Συζήτηση Πάνελ 1. Συζήτηση Πάνελ 2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Transcript

1 ΣΑΒΒΑΤΟ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2010 ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή σελ. 4-5 Βασίλης Γούναρης, Διευθύνων Σύμβουλος Basf Ελλάς ABEE σελ. 6-7 Κατερίνα Μπατζελή, Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης σελ Φραντς Φίσλερ, Πρώην Επίτροπος Γεωργίας & Αλιείας σελ Ναντέρ Μαχμούντ, Επικεφαλής της Basf Νοτίου Ευρώπης σελ. 30 Συζήτηση Πάνελ 1 «Πού πρέπει να επενδύσει ο Έλληνας αγρότης; Ευκαιρίες και προκλήσεις πριν και μετά το 2013» σελ Συζήτηση Πάνελ 2 «Με ποιο τρόπο η καινοτομία θα αυξήσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας; Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την επιχειρηματικότητα του Έλληνα αγρότη;» σελ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Green Box Eκδοτική Α.Ε. ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Γιάννης Πανάγος επιμελεια εκδοσησ Λεωνίδας Κουρμαδάς δημιουργικο/σελιδοποιηση Αθηνά Βέη Εμπορικός διευθυντής Παναγιώτης Αραβαντινός ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Βέτα Μπουζαλάκου ΓΡΑΦΕΙΑ Νίκης 24, Σύνταγμα, Τ.Κ , ΤΗΛ , FAX: agrenda@agronews.gr 3

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κοιτώντας πέρα από το 2013 Νέα τροχιά καινοτόμου και αειφόρου ανάπτυξης Η ελληνική γεωργία πρέπει να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις του παρελθόντος και να στραφεί στο μέλλον, με όπλα της την καινοτομία και την αειφόρο ανάπτυξη. Αυτό υπογράμμισαν οι συμμετέχοντες στην άκρως επιτυχημένη ημερίδα «Διαμορφώνοντας το μέλλον μιας αειφόρου και καινοτόμου γεωργίας» που διοργάνωσε η BASF Ελλάς στις 4 Ιουνίου στο ξενοδοχείο Hilton της Αθήνας, με επίσημο προσκεκλημένο τον πρώην Επίτροπο Γεωργίας της Ε.Ε. Φραντς Φίσλερ. Το υψηλό επίπεδο των εισηγητών προσέλκυσε το ενδιαφέρον της «αφρόκρεμας» των συντελεστών της αγροτικής οικονομίας που κράτησε ζεστή στην κατάμεστη αίθουσα του Hilton μέχρι αργά το βράδυ. Ζωηρό παρών στην ημερίδα έδωσε και η υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κατερίνα Μπατζελή. Την παράσταση «έκλεψε» ωστόσο, ο Επίτροπος Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1999 ως το 2004, Φράντς Φίσλερ, που με το επικοινωνιακό του ταλέντο μετέδωσε στο κοινό τις πλούσιες γνώσεις του, βασισμένες στη μεγάλη του εμπειρία από τον αγροτικό χώρο. Την εκδήλωση άνοιξε ο διευθύνων σύμβουλος της BASF Ελλάς, Βασίλης Γούναρης, τονίζοντας ότι ενώ οι διατροφικές ανάγκες συνεχώς αυξάνονται, οι φυσικοί πόροι παραμένουν πεπερασμένοι. Ο κ. Γούναρης σημείωσε ότι η πρωτοβουλία της BASF Ελλάς για την οργάνωση της ημερίδας αποσκοπεί ακριβώς στο να δοθούν απαντήσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική γεωργία και η οποία πρέπει να είναι προσανατολισμένη προς την αειφόρο ανάπτυξη, μέσω της καινοτομίας, της αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, σεβόμενη παράλληλα και το περιβάλλον. «Έχει παρέλθει η εποχή του υπερπροστατευτισμού και της εξάντλησης των φυσικών πόρων για τη γεωργία», τόνισε στην παρέμβασή της η κυρία Μπατζελή, επισημαίνοντας ότι η αειφόρος ανάπτυξη είναι η μόνη επιλογή που οδηγεί σε μια πολυτομεακή και βιώσιμη οικονομία της υπαίθρου. «H επιτυχία της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής θα κριθεί από τη δυνατότητά της να προσφέρει επισιτιστική ασφάλεια στους Ευρωπαίους καταναλωτές, παράγοντας υψηλής ποιότητας τρόφιμα σε προσιτές τιμές», τόνισε η υπουργός. Την κεντρική σημασία που πρέπει να κατέχει η γεωργία στο νέο ευρωπαϊκό σχεδιασμό ανάπτυξης επισήμανε ο κ. Φραντς Φίσλερ, παροτρύνοντας τους Ευρωπαίους να δράσουν άμεσα για να διαψεύσουν τα απαισιόδοξα σενάρια που μιλούν για «χαμένη δεκαετία» λόγω της κρίσης. Ο κ. Φίσλερ ανέλυσε τις προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί η ευρωπαϊκή γεωργία στην προ και μετά το 2013 εποχή ενώ έδωσε τις δικές του εκτιμήσεις για το προς τα πού πρέπει να κινηθεί η μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Συζητήσεις σε βάθος Η ημερίδα περιελάμβανε δύο συζητήσεις πάνελ για τις επενδύσεις στη γεωργία και για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας, στις οποίες το κοινό είχε την ευκαιρία να θέσει ενδιαφέροντα ερωτήματα στους ομιλητες. «Πού πρέπει να επενδύσει ο Έλληνας αγρότης; Ευκαιρίες και προκλήσεις πριν και μετά το 2013» ήταν το θέμα της πρώτης συζήτησης, την οποία συντόνισε η Φραντσέσκα Υδραίου, διευθύντρια του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίαςκαι στην οποία συμμετείχαν ο Φραντς Φίσλερ, ο βουλευτής Άρτας, Δημήτρης Τσιρώνης, ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ, Τζανέτος Καραμίχας και ο αν. καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και νέος πρόεδρος του ΕΘΙΑΓΕ, Κώστας Τσιμπούκας. Ο κ. Τσιρώνης, τόνισε ότι διέξοδο προσφέρει η «πράσινη ανάπτυξη» και η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με ταυτότητα. Ο κ. Καραμίχας 4 Το υψηλό επίπεδο των εισηγητών στην ημερίδα της BASF Ελλάς προσέλκυσε το ενδιαφέρον της «αφρόκρεμας» των ʻσυντελεστών της αγροτικής οικονομίας.

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ επεσήμανε ότι για να χτιστούν «brands» ελληνικών προϊόντων απαιτείται βάθος χρόνου και σταθερές πολιτικές. Ο κ. Τσιμπούκας παρατήρησε ότι θα πρέπει να δούμε την επανεισαγωγή του μοντέλου της πολυκαλλιέργειας που επικρατούσε στην Ελλάδα προ των επιδοτήσεων. Με στόχο την εφαρμογή συστημάτων υψηλής προστιθέμενης αξίας, απαιτείται συλλογική εργασία μέσα από ομάδες παραγωγών και συνεταιρισμούς. Στους τομείς που πρέπει να επενδύουν οι αγρότες, ο κ. Φίσλερ ξεχώρισε Ομάδες Παραγωγών, ενεργειακή αποδοτικότητα, ορθολογική διαχείριση του νερού, ανάπτυξη νέων προϊόντων και αναζήτηση νέων αγορών. «Με ποιο τρόπο η καινοτομία θα αυξήσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας; Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την επιχειρηματικότητα του Έλληνα αγρότη;» ήταν το θέμα της συζήτησης που συντόνισε ο κ. Γιάννης Πανάγος, διευθυντής της εφημερίδας Agrenda και στην οποία συμμετείχαν ο Κώστας Μαρκάκης από το Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, η διευθύντρια του ΕΣΥΦ Φραντζέσκα Υδραίου, ο καθηγητής Τμήματος Γεωπονίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, Ηλίας Ελευθεροχωρινός και ο προέδρος της οργάνωσης παραγωγών Ζευς Ακτινίδια, Δημήτρης Μανώσης. Ο κ. Μαρκάκης επισήμανε πως για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που θέτει η νέα αυστηρότερη κοινοτική νομοθεσία περί φυτοπροστατευτικών, καθίσταται αναγκαία η στοχευμένη χρήση τους με σύγχρονες μεθόδους. Τις προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί η βιομηχανία φυτοπροστασίας ανέπτυξε η κυρία Υδραίου. Μόνος δρόμος για τον Έλληνα αγρότη είναι να ακολουθήσει τη βιώσιμη γεωργία, δηλαδή να παράγει ποιοτικό και βιώσιμο προϊόν με ορθή διαχείριση φυσικών πόρων και εισροών, με κατάλληλη πιστοποίηση και σήμανση, επεσήμανε ο κ. Ελευθεροχωρινός. Ο κ. Μανώσης μετέφερε την εμπειρία του από την καθετοποιημένη παραγωγή της Ζευς, τονίζοντας ότι η ποιότητα πρέπει να μπει στο επίκεντρο της φιλοσοφίας των αγροτών. Τέλος, προέτρεψε τους Έλληνες αγρότες να διευρευνήσουν τις επιχειρηματικές ευκαιρίες, όπου αυτές παρουσιάζονται και να πιστέψουν στις δυνάμεις τους. Την εκδήλωση έκλεισε ο Μαχμούτ Ναντέρ, επικεφαλής του Τομέα Φυτοπροστασίας Νοτίου Ευρώπης της BASF. Αναφερόμενος στην καινοτομία της ελληνικής γεωργίας, τόνισε ότι στο κέντρο κάθε δράσης θα πρέπει να βρίσκεται ο παραγωγός αλλά φυσικά και ο καταναλωτής. Το κλειδί σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να είναι η προστασία και η βελτίωση της παραγωγής και οι επενδύσεις με στόχο την αύξηση της ποιότητας με παράλληλη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. «Έχει παρέλθει η εποχή του υπερπροστατευτισμού και της εξάντλησης των φυσικών πόρων για τη γεωργία», ʻτόνισε η υπουργός Κατερίνα Μπατζελή. 5

6 ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ Κάθε κρίση είναι Επιτακτική ανάγκη στους κανόνες της αγοράς κρίση είναι και μια ευκαιρία», τόνισε ο κ. Βασίλης Γούναρης, Διευθύνων Σύμβουλος της BASF Hellas ανοίγοντας την «Κάθε ημερίδα. Οργανώνοντας μια ημερίδα για την καινοτομία και την αειφορία, η BASF Hellas επιδιώκει να συνεισφέρει στο στόχο της αειφόρου ανάπτυξης της ελληνικής γεωργίας με ώστε αυτή να γίνει πιο ανταγωνιστική σε ένα διεθνώς ανταγωνιστικό περιβάλλον, υπογράμμισε ο κ. Γούναρης και παρατήρησε ότι η ελληνική γεωργία πρέπει να προσανατολιστεί προς την αειφόρο ανάπτυξη, μέσω της καινοτομίας, της αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, σεβόμενη παράλληλα το περιβάλλον: «Η ελληνική οικονομία, μετά και τις πρόσφατες εξελίξεις, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά κρίση, κρίση σε όλους τους τομείς, η οποία έφερε στην επιφάνεια χρονίζοντα δημοσιονομικά αλλά και διαρθρωτικά προβλήματα τα οποία φυσικά αγγίζουν και την Ελληνική Γεωργία. Οι δυσμενείς εξελίξεις στα δημοσιονομικά σε συνδυασμό με τα προβλήματα ρευστότητας δημιούργησαν προβλήματα στην χρηματοδότηση των εισροών και στο χώρο της γεωργίας. Η σφιχτή δημοσιονομική πολιτική που θα εφαρμοστεί τα επόμενα χρόνια και η αναμενόμενη μείωση της κατανάλωσης πιθανότατα θα πιέσει περαιτέρω το αγροτικό εισόδημα. Επίσης, σε μια Ευρώπη των 27 Χωρών, όλα δείχνουν ότι οι διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί πόροι για την ελληνική γεωργία αναμένεται να μειωθούν με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ το Προς μια νέα εποχή Προκειμένου λοιπόν η ελληνική γεωργία να αντεπεξέλθει επιτυχώς στις σημερινές προκλήσεις, πρέπει να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις και την εσωστρέφεια του παρελθόντος, και να μπει σε μια νέα εποχή, προσανατολισμένη προς την αειφόρο ανάπτυξη, μέσω 6 Προκειμένου η ελληνική γεωργία να αντεπεξέλθει επιτυχώς στις σημερινές προκλήσεις, πρέπει να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις ʻκαι την εσωστρέφεια του παρελθόντος.

7 μια ευκαιρία η επιστροφή με καινούργια μέσα της καινοτομίας, της αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας σεβόμενη παράλληλα το περιβάλλον. Σε ένα κόσμο όπου οι διατροφικές ανάγκες διαρκώς αυξάνονται ενώ ταυτόχρονα οι φυσικοί πόροι είναι πεπερασμένοι, η αειφόρος γεωργία αποτελεί τη μόνη βιώσιμη πρόταση για το μέλλον, προκειμένου να υπάρχει επάρκεια στη παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και εξασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος. Η καινοτομία, υπό τη μορφή νέων τεχνολογιών, τεχνικών και σύγχρονων μεθόδων παραγωγής μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής γεωργίας, καθώς και στην αύξηση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και του αγροτικού εισοδήματος. Γεωργία και φύση, σχέσεις αλληλεξάρτησης Η αειφορία όμως είναι δυνατή μόνο όταν η ανάπτυξη γίνεται με σεβασμό στο περιβάλλον. Η γεωργία είναι μια δραστηριότητα στενά συνδεδεμένη με τη φύση, και οι γεωργοί είναι οι πρώτοι που υφίστανται τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα όμως μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εφόσον λειτουργούν στα πλαίσια κανόνων που συντείνουν στην προστασία του περιβάλλοντος όπως π.χ. η διατήρηση των φυσικών ενδιαιτημάτων και της βιοποικιλότητας, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κ.ά». Επισημαίνοντας την τάση σύγκλισης περιβαλλοντικών και αγροτικών πολιτικών, ο κ. Γούναρης καταλήγει παρατηρώντας: «Η γεωργία είναι ένας τομέας όπου η «Πράσινη Ανάπτυξη» μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη, πράγμα που φαίνεται να λαμβάνεται σημαντικά υπόψη στη διαμόρφωση της νέας ΚΑΠ με ενισχύσεις για προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος και εξοικονόμησης ενέργειας». 7

8 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΑΤΖΕΛΗ Η αγροτική οικονομία Ο ευρωπαϊκός κινείται από γνήσιο ενδιαφέρον Σε μία ιδιαίτερα αρνητική διεθνή συγκυρία όπως η σημερινή, η αειφορία και η καινοτομία μπορούν να προσφέρουν διέξοδο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική γεωργία, όπως τόνισε η υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κατερίνα Μπατζελή στην ομιλία της. Η υπουργός επισήμανε ότι η αειφορία και η καινοτομία «βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της κοινωνίας και των συζητήσεων της νέας, μετά το 2013, Κοινής Αγροτικής Πολιτικής αλλά και της νέας στρατηγικής για την «Ευρώπη 2020». Μίας στρατηγικής για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.» Η κυρία Μπατζελή επισήμανε ότι οι πολιτικές και οικονομικές τάσεις που παρατηρούνται στην Ευρώπη πλήττουν πολλαπλώς την αγροτική οικονομία: «Η διεθνής κρίση με τις οικονομικές, ενεργειακές και διατροφικές της πτυχές έχει επηρεάσει σοβαρά την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε). Μια άνευ προηγουμένου πίεση ασκείται αυτή την ώρα στα δημόσια οικονομικά των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για ένα ακραίο δημοσιονομικό φαινόμενο, επιτρέψτε μου να πω, που θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή και τη θεσμική οντότητα και δομή της Ε.Ε. Διαταράσσεται η πολιτική και η λογική «του ενιαίου» της Ε.Ε. Ενώ σταδιακά ισχυροποιούνται τάσεις περιφερειακών συμφωνιών και συνεργασιών. Ένα θεσμικό χαρακτηριστικό που πρέπει να μας προβληματίσει για τη διαμόρφωση του νέου μοντέλου και την οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ. Κάστρο ανοχύρωτο Μέσα σε αυτό το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, με την παγκοσμιοποίηση των εμπορικών σχέσεων, με τις συγκρούσεις των χρηματοπιστωτικών και οικονομικών συστημάτων, η αγροτική οικονομία μοιάζει κάστρο ανοχύρωτο. Τα αγροτικά προϊόντα, είναι πλέον commodities και οι τιμές τους καθορίζονται στο χρηματιστήριο. Το διαπραγματευτικό ατού των παραγωγών αλλά και των ομάδων τους μειώνεται συνεχώς. Το κράτος δε έχει περιορισμένα περιθώρια δράσης σε μια αγορά που παρα- 8 Στη δίνη μιας ευρύτερης οικονομικής κρίσης, είναι επιτακτική η στροφή της γεωργίας προς ένα αναπτυξιακό μοντέλο ʻπου θα δημιουργεί νέες δυνατότητες.

9 μοιάζει κάστρο ανοχύρωτο προστατευτισμός για τη σωστή λειτουργία της αγοράς ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΑΤΖΕΛΗ μένει δυστυχώς στη λογική της αυτορρύθμισης. Οι αγροτικές περιοχές πλήττονται συνεχώς και μάλιστα δυσανάλογα. Το αγροτικό εισόδημα μειώνεται σημαντικά και αυξάνεται η ανεργία. Η συμμετοχή των γεωργικών προϊόντων στη διατροφική αλυσίδα συρρικνώνεται. Το κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος της αποδιοργάνωσης του παραγωγικού ιστού της ευρωπαϊκής γεωργίας είναι δυσβάσταχτο, καθώς συνδέεται άμεσα με την παροχή σημαντικών για την κοινωνία δημοσίων αγαθών, όπως η επισιτιστική ασφάλεια, η προστασία του φυσικού τοπίου και της βιοποικιλότητας, η προστασία του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή. Είναι πλέον σαφές σε όλους ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική δεν αφορά μόνο τους αγρότες αλλά το σύνολο της κοινωνίας.» Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται προφανής η ανάγκη για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. «Οφείλουμε να παραμείνουμε αισιόδοξοι και να μετατρέψουμε την κρίση σε ένα νέο ξεκίνημα. Να ανοίξουμε και να αναδείξουμε νέους δρόμους για την Ευρώπη της Προόδου και της Ευημερίας. Η διαφύλαξη των φυσικών πόρων, η προστασία του περιβάλλοντος, η εδαφική σύγκλιση, η κοινωνική ισότητα και ευημερία, η αλληλεγγύη πρέπει να αποτελέσουν τη βάση και αναπόσπαστο κομμάτι και του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της Ευρώπης του Η Ευρωπαϊκή πολιτική οφείλει να είναι πολύπλευρη αλλά όχι πολλαπλών ταχυτήτων. Πρέπει να παραμείνει η Ευρώπη του ευρώ, των διαρθρωτικών πολιτικών, της προστασίας των καταναλωτών και του κοινωνικού κράτους. Απέναντι σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, στη δίνη μιας ευρύτερης οικονομικής κρίσης, είναι επιτακτική η στροφή της γεωργίας προς ένα αναπτυξιακό μοντέλο που θα δημιουργεί νέες δυνατότητες.» Αειφορικό μοντέλο Μόνη εφικτή και βιώσιμη λύση για τη γεωργία μας είναι η πράσινη ανάπτυξη, που σέβεται το περιβάλλον και το αντιμετωπίζει ως πολύτιμη παρακαταθήκη και όχι ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη, υπογράμμισε η υπουργός. Η επιλογή αυτή «αξιοποιεί τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και οδηγεί σε μια πολυτομεακή και βιώσιμη περιβαλλοντικά κοινωνικά και αναπτυξιακά - οικονομία της υπαίθρου», παρατήρησε η κυρία Μπατζελή και προσέθεσε εμφατικά: «Πιστεύουμε ότι το δίλημμα «οικονομική ανάπτυξη ή προστασία του περιβάλλοντος και της υπαίθρου» έχει ουσιαστικά αποδειχθεί ανεδαφικό. Στην πραγματικότητα δεν νοείται οικονομική μεγέθυνση σε ένα κόσμο όπου οι φυσικοί πόροι είναι περιορισμένοι. Και είναι γεγονός ότι οι δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα δεν είναι άμοιρες αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και στους φυσικούς πόρους. Ιδιαίτερα οι σύγχρονες εντατικές μορφές γεωργίας και κτηνοτροφίας που δεν αρμόζουν στις δομές των οικογενειακών ή μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων. Πιστεύουμε ότι η γεωργία του μέλλοντος, ως θεματοφύλακας της υπαίθρου, μπορεί να συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη, καλούμενη «να παράγει περισσότερα με λιγότερα». Οι στόχοι της διατήρησης του κλίματος, της προστασίας της βιοποικιλότητας, της συνετής χρή- Το δίλημμα «οικονομική ανάπτυξη ή προστασία του περιβάλλοντος και της υπαίθρου» έχει ουσιαστικά αποδειχθεί ʻανεδαφικό. 9

10 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΑΤΖΕΛΗ σης των υδάτινων πόρων και των εδαφών, που αποτελούν δημόσια αγαθά, πρέπει να ενσωματωθούν στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Η μετάβαση όμως της αγροτικής οικονομίας από ένα καθεστώς προστασίας σε ένα καθεστώς ανταγωνισμού, το οποίο προωθείται σταδιακά, γίνεται δυσκολότερη όταν πρέπει να συνδυάζεται ταυτόχρονα με την υποχρέωση μείωσης του περιβαλλοντικού αντίκτυπου της παραγωγικής διαδικασίας. Επιπλέον κίνητρα Θα πρέπει αφενός να παρέχονται επιπλέον κίνητρα στους αγρότες που αναλαμβάνουν αυστηρές δεσμεύσεις και αφετέρου να αξιοποιείται επικοινωνιακά και ανταγωνιστικά αυτή η υπεροχή των εγχώριων προϊόντων έναντι των εισαγόμενων από τρίτες χώρες, που ακολουθούν χαλαρότερα πρότυπα παραγωγής. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ενημέρωση των καταναλωτών, μέσω μιας στοχευμένης επικοινωνιακής στρατηγικής, για τα οφέλη μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής, αποτελούμενης από υψηλής ποιότητας τοπικά και εποχικά προϊόντα. Προϊόντα που προέρχονται από μια αειφόρο και αποτελεσματική γεωργία, των οποίων το αποτύπωμα άνθρακα είναι διαφοροποιημένο σε σχέση με εκείνο των εισαγόμενων προϊόντων. Η πιστοποίηση των προϊόντων και κυρίως των διατροφικών δεν μπορεί να περιοριστεί πλέον μόνο στα ποσοτικά χαρακτηριστικά, αλλά και να προχωρήσει και στο οικολογικό πρότυπο. Και να επισημανθεί ότι εκτός από την επιβάρυνση του άνθρακα, υπάρχει και εκείνη του μεθανίου που επιμολύνει τα εδάφη, αλλά και επιβαρύνει, κατά πολύ, το κλίμα. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να προωθηθεί μία ανανεωμένη πολιτική ρύθμισης των αγορών, η οποία θα διαθέτει ένα φάσμα αποτελεσματικών και ευέλικτων εργαλείων (δίκτυα ασφάλειας, εργαλεία διαχείρισης κρίσεων). Ως άμυνα απέναντι στη μονοπωλιακή και συγκεντρωτική δομή της αγοράς, αλλά και στους υπερβολικά μεγάλους κινδύνους διακυμάνσεων των τιμών. Πρέπει να προχωρήσουμε, με σαφώς οριοθετημένες πολιτικές, στον «προστατευτισμό της σωστής λειτουργίας της αγοράς». Μιας αγοράς που θα διασφαλίζει διατροφική και ενεργειακή επάρκεια. Μιας αγοράς στην οποία ο καταναλωτής θα έχει τη δυνατότητα να αγοράζει διατροφικά προϊόντα, ποιοτικά, αναγνωρίσιμα, επώνυμα, και όπου ο αγρότης θα εξασφαλίζει εισόδημα και προστιθέμενη αξία. Όπου η ενεργός ζήτηση είναι γρανάζι της ανάπτυξης. Όπου τα εισοδήματα των νοικοκυριών δεν απορροφώνται από τον πληθωρισμό ή τις κερδοσκοπικές τάσεις των εφοδιαστικών αλυσίδων. Θα πρέπει να εξασφαλισθεί μία ισορροπία μεταξύ των πολιτικών ρύθμισης των αγορών και των άμεσων ενισχύσεων. Των άμεσων ενισχύσεων με τις πολιτικές αγροτικής ανάπτυξης. Να διασφαλισθεί ο συμπληρωματικός ρόλος τους στο ανταγωνιστικό και πολυσυλλεκτικό μελλοντικό γεωργικό μοντέλο. Απαιτούνται σύγχρονα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, με τη μορφή ολοκληρωμένων αναπτυξιακών προτύπων, προσαρμοσμένων στις ιδιαίτερες ανάγκες των περιφερειών. Που παράγουν πολλαπλασιαστικά οφέλη για τον παραγωγικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό. Ο συνδυασμός της περιφερειακής ανάπτυξης με την περιφερειακή αγροτική οικονομία είναι κρίκος που μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της μείωσης της σημασίας και των δεσμεύσεων από εμπορικές και οικονομικές πολιτικές των παγκόσμιων σημερινών μηχανισμών. Καινοτομία και ανταγωνιστικότητα Ο αγροτικός τομέας και η οικονομική του διάσταση μπορούν να δημιουργήσουν πραγματικές και σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης για την Ευρώπη αξιοποιώντας τις τεχνολογίες και τις δυνατότητες για την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα, την ανάπτυξη και 10 Η πιστοποίηση πλέον των προϊόντων και κυρίως των διατροφικών δεν μπορεί να περιοριστεί πλέον μόνο στα ποσοτικά χαρακτηριστικά, αλλά και να προχωρήσει ʻκαι στο οικολογικό πρότυπο.

11 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΑΤΖΕΛΗ Η ΚΑΠ πιθανά μπορεί να μην συνεχίσει να είναι υποχρεωτικά ενιαία. Αλλά να λειτουργεί έτσι ώστε να αποτελέσματά ʻτης να είναι ενιαία. την απασχόληση. Στις διαρκώς απαιτητικότερες και ασταθέστερες αγορές, μέσα στις οποίες καλείται να λειτουργήσει η γεωργία, σημαντικό «εργαλείο» αύξησης της ανταγωνιστικότητας αποτελεί η ενσωμάτωση της καινοτομίας, ως προϋπόθεση για να εξασφαλισθεί αναγκαία προστιθέμενη αξία των αγροδιατροφικών μας προϊόντων. Απαιτούνται τομές για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής διαδικασίας, την παραγωγή διαφοροποιημένων, πιστοποιημένων και ασφαλών τροφίμων με την αναζήτηση καινοτόμων πρακτικών για την προώθηση των προϊόντων. Όπως και η ενσωμάτωση πολιτικών που σχετίζονται με την έρευνα, την κατάρτιση, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας κυρίως των ʼ νέων αγροτών, τομείς που είναι καθοριστικοί για την ανταγωνιστικότητα της αγροτικής οικονομίας. Μόνο έτσι μπορεί να μειωθεί η τεχνολογική υστέρηση των αγροτικών περιοχών και η γεωργία να γίνει περισσότερο παραγωγική.» Στη συνέχεια, η κυρία Μπατζελή τόνισε την ανάγκη για σύνδεση της γεωργίας με τα ερευνητικά ιδρύματα και τις νέες δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: «Τα Πανεπιστήμια πρέπει να συνδεθούν με την εφαρμοσμένη έρευνα και να περάσουν από τα εργαστήρια στην πράξη. Απαιτείται ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για να αξιοποιήσουμε τις τεχνολογίες και τους πόρους. Να προωθηθούν συνδυαστικές ενέργειες εκείνων του 7ου Προγράμματος, Έρευνας και Τεχνολογίας με τις δράσεις του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Η οργάνωση των συστημάτων διανομής, με την ενίσχυση διεπαγγελματικών πρακτικών, του e-commerce, των προτύπων συμβολαίων μπορεί να στηρίζουν την οικονομία του αγροτικού και διατροφικού κλάδου. Το διαδίκτυο είναι μηχανισμός ώθησης του διατροφικού τομέα. Η έρευνα στον τομέα της ενέργειας, όπως βιομάζας, βιοαερίου, οργανικών αποβλήτων, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αποτελεί έναν αποτελεσματικό συνδυασμό: γεωργίας και καινοτομίας. Η ανταγωνιστικότητα και η ποιότητα πρέπει να συμβαδίζουν. Ενώ τα μεταλλαγμένα προϊόντα δεν μπορούν να ταυτίζονται με τη βιοτεχνολογία. Τα δημόσια αγαθά Η επιτυχία της νέας Κοινής Αγροτικής πολιτικής θα κριθεί από τη δυνατότητα της να προσφέρει επισιτιστική ασφάλεια στους Ευρωπαίους καταναλωτές, παράγοντας υψηλής ποιότητας τρόφιμα, σε προσιτές τιμές, με βιώσιμο τρόπο. Στα πλαίσια των συζητήσεων μας για το μέλλον της ΚΑΠ μετά το 2013, συνδέεται για πρώτη φορά με την αγοραστική δραστηριότητα, τις αλυσίδες διατροφής και τον ρόλο των πολυεθνικών εταιρειών. Ενώ βάση της περιβαλλοντικής διάστασης και τήρησης της προστασίας του, θα κριθεί και η διαβάθμιση των επιδοτήσεων που θα λαμβάνουν οι παραγωγοί. Το γεωργικό προϊόν ως εμπορικό αγαθό αντικαθίσταται από το δημόσιο αγαθό. Δεν είναι η στιγμή να μειώσουμε τους κοινοτικούς πόρους της ΚΑΠ. Η ΚΑΠ πιθανά μπορεί να μην συνεχίσει να είναι υποχρεωτικά ενιαία. Αλλά να λειτουργεί έτσι ώστε να αποτελέσματά της να είναι ενιαία. «Η εποχή ενός ακραίου οικονομικού προστατευτισμού, αλλά και της σπατάλης και υπερκμετάλλευσης των φυσικών πόρων - νερού, εδάφους - για το υπερκέρδος, έχει περάσει», υπογράμμισε συμπερασματικά η υπουργός και προσέθεσε: «Για την ενίσχυση της γεωργίας απαιτείται ατομική και συλλογική προσπάθεια αλλά και μια ολοκληρωμένη πρόταση, με όραμα. Αξιόπιστη στους γεωργούς, που έχουν επενδύσει βασιζόμενοι στη συνέπεια των αρχών, των πολιτικών και των αποφάσεών μας. Οφείλουμε να προχωρήσουμε δυναμικά με μέτρα και πολιτικές βιώσιμες, αποτελεσματικές, απλές και διαφανείς. Με ένα όραμα αλλά και ένα στοίχημα: Να εγγυηθούμε ένα ασφαλές μέλλον για τις επόμενες γενιές», τόνισε η υπουργός κλείνοντας την ομιλία της. 11

12 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ δεν είναι δωρεάν, πρέπει να πληρωθούν οι φρουροί της υπαίθρου» για τα δημόσια αγαθά που παράγουν, τόνισε ο Φραντς Φίσλερ «Τιποτα στην ομιλία του και παρότρυνε τους Ευρωπαίους να αντιδράσουν άμεσα στην κρίση προκειμένου να διαψεύσουν τα σενάρια για «χαμένη δεκαετία» ανάπτυξης. «Δεν πρέπει να επιστρέψουμε στις παλιές συνταγές και να κάνουμε ό,τι κάναμε πριν το Πλέον ζούμε σε ένα διαφορετικό κόσμο», τόνισε εμφατικά ο πρώην Επίτροπος, επισημαίνοντας την κεντρική σημασία που πρέπει να κατέχει η γεωργία στο νέο ευρωπαϊκό σχεδιασμό ανάπτυξης. Τετραπλή πρόκληση Τέσσερις προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει η γεωργία στο μέλλον, σύμφωνα με τον κ. Φίσλερ: «Η πρώτη πρόκληση προφανώς είναι η οικονομική κρίση την οποία αντιμετωπίζουμε. Έπειτα ένα ουσιαστικό θέμα το οποίο τίθεται είναι οι κλιματικές αλλαγές. Συνέπεια αυτής της νέας οικονομικής κατάστασης και των νέων περιβαλλοντικών φαινομένων είναι μία συνεχώς αυξανόμενη αστάθεια των αγορών, σε σχέση με το παρελθόν. Η τελευταία πρόκληση είναι τι θα συμβεί στις αγροτικές περιοχές των χωρών μας; Τι θα συμβεί στην ύπαιθρο;» Αναλύοντας την κρίση, ο κ. Φίσλερ παρατήρησε ότι τα στοιχεία παρουσιάζουν μια πολύ άσχημα εικόνα: «Όσον αφορά στην εξέλιξη του ΑΕΠ, η Ευρώπη το 2009 επλήγη έντονα αλλά και όλα τα άλλα μέρη του κόσμου αντιμετώπισαν μία παρόμοια κατάσταση, πλην της Κίνας. Άρα, όσον αφορά στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, βλέπουμε ότι υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό, μία ισχυρή πτώση το Η κρίση αυτή έσβησε την οικονομική ανάπτυξη ετών. Το 2009, το ΑΕΠ στην Ε.Ε. είχε αρνητική ανάπτυξη της τάξης του - 4%, το οποίο αντιπροσωπεύει και τη χειρότερη κρίση από τη δεκαετία του 30. Είναι χαρακτηριστικό ότι η βιομηχανική παραγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώθηκε κατά 20% κατά μέσο όρο, δηλαδή επανήλθε Μέσα σε λίγους μήνες έσβησαν Η παγκοσμιοποίηση γι αυτό πρέπει κάπως να πλη 12 Η ικανότητά μας να παράγουμε νέα οικονομική ανάπτυξη, έχει μειωθεί κατά το ήμισυ. Εάν δεν αντιδράσουμε, είναι σαφές ότι θα χάσουμε μια δεκαετία. Αυτός είναι ο ʻμεγαλύτερος κίνδυνος.

13 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ 20 χρόνια σταθερής οικονομικής προόδου ευνοεί την αστυφιλία ρωθούν οι φρουροί της υπαίθρου περίπου στα επίπεδα των αρχών της δεκαετίας του 90. Αυτό το γεγονός, σαφέστατα, είχε τεράστιες συνέπειες και στην απασχόληση. Οι άνεργοι στην Ευρωπαϊκή ένωση ανέρχονται σε είκοσι τρία εκατομμύρια. Το πλέον αρνητικό κατά την άποψή μου είναι το ποσοστό ανεργίας των νέων το οποίο υπερβαίνει το 21% κατά μέσον όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι οι νέοι βιώνουν μία αίσθηση ματαίωσης στην αρχή της σταδιοδρομίας τους, γεγονός πολύ θλιβερό. Χαμένη δεκαετία; Τι πρέπει να κάνουμε; Η αναπτυξιακή δυναμική, δηλαδή η ικανότητά μας να παράγουμε νέα οικονομική ανάπτυξη, έχει μειωθεί κατά το ήμισυ θα έλεγα, από την κρίση αυτή. Εάν δεν αντιδράσουμε, είναι σαφές ότι θα χάσουμε μια δεκαετία. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Πέραν τούτου, στην Ευρώπη υπάρχει το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού. Ο εργαζόμενος πληθυσμός έως το 2020 θα έχει μειωθεί κατά δύο εκατομμύρια ανθρώπους και αντιθέτως η ηλικιακή τάξη άνω των Το πρώτο που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι δεν χρησιμεύει σε τίποτα να αλληλοκατηγορούμαστε. Οι οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματικά είναι ʻαλληλένδετες. 60 ετών αυξάνεται πλέον με διπλάσιο ρυθμό απ ότι πριν από το Επίσης το θέμα της παραγωγικότητας αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα. Δεν βρισκόμαστε πλέον στην πρώτη θέση αλλά πίσω κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν δούμε τη διαφορά εισοδήματος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης, θα διαπιστώσετε ότι τα 2/3 αυτής της διαφοράς οφείλονται στην χαμηλότερη παραγωγικότητα της Ευρώπης. Είναι προφανές ότι το πεδίο χειρισμών μας έχει συρρικνωθεί. Αυτό οφείλεται κυρίως στα δημοσιονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Έχουμε κατά μέσον όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα έλλειμμα της τάξης του 7% του ΑΕΠ, το χρέος υπερβαίνει το 80%, πάντα κατά μέσον όρο, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι μέσα σε δύο χρόνια σβήστηκαν είκοσι χρόνια δημοσιονομικής σταθερότητας στην Ευρώπη. Βεβαίως γνωρίζουμε ότι υπάρχει πρόβλημα εν γένει με το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα και η μείωση των δανειοδοτήσεων αποτελεί τροχοπέδη στην ανάκαμψη της οικονομίας. Στον παγκόσμιο ανταγωνισμό χάνουμε μερίδια αγοράς έναντι μεγάλων παραγωγικών χωρών του τρίτου κόσμου. Το πρώτο που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι δεν χρησιμεύει σε τίποτα να αλληλοκατηγορούμαστε. Οι οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματικά είναι αλληλένδετες, άρα ή θα συνεργασθούμε και θα προχωρήσουμε μαζί ή δεν θα συνεργασθούμε και θα χάσουμε όλοι μαζί. Το καλύτερο δυνατό παράδειγμα είναι το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ευρώπη, 13

14 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ όπου πάνω από το 70% των εξαρτημάτων ενός αυτοκίνητου στην Ευρώπη παράγονται σε ένα άλλο κράτος μέλος, άρα για κάθε χίλια ευρώ ανάπτυξης ανά κράτος - μέλος περί τα διακόσια ευρώ πηγαίνουν σε ένα άλλο κράτος μέλος μέσω του ενδοκοινοτικού εμπορίου. Οι οικονομίες μας είναι αλληλένδετες. Ή θα πετύχουμε μαζί ή θα χάσουμε μαζί. Σε αυτή την περίοδο κρίσης σαφώς χρειαζόμαστε έναν καλύτερο συντονισμό και αυτό ακριβώς προσπαθεί να επιτύχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δηλαδή να συντονίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις εθνικές κυβερνήσεις αλλά και τις προσπάθειες που γίνονται στους επιμέρους οικονομικούς τομείς.» Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής Περνώντας στην κλιματική αλλαγή, τη δεύτερη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή γεωργία, ο κ. Φίσλερ επεσήμανε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ληφθούν άμεσα τα αναγκαία μέτρα ώστε η αύξηση της θερμοκρασίας να μην ξεπεράσει τους 2 o C και προσέθεσε: «Κάποιοι επιστήμονες βέβαια πιστεύουν ότι με βάση τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα δεν θα πετύχουμε αυτόν το στόχο και το επίπεδο αύξησης θα φτάσει τους 3 o C. Αλλά ήδη αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 o C θα προκαλέσει σαφέστατα μεγάλα προβλήματα κυρίως στις χώρες της Νότιας Ευρώπης όπως λειψυδρία, μειωμένες σοδειές κ.α. Τα μεγαλύτερα προβλήματα θα αντιμετωπίσουν, εκτός από τη Νότια Ευρώπη, η υποσαχάρια Αφρική και αρκετές περιοχές στην Ασία. Επίσης, οι επιστήμονες θεωρούν ότι θα υπάρξουν μεγάλα προβλήματα και σε επίπεδο βιοποικιλότητας, λόγω ακριβώς αυτής της αύξησης κατά 2 o C της παγκόσμιας θερμοκρασίας, γιατί αυτό σημαίνει παραδείγματος χάριν, μεγάλες καταστροφές στους κοραλλιογενείς ύφαλους και άρα συνεπώς σε όλα τα είδη που ζουν στους υφάλους αυτούς. Αν υπάρξει αύξηση κατά 3 o C, το ένα τρίτο της παγκόσμιας χλωρίδας θα εξαφανιστεί. Με βάση αυτές τις επιστημονικές διαπιστώσεις, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλλαγές πολύ σοβαρά. Θα πρέπει να εξετάσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο και πώς θα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Εδώ τίθεται και ένα ηθικό ζήτημα. Το 80% των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακος στην ατμόσφαιρα προέρχεται από τις βιομηχανικές χώρες ενώ μόνο το 20% προέρχεται από τις αναπτυσσόμενες περιοχές. Αυτό συνεπώς περιγράφει μία σαφώς άδικη κατάσταση. Το κλειδί είναι η ενεργειακή αποδοτικότητα Ας εξετάσουμε τώρα το πως οι διάφορες τεχνολογίες θα συμβάλουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών. Διαπιστώνουμε ότι παρά τη συμβολή των διαφόρων τεχνολογιών στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, παραμένει ένα μεγάλο ποσοστό εκπομπών που πρέπει να μειωθούν. Εάν δεν καταφέρουμε να ακολουθήσουμε αυτό το δρόμο, δεν θα μπορέσουμε να επιτύχουμε τους στόχους μας σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Εάν δεχτούμε ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν, αυτό σημαίνει ότι μέσα στα επόμενα πενήντα χρόνια θα πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στις βιομηχανικές χώρες κατά περίπου 80%, το οποίο σημαίνει ότι κατά μέσον όρο στον κόσμο θα έχουμε επιτύχει να τις μειώσουμε κατά 60%. Άρα η μεγαλύτερη συνεισφορά σε αυτή την προσπάθεια προέρχεται από τις τεχνολογίες βελτιστοποιήσεως της ενεργειακής αποδόσεως. Πρέπει να χρη- 14 Τα μεγαλύτερα προβλήματα λόγω της κλιματικής αλλαγής θα αντιμετωπίσουν, εκτός από τη Νότια Ευρώπη, η υποσαχάρια ʻΑφρική και αρκετές περιοχές στην Ασία.

15 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ παράλληλες πορείες και πλέον τα αγροτικά αγαθά εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από την τιμή του πετρελαίου και κατά συνέπεια και των λιπασμάτων και όχι τόσο από τις τιμές των μέταλλων. σιμοποιούμε πιο αποτελεσματικά τις πηγές ενέργειας. Βεβαίως θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, Συχνά όμως υπερεκτιμούμε την πραγματική δυνατότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό όπλο συνολικά, ιδιαίτερα σε σχέση με τις τεχνολογίες βελτιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης.» Ασταθείς τιμές Σχετικά με την αστάθεια των τιμών των τροφίμων, ο κ. Φίσλερ επεσήμανε πως πρόκειται για ένα διαχρονικό φαινόμενο που όμως εντείνεται τελευταία χρόνια: «Τα τελευταία πενήντα χρόνια περίπου σημειώθηκε έντονη γεωργική ανάπτυξη. Ακόμη και αν δούμε την περίοδο με την πρώτη πετρελαϊκή κρίση έχουμε μία υψηλότερη άνοδο τιμών από την τελευταία κρίση το Απλώς η κρίση του 2009 τυγχάνει σαφώς μεγαλύτερης προβολής από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης απ ότι η κρίση της δεκαετίας του 70. Οι τιμές των τροφίμων ακολουθούν ακριβώς την ίδια πορεία με τις τιμές των πρωτογενών αγαθών. Από την άλλη πλευρά, στο παρελθόν, οι διακυμάνσεις στις τιμές της ενέργειας δεν επηρέαζαν τις τιμών των αγροτικών προϊόντων. Από το 1989 και ένθεν όμως έχουν σχεδόν Σύνθετα αίτια Πού οφείλεται αυτή η αστάθεια των αγορών; Εξαρτάται κυρίως από τη ζήτηση. Κατ αρχάς υπάρχει ολοένα αυξανόμενη ζήτηση σιτηρών καθώς και φυτικού λίπους, στις αναπτυσσόμενες χώρες. Από την άλλη πλευρά στις αναδυόμενες αγορές υπάρχει μία αυξανόμενη ζήτηση ζωικών πρωτεϊνών - για πουλερικά και χοιρινό και λιγότερο για βόειο κρέας - ενώ στις δικές μας χώρες διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μία ολοένα και μεγαλύτερη κατάτμηση των αγορών. Τι εννοώ με τον όρο αυξανόμενη κατάτμηση; Πολύ απλά, αν πάει κάποιος σε ένα σούπερ μάρκετ, θα διαπιστώσει πόσο μεγάλες είναι οι διαφορές των προτιμήσεων των καταναλωτών. Το μεγαλύτερο κομμάτι των καταναλωτών ενδιαφέρεται για φθηνά τρόφιμα. Όμως υπάρχει μία διαρκώς αυξανόμενη ομάδα καταναλωτών που ενδιαφέρεται για τα βιολογικά προϊόντα, για προϊόντα ηθικού εμπορίου ή για την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Εάν λοιπόν θέλαμε να λάβουμε υπόψη μας όλες αυτές τις κατηγορίες καταναλωτών, θα έπρεπε να προσφέρεται σε κάθε καταναλωτική ομάδα και η αντίστοιχη κατηγορία προϊόντων. Είναι αδύνατο να είναι όλοι ικανοποιημένοι με ένα είδος τροφίμων. Αυτό θεωρούμε ότι αποτελεί μια εν δυνάμει μελλοντική τάση. Από την άλλη μεριά η αστάθεια αυτή συντηρείται επίσης και από την προσφορά, διότι υπάρχουν οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών που προανέφερα. Τη μία Στο παρελθόν, οι διακυμάνσεις στις τιμές της ενέργειας δεν επηρέαζαν τις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Από το 1989 όμως ʻέχουν σχεδόν παράλληλες πορείες. 15

16 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ χρονιά η σοδειά είναι καλή ενώ την επόμενη χρονιά η σοδιά είναι κακή και αυτή η αστάθεια αυξάνεται. Επίσης διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν ολοένα και υψηλότεροι κίνδυνοι φυσικών καταστροφών που έχουν ως συνέπεια την καταστροφή των καλλιεργειών. Θεωρώ ότι, από το 2008, ένας από τους λόγους για τους οποίους υπήρχε αυξανόμενη κερδοσκοπία ήταν ακριβώς διότι είχαμε πάρα πολύ χαμηλά αποθέματα ασφαλείας. Πριν από τη σοδειά του 2008, τα αποθέματα σιτηρών παγκοσμίως δεν επαρκούσαν για περισσότερο από είκοσι οκτώ ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά άρχισε να υπόκειται σε πιέσεις, άρα ήταν πολύ πιο ευάλωτη. Και εδώ πρέπει να προσθέσουμε και ένα τρίτο στοιχείο που συνδέεται με την προσφορά, που είναι τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα και άλλες επίσης τεχνικές οι οποίες δεν έχουν άμεση σχέση με την παραγωγή αλλά έχουν σχέση με τις διαδικασίες της βιομηχανίας τροφίμων. Η αστάθεια που προανέφερα οφείλεται επίσης και στις οικονομικές και πολιτικές συγκυρίες. Υπάρχει αλληλεξάρτηση μεταξύ των τιμών των βασικών αγαθών αφ ενός και του αργού πετρελαίου αφ ετέρου. Έχουν δημιουργηθεί νέες μορφές κερδοσκοπίας. Η σημερινή οικονομική κρίση ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όταν έσκασε η πρώτη φούσκα και μετά δημιουργήθηκε μια νέα φούσκα και αυτή η νέα φούσκα είχε άμεση σχέση ακριβώς με τις τιμές των βασικών αγαθών. Ο χρηματοοικονομικός τομέας δημιούργησε μία πληθώρα χρηματοοικονομικών προϊόντων, τα οποία ήταν κερδοσκοπικά αλλά όχι με την κλασική έννοια των futures, δηλαδή του δικαιώματος προαιρέσεως επί μελλοντικών αγορών ή πωλήσεων, αλλά καθαρώς κερδοσκοπικά προϊόντα γεγονός που οδήγησε στις κερδοσκοπικές πιέσεις των αγορών. Επίσης έπαιξε ρόλο η ισοτιμία ευρώ και δολαρίου, αλλά και κάποιες καθαρά πολιτικές αποφάσεις, όπως το γεγονός ότι σε τρίτες χώρες, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπήρξαν αυξημένα μέτρα προστατευτισμού. Η Αργεντινή παραδείγματος χάριν επέβαλε φόρους στις εισαγωγές, οι Ρώσοι έκαναν και τα δύο, έλαβαν και προστατευτικά μέτρα και επέβαλαν φόρους στις εισαγωγές. Και βέβαια ρόλο έπαιξαν και τα διαφορετικά ρυθμιστικά πλαίσια των αγορών ανά χώρα. Όλοι αυτοί οι παράγοντες, όταν συνδυασθούν, καλλιεργούν μία πολύ μεγαλύτερη αστάθεια στις αγορές απ ότι κατά το παρελθόν.» Η ύπαιθρος στο μεταίχμιο «Εδώ λοιπόν τίθεται το βασικό ερώτημα: τι θα γίνει με την ύπαιθρο; Τι θα γίνει με τις αγροτικές περιοχές των χωρών μας; Είναι αυτές οι περιοχές οι μεγάλοι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης;», αναρωτήθηκε στη συνέχεια ο Φραντς Φίσλερ για να δώσει μόνος του την απάντηση: «Προσωπικά πιστεύω ότι αν δεν κάνουμε κάτι, αν δεν εφαρμόσουμε μια ουσιαστική πολιτική ανάπτυξης της υπαίθρου, είναι πολύ πιθανό η ύπαιθρος να είναι ο μεγάλος χαμένος. Γιατί; Γιατί η παγκοσμιοποίηση υποστηρίζει τη μετακίνηση των ανθρώπων, των κεφαλαίων και των επενδύσεων στις πλέον ανταγωνιστικές περιοχές που είναι οι πόλεις και όχι η ύπαιθρος. Η παγκοσμιοποίηση συνεπώς καλλιεργεί και ευνοεί την αστικοποίηση. Δημιουργεί στην ύπαιθρο ολοένα μεγαλύτερες ελλείψεις στις υποδομές, στην απασχόληση, στην ποιότητα των δημοσίων υπηρεσιών, στις ιδιωτικές επενδύσεις, στην επιχειρηματικότητα και οδηγεί στην αστυφιλία και τη γήρανση του πληθυσμού. Αυτοί οι παράγοντες συνδυαζόμενοι, δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο και αν δεν σπάσουμε αυτόν τον κύκλο θα έχουμε αρνητικά αποτελέσματα. Κοιτάξτε τι γίνεται στην Ελλάδα. Τι γίνεται με την αύξηση του πληθυσμού της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης τα τελευταία είκοσι χρόνια σε σύγκριση με την ελληνική περιφέρεια, ίσως με την εξαίρεση κάποιων νήσων.» 16 Πριν από τη σοδειά του 2008, τα αποθέματα σιτηρών παγκοσμίως δεν επαρκούσαν για περισσότερο από είκοσι οκτώ ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά άρχισε να υπόκειται σε ʻπιέσεις, άρα ήταν πολύ πιο ευάλωτη.

17 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ Υπάρχουν λύσεις Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν; Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησαν μία συζήτηση την οποία τιτλοφόρησαν «Ευρώπη 2020» και στο προσχέδιο της οποίας ούτε καν αναφερόταν η αγροτική παραγωγή για την Ευρώπη του Τώρα κάπως βελτιώθηκαν τα πράγματα, υπάρχει μία μνεία, αλλά προφανώς δεν έχουμε προχωρήσει επαρκώς. Τι χρειαζόμαστε; Ας δούμε κατ αρχάς τι αναγράφεται στην τελευταία Ευρωπαϊκή Συνθήκη. Όντως λοιπόν στη Συνθήκη της Λισσαβώνας, στο τρίτο εδάφιο του άρθρου 1 καταγράφεται το γεωργικό ευρωπαϊκό υπόδειγμα το οποίο είναι ενσωματωμένο στο ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο. Λέει λοιπόν ότι: «Η Ένωση θα εργασθεί με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης, η οποία θα βασίζεται στην ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, στη σταθερότητα των τιμών, σε μία κοινωνική οικονομία αγοράς υψηλής ανταγωνιστικότητας, που με τη σειρά της θα μεριμνά για την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο, καθώς και σε ένα υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος». Σενάρια ανάκαμψης Βιώσιμη ισορροπία λοιπόν μεταξύ οικονομίας, οικολογίας και κοινωνικής ευθύνης. Αυτή η βασική Ακρογωνιαίος λίθος η παραγωγική διαδικασία «Οι διαφορές μας στην παραγωγική διαδικασία θα πρέπει να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της όλης μας στρατηγικής προώθησης των προϊόντων μας», επισήμανε ο κ. Φίσλερ απαντώντας σε σχετική ερώτηση. Ο κ. Φίσλερ παρατηρεί ότι οι αυστηρότερες προδιαγραφές παραγωγής των ευρωπαϊκών προϊόντων δεν πρέπει να θεωρούνται ως βαρίδι αλλά να προβληθούν ως συγκριτικά τους πλεονεκτήματα για τον ανταγωνισμό. Το υψηλότερο κόστος παραγωγής είναι αδιαμφισβήτητο, επισημαίνει ο κ. Φίσλερ και προσθέτει: «Μην ξεχνάτε όμως ότι εάν δείτε το τι συμβαίνει στις τηλεοπτικές οθόνες κάθε βράδυ, ποια είναι τα επιχειρήματα όσων παράγουν τρόφιμα στην Ευρώπη. Λένε ότι, τα δικά μας τα προϊόντα είναι πιο υγιεινά. Παράγονται με πλέον προς το φιλικό περιβάλλον τρόπο, προσέχουμε πιο πολύ τα ζώα. Εάν θέλαμε να παράγουμε στην Ευρώπη με ακριβώς τις ίδιες παραγωγικές μεθόδους όπως και οι ανταγωνιστές μας του τρίτου κόσμου, θεωρώ ότι ο ανταγωνισμός θα ήταν πολύ πιο δύσκολος. Γιατί εκεί ακόμη και αν είχαμε λίγο χαμηλότερο κόστος, προφανώς δεν θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε το κόστος των ανταγωνιστών μας αυτών. Εάν είχαμε τις ίδιες συνθήκες μην πιστεύετε ότι θα είχαμε την ίδια τιμή. Θα είχαμε μία τιμή η οποία θα παρέμενε υψηλότερη και χωρίς κανένα άλλο επιχείρημα. Και ως εκ τούτου θα μπορούσαμε να είχαμε πολύ υψηλότερες απώλειες αγορών», επισημαίνει ο πρώην επίτροπος. «Αυτό το οποίο λέω εγώ σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζουμε αυτές τις καταστάσεις είναι ότι, πρώτον, οι διαφορές στην παραγωγική διαδικασία θα πρέπει να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της όλης μας στρατηγικής προώθησης των προϊόντων μας. Δεύτερον, εάν έχουμε υψηλότερες προδιαγραφές θα πούμε ότι αυτό θα πρέπει να πληρώνεται. Είτε μέσω των καταβολών υπέρ του περιβάλλοντος, είτε μέσω άμεσων πληρωμών. Δεν θα πρέπει να το κρύβουμε λοιπόν, θα πρέπει να το θεωρούμε κεντρικό επιχείρημα,» τόνισε ο Φραντς Φίσλερ. Η παγκοσμιοποίηση καλλιεργεί και ευνοεί την αστικοποίηση. Δημιουργεί στην ύπαιθρο ολοένα μεγαλύτερες ελλείψεις στις υποδομές, στην απασχόληση, στην ποιότητα ʻτων δημοσίων υπηρεσιών. 17

18 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ αρχή είναι θαυμάσια. Το θέμα είναι τι μέλλει γενέσθαι πραγματικά μετά από αυτή την κρίση την οποία βιώνουμε. Τρεις είναι οι εναλλακτικές εξελίξεις. Εάν μεν υπάρξει πραγματικά μία δυναμική ανάκαμψη μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε την αναπτυξιακή μας δυναμική και τον αναπτυξιακό μας ρυθμό όπως προ τη κρίσεως. Φοβούμαι όμως ότι αυτό είναι ένα υπεραισιόδοξο σενάριο. Ενώ πιο ρεαλιστικό είναι το δεύτερο σενάριο σύμφωνα με το οποίο θα γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις έτσι ώστε να μπορέσουμε να ανακτήσουμε την αναπτυξιακή πορεία χωρίς όμως να μπορέσουμε να ανακτήσουμε τις απώλειες των δύο τελευταίων ετών. Εάν όμως δεν κάνουμε τις μεταρρυθμίσεις αυτές, τότε θα χάσουμε μια δεκαετία όπως προανέφερα. Αυτό αποτελεί μια πολύ αρνητική προοπτική διότι δεν θεωρώ ότι είναι δυνατόν να επανέλθουμε στις προ κρίσεως δοκιμασμένες συνταγές και να συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι κάναμε προ του Ήδη ζούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο. Λόγω ακριβώς αυτών των τεράστιων αλλαγών στις δημόσιες δαπάνες, στην βιομηχανική παραγωγή, στα ποσοστά ανεργίας κλπ. δεν μπορούμε να ξαναγυρίσουμε πίσω, δεν μπορούμε να επανέλθουμε στην προ κρίσεως εποχή. Πρέπει να βρούμε έναν καινούργιο τρόπο να αντιμετωπίσουμε το ίδιο μας το μέλλον. Το πιο σημαντικό μάλιστα είναι ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε. Αν θέλουμε να πετύχουμε πρέπει να ξεκινήσουμε την προσπάθεια, να ξεκινήσουμε τη δουλειά τώρα. Και αν θέλουμε να θέσουμε ως προτεραιότητα την αειφόρο ανάπτυξη και για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, επανέρχομαι στην παρουσίαση του Πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Μπαρόζο στους αρχηγούς των εθνικών κυβερνήσεων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη απασχόληση και ένα νέο είδος ανάπτυξης. Η ανάπτυξη αυτή θα πρέπει να βασίζεται ιδιαίτερα στην καινοτομία και στην παιδεία πολύ περισσότερο απ ότι στο παρελθόν, θα πρέπει να καταπολεμήσουμε τη φτώχεια στα κράτη μέλη, να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλλαγές με καθαρές και αποτελεσματικές ενεργειακές πολιτικές και να είμαστε ανταγωνιστικοί στον τομέα της περιβαλλοντικής τεχνολογίας. Ο κλάδος της περιβαλλοντικής τεχνολογίας αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στην Ευρώπη, κατέχουμε ηγετική θέση παγκοσμίως αλλά αν δεν επενδύσουμε αρκετά σε αυτές τις νέες τεχνολογίες σίγουρα θα απολέσουμε αυτή μας την πρωτιά. 18 Περνώντας στους τέσσερις στόχους της ΚΑΠ, θα έλεγα ότι είναι η διατροφική, περιβαλλοντική και κοινωνική ασφάλεια, ʻκαι μια εύρωστη ύπαιθρος.

19 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ Τετραπλή πρόκληση και για την ΚΑΠ Τελειώνοντας λοιπόν με τις προκλήσεις και περνώντας στους τέσσερις στόχους για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, θα έλεγα ότι είναι η διατροφική, περιβαλλοντική και κοινωνική ασφάλεια, και μια εύρωστη ύπαιθρος. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία της «Ευρώπης 2020». Γιατί και στη γεωργία σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η καινοτομία καθώς επίσης και η εντατικοποίηση της γνώσης και μια καλύτερη εκπαίδευση. Σχετικά με την περιβαλλοντική ασφάλεια, οι γεωργοί παράγουν δημόσια αγαθά και θα πρέπει να έχουμε επίγνωση του γεγονότος ότι αυτά δεν είναι δωρεάν, πρέπει να έχει κάποιο τίμημα. Εάν δεν είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε αυτό το τίμημα, τότε απλούστατα μακροπρόθεσμα δεν θα υπάρχει αυτή η περιβαλλοντική ασφάλεια. Όσον αφορά στην κοινωνική ασφάλεια, δεν βλέπω το λόγο γιατί οι αγρότες εξ ορισμού θα πρέπει να λαμβάνουν χαμηλότερα εισοδήματα από τον μέσον όρο του υπόλοιπου εργαζόμενου πληθυσμού. Επίσης για να έχουμε μια εύρωστη ύπαιθρο, πιστεύω ότι πρέπει να επενδύσουμε στην πράσινη ανάπτυξη. Γιατί ακριβώς στην ύπαιθρο μπορούμε να έχουμε καλλιέργειες για παραγωγή ενέργειας αλλά και για παραγωγή υλικών όπως νέα είδη πλαστικών κ.ά., αντικαθιστώντας έτσι το πετρέλαιο.» Οι γεωργοί παράγουν δημόσια αγαθά και θα πρέπει να έχουμε επίγνωση του γεγονότος ότι αυτά δεν είναι δωρεάν, ʻπρέπει να έχει κάποιο τίμημα. Η ΚΑΠ μετά το 2013 Στο τελευταίο μέρος της ομιλίας του, ο κ. Φίσλερ ανέλυσε τις απόψεις του για την Κοινή Αγροτική Πολιτική μετά το «Όπως γνωρίζετε η ΚΑΠ έχει τρεις κύριες κατηγορίες εργαλείων: τα εργαλεία της αγοράς, το σύστημα ενιαίας πληρωμής και η ανάπτυξη της υπαίθρου. Πιστεύω ότι και στις τρεις αυτές κατηγορίες, θα υπάρχουν σημαντικές αλλαγές,» επεσήμανε ο κ. Φίσλερ. Όσον αφορά υπάρχοντα εργαλεία της αγοράς όπως η παρέμβαση και η ιδιωτική αποθεματοποίηση, ο πρώην επίτροπος θεωρεί ότι αυτά πρέπει να διατηρηθούν και να ενισχυθούν ενώ πρόβαλε την ανάγκη δημιουργίας ενός ισχυρού χρηματιστηρίου εμπορευμάτων στην Ευρώπη: «Ας δούμε πώς μπορούμε να επηρεάσουμε τις αναδυόμενες αγορές. Οι βασικοί δείκτες τιμών και στα σιτηρά και στις ζωικές πρωτεΐνες και στα γαλακτοκομικά προέρχονται και επηρεάζονται κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και γι αυτό ακριβώς και εκφράζονται σε δολάρια, ενώ κανένας δείκτης δεν εκφράζεται σε ευρώ διεθνώς. Κατά τη γνώμη μου αυτό θα πρεπει να αλλάξει και να υπάρξει ένα πολύ ισχυρό χρηματιστήριο εμπορευμάτων στην Ευρώπη. Προώθηση των εξαγωγών Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι στο μέλλον δεν θα υπάρχουν επιδοτήσεις για τις εξαγωγές, θα υπάρξουν όμως μέτρα προώθησης των εξαγωγών, προοπτική που συνάδει και προς τις ρυθμίσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Προς το παρόν δυστυχώς δεν συμβαίνει σχεδόν τίποτα σε αυτό το μέτωπο στην Ευρώπη. Σχεδόν όλοι στην Ευρώπη οραματίζονται την μεγάλη αναδυόμενη κινεζική αγορά. Αρκεί όμως να πάει κανείς σε μία μεγάλη εμπορική έκθεση τροφίμων στην Κίνα για να διαπιστώσει ότι γίνεται σημαντική διαφήμιση και προώθηση προϊόντων και τροφίμων από την Αργεντινή, τη Βραζιλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά δεν θα δει κάτι για προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάπου θα υπάρχει κάποιο περίπτερο από τη Γαλλία ή την Ολλανδία αλλά όχι κάτι παραπάνω. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει εάν όντως μας ενδιαφέρουν αυτές οι νέες αγορές, αυτές οι μελλοντικές αγορές. Εφόσον οι ζω- 19

20 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ Ποιοτικός έλεγχος για την πιστοποίηση Δεν θα μπορούσε να επιβάλει μία ενιαία πιστοποίηση ολοκληρωμένης διαχείρισης η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει ωστόσο να διασφαλίσει ότι τα συστήματα πιστοποίησης είναι διαφανή και αδιάβλητα, επισήμανε ο κ. Φραντς Φίσλερ: «Κατ αρχάς θεωρώ ότι σε σχέση με τα θέματα της ολοκληρωμένης παραγωγή υπάρχει ένα βασικό ασθενές σημείο. Δεν υπάρχει ενιαίος ορισμός. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει ενιαίος ορισμός, προφανώς, πώς να κάνουμε μετρήσεις, πώς να συνυπολογίσουμε τις διάφορες παραμέτρους. Δεν έχουμε μια κοινή βάση. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο λοιπόν υπάρχει μία τάση όπου παραδείγματος χάρη μεγάλες εταιρείες, μεγάλοι παίκτες της λιανικής προάγουν τις δικές τους προδιαγραφές, τα δικά τους standards, τους δικούς τους ορισμούς με το τι εννοούν για τον όρο ολοκληρωμένη παραγωγή.» Ο κ. Φίσλερ επεσήμανε ότι συχνά τα συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης μοιάζουν να προστατεύουν τα συμφέροντα ορισμένων εφοδιαστικών αλυσίδων. «Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν σε αυτή την περίπτωση; Κατ αρχάς δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε σε κανέναν να βγει και να λέει, εγώ θα έχω τους δικούς μου κανόνες. Στο βαθμό που αυτοί οι κανόνες θα είναι διαφανείς βέβαια. Αυτό το οποίο θα μπορούσε να γίνει με πολύ καλύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο, θα ήταν η υιοθέτηση κάποιων κανόνων που να αφορούν την ποιότητα αυτών των πιστοποιήσεων. Ποιοτικός έλεγχος πιστοποιήσεως δηλαδή. Το βασικό ερώτημα δηλαδή είναι στην περίπτωση αυτή, σε ποιο βαθμό μία τέτοια πιστοποίηση λέει την αλήθεια στους καταναλωτές; Ποια είναι η ελάχιστη διαφορά που διασφαλίζει η πιστοποίηση αυτή σε σχέση με την κλασική παραγωγή, έτσι ώστε να αποκαλείται μία παραγωγή ολοκληρωμένη;» Προκειμένου να μπει τάξη στον τομέα της πιστοποίησης χρειάζεται δημιουργικότητα και μια νέα προσέγγιση της νομοθεσίας, επεσήμανε ο επιτροπος. ικές πρωτεΐνες ζητούνται περισσότερο στις αναδυόμενες αγορές, όπως προανέφερα, θα πρέπει να είμαστε παρόντες. Το συγκριτικό μας πλεονέκτημα δεν είναι η αγορά εμπορευμάτων. Δεν μπορούμε να παράγουμε κρέας φθηνότερο απ ότι στην Αργεντινή ή στη Βραζιλία. Δεν μπορούμε να παράγουμε φθηνότερα σιτηρά ή καλαμπόκι από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως εκ τούτου η δική μας ισχύς είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Και γι αυτό χρειάζεται και μία καλύτερη συνεργασία μεταξύ του αγροτικού τομέα και της βιομηχανίας τροφίμων. Μόνον αν συνεργαστούν, αν δουλέψουν μαζί, αν αναπτύξουν κοινά εμπορικά σήματα θα μπορέσουν να επιτύχουν. Το βασικό αγροτικό προϊόν, το οποίο θα είναι φρέσκο και ποιοτικό, θα πωλείται ως επεξεργασμένο τελικό τρόφιμο με το δικό του εμπορικό σήμα. Η πολιτική υπέρ της ποιότητας, η προστασία των ονομασιών προέλευσης και οι παραγωγικές αλυσίδες θα είναι τα σημεία κλειδιά για αυτή την επιτυχία. Και νέα εργαλεία Πέραν των υπαρχόντων εργαλείων ας δούμε και νέα εργαλεία. Πρώτον, η μεγαλύτερη διαφάνεια, ιδιαίτερα η διαφάνεια τιμών. Ακόμη και εντός της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς όπου δεν έχουμε σύνορα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου υπάρχει ελεύθερη διακίνηση των εμπορευμάτων και ένα παρόμοιο ρυθμιστικό πλαίσιο των αγορών, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στις τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων και πιο έντονα στην τιμή του γάλακτος. Οι υψηλότερες τιμές για το γάλα διαπιστώνουμε ότι είναι τρι- 20 Η δική μας ισχύς είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Και γι αυτό χρειάζεται και μία καλύτερη συνεργασία μεταξύ του αγροτικού τομέα και της βιομηχανίας ʻτροφίμων.

21 ΦΡΑΝΤΣ ΦΙΣΛΕΡ πλάσιες της χαμηλότερης τιμής. Πως εξηγούνται λοιπόν αυτές οι μεγάλες διαφορές σε μία αγορά με τους ίδιους κανόνες; Εξ ου λοιπόν και η έκκλησή μου να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια, έτσι ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει σε αυτές τις αγορές. Αυτές είναι και οι διαπιστώσεις της Επιτροπής στις Βρυξέλλες που επεξεργάζεται αυτές τις ιδέες πως θα βελτιώσουμε τις αγορές και μάλιστα ιδιαίτερα τις αγορές γαλακτοκομικών. Κατά τη γνώμη μου αποτελεί απλώς ένα παράδειγμα ο γαλακτοκομικός τομέας γιατί υπάρχουν παρόμοιες καταστάσεις και σε άλλες αγορές. Μίλησα λοιπόν για τη διαφάνεια. Να μιλήσουμε τώρα για την παρακολούθηση της αλυσίδας τιμών. Την αλυσίδα κόστους αν θέλετε. Φτάνετε στο ράφι του σούπερ μάρκετ και βλέπετε την τιμή ενός προϊόντος. Για έχουμε μία καλύτερη ανάλυση αυτής της τιμής πρέπει να εξετάσουμε πόσο πούλησε ο παραγωγός το αγροτικό προϊόν, πόσα πήρε ο βιομήχανος, αν υπέστη αυτό το τρόφιμο επεξεργασία, πόσα πήρε ο μεσάζων, τι ποσό δαπανήθηκε για τη μεταφορά, τι εισέπραξε το δημόσιο. Σχετικά με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, βλέπουμε ότι τέτοιες οργανώσεις υπάρχουν προς το παρόν στον οινοπαραγωγικό κλάδο στον κλάδο των οπωροκηπευτικών και του ελαιολάδου. Αλλά γιατί να μην έχουμε συνεταιριστικές οργανώσεις και στους άλλους κλάδους αγροτικής παραγωγής; Αυτό σημαίνει βέβαια ότι θα είχαμε και κάποιες αλλαγές στους κανόνες ανταγωνισμού. Προς το παρόν από νομικής πλευράς είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο, κάτι τέτοιο. Εάν παραδείγματος χάρη μία αλυσίδα σούπερ μάρκετ δημοσιεύσει τις τιμές τις οποίες καταβάλλει στους προμηθευτές της και τις τιμές με τις οποίες χρεώνει τους καταναλωτές της, αυτό αντίκειται στους κανόνες ανταγωνισμού. Εάν κάποιοι αγρότες φτιάξουν μία κοινή σύμβαση για να υπογράψουν με τον έμπορο π.χ. βαμβακιού ή καπνού, αυτό αντίκειται στους κανόνες ανταγωνισμού. Άρα λοιπόν θα πρέπει να σκεφτούμε λογικές αλλαγές που θα φέρουν τους παραγωγούς σε μία καλύτερη διαπραγματευτική θέση. Επίσης, αναφέραμε προηγουμένως την υψηλότερη συχνότητα φυσικών καταστροφών. Θα πρέπει να υπάρχουν καλύτερες ασφαλίσεις κατά των κινδύνων φυσικών καταστροφών. Βέβαια εδώ τίθεται το ερώτημα κατά πόσον πρέπει να προχωρήσουμε και κατά πόσον ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να εμπλακεί και σε ποιο βαθμό, για την ασφάλιση αυτή. Και εδώ οι απόψεις διίστανται ανά την Ευρώπη. Τέλος είναι επιτακτική ανάγκη η δημιουργία ενός μηχανισμού προστασίας των αγροτικών εισοδημάτων. Το συμπέρασμα που προκύπτει από τις πρόσφατες καταστροφές, ιδιαίτερα στον γαλακτοκομικό τομέα, είναι ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα αφορούσαν τους καλύτερους αγρότες, αυτούς δηλαδή που είχαν επενδύσει. Γιατί, όταν η αγορά καταρρέει, η αποπληρωμή του δανείου τους φυσικά δεν σταματά, με αποτέλεσμα να είναι οι πλέον εκτεθειμένοι και να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει μια διαβούλευση για το πως θα διαμορφωθεί ένα δίχτυ προστασίας του εισοδήματος, γι αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις; Το μέλλον των ενισχύσεων Ένα δεύτερο βασικό στοιχείο, μιλώντας λοιπόν για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι το σύστημα ενιαίας ενίσχυσης. Και πάλι εδώ οι απόψεις ανά την Ευρώπη διίστανται πλήρως. Υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι πιστεύουν ότι θα ήταν καλό να μείνουμε σ αυτά που ισχύουν έως τώρα. Ίσως σε αυτή την ομάδα να ανήκει και η Ελλάδα. Στην άλλη πλευρά είναι οι Βρετανοί και κάποια ίσως από τα νέα κράτη μέλη που θα ήθελαν να σταματήσουν όλες τις άμεσες ενισχύσεις και μάλιστα ούτε καν να συνεχίσουν με το σύστημα της ενιαίας ενίσχυσης. Υπάρχει κάπου στη μέση μία ομάδα κρατών - μελών όπως η Γερμανία, που θεωρούν ότι δεν είναι ρεαλιστικό να προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο αλλά ούτε και να μην έχουμε πια Κοινή Αγροτική Πολιτική και προτείνουν να βρεθεί μια μέση λύση. Τι σημαίνει αυτό με αριθμούς; Γνωρίζετε ίσως ότι η Μάλτα και η Ελλάδα λαμβάνουν τις υψηλότερες ενι- Γιατί να μην έχουμε συνεταιριστικές οργανώσεις και στους άλλους κλάδους αγροτικής παραγωγής; Αυτό σημαίνει βέβαια ότι θα είχαμε και κάποιες ʻαλλαγές στους κανόνες ανταγωνισμού. 21