Βιοτεχνολογία και Παραγωγή: Ποια ερωτήµατα πρέπει να απαντηθούν

Transcript

1 Βιοτεχνολογία και Παραγωγή: Ποια ερωτήµατα πρέπει να απαντηθούν Γ. Ν. Σκαράκης Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Συνέδριο Αγροτικής Επιχειρηµατικότητας Αθήνα, 10 Μαΐου 2015

2 Βασικοί στόχοι γεωργικής ανάπτυξης Αειφόρος εντατικοποίηση Αξιοποίηση όλων των καλλιεργητικών συστηµάτων Τρόφιµα αναβαθµισµένης θρεπτικής αξίας Απεξάρτηση από µη ανανεώσιµες ενεργειακές πηγές Ο παραγωγός τµήµα και φύλακας των αγροτικών οικοσυστηµάτων

3 Έρευνα και Καινοτοµία: τα ζητούµενα Σηµαντική αναβάθµιση της παραγωγής και παραγωγικότητας µέσω βελτιωµένων ποικιλιών και αποτελεσµατικότερων καλλιεργητικών µεθόδων Ανάπτυξη στρατηγικών σταθερότητας της γεωργικής παραγωγής σε ασταθή περιβάλλοντα Καλλιεργητικά συστήµατα ευνοϊκά στη ανάπτυξη διεργασιών βιοδιϋλιστηρίων και αξιοποίηση της δευτερογενούς βιοµάζας ως ΑΠΕ Αποτελεσµατική συσχέτιση ποιότητας φυτικής παραγωγής µε διατροφή και υγεία Μείωση του γεωργικού αποτυπώµατος στο φυσικό περιβάλλον (διατήρηση βιοποικιλότητας - µείωση των αερίων του θερµοκηπίου)

4 Η στόχευση για νέες βελτιωµένες ποικιλίες Αναβάθµιση γνωρισµάτων αειφόρου παραγωγής Εµπλουτισµός µε παράγοντες προσαρµοστικότητας Βελτίωση ανθεκτικότητας σε αβιοτικές καταπονήσεις Σταθερή ανθεκτικότητα σε βιοτικές καταπονήσεις

5 Ο Ρόλος της Βελτίωσης των Φυτών Η Βελτίωση των φυτών αποτέλεσε ιστορικά τον κρισιµότερο παράγοντα για την ποσοτική και ποιοτική αναβάθµιση της παγκόσµιας γεωργικής παραγωγής Ο ρόλος της σήµερα γίνεται ακόµα σηµαντικότερος, γιατί καλείται να απαντήσει σε περισσότερες, πλέον σύνθετες και ιδιαίτερα επείγουσες προκλήσεις Στην 100ετή και πλέον πορεία της, η βελτίωση των φυτών ενσωµάτωσε και αξιοποίησε επιτυχώς όλες τις εκάστοτε σύγχρονες και χρήσιµες επιστηµονικές και τεχνολογικές εξελίξεις σε σχετικούς τοµείς Η επιτυχηµένη αντιµετώπιση των νέων προκλήσεων θα βασισθεί πλέον σε σηµαντικό βαθµό και στην ικανότητα αξιοποίησης της Βιοτεχνολογίας

6 Τι είναι η Βιοτεχνολογία? Σύµφωνα µε τον ένα πολύ γενικευµένο ορισµό : Η Βιοτεχνολογία είναι ένα σύνολο τεχνολογιών που αξιοποιούν βιολογικές παραµέτρους και διαδικασίες για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που στοχεύουν στην αναβάθµιση της ποιότητας της ζωής µας

7 Οι τοµείς της σύγχρονης Βιοτεχνολογίας Κόκκινη Λευκή Πράσινη Ιατρική Βιοµηχανία Γεωργία-Περιβάλλον

8 Αγροβιοτεχνολογία Εφαρµοσµένη Γονιδιωµατική Τεχνικές In vitro Μοριακή Βελτίωση Γενετική Μηχανική

9 Οι παράγοντες για την επιτυχία της Βελτίωσης των Φυτών Ύπαρξη ή/και η δυνατότητα δηµιουργίας γενετικής παραλλακτικότητας υνατότητα ταυτοποίησης και επιλογής επιθυµητών γονοτύπων

10 Οι Προσεγγίσεις της Βελτίωσης Κλασσική βελτίωση Μοριακή βελτίωση Γενετική Μηχανική Γονιδιωµατική επεξεργασία" (Genome editing)

11 Η αντιπαράθεση για τις ΓΤ καλλιέργειεςs: Τα δύο άκρα Η γενετική µηχανική και τα προϊόντα της (διαγονίδια ) ενέχουν εγγενείς κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον πλήρης απόρριψη Το ρυθµιστικό πλαίσιο της ΕΕ είναι εξαιρετικά απαιτητικό και δαπανηρό έµφαση αποκλειστικά στην συµπεριφορά του τελικού προϊόντος και όχι στην γενετική προέλευσή του

12 ιαπιστώσεις για τη βιοτεχνολογική προσέγγιση παραγωγής βελτιωµένων ποικιλιών Η βελτίωση των φυτών έχει πλέον στη φαρέτρα της µια πληθώρα εντυπωσιακών «εργαλείων και τεχνικών που παρέχουν τεράστιες δυνατότητες δηµιουργίας νέων απαραίτητων ποικιλιών. Η αποτελεσµατική αξιοποίηση του συνόλου των παραπάνω τεχνολογιών απαιτεί έντιµες απαντήσεις σε κρίσιµα ερωτήµατα που υπερβαίνουν την αντιπαράθεση για τις ΓΤ

13 Το βασικό κρίσιµο ερώτηµα Πως θα επιτύχουµε ταυτόχρονα µια αξιόπιστη,αειφορική και ισορροπηµένη παροχή ποιοτικών τροφίµων σε ένα ολοένα αυξανόµενο και συγκεντρούµενο σε πόλεις πληθυσµό υπό το πρίσµα των κλιµατικών αλλαγών? Αυτό είναι ένα σύνθετο ερώτηµα, τµήµα του οποίου αποτελεί η αγροτική παραγωγικότητα και ένα µικρό τµήµα οι ΓΤ καλλιέργειες

14 Τα ερωτήµατα για την τεχνολογία ΓΤ Τι ενδεχοµένως προκαλεί ένα οποιοδήποτε πρόβληµα: Το γνώρισµα ή η τεχνολογία εισαγωγής του γνωρίσµατος? Ποια η βάση αξιολόγησης της επικινδυνότητας? Πως ελαχιστοποιείται η επικινδυνότητα?

15 Τα ουσιαστικά ερωτήµατα Ποιά καλλιεργητικά συστήµατα παρέχουν αξιόπιστες και υψηλές αποδόσεις µε σεβασµό στην αειφορία? Ποιές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές χρειάζονται για να οδηγήσουν σε µια περισσότερο ισορροπηµένη διανοµή των τροφίµων?

16 Τα ουσιαστικά ερωτήµατα Παρέχονται σηµαντικά πλεονεκτήµατα για όλους? Υπάρχουν εφαρµόσιµοι κανόνες συνύπαρξης? Ποιός είναι ο ρόλος των πολυεθνικών εταιριών στην παροχή διατροφικής ασφάλειας? Πατέντες Μονοπώλια?

17 Συµπερασµατικά Κανένα καλλιεργητικό σύστηµα ή βελτιωτική τεχνική από µόνη της δεν αποτελεί πανάκεια ούτε προκαλεί το πρόβληµα. Τέτοια σύνθετα προβλήµατα µε αντίστοιχα σύνθετες και πολυεπίπεδες λύσεις είναι ιδιαίτερα δύσκολα Όλοι σχεδόν επιθυµούν το ίδιο αποτέλεσµα: αξιόπιστη, αειφορική και ισορροπηµένη παροχή θρεπτικών τροφίµων..

18 Συµπερασµατικά Είναι σαφές ότι για τόσο µεγάλα θέµατα θα υπάρχουν διαφορετικές γνώµες ως προς την καταλληλότερη προσέγγιση, τις προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν και το τρόπο λήψης των αποφάσεων. Αυτά είναι τα πραγµατικά σηµαντικά θέµατα αντιπαράθεσης και όχι η όποια τεχνολογία, όπως η ΓΤ ιότι τελικά υπάρχουν κακές τεχνολογίες ή κακή χρήση τεχνολογιών?

19 Συµπερασµατικά Η Βιοτεχνολογία αναµένεται να διαδραµατίσει έναν ουσιώδη ρόλο τόσο στη δοµή όσο και στη λειτουργία της παραγωγής αγροτικών προϊόντων Αναµένεται να συµβάλει µε αποτελεσµατικό τρόπο στη βιωσιµότητα της αγροτικής οικονοµίας Θα αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη της βιοοικονοµίας Η γενετική µηχανική, που αποτελεί τµήµα της Βιοτεχνολογίας, δύναται υπό όρους να συνεισφέρει σηµαντικά στον παραπάνω στόχο

20