αίτια του τραγικού συμβάντος δεν έχουν ακόμη τεκμηριωθεί. Δείγματα νερού, ψαριών και πουλιών στάλθηκαν σε εξειδικευμένο εργαστήριο της Μ. Βρεττανίας για να λυθεί το μυστήριο αυτής της καταστροφής. Επιστήμονες του Α.Π.Θ. κάνουν λόγο για ραγδαία αύξηση των πλακτογκτονικών οργανισμών. Το παράδοξο όμως της υπόθεσης είναι ότι για τρεις περίπου μήνες υπήρχαν σαφή δείγματα για τοξική ρύπανση της λίμνης, χωρίς ωστόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες να λειτουργήσουν για την αποτροπή της καταστροφής. Άλλη περίπτωση αδιαφορίας των κάθε λογής αρμοδίων είναι η παντελής έλλειψη ελέγχου λειτουργίας εργοστασίων, βιομηχανιών και βιοτεχνιών. Ασύδοτοι εργοστασιάρχες αδιαφορούν για την καταστροφή που προκαλούν. Βιολογικοί καθαρισμοί που δεν λειτουργούν, λύματα που πέφτουν ή εναποτίθενται σε λίμνες, ποτάμια και ρέματα είναι συχνό φαινόμενο. Τελευταία περίπτωση ο Πηνειός. Το ποτάμι που ξεβράζει ψάρια. Σ αυτή την περίπτωση, εκτός απ την καταστροφή στο ποτάμι (χιλιάδες ψάρια νεκρά), τα λύματα, μέσω των νερών, «πέρασαν» στις καλλιέργειες, στα προϊόντα και από εκεί στη διατροφική αλυσίδα. Ακόμη οι επιστήμονες μιλούν για επικίνδυνα-μολυσμένα νερά σε πάμπολες περιοχές της χώρας μας. Και δεν μιλούν αόριστα. Συγκεκριμένες έρευνες και σε περιοχές της Ηπείρου έδειξαν την ύπαρξη του προβλήματος, Πρόσφατα μάλιστα διαβάσαμε στον ημερήσιο Αθηναϊκό τύπο για έρευνα της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Τα αποτελέσματα (συνέχεια στη σελίδα 5) 1

2 Μετά την Ολυμπιάδα τι; Δεν υπάρχουν και άλλοι, υψηλής εθνικής προτεραιότητας, στρατηγικοί στόχοι; Η αυτάρεσκη πάντως επίκληση της επιτυχίας δεν αρκεί και η κατάχρηση αυτής της επίκλησης μας μειώνει πολύ. Δείχνει σαν να πετύχαμε κάτι για το οποίο είμαστε ελλειμματικοί. Σαν τα μικρά παιδιά που κομπορρημονούν για κάτι που είναι μόνο στις δυνατότητες των μεγάλων. Έστω κι αν είμαστε η πιο μικρή χώρα που διοργάνωσε ποτέ στη νεότερη ιστορία Ολυμπιακούς Αγώνες. Έπαινοι ανήκουν σε όλους όσοι συνέβαλαν σ αυτή την επιτυχία. Στους διοργανωτές, τους αθλητικούς παράγοντες και τους ίδιους τους αθλητές μας. Στους διάφορους κρατικούς φορείς και ιδιαίτερα στους συντελεστές της εξασφάλισης υποδειγματικού κλίματος ασφάλειας, ευταξίας και διευκόλυνσης στην πρόσβαση και διακίνηση του κοινού σε αγωνιστικούς χώρους, καθ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών αγώνων. Και με τους εθελοντές να αναδεικνύουν στην πράξη το μέγεθος μιας τέτοιας συνεισφοράς όσο ποτέ άλλοτε με την πηγαία, ανιδιοτελή όσο και ουσιώδη συνεισφορά, την άψογη συμπεριφορά, την υποδειγματική στάση τους. Και με το φίλαθλο κόσμο να αγκαλιάζει το αθλητικό ιδεώδες με την αθρόα προσέλευση στους αγωνιστικούς χώρους. Αν όμως κάτι τιμά ιδιαίτερα τους συντελεστές μιας τόσο μεγάλης επιτυχίας είναι και το γεγονός ότι δεν ήταν αυτοί, μετά τους αγώνες, των οποίων πήραν τα μυαλά τους αέρα. Άλλοι προκάλεσαν την όποια καταχρηστική ευφορία. Οι συντελεστές της επιτυχίας κράτησαν στο σύνολό τους χαμηλούς τόνους. Σαν απόρροια σοβαρότητας και προσγείωσης στην πραγματικότητα. Όπως αρμόζει στα πρόσωπα όσων συνεισφέρουν από κοινού στην επίτευξη ενός εθνικού στόχου. Πόσο μάλλον όταν αυτός, όπως στην περίπτωσή μας -πριν καν μας ανατεθεί η διοργάνωση της Ολυμπιάδας- είχε αναχθεί σε πρώτου μεγέθους εθνική προτεραιότητα. Και μάλιστα σε μια χώρα μικρή, αλλά με τόσο λαμπρή μακραίωνη ιστορία. Καθώς το Ολυμπιακό ιδεώδες, το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο.του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού», κατά τον ύμνο του εθνικού μας ποιητή, δεν έπαυσε να προβάλλει, ανάμεσα σε τόσες άλλες, σαν αδιαφιλονίκητη διαχρονικά ελληνική παρακαταθήκη. Τα ΜΜΕ ήταν αυτά που προκάλεσαν την καταχρηστική ευφορία. Τα εγχώρια απλά για να επενδύσουν στο θέατρο των εντυπώσεων. Τα διεθνή για να επενδύσουν κι αυτά σε κάτι που το παρουσίασαν σαν έκπληξη ή επανόρθωση. Σε σχέση μ εκείνο το διογκωμένο κλίμα ανασφάλειας που τα ίδια είχαν προκαλέσει. Ωσάν να τα είχαν βάλει με τον τουρισμό μας. Με ό,τι μπορούσαμε να προσβλέπουμε σε αντιστάθμισμα του δυσβάστακτου για μια μικρή χώρα κόστους. Χωρίς να αποκλείεται, με τον κυρίαρχο ρόλο που παίζουν σήμερα τα ΜΜΕ, διεθνώς, η στάση τους να συνδέεται με το γεγονός ότι δεν τους δόθηκαν ανταλλάγματα. Πέρα από το παιχνίδι που παίχτηκε στο θέατρο των εξοπλιστικών προγραμμάτων - προμηθειών. Από τη μεριά όσων θέλησαν να εκμεταλλευθούν τις διαστάσεις που πήρε ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, με αφορμή ή αφετηρία την 11/9/2001. Κι ας έχουμε όσο λίγες χώρες στις διακρατικές μας σχέσεις ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον. Τόσο που δεν θα έπρεπε να τίθεται θέμα διεθνούς τρομοκρατικού κτυπήματος, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ Όπου κανένα διεθνές τρομοκρατικό κτύπημα δεν θα μπορούσε να βρει οποιοδήποτε έρεισμα. Άρα, η αυτάρεσκη επίκληση της επιτυχίας δεν αρκεί. Χρήζει και ερμηνείας. Χρειάζεται πριν απ όλα, σε τόσο σοβαρά θέματα, να κατευθύνει τη σκέψη μας μια κάποια τεκμηριωμένη αντίληψη. Να έχουμε κάτι σαν οδηγό ή αφετηρία. Κι αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει αυτογνωσία. Με την έννοια αυτή, θα ήταν κρίμα αν δεν μας έχει διαπεράσει σαν Έλληνες κι ένα ιδιαίτερα 2 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ελπιδοφόρο μήνυμα που προβάλλει με αφορμή τη διοργάνωση - διεξαγωγή της Ολυμπιάδας στη χώρα μας. Ήταν το μήνυμα που θέλαμε να εκφράσουμε, εδώ και καιρό, σε στήλες εφημερίδων, με τίτλους, όπως: «Για άλλες Ολυμπιάδες» 1, «Η πρόκληση της Ολυμπιάδας» 2, «Δικλείδες Ασφάλειας Ολυμπιακών Αγώνων» 3 Επανερχόμαστε, επειδή θα πρέπει να επισημάνουμε και πάλι τον πιο καθοριστικό παράγοντα για μια τόσο επιτυχή διοργάνωση και ασφαλή διεξαγωγή Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό το οποίο μας διαφεύγει, αν κάτι δεν έχει θιγεί γιατί δεν συμβιβάζεται με την απλουστευτική λογική, είναι η εθνική στρατηγική η οποία στην περίπτωση της Ολυμπιάδας δεν μπορούσε παρά να έχει ισχύ, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι αφότου αναλάβαμε τη διοργάνωση, είχαμε μπροστά μας ένα χρονικό ορίζοντα ικανό για την κάλυψη όλων των απαιτήσεων. Είχαμε επίσης, λαός και ιθύνοντες, την αναγκαία για το σκοπό αυτό σύμπλευση - συναντίληψη. Και επιπλέον βρεθήκαμε στην τροχιά διεθνών προδιαγραφών, οργανωτικών προτύπων και κατευθύνσεων που δεν μπορούσαμε να παρακάμψουμε. Το αν επενδύσαμε και δυσανάλογα, πολύ πιο αυξημένα κεφάλαια από το μέγεθος των συναφών απαιτήσεων, είναι κάτι που επιδέχεται κριτική και μπορεί να επισύρει ευθύνες. Πόσο μάλλον στο βαθμό που κριθεί ότι οι υπερβάσεις αυτές λειτούργησαν όχι τόσο προς την κατεύθυνση της επιτυχούς διοργάνωσης και ασφαλούς διεξαγωγής των αγώνων όσο για την εξυπηρέτηση άλλων επιδιώξεων. Το ίδιο ισχύει και για όλα όσα έχουν επενδυθεί όχι μόνο σε αθλητικές εγκαταστάσεις αλλά και σε κάθε λογής έργα υποδομής. Τα οποία δεν είναι τυχαίο το ότι δεν έχουν προηγούμενο. Ήθελαν κι αυτά την Ολυμπιάδα τους. Χωρίς αυτήν η Αθήνα και οι άλλες Ολυμπιακές Πόλεις είναι ζήτημα αν θα έφθαναν ποτέ σε τέτοιο επίπεδο ανάπλασης, για ποιότητα ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα δεν θα μπορούσε να γίνεται λόγος και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τουριστικής ανάπτυξης της χώρας μας θα εξακολουθούσαν να μένουν ανεκμετάλλευτα. Οπότε, το πιο κρίσιμο θέμα που από μόνο του θα έπρεπε να έχει τεθεί και δεν φαίνεται να αγγίζει κανένα ποιο είναι; Είναι η Εθνική Στρατηγική. Αυτή είναι η οποία μας έλειπε, γενιές μέχρι σήμερα. Αν δεν μάθουμε τι σημαίνει αυτή και πώς γίνεται πράξη, θα εξακολουθούν να πέφτουν στο κενό όλα όσα κατά καιρούς λέγονται για εκσυγχρονισμό, μέχρι και για επανίδρυση του Κράτους, για εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος, για μεταρρύθμιση στην Παιδεία, για τομές στην Υγεία, για πάταξη της διαφθοράς, για υγιή ανταγωνισμό στην Οικονομία και για μια σειρά από άλλα, εξίσου καυτά, καίριας εθνικής σημασίας ζητήματα. Τα οποία, επειδή εύλογο είναι να μη αντιμετωπίζονται όλα μαζί, καιρός είναι να τεθεί κάποτε σοβαρά, αξιόπιστα και ζήτημα ιεράρχησης των κρατικών προτεραιοτήτων. Χαράλαμπος Α. ΖΙΑΝΙΚΑΣ 1 - ΠΑΝΟΛΥΜΠΙΑΚΗ (Οκτώβριος 1996) - Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΩΝΑ (Οκτώβριος- Δεκέμβριος 2002) - ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΣΚΟΥΠΑΣ (Ιανουάριος-Μάρτιος 2003) 2 ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ (Νοέμβριος- Δεκέμβριος 2002) 3 ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ (Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2003) ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΧΟΡΟ - ΧΡΟΝΟΚΙΝΗΣΗ Με το πέρασμα της Τουρκοκρατίας πλούσια καλλιτεχνική δραστηριότητα εμφανίστηκε στην Ήπειρο. Με το κλαρίνο, το βιολί, το ντέφι, τον ταμπουρά και το λαγούτο οι Ηπειρώτες δημιούργησαν τα τραγούδια που λίγο πολύ όλοι έχουμε τραγουδήσει και τα οποία διακρίνονται για την ποικιλία και την ιδιομορφία τους. Συνυφασμένη με αυτήν την εξέλιξη παρουσιάζεται και η χορευτική μας παράδοση. Σύμφωνα με έναν πολύ αγαπημένο μου δάσκαλο χορού, ειδήμονα της ηπειρώτικης παράδοσης, οι χοροί της Ηπείρου ανέρχονται σε εκατόν είκοσι. Η ποικιλομορφία τους και το ιδιαίτερο ύφος τους, τους καθιστούν ξεχωριστούς ανάμεσα στους υπόλοιπους χορούς της Ελλάδας. Ο χαρακτήρας τους είναι διττής φύσεως. Από τη μια διάχυτος παρουσιάζεται ο ηρωισμός σε πολλά δημοτικά άσματα, γεγονός που ερμηνεύεται από τη φυσική υπερηφάνεια και ηρωισμό που διέκρινε τους Ηπειρώτες, όπως στο: Στη βρύση στα Τσερίτσενα Πως πολεμάει Τζαβέλαινα σαν τ ά- μωρέ Σαν τ άξιο παλικάρι Σερνεί φουσέ, αϊ για εσάς παιδιά Σερνεί φουσέ, -έκια στην ποδιά. Απ την άλλη έντονο παραπονιάρικο ύφος για τις κακουχίες και τα βάσανα της σκλαβιάς που επωμίστηκε για χρόνια ο ηπειρώτικος λαός φαίνεται να εκφράζουν τραγούδια που σχετίζονται με την ξενιτιά και τον καθημερινό μόχθο. Ξενιτεμένο μου πουλί, χρυσό μου χελιδόνι, μωρέ ξένε μου Χρυσό μου χελιδόνι. Σου στέλνω και το δάκρυ μου σ ένα χρυσό μαντήλι, μωρέ ξένε μου, Σ ένα χρυσό μαντήλι. Το δάκρυ μου είναι καυτό και καίει το μαντήλι, μωρέ ξένε μου, Και καίει το μαντήλι. Σου στέλνω μήλο σέπεται, κυδώνι μαραγκιάζει, μωρέ ξένε μου Κυδώνι μαραγκιάζει. Η υπερηφάνεια αυτή και το παράπονο απηχούνται θαυμάσια στα βήματα των χορών τα οποία έχουν ένταση και παλμό, αλλά είναι συνήθως αργά και βαριά. Το πιο δύσκολο για έναν σύγχρονο χορευτή δεν είναι να μάθει τα βήματα των χορών της Ηπείρου, κάτι το οποίο κρίνεται γενικά εύκολο, αλλά να καταφέρει να αποτυπώσει με την κινησιολογία του και την έκφραση του προσώπου του το ιδιαίτερο αυτό ύφος, να έχει το λεγόμενο σωστό «στήσιμο». Οι πιο αντιπροσωπευτικοί χοροί της Ηπείρου είναι το συρτό στα δύο και συρτό στα τρία καθώς και ο ζαγορίσιος. Τα ονόματα των χορών προέρχονται συνήθως είτε από τον τόπο καταγωγής τους (Χειμαριώτικος, Πωγωνίσιος, Μετσοβίτικος κ.ά.), είτε από τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται το τραγούδι (Κατσαντώνης, Οσμαντάκας ή Σαμαντάκας, Αλεξάνδρα κ.ά.), είτε από το περιεχόμενο του τραγουδιού (Βασιλικός, Γιατρός, Νεραντζιά κ.ά.). Ένας από τους λεγόμενους πανελλήνιους λεγόμενους χορούς, μιας και χορεύεται στις περισσότερες περιοχές της στεριανής Ελλάδας, ο τσάμικος, κατάγεται από την Ήπειρο και πιο συγκεκριμένα από την Τσαμουριά ή Τσάμικο (έτσι ονομάζονται οι περιοχές Φιλιατών - Ηγουμενίτσας - Παραμυθιάς - Μαργαριτίου, που ανήκουν στο νομό Θεσπρωτίας). Λέγεται και κλέφτικος γιατί χορευόταν από τους κλέφτες την περίοδο της Τουρκοκρατίας ενώ πολύ γνωστό είναι το τραγούδι κλέφτες του οποίου τα βήματα διαφέρουν από αυτά των καθιερωμένων ειδών του τσάμικου. Ένας από τους πιο αξιόλογους χορούς της Ηπείρου, ο οποίος απηχεί θαυμάσια τον τρόπο ζωής αλλά και τις τότε ιδιαίτερες πολιτισμικές και πολιτιστικές αξίες είναι το καγκελάρι. Ο χορός αυτός είτε ο εναρκτήριος χορός των πανηγυριών είτε ο τελευταίος με τον οποίο έκλεινε το πανηγύρι: «Μα τον Άγιο Κωνσταντίνο, Το χορό δεν τον αφήνω.» Ο χορός αυτός γνωστός σε όλους μας, χορευόταν στα μέρη μας μόλις έπεφταν τα ίσκια στο ποτάμι. Συνήθως το χορό έσερνε άνθρωπος γηραιός και σεβαστός, ενώ σύνηθες ήταν το χορό να τον σέρνει ο παπάς. Παρ ότι η εκκλησία απαγόρευε το χορό στους παπάδες, ένεκεν της γιορτής ο παπάς έκανε κάποια πολύ βασικά βήματα σχεδόν περπατώντας. Η σειρά των χορευτών δήλωνε αυτόματα την κοινωνική θέση των ατόμων και την ηλικία τους. Οι γηραιότεροι και οι πιο διακεκριμένοι συγχωριανοί χορεύανε μπροστά και ακολουθούσαν οι υπόλοιποι. Εννοούνταν πως οι γυναίκες ακολουθούσανε τους άντρες με την αντίστοιχη περίπου διάταξη, ενώ παρατηρούνταν σε αρκετές περιοχές η συνήθεια να χορεύουν ζευγαρωτά τα ανδρόγυνα. Στις νεαρές άγαμες κοπέλες ουσιαστικά απαγορευόταν από τις νόρμες της κλειστής κοινωνίας να συμμετάσχουν σε αυτή την εκδήλωση χαράς, γιατί αν μια τέτοια γυναίκα χόρευε, όχι μόνο καγκελάρι, αλλά οποιονδήποτε άλλο χορό, την ίδια στιγμή αυτό ερμηνευόταν ως κάποιο κάλεσμα για προξενιό. Τα κάλλη της κοπέλας παρουσιάζονταν στον κόσμο με προοπτική ενός γάμου σε τέτοιες περιπτώσεις. Εμείς σαν νεότεροι απόγονοι αυτής της κληρονομιάς θα ήταν καλό να μαθαίνουμε μέσα από το δημοτικό τραγούδι και χορό τις αξίες, τα ήθη και τα έθιμα μιας εποχής που παρήλθε, αλλά διαμόρφωσε αυτό που σήμερα θεωρούμε παραδοσιακό τραγούδι και χορό, παράδοση. Κι όπως ανέφερε για τον χορό ένας Γάλλος: «Ο χορός είναι η μετατροπή μιας ιδέας, ενός συναισθήματος, μιας αίσθησης, ενός πράγματος ή ενός γεγονότος με μια ρυθμική κίνηση σύμφωνα με τους νόμους της αισθητικής.» 2

3 ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ (προερχόμενες απ την Αγ. Γραφή ή εκκλησιαστική υμνολογία) ΛΑΜΠΡΟΥ ΒΑΣ. ΖΙΑΝΙΚΑ - συν. Δασκάλου - Πρέβεζα. Στην καθημερινή μας γλωσσική επικοινωνία (προφορική ή γραπτή ) ο λαός μας χρησιμοποιεί ορισμένες λέξεις ή λακωνικές, παροιμιώδεις, παρμένες είτε απ την αρχαία Ελληνική σοφία είτε απ την Αγία Γραφή ή εκκλησιαστική υμνολογία. Φράσεις όπως : Αχίλλειος πτέρνα, τα εξ αμάξης, Δαμόκλειος σπάθη, ο μίτος της Αριάδνης, ο κύβος ερρίφθη κ.τ.λ. έχουν διασωθεί απ την αρχαία ιστορία ή μυθολογία και χρησιμοποιούνται ως σήμερα. Ακόμη οι φράσεις όπως: Σόδομα και Γόμορα, αντί πινακίου φακής, νίπτω τας χείρας, φωνή βοώντος εν τη ερήμω, αγρόν ηγόρασε, Γης Μαδιάμ, δια τον φόβον των Ιουδαίων, Μνήσθητί μου Κύριε, απ τον Άννα στον Καϊάφα, αντί του μάννα χολήν κ.λ.π. προέρχονται κυρίως απ τα ευαγγέλια ή την εκκλησιαστική υμνογραφία και διατηρούνται, από στόμα σε στόμα αναλλοίωτα ως σήμερα. Τις φράσεις αυτές τις χρησιμοποιούμε είτε ως διακοσμητικό στοιχείο του λόγου μας, είτε για να κάνουμε τον λόγο μας περισσότερο παραστατικό, πειστικό ή ευχάριστο. Το αξιοπρόσεκτο εδώ είναι ότι παρόλου που το γένος μας πέρασε πολλές εθνικές περιπέτειες, με αποκορύφωμα τα 400 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς, παρόλου που κυριαρχούσε στον τόπο μας σκοτάδι αμάθειας και παχυλής αγραμματοσύνης, με τους περισσότερους ανθρώπους των γραμμάτων έξω απ την Ελλάδα, εν τούτοις κατόρθωσε και διατήρησε στο ακέραιο τις παραδόσεις του και την πίστη του. Διατήρησε αποφθέγματα, απλές φράσεις, λέξεις, ρητά από γενιά σε γενιά, ίδιες και απαράλλαχτες, όπως ακριβώς αναγράφονται στην αρχαία ιστορία, τη μυθολογία, την Αγ. Γραφή, την εκκλησιαστική υμνολογία. Σ αυτό το φύλλο της εφημερίδας και σε συνέχειες θα αναφερόμαστε δειγματοληπτικά μόνο σε φράσεις ή λέξεις, του καθημερινού μας λόγου που έχουν τις ρίζες τους στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη ή στην εκκλησιαστική υμνολογία, όπως τις έχουμε συγκεντρώσει προσπαθώντας να σχολιάσουμε ένα μέρος απ αυτές. Σε επόμενα φύλλα, αν θέλει ο θεός θα παρουσιάσουμε μερικές απ τις παροιμιώδεις φράσεις, της άλλης ομάδας, που ανάγονται στη μυθολογία ή αρχαία ιστορία. Μερικές απ τις φράσεις - λέξεις τις πρώτης ομάδας είναι οι εξής: αγρόν ηγόρασε Είναι φράση που τη λέμε προκειμένου να χαρακτηρίσουμε με έμφαση έναν αδιάφορο, αμελή, τεμπέλη, κάποιον που προβάλλει ψεύτικες δικαιολογίες για ν αποφύγει υποχρεώσεις δικές του. Περιμένουμε κάποιον τη συμφωνημένη ώρα κι εκείνος δεν έρχεται. Περιμένουμε απ τον (τάδε) να μας επιστρέψει ό,τι του δανείσαμε κι εκείνος αδιαφορεί. Περιμένουμε απ τον φίλο μας να αλλάξει τρόπο ζωής, όπως μας υποσχέθηκε κι εκείνος είναι ο ίδιος. Τότε λέμε ότι αγρόν ηγόρασε ότι μας έγραψε στα παλιά του τα παπούτσια. Η φράση αυτή εμπεριέχεται στο Ευαγγέλιο του Λουκά (Κεφ.ΙΔ., στίχ.18) στην παραβολή του Μεγάλου Δείπνου, εκεί που οι καλεσμένοι αδιαφόρησαν και δεν ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Άρχοντα, προβάλλοντας διάφορες δικαιολογίες: ο πρώτος αγρόν ηγόρασε, ο δεύτερος είπε ζεύγη βοών ηγόρασα πέντε, έχε με παρητημένον, ο τρίτος γυναίκα έγκυμαι. Γι αυτό κι ο Άρχοντας (Θεός) της παραβολής, οργισθείς κάλεσε τους πάντας και διαπίστωσε ότι πολλοί ήταν οι κλητοί,ολίγοι δε οι εκλεκτοί. Κύματι θαλάσσης Είναι φράση που τη χρησιμοποιούμαι συνήθως αποδίδοντάς την σε κάποιον ή κάποιους που βρίσκονται σε ασυνήθιστη κατάσταση μεγάλης ευθυμίας πάνω σε γλέντι ή σε κατάσταση μέθης ή ακόμη σε κατάσταση ταλαιπωρίας. Συχνά λέμε: ο (τάδε) είναι φτιαγμένος για τα καλά, είναι μισομεθ(υ)σμένος, είναι κύματι θαλάσσης, είναι τράμπατραμπαλίζομαι... Η φράση αυτή κύματι θαλάσσης τον κρύψαντα..., υπάρχει στην αρχή (τον ειρμό) του κανόνα, που ψάλλεται τη Μ. Παρασκευή το βράδυ λίγο πριν απ τα εγκώμια (η ζωή εν τάφω...). Επίσης ψάλλεται και πριν απ την ακολουθία της Αναστάσεως, κατά τις 11.30μ.μ. του Μ. Σαββάτου. Παλαιότερα (κατά τη δεκαετία του 60 και εκείθεν) κρέναμε Ανάσταση, στον τόπο μας, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα, οπότε το κύματι θαλάσσης ψάλλοταν κατά τις 1.30 (μισή ώρα πριν το Δεύτε λάβετε φως). Υπήρχε όμως η καλή συνήθεια, ο παππάς να μην αρχίζει το Χριστός Ανέστη πριν έρθουν οι πιστοί απ όλους τους οικισμούς, καθότι οι οικογένειες δεν διέθεταν ωρολόγια για να ξυπνήσουν στην ώρα τους. Οπότε βγαίνοντας στην Ωραία Πύλη έκανε προσκλητήριο: Ήρθε ο Κάμπος; Ήρθαν οι Καπνοί; Ήρθε ο Φράξος; Ο Κάρδαμπος; Η Κάψαλη; Τα Πλατανάκια; Η Πολαίνα; Τα Κωσταγιαννέϊκα; Το Παλιοχώρι; κ.λ.π.. Αν κάποιοι έλειπαν τότε έδινε εντολή στους ψάλτες: κύματι θαλάσσης δηλαδή ξαναρχίστε πάλι απ το πρώτο τροπάριο και όλες τις ωδές του κανόνα, μέχρι να συγκεντρωθούν, έστω αντιπροσωπευτικά, όλοι οι συγχωριανοί, για ν αρχίσει η Ανάσταση. Σόδομα και Γόμορα Η φράση αυτή αναφέρεται στην Π. Διαθήκη και αφορά τις δύο Παλαιστινιακές πόλεις Σόδομα και Γόμορα,των οποίων οι κάτοικοι ζούσαν ζωή διαφθοράς και ακολασίας. Γι αυτό και ο Θεός τις κατέστρεψε εξαιρώντας την ευσεβή οικογένεια του Λωτ, ανεψιού του Αβραάμ, που τον ειδοποίησε ν απομακρυνθεί, χωρίς να κοιτάξει πίσω, ό,τι κι αν συνέβαινε. Η γυναίκα του Λωτ, σύμφωνα με την ιστορία της Βίβλου, έγινε στήλη άλατος, γιατί γύρισε το κεφάλι της πίσω, ξεχνώντας την Θεία εντολή. Και σήμερα τη συνηθίζουμε τη φράση, όταν σε μια ομάδα ανθρώπων ή και χώρα ολόκληρη κυριαρχεί η αποχαλίνωση των ηθών, εκφυλισμός και διαφθορά, όταν η γενιά των ωρίμων αντικρύζει τη νέα, τη διάδοχο γενιά να ζει μια πιο ελεύθερη ζωή, μακρυά απ τους αυστηρούς κανόνες ζωής της προηγούμενης γενιάς, όταν στα Μ. Μ. Ενημέρωσης προβάλλονται φαινόμενα εκμετάλλευσης γυναικών ή παιδιών ή φαινόμενα ομοφυλοφιλίας και κάθε είδους ακολασίας και διαφθοράς, τότε λέμε συχνά: Σόδομα και Γόμορα το καταντήσαμε βρε παιδιά. Το πνεύμα πρόθυμο, η σαρξ ασθενής Είναι μια συνηθισμένη παροιμιώδης φράση, που είναι παρμένη απ το τροπάριο έστησαν τα τριάκοντα αργύρια (αντίφωνο Θ, ήχος Γ) που το ακούμε το βράδυ της Μ. Πέμπτης μετά το 3 ο Ευαγγέλιο. Στην καθημερινή μας ζωή, όταν κάποιος επιθυμεί ν ανεβεί στην κορυφή του βουνού και δεν μπορεί, όταν θέλει να περάσει ένα βαθύ ποτάμι και δεν τα καταφέρνει, όταν ένα ζευγάρι προχωρημένης ηλικίας θέλει να ξαναποχτήσει παιδιά, πράγμα που δε γίνεται, τότε λέμε: το μεν πνεύμα πρόθυμον η δε σαρξ ασθενής. Αντί πινακίου φακής Είναι φράση που τη συναντάμε στην Π.Διαθήκη, με τη γνωστή ιστορία των διδύμων αδερφών Ιακώβ και Ισαύ, παιδιών του Ισαάκ και της Ρεβέκας. Τα πρωτοτόκια, δηλ. το δικαίωμα κληρονομιάς της πατρικής περιουσίας το είχε ο Ισαύ, ως πρωτότοκος. Όμως η φοβερή του πείνα και κούραση τον εξανάγκασαν να ζητήσει απ τον Ιακώβ ένα πιάτο φακή με αντάλλαγμα τα πρωτοτόκια, όλη την περιουσία. Γι αυτό σήμερα όταν γίνεται μια αγοραπωλησία σε εξευτελιστική τιμή, τότε λέμε συχνά τη φράση: Μωρέ, πούλησε κτήμα ολόκληρο αντί πινακίου φακής, τζάμπα, κοψοχρονιά. Απ τον Άννα στον Καϊάφα Τόσο ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στο ΙΗ κεφ., στιχ.12-13, όσο και οι άλλοι Ευαγγελιστές, που αναφέρονται στο Θείο πάθος, κάνουν λόγο για την προσαγωγή του Ιησού στον πρώην αρχιερέα Άννα που είχε μεγάλη επιρροή και εν συνεχεία στο γαμβρό του αρχιερέα Καϊάφα και μετέπειτα στο παράνομο συνέδριο, στον Πόντιο Πιλάτο και στη Σταύρωση. Σήμερα χρησιμοποιούμε την ίδια φράση απ τον Άννα στον Καϊάφα σε πολλές περιπτώσεις: Όταν λέμε λ.χ. ένας συμπολίτης μας ταλαιπωρεί άδικα και περιφέρεται άσκοπα απ τη μια δημόσια υπηρεσία στην άλλη για μια απλή υπόθεση, όταν ένας ζητάει μια διευκόλυνση από φίλο ή συγγενή του κι εκείνος τον παραπέμπει σε άλλον και σε άλλο γνωστό προστάτη, τότε λέμε ότι μ έστειλαν απ τον Άννα στον Καϊάφα. Διά τον φόβο των Ιουδαίων Έτσι λέμε, όταν πάρουμε πρόσθετα μέτρα ασφαλείας για τους εαυτούς μας ή για τις περιουσίες μας: Βάζουμε διπλή κλειδαριά στο σπίτι μας, κλείνουμε τις κότες μας στο κοτέτσι, αλλά για καλό και για κακό δένομε κοντά και το σκυλί μας. Στήνουμε παγίδες για τα ποντίκια, αλλά για καλό και για κακό συμμαζεύουμε και καμμιά γάτα. Συζητάμε οικογενειακά θέματα μπροστά στα μικρά παιδιά μας, αλλά για το φόβο της διαρροής για το φόβο των Ιουδαίων (σε θέματα εξαιρετικής σοβαρότητας) αποφεύγουμε μπροστά τους τη συζήτηση. Η φράση μας αυτή έχει την πηγή της στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο (Κεφ.ΙΘ,στιχ 38), όταν ο μαθητής του Ιησού, Ιωσήφ ο απ Αριμαθαίας κεκρυμμένος δια τον φόβον των Ιουδαίων ζήτησε από τον Πιλάτο την άδεια ενταφιασμού του Θείου σώματος. Άπιστος Θωμάς Όταν κάποιος είναι δύσπιστος σε μια πληροφορία σοβαρού ανθρώπου, όταν ζητάει επιμόνως αποδείξεις για να πιστέψει κάτι, τότε του λέμε μη γίνεσαι άπιστος Θωμάς. Ευνόητο είναι ότι η φράση αυτή αναφέρεται στο κεφάλαιο Κ (στ,19-25) του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, όπου ο Θωμάς, ο λεγόμενος Δίδυμος, ο οποίος απουσίαζε όταν εμφανίστηκε στους μαθητές ο αναστάς Χριστός, είπε μεταξύ άλλων...εάν δεν βάλω τον δάκτυλό μου εις τον τύπον των ήλων και την χείραν μου εις την πλευράν αυτού,ου μη πιστεύσω. Αντί του μάννα χολήν φράση που χρησιμοποιούμε πολύ συχνά για να στηλιτεύσουμε την αχαριστία. Κάνουμε θυσίες πολλές προκειμένου να βοηθήσουμε κάποιον κι εκείνος για το ευχαριστώ μας ανταποδίδει ό,τι χειρότερο. Η αντίστοιχη λαϊκή μας φράση λέει: έφαγα την κότα σου και σκ... στην πόρτα σου για να καυτηριάσει την αχαριστία αυτού που φιλοξενήθηκε και δε σεβάστηκε τη φιλοξενία του φιλοξενούντος. Η φράση αυτή αντί του μάννα χολήν, αντί του ύδατος όξος αναφέρεται και σε αναγνώσματα (προφητείες) της Π. Διαθήκης και σε διάφορα τροπάρια, όπως το ψαλλόμενο πριν το 5 ο Ευαγγέλιο της Μ. Πέμπτης (αντίφωνο ΙΒ, ήχ.πλ.α) λαός μου τι εποίησά σοι και τι με ανταπέδωκας; Αντί του μάννα χολήν, αντί του ύδατος όξος. Αντί του αγαπάν με Σταυρό με προσηλώσατε.... Κουτσοί στραβοί στον Αη-Παντελεήμονα Χρησιμοποιούμε αυτή τη φράση, όταν επιχειρούμε να θίξουμε την ισοπέδωση, σύνηθες φαινόμενο της εποχής μας, κυρίως στο δημόσιο τομέα. Ζητούμε, όλοι οι υπάλληλοι ν αμείβονται και να προάγονται το ίδιο, είτε εργάζονται είτε όχι, ο τεμπέλης εργάτης ν αμείβεται το ίδιο με τον αποδοτικό. Τα παιδιά - μαθητές να παίρνουν όλα άριστα, δεκάρια, είτε έχουν σχολική επίδοση είτε όχι. Σε τέτοιες κι άλλες περιπτώσεις λέμε: Άϊτε, όλοι κ(ου)τσοί, στραβοί στον Αη- Παντελεήμονα. Το λαϊκό αίσθημα επέλεξε τον Άγιο Παντελεήμονα επειδή είναι γνωστό ότι ο Άγιος αυτός, λεγόμενος και ιαματικός, υπήρξε και θαυματουργός και σύμφωνα με το Συναξάριο, θεράπευε πολλούς πιστούς ασθενείς. Συναφής είναι και η χρησιμοποιούμενη φράση νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες ευφράνθητε σήμερον απ τον Κατηχητικό Λόγο του Ιωάννου του Χρυσοστόμου που ακούμε την Ανάσταση, αλλά και εκεί έχει την έννοια της καθολικής χαράς, που δικαιούται ο καθένας να την απολαύσει. (συνέχεια στο επόμενο φύλλο) 3 3