Γραφείο 312, κτήριο διοίκησης, 2 ος όροφος ,

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ METAΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Τίτλος μαθήματος Εξάμηνο Διεθνείς Σχέσεις στη ΝΑ Ευρώπη Β Υπεύθυνος Μαθήματος Δημήτρης Ακριβούλης, Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων Γραφείο Προσωπικού Γραφείο 312, κτήριο διοίκησης, 2 ος όροφος. Τηλέφωνο , dakrivoulis@uowm.gr Ώρες γραφείου Τετάρτη, 17:00-18:00 Πέμπτη, 12:00-13:00 Περιγραφή μαθήματος Το μάθημα εμβαθύνει στα κεντρικότερα σημεία επιμέρους θεωρητικών προσεγγίσεων των Διεθνών Σχέσεων, προκειμένου να διευκολύνει την κατανόηση των σύγχρονων εξελίξεων και προκλήσεων της διεθνούς πολιτικής στη ΝΑ Ευρώπη. Βασική επιδίωξη του μαθήματος είναι να συμβάλει στην ανάπτυξη της ικανότητας κριτικής επανεξέτασης των δομών, πρακτικών και διαδικασιών της διεθνούς πολιτικής στην περιοχή υπό το πρίσμα των θεωρητικών εκδοχών του Ρεαλισμού, του Φιλελευθερισμού, του Νεορεαλισμού και του Νεοφιλελευθερισμού, των μαρξιστικών προσεγγίσεων, της Κανονιστικής Θεωρίας, του Κοινωνικού Κονστρουκτιβισμού και της μεταστρουκτουραλιστικής ανάλυσης. Κατά το ακαδημαϊκό έτος , ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη θεωρητική διερεύνηση της περίπτωσης του Κοσσυφοπεδίου. Ακαδημαϊκή στοχοθεσία Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα έχουν αποκτήσει τις παρακάτω ακαδημαϊκές/ερευνητικές δεξιότητες: Άριστη ικανότητα γραπτής και προφορικής επικοινωνίας, η οποία θα τους επιτρέπει να συζητούν και αναλύουν θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της διεθνούς πολιτικής Δεξιότητες της απαραίτητης αναλυτικής και κριτικής σκέψης για την αποτελεσματική διερεύνηση σύνθετων ζητημάτων και εννοιών διεθνούς πολιτικής Αποτελεσματική αυτο-διαχείριση του ερευνητικού έργου Γνωστική στοχοθεσία

2 Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές: 1 Θα έχουν κατανοήσει σε βάθος κεντρικές πτυχές της Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων 2 Θα είναι σε θέση να εφαρμόζουν τις υπό εξέταση θεωρίες κατά την κριτική και αναλυτική μελέτη της διεθνούς πολιτικής στη ΝΑ Ευρώπη 3 Θα έχουν αφομοιώσει τη γνώση του αντικειμένου κατά τρόπο ώστε να αναπτύξουν μία ευρύτερη κριτική στάση έναντι των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών γεγονότων και ζητημάτων της διεθνούς πολιτικής τόσο στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, όσο και διεθνώς 4 Θα έχουν αποκτήσει τα απαραίτητα γνωστικά εφόδια προκειμένου να συνεχίσουν τις μεταπτυχιακές τους σπουδές σε διδακτορικό επίπεδο στο γνωστικό αντικείμενο των Διεθνών Σχέσεων ή σε παρεμφερές αντικείμενο ή/και να αναζητήσουν εργασία σε θέσεις που προϋποθέτουν άριστη γνώση της θεωρίας και πρακτικής της διεθνούς πολιτικής Μέθοδος διδασκαλίας Το μάθημα οργανώνεται κατά τρόπο εντατικό σε 5 τετράωρες συνεδρίες, οι οποίες διακρίνονται σε δίωρες συμμετοχικές διαλέξεις και δίωρα σεμινάρια, κατά τη διάρκεια των οποίων α) θα παρέχονται απαντήσεις σε ερωτήματα που θα ανακύπτουν κατά τη διάλεξη, β) θα αναζητούνται λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα που θα προκύπτουν κατά την φοιτητική έρευνα, γ) θα ενθαρρύνεται η ακαδημαϊκή ανταλλαγή απόψεων πάνω σε μια σειρά ζητημάτων που συνδέονται με το μάθημα. Φοιτητική συμμετοχή Η αξιολόγηση της φοιτητικής συμμετοχής θα βασίζεται στην παρακολούθηση των μαθημάτων, τη συνολική επίδοση των φοιτητών και τη συμμετοχή στα σεμινάρια. Εισηγήσεις Εργασίες Ξεκινώντας από την 3 η εβδομάδα, κάθε φοιτητής οφείλει να πραγματοποιήσει δύο εισηγήσεις διάρκειας 10 που θα συνοδεύονται από ένα ενημερωτικό φυλλάδιο (handout), καθώς και να υποβάλει δύο συνολικά εργασίες ( ) λέξεων έκαστη πάνω στο θέμα της σεμιναριακής εισήγησης. Υπολογισμός βαθμολογίας Εισηγήσεις 40% (2x20%) Φοιτητική συμμετοχή 20% Εργασίες 40% (2x20%) Σύνολο 100% ΠΡΟΣΟΧΗ: α) Η παρακολούθηση των μαθημάτων είναι υποχρεωτική. Σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου των 4 ωρών (1 συνεδρία), ο φοιτητής θα είναι υποχρεωμένος να επαναλάβει το μάθημα. β) Η λογοκλοπή κατά τη συγγραφή των εργασιών ή η εκπρόθεσμη υποβολή της θα συνεπάγεται τη βαθμολόγηση της Εργασίας με 0/10. Επίσης η μη τήρηση των αυστηρών ορίων λέξεων της εργασίας θα έχει επίπτωση στη βαθμολόγηση της Εργασίας. γ) Η αδικαιολόγητη αναβολή της ημερομηνίας πραγματοποίησης της εισήγησης θα συνεπάγεται τη βαθμολόγηση της Εισήγησης με ανώτερο βαθμό 7/10. Ενδεικτική βιβλιογραφία Οι σεμιναριακές συζητήσεις του μαθήματος θα υποστηρίζονται από τη φοιτητική προετοιμασία στις σημειώσεις των διαλέξεων, στα κείμενα που περιγράφονται ως υποχρεωτική ανάγνωση και στην επιπλέον βιβλιογραφία της αντίστοιχης εβδομάδας/θεματικής, σύμφωνα με το παρακάτω αναλυτικό εβδομαδιαίο πρόγραμμα. Τα κείμενα προς υποχρεωτική ανάγνωση, καθώς και τα άρθρα που περιέχονται στην ενδεικτική 2

3 βιβλιογραφία θα αποστέλλονται στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των φοιτητών σε εβδομαδιαία βάση προς διευκόλυνση της φοιτητικής προετοιμασίας. Κατά την έναρξη των μαθημάτων, θα αποσταλούν στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των φοιτητών και οι σημειώσεις διαλέξεων του μαθήματος (περ. 100 σελ.), οι οποίες θα καλύπτουν τα κεντρικότερα σημεία της διδακτέας ύλης. Επιπλέον, οι φοιτητές θα χρειαστεί να ανατρέχουν συχνά τουλάχιστον σε ένα από τα παρακάτω: Baylis, J. & Smith, S. (επιμ.) (2005) The Globalization of World Politics: Αn Introduction to International Relations (Oxford: Oxford University Press, 3 η έκδοση). Booth, Κ. & Smith, S. (επιμ.) (2002) International Relations Theory Today (Cambridge: Polity Press). Brown, C. (2001) Understanding International Relations (London: Palgrave Macmillan, 2 η έκδοση). Jackson, R.H. & Sorensen, G. (2007) Introduction to International Relations: Theories and Approaches (Oxford: Oxford University Press, 3 η έκδοση). Viotti, P.R. & Kauppi, M.V. (1998) International Relations Theory: Realism, Pluralism, Globalism, and Beyond (Boston: Allyn and Bacon, 3 η έκδοση). Αναλυτική περιγραφή Εβδομάδα #1 Εισαγωγή Ρεαλισμός Φιλελευθερισμός Εισαγωγή στη Θεωρία των Διεθνών Σχέσεων - Θεωρητική εξέλιξη της Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων - Οι «θεωρητικές διαμάχες» Brown, C. (2001) Understanding International Relations (London: Palgrave Macmillan, 2 η έκδοση), Κεφ. 2. Ρεαλισμός - Οι αιώνιες αλήθειες του Ρεαλισμού - Διάκριση θεωρητικών εκδοχών Ρεαλισμού - Οι βασικές θέσεις του Ρεαλισμού (κρατισμός, επιβίωση, αυτοβοήθεια) - Case study: Η ρεαλιστική θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) (Το δίλημμα ασφαλείας και ο διεθνοτικός ανταγωνισμός η ισχύς των ΗΠΑ η σπουδαιότητα της στρατιωτικής ισχύος στο διεθνές σύστημα) έκδοση), Κεφ. 7. Carr, E.H. (1946) The Twenty Years Crisis : An Introduction to the Study of International Relations (London: Macmillan), Κεφ. 4 (< Morgenthau, H.J. [(1948), 1955] Politics among Nations: The Struggle for Power and Peace (New York: Knopf), Κεφ. 1. Φιλελευθερισμός 3

4 (βασικές θέσεις φιλελεύθερων προσεγγίσεων βασικοί υποστηρικτές/περίοδοι αιτίες σύγκρουσης καθοριστικοί παράγοντες ειρήνης) - Βασικές ιδέες της φιλελεύθερης σκέψης στις Διεθνείς Σχέσεις - Θεωρητικές διαφοροποιήσεις του Φιλελευθερισμού (Φιλελεύθερος Διεθνισμός Ιδεαλισμός Φιλελεύθερος Θεσμισμός) - Θεωρία της Ολοκλήρωσης (Mitrany) - Τρεις φιλελεύθερες απαντήσεις στην παγκοσμιοποίηση [Νεοφιλελεύθερος Διεθνισμός (Θεωρία Φιλελεύθερης/Δημοκρατικής Ειρήνης) Νεοιδεαλισμός (Ριζοσπαστικός Νεο-Ιδεαλισμός, κοσμοπολιτικό μοντέλο δημοκρατίας) Νεοφιλελεύθερος Θεσμισμός] - Σύγχρονες προκλήσεις (αλληλεγγύη και ποικιλομορφία) - Case study: Η φιλελεύθερη θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) (ο φιλελεύθερος δημοκρατικός πόλεμος και οι συζητήσεις περί στρατηγικής συλλογική δράση η νομιμότητα της επέμβασης η παράδοση του «δικαίου πολέμου») Εβδομάδα#2 έκδοση), Κεφ. 8 Νεορεαλισμός Νεοφιλελευθερισμός Νεορεαλισμός (Νεορεαλισμός και Νεοφιλελευθερισμός προσεγγίσεις ορθολογιστικής επιλογής θεωρία παιγνίου) - Βασικές θέσεις του Νεορεαλισμού - Βασικότερες θεωρητικές εκδοχές του Νεορεαλισμού (Δομικός Ρεαλισμός Νεορεαλισμός των απολύτων και σχετικών κερδών Επιθετικός και Αμυντικός Ρεαλισμός) - Δομικός Ρεαλισμός (Kenneth Waltz διαφορές με παραδοσιακό Ρεαλισμό) - Νεορεαλισμός των σχετικών και απόλυτων κερδών (Joseph Grieco βασική διαφοροποίηση από Δομικό Ρεαλισμό) - Σπουδές Ασφαλείας και Νεορεαλισμός (Jervis Mearsheimer Snyder) - Case study: Η νεορεαλιστική θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) έκδοση), Κεφ. 9. Mearsheimer, J. (1994/5) The False Promise of International Institutions, International Security, 19 (3): Waltz, Κ.Ν. (2000) Structural Realism after the Cold War, International Security, 25 (1): Νεοφιλελευθερισμός (Εμπορικός Φιλελευθερισμός Ρεπουμπλικανικός Φιλελευθερισμός Κοινωνιολογικός Φιλελευθερισμός Νεοφιλελεύθερος Θεσμισμός) 4

5 - Θεωρία Λειτουργικής και Περιφερειακής Ολοκλήρωσης - Θεωρία Πολύπλοκης Αλληλεξάρτησης - Νεοφιλελεύθερος Θεσμισμός βασικότερες θέσεις - Η διαμάχη Νεορεαλισμού και Νεοφιλελευθερισμού (neo-neo debate) (ομοιότητες και διαφορές) - Νεορεαλισμός, Νεοφιλελευθερισμός και παγκοσμιοποίηση - Case study: Η νεοφιλελεύθερη θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) έκδοση), Κεφ. 9. Keohane, R. και Nye, J. (1977) Power and Interdependence: World Politics in Transition (Boston: Little, Brown), Κεφ. 1. Robert Powell, Anarchy in International Relations Theory: The Neorealist- Neoliberal Debate, International Organization, Spring 1994, vol. 48, no. 2, pp Εβδομάδα#3 Μαρξιστικές προσεγγίσεις Κριτική Θεωρία Κανονιστική Θεωρία Μαρξιστικές προσεγγίσεις (Μαρξιστική θεωρία και υπαρκτός σοσιαλισμός Μαρξισμός και παγκοσμιοποίηση) - Οι βασικές θέσεις των μαρξιστικών προσεγγίσεων στις Διεθνείς Σχέσεις (ολιστική προσέγγιση Ιστορικός Υλισμός βάση και εποικοδόμημα διαλεκτική τάξεις και ταξική πάλη μπουρζουαζία και προλεταριάτο χειραφέτηση) - Θεωρία Παγκοσμίου Συστήματος (Λένιν ιμπεριαλισμός πυρήνας και περιφέρεια Λατινοαμερικανική Σχολή Εξάρτησης παγκόσμια συστήματα παγκόσμιες αυτοκρατορίες παγκόσμιες οικονομίες Wallerstein ημιπεριφέρεια ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών της ΝΑ Ευρώπης κυκλικοί ρυθμοί τάσεις, αντιφάσεις και κρίση) - Γκραμσιανισμός (Cox Gramsci Ηγεμονία κοινωνία των πολιτών αντιηγεμονική πάλη γεγονότα και αξίες κριτική θεωρία) - Κριτική Θεωρία (Σχολή της Φραγκφούρτης συμφιλίωση με τη φύση και επικυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση ριζοσπαστική δημοκρατία Linklater) - Νεομαρξισμός (Warren, Rosenberg) - Case study: Η μαρξιστική θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) (θεωρία και πράξη δίκαιος πόλεμος τα κίνητρα της «διεθνούς κοινότητας» - η πρακτική της εθνοκάθαρσης και το φιλελεύθερο κράτος ανθρωπισμός και φιλελεύθερη δημοκρατία) έκδοση), Κεφ. 10. Cox, R. (1981) Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory, Millennium Journal of International Studies, 10 (2):

6 Linklater, A. (1996) The Achievements of Critical Theory, στο S. Smith, K. Booth και M. Zalewski (επιμ.) International Theory: Positivism and Beyond (Cambridge: Cambridge University Press), Κανονιστική Θεωρία - Οι βασικές θέσεις της Κριτικής Θεωρίας έναντι του Ρεαλισμού - Κοινοτισμός και Κοσμοπολιτισμός - Case study: Η κανονιστική θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) έκδοση), Κεφ. 12. Brown, C. (1992) International Relations Theory Today: New Normative Approaches (Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf), Κεφ. 1. Frost, M. (1996) Ethics in International Relations: A Constitutive Theory (Cambridge: Cambridge University Press), Κεφ. 1. Εβδομάδα#4 Μετα-στρουκτουραλιστικές προσεγγίσεις - Οι Διεθνείς Σχέσεις ως μετα-αφήγημα - Σχέση ισχύος και γνώσης (Foucault) - Κειμενικές στρατηγικές (Derrida) - Ashley, Campbell, Der Derian, Rob Walker - Case study: Η μετα-στρουκτουραλιστική προσέγγιση των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) έκδοση), Κεφ. 12. Brown, C. (1994) 'Turtles All the Way Down': Anti-Foundationalism, Critical Theory, and International Relations, Millennium Journal of International Studies, 23 (2): Ashley, R.K. (1984) The Poverty of Neorealism, International Organization, 38 (2): Walker, R.B.J. (1984) The Territorial State and the Theme of Gulliver, International Journal, 39 (3): Walker, R.B.J. (1987) Realism, Change, and International Political Theory, International Studies Quarterly, 31: 1: Κοινωνικός Κονστρουκτιβισμός - Οι θεωρητικές αφετηρίες του Κοινωνικού Κονστρουκτιβισμού - Η άνοδος του Κονστρουκτιβισμού - Οι θέσεις του Κονστρουκτιβισμού - Κονστρουκτιβισμός και παγκοσμιοποίηση 6

7 - Case study: Η κονστρουκτιβιστική προσέγγιση των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) έκδοση), Κεφ. 11. Wendt, A. (1999) Social Theory of International Politics (Cambridge: Cambridge University Press), Κεφ. 1, 3, 6. Εβδομάδα#5 Συμπεράσματα Προς μία ερμηνευτική προσέγγιση των διεθνών σχέσεων - Οι θεωρητικές αφετηρίες της ερμηνευτικής προσέγγισης - Οι θέσεις της ερμηνευτικής προσέγγισης - Case study: Η ερμηνευτική προσέγγιση των Διεθνών Σχέσεων και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) 7