Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Α Λυκείου. Θεματική ενότητα: Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση

Transcript

1 Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α Λυκείου Θεματική ενότητα: Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση Τίτλος: «Αυτοαναφορά: έννοια και λειτουργία στη νεοελληνική ποίηση» ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΒΕΝΟΥΤΣΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ KAI ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας: Βασίλης Βασιλειάδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 22

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Αυτοαναφορά: έννοια και λειτουργία στη νεοελληνική ποίηση. Δημιουργός Μαριάννα Βενούτσου Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική λογοτεχνία (Προτεινόμενη) Τάξη Α Λυκείου Χρονολογία Ιούλιος 2013 Διδακτική/θεματική ενότητα Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση. Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια 4 ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής, αίθουσα προβολών. ΙΙ. Εικονικός χώρος: ιστολόγιο. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Το παρόν σενάριο διδασκαλίας αξιοποιεί τόσο τη μετωπική, όσο και την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας. Για την εφαρμογή του σε συνθήκες πραγματικής τάξης κρίνεται απαραίτητη ως προϋπόθεση η εξοικείωση του εκπαιδευτικού και των μαθητών με την εργασία σε ομάδες. Προς τούτο θα συνέβαλε Σελίδα 3 από 22

4 η διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας πριν την εφαρμογή του σεναρίου, με κριτήρια που θα όριζε ο ίδιος ο εκπαιδευτικός, εκτός και αν οι μαθητές έχουν ήδη εργαστεί σε ομάδες κατά τη διδασκαλία της προηγούμενης διδακτικής ενότητας, μιας και η εν λόγω διδακτική πρόταση αποτελεί ένα εισαγωγικό σενάριο για τη δεύτερη κατά σειρά ενότητα του μαθήματος της νεοελληνικής λογοτεχνίας, σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα σπουδών. Η χρήση και γνώση, επιπλέον, βασικών εργαλείων του Η/Υ, όπως του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (Word), του λογισμικού παρουσίασης (Powerpoint), του φυλλομετρητή (Internet), καθώς και η διαδικασία ανάρτησης στο ηλεκτρονικό περιβάλλον του ιστολογίου (Blog) αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή του παρόντος σεναρίου. Όσον αφορά, τέλος, στην υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου απαιτείται η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής με έξι τουλάχιστον Η/Υ, της αίθουσας προβολών, του βιντεοπροβολέα, δύο ηχείων και ενός φορητού Η/Υ. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας. Το σενάριο στηρίζεται Το σενάριο αντλεί Μαριάννα Βενούτσου, Η αυτοαναφορικότητα σε δείγματα παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης. Νεοελληνική Λογοτεχνία, Α Λυκείου, Στο παρόν σενάριο υπάρχει διαφοροποίηση σε σχέση με το σενάριο από το οποίο αντλεί ως προς τα επιλεγμένα κείμενα και ως προς το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων ή τις ιδέες στις οποίες στηρίζεται ο τρόπος εργασίας των μαθητών κατά τη διάρκεια της μετωπικής ή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας. Κάποια, όμως, εισαγωγικά πεδία αντλούν από το σενάριο που δηλώνεται παραπάνω. Σελίδα 4 από 22

5 Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Λογοτεχνίας της Α Λυκείου (ΦΕΚ 1562/2011), ορίζει τρεις θεματικές ενότητες. Το παρόν σενάριο θα μπορούσε να αποτελέσει μία εισαγωγή στη δεύτερη θεματική ενότητα, η οποία έχει τίτλο «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση». Πιο συγκεκριμένα, η παρούσα πρόταση εστιάζει στην έννοια της αυτοαναφοράς και στοχεύει στο να αποκτήσουν οι μαθητές γνώσεις και δεξιότητες, ώστε αφενός να αναγνωρίζουν τα αυτοαναφορικά ποιήματα και αφετέρου να είναι σε θέση να σχολιάζουν τη λειτουργία της παραπάνω έννοιας σε μια ποικιλία ποιημάτων, παραδοσιακών ή μοντέρνων. Για να επιτευχθούν τα παραπάνω το σενάριο καταθέτει ιδέες και προτείνει δραστηριότητες, ώστε οι μαθητές μόνοι τους, ως ικανοί αναγνώστες, να ανακαλύψουν την έννοια της αυτοαναφοράς στη νεοελληνική ποίηση και να μπορούν να κρίνουν πώς λειτουργεί κάθε φορά, τι προσδίδει στο εκάστοτε ποίημα. Πρέπει να επισημανθεί ότι λόγω της περιορισμένης έκτασης του σεναρίου, μόλις τέσσερις διδακτικές ώρες, οι δραστηριότητες με τις οποίες οι μαθητές ασχολούνται είτε ατομικά είτε ομαδικά είναι λίγες σε αριθμό και στοχευμένες. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η παρούσα πρόταση διδασκαλίας έχει ως κύριο στόχο οι μαθητές να κατανοήσουν, να γνωρίσουν τι σημαίνει αυτοαναφορά στην ποίηση, να μάθουν να αναγνωρίζουν ένα ποίημα ποιητικής και στη συνέχεια να σχολιάζουν τι προσδίδει η έννοια της αυτοαναφοράς στο εκάστοτε ποίημα, πώς λειτουργεί ή πώς αντιλαμβάνονται οι ίδιοι τουλάχιστον ως αναγνώστες μία τέτοια λειτουργία. Η επιλογή κειμένων είναι τέτοια, ώστε αφενός να μην υπάρχει απόλυτη ταύτιση με τα κείμενα του σεναρίου, από το οποίο αντλεί η παρούσα διδακτική πρόταση και αφετέρου η ποικιλία ποιημάτων, πιο παραδοσιακών ή πιο μοντέρνων να επιτρέπει τη Σελίδα 5 από 22

6 σύγκριση της λειτουργίας της αυτοαναφοράς στην παραδοσιακή και στη μοντέρνα ποίηση και την εξαγωγή συμπερασμάτων από τους μαθητές. Για τον παραπάνω λόγο, δηλαδή της μη ταύτισης κειμένων, στο παρόν σενάριο προτείνονται και αρκετά ποιήματα εκτός σχολικών εγχειριδίων, τα περισσότερα από από τα οποία διατίθενται και σε ηλεκτρονική μορφή και είναι εύκολα διαθέσιμα από τις ψηφιακές βιβλιοθήκες. Ας επισημανθεί πως στο σενάριο με την εργασία σε ομάδες προσφέρεται στους μαθητές η πολύτιμη ανταλλαγή απόψεων, η διαμόρφωση κλίματος οικειότητας και συνεργασίας. Επιπλέον, η ένταξη στην εκπαιδευτική διαδικασία των εφαρμογών του Η/Υ καθιστά το μάθημα πιο ελκυστικό και οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τους «νέους γραμματισμούς». Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι μαθήτριες: να κατανοήσουν πως η τέχνη γενικότερα, μέρος της οποίας αποτελεί και η ποίηση, πολλές φορές γίνεται μέσο ενός διαλόγου με τους δημιουργού της. Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι μαθήτριες: να γνωρίσουν την έννοια, τη σημασία της αυτοαναφοράς στην ποίηση. να κατανοήσουν πως η αυτοαναφορά έχει συγκεκριμένη λειτουργία σε κάθε ποίημα, η οποία ποικίλει ανάλογα με τη διάθεση και τους σκοπούς κάθε ποιητή. να συνειδητοποιήσουν πως η αυτοαναφορά είναι μάλλον συχνότερη στα μοντέρνα ποιήματα, παρά στα πιο παραδοσιακά. Γραμματισμοί Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι μαθήτριες: να μπορούν να αναγνωρίζουν, ως αναγνώστες, ένα αυτοαναναφορικό ποίημα. Σελίδα 6 από 22

7 να κατανοούν και να σχολιάζουν τη λειτουργία της αυτοαναφοράς στα ποιητικά κείμενα και να είναι σε θέση να χαρακτηρίζουν ένα αυτοαναφορικό ποίημα, ανάλογα με την περίπτωση, ως άμεσο, ζωντανό, παραστατικό, αινιγματικό κλπ. να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να σχολιάζουν αν η αυτοαναφορά σε ένα ποιητικό έργο είναι άμεση και εύκολα αναγνωρίσιμη από τον αναγνώστη ή έμμεση και πλάγια. να εξοικειωθούν με τις απλές εφαρμογές του Η/Υ, με την αναζήτηση και σωστή αξιοποίηση πληροφοριών μέσω του διαδικτύου, αλλά και με το ηλεκτρονικό περιβάλλον του ιστολογίου, στο οποίο θα αναρτούν τις εργασίες τους και το οποίο θα αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία ανατροφοδότησης (νέοι γραμματισμοί). Διδακτικές πρακτικές Στο παρόν σενάριο μετωπική και ομαδοσυνεργατική διδασκαλία εναλλάσσονται. Από την εργασία σε ομάδες επιδιώκεται να επιτευχθεί, μέσω της καλλιέργειας κλίματος οικειότητας, η δεξιότητα της συνεργασίας των μαθητών μέσω της γόνιμης ανταλλαγής απόψεων. Η ανακαλυπτική-διερευνητική μάθηση, μέσω της ερμηνείας των λογοτεχνικών κειμένων ή της αναζήτησης, κριτικής επιλογής και αξιοποίησης πληροφοριών από το διαδίκτυο, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αυτενέργειας των μαθητών, προσθέτουν μία επιπλέον διδακτική αξία. Από την άλλη, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι κυρίως καθοδηγητικός, συμβουλευτικός και μόνο όταν κρίνει πως υπάρχει αναγκαιότητα να επέμβει, δύναται να κατευθύνει τους μαθητές, θέτοντας ερωτήματα ή επιλύοντας απορίες. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Η παράδοση και ο μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση αποτελεί τη δεύτερη θεματική ενότητα για τη Λογοτεχνία στην Α Λυκείου, σύμφωνα με το νέο Σελίδα 7 από 22

8 Πρόγραμμα Σπουδών. Το θέμα του εν λόγω σεναρίου επιλέχθηκε όχι μόνο λόγω της συμβατότητας με το πρόγραμμα σπουδών, αλλά και λόγω του ενδιαφέροντος που έχει η συνειδητοποίηση πως η αυτοαναφορά στην ποίηση αποτελεί ένα είδος αναστοχασμού και ενδοσκόπησης των ποιητών, οι οποίοι διαλέγονται με την τέχνη τους για να εκφράσουν μία πληθώρα, κάθε φορά, συναισθημάτων. Η προσωπική ενασχόληση αρκετών μαθητών με διάφορες μορφές τέχνης (συγγραφή κειμένων, μουσική κ.ά.) αναμένεται να αποτελέσει τη βάση της προσέλκυσης του ενδιαφέροντός τους, ώστε στηριζόμενοι στα βιώματα, τις εμπειρίες τους, τις γνώσεις τους και στη δυνατότητά τους να σχολιάσουν, να διαφοροποιηθούν ή και να ταυτιστούν με τους προς μελέτη ποιητές και με τα ποιητικά τους κείμενα. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Η παρούσα πρόταση διδασκαλίας συνδέεται άμεσα με την ενότητα «παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» του νέου Π.Σ, για τη Λογοτεχνία της Α Λυκείου, αφού πραγματεύεται, μέσα από την ανάγνωση ποικίλων ποιητικών κειμένων, το θέμα της αυτοαναφοράς, δηλαδή του διαλόγου των ποιητών και των καλλιτεχνών γενικότερα με την τέχνη τους. Στόχος είναι οι μαθητές αφενός να γνωρίσουν ποια είναι η έννοια και η σημασία της αυτοαναφοράς και αφετέρου να κατανοήσουν τη λειτουργία της στο ποίημα. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στο παρόν σενάριο εξέχουσα θέση δίδεται στη χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Η εξοικείωση των μαθητών με τα ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης, η απόκτηση ικανοτήτων ως προς την επιλογή, χρήση και αξιολόγηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, η ικανότητα παραγωγής γραπτού λόγου μέσω του περιβάλλοντος του επεξεργαστή κειμένου ή του λογισμικού παρουσίασης (Word, Powerpoint), η εξοικείωση με την αξιοποίηση των πολυμέσων (π.χ. βίντεο) για την αισθητική απόλαυση των ποιητικών κειμένων αλλά και την ερμηνευτική προσέγγισή τους είναι Σελίδα 8 από 22

9 μερικά από τα αναμενόμενα οφέλη για τους μαθητές, τα οποία απορρέουν από τη δημιουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ. Επιπλέον, το ηλεκτρονικό περιβάλλον του ιστολογίου, λειτουργώντας ως εικονικός χώρος συνάντησης, συνεργασίας, ανταλλαγής απόψεων και ανατροφοδότησης, προσδίδει στο σενάριο επιπλέον διδακτική αξία. Κείμενα Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων ΚΝΛ B Λυκείου: Κ.Γ Kαρυωτάκης, «Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων» Λογοτεχνικά κείμενα άλλων σχολικών εγχειριδίων: Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου θεωρητικής κατεύθυνσης-θετικής κατεύθυνσης επιλογής: Μανόλης Αναγνωστάκης, «Στον Νίκο Ε 1949» Νικηφόρος Βρεττάκος, «Αν δε μου δινες την ποίηση Κύριε» Κ.Π. Καβάφης, «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή 595 μ.χ» Κ.Γ Καρυωτάκης,. «Σταδιοδρομία» Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων Γεώργιος Δροσίνης, «Η τέχνη μας». Άπαντα- Ποίηση, τ. 2 ος, 373. Αθήνα: Σύλλογος προς διάδοσιν ωφέλιμων βιβλίων, Τάσος Λειβαδίτης, «Ποιητική». Ποίηση, Αθήνα: Κέδρος, Γιάννης Ρίτσος «Ο χώρος του ποιητή». Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου, Αθήνα: Κέρδος, Γιώργος Σεφέρης, «Θερινό ηλιοστάσι Η». Ποιήματα 20, 300. Αθήνα: Ίκαρος, Σελίδα 9 από 22

10 Υποστηρικτικό/εκπαιδευτικό υλικό: Βίντεο Γιάννης Ρίτσος- Πώς γράφω [πηγή: Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1 η ώρα (Αίθουσα προβολών ή σχολική τάξη) Ένας από τους στόχους της 1 ης αυτής ώρας είναι να ενημερωθούν οι μαθητές πως θα ασχοληθούν με την ποίηση, αφού το παρόν σενάριο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως εισαγωγικό για τη β θεματική ενότητα του νέου Προγράμματος Σπουδών, η οποία έχει τίτλο «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση». Σημαντικό για τον εκπαιδευτικό αποτελεί η πρόκληση του ενδιαφέροντος των μαθητών, κάτι που για την ποίηση δύσκολα επιτυγχάνεται, καθώς η διαφορετική ερμηνευτική προσέγγιση και πρόσληψη των ποιητικών κειμένων από τους αναγνώστες καθιστούν την ποίηση εν γένει δυσκολότερη από την πεζογραφία για τους έφηβους μαθητές. Κατά την ώρα αυτή κυριαρχεί η μετωπική διδασκαλία, στην οποία, όμως, ο εκπαιδευτικός διαδραματίζει ρόλο συμβουλευτικό, διακριτικό, αφήνοντας περιθώρια πρωτοβουλίας στους μαθητές, αλλά και καθοδηγητικό, όταν χρειάζεται, προκειμένου οι μαθητές να προσεγγίσουν τους επιθυμητούς στόχους. Μαθητές και εκπαιδευτικός μεταβαίνουν στην αίθουσα προβολών του σχολείου. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα, παραμένουν στη σχολική τάξη και χρησιμοποιούν τον βιντεοπροβολέα, καθώς και δύο ηχεία. Τα πρώτα τρία περίπου λεπτά της ώρας οι μαθητές καλούνται να παρακολουθήσουν το βίντεο με τίτλο «Γιάννης Ρίτσος- Πώς γράφω» (διάρκεια 2,50, 1988). Το βίντεο αποτελεί απόσπασμα συνέντευξης του ποιητή, στο οποίο περιγράφει γενικότερα τον ρόλο της ποιητικής τέχνης στο κοινωνικό σύνολο, προσδιορίζει τα ερεθίσματα των ποιητών που αποτελούν έναυσμα της γραφής τους κ.ά. Όσον αφορά το άκουσμα των λόγων του Γ. Ρίτσου ο στόχος είναι διττός: αφενός οι μαθητές να έρθουν σε μία πρώτη επαφή με την ποίηση και τον ρόλο της, Σελίδα 10 από 22

11 ακούγοντας μάλιστα έναν ποιητή να προσδιορίζει τις δυσκολίες, αλλά και τις χαρές που προσφέρει η ποιητική τέχνη στους δημιουργούς της και αφετέρου να προκληθεί το ενδιαφέρον των μαθητών για τη συνέχεια. Επιπλέον, θα έρθουν σε επαφή για πρώτη φορά με την έννοια της αυτοαναφοράς, εφόσον θα ακούσουν έναν ποιητή να μιλά για τη τέχνη του, κάτι, όμως, που δεν θα τους λεχθεί, εφόσον στόχος είναι να προσεγγίσουν την έννοια και τη λειτουργία της αυτοαναφοράς, κάνοντάς την δική τους κατάκτηση, μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του σεναρίου. Πριν το άκουσμα της συνέντευξης του ποιητή Γ. Ρίτσου ζητείται από τους μαθητές, αφού ακούσουν προσεκτικά τα λεγόμενα του ποιητή, να καταγράψουν στα τετράδιά τους ό,τι τους κάνει εντύπωση σχετικά με την ποίηση, τους ποιητές ή οτιδήποτε άλλο εκείνοι θα ήθελαν μετά το τέλος του βίντεο να επισημάνουν. Τονίζεται πως κάτι τέτοιο είναι σημαντικό, καθώς ό,τι προκύψει από αυτήν τη διαδικασία θα είναι χρήσιμο για την επόμενη δραστηριότητα που θα τους ανατεθεί. Ακολουθεί η προβολή του βίντεο με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και των ηχείων. Στη συνέχεια, καλούνται οι μαθητές να αναφέρουν τι τους προξένησε το ενδιαφέρον και έχουν καταγράψει στο τετράδιό τους. Καλό είναι σε αυτό το σημείο ο εκπαιδευτικός να μην επέμβει, κατευθύνοντας τη σκέψη των μαθητών, αφού σημασία έχει να φανεί η πορεία της δική τους σκέψης και ο τρόπος πρόσληψης από τους ιδίους όσων ακούστηκαν στο βίντεο που προηγήθηκε. Ο εκπαιδευτικός καταγράφει στον πίνακα τις απόψεις και τις εντυπώσεις των μαθητών, όπως οι τελευταίοι τις εξέφρασαν, υπογραμμίζοντας τυχόν ίδιες σκέψεις που ακούγονται από άλλους μαθητές και οι οποίες ταυτίζονται με κάτι που προηγήθηκε. Κάτι τέτοιο είναι σημαντικό, διότι δείχνει ότι είναι πιθανό να υπάρχει ίδιος τρόπος σκέψης μεταξύ των μαθητών, που, όμως, δεν αποτελεί προϊόν συνεργασίας. Η συνολική διάρκεια αναμένεται να μην ξεπεράσει τα 25 περίπου λεπτά. Τα υπόλοιπα 20 λεπτά της ώρας μοιράζονται στους μαθητές φωτοτυπίες με τα ακόλουθα κείμενα: «Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων» του Κ. Σελίδα 11 από 22

12 Kαρυωτάκη και «Η τέχνη μας» του Γ. Δροσίνη. Οι μαθητές θα εργαστούν ατομικά και η μέθοδος διδασκαλίας θα είναι η μετωπική, όπως και στην αρχή της διδακτικής ώρας. Σκοπός είναι οι μαθητές, έχοντας υπόψιν και τις πληροφορίες που συνέλεξαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δραστηριότητας, τις απόψεις, τις ιδέες που ακούστηκαν από τη συνέντευξη του ποιητή Γ. Ρίτσου, να εντοπίσουν αν το κάθε ποίημα μιλά για τον ρόλο της ποίησης ή του ποιητή. Αποφεύγεται να χρησιμοποιηθεί από τον εκπαιδευτικό ο όρος «αυτοαναφορικό ποίημα», γιατί το ζητούμενο είναι να καταλήξουν τα ίδια τα παιδιά σε αυτόν, αφού πρώτα κατανοήσουν μόνα τους την έννοιά του. Επιπλέον, πέρα από τον εντοπισμό της αυτοαναφοράς, στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές, μέσω της συγκεκριμένης δραστηριότητας, πως σε πιο παραδοσιακά ποιήματα, όπως αυτό του Δροσίνη που τους μοιράστηκε, η έννοια της αυτοαναφοράς είναι συνήθως πιο έμμεση και πιο πλάγια συγκριτικά με τα πιο μοντέρνα ποιητικά κείμενα, όπως του Καρυωτάκη που σε αυτή τη φάση έχουν να μελετήσουν, ακόμα περισσότερο σε πιο σύγχρονα ποιήματα που θα δουν στη συνέχεια. Αφού μοιραστούν τα ποιήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, ακολουθεί η ανάγνωση των ποιημάτων μέσα στην τάξη είτε από τον ίδιο τον εκπαιδευτικό είτε από κάποιον μαθητή μεγαλοφώνως, καθώς πιστεύεται πως η ανάγνωση αποτελεί μέρος της ερμηνείας του κειμένου. Όταν ολοκληρωθεί η ανάγνωση, ζητείται από τους μαθητές να περιγράψουν τι συναισθήματα τούς δημιουργήθηκαν από την ανάγνωση των ποιημάτων, ποιες είναι οι απόψεις που εκφράζει το καθένα, αν μπορούν να διακρίνουν πιο είναι πιο παραδοσιακό και ποιο πιο μοντέρνο, αιτιολογώντας και την άποψή τους. Ακολουθεί συζήτηση στην τάξη, την εξέλιξη της οποίας ενθαρρύνει ο εκπαιδευτικός, ακούγονται οι απόψεις των μαθητών, οι οποίες μπορούν να καταγραφούν στον πίνακα. Αυτή η διδακτική ώρα, τα τελευταία 2-3 λεπτά, κλείνει με έναν προβληματισμό: «Περιγράφουν, αναφέρουν, προσδιορίζουν τα ποιήματα που αναγνώστηκαν στην τάξη τον ρόλο της ποίησης ή της τέχνης γενικότερα;» Οι Σελίδα 12 από 22

13 μαθητές ενθαρρύνονται να προβληματιστούν μέχρι την επόμενη συνάντηση για το παραπάνω ερώτημα που τους τέθηκε και τους ζητείται κατά την επόμενη διδακτική ώρα να έχουν μαζί τους το φωτοτυπημένο υλικό που τους μοιράστηκε, αφού θα συνεχίσουν να μελετούν τα κείμενα που τους δόθηκαν. 2 η ώρα (Εργαστήριο πληροφορικής) Κατά τη διάρκεια αυτής της διδακτικής ώρας θα αξιοποιηθεί όχι μόνο η μετωπική, αλλά και η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας. Σκόπιμο, επομένως, είναι πριν από την έναρξη εφαρμογής του σεναρίου, ο εκπαιδευτικός να έχει μεριμνήσει για τη διαμόρφωσης ομάδας, ώστε να δημιουργηθεί κλίμα συνεργασίας και οικειότητας μεταξύ των μαθητών. Προτείνεται οι ομάδες να είναι τετραμελείς και σε αυτές κάθε μαθητής να αναλάβει κι από έναν ρόλο: κάποιος θα είναι ο γραμματέας που θα κρατά το ημερολόγιο της ομάδας, κάποιος άλλος ο συντονιστής κλπ. Καλό είναι οι ομάδες να μη διαμορφωθούν αποκλειστικά με βάση τις επιλογές των μαθητών. Μπορεί οι τελευταίοι να επιλέξουν π.χ. έναν συμμαθητή τους, με τον οποίο μπορούν άμεσα να συνεργάζονται, αλλά τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας να προκύψουν μέσα από ένα κοινωνιόγραμμα της τάξης, στο οποίο θα λαμβάνεται υπόψη π.χ. και η γνώση Η/Υ, το ενδιαφέρον για την ποίηση ή τη λογοτεχνία γενικότερα. Επισημαίνεται πως καλό είναι ο εκπαιδευτικός να ενημερώσει τους μαθητές ότι θα πρέπει καθόλη τη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου να κρατούν ημερολόγιο, στο οποίο να καταγράφουν ό,τι γίνεται κατά τις τέσσερις ώρες του σεναρίου, αλλά και ατομικό και ομαδικό φάκελο, όπου θα φυλάσσονται τυχόν ατομικές και ομαδικές εργασίες αντιστοίχως. Ο εκπαιδευτικός, επιπλέον, έχει ήδη φροντίσει ώστε οι μαθητές να έχουν εξοικειωθεί με το ηλεκτρονικό περιβάλλον, στο οποίο θα εργάζονται ανταλλάσσοντας απόψεις. Οι μαθητές εισέρχονται στην αίθουσα του εργαστηρίου πληροφορικής και τους ζητείται να τοποθετηθούν μέσα στον χώρο ανά ομάδες, μια που στο δεύτερο μισό της ώρας θα αρχίσουν να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά. Σελίδα 13 από 22

14 Η ώρα ξεκινά με ένα ερώτημα προς τη ολομέλεια της τάξης. Ζητείται, λοιπόν, από τους μαθητές να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους σχετικά με τον ρόλο της ποίησης, του ποιητή και της τέχνης γενικότερα, έτσι όπως δίδονται μέσα από τα ποιήματα «Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων» του Κ. Kαρυωτάκη και «Η τέχνη μας» του Δροσίνη που αναγνώστηκαν κατά την προηγούμενη διδακτική ώρα. Αν ζητηθεί από τους μαθητές, μπορεί να γίνει εκ νέου μία σύντομη ανάγνωση των ποιημάτων στην τάξη προς υπενθύμιση. Τα παιδιά εκφράζουν τις απόψεις τους, οι οποίες καταγράφονται στον πίνακα. Θα μπορούσε ο εκπαιδευτικός να βοηθήσει την οργάνωση της συζήτησης, θέτοντας ενδεικτικά ορισμένα ερωτήματα: Ποια άποψη για την ποίηση ή τους ποιητές εκφράζεται στο κάθε ποίημα; Η αναφορά στον ρόλο της ποίησης στα κείμενα που σας δόθηκαν είναι άμεση ή έμμεση, δηλαδή είναι εύκολα αναγνωρίσιμη με την ανάγνωση ή εκφράζεται σε συνδυασμό με κάτι άλλο; Σε ποιο ποίημα ο διάλογος του ποιητή με την τέχνη του είναι πιο άμεσος, δηλαδή ήταν πιο εύκολο να τον εντοπίσετε; Είναι αυτό το ποίημα, κατά την άποψή σας, παραδοσιακό ή μοντέρνο; Ποιος είναι για εσάς ο ρόλος της ποίησης και γενικότερα της τέχνης στη ζωή των ανθρώπων; Συγκρίνετε τις απόψεις σας με εκείνες των ποιητών. Ταυτίζονται ή διαφοροποιούνται; (20 περίπου λεπτά). Στόχος της παραπάνω συζήτησης είναι αφενός οι μαθητές να προσεγγίσουν την έννοια της αυτοαναφοράς και να κατανοήσουν πως άλλοτε είναι πιο άμεση και πιο εύκολα αναγνωρίσιμη άλλοτε πιο έμμεση και πλάγια και αφετέρου να προβληματιστούν σχετικά με την συχνή ύπαρξή της σε πιο παραδοσιακά ή πιο μοντέρνα ποιήματα, κάτι, όμως, που θα συνειδητοποιήσουν καλύτερα σε μία από τις επόμενες δραστηριότητες (15 περίπου λεπτά). Στη συνέχεια ενημερώνεται η τάξη πως θα εργαστεί ομαδοσυνεργατικά. Θα χρειαστούν συνολικά έξι Η/Υ, όσες είναι και οι ομάδες. Μοιράζονται τα φύλλα εργασίας, τα οποία περιέχουν ένα κείμενο για κάθε ομάδα και συνολικά τέσσερεις, σύντομης διάρκειας, δραστηριότητες. Αυτή τη διδακτική ώρα οι μαθητές θα ασχοληθούν με την πρώτη δραστηριότητα. Όσον αφορά στα κείμενα πρέπει να Σελίδα 14 από 22

15 σημειωθεί πως δεν έχουν επιλεγεί όλα από την ίδια λογοτεχνική γενιά, αλλά έγινε προσπάθεια να υπάρξει μία ποικιλία κειμένων, λίγο παλιότερων έως πιο σύγχρονων. Συγκεκριμένα, τα ποιήματα που θα δοθούν στις ομάδες είναι τα ακόλουθα: «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή 595 μ.χ» του Καβάφη, «Σταδιοδρομία» του Καρυωτάκη και «Ο χώρος του ποιητή», του Ρίτσου θα μοιραστούν στην Α, Β και Γ ομάδα αντιστοίχως, ενώ τα ποιήματα «Θερινό ηλιοστάσι Η», του Σεφέρη, «Αν δε μου δινες την ποίηση Κύριε» του Βρεττάκου και «Στον Νίκο Ε 1949» του Αναγνωστάκη θα μοιραστούν στις τρεις τελευταίες ομάδες. Η πρώτη εκ των δύο δραστηριοτήτων των φύλλων εργασίας, η οποία και απαιτεί λιγότερο χρόνο, ζητά από τους μαθητές να εντοπίσουν την αυτοαναφορά στα κείμενα που θα τους δοθούν. Πιο συγκεκριμένα, τους ζητείται να εντοπίσουν την άποψη των ποιητών για την ποίηση, τους ποιητές και τον ρόλο τους και να κρίνουν κατά πόσο η αναφορά αυτή είναι άμεση και εύκολη στον εντοπισμό της ή πιο έμμεση. Πριν το τέλος της ώρας οι ομάδες αναρτούν τις απαντήσεις τους στο ιστολόγιο της τάξης, ώστε να δώσουν τη δυνατότητα στους συμμαθητές τους να προβούν σε σχολιασμό των εργασιών τους, δημιουργώντας, έτσι, ένα κλίμα γόνιμης ανταλλαγής απόψεων. 3 η ώρα (Εργαστήριο πληροφορικής) Κατά τη διάρκεια αυτής της διδακτικής ώρας οι μαθητές μεταβαίνουν στην αίθουσα του εργαστηρίου πληροφορικής και έχουν μαζί τους τα φύλλα εργασίας που τους έχουν ήδη μοιραστεί. Έχοντας ως σημεία αναφοράς τα κείμενα της ομάδας τους καλούνται να ασχοληθούν με τη β δραστηριότητα που χωρίζεται σε δύο υποερωτήματα και η οποία απαιτεί να κρίνουν και να σχολιάσουν τη λειτουργία της αυτοαναφοράς στα κείμενα που τους δόθηκαν. Καλούνται δηλαδή να σχολιάσουν τον λόγο για τον οποίον οι εκάστοτε ποιητές αποφασίζουν να μιλήσουν για τον ρόλο της τέχνης και των ποιητών, τις δυσκολίες που αφορούν στη σύλληψη της ιδέας μέχρι τη Σελίδα 15 από 22

16 διαμόρφωση του ποιητικού κειμένου ή την προσφορά της ποιητικής τέχνης στο κοινωνικό σύνολο. Ταυτόχρονα, χρησιμοποιώντας την κριτική τους σκέψη καλούνται, σχολιάζοντας τη λειτουργία της αυτοαναφοράς, να κρίνουν τι προσδίδεται με την αυτοαναφορά στο ποίημα, αν δηλαδή ο αναγνώστης προσλαμβάνει το ποιητικό κείμενο ως πιο εύκολο, άμεσο και κατανοητό ή ως πιο δύσκολο και αινιγματικό. Για την καταγραφή των παραπάνω θα χρησιμοποιηθούν τα προγράμματα της επεξεργασίας κειμένου ή του λογισμικού παρουσίασης του Η/Υ. Στη συνέχεια τους ζητείται να επισημάνουν λέξεις ή φράσεις των ποιητικών κειμένων που τους δόθηκαν, οι οποίες δηλώνουν τον ρόλο της ποίησης και του ποιητή που τους έκανε εντύπωση ή βρίσκεται πιο κοντά στις δικές τους απόψεις για την τέχνη και τις οποίες θα προσπαθήσουν να αποδώσουν με εικόνες ή μουσική που θα αναζητήσουν στο διαδίκτυο και θα συνδέσουν με υπερδεσμούς πάνω στο κείμενο που θα δημιουργήσουν. Με αυτόν τον τρόπο θα χρησιμοποιήσουν τον Η/Υ όχι απλώς ως εργαλείο καταγραφής απόψεων, αλλά και ως μέσο αναζήτησης αρχείων και πληροφοριών, το οποίο, όμως, μέσω της σύνδεσης λέξεων των ποιημάτων με ψηφιακές εικόνες ή ήχους δημιουργεί νέα δεδομένα στην επικοινωνία των μαθητών ως αναγνωστών με το κείμενο και άρα με τον συγγραφέα (Ακριτίδου Μ. 2012), αφού φωτίζονται καλύτερα τα συναισθήματα, οι ιδέες και οι απόψεις που εκφράζει ο τελευταίος. Επιπλέον, με τη δραστηριότητα αυτής της ώρας οι μαθητές κατανοούν καλύτερα την έννοιας της αυτοαναφορικότητας στα ποιητικά κείμενα, αφού ασκούνται στο να την αναγνωρίζουν και να σχολιάζουν τη λειτουργία της. Στο τέλος της διδακτική αυτής ώρας αναρτώνται τα αποτελέσματα των εργασιών των μαθητών στο ιστολόγιο της τάξης για να αρχίσει η πολύτιμη ανατροφοδότηση. Σελίδα 16 από 22

17 4 η ώρα (Εργαστήριο πληροφορικής) Οι μαθητές κατά τη διάρκεια της τελευταίας αυτής ώρας του σεναρίου μεταβαίνουν στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου και τοποθετούνται μέσα στον χώρο σε ομάδες. Έχοντας εξετάσει τις προηγούμενες διδακτικές ώρες αυτοαναφορικά ποιητικά κείμενα παλιότερα και πιο σύγχρονα και έχοντας κατανοήσει ως ένα βαθμό την έννοια και λειτουργία της αυτοαναφοράς, δίδεται στους μαθητές το ποίημα του Τ. Λειβαδίτη «Ποιητική». Σκόπιμο είναι ο εκπαιδευτικός να έχει αφαιρέσει τον τίτλο, αφενός για να μην προϊδεάσει τους μαθητές για το περιεχόμενό του, αφού ο τίτλος είναι δηλωτικός του θεματικού κέντρου του ποιήματος και αφετέρου για να δοθεί η ευκαιρία στα παιδιά να δώσουν στο ποίημα τον δικό τους τίτλο, αφού πρώτα αναγνώσουν και κατανοήσουν τα λεγόμενα του ποιητή. Σκοπός είναι να επιτευχθεί ένα είδος αξιολόγησης των κατακτηθέντων γνώσεων, σχετικών με τη στοχοθεσία του σεναρίου. Καλούνται, δηλαδή, οι μαθητές να εντοπίσουν την αυτοαναφορά στο ποίημα του Λειβαδίτη, σχολιάζοντας τον ρόλο της ποίησης και, επιπλέον αξιοποιώντας τη φαντασία τους (ώστε να επιτευχθεί η ενεργή συμμετοχή, η πρωτοβουλία και η προσέλκυση του ενδιαφέροντός τους) σκεπτόμενοι ως συγγραφείς να προσδώσουν έναν τίτλο στο ποίημα τέτοιον που να τονίζει τον διάλογο του ποιητή με την τέχνη του και την αυτοαναφορικότητά του (25 περίπου λεπτά). Σε αυτήν την ώρα ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει τον όρο «αυτοαναφορά», έτσι ώστε οι μαθητές να συνδέσουν ό,τι έως τώρα έχουν γνωρίσει, δηλαδή ποιήματα που μιλούν για τον ρόλο της ποίησης, με τη συγκεκριμένη ορολογία. Ως εναλλακτική δραστηριότητα, οι μαθητές μπορούν να αξιοποιήσουν τους συμφραστικούς πίνακες λέξεων της νεοελληνικής λογοτεχνίας που θα βρουν στην ιστοσελίδα Ψηφίδεςγια την ελληνική γλώσσα. Εκεί πειραματιζόμενοι με τις κατάλληλες λέξεις (π.χ. ποιητής, ποίηση κλπ.) μπορούν να εντοπίσουν ποιήματα αυτοαναφορικά και να σχολιάσουν την αυτοαναφορά σε κάθε περίπτωση. Στόχος είναι να ελεγχθεί όχι μόνο ο βαθμός κατανόησης της έννοιας της αυτοαναφοράς και ο Σελίδα 17 από 22

18 εντοπισμός της σε ποιητικά κείμενα που ο εκπαιδευτικός, όμως, έχει επιλέξει ως αυτοαναφορικά, κάτι που οι μαθητές γνωρίζουν ή υποθέτουν, αλλά μόνοι τους οι μαθητές ως αναγνώστες λογοτεχνικών κειμένων να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να επιλέγουν με τα δικά τους κριτήρια κάποιο αυτοαναφορικό ποίημα που επιθυμούν να διαβάσουν. Επιπλέον, μέσα από την αναζήτησή τους θα συνειδητοποιήσουν πως η αυτοαναφορά συναντάται περισσότερο σε πιο σύγχρονα ποιήματα και λιγότερο σε πιο παραδοσιακά. Οι μαθητές εργαζόμενοι ομαδοσυνεργατικά καλούνται να καταγράψουν σύντομα σε ένα αρχείο Word τα αποτελέσματα των εργασιών τους σχετικά με τα ερωτήματα που τους τέθηκαν (25 περίπου λεπτά). Ακολουθεί στο κλείσιμο της ώρας σύντομη παρουσίαση και συζήτηση επί των απαντήσεων των ομάδων (15-20 λεπτά), είτε επιλεγεί από τον εκπαιδευτικό η πρώτη είτε η δεύτερη δραστηριότητα από αυτές που προτείνονται παραπάνω. Σελίδα 18 από 22

19 ΣΤ.ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο εργασίας κοινό για όλες τις ομάδες 1η ώρα: δραστηριότητες Αίθουσα προβολών ή σχολική τάξη Οι δραστηριότητες της 1 ης διδακτικής ώρας είναι προφορικές. Τα ερωτήματα προς την ολομέλεια της τάξης διατυπώνονται από τον εκπαιδευτικό. 2η ώρα: δραστηριότητες Εργαστήριο πληροφορικής Κείμενα ανά ομάδα: - Α ομάδα: Καβάφης Κ.Π., «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή 595 μ.χ», Λογοτεχνία θεωρητικής κατεύθυνσης Γ Λυκείου (θετικής κατεύθυνσης επιλογής), σελ Β ομάδα: Καρυωτάκης, Κ.Γ., «Σταδιοδρομία», Λογοτεχνία θεωρητικής κατεύθυνσης Γ Λυκείου (θετικής κατεύθυνσης επιλογής), σελ Γ ομάδα: Βρεττάκος, Νικηφόρος, «Αν δε μου δινες την ποίηση Κύριε», Λογοτεχνία θεωρητικής κατεύθυνσης Γ Λυκείου (θετικής κατεύθυνσης επιλογής), σελ Δ ομάδα: Ρίτσος, Γιάννης «Ο χώρος του ποιητή», Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα: Κέρδος, σελ Ε ομάδα: Σεφέρης Γιώργος «Θερινό ηλιοστάσι Η», Ποιήματα. Αθήνα: Ίκαρος (20 η έκδοση), σελ ΣΤ ομάδα: Αναγνωστάκης, Μανόλης, «Στον Νίκο Ε 1949», Λογοτεχνία θεωρητικής κατεύθυνσης Γ Λυκείου (θετικής κατεύθυνσης επιλογής), σελ. 85. Σελίδα 19 από 22

20 1. Προφορική δραστηριότητα 2. Γραπτή δραστηριότητα κοινή για όλες τις ομάδες: Ποια άποψη για την ποίηση, τους ποιητές, την τέχνη γενικότερα και τον ρόλο της εκφράζεται στα ποιητικά κείμενα που σας δόθηκαν; Αυτή η άποψη των ποιητών γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον αναγνώστη ή όχι; Γράψτε την απάντησή σας σε ένα αρχείο Word και στη συνέχεια αναρτήστε το στο ιστολόγιο της τάξης, για να δεχθείτε ανατροφοδότηση από τους συμμαθητές σας. 3η ώρα: δραστηριότητα Εργαστήριο πληροφορικής 1α. Στα ποιήματα που μελετήσατε οι ποιητές προβαίνουν σε έναν «διάλογο» με την τέχνη τους, για την οποία ο καθένας, με διαφορετικό τρόπο, εκφράζει τη σκέψη του. Γιατί, κατά την άποψή σας, οδηγούνται σε αυτήν την ανάγκη; Ποια είναι η λειτουργία αυτού του «διαλόγου»; Η αναφορά δηλαδή στον ρόλο της ποίησης ποια γνωρίσματα προσδίδει στο ποίημα; Γράψτε την απάντησή σας σε ένα αρχείο Word ή Powerpoint. Αναρτήστε στο ιστολόγιο της τάξης. 1β. Στα κείμενα που σας δόθηκαν επιλέξτε λέξεις ή φράσεις που αναφέρονται στην ποίηση και τον ρόλο της και σας έκαναν εντύπωση. Αφού αναζητήσετε στο διαδίκτυο υλικό, αποδώστε τις λέξεις αυτές με εικόνες, ήχους, μουσική, συνδέοντάς τες με τους αντίστοιχους υπερδεσμούς. 4η ώρα: δραστηριότητες Εργαστήριο πληροφορικής 1. Το ποίημα του Τ. Λειβαδίτη που σας δόθηκε ανήκει στα αυτοαναφορικά ποιήματα, δηλαδή αναφέρεται στον ρόλο της ποιητικής τέχνης. Ποιος είναι αυτός ο ρόλος Σελίδα 20 από 22

21 σύμφωνα με τον ποιητή; Προσπαθήστε να δώσετε τον δικό σας τίτλο στο ποίημα, δηλωτικό του περιεχομένου του. Γράψτε την απάντησή σας σε ένα αρχείο Word. Αναρτήστε στο ιστολόγιο. ή εναλλακτικά 2. Επισκεφθείτε τους συμφραστικούς πίνακες λέξεων της νεοελληνικής λογοτεχνίας της ιστοσελίδας των Ψηφίδων για την ελληνική γλώσσα. Εισάγετε, πειραματιζόμενοι, λέξεις όπως ποίηση, ποιητής κλπ. στη μηχανή αναζήτησης και εντοπίστε άλλο ένα ή δύο αυτοαναφορικά ποιήματα, των οποίων θα σχολιάσετε σύντομα τις απόψεις για την ποίηση που εκφράζονται από τους δημιουργούς τους. Από την αναζήτησή σας η αυτοαναφορά είναι συχνότερη σε πιο παραδοσιακά ή πιο σύγχρονα ποιήματα; Γράψτε την απάντησή σας σε ένα αρχείο Word και αναρτήστε την στο ιστολόγιο. Παρουσιάστε εν συντομία τα αποτελέσματα της εργασίας σας στην ολομέλεια της τάξης. Σελίδα 21 από 22

22 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Ως συνέχεια της 4 ης διδακτικής ώρας και έχοντας υπόψη ότι η παρούσα πρόταση αποτελεί μία εισαγωγή της δεύτερης ενότητας του νέου Προγράμματος Σπουδών της Α Λυκείου με τίτλο «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» θα μπορούσαν οι μαθητές να επιχειρήσουν την κατασκευή ενός ιστολογίου για την ποίηση, όπου θα μπορούσαν να αναρτήσουν δικά τους ποιήματα, απόψεις, σκέψεις, ιδέες όχι μόνο για την έννοια της αυτοαναφοράς που διδάχθηκαν, αλλά και για οτιδήποτε έχει σχέση με την ποιητική τέχνη και θα ήθελαν να μοιραστούν με τους συμμαθητές τους. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το παρόν σενάριο αποτελεί μία εισαγωγική διδακτική πρόταση για τη ενότητα «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση που αξιοποιεί τις ΤΠΕ και συγκεκριμένα προτείνει την αξιοποίηση του ιστολογίου της τάξης, ως χώρο ανάρτησης των εργασιών των μαθητών, αλλά και ανατροφοδότησης από τους συμμαθητές τους. Αυτό προϋποθέτει όχι μόνο ο εκπαιδευτικός να έχει μεριμνήσει για μία παρουσίαση του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος του ιστολογίου σε ένα εισαγωγικό μάθημα πριν από την εφαρμογή του, αλλά και εξοικείωση των μαθητών και του ιδίου με το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό περιβάλλον και τους Η/Υ γενικότερα. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ακριτίδου Μ ΤΠΕ και διδασκαλία της Λογοτεχνίας. Το μοντέλο των τριών αλληλένδετων κύκλων. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Πρόγραμμα Σπουδών για τα μαθήματα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Α τάξης Γενικού Λυκείου (ΦΕΚ 1562/ Αριθμ.70001/Γ2). Σελίδα 22 από 22