Νίκος Γιαννής: Ας αποκρατικοποιήσουμε την Ευρώπη Συνέντευξη στο Γιάννη Δήμα

Transcript

1 Νίκος Γιαννής: Ας αποκρατικοποιήσουμε την Ευρώπη Συνέντευξη στο Γιάννη Δήμα Τα εθνικά κράτη δεν μπορούν να είναι κυρίαρχα με τον τρόπο και την ένταση που ήταν κάποτε. Ας αποκρατικοποιήσουμε λοιπόν την Ευρώπη. Αρμοδιότητες, κυριαρχία, εξουσία, δημοκρατία, που χάθηκαν στο εθνικό επίπεδο, χωρίς να έχουν ανακτηθεί στο ευρωπαϊκό, είναι σοβαρό πρόβλημα. Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί αν δεν γίνει δημοκρατική. FACES Magazine Ο Νίκος Γιαννής, καθηγητής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής, μόνιμο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διευθυντής του περιοδικού Ευρωπαϊκή Έκφραση, και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Πολιτιστικού Κέντρου Άμπελος, γνωστός ως ένας από τους σημαντικότερους φιλελεύθερους διανοούμενους, έδωσε την ακόλουθη συνέντευξη σε περιοδικό της ομογένειας στις Βρυξέλλες, την οποία αξίζει να διαβάσουμε και στην Ελλάδα. Kύριε Γιαννή, μεταρρυθμίσεις είναι δυνατόν να γίνουν στην σημερινή Ελλάδα; 1 / 5

2 Ν. Γιαννής: Υπάρχουν δύο ειδών μεταρρυθμίσεις. Αυτά που πρέπει ν αλλάξει το κράτος κι αυτά που πρέπει ν αλλάξει ο καθένας μας. Ως προς αυτά που πρέπει ν αλλάξει το κράτος δεν είναι καθόλου εύκολο. Γιατί το κράτος, διευθύνεται από την πολιτική δια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας κι εμείς οι πολίτες ψηφίζουμε ως αντιπροσώπους εκείνους που ταιριάζουν καλύτερα στα συμφέροντα και στο αξιακό μας σύστημα. Κι εκείνοι φυσικά κάνουν το ίδιο, φροντίζουν τον εαυτό τους, οι δύο πλευρές του μαντηλιού του Ζαλόγγου. Επίσης τι αξιοπιστία για να μας βγάλουν έχουν εκείνοι που μας έβαλαν; Άρα θα πρέπει ν αλλάξει ο καθένας μας, για ν αλλάξει το κράτος. Ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων πράγματι αλλάζει, βελτιώνεται, ο πολιτικός του αντικατοπτρισμός όμως έρχεται με καθυστέρηση. Έτσι συμβαίνει πάντα με την πολιτική, έπεται των εξελίξεων, οι άνθρωποι και τα γεγονότα «τρέχουν» πιο γρήγορα. Μεταρρυθμίσεις σημαίνει ξεβόλεμα, αβεβαιότητα, ενδεχόμενη απόδοση σε ένα απροσδιόριστο μελλοντικό χρόνο, εξοικείωση με το ρίσκο. Η πλειοψηφία είναι «σιγουρατζήδες», αλλαγή εκ του ασφαλούς, όμως αυτό δεν υπάρχει. Επομένως η πρόοδος στην ελληνική περίπτωση, δεν μπορεί να είναι κυρίως ιθαγενής, έρχεται κυρίως από την ΕΕ, απ έξω. Άρα χωρίς συστράτευση εμάς των ιδίων, η πρόοδος θα είναι πιο αργή και ενίοτε θα υπηρετεί περισσότερο αλλότρια συμφέροντα. Ρόλος της Τρόικας στην ελληνική κρίση θετικός; Αρνητικός; Λάθη; Ν. Γιαννής: Μια τεχνοκρατική αξιολόγηση είναι πολύ δύσκολη υπόθεση και πρέπει να την κάνουν ανεξάρτητοι τεχνοκράτες. Αν κρίνουμε κατ αποτέλεσμα σήμερα, τα πράγματα δεν πήγαν καλά, πήγαν χειρότερα απ ότι είχε προβλεφθεί. Μακάρι αυτό να σημαίνει ότι σε βάθος χρόνου θα αποδώσουν. Το επιχείρημα ότι δεν είχε υπολογισθεί η κοινωνική αντίδραση εκθέτει και τις δύο μεριές. Γιατί οι γνωρίζοντες όφειλαν να γνωρίζουν με τι έχουν να κάνουν και οι Έλληνες γιατί αποδυναμώνουν τον ισχυρισμό τους ότι εμείς κάναμε ότι μπορούσαμε κι εφαρμόσαμε αυτά που μας είπατε. Έτσι μια μόνον πιθανότητα έχουν οι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, «από πάνω»: να εκλεγεί δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ, με τη λαϊκή εντολή που υποψιαζόμαστε ότι θα ζητήσει και, εξαπατώντας τους ψηφοφόρους του, να προβεί σε αυτές. Θα του χρειαστούν στελέχη του μεταρρυθμιστικού χώρου κι ορισμένοι από τα φθαρμένα κόμματα, δίκοι του μάλλον λίγοι. Συνδέεται με τον πραγματικό κόσμο αυτό; 2 / 5

3 Ευρωσκεπτικισμός: Βρίσκεται σε έξαρση; Ποια τα αντίδοτα; Ν. Γιαννής: Το πρόβλημα δεν είναι η ενωμένη Ευρώπη αλλά η απουσία της και η συνεπαγόμενη υπερ-παρουσία των κρατών σε βάρος ενός κοινού, συνεκτικού, ευρωπαϊκού πολιτικού ιστού. Τα εθνικά κράτη δεν μπορούν να είναι κυρίαρχα με τον τρόπο και την ένταση που ήταν κάποτε. Ας αποκρατικοποιήσουμε λοιπόν την Ευρώπη. Αρμοδιότητες, κυριαρχία, εξουσία, δημοκρατία, που χάθηκαν στο εθνικό επίπεδο, χωρίς να έχουν ανακτηθεί στο ευρωπαϊκό, είναι σοβαρό πρόβλημα. Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί αν δεν γίνει δημοκρατική. Η Ευρώπη δεν θα γίνει δημοκρατική αν δεν γίνει μια ομοσπονδία. Ας συζητήσουμε για τη μορφή της, τις συνταγματικές και θεσμικές της ισορροπίες. Τα κράτη δεν θα καταργηθούν, χωρίς αυτά δεν μπορεί να υπάρξει μια ομοσπονδία. Το ζήτημα είναι να αποφασίσουμε αν θέλουμε μια Ευρώπη ισχυρή ή αδύναμη. Φυσικά η κατάσταση σε κάθε χώρα είναι διαφορετική, αλλά όπως συμβαίνει και στις οικογένειες έχουμε τη δύναμη να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις, εφόσον συνεργαστούμε για μια ΕΕ λιτή και ευέλικτη, πιο δημοκρατική, διαφανή και υπόλογη στους πολίτες. Το σημερινό ευρωπαϊκό έλλειμμα και η Ευρώπη των κρατών υπονομεύει την ελληνικότητα, όχι η ανάδειξη του κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού και η ενότητα μέσα από τη διαφύλαξη και προαγωγή της διαφορετικότητας. Ευρωπαϊκές εκλογές 2014: προβλέψεις; Ν. Γιαννής: Το ρεύμα του άγονου ευρωσκεπτικισμού, όσο κι αν ενισχυθεί στην επόμενη Ευρωβουλή, αποκλείεται να επικρατήσει. Στον αντίποδα ίσως βρεθεί τελικώς ένα ρεύμα ευρω-ακτιβισμού, έτσι συμβαίνει συνήθως, δράση και αντίδραση. Όσοι ψηφίσουν υπέρ της Ευρώπης κατ αντιστοιχίαν με την ένταση των αρνητών της, θα ζητούν έντονα αυτή να προχωρήσει δυναμικά στην πολιτική της ενοποίηση. Η επιλογή υποψηφίου Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τις ευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες και η πανευρωπαϊκή 3 / 5

4 εκστρατεία που αυτός θα κάνει για πρώτη φορά, θα βοηθήσει στη μεγαλύτερη συμμετοχή, στην πολιτικοποίηση, στη μερική αποεθνικοποίηση και στον εξευρωπαϊσμό των Ευρωεκλογών, στη δημιουργία ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, άρα στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δήμου. Βηματισμός αργός, επίπονος αλλά σταθερός. Η Ευρώπη της παράδοσης και της ουτοπίας, των επαναστάσεων και της αυτοκυριαρχίας, επιτρέπει την αναζήτηση μιας «πλειοψηφίας της μη τυραννίας». Ενεργός πολίτης τι σημαίνει; Πόσο θέλει ή μπορεί να συμμετάσχει; Ν. Γιαννής: Στην Ελλάδα, η κοινωνία πολιτών δεν είναι τόσο ισχυρή όσο στη δυτική Ευρώπη, παρά την αναμφισβήτητη πρόοδο κατά τη μεταπολίτευση, που συνδέεται και με τη μεγάλη άνοδο του βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου. Ο ενεργός πολίτης όμως διατηρεί κριτική αλλά εποικοδομητική στάση. Δεν αρκείται στην εν λευκώ εντολή ανά τετραετία στους εκπροσώπους του, αλλά συμμετέχει καθημερινά, όχι μόνον ελέγχοντας τους αλλά αναλαμβάνοντας ο ίδιος και ευθύνες. Στους συλλόγους, γονέων και κηδεμόνων, προστασίας του περιβάλλοντος, αιμοδοτών, βοήθειας στους άλλους, προαγωγής του πολιτισμού, ομίλους διαλόγου και νέων ιδεών. Κι επίσης, συμμετέχοντας ως πολίτης άξιος του όρου. Τηρώντας τον ΚΟΚ, τον ΓΟΚ, τους κανόνες ανακύκλωσης απορριμμάτων στην πηγή, σεβασμού των άλλων. Η αδιαφορία των πολιτών είναι το θερμοκήπιο, της αδιαφάνειας, της διαφθοράς, του αυταρχισμού, της βίας και των ποικίλων εγωϊσμών. Δικαιολογίες πάντοτε θα υπάρχουν για όσους θέλουν να ιδιωτεύουν, μεγιστοποιώντας αυτό που λαμβάνουν από την κοινωνική συμβίωση και ελαχιστοποιώντας αυτό που προσφέρουν. Όμως αυτό που μένει στον φθαρτό αυτόν κόσμο, δεν είναι αυτά που δεν πράξαμε από φόβο, αυτοσυντήρηση, ιδιοτέλεια, ραθυμία, είναι αυτά που μικρές ομάδες, λίγων στην αρχή ανθρώπων, αφοσιωμένοι στον κοινωφελή σκοπό τους αλλά και σκεπτόμενοι ώριμα, ορθολογικά και με όραμα, πράττουν κάθε μέρα. Αυτοί οι ασήμαντοι για το συμβατικό σύστημα διανομής αξιωμάτων και χρημάτων. 4 / 5

5 Φασισμός: Ελληνικό η Ευρωπαϊκό φαινόμενο; Ν. Γιαννής: Σε περίοδο γενικευμένης κρίσης θα έπρεπε να υπάρχει πλεόνασμα ωριμότητας και νηφαλιότητας για να μην ανθίσουν τα άνθη του λαϊκισμού και του ολοκληρωτισμού. Αλλά μήπως στην «ώριμη», πλούσια και κοινωνικά δίκαιη Νορβηγία δεν ανατράφηκε ένας παρανοϊκός ξενοφοβικός δολοφόνος που αποστρεφόταν την ανοιχτή κοινωνία. Ο καθένας μας κρύβει μέσα του έναν ολοκληρωτικό χαρακτήρα. Στην παιδεία και στην προσπάθεια του καθενός μας εναπόκειται η καταπολέμηση του, η μη βαρβαρότητα. Η πολιτειακή παιδεία, όπως και το βίωμα της συνεργασίας, της ουσιαστικής δημοκρατίας, του σεβασμού του κράτους δικαίου, το κοσμοπολιτικό δίκαιο και η ευρωπαϊκή διάσταση, είναι καθοριστικής σημασίας. Έχουμε την τάση, να εκτιμούμε περισσότερο τους ανθρώπους που έχουν καλές προθέσεις, αλλά αυτές δεν φτάνουν. Μερικές φορές έγιναν και τεράστια εγκλήματα στο όνομα ενός τελικού καλού κι έμεινε το έγκλημα γιατί το τελικό γενικό καλό δεν είναι κι εύκολη υπόθεση. Ας ψάχνουμε να βρούμε όχι τι να κατηγορήσουμε και ποιος είναι ιδιοτελής, υπάρχουν αμέτρητα προς ψόγο και δεν θα στερέψουν ποτέ. Ας προσπαθήσουμε να προτείνουμε θετικά, τι είναι εφικτό, που είναι προς το καλό όλων των Ελλήνων, χωρίς να παραβλέπει το διεθνές περιβάλλον και τις παναθρώπινες αξίες, που θα επιδιορθώσει πιο μόνιμα ορισμένα προβλήματα και θα λαμβάνει. [αρχή] 5 / 5