Έκθεση Παρακολούθησης των ΕΟΕΣ για το 2012 Συνοπτική παρουσίαση

Transcript

1 Έκθεση Παρακολούθησης των ΕΟΕΣ για το 2012 Συνοπτική παρουσίαση EL

2

3 Η συνοπτική παρουσίαση εκπονήθηκε από τη METIS GmbH (συντάκτες: Jürgen Pucher, Alice Radzyner και Enrico Gaspari). Δεν εκφράζει τις επίσημες απόψεις της Επιτροπής των Περιφερειών. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Επιτροπή των Περιφερειών διατίθενται στους διαδικτυακούς ιστοτόπους και αντίστοιχα. Ευρωπαϊκή Ένωση, 2013 Επιτρέπεται η μερική αναπαραγωγή, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται ρητά η πηγή.

4

5 - 1 - Συνοπτική παρουσίαση Η Επιτροπή των Περιφερειών δημοσιεύει τακτικά μία έκθεση παρακολούθησης με θέμα την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Ομίλου Εδαφικής Συνεργασίας ΕΟΕΣ, ο οποίος αποτελεί την ευρωπαϊκή νομική οντότητα για διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία δημοσίων αρχών. Η παρούσα έκθεση αναλύει τις τελευταίες εξελίξεις από το 2012 και βασίζεται στα πορίσματα των προηγούμενων Εκθέσεων Παρακολούθησης των ΕΟΕΣ για το 2010 και το 2011, καθώς και σε προηγούμενες μελέτες. Στόχος της Έκθεσης Παρακολούθησης των ΕΟΕΣ είναι να παράσχει επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης όλων των ΕΟΕΣ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έως το τέλος του 2012 είχαν συσταθεί συνολικά 32 ΕΟΕΣ με τη συμμετοχή περίπου 700 εθνικών, τοπικών και περιφερειακών αρχών από 17 διαφορετικά κράτη μέλη. Άλλοι 16 ΕΟΕΣ τελούν υπό σύσταση. Επανεξέταση των εθνικών διατάξεων Όσον αφορά τις εξελίξεις σχετικά με την υιοθέτηση εθνικών διατάξεων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, η κατάσταση δεν έχει μεταβληθεί συγκριτικά με το Στα τέλη του 2012, οι εθνικές διατάξεις είχαν υιοθετηθεί σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Αυστρία, τη Γερμανία και το Βέλγιο, όπου οι διαδικασίες διαρκούν περισσότερο λόγω της ομοσπονδιακής διοικητικής δομής των χωρών αυτών. Συγκεκριμένα, στις τρεις αυτές χώρες, οι ισχυρές ομοσπονδιακές δομές οδήγησαν σε μία κατάσταση όπου έχουν μεν υιοθετηθεί εθνικές διατάξεις από τα περιφερειακά όργανα, αλλά εκκρεμεί ακόμη η θέσπιση ομοσπονδιακού νόμου. Κατά συνέπεια, όλα τα ομόσπονδα κράτη της Αυστρίας και της Γερμανίας έχουν θεσπίσει νομοθετικές διατάξεις για τον ΕΟΕΣ, ενώ οι ομοσπονδιακές αρχές δεν αναμένεται να επικυρώσουν τις εν λόγω διατάξεις πριν από το Στην περίπτωση του Βελγίου, ένας από τους λόγους για τους οποίους εκκρεμεί ακόμη η επικύρωση είναι η πρόσφατη τριετής κρίση διακυβέρνησης. Δεδομένων των εν λόγω εξελίξεων, υπήρξαν όλο και περισσότερες συζητήσεις σχετικά με την επιθυμία για ταχεία υιοθέτηση του αναθεωρημένου κανονισμού (ΕΚ) 1082/2006. Η ΕτΠ ζήτησε να προωθηθεί ταχέως ο νέος κανονισμός ΕΟΕΣ σε μία γνωμοδότηση που υιοθετήθηκε τον Φεβρουάριο (με συντάκτη τον κ. Michel Delebarre) και σε μία διοργανική διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο. Όλες οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στη γνωμοδότηση της ΕτΠ έγιναν δεκτές από την επιτροπή REGI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούλιο είναι η πρώτη φορά που μία γνωμοδότηση της ΕτΠ έχει τέτοιο αντίκτυπο. Ο κ. Joachim Zeller, βουλευτής του ΕΚ και εισηγητής για την

6 - 2 - αναθεώρηση του κανονισμού ΕΟΕΣ, θεωρεί επίσης ότι η εν λόγω ταχεία υιοθέτηση αποτελεί βασική προτεραιότητα. Ο αναθεωρημένος κανονισμός θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την απλούστευση και τη δημιουργία νέων ευκαιριών εδαφικής συνεργασίας και πέραν αυτής. Ο κ. Zeller θεωρεί επίσης ότι ένας από τους λόγους του περιορισμένου αριθμού ΕΟΕΣ που έχουν ήδη συσταθεί και του αργού ρυθμού σύστασης νέων ΕΟΕΣ είναι η καθυστέρηση στην υιοθέτηση του ισχύοντος κανονισμού της ΕΕ και στην εφαρμογή του μέσω εθνικών κανόνων στα κράτη μέλη της ΕΕ. Ο αναθεωρημένος κανονισμός θα μπορούσε να προσφέρει μία δυνητική λύση, παράλληλα δε η υιοθέτηση ακόμα και μίας αρχής γνωστοποίησης ανά κράτος μέλος θα επιτάχυνε και θα διευκόλυνε τη διαδικασία γνωστοποίησης. Επιπλέον, οι υπέρμαχοι της ταχείας υιοθέτησης του αναθεωρημένου κανονισμού θεωρούν ότι δεν υπάρχει λόγος αναμονής για την υιοθέτηση των κανονισμών της περιόδου , δεδομένου ότι ο κανονισμός ΕΟΕΣ δεν είναι δημοσιονομικός. Νέοι ΕΟΕΣ που συστάθηκαν το 2012 ή στα τέλη του Μεταξύ του τέλους του 2011 και του τέλους του 2012 συστάθηκαν έξι νέοι ΕΟΕΣ. Συγκριτικά με το πόρισμα της Έκθεσης Παρακολούθησης για το 2011, σύμφωνα με το οποίο συστάθηκαν επτά ΕΟΕΣ κατά τη διάρκεια του 2011, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η διαδικασία σύστασης ΕΟΕΣ είναι διαχρονικά γραμμική. Αξίζει να σημειωθεί ότι τέσσερις από τους νέους ΕΟΕΣ εδρεύουν στην Ουγγαρία, γεγονός που σημαίνει ότι οι εν λόγω όμιλοι έχουν ένα τουλάχιστον μέλος από την Ουγγαρία και περιλαμβάνουν περιοχές της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Επιπλέον, αξιοσημείωτος είναι και ο ρόλος του νέου ΕΟΕΣ EUKN, μέλη του οποίου είναι αποκλειστικά εθνικές αρχές ο εν λόγω ΕΟΕΣ δημιουργήθηκε ως δίκτυο φορέων χάραξης αστικής πολιτικής, επαγγελματιών και ερευνητών του εν λόγω τομέα. Αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη διαφοροποίησης ανάμεσα στους παραδοσιακότερους ΕΟΕΣ που δημιουργούνται ως πλατφόρμες για κοινά έργα σε διασυνοριακές περιοχές και στους ΕΟΕΣ που σχεδιάζονται ως πλατφόρμες για την ανταλλαγή πρακτικών οι τελευταίοι ενδέχεται να αποτελέσουν παράδειγμα αξιοποίησης του ΕΟΕΣ ως εργαλείου για τη θεσμική κατοχύρωση ορισμένων σφαιρών διακυβερνητικής συνεργασίας. Ο κατωτέρω πίνακας συνοψίζει τις βασικές πληροφορίες σχετικά με τους ΕΟΕΣ που έχουν δημιουργηθεί πρόσφατα, περιλαμβανομένων των χωρών που τους απαρτίζουν, μίας περιγραφής των ειδικών χαρακτηριστικών τους και της ημερομηνίας σύστασής τους. 1 ΕΟΕΣ που δεν αναφέρονται στην Έκθεση Παρακολούθησης για το 2011.

7 - 3 - Πίνακας 1. Νέοι ΕΟΕΣ που περιλαμβάνονται ως περιπτωσιολογικές μελέτες HU, SK ΕΟΕΣ που δημιουργήθηκε από δύο Επωνυμία Χώρες Ειδικά χαρακτηριστικά Σύσταση Bodrogközi EGTC HU, SK ΕΟΕΣ με 17 μέλη, ο οποίος 12/04/2012 δημιουργήθηκε για να τονωθεί η συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής στην εφαρμογή τοπικών σχεδίων και για να αντιμετωπιστεί η συρρίκνωση της οικονομίας των περιοχών. Gate to Europe HU, RO ΕΟΕΣ με 8 μέλη, ο οποίος 10/04/2012 EGTC δημιουργήθηκε προκειμένου να υπάρχει νομικό πλαίσιο για συνεργασία με στόχο την υλοποίηση διασυνοριακών έργων. Pannon EGTC HU, SI ΕΟΕΣ που δημιουργήθηκε από 51 28/03/2012 δήμους με στόχο τη συμμετοχή σε μία ολοκληρωμένη εδαφική επένδυση βάσει χρηματοδότησης της ΕΕ. Novohrad - 21/12/2011 Nógrád' EGTC 2 πόλεις, οι δραστηριότητες των οποίων είναι στενά συνδεδεμένες με το γεωλογικό πάρκο Novohrad Nógrád, περιοχή που έχει αναγνωριστεί από E.G.T.C. EFXINI POLI - Network of European Cities for Sustainable Development European Urban Knoledge Network (EUKN) EGTC GR, BU CY, CZ, DE, LU, RO CY, BE, FR, HU, NL, την UNESCO. ΕΟΕΣ με 23 μέλη, ο οποίος, μέσω των δραστηριοτήτων δικτύωσής του, των υπηρεσιών και της συμμετοχής σε πολλά έργα, εργάζεται προς την κατεύθυνση της δημιουργίας οικολογικότερων και δυναμικότερων πόλεων που δεν δημιουργούν αποκλεισμούς. ΕΟΕΣ που περιλαμβάνει μόνο εθνικές αρχές των κρατών μελών. Κύριος στόχος του είναι η ενίσχυση της ανταλλαγής γνώσης και εμπειρογνωμοσύνης σχετικά με την αστική ανάπτυξη σε όλη την Ευρώπη. 22/09/2012 7/12/ Έως τώρα δεν κατέστη δυνατή η πραγματοποίηση ποιοτικής έρευνας μέσω τηλεφωνικής συνέντευξης. Όλες οι προσπάθειες επικοινωνίας πριν από τη δημοσίευση της συνοπτικής παρουσίασης της εν λόγω έκθεσης δεν τελεσφόρησαν.

8 - 4 - Εξέλιξη του ΕΟΕΣ: συνοπτική παρουσίαση των ομίλων Ο κανονισμός ΕΟΕΣ τέθηκε σε ισχύ το Δύο χρόνια αργότερα συστάθηκαν οι πρώτοι τέσσερις ΕΟΕΣ. Βάσει της γεωγραφικής κατανομής των 32 ομίλων που έχουν δημιουργηθεί, μπορεί να γίνει διάκριση μεταξύ των ακόλουθων τριών ομάδων κρατών μελών: Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία: συνολικά 7 ΕΟΕΣ Ουγγαρία, Σλοβακία, Ρουμανία: συνολικά 12 ΕΟΕΣ κατά το πρόσφατο παρελθόν έχουν υπάρξει πολύ δυναμικές εξελίξεις στα σύνορα της Ουγγαρίας μία διαδικασία που υποστηρίχθηκε μέσω χρηματοδοτικών κινήτρων από την Ουγγαρία Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία: 5 ΕΟΕΣ Βασική προϋπόθεση για τη σύσταση μίας λειτουργικής δομής είναι η διαθεσιμότητα πόρων. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην Ευρώπη όσον αφορά τη χρηματοδότηση του ΕΟΕΣ. Οι εν λόγω διαφορές σχετίζονται με τον αριθμό των κατοίκων της καλυπτόμενης περιοχής, καθώς και με την οικονομική κατάσταση των περιφερειών ή των δήμων που συμμετέχουν. Ο ΕΟΕΣ "Eurométropole Lille-Kortrijk-Tournai" διαθέτει έναν συγκριτικά μεγάλο ετήσιο προϋπολογισμό περίπου 1,5 εκατομμυρίου ευρώ και, επομένως, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το ένα τρίτο περίπου των ΕΟΕΣ, οι ετήσιοι προϋπολογισμοί των οποίων κυμαίνονται μεταξύ και ευρώ. Σε γενικές γραμμές, οι όμιλοι στηρίζονται σημαντικά στη χρηματοδότηση από τα έργα που υλοποιούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας (ΕΕΣ). Ένα από τα σημαντικότερα σημεία της πορείας από την αρχική δέσμευση προς τη δημιουργία μίας λειτουργικής δομής ΕΟΕΣ είναι η πρόσληψη προσωπικού. Επί του παρόντος, 17 ΕΟΕΣ, ήτοι λίγο περισσότεροι από τους μισούς, έχουν προσλάβει προσωπικό. Υπάρχουν πλέον περίπου 75 άτομα που απασχολούνται από ΕΟΕΣ σε όλη την ΕΕ. Με άλλα λόγια, κάθε ΕΟΕΣ απασχολεί τέσσερα άτομα κατά μέσο όρο, ο αριθμός όμως ποικίλλει σημαντικά μεταξύ όλων των ομίλων. Σε γενικές γραμμές, οι ΕΟΕΣ έχουν ως στόχο την υλοποίηση μεγάλου φάσματος δραστηριοτήτων. Οι περισσότεροι ΕΟΕΣ υλοποιούν ευρείες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης πολιτικών και των δράσεων χάραξης στρατηγικών. Αυτό το είδος ΕΟΕΣ υιοθετεί μία διερευνητική και ενοποιητική προσέγγιση προς νέους τρόπους διακυβέρνησης και προς την επίτευξη συνοχής. Σε σημαντικό αριθμό ΕΟΕΣ τα θέματα δεν καθορίζονται εκ των προτέρων, αλλά δηλώνεται σαφώς ότι κεντρικός στόχος είναι η ανάπτυξη και η υλοποίηση έργων συνεργασίας.

9 - 5 - Η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση στις περιφέρειες που καλύπτονται από τον ΕΟΕΣ καθορίζει εκ των προτέρων, σε ορισμένο βαθμό, τους κύριους στόχους και τη συνολική στρατηγική για την ανάπτυξη έργων. Για τα δύο τρίτα περίπου των ομίλων ιδίως για τους ΕΟΕΣ της ομάδας Ισπανίας-Γαλλίας-Πορτογαλίας και της ομάδας Ουγγαρίας-Σλοβακίας-Ρουμανίας υιοθετείται ευρεία προσέγγιση όσον αφορά την πολιτική συνοχής και την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι ιδέες για έργα και τα έργα που υλοποιούνται επικεντρώνονται στην ανάπτυξη των υποδομών, της επιχειρηματικότητας και του τουρισμού, σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος και της φυσικής κληρονομιάς. Για τους ΕΟΕΣ, των οποίων οι συνεργασίες περιλαμβάνουν κυρίως αγροτικούς δήμους, οι τοπικοί ενδιαφερόμενοι φορείς υπογραμμίζουν γενικώς το εντεινόμενο πρόβλημα της μετανάστευσης και της ανεργίας. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στις δραστηριότητες των ΕΟΕΣ στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης των νέων. Η ομάδα των ΕΟΕΣ που εδρεύει στον πολιτικό γεωγραφικό πυρήνα της ΕΕ ήτοι στις περιοχές της Γαλλίας, του Βελγίου, της Γερμανίας και του Λουξεμβούργου επικεντρώνεται στη χωροταξία και στην αστική ανάπτυξη, καθώς και σε πρωτοβουλίες στους τομείς του πολιτισμού, του αθλητισμού και της εκπαίδευσης. Δύο ΕΟΕΣ έχουν ιδρυθεί για έναν συγκεκριμένο σκοπό: ο ΕΟΕΣ "Grande Region" λειτουργεί ως διαχειριστική αρχή ενός προγράμματος πολυμερούς διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο της ΕΕΣ και ο ΕΟΕΣ "Hospital Cerdanya" διαχειρίζεται ένα διασυνοριακό νοσοκομείο. Ο ακόλουθος χάρτης προσφέρει μία συνολική εικόνα των τομέων πολιτικής που καλύπτονται επί του παρόντος από τους ομίλους. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτό αποτελεί απλώς μία στιγμιαία εικόνα και βασίζεται: στις κύριες στρατηγικές γραμμές σύμφωνα με τα έγγραφα και στις πληροφορίες για έργα που είτε έχουν ήδη υλοποιηθεί, είτε υλοποιούνται επί του παρόντος. Θα πρέπει να διαπιστωθεί ότι οι περισσότεροι ΕΟΕΣ θεωρούνται ως μέσα συνεργασίας για την ανάπτυξη και την υλοποίηση έργων. Επομένως, η εστίαση των δραστηριοτήτων μπορεί να μεταβληθεί.

10 - 6 - Διάγραμμα 1. Τομείς δραστηριότητας Πραγματοποιείται μία προσωρινή αξιολόγηση της σημασίας των ομίλων για τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», δεδομένου ότι η τελευταία αποτελεί τη συνολική στρατηγική για την προσεχή περίοδο της πολιτικής συνοχής. Μία ιδιαιτέρως σημαντική πτυχή που τονίζεται επίσης σε μία από τις επτά βασικές, εμβληματικές πρωτοβουλίες, ήτοι στη «Νεολαία σε κίνηση», αντικατοπτρίζεται επίσης στις τρέχουσες δραστηριότητες των ΕΟΕΣ: σημαντικός αριθμός ΕΟΕΣ δραστηριοποιείται ενεργά στο πεδίο της εκπαίδευσης της νεολαίας. ΕΟΕΣ υπό σύσταση Υπάρχουν 16 όμιλοι υπό σύσταση, εκ των οποίων πέντε αναμένουν την τελική έγκριση, έξι βρίσκονται στην προπαρασκευαστική φάση και πέντε θεωρούνται ακόμη ως ιδέες για δυνητικούς ομίλους. Όσον αφορά τους ΕΟΕΣ που δεν έχουν ακόμη συσταθεί, μπορούν να γίνει η ίδια διάκριση με αυτή που περιλαμβάνονταν στην Έκθεση Παρακολούθησης για το Ο κατωτέρω πίνακας περιλαμβάνει τους εν λόγω ομίλους ακολουθώντας την εν λόγω διάκριση:

11 - 7 - Parc Marin International des Bouches de Bonifacio PMIBB Agglomération francoluembourgeoise Alzette-Belval Medgidia - Silistra TRITIA Eurocidade Valença do Minho Tui Code 24 CETC - Central European Transport Corridor Európa közös jövő építő (Europe - building common future) Euroregion Neiße-Nisa Euroregione Senza Confini Trans-Oderana Békés-Arad Pro Comitatu Donauhanse Euregio Meuse- Rhine Corridor III Έχουν συσταθεί Εν αναμονή έγκρισης Σε προπαρασκευή Ιδέα