Πανελλήνιο Συνέδριο Ιατρικής Εργασίας & Περιβάλλοντος Αθήνα, 26 Νοεμβρίου Χρόνιος σπονδυλικός πόνος

Transcript

1 Πανελλήνιο Συνέδριο Ιατρικής Εργασίας & Περιβάλλοντος Αθήνα, 26 Νοεμβρίου 2016 Χρόνιος σπονδυλικός πόνος Τζάνος Ιωάννης Αλέξανδρος Φυσίατρος, Διδάκτωρ ΕΚΠΑ

2 Χρόνιος σπονδυλικός πόνος Διατήρηση του πόνου πέραν του απαιτούμενου χρόνου για την επούλωση της βλάβης

3 Ορισμός Πόνος διάρκειας > 12 εβδομάδων Αποτελεί την πιο δαπανηρή καλοήθη νόσο Σημαντικές διαφορές από τον οξύ πόνο «Acute and chronic pain have nothing in common but the four letter word pain» (Loeser, 1980)

4 Νόσος και όχι σύμπτωμα

5 Παράγοντες κινδύνου για τη χρονιότητα του σπονδυλικού πόνου Σημαντική απουσία από την εργασία στο παρελθόν λόγω του πόνου Χαμηλή εργασιακή ικανοποίηση Πτωχή φυσική κατάσταση Κάπνισμα Stress και συμπτώματα κατάθλιψης Συμπεριφορά δυσανάλογη της νόσου Δυσμενές κοινωνικό ιστορικό

6 Παράγοντες που επηρεάζουν τη διάγνωση Σημεία και συμπτώματα της νόσου Ψυχολογικά κοινωνικά προβλήματα Μακροχρόνιες θεραπείες Προβλήματα στην εργασία (Gedraschi et al. 1999)

7 Χρόνιος σπονδυλικός πόνος Υπεύθυνοι παράγοντες Ψυχολογικοί Κοινωνικοί Συμπεριφεριολογικοί

8 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Στάσεις (ιδέες καταστροφής) Πεποιθήσεις (αποφυγή φόβου) Διάθεση (άγχος, κατάθλιψη) ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Οικογενειακοί (στήριξη) Εργασιακοί (ικανοποίηση) ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Αναζήτηση φροντίδας Παραμονή επί κλίνης

9 Δυσχρησία Κατάθλιψη Αναπηρία Αποφυγή Εγρήγορση Μυϊκή υποδραστηριότητα Κάκωση Ανάνηψη Φόβος επώδυνης κίνησης/επανατραυματισμού Πόνος Αντιμετώπιση Ιδέα καταστροφής Όχι φόβος

10 Αρνητική αποτίμηση πόνου και συνεπειών του Σοβαρή απειλή για την υγεία Έντονος φόβος

11 Ψυχοφυσιολογική αντίδραση Πλέον επώδυνη δραστηριότητα σε καταστάσεις θεωρούμενες ως επικίνδυνες

12 Φόβος Συμπεριφορά αποφυγής Μείωση δραστηριοτήτων Λειτουργική αναπηρία

13 Μακρά αποφυγή + Φυσική αδράνεια Συνέπειες σε μυοσκελετικό και καρδιαγγειακό σύστημα Δυσχρηστικό σύνδρομο Απόσυρση Διαταρ. Διάθεσης ευερεθιστότητα απογοήτευση κατάθλιψη

14 Κατάθλιψη + Δυσχρησία Μειωμένος ουδός πόνου και επίπεδα ανοχής Ευόδωση επώδυνης εμπειρίας

15 Φόβος πόνου Προκαλεί και διατηρεί την αναπηρία

16 Ιστορικό - συζήτηση Ερωτηματολόγια: χρήσιμα σε συνύπαρξη του πόνου με ψυχολογικές διαταραχές. Λιγότερο χρήσιμα για την επίλυση προβλήματος Σημαντική η γνωριμία και συζήτηση με τον ασθενή οικογένεια Προφίλ, τρόπος ζωής, ενδιαφέροντα

17 Στόχοι ιστορικού - συζήτησης Πρόβλημα από την πλευρά του ασθενούς Διακυμάνσεις του πόνου Δευτερογενή προβλήματα λόγω του πόνου Αντιδράσεις των οικείων Πιθανά δευτερογενή οφέλη Φαρμακευτική αγωγή-εθισμός; Μέθοδοι ανακούφισης Επιθυμία για ψυχολογική υποστήριξη

18 Κριτήρια κατάθλιψης Διακυμάνσεις στην όρεξη - σωματικό βάρος Διαταραχές ύπνου Μειωμένη ενεργητικότητα Ευερεθιστότητα ή απάθεια Έλλειψη ενδιαφέροντος Ενοχές Μειωμένη συγκέντρωση Τάσεις αυτοκτονίας

19 Λειτουργική εκτίμηση Κλίμακες αξιολόγησης Oswestry scale: o ασθενής βαθμολογεί τις ΑDLs (0-5) και την ένταση του πόνου Visual analog scale (VAS) πολύ σημαντικό στις κλίμακες είναι η σύγκριση των αποτελεσμάτων πριν και μετά τη θεραπεία

20 Λειτουργική εκτίμηση Κλίμακες Rolland Morris Questionnaire: αξιολόγηση ADLs, ύπνου, όρεξης και ψυχολογικής κατάστασης Dallas Questionnaire

21 Ερωτηματολόγια Μinesota Multiphasic Mersonality Inventory 550 ερωτήσεις (ΝΑΙ/ΟΧΙ) Αποτελέσματα σε 10 κλίμακες Κλίμακα 1: υποχόνδριος (Hypocondriasis) Κλίμακα 3: υστερία (Hysteria)

22 MMPI προγνωστικός δείκτης Υψηλά scores στην κλίμακα 1 και 3 συνδέονται με πτωχά αποτελέσματα της συντηρητικής ή της χειρουργικής θεραπείας Αμφισβητείται η χρησιμότητα του Μακροσκελές και κουραστικό για τον ασθενή Χρήση μόνο από εξειδικευμένο θεραπευτή

23 Ερωτηματολόγιο McGILL Πληροφορίες για την ένταση και τη μορφή του πόνου Αισθητικές διαταραχές Συναισθηματικές διαταραχές «Αποτίμηση» όλης της εμπειρίας του πόνου

24 Χρόνιος πόνος και ανικανότητα Grade 1: ανικανότητα - ένταση Grade 2: ανικανότητα - ένταση Grade 3: ανικανότητα μέτριος περιορισμός Grade 4: ανικανότητα - υψηλός περιορισμός (van Korff et al 1992)

25 Θεραπεία

26 Η Ομάδα ή Ιατρείο Πόνου, δι-επιστημονική (interdisciplinary) και ολοκληρωμένη (comprehensive) προσέγγιση

27 Διεπιστημονική Ομάδα προσέγγισης ΟΤ PT Voc Psych ΑΣΘΕΝΗΣ RT SW RN MD

28 Η Φυσιατρική Προσέγγιση Λεπτομερής εκτίμηση ασθενούς Καθορισμός Στόχων

29 Η Φυσιατρική Προσέγγιση Λειτουργική αποκατάσταση Πολυ-επιστημονική συμμετοχή Πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης με άξονα το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο θεραπείας Διαχείριση του πόνου Βελτίωση ποιότητας ζωής Τυπικό πρόγραμμα 7-8 ώρες/μέρα για 3-4 εβδομάδες

30 Η Φυσιατρική Προσέγγιση ΣΤΟΧΟΙ Μείωση λήψης φαρμάκων Τροποποίηση πόνου Αύξηση φυσικής δραστηριότητας Τροποποίηση συμπεριφοράς στον πόνο Μείωση ανικανότητας Βελτίωση ποιότητας ζωής

31 Η Φυσιατρική Προσέγγιση Θεραπευτική άσκηση Φυσικά μέσα Συμπεριφοριολογική θεραπεία Γνωσιακή θεραπεία Υγιεινή ύπνου Φαρμακευτική αγωγή πολυφαρμακευτική σκεπτική Θεραπεία τροποποίησης πόνου (TENS,BFB, επισκληρίδιες εγχύσεις, αποκλεισμός νευρών, νευροδιέγερση Ν.Μ.) Επαγγελματική αποκατάσταση Διαχείριση δραστηριοτήτων αναψυχής

32 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 1. Αποδοχή της πραγματικότητας του πόνου του ασθενούς

33 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 2. Απέφευγε υπερβολικές και μη αναγκαίες αιματηρές μεθόδους

34 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 3. Θέσε ρεαλιστικούς στόχους

35 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 4. Εκτίμησε το επίπεδο λειτουργικότητας του ασθενούς

36 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 5. Λήψη αναγκαίων φαρμάκων σε συστηματική βάση

37 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 6. Συνταγογράφησε πρόγραμμα ασκήσεων

38 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 7. Εκπαίδευσε τον ασθενή και την οικογένεια του

39 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 8. Βοήθησε τον ασθενή να συμμετέχει σε ψυχαγωγικές και άλλες ευχάριστες δραστηριότητες

40 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 9. Αποκατέστησε ένα φυσιολογικό πρότυπο ύπνου

41 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 10. Θεράπευσε την κατάθλιψη

42