Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη

Transcript

1 ΕΝOΤΗΤΑ 5 Η Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη Χρονοδιάγραμμα: 5 και ½ ώρες Στόχοι της ενότητας Οι εκπαιδευόμενοι: 1. Να εξοικειωθούν με το πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης και τη δράση του σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού. 2. Να γνωρίσουν τα στοιχεία που προσδιορίζουν μια Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη και να κατανοήσουν τη σημασία της στην πράξη. 3. Να εξοικειωθούν με τις Κατευθυντήριες γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με μια Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη.

2 Εισαγωγή Aυτή η ενότητα περιλαμβάνει τρία μέρη. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει το Συμβούλιο της Ευρώπης και την εργασία που έχει κάνει για τα δικαιώματα του παιδιού, τις στρατηγικές του για την υλοποίησή τους, καθώς και άλλες δραστηριότητες. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στο πώς το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει αλλάξει το έργο του και από τη θέσπιση κανόνων στράφηκε στη διασφάλιση της εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων για τα δικαιώματα του παιδιού. Το δεύτερο μέρος εισάγει την έννοια της φιλικής δικαιοσύνης προς τα παιδιά. Συγκεκριμένα, θα εξεταστεί τι σημαίνει ο όρος φιλική δικαιοσύνη και πώς μπορεί να εφαρμοστεί σε πρακτικό επίπεδο. Το τρίτο μέρος αναφέρει τον Οδηγό του Συμβουλίου της Ευρώπης για μια Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη.

3 Μέρος 1 ο : Το πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα δικαιώματα του παιδιού Τριάντα λεπτά 1. Το Συμβούλιο της Ευρώπης Εισαγωγή Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι ένας διεθνής οργανισμός με έδρα το Στρασβούργο της Γαλλίας και αποτελείται από 47 χώρες της Ευρώπης. Όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι και μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ιδρύθηκε το 1949 με σκοπό να προωθήσει τη δημοκρατία και να προστατέψει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους κανόνες δικαίου στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ήταν η πρώτη παγκόσμια συνθήκη που ανέπτυξε το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ιδρύθηκε το 1959 και είναι ο βασικός εκτελεστικός μηχανισμός του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εκδικάζει ατομικές ή κρατικές υποθέσεις που σχετίζονται με παραβάσεις των πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων του ανθρώπου έτσι όπως καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι υπεύθυνο να ρυθμίζει ένα ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την υλοποίηση των δικαιωμάτων του παιδιού. Πρόσφατα, το Συμβούλιο της Ευρώπης έκανε μία ξεκάθαρη αλλαγή και από τη θέσπιση κανόνων στράφηκε στην υποστήριξη και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων για τα δικαιώματα του παιδιού στα κράτη μέλη. Τα εργαλεία και η καθοδήγηση που έχουν αναπτυχθεί για την εφαρμογή αυτή μπορούν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά. 2. Οικοδομώντας μια Ευρώπη για τα παιδιά και μαζί με αυτά: στρατηγικές για τα δικαιώματα του παιδιού Το 2006 το Συμβούλιο της Ευρώπης ξεκίνησε στο Μονακό ένα πρόγραμμα με τίτλο "Οικοδομώντας μια Ευρώπη για και μαζί με τα παιδιά». Από τότε εφαρμόστηκαν δύο στρατηγικές για τα δικαιώματα του

4 παιδιού μετά από μία σειρά πολιτικών που σκοπό είχαν να καθοδηγήσουν την εργασία σχετικά με αυτά. Τελευταία, έχει υιοθετηθεί από το Συμβούλιο και μια τρίτη στρατηγική. H πρώτη στρατηγική, η στρατηγική της Στοκχόλμης (Stockholm Strategy, ), έδωσε προτεραιότητα στη ρύθμιση τριών πεδίων: Στην προώθηση της πρόσβασης των παιδιών στη δικαιοσύνη. Στην εξάλειψη όλων των μορφών βίας εναντίον των παιδιών. Στη συμμετοχή των παιδιών και την επιρροή τους στην κοινωνία. Η δεύτερη στρατηγική, η στρατηγική του Μονακό (Monaco Strategy, ), έθεσε τέσσερις στόχους: Την προώθηση φιλικών συστημάτων και υπηρεσιών προς τα παιδιά και συγκεκριμένα στους τομείς της δικαιοσύνης, της υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών. Τον αποκλεισμό όλων των μορφών βίας εναντίον των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, της παράνομης διακίνησης παιδιών, της σωματικής τιμωρίας και της ενδοσχολικής βίας. Την εγγύηση των δικαιωμάτων των παιδιών που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση, όπως παιδιά με αναπηρία, κρατούμενοι υπό άλλου είδους φροντίδα, παιδιά προσφύγων και μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών των Ρομά. Την προώθηση της συμμετοχής του παιδιού. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα, ενδεχομένως, των δύο πρώτων στρατηγικών ήταν η υιοθέτηση δύο κατευθυντήριων γραμμών και μιας σύστασης σχετικά με τις υπηρεσίες που διάκεινται φιλικά προς τα παιδιά, οι οποίες παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

5 Προωθώντας υπηρεσίες και συστήματα φιλικά προς τα παιδιά Μετά και τη Στρατηγική του Μονακό, η Επιτροπή των Υπουργών των κρατών που μετέχουν στο Συμβούλιο της Ευρώπης υιοθέτησαν τρία σημαντικά εργαλεία, τα οποία είναι: - Κατευθυντήριες γραμμές για μία Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη (2010). - Κατευθυντήριες γραμμές για μία φιλική προς τα παιδιά ιατρική περίθαλψη (2011). - Σύσταση σχετικά με κοινωνικές υπηρεσίες φιλικές προς τα παιδιά και τις οικογένειες (2011). Αυτή η ενότητα ασχολείται με τις Κατευθυντήριες γραμμές για μία Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη, αν και οι Κατευθυντήριες γραμμές για μία φιλική προς τα παιδιά ιατρική περίθαλψη (2011), καθώς και η Σύσταση για κοινωνικές υπηρεσίες φιλικές προς τα παιδιά και τις οικογένειες (2011) ενδιαφέρουν εξίσου τους επαγγελματίες υγείας, αφού σχετίζονται άμεσα με την εργασία τους. Από την πρώτη αναφορά που υποβλήθηκε σχετικά με τη Σύσταση για κοινωνικές υπηρεσίες φιλικές προς τα παιδιά και τις οικογένειες (2016), φάνηκε ότι χρειάζεται: Η καθιέρωση αποτελεσματικών μηχανισμών για τη συμμετοχή των παιδιών. Η ανάπτυξη και η εφαρμογή κατευθυντήριων γραμμών και πρωτοκόλλων για τους επαγγελματίες που εργάζονται για ή μαζί με παιδιά. Αυτά θα αφορούν σημαντικά θέματα, όπως το συμφέρον του παιδιού στον μέγιστο δυνατό βαθμό και η συμμετοχή των παιδιών στη δική τους φροντίδα. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης, του διαλόγου και της συζήτησης για τα δικαιώματα του παιδιού σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Η εύρεση παιδιών που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση και η εξασφάλιση της πρόσβασής τους σε υπηρεσίες προς αυτά, χωρίς διακρίσεις. Η προώθηση τακτικής αξιολόγησης της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της νομοθεσίας και των πολιτικών, καθώς και των συνεπειών τους για τα παιδιά. Η τρίτη και πιο πρόσφατη στρατηγική που υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης για τα Δικαιώματα του Παιδιού προτάθηκε στις 5-6 Απριλίου του 2016 στη Σόφια της Βουλγαρίας. Η στρατηγική αυτή θέτει και πάλι τις δύο βασικές προτεραιότητες, δηλαδή μία ζωή χωρίς βία για όλα τα παιδιά και μία Φιλική προς τα

6 παιδιά Δικαιοσύνη. Ωστόσο, εξειδικεύει τον τομέα που αφορά τη Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη συμπεριλαμβάνοντας 1) την προώθηση της Φιλικής προς τα παιδιά Δικαιοσύνης, 2) την προστασία των παιδιών στο πλαίσιο της στέρησης της ελευθερίας και 3) τα δικαιώματα των παιδιών μέσα στην οικογένεια.

7 Φιλική Δικαιοσύνη για όλα τα παιδιά ΣΚΟΠΟΣ Τα παιδιά απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους μέσω του συστήματος της δικαιοσύνης ΤΡΟΠΟΣ Τα κράτη μέλη και οι άλλες ομάδες - στόχος Αλλάζουν νομοθεσία και πολιτική για να εφαρμόσουν τις Κατευθυντήριες γραμμές για μια φιλική προς το παιδί δικαιοσύνη. 2. Παίρνουν μέτρα για να μειωθεί ο αριθμός των παιδιών που στερούνται την ελευθερία τους και να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης. 3. Ενισχύουν την υλοποίηση των δικαιωμάτων του παιδιού συμπεριλαμβάνοντας και τον προσδιορισμό για το συμφέρον στον μέγιστο δυνατό βαθμό στο πλαίσιο της οικογένειας. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕΤΡΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥΣ - Η καθοδήγηση του Συμβουλίου της Ευρώπης και τα εργαλεία συναντούν την αντίσταση των εθνικών συστημάτων δικαιοσύνης και της κοινής γνώμης. - Η αύξηση της ευαισθητοποίησης και η εξήγηση των πλεονεκτημάτων του σεβασμού των δικαιωμάτων του παιδιού και η προσέγγιση της δικαιοσύνης με επίκεντρο το παιδί. Η διάδοση καλών πρακτικών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - Περιφερειακές συναντήσεις για ανταλλαγή καλών πρακτικών σχετικά με τη φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη. - Συλλογή δεδομένων σε επιλεγμένους τομείς της φιλικής προς τα παιδιά δικαιοσύνης. - Εκπαίδευση των επαγγελματιών που ασχολούνται με τα νομικά πάνω στη φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη, τη διαμεσολάβηση, την παρακολούθηση των χώρων στέρησης ελευθερίας κτλ. - Έλεγχος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη Βασανιστηρίων των χώρων όπου κρατούνται παιδιά. - Κοινοβουλευτική καμπάνια για τον τερματισμό της κράτησης των παιδιών μεταναστών. - Εκτίμηση των αναγκών για νέες προκλήσεις στο οικογενειακό δίκαιο και στον τομέα της βιοϊατρικής.

8 3. Η εφαρμογή των προτύπων για τα δικαιώματα του παιδιού Το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως προαναφέρθηκε, υιοθέτησε μία σαφή μετατόπιση από τη θέσπιση κανόνων στην υποστήριξη και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων για τα δικαιώματα του παιδιού στα κράτη μέλη. Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι πληροφορήσει τους εκπαιδευόμενους πώς μπορούν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και τις πηγές που παρέχει το Συμβούλιο της Ευρώπης, ώστε να βοηθηθούν σε επαγγελματικό επίπεδο. Πολλά από τα παραπάνω στοιχεία είναι διαθέσιμα σε αρκετές γλώσσες. Ρύθμιση προτύπων: o Σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης Rec(2009)10 για μία ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική που αφορά την προστασία των παιδιών από τη βία. o Σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης Rec(2006)19 για πολιτικές που υποστηρίζουν τον σωστό γονεϊκό ρόλο. o Σύσταση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης 1666 (2004) για μια Πανευρωπαϊκή απαγόρευση της σωματικής τιμωρίας των παιδιών. o Σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης Rec(2005)5 για τα δικαιώματα των παιδιών που μένουν σε ιδρύματα. o Σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών CM/Rec(2010)2 προς τα κράτη μέλη για την αποασυλοποίηση και τη διαβίωση σε κοινότητες των παιδιών με αναπηρία. Καμπάνιες: o ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ (ONE-in-FIVE): Καμπάνια του Συμβουλίου της Ευρώπης για να σταματήσει η σεξουαλική βία εναντίον των παιδιών. Διαθέσιμο υλικό στο: o «Ορθώστε το χέρι σας εναντίον του χαστουκιού» ( Raise your hand against smacking ): παρέχει στα κράτη μέλη υλικό ευαισθητοποίησης για να προωθηθεί η κατάργηση της σωματικής βίας και να ενθαρρυνθεί η θετική, μη βίαιη ανατροφή των παιδιών. o Κατάργηση της σωματικής τιμωρία των παιδιών. - Ερωτήσεις και απαντήσεις (διαθέσιμες στα ελληνικά) στο: entid= d0a4;

9 o Άλλο υλικό είναι διαθέσιμο στο: Ενίσχυση της Ευαισθητοποίησης: o «Η λίμνη» ( The Lake ), ένα μικρού μήκους βίντεο του Roland Edzard ως μέρος της καμπάνιας ONE-in-FIVE για την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας (διαθέσιμο στα αγγλικά, στα ιταλικά και σε άλλες γλώσσες στο: ) Κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη: o Για τη σωστή ανατροφή των παιδιών: entid= d340 Κατευθυντήριες γραμμές για επαγγελματίες: o Διασφαλίζοντας τα δικαιώματα του παιδιού - Ένας οδηγός για επαγγελματίες που εργάζονται σε εναλλακτικές μορφές φροντίδας παιδιού: entid= ceaf Παρακολούθηση: Για παράδειγμα, στην πρόοδο της απαγόρευσης όλων των ειδών σωματικής βίας στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Οι τελευταίες πληροφορίες (Μάρτιος, 2015) διαθέσιμες στο: d031 Εκδόσεις: o Ο γονεϊκός ρόλος στη σύγχρονη Ευρώπη: μια θετική προσέγγιση (2007). o Το συμφέρον του παιδιού στον μέγιστο δυνατό βαθμό ένας διάλογος ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη (2016). Εκπαίδευση: Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει αναπτύξει και προωθήσει την εκπαίδευση σε διάφορες ομάδες επαγγελματιών. Υλικό και ηλεκτρονικά μαθήματα είναι διαθέσιμα σε αρκετές γλώσσες. Μερικά παραδείγματα βρίσκονται παρακάτω: o Το πρόγραμμα Πεσταλότσι (Pestalozzi Programme) έχει υλικό για τη σεξουαλική αγωγή και την προσωπική ανάπτυξη, την πρόληψη των διακρίσεων και τη βία. Απευθύνεται σε

10 εκπαιδευτικούς και άλλους, 2013/2014 (SexEd), etc. Όλο το υλικό είναι διαθέσιμο στο: Συλλογή καλών πρακτικών: ένα παράδειγμα είναι το απάνθισμα των καλών πρακτικών που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο με τίτλο «Πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών», που πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη, Δεκεμβρίου 2013 (διαθέσιμο στο: ) 4. Περίληψη Το Συμβούλιο της Ευρώπης είχε ένα θεμελιώδη ρόλο στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των δικαιωμάτων των παιδιών, όπου έχει γίνει προσπάθεια τόσο για την ένταξη των δικαιωμάτων του παιδιού, όσο και για μια στοχευμένη δράση που περιλαμβάνει τη ρύθμιση προτύπων, την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης, την ανάπτυξη ικανοτήτων, τις Κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη και την παρακολούθηση της προόδου. Έχει μεγάλη σημασία για τους επαγγελματίες να γνωρίζουν το έργο και τις Κατευθυντήριες γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης, ώστε να είναι ενημερωμένοι και να ενισχύσουν το έργο τους.

11 Μέρος 2 ο : Εισαγωγή σε μια Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη Δύο ώρες 1. Εισαγωγή Τα παιδιά μπορούν να έρθουν σε επαφή με το σύστημα δικαιοσύνης ως θύματα βίας, εξαιτίας του διαζυγίου των γονέων τους, ως δράστες, ως μάρτυρες ή ως καταγγέλλοντες. Καθεμία από αυτές τις καταστάσεις είναι πολύπλοκη και πολλοί επαγγελματίες διαφορετικών ειδικοτήτων διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, την προστασία και την έγκαιρη παρέμβαση σε παιδιά και οικογένειες αλλά και στον σεβασμό των δικαιωμάτων του παιδιού. Η έννοια της Φιλικής προς τα παιδιά Δικαιοσύνης αντλεί το περιεχόμενό της από προηγούμενες εργασίες για τη δικαιοσύνη των ανηλίκων, σύμφωνα με την ερμηνεία της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Στο Γενικό Σχόλιο 10 η Επιτροπή ερμηνεύει τα άρθρα 37 και 40 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και δηλώνει σαφώς ότι η δικαιοσύνη των ανηλίκων συμπεριλαμβάνει τόσο τα παιδιά που παραβαίνουν τον νόμο, αλλά και τις δράσεις εκείνες που σκοπό έχουν την πρόληψη της παραβατικότητας των ανήλικων. Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, το κεφάλαιο αυτό θα εξηγήσει ορισμένες από τις αρχές της δικαιοσύνης ανηλίκων και της Φιλικής προς τα παιδιά Δικαιοσύνης, καθώς και τη σημασία τους για την επαγγελματική πρακτική. 2. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η Δικαιοσύνη των Ανηλίκων Τι λέει η Σύμβαση: Άρθρο 37 Τα Συμβαλλόμενα Κράτη επαγρυπνούν ώστε : α. Κανένα παιδί να μην υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε άλλες σκληρές, απάνθρωπες ή εξευτελιστικές τιμωρίες ή μεταχείριση. Θανατική ποινή ή ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα απελευθέρωσης δεν πρέπει να απαγγέλλονται για παραβάσεις τις οποίες έχουν διαπράξει πρόσωπα κάτω των δεκαοκτώ ετών.

12 β. Κανένα παιδί να μη στερείται την ελευθερία του κατά τρόπο παράνομο ή αυθαίρετο. Η σύλληψη, η κράτηση ή η φυλάκιση ενός παιδιού πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να μην αποτελεί παρά ένα έσχατο μέτρο και να έχει τη μικρότερη δυνατή χρονική διάρκεια. γ. Κάθε παιδί που στερείται την ελευθερία του να αντιμετωπίζεται με ανθρωπισμό και με τον οφειλόμενο στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου σεβασμό και κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ηλικίας του. Ειδικότερα, κάθε παιδί που στερείται την ελευθερία του θα χωρίζεται από τους ενήλικες, εκτός εάν θεωρηθεί ότι είναι προτιμότερο να μη γίνει αυτό για το συμφέρον του παιδιού. Επιπλέον, έχει το δικαίωμα να διατηρήσει την επαφή με την οικογένειά του δι αλληλογραφίας και με επισκέψεις, εκτός εξαιρετικών περιστάσεων. δ. Τα παιδιά που στερούνται την ελευθερία τους να έχουν το δικαίωμα για ταχεία πρόσβαση σε νομική ή σε άλλη κατάλληλη συμπαράσταση, καθώς και το δικαίωμα να αμφισβητούν τη νομιμότητα της στέρησης της ελευθερίας τους ενώπιον ενός δικαστηρίου ή μιας άλλης αρμόδιας, ανεξάρτητης και αμερόληπτης αρχής, καθώς και το δικαίωμα για τη λήψη μιας ταχείας απόφασης πάνω σ' αυτό το ζήτημα. Άρθρο Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν σε κάθε παιδί ύποπτο, κατηγορούμενο ή καταδικασμένο για παράβαση του ποινικού νόμου το δικαίωμα σε μεταχείριση που να συνάδει με το αίσθημα της αξιοπρέπειάς του και της προσωπικής αξίας, που να ενισχύει το σεβασμό του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των άλλων και που να λαμβάνει υπόψη την ηλικία του, καθώς και την ανάγκη για επανένταξη στην κοινωνία και την ανάληψη από το παιδί ενός εποικοδομητικού ρόλου στην κοινωνία. 2. Για τον σκοπό αυτό, και λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές διατάξεις των διεθνών οργάνων, τα Συμβαλλόμενα Κράτη επαγρυπνούν ιδιαίτερα ώστε : α. Κανένα παιδί να μην καθίσταται ύποπτο, να μην κατηγορείται και να μην καταδικάζεται για

13 παράβαση του ποινικού νόμου λόγω πράξεων ή παραλείψεων, που δεν απαγορεύονται από το εθνικό ή διεθνές δίκαιο κατά τον χρόνο που διαπράχθηκαν. β. Κάθε παιδί ύποπτο ή κατηγορούμενο για παράβαση του ποινικού νόμου να έχει τουλάχιστον δικαίωμα στις ακόλουθες εγγυήσεις: ι. Να θεωρείται αθώο μέχρι να αποδειχθεί νόμιμα η ενοχή του. ιι. Να ενημερώνεται χωρίς καθυστέρηση και απευθείας για τις εναντίον του κατηγορίες ή, κατά περίπτωση, μέσω των γονέων του ή των νόμιμων εκπροσώπων του και να έχει νομική ή οποιαδήποτε άλλη κατάλληλη συμπαράσταση για την προετοιμασία και την παρουσίαση της υπεράσπισής του. ιιι. Να κρίνεται η υπόθεσή του χωρίς καθυστέρηση από μία αρμόδια, ανεξάρτητη και αμερόληπτη αρχή ή δικαστικό σώμα, σύμφωνα με μια δίκαιη κατά το νόμο διαδικασία, με την παρουσία ενός νομικού ή άλλου συμβούλου και την παρουσία των γονέων του ή των νομίμων εκπροσώπων του, εκτός αν αυτό θεωρηθεί αντίθετο προς το συμφέρον του παιδιού, λόγω κυρίως της ηλικίας ή της κατάστασής του. ιν. Να μην υποχρεώνεται να καταθέσει ως μάρτυρας ή να ομολογήσει την ενοχή του, να υποβάλλει ερωτήσεις το ίδιο ή μέσω άλλου στους μάρτυρες κατηγορίας και να επιτυγχάνει την παράσταση και την εξέταση μαρτύρων υπεράσπισης κάτω από συνθήκες ισότητας. ν. Εάν κριθεί ότι παρέβη τον ποινικό νόμο, να μπορεί να προσφύγει κατ' αυτής της απόφασης και κατά οποιουδήποτε μέτρου που λήφθηκε ως συνέπεια αυτής ενώπιον μιας ανώτερης αρμόδιας, ανεξάρτητης και αμερόληπτης αρχής ή δικαστικού σώματος, σύμφωνα με το νόμο. νι. Να έχει τη δωρεάν βοήθεια ενός διερμηνέα, σε περίπτωση που δεν καταλαβαίνει ή δεν μιλάει τη γλώσσα που χρησιμοποιείται.

14 νιι. Να αντιμετωπίζεται η ιδιωτική του ζωή με απόλυτο σεβασμό σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. 3. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη προσπαθούν να προαγάγουν τη θέσπιση νόμων, διαδικασιών, αρχών και θεσμών εφαρμοζόμενων ειδικώς στα παιδιά που είναι ύποπτα, κατηγορούμενα ή καταδικασμένα για παράβαση του ποινικού νόμου και ιδιαίτερα: α. Τη θέσπιση ενός ελάχιστου ορίου ηλικίας κάτω από το οποίο τα παιδιά θα θεωρούνται ότι δεν έχουν την ικανότητα παράβασης του ποινικού νόμου. β. Την εισαγωγή μέτρων, εφόσον αυτό είναι δυνατόν και ευκταίο, για την αντιμετώπιση τέτοιων παιδιών, χωρίς ανάγκη προσφυγής στη δικαιοσύνη, με την προϋπόθεση βέβαια ότι τηρείται ο απόλυτος σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις νόμιμες εγγυήσεις. 4. Μια σειρά διατάξεων σχετικών κυρίως με την επιμέλεια, την καθοδήγηση και την επιτήρηση, τους συμβούλους, τη δοκιμασία, την τοποθέτηση σε οικογένεια, τα προγράμματα γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και τις άλλες εναλλακτικές δυνατότητες πλην της επιμέλειας, θα εξασφαλίζει στα παιδιά μια μεταχείριση που να εγγυάται την ευημερία τους και που να είναι ανάλογη και με την κατάστασή τους και με την παράβαση. Αυτά τα δύο άρθρα της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αναδεικνύουν την πορεία προς μια δικαιοσύνη φιλική προς τα παιδιά. Με βάση με τα δύο παραπάνω άρθρα, η διαχείριση των παιδιών που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον νόμο πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε αυτά και περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις: Το καλύτερο συμφέρον του παιδιού ως πρωταρχικό μέλημα καθ 'όλη τη διαδικασία. Διατήρηση της επαφής με την οικογένεια. Όλες οι δράσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις εξελισσόμενες ικανότητες του παιδιού, την ηλικία και την ωριμότητά του. Άμεση βοήθεια. Σεβασμός του δικαιώματος στην ενημέρωση.

15 Σεβασμός του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή. Όπως θα δούμε στο 3 ο Μέρος, οι αρχές αυτές αποτελούν τα βασικά στοιχεία που περιέχονται στις Κατευθυντήριες γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη ανηλίκων και δικαιώματα του παιδιού: πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας και της έγκαιρης παρέμβασης, Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού Γενικό Σχόλιο Νο 10 (2007) Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως εξηγείται στο Γενικό Σχόλιο, αναφέρει ότι η δικαιοσύνη ανηλίκων πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο τις δράσεις που στοχεύουν τα παιδιά που βρίσκονται αντιμέτωπα με τον νόμο, αλλά και την πρόληψη, καθώς και τη δράση για την παραβατικότητα των ανηλίκων. Σύμφωνα με τον Διεθνή Συνήγορο του Παιδιού «Η Πρόληψη της παραβατικότητας των ανηλίκων αναφέρεται στη διαδικασία της αποτροπής καταστάσεων οι οποίες αποτελούν αιτία για να έρθουν τα παιδιά αρχικά αντιμέτωπα με τον νόμο. Ένα σημαντικό στοιχείο για την πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας είναι η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων, όπως η φτώχεια, η παραμέληση, η κακοποίηση ή η κοινωνική απομόνωση, που αυξάνουν τις πιθανότητες των παιδιών να εμπλακούν σε «παραβατική» συμπεριφορά. Ωστόσο, μία συνολική στρατηγική πρόληψης της παραβατικότητας ανηλίκων, αντί να εστιάζει μόνο σε παιδιά που έχουν παραβεί το νόμο, ασχολείται με ευρύτερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, όπως η φτώχεια και οι διακρίσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή πόρων και βοήθειας σε παιδιά και οικογένειες, ιδιαίτερα εκείνων που αντιμετωπίζουν κοινωνικοοικονομικές δυσκολίες. Τα προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης που προωθούν την εκπαίδευση, τη μείωση της φτώχειας, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας και εμπλέκουν την οικογένεια και την κοινότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων με καινοτόμους τρόπους»(διεθνής Συνήγορος του Παιδιού, Δελτίο αριθμός 2, στο Γενικό Σχόλιο 10, διαθέσιμο στο: FactSheet2_Preventing-Juvenile-Delinquency_EN.pdf).

16 Η πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας στο Γενικό Σχόλιο: «Υπό το φως των διατάξεων της Σύμβασης, είναι προφανές ότι δεν είναι για το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, αν αυτό μεγαλώνει σε συνθήκες που μπορεί να προκαλέσουν αυξανόμενο ή σοβαρό κίνδυνο να εμπλακεί σε εγκληματικές δραστηριότητες. Θα πρέπει να ληφθούν διάφορα μέτρα για την πλήρη και ισότιμη εφαρμογή των δικαιωμάτων σε ένα κατάλληλο επίπεδο ζωής (άρθ. 27), στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας και την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη (άρθ. 24), στην εκπαίδευση (αρθ. 28 και 29), στην προστασία από κάθε μορφή σωματικής ή ψυχολογικής βίας, τραυματισμού ή κακοποίησης (άρθ. 19), οικονομικής ή σεξουαλικής εκμετάλλευσης (αρθ. 32 και 34), καθώς και πρόσβαση σε κατάλληλες υπηρεσίες για την φροντίδα ή την προστασία των παιδιών (παράγραφος 16)». «(...) Τα προγράμματα πρόληψης πρέπει να επικεντρωθούν στην υποστήριξη οικογενειών που βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση, στη συμμετοχή των σχολείων στη διδασκαλία βασικών αξιών (συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των παιδιών και των γονέων σύμφωνα με τον νόμο), αλλά και να επιδείξουν ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή σε νεαρά άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά που εγκαταλείπουν το σχολείο ή δεν έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους (παράγραφος 18).» «Τα μέτρα βοήθειας δεν θα πρέπει να επικεντρώνονται μόνο στην πρόληψη των αρνητικών καταστάσεων, αλλά και στην προώθηση κυρίως του κοινωνικού δυναμικού των γονέων. Υπάρχουν πολλές πληροφορίες που έχουν αντληθεί από προγράμματα πρόληψης εστιασμένα στο σπίτι και στην οικογένεια, όπως η εκπαίδευση των γονέων, τα προγράμματα που αφορούν την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης γονέων - παιδιών και τα προγράμματα επίσκεψης στο σπίτι, τα οποία μπορούν να αρχίσουν όταν το παιδί είναι σε πολύ μικρή ηλικία. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι η προσχολική εκπαίδευση συσχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά μελλοντικής βίας και της εγκληματικότητας. Σε επίπεδο κοινότητας, θετικά αποτελέσματα έχουν επιτευχθεί με προγράμματα όπως το «Κοινότητες που νοιάζονται» (Communities that Care - CTC), μια στρατηγική επικεντρωμένη στην πρόληψη κινδύνου (παράγραφος 19).»

17 Από τα παραπάνω αναδεικνύεται η σημασία της διεπιστημονικής και της πολυπαραγοντικής δράσης για τον εντοπισμό των βιολογικών, γονεϊκών και συγκυριακών παραγόντων για τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο. Παιδιά αντιμέτωπα με το σύστημα δικαιοσύνης Η UNICEF χρησιμοποιεί τον ευρύτερο όρο «Δικαιοσύνη για τα παιδιά» για να αναφερθεί σε όλα εκείνα τα παιδιά που έρχονται αντιμέτωπα με τον νόμο για οποιονδήποτε λόγο. Πράγματι, τα παιδιά μπορούν να έρθουν σε επαφή με το σύστημα της δικαιοσύνης για διάφορους λόγους, όπως: Τα παιδιά ως θύματα Τα παιδιά ως μάρτυρες Τα παιδιά ως παραβάτες Τα παιδιά ως καταγγέλλοντες. Τα παιδιά ως θύματα: Η έκθεση της UNICEF με θέμα «Ισότιμη πρόσβαση των παιδιών στη δικαιοσύνη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία» (2015) αναφέρει ότι «βαθιά ριζωμένες κοινωνικές και πολιτιστικές πεποιθήσεις έχουν καταστήσει μη αποδεκτό για τα παιδιά της περιοχής να εκμυστηρεύονται σε έναν ενήλικα έξω από το σπίτι παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους μέσα στο σπίτι, στο σχολείο ή στην κοινότητά τους, καθώς και να κάνουν καταγγελίες μέσω του δικαστικού συστήματος επικαλούμενα φόβο τιμωρίας για τα ίδια και τις οικογένειές τους. Η περιφερειακή μελέτη, εστιάζοντας στην Αλβανία, τη Γεωργία, την Κιργιζία και το Μαυροβούνιο, πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Διεθνούς Οργάνωσης του Αναπτυξιακού Νόμου. Σε όλες τις χώρες, στις οποίες έλαβε χώρα η μελέτη, τα περισσότερα παιδιά δήλωσαν ότι δεν γνώριζαν τις υπηρεσίες που θα μπορούσαν να στραφούν σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Ανάμεσα στις πιο ευάλωτες ομάδες είναι τα παιδιά που γεννήθηκαν φτωχά, παιδιά από κοινότητες των Ρομά και παιδιά με ειδικές ανάγκες.

18 Παρά το γεγονός ότι τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται μόνο από 4 χώρες του κόσμου, εντούτοις τα θέματα που συνδέονται με την προστασία των παιδιών ως θύματα είναι γνωστά και διαδεδομένα. Αυτά, μεταξύ άλλων, είναι η έλλειψη ευαισθητοποίησης των παιδιών σχετικά με το τι είδους βοήθεια είναι διαθέσιμη γι αυτά και πώς να τη ζητήσουν, ο εντοπισμός και η αναφορά της βίας εναντίον τους, καθώς και ότι ειδικές ομάδες παιδιών αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Η μελέτη του Οργανισμού των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ με τίτλο «Χαρτογράφηση των συστημάτων προστασίας των παιδιών στην ΕΕ» (2014) περιλαμβάνει ορισμένα σημαντικά ευρήματα για δράση σε εθνικό επίπεδο. 1. Διατάξεις που αφορούν τη νομική υποχρέωση των επαγγελματιών να αναφέρουν περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών, παραμέληση και βία «Στην πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ, οι επαγγελματίες που έρχονται σε επαφή με παιδιά είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν εκθέσεις. Ωστόσο, αυτή η υποχρέωση δεν ισχύει πάντοτε για όλες τις επαγγελματικές ομάδες. Μόνο λίγα κράτη μέλη έχουν ειδικές υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων που αφορούν πολίτες. Ένα σημαντικό θέμα που αναδεικνύεται, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ελλιπής καταγραφή στις αναφορές που υποβάλλονται, είναι η αποτυχία των επαγγελματιών να αναγνωρίζουν την κακοποίηση, καθώς και να κατανοούν και να εκπληρώνουν τις επαγγελματικές τους ευθύνες και υποχρεώσεις, όταν παρατηρήσουν κάτι ανησυχητικό. Υπάρχει λοιπόν μεγάλη ανάγκη κατάρτισης όλων τους επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με παιδιά σχετικά με τα σημάδια της κακοποίησης και τον εντοπισμό των παιδιών-θυμάτων.» 2. Διατάξεις που απαιτούν διεπιστημονική αξιολόγηση των περιπτώσεων προστασίας του παιδιού «Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν διατάξεις για την ατομική αξιολόγηση των αναγκών που απαιτεί η ανάπτυξη ενός σχεδίου φροντίδας για τα παιδιά. Οι διατάξεις αυτές, ωστόσο, δεν είναι πάντοτε θεσμοθετημένες.

19 Παρά το γεγονός ότι η αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού κατοχυρώνεται στη νομοθεσία, τα περισσότερα κράτη μέλη δεν έχουν κριτήρια και πρακτικές οδηγίες για το πώς να το αξιολογήσουν. Η αρχή του δικαιώματος του παιδιού να εκφράζεται ελεύθερα κατοχυρώνεται επίσης στον νόμο. Πολύ συχνά όμως, ιδιαίτερα για τα παιδιά κάτω των 12 ετών, αυτό βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια των αρμόδιων αρχών. Διατάξεις σχετικά με διεπιστημονική αξιολόγηση υπάρχουν στην πλειονότητα των κρατών μελών. Οι διατάξεις αυτές, ωστόσο, συχνά δεν είναι θεσμοθετημένες και η απόφαση επαφίεται στον διευθυντή ή τον υπεύθυνο για την υπόθεση κοινωνικό λειτουργό.» Αναφορά: Όλο το υλικό είναι διαθέσιμο στο: Τα παιδιά ως μάρτυρες: Το να είναι κάποιος μάρτυρας σε ένα έγκλημα ή το να γίνει μάρτυρας σε μια δικαστική υπόθεση μπορεί να αποβεί τραυματικό γεγονός για όποιον το βιώνει, ιδιαίτερα μάλιστα αν είναι παιδί. Τα παιδιά που είναι μάρτυρες σε μια υπόθεση όπου υπήρξαν θύματα βίας ή κακοποίησης είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και μπορεί να κινδυνεύουν να θυματοποιηθούν εκ νέου, αν οι υπηρεσίες που είναι υπεύθυνες γι αυτά δεν έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες και τα δικαιώματά τους. Η έκθεση της ΕΕ για μια Φιλική για το Παιδί Δικαιοσύνη λέει ότι «Οι πρακτικές της συμμετοχής του παιδιού σε ποινικές και αστικές δικαστικές διαδικασίες ποικίλουν πολύ όχι μόνο μεταξύ των κρατών μελών αλλά και μέσα σε αυτά. Έτσι, τονίζεται στην έκθεση ότι υπάρχει ανάγκη για σαφή πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές, καθώς και για συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής τους. Τα παιδιά δεν υποστηρίζονται επαρκώς, όταν συμμετέχοντας σε ποινικές ή αστικές διαδικασίες, οι δικαστικές ρυθμίσεις που μπορεί να είναι εκφοβιστικές για τα παιδιά δεν είναι πάντα προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους. Συγκεκριμένα μέτρα,

20 όπως η παρεμπόδιση ενός παιδιού από την άμεση αντιμετώπιση των κατηγορουμένων ή των μαρτύρων στο δικαστήριο ή η διασφάλιση ότι το παιδί είναι ενημερωμένο και ότι κατανοεί τις διαδικασίες, δεν αποτελούν ακόμη κοινή πρακτική, αν και η έρευνα αποκάλυψε, επίσης, ότι στην παρούσα έκθεση περιγράφονται μια σειρά από ευοίωνες πρακτικές. Καθιστώντας τα συστήματα δικαιοσύνης περισσότερο φιλικά προς τα παιδιά βελτιώνεται η προστασία των παιδιών, ενισχύεται η ουσιαστική συμμετοχή τους και ταυτόχρονα βελτιώνεται η λειτουργία της δικαιοσύνης. Τα ευρήματα της έκθεσης παρέχουν στα κράτη μέλη ένα χρήσιμο εργαλείο για τον εντοπισμό των εμποδίων, των κενών ή των αδυναμιών στις δικαστικές διαδικασίες τους.» Αναφορά: Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (2015). Φιλική για το Παιδί Δικαιοσύνη, Προοπτικές και εμπειρίες των επαγγελματιών σχετικά με τη συμμετοχή των παιδιών σε αστικές και ποινικές δικαστικές διαδικασίες σε 10 Κράτη μέλη της ΕΕ, διαθέσιμο στο: (Η έκθεση περιλαμβάνει ευρήματα από την Ισπανία.) Τα Παιδιά ως παραβάτες: Ποια είναι η γενική κατάσταση των παιδιών που βρίσκονται υπό κράτηση και είναι αντιμέτωπα με τη δικαιοσύνη ανηλίκων; «Έχουν περάσει πάνω από 18 χρόνια που υιοθετήθηκε η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού από τα Ηνωμένα Έθνη. Ωστόσο, η πρόοδος που σημειώθηκε όσον αφορά τη δικαιοσύνη ανηλίκων σε ολόκληρο τον κόσμο ήταν αργή και άνιση. Σε παγκόσμια κλίμακα, εκτιμάται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά στερούνται της ελευθερίας τους, αν και οι αριθμοί είναι αναμφίβολα πολύ υψηλότεροι. Η έλλειψη στοιχείων σχετικά με το θέμα αυτό καθιστά τα συγκεκριμένα παιδιά αόρατα. Σε όλο τον κόσμο, πολλά από αυτά τα παιδιά συλλαμβάνονται, είναι υπό κράτηση ή είναι φυλακή, συχνά σε συνθήκες που συνιστούν εξευτελιστική και απάνθρωπη μεταχείριση. Μερικές από τις αρνητικές συνέπειες της κράτησης των παιδιών περιλαμβάνουν βία, σεξουαλική κακοποίηση, οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση, ταπείνωση,

21 απώλεια της εκπαίδευσης, συναισθήματα απομόνωσης και εξάπλωση των σεξουαλικά μεταδιδόμενων μολύνσεων, συμπεριλαμβανομένου του ιού HIV. Σε πολλές περιπτώσεις, οι χώροι κράτησης δε διαχωρίζονται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία ή το διαπραχθέν έγκλημα. Πολλά παιδιά που στερούνται την ελευθερία τους δεν έχουν στην πραγματικότητα καταδικαστεί για αδίκημα. Έχουν απλώς συλληφθεί ή είναι προφυλακισμένα περιμένοντας να δικαστούν. Ωστόσο, είναι κατά τη διάρκεια της προφυλάκισης που συμβαίνουν πολλές από τις χειρότερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 2007 ο Διεθνής Συνήγορος του Παιδιού πραγματοποίησε προκαταρκτική χαρτογράφηση της εφαρμογής των σχετικών διεθνών προτύπων για τη δικαιοσύνη των ανηλίκων σε 15 χώρες (Αλβανία, Αργεντινή, Βέλγιο, Βολιβία, Καναδά, Χιλή, Κόστα Ρίκα, Γαλλία, Γκάνα, Ιταλία, Ολλανδία, Νίγηρα, Παλαιστίνη, Σιέρα Λεόνε και Ουγκάντα) (Defence for Children International, «Από τη Νομοθεσία στη δράση: Τάσεις στα Συστήματα Δικαιοσύνης των Ανηλίκων σε 15 χώρες», Γενεύη, 2007). Η έκθεση έδωσε μια συνολική εικόνα για τη δικαιοσύνη ανηλίκων σε αυτές τις χώρες. Συνολικά, το πιο ενδιαφέρον θέμα ήταν η κατάχρηση της διαδικασίας προφυλάκισης, καθώς και οι κακές συνθήκες της. Η έκθεση έδειξε επίσης έλλειψη των κυβερνητικών στοιχείων και στατιστικών για τον χρόνο φυλάκισης και προφυλάκισης, καθώς και για τη χρήση των εναλλακτικών μορφών κράτησης. Στην Ευρώπη, υπάρχει επίσης μεγάλη ανησυχία σχετικά με την παραβατικότητα των ανηλίκων, με αποτέλεσμα την εφαρμογή κάποιων κατασταλτικών πολιτικών για τους νέους. Ειδικότερα, η μετανάστευση, ως βασικό θέμα σε όλες τις χώρες, έχει προκαλέσει εκ νέου ανησυχίες, με αντίκτυπο στη νομοθεσία που αφορά τη δικαιοσύνη των νέων και την εφαρμογή της.» Αναφορά: Defence for Children International (2009) Εγχειρίδιο στρατηγικών κατάρτισης, Γενικό Σχόλιο αρ.10: Τα Δικαιώματα των Παιδιών στη Δικαιοσύνη Ανηλίκων, διαθέσιμο στο:

22 Τα Παιδιά ως καταγγέλλοντες : Τα ευρήματα της έρευνας του Οργανισμού της ΕΕ για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα με αντικείμενο τη «Χαρτογράφηση των συστημάτων προστασίας των παιδιών στην ΕΕ» (2014) δείχνουν ότι: 1. Διατάξεις σχετικά με το δικαίωμα του παιδιού να τοποθετηθεί σε εναλλακτική φροντίδα εξαιτίας καταγγελιών «Σε 11 κράτη μέλη της ΕΕ (Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο) υπάρχουν ειδικές διατάξεις σχετικά με το δικαίωμα των παιδιών που βρίσκονται σε εναλλακτική φροντίδα να κάνουν καταγγελία. Ακόμα και όταν υπάρχουν ειδικές διατάξεις, τα παιδιά δεν είναι επαρκώς και συστηματικά ενημερωμένα για τα δικαιώματά τους. Συχνά, μάλιστα, δεν υπάρχει συγκεκριμένη αρχή ή πρόσωπο που να είναι υπεύθυνο για την ενημέρωση των παιδιών σχετικά με τα δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματός τους να κάνουν καταγγελία, καθώς και πώς να την κάνουν.» Αναφορά: Όλο το υλικό είναι διαθέσιμο στο:

23 Υποστήριξη παιδιών που εμπλέκονται σε δικαστικές διαδικασίες ως θύματα Πρόληψη της βίας εναντίον των παιδιών Εντοπισμός, μεταχείριση και παραπομπή παιδιών που έχουν υποστεί κακοποίηση Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη Προστασία παιδιών που ο γονέας ή τα αδέρφια τους είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας Δικαίωμα στην περίθαλψη παιδιών που έχουν διαπράξει ποινικό αδίκημα Πρόληψη της νεανικής εγκληματικότητας

24 3. Περίληψη Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάστηκαν οι διατάξεις της Σύμβασης για τα Δικαιώματα σε σχέση με τη δικαιοσύνη των ανηλίκων. Οι διατάξεις αυτές έχουν εμπλουτιστεί και από τις Κατευθυντήριες γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης για μια Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη, με πρωταρχικό κυρίως μέλημα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, τη σημασία της διατήρησης της επαφής με την οικογένεια, τη διαχείριση της υπόθεσης σύμφωνα με την ανάπτυξη των ικανοτήτων των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας και της ωριμότητάς τους, την ανάγκη για άμεση βοήθεια και τον σεβασμό των δικαιωμάτων για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και για ενημέρωση. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το Γενικό Σχόλιο αρ. 10 της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού σχετικά με τη δικαιοσύνη των ανηλίκων εφιστά την προσοχή στην ανάγκη να θεσπιστούν προγράμματα για την πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας και την έγκαιρη παρέμβαση, καθώς και για μια δικαιοσύνη φιλική για τους ανηλίκους. Στο τελευταίο μέρος αυτού του κεφαλαίου παρουσιάστηκαν οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους τα παιδιά μπορούν να έρθουν αντιμέτωπα με τον νόμο, ως θύματα, ως μάρτυρες, ως παραβάτες ή ως καταγγέλλοντες. Οι επαγγελματίες που είναι υπεύθυνοι για την προστασία του παιδιού και την υγειονομική περίθαλψη, καθώς και άλλοι επαγγελματίες που εργάζονται για τα παιδιά και μαζί με αυτά διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην πρόληψη της βίας εναντίον τους και στην παραβατικότητα των ανηλίκων, στον εντοπισμό, την αντιμετώπιση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση, καθώς και σε άλλες καταστάσεις, όπως η παροχή φροντίδας σε παιδιά που έχουν διαπράξει ποινικό αδίκημα και μπορεί να βρίσκονται σε μια φυλακή ή σε μια εναλλακτική εγκατάσταση.

25 Μέρος 3 ο : Κατευθυντήριες γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης για μια Φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη Τέσσερις ώρες 1. Εισαγωγή Οι Κατευθυντήριες γραμμές αναφέρονται στα δικαιώματα των παιδιών σε όλους τους τομείς του δικαίου (αστικό, διοικητικό, ποινικό), σε όλα τα στάδια των διαδικασιών (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά), καθώς και σε όλες τις ιδιότητες και τις περιστάσεις (παιδιά θύματα, μάρτυρες, πρωτεργάτες του εγκλήματος, συνεργάτες ή απλώς παιδιά που επηρεάζονται από νομικές διαδικασίες, όπως για παράδειγμα, η κατάσχεση της περιουσίας από δικαστικό επιμελητή). Στόχος των Κατευθυντήριων γραμμών είναι να λειτουργήσουν ως ένα πρακτικό εργαλείο για τα κράτη μέλη προκειμένου να βοηθηθούν στην προσαρμογή του δικαστικού τους συστήματος, στη νομοθεσία και στην πράξη, ανάλογα με τις συγκεκριμένες ανάγκες των παιδιών. 2. Ιστορικό σύνταξης των Κατευθυντήριων γραμμών Οι Κατευθυντήριες γραμμές για μια Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη εκδόθηκαν μετά από το Ψήφισμα 2 περί Φιλικής προς τα παιδιά Δικαιοσύνης που εγκρίθηκε στην 28 η Διάσκεψη των Ευρωπαίων Υπουργών Δικαιοσύνης (Lanzarote 25-26, Οκτώβριος 2007), η οποία ζήτησε συγκεκριμένες κατευθύνσεις για τα κράτη μέλη στον τομέα αυτό. Έτσι, η Επιτροπή των Υπουργών ανέθεσε σε τέσσερις φορείς του Συμβουλίου της Ευρώπης τη σύνταξη Κατευθυντήριων γραμμών για μια Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη (στο εξής "οι Κατευθυντήριες γραμμές") προτείνοντας λύσεις για να βοηθηθούν τα κράτη μέλη στον καθορισμό δικαστικών συστημάτων που να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες των παιδιών, με σκοπό να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και επαρκής πρόσβασή τους και η σωστή μεταχείρισή τους σε κάθε τομέα της δικαιοσύνης: αστικό, διοικητικό ή ποινικό.

26 Το Συμβούλιο της Ευρώπης ξεκίνησε το έργο αυτό το 2008 με την προετοιμασία των τεσσάρων εκθέσεων εμπειρογνωμόνων αξιολογώντας τις προκλήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα παιδιά κατά την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη σε εθνικό επίπεδο και σε όλους τους τομείς του δικαστικού συστήματος. Οι εκθέσεις αυτές παρουσιάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για συζητήσεις υψηλού επιπέδου στα συνέδρια του Συμβουλίου της Ευρώπης που πραγματοποιήθηκαν υπό την αιγίδα της Σουηδικής προεδρίας της Επιτροπής Υπουργών, «Οικοδομώντας μια Ευρώπη για τα παιδιά, με τα παιδιά - Προς μια στρατηγική για την περίοδο » (Στοκχόλμη, 8-10 Σεπτεμβρίου 2008) και της ισπανικής προεδρίας της Επιτροπής Υπουργών, «Η προστασία των παιδιών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συστημάτων δικαιοσύνης» (Τολέδο, Μαρτίου 2009). Τα ευρήματα των εκθέσεων και τα συμπεράσματα των διασκέψεων άνοιξαν τον δρόμο για τη σύνταξη των Κατευθυντήριων γραμμών και παρείχαν πολύτιμο υλικό για τις Ομάδες των Ειδικών για τη Φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη (CJ-S-CH), οι οποίες συγκροτήθηκαν για να προετοιμάσουν τις Κατευθυντήριες γραμμές κατά την περίοδο Στην ομάδα συμμετείχαν δικαστές, δικηγόροι, εισαγγελείς, πανεπιστημιακοί, ψυχολόγοι, αστυνομικοί, κοινωνικοί λειτουργοί και εκπρόσωποι των κυβερνήσεων των κρατών μελών, ως εκ τούτου η σύνθεσή της χαρακτηρίζεται ως διεπιστημονική. Επίσης, στο έργο της ομάδας συνέβαλε ένα ευρύ φάσμα παρατηρητών, συμπεριλαμβανομένων των εκπροσώπων των κυριότερων διεθνών διακυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Σύμφωνα με τους όρους σύστασης της ομάδας των Ειδικών, το Συμβούλιο της Ευρώπης διοργάνωσε το 2010 μια άμεση διαβούλευση των παιδιών και των νέων σχετικά με το θέμα της δικαιοσύνης. Έτσι, για την οριστικοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών λήφθηκαν υπόψη από την ομάδα εμπειρογνωμόνων, αφού αναλύθηκαν, οι απαντήσεις παιδιών από 25 χώρες. Τα βασικά θέματα που περιλαμβάνονται στις Κατευθυντήριες γραμμές είναι η οικογένεια, η εμπιστοσύνη- δυσπιστία στην εξουσία, η ανάγκη για σεβασμό και η σημασία που έχει για τα παιδιά και τους νέους να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους. Οι Κατευθυντήριες γραμμές είναι ένα μη δεσμευτικό μέσο. Δεν είναι μόνο μια διακήρυξη αρχών, αλλά φιλοδοξούν να αποτελέσουν έναν πρακτικό οδηγό για την εφαρμογή και την προώθηση των διεθνώς συμφωνημένων και δεσμευτικών προτύπων.

27 3. Πεδίο εφαρμογής και σκοπός 1. Οι Κατευθυντήριες γραμμές πραγματεύονται το ζήτημα της θέσης και του ρόλου, καθώς και τις απόψεις, τα δικαιώματα και τις ανάγκες του παιδιού σε δικαστικές και εξωδικαστικές διαδικασίες. 2. Οι Κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες είναι πιθανό για οποιονδήποτε λόγο και με οποιαδήποτε ιδιότητα έρχονται τα παιδιά σε επαφή με τους αρμόδιους φορείς και τις υπηρεσίες που ασχολούνται με την εφαρμογή του ποινικού, αστικού ή διοικητικού δικαίου. 3. Οι Κατευθυντήριες γραμμές έχουν ως στόχο τη διασφάλιση ότι, στο πλαίσιο τέτοιων διαδικασιών, θα γίνουν πλήρως σεβαστά όλα τα δικαιώματα των παιδιών και κυρίως το δικαίωμα στην πληροφόρηση, την αντιπροσώπευση, τη συμμετοχή και την προστασία, λαμβάνοντας υπόψη τον βαθμό ωριμότητας και κατανόησης του παιδιού, καθώς και τις περιστάσεις της εκάστοτε υπόθεσης. Τα δικαιώματα των παιδιών δε θα πρέπει να γίνονται σεβαστά εις βάρος των δικαιωμάτων των λοιπών ενδιαφερομένων. 4. Θεμελιώδεις αρχές Συμμετοχή Η πρώτη θεμελιώδης αρχή απορρέει απευθείας από το άρθρο 12 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και την ερμηνεία της επιτροπής. Ωστόσο, το ότι το δικαίωμα των παιδιών για συμμετοχή γίνεται σεβαστό, δε σημαίνει ότι και πάντοτε λαμβάνεται υπόψη η γνώμη τους. Γι αυτό οι Κατευθυντήριες γραμμές προσδιορίζουν ότι πρέπει η γνώμη των παιδιών να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και να γίνεται σεβαστή ανάλογα με την ηλικία, την ωριμότητα και τις περιστάσεις της υπόθεσης, στο πλαίσιο του εθνικού δικονομικού δικαίου. Η αναφορά στον όρο «ικανό να σχηματίσει τις δικές του απόψεις» δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ένας περιορισμός, αλλά μάλλον ως ένα καθήκον των αρχών να αξιολογήσουν πλήρως και όσο είναι δυνατόν την ικανότητα του παιδιού. Αντί να υποθέτουμε πολύ εύκολα ότι το παιδί δεν είναι σε θέση να σχηματίσει

28 γνώμη, τα κράτη θα πρέπει να θεωρούν δεδομένο ότι ένα παιδί έχει, στην πραγματικότητα, αυτή την ικανότητα. Δεν είναι καθήκον του παιδιού να το αποδείξει. Τα κράτη μέλη αποτρέπονται από τη θέσπιση τυποποιημένων ορίων ηλικίας. Οι Κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών για τη δικαιοσύνη σε υποθέσεις με ανήλικα θύματα και ανήλικους αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν επίσης ότι «η ηλικία δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο για το δικαίωμα του παιδιού να συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία της δικαιοσύνης». Το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού Η δεύτερη αρχή, όπως είδαμε, προέρχεται επίσης από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν ότι το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη σε όλες τις υποθέσεις που το αφορούν. Η εκτίμηση της κατάστασης θα πρέπει να γίνεται με ακρίβεια. Οι Κατευθυντήριες γραμμές προωθούν την ανάπτυξη διεπιστημονικών μεθόδων για την αξιολόγηση του υπέρτατου συμφέροντος του παιδιού αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για ένα πολύπλοκο εγχείρημα. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν πρέπει να εξισορροπηθεί το συμφέρον του παιδιού με τα συμφέροντα των άλλων εμπλεκόμενων διαδίκων, όπως άλλα παιδιά, γονείς, θύματα κτλ. Αυτό θα πρέπει να γίνεται με επαγγελματισμό και χωριστά για κάθε περίπτωση. Αξιοπρέπεια Τα παιδιά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με φροντίδα, ευαισθησία, δικαιοσύνη και σεβασμό κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε διαδικασίας ή υπόθεσης, με ιδιαίτερη προσοχή για την προσωπική τους κατάσταση, την ευημερία και τις ειδικές ανάγκες, καθώς και με πλήρη σεβασμό για τη σωματική και ψυχική

29 τους ακεραιότητα. Αυτή η μεταχείριση θα πρέπει να επιφυλαχθεί σε όσα παιδιά, με οποιονδήποτε τρόπο έρχονται σε επαφή με δικαστικές ή μη δικαστικές διαδικασίες ή άλλες παρεμβάσεις και ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς και την ικανότητά τους σε οποιαδήποτε διαδικασία ή υπόθεση. Τα παιδιά δεν επιτρέπεται να υποβάλλονται σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία. Προστασία από τις διακρίσεις Η απαγόρευση των διακρίσεων είναι μια άλλη μια από τις Κατευθυντήριες αρχές της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ορισμένες κατηγορίες παιδιών που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση μπορεί να έχουν ανάγκη ειδικής προστασίας. Το κείμενο απαριθμεί ορισμένες από αυτές τις κατηγορίες. Ωστόσο, ο κατάλογος δεν φιλοδοξεί να είναι εξαντλητικός, καθώς οποιοσδήποτε υφίσταται διακρίσεις δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ειδική προστασία και βοήθεια μπορεί να χρειαστεί να χορηγηθεί σε πιο ευάλωτα παιδιά, όπως τα παιδιά των μεταναστών, των προσφύγων και όσων ζητούν άσυλο, τα ασυνόδευτα παιδιά, παιδιά με ειδικές ανάγκες, άστεγα και παιδιά του δρόμου, τα παιδιά των Ρομά και τα παιδιά που διαμένουν σε ιδρύματα. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας των διακρίσεων στον τομέα των δικαιωμάτων των παιδιών είναι η ηλικία και η ικανότητα. Πολύ μικρά παιδιά ή παιδιά χωρίς πλήρη ικανότητα να διεκδικούν τα δικαιώματά τους είναι επίσης φορείς δικαιωμάτων. Για αυτά τα παιδιά, πρέπει να αναπτυχθούν εναλλακτικά συστήματα εκπροσώπησης, προκειμένου να αποφεύγονται οι διακρίσεις.

30 Κράτος δικαίου Η αρχή του κράτους δικαίου πρέπει να εφαρμόζεται πλήρως για τα παιδιά, όπως ακριβώς και για τους ενήλικες. Στοιχεία της δικαστικής διαδικασίας, όπως οι αρχές της νομιμότητας και της αναλογικότητας, το τεκμήριο της αθωότητας, το δικαίωμα σε μια δίκαιη δίκη, το δικαίωμα παροχής νομικών συμβουλών, το δικαίωμα πρόσβασης στα δικαστήρια και το δικαίωμα άσκησης έφεσης θα πρέπει να διασφαλίζονται για τα παιδιά, όπως ακριβώς ισχύει και για τους ενήλικες και δεν θα πρέπει να περιορίζονται ή να μην διασφαλίζονται υπό το πρόσχημα του υπέρτατου συμφέροντος του παιδιού. Αυτό ισχύει για όλες τις δικαστικές, εξωδικαστικές και διοικητικές διαδικασίες. Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε κατάλληλους ανεξάρτητους και αποτελεσματικούς μηχανισμούς υποβολής καταγγελιών. Για τα παιδιά, οι αρχές nullum crimen sine lege (κανένα έγκλημα χωρίς νόμο) και nulla poena sine lege (καμία ποινή χωρίς νόμο) είναι ακριβώς το ίδιο έγκυρες όπως είναι και για τους ενήλικες και αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης μιας δημοκρατίας. Ωστόσο, όταν πρόκειται για αντικοινωνική - και όχι παραβατική - συμπεριφορά των παιδιών, ορισμένα κράτη μέλη έχουν την τάση να επιβάλουν εκτεταμένες κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένης της στέρησης της ελευθερίας. Με το πρόσχημα της προστασίας της κοινωνίας από την αντικοινωνική συμπεριφορά, επιβάλλονται στα παιδιά μέτρα παρέμβασης με έναν τρόπο που δεν θα γινόταν ανεκτός αν εφαρμοζόταν σε ενήλικες. Δεν ισχύουν πάντοτε νομικές εγγυήσεις, όπως το βάρος της απόδειξης που αναλογεί στο κράτος και το δικαίωμα σε χρηστή απονομή δικαιοσύνης. Σε πολλές χώρες, οι θεμελιώδεις αρχές του ποινικού δικαίου δεν εφαρμόζονται στα παιδιά όπως εφαρμόζονται στους ενήλικες. Τα παιδιά εξακολουθούν να τιμωρούνται για τα αποκαλούμενα

31 «αδικήματα λόγω κατάστασης» (δηλαδή για πράξεις που δεν ορίζονται από τον νόμο ως αξιόποινες και οι οποίες θα έμεναν ατιμώρητες εάν τις διέπρατταν ενήλικες). 5. Γενικά στοιχεία της Φιλικής προς τα παιδιά Δικαιοσύνης Πληροφόρηση και καθοδήγηση Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να δοθούν στο παιδί, από την πρώτη κιόλας επαφή του με το δικαστικό σύστημα και σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, όλες οι συναφείς και απαραίτητες πληροφορίες. Το δικαίωμα αυτό ισχύει εξίσου για όλα τα παιδιά, είτε είναι θύματα είτε φέρονται ως δράστες αξιόποινων πράξεων είτε είναι ενδιαφερόμενα ή θιγόμενα μέρη. Αν και δεν είναι πάντα εύκολη η παροχή πληροφοριών κατά την πρώτη επαφή του παιδιού με τις αρμόδιες αρχές, εντούτοις, αυτό πρέπει να γίνεται το ταχύτερο δυνατό. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες δε θα πρέπει να παρέχονται πληροφορίες στα παιδιά, όταν αυτό είναι αντίθετο με την προστασία του υπέρτατου συμφέροντός τους. Προστασία της ιδιωτικής και της οικογενειακής ζωής Η ανωνυμία και η προστασία των προσωπικών δεδομένων σε σχέση με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μπορεί να είναι αναγκαία για το παιδί, όπως ορίζεται σε πολλές νομικές πράξεις. Ενδεικτικά, το άρθρο 11 παράγραφος 3 της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (Σειρά Συνθηκών Συμβουλίου της Ευρώπης CETS αριθ. 97) αναφέρεται στην ιδιωτική ζωή και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καλώντας τα κράτη να θεσπίσουν ρυθμιστικά μέτρα για τα ΜΜΕ. Επιπλέον, οι Κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών για τη δικαιοσύνη σε υποθέσεις με ανήλικα θύματα και ανήλικους αυτόπτες μάρτυρες (Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ, ψήφισμα αριθ. 2005/20, 22 Ιουλίου 2005), αναφέρουν στην παράγραφο Χ, 27: «Οι πληροφορίες σχετικά με τη συμμετοχή του παιδιού στη δικαστική διαδικασία θα πρέπει να προστατεύονται. Προς τον

32 σκοπό αυτόν πρέπει να προστατεύεται το απόρρητο και να περιορίζεται η δημοσιοποίηση πληροφοριών που δύνανται να συμβάλουν στην αναγνώριση της ταυτότητας του παιδιού-θύματος ή μάρτυρα στη δικαστική διαδικασία». Οι αρχές αυτές διατυπώνονται επίσης στους Στοιχειώδεις κανόνες των Ηνωμένων Εθνών για την απονομή δικαιοσύνης σε ανηλίκους («Κανόνες του Πεκίνου», 1985, άρθρο 8): «Το δικαίωμα του ανήλικου στην προστασία της ιδιωτικής ζωής πρέπει να γίνεται σεβαστό σε όλα τα στάδια ώστε να αποτρέπεται η πρόκληση βλάβης λόγω άσκοπης δημοσιότητας ή λόγω στιγματοποίησης. Δεν πρέπει να δημοσιοποιείται, καταρχήν, καμία πληροφορία που δύναται να συμβάλει στην αναγνώριση της ταυτότητας του ανήλικου παραβάτη». Στο Γενικό Σχόλιο Νο 10 για τα Δικαιώματα των Παιδιών στο πλαίσιο της Δικαιοσύνης ανηλίκων, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού συνιστά, μεταξύ άλλων, τη διεξαγωγή της διαδικασίας κεκλεισμένων των θυρών, διατηρώντας το απόρρητο των καταγραφών, δημοσίευση της απόφασης κατά τρόπο που να μην αποκαλύπτεται η ταυτότητα του παιδιού κτλ. Το Δικαστήριο περιλαμβάνει την πιθανότητα να εκδικαστεί η υπόθεση κεκλεισμένων των θυρών, όταν το συμφέρον του παιδιού ή η προστασία της ιδιωτικής του ζωής το επιβάλλουν. Ασφάλεια (ειδικά μέτρα πρόληψης) Σε όλες τις δικαστικές και εξωδικαστικές διαδικασίες ή άλλες παρεμβάσεις, τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από οποιαδήποτε μορφή βλάβης, όπως του εκφοβισμού, των αντιποίνων ή της δευτερογενούς θυματοποίησης. Όσον αφορά τα παιδιά ως θύματα, αυτές οι Κατευθυντήριες γραμμές εμπνέονται από τις Κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τη δικαιοσύνη σε υποθέσεις με ανήλικα θύματα και ανήλικους αυτόπτες μάρτυρες εγκλημάτων, καθώς και από τη Σύμβαση για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση και τη Σεξουαλική Κακοποίηση, η οποία επιτάσσει τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια των παιδιών, των οικογενειών τους και των μαρτύρων τους από εκφοβισμό, αντίποινα και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση.