RELACS. και Πράσινη Ενέργεια! Οδηγός για Ενεργειακά Αειφόρα Τουριστικά Καταλύματα

Transcript

1 RELACS και Πράσινη Ενέργεια! Οδηγός για Ενεργειακά Αειφόρα Τουριστικά Καταλύματα

2

3 Πρόλογος Σε αντίθεση με τις αντιλήψεις των περισσότερων ιδιοκτητών τουριστικών καταλυμάτων, οι παρεμβάσεις για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιριακών εγκαταστάσεων δεν αφορούν μόνο τις μεγάλες μονάδες, ούτε απαιτούν ακριβές επενδύσεις και εξειδικευμένο management. Αντιθέτως, αποτελούν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για όλα τα τουριστικά καταλύματα να μειώσουν το λειτουργικό τους κόστος, να βελτιώσουν την οικονομική τους απόδοση και ν αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους. Συνεπώς, στο ερώτημα γιατί μια σύγχρονη τουριστική επιχείρηση πρέπει να προχωρήσει στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων της, το έργο RELACS παραθέτει τους παρακάτω πέντε (5) βασικούς λόγους: 1. Μείωση λειτουργικού κόστους. Πολλές παρεμβάσεις, ιδίως αυτές που συνδέονται με την εξοικονόμηση ενέργειας, εξοικονομούν παράλληλα χρήματα, συνεπώς αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης. 2. Προσέλκυση τουριστών ευαισθητοποιημένων σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Η εφαρμογή πράσινων στρατηγικών marketing δίνει τη δυνατότητα στην επιχείρηση να προσεγγίσει τον ολοένα αυξανόμενο όγκο τουριστών, που αναζητούν «πράσινα» τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες. 3. Διατήρηση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Η καλή ποιότητα του περιβάλλοντος αποτελεί ένα από τα βασικά κριτήρια επιλογής ταξιδιωτικού προορισμού για τους ευρωπαίους πολίτες. 4. Αναβάθμιση των παρεχόμενων ανέσεων και υπηρεσιών. Η παροχή «πράσινων» υπηρεσιών μετακίνησης, π.χ. δωρεάν παροχή ποδηλάτου, ξεναγήσεις για πεζούς, μπορούν να κάνουν μοναδική την προσφερόμενη εμπειρία διαμονής. 5. Βελτίωση της οργάνωσης και της λειτουργίας της επιχείρησης. Ο παρών οδηγός, φιλοδοξεί να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων ν αντιληφθούν τα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη από την ενεργειακή αναβάθμιση της επιχείρησης τους και ν αυξήσει τις γνώσεις τους σχετικά με τις τεχνικές, τεχνολογίες και μεθόδους, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για το σκοπό αυτό. Ο «Οδηγός» αποτελείται συνολικά από οκτώ (8) κεφάλαια. Το 1 ο κεφάλαιο είναι εισαγωγικό και δίνει πληροφορίες σχετικά με την ευρωπαϊκή τουριστική πολιτική και το ενεργειακό ισοζύγιο ενός τυπικού τουριστικού καταλύματος. Το 2 ο και το 3 ο κεφάλαιο παραθέτουν τεχνικές και τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αντίστοιχα, ενώ το 4 ο και το 5 ο κεφάλαιο πολιτικές και μεθόδους για την προώθηση της αειφόρου μετακίνησης και τη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς και των συνηθειών μετακίνησης του προσωπικού και των πελατών. Το 6 ο κεφάλαιο παραθέτει τις κύριες πηγές χρηματοδότησης για την υλοποίηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ το 7 ο κεφάλαιο τα σημαντικότερα προγράμματα περιβαλλοντικής και ενεργειακής πιστοποίησης. Το 8 ο κεφάλαιο δίνει πληροφορίες για το Δίκτυο RELACS. Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τα μέλη της τοπικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του έργου RELACS και ιδιαίτερα την Πρόεδρο της Ανέλιξης κα Έλλη Γεωργιάδου και τον κ. Γιάννη Καρβέλη για τη συνδρομή τους στη σύνταξη του Οδηγού.

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... Ενέργεια & Τουριστικά Καταλύματα... ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ... Εξοικονόμηση ενέργειας για Θέρμανση & Ψύξη... Κτίριο... Συστήματα Θέρμανσης & Ψύξης... Τεχνολογίες Εξοικονόμησης Νερού... Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας... Ηλεκτρικές Συσκευές... Φωτισμός... Συστήματα Εξοικονόμησης Ενέργειας... Συστήματα Συμπαραγωγής Θερμότητας, Ηλεκτρισμού & Ψύξης... Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης... BEMS- Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης Κτιρίων... ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ... Χρήση Α.Π.Ε. για Θέρμανση & Ψύξη... Ηλιακή Θέρμανση & Ψύξη... Θέρμανση με χρήση βιομάζας... Γεωθερμική θέρμανση/ψύξη... Αντλίες Θερμότητας Εδάφους, Νερού και Αέρα... Χρήση Α.Π.Ε. για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας... Φωτοβολταϊκά Συστήματα... Ανεμογεννήτριες Μικρής Κλίμακας... ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ... Εταιρικές Μετακινήσεις... Μετακινήσεις Πελατών... ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ & ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ... Προσωπικό... Πελάτες... ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ... Νέος Αναπτυξιακός Νόμος 3908/ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα, Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ... ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ RELACS

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ κύριος στόχος της ευρωπαϊκής τουριστικής πολιτικής είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας Ο του κλάδου, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη ό,τι μακροπρόθεσμα, η ανταγωνιστικότητα συνδέεται με την «αειφορία». Η έννοια της αειφορίας καλύπτει διάφορες πλευρές της τουριστικής βιομηχανίας, όπως την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων, τη συνεκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των τουριστικών δραστηριοτήτων (π.χ. παραγωγή αποβλήτων, ρύπανση υδάτων και εδαφών) τη χρήση «πράσινης» ενέργειας, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής ακεραιότητας των προορισμών, την ποιότητα και τη βιωσιμότητα των θέσεων εργασίας, τις τοπικές οικονομικές επιπτώσεις ή ακόμα και την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. (EC COM (2010) 352) Ως εκ τούτου, μια πιο πράσινη και ενεργειακά αποδοτικότερη διαχείριση των τουριστικών καταλυμάτων, μακροπρόθεσμα εξασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα τους, ενώ βραχυπρόθεσμα μειώνει το λειτουργικό τους κόστος και αναβαθμίζει το εταιρικό τους προφίλ. Ενέργεια & Τουριστικά Καταλύματα Οι δαπάνες για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ενός τουριστικού καταλύματος, αποτελούν σημαντικό τμήμα των συνολικών δαπανών λειτουργίας του. Η ετήσια κατανάλωση ενέργειας στις κτιριακές του εγκαταστάσεις κυμαίνεται από 200 kwh/m 2 έως και πάνω από 1000 kwh/m 2, ενώ οι ετήσιες δαπάνες για ενέργεια από 600 έως πολύ πάνω από ανά δωμάτιο. Επιπλέον, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανέρχονται σε περίπου 160kg CO 2 / m 2, ποσότητα που ισοδυναμεί με περίπου 10 τόνους CO 2 ανά δωμάτιο. Οι κύριοι τομείς κατανάλωσης ενέργειας στα τουριστικά καταλύματα είναι η θέρμανση και η ψύξη χώρων, η θέρμανση νερού (ντους, κολυμβητικές δεξαμενές, spa), ο φωτισμός, ο εξαερισμός και η παρασκευή γευμάτων (εστιατόριο). Η θέρμανση χώρων και νερού αντιπροσωπεύει περίπου το 70% της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας και το 40% της ετήσιας ενεργειακής δαπάνης, ενός Διάγραμμα Κατανομή ενεργειακών καταναλώσεων και δαπανών τυπικής ξενοδοχειακής μονάδας Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει παγκοσμίως ο No1 τουριστικός προορισμός, με 370 εκατομμύρια αφίξεων διεθνών τουριστών (40% των αφίξεων σε ολόκληρο τον κόσμο) και έσοδα 266 δισεκατομμύρια ευρώ το τυπικού ευρωπαϊκού ξενοδοχείου, που λειτουργεί καθόλη τη διάρκεια του έτους, ενώ ο φωτισμός αντιπροσωπεύει περίπου το 8% της κατανάλωσης ενέργειας και το 21% της ενεργειακής δαπάνης. Μια πιο λεπτομερής ανάλυση της κατανάλωσης και του κόστους της ενέργειας ενός τυπικού ξενοδοχείου απεικονίζεται στο παρακάτω διάγραμμα. Προκειμένου να μειωθεί το λειτουργικό κόστος και το ενεργειακό αποτύπωμα ενός τουριστικού καταλύματος, η διεύθυνση του θα πρέπει να προχωρήσει στα παρακάτω μέτρα: 1. Καταγραφή ενεργειακών καταναλώσεων και προσδιορισμός της κατανομής των ενεργειακών αναγκών και δαπανών (ηλεκτρισμός, θέρμανση, ψύξη κτλ.) 2. Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και βελτίωση της απόδοσης των υφιστάμενων ενεργειακών συστημάτων. 3. Εγκατάσταση συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) για την παραγωγή θερμικής, ψυκτικής και ηλεκτρικής ενέργειας. 4. Αγορά εταιρικών οχημάτων χαμηλών εκπομπών και χαμηλής κατανάλωσης καυσίμου και λήψη μέτρων για την προώθηση της οικολογικής μετακίνησης στους πελάτες και το προσωπικό. 5. Συμμετοχή του προσωπικού στη διαδικασία σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων για τη διαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής της επιχείρησης και σχετική ενημέρωση των πελατών. 6. Αναζήτηση χρηματοδοτικών μέσων για την υλοποίηση των επεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης. 7. Πιστοποίηση της ενεργειακής επίδοσης του τουριστικού καταλύματος. 8. Συμμετοχή στο Δίκτυο RELACS και χρήση των δωρεάν υπηρεσιών προβολής και συμβουλευτικής υποστήριξης. Σελ. 5

6 ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εξοικονόμηση ενέργειας σημαίνει παροχή του ίδιου επίπεδου υπηρεσιών χρησιμοποιώντας λιγότερη ενέργεια! Εξοικονόμηση ενέργειας για Θέρμανση & Ψύξη Η εφαρμογή βασικών αρχών της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής όπου αυτό είναι δυνατόν, σε συνδυασμό με την καλή θερμομόνωση του κτιρίου, τη χρήση συστημάτων σκίασης και τη βελτιστοποιημένη λειτουργία του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις ενεργειακές ανάγκες και τα έξοδα θέρμανσης και ψύξης του κτιρίου. Κτίριο Βιοκλιματική είναι η αρχιτεκτονική που θεωρεί το κλίμα ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθορίζουν το σχεδιασμό των κτιρίων. Σε ήπια, εύκρατα και μεσογειακά κλίματα, τα κτίρια, εάν σχεδιαστούν σωστά, μπορούν ν αξιοποιήσουν την ηλιακή ακτινοβολία κατά τη διάρκεια του χειμώνα και τη νυχτερινή δροσιά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και να εξοικονομήσουν το 60%-70% της απαιτούμενης θερμικής και το 100% της απαιτούμενης ψυκτικής ενέργειας αντίστοιχα. Το μεσογειακό κλίμα, με τους σχετικά ψυχρούς και με υψηλή ημερήσια ηλιοφάνεια χειμώνες και με τα θερμά αλλά με πτώση της νυχτερινής θερμοκρασίας καλοκαίρια, είναι ιδανικό για την παθητική θέρμανση και δροσισμό των κτιριών και μάλιστα με μικρό οικονομικό κόστος και με πολύ υψηλές αποδόσεις. Η συμπληρωματική εγκατάσταση και χρήση ενεργητικών συστημάτων ΑΠΕ μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά ποσοστά ενεργειακής αυτονομίας του κτιρίου. Θέρμανση Για ν αξιοποιήσουμε την ηλιακή ενέργεια για τη θέρμανση των κτιρίων, η μεγάλη πλευρά τους πρέπει να είναι στραμμένη προς το Νότο, με απόκλιση μικρότερη των 6 ο μοιρών. Στροφή άνω των 13 ο μοιρών σχεδόν μηδενίζει τα ηλιακά οφέλη και προκαλεί υπερθέρμανση το καλοκαίρι. Εφόσον το κτίριο πληροί την παραπάνω προϋπόθεση, τα πυκνά και μεγάλα νότια ανοίγματα επιτρέπουν, κατά τη διάρκεια του χειμώνα που ο ήλιος κινείται χαμηλά, τη διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας σε μεγάλο βάθος στο εσωτερικό του κτιρίου. Μια κατασκευή που αποτελείται από βαριά υλικά (τούβλο, πέτρα, μπετόν, πηλό, πλακάκι, μάρμαρο) μπορεί ν αποθηκεύσει την ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και να την αποδώσει στους εσωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια της νύχτας, διατηρώντας τους θερμούς ως το πρωί, που θα ξαναβγεί ο ήλιος και θα τους ξαναθερμάνει. Αυτό βέβαια προϋποθέτει καλή εξωτερική θερμομόνωση και διάταξη των κύριων χώρων χρήσης στην νότια ζώνη των κτιρίων. Τέλος, η θέρμανση των κτιρίων από τον ήλιο μπορεί να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο με την προσθήκη των ονομαζόμενων παθητικών ηλιακών συστημάτων στο Νότο, όπως είναι τα θερμοκήπια, οι τοίχοι μάζας, οι τοίχοι Trombe, κ.ά. Σελ. 6 Αξιοποιήστε τα νότια ανοίγματα για ν αυξήσετε τα ηλιακά κέρδη κατά τη διάρκεια του χειμώνα (Πηγή φώτο:

7 Θερμομόνωση Η καλή θερμομόνωση των τοίχων και του δώματος αποτελεί έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο μείωσης των θερμικών απωλειών του κατά τη διάρκεια του χειμώνα και των θερμικών κερδών του κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, συνεπώς και έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση και τη ψύξη του. Οι εργασίες βελτίωσης της θερμομόνωσης των τουριστικών καταλυμάτων, συνήθως εντάσσονται σε ένα γενικότερο σχέδιο ανακαίνισης, που στοχεύει όχι μόνο στη βελτίωση της ενεργειακής τους συμπεριφοράς, αλλά και στην αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και των υπηρεσιών τους. Στην αγορά κυκλοφορεί μεγάλη ποικιλία θερμομονωτικών υλικών. Η αποτελεσματικότητα αυτών των υλικών αξιολογείται βάσει της θερμικής τους αγωγιμότητας (μετριέται σε W/m2*Co). Όσο μικρότερος ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας ενός υλικού τόσο μεγαλύτερη η θερμομονωτική του ικανότητα. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα μονωτικά υλικά είναι: το Fiberglass (ίνες γυαλιού), ο πετροβάμβακας, ο αφρός διογκωμένης πολυστερίνης (EPS), ο αφρός εξιλασμένης πολυστερίνης (ΧPS), ο συμπαγής αφρός πολυουρεθάνης (PUR), ο ξυλοβάμβακας/ξυλόμαλλο, το αφρώδες κυψελωτό γυαλί (CG), ο αφρός φαινόλης (PF), ο φελλός, ο διογκωμένος περλίτης και το Wood fibre (ίνες ξύλου). Πολύ σημαντικό ρόλο στη θερμομόνωση ενός κτιρίου παίζει και η επιλογή κουφωμάτων και υαλοπινάκων. Η χρήση βελτιωμένων ειδικών υαλοπινάκων, όπως υαλοπινάκων χαμηλού συντελεστή εκπομπής (Low-e) και υαλοπινάκων ηλιακού ελέγχου, μπορούν να μειώσουν δραστικά την ανάγκη για θέρμανση και ψύξη στα κτίρια. Ηλιοπροστασία Το καλοκαίρι ο ήλιος κινείται ψηλά στο στερέωμα. Εφόσον ο προυπάρχων σχεδιασμός του κτιρίου το επιτρέπει, οι μικρές οριζόντιες προεξοχές (εξώστες, στέγες, πέργολες) στη νότια πλευρά μπορούν να διαμορφωθούν ώστε να σκιάσουν εντελώς τη νότια όψη και τα νότια ανοίγματα του κτιρίου. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν πρόσθετα συστήματα οριζόντιων πτερυγίων ή εξωτερικών περσίδων. Στην ανατολική και τη δυτική πλευρά του κτιρίου, η ηλιοπροστασία μπορεί να επιτευχθεί με κατακόρυφα σκίαστρα τοποθετημένα παράλληλα προς την ανατολική και τη δυτική όψη. Τέτοια σκίαστρα είναι οι κατακόρυφες τέντες, τα στοράκια, οι εξωτερικές κουρτίνες, τα δικτυωτά με αναρριχώμενα ή ακόμα και οι συστάδες δένδρων. Όταν τ ανατολικά και τα δυτικά σκίαστρα απέχουν από τους εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου, δημιουργείται ανάμεσα σ αυτά και στο κτίριο ένας σκιερός αεριζόμενος χώρος που κάνει την ηλιοπροστασία πολύ αποτελεσματικότερη. Τα εσωτερικά σκίαστρα (κουρτίνες, εσωτερικές περσίδες κτλ.) δεν ενδείκνυονται για επαρκή ηλιοπροστασία. Ο κύριος λόγος είναι ότι επιτρέπουν τη θέρμανση του αέρα ανάμεσα στο σκίαστρο και στο τζάμι, παρόλο που εμποδίζουν την άμεση πρόσπτωση της ηλιακής ακτινοβολίας στο εσωτερικό του κτιρίου. Ο θερμός αυτός αέρας μεταφέρεται στη συνέχεια στο εσωτερικό του δωματίου. Το χρώμα των επιφανειών και η επιλογή των υλικών παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη θερμική συμπεριφορά του κτιρίου. Ανοιχτόχρωμες επιφάνειες και δομικά υλικά μικρής απορροφητικότητας ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία και κρατούν το κτίριο δροσερό, ενώ σκουρόχρωμες επιφάνειες και υλικά υψηλής απορροφητικότητας προκαλούν υπερθέρμανση (σε περιοχές με ψυχρό κλίμα ή στην περίπτωση τουριστικών καταλυμάτων που Πηγή: European Solar Shading Organisation λειτουργούν μόνο το χειμώνα, οι σκουρόχρωμες επιφάνειες είναι επιθυμητές, καθώς αυξάνουν την «παθητική» θέρμανση του κτιρίου κατά τη χειμερινή περίοδο). Σελ. 7

8 Φύτευση Η φύτευση γύρω αλλά και πάνω στο κτίριο προσφέρει εξαιρετική ηλιοπροστασία το καλοκαίρι, καθώς τα φυτά απορροφούν και καταναλώνουν την ηλιακή ενέργεια για να φωτοσυνθέσουν. Συνεπώς, δεν θερμαίνονται και δεν προκαλούν θερμικές ανακλάσεις όπως π.χ. τα κεραμίδια. Επιπλέον, η πυκνή φύτευση μειώνει δραστικά την εξωτερική θερμοκρασία (ακόμη και στους δρόμους των πυκνοδομημένων κέντρων των πόλεων) και μονώνει πολύ αποτελεσματικά τα κτίρια όχι μόνο από τη ζέστη αλλά και από το κρύο. Φύτευση πάνω στο κτίριο μπορεί να γίνει είτε με αναρριχώμενα στους τοίχους είτε με χώμα και χαμηλή βλάστηση στα δώματα και τις στέγες. Στην περίπτωση του φυτεμένου δώματος/στέγης, το σύνολο ή μέρος της οροφής καλύπτεται από βλάστηση σε συνδυασμό με κάποιο καλλιεργητικό υπόστρωμα (συνήθως χώμα), τοποθετημένα πάνω σε μια στεγανωτική και μια αποστραγγιστική μεμβράνη. Τα φυτεμένα δώματα/στέγες εκτός από τη θερμομόνωση του κτιρίου συνεισφέρουν στην αισθητική του αναβάθμιση, στη βελτίωση του μικροκλίματος και τον καλύτερο έλεγχο της επιφανειακής απορροής του βρόχινου νερού. Καντε την οροφή σας πιο «πράσινη» και μειώστε τα λειτουργικά σας έξοδα, εξοικονομήστε ενέργεια και αναβαθμίστε αισθητικά το κτίριο σας! (Πηγή: Φυσικός Δροσισμός Προϋπόθεση για να διατηρηθεί δροσερό το εσωτερικό των κτιρίων το καλοκαίρι είναι ο καλός νυχτερινός αερισμός, που απάγει τον θερμό εσωτερικό αέρα της προηγούμενης μέρας προς τα έξω και εισάγει τον δροσερό νυχτερινό αέρα μέσα στο κτίριο, ώστε να ψυχθούν καλά οι εσωτερικοί τοίχοι. Αποτελεσματικότερος είναι ο κατακόρυφος αερισμός μέσω ανοιγμάτων στις υψηλότερες ζώνες των εσωτερικών χώρων του κτιρίου. Επιπλέον, ένα μεγάλο άνοιγμα στην υψηλότερη περιοχή του κτιρίου μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην ψύξη των εσωτερικών τοίχων, καθώς απάγει τον θερμό αέρα συνολικά από το κτίριο, προκαλεί ελκυσμό, και ανεβάζει και διανέμει τον ψυχρό αέρα των χαμηλότερων ορόφων στους υψηλότερους. Νωρίς το πρωί θα πρέπει να κλείνουν καλά όλα τα παράθυρα και να παραμένουν κλειστά, καθώς τότε μόνο οι ψυχροί τοίχοι απορροφούν από τον εσωτερικό αέρα θερμότητα (ο εσωτερικός αέρα θερμαίνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας) και τον ψύχουν διατηρώντας τους χώρους δροσερούς. Επιπλέον, οι εσωτερικοί τοίχοι πρέπει να αποτελούνται από βαριά και πυκνά υλικά για να έχουν αρκετή θερμοχωρητικότητα, ενώ τα ανοίγματα θα πρέπει να είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να επιτρέπουν τον πλήρη και διαρκή κατακόρυφο νυχτερινό αερισμό. Μ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διατηρήσουμε την εσωτερική θερμοκρασία στους o C ή max. 27 o C χωρίς τη χρήση κλιματιστικών, όταν η εξωτερική θερμοκρασία φτάνει ακόμη και τους o C. Σελ. 8

9 Συστήματα Θέρμανσης & Ψύξης Τακτική συντήρηση, περιορισμός των απωλειών θέρμανσης/ψύξης και σωστές ρυθμίσεις θερμοκρασίας μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης. Συστήματα Θέρμανσης Βελτιώστε την απόδοση του συστήματος κεντρικής θέρμανσης, εφαρμόζοντας τα παρακάτω: Κατάλληλη διαστασιολόγηση και σχεδιασμός του συστήματος. Σε περίπτωση υπερδιαστασιολόγησης, ίσως αξίζει να σκεφτείτε την περίπτωση αντικατάστασης του. Τακτική συντήρηση του καυστήρα για να εξασφαλίσετε την αποδοτική και ασφαλή λειτουργία του. Καλή μόνωση του λέβητα και των Τοποθετείστε θερμοστατικές βαλβίδες στα θερμαντικά σώματα και μειώστε σημαντικά τα έξοδα θέρμανσης! (Πηγή: σωληνώσεων διανομής. Έλεγχος του συστήματος για διαρροές και σημεία διάβρωσης. Επιλογή κατάλληλης θερμοκρασίας θέρμανσης του νερού του λέβητα. Χρήση θερμοστάτη για ν αποφευχθεί η περεταίρω θέρμανση του. Χρήση ψηφιακών θερμομέτρων για τον καλύτερο έλεγχο των θερμοκρασιακών ρυθμίσεων. Για κάθε 1 ο C πάνω από το κανονικό, αυξάνεται το κόστος θέρμανσης του κτιρίου κατά περίπου 8%. Εγκατάσταση προγραμματιζόμενων θερμοστατών, για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του συστήματος κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της εβδομάδας, π.χ. μείωση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μετατροπή του συστήματος θέρμανσης σε σύστημα συνδυασμένης παραγωγής θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης. Χρήση θερμοστατικών βαλβίδων στα θερμαντικά σώματα (καλοριφέρ), με στόχο την αυτόνομη ρύθμιση της θερμοκρασίας κάθε σώματος, συνεπώς και κάθε δωματίου, από τους πελάτες. Εγκατάσταση συστήματος ελέγχου της θερμοκρασίας των δωματίων, ώστε η θερμοκρασία να ρυθμίζεται αυτόματα στους 21 C κατά την προσέλευση (checkin) των πελατών και να μειώνεται στους 18 C κατά την αποχώρηση (check-out). Συστήματα Ψύξης/Κλιματισμού Βελτιώστε την απόδοση του συστήματος (-ων) ψύξης, εφαρμόζοντας τα παρακάτω: Τακτική συντήρηση του συστήματος. Χρήση φίλτρων υψηλής απόδοσης και χαμηλής αντίστασης στη ροή του αέρα. Συχνή αλλαγή φίλτρων. Χρήση εξοικονομητών (economizers) για την ελεγχόμενη εισαγωγή και χρήση του εξωτερικού αέρα στο κτίριο. Ο εξωτερικός αέρας είτε χρησιμοποιείται για τον απευθείας δροσισμό του κτιρίου (όταν η θερμοκρασία του εξωτερικού αέρα είναι χαμηλότερη του εσωτερικού ) είτε προψύχεται με τη βοήθεια του κλιματιστικού συστήματος και στη συνέχεια διανέμεται στο εσωτερικό του κτιρίου. Ρύθμιση της θερμοκρασίας ψύξης των δωματίων στους 24 C. Ρύθμιση σε χαμηλότερες θερμοκρασίες ισοδυναμεί με σημαντική αύξηση του κόστους. Εγκατάσταση προγραμματιζόμενων θερμοστατών, για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του συστήματος κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της εβδομάδας. Εγκατάσταση «μαγνητικών παγίδων» σε παράθυρα και μπαλκονόπορτες, ώστε να απενεργοποιείται ο κλιματισμός αν κάποιο παράθυρο ή μπαλκονόπορτα αφεθεί ανοιχτό. Ανάκτηση της θερμότητας που απάγεται από τις κλιματιστικές μονάδες και χρήση της για τη θέρμανση του νερού χρήσης και του νερού των εγκαταστάσεων spa. Τ α τουριστικά καταλύματα μπορούν να μειώσουν σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση νερού χρήσης, αντικαθιστώντας τις κεφαλές (τηλέφωνα) των ντους, με κεφαλές εξοικονόμησης νερού. Υπάρχουν δύο τύποι κεφαλών εξοικονόμησης: α) οι κεφαλές με μίκτη αέρανερού, που δίνουν την εντύπωση δυνατής ροής αναμιγνύοντας αέρα μέσα στο νερό και β) οι κεφαλές με περιορισμό ροής, που μειώνουν τη ροή διατηρώντας όμως σταθερή την πίεση του νερού, εξασφαλίζοντας έτσι το αίσθημα άνεσης του καταναλωτή. Οι κεφαλές εξοικονόμησης νερού μπορούν να ελαττώσουν την κατανάλωση ζεστού νερού και συνεπώς την κατανάλωση ενέργειας για τη θέρμανση του κατά 50-60%. Σημαντική εξοικονόμηση ζεστού νερού μπορεί να επιτευχθεί και με τη χρήση πλυντηρίων χαμηλής κατανάλωσης νερού. Συνεπώς, όταν έρθει η ώρα να αγοράσετε καινούρια πλυντήρια πιάτων ή ρούχων, επιλέξτε αυτά με τη χαμηλότερη κατανάλωση νερού. Τεχνολογίες Εξοικονόμησης Νερού Σελ. 9

10 Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας Η προσεκτική επιλογή ηλεκτρικών συσκευών και λαμπτήρων, η βέλτιστη χρήση του φυσικού φωτισμού και η εγκατάσταση συστημάτων εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να μειώσουν σημαντικά τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Ηλεκτρικές Συσκευές ενέργεια που καταναλώνεται για τη λειτουργία των ηλεκτρικών συσκευών Η ενός τουριστικού καταλύματος, αντιπροσωπεύει σημαντικό τμήμα της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος. Για το λόγο αυτό, κατά την αγορά ηλεκτρικών συσκευών ελέγξτε την ενεργειακή τους κατανάλωση και επιλέξτε τις λιγότερο ενεργοβόρες. Το σύστημα ενεργειακής σήμανσης της Ε.Ε., κατατάσσει τις ηλεκτρικές συσκευές σε επτά (7) ενεργειακές κλάσεις, Α έως G. Τα προϊόντα κλάσης Α έχουν μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση και κατά συνέπεια χαμηλότερο κόστος λειτουργίας. Στο τέλος του 2010, το σύστημα ενεργειακής σήμανσης ψυγείων και πλυντηρίων (πιάτων & ρούχων) αναβαθμίσθηκε, καθώς οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν τη μείωση της κατανάλωσης συσκευών Α κλάσης στο μισό. Για το λόγο αυτό η Ε.Ε. εισήγαγε τρεις νέες ενεργειακές κλάσεις A+, A++, και A+++ για προϊόντα με απόδοση καλύτερη από Α. Εξοικονομήστε ενέργεια και χρήματα αγοράζοντας ηλεκτρικές συσκευές Α-κλάσης! Και μην ξεχνάτε ότι ψυγεία και πλυντήρια μπορεί να έχουν ακόμα υψηλότερη ενεργειακή απόδοση (Πηγή: ec.europa.eu) Φωτισμός καλός φωτισμός είναι απαραίτητος τόσο για τη διασφάλιση συνθηκών Ο οπτικής άνεσης στους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους ενός τουριστικού καταλύματος, όσο και για την ανάδειξη των κτιριακών του εγκαταστάσεων. Η αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού (π.χ. χρήση φωτοσωλήνων), η σωστή επιλογή και χωροθέτηση φωτιστικών σωμάτων και η χρήση λαμπτήρων Α ενεργειακής κλάσης, μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό κατά 30-50%, χωρίς καμιά επίπτωση στις συνθήκες οπτικής άνεσης. Με άλλα λόγια, η σωστή επιλογή λαμπτήρων και φωτιστικών είναι απαραίτητη προκειμένου να πετύχουμε το βέλτιστο οπτικό αποτέλεσμα με τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας! Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η εκπόνηση φωτοτεχνικής μελέτης, που θα καθορίζει τη θέση και τον τύπο (γενικός, εργασίας, τονισμού, κατεύθυνσης, χαρακτήρα, επιτοίχιος κτλ.) των φωτιστικών σωμάτων που θα χρησιμοποιηθούν στους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους ενός τουριστικού καταλύματος. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η χρήση ενεργειακά αποδοτικών λαμπτήρων, δηλαδή λαμπτήρων, που καταναλώνουν λιγότερη Πηγή: buildingblocks.com ενέργεια για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας φωτός. Ο παρακάτω πίνακας παραθέτει τους σημαντικότερους τύπους ενεργειακά αποδοτικών λαμπτήρων και τις κύριες εφαρμογές τους. Σελ. 10

11 Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό, μπορεί να μειωθεί περαιτέρω με την εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου. Τα κύρια συστήματα ελέγχου φωτισμού είναι οι ροοστατικοί διακόπτες, οι χρονοδιακόπτες, οι ανιχνευτές κίνησης και οι φωτο-αισθητήρες: Οι ροοστατικοί διακόπτες είναι χειροκίνητοι και επιτρέπουν την αυξομείωση των επιπέδων φωτισμού. Είναι κατάλληλοι για τα δωμάτια των τουριστικών καταλυμάτων αλλά και τις αίθουσες συνεδριάσεων. Οι χρονοδιακόπτες επιτρέπουν την αυτόματη έναρξη ή διακοπή λειτουργίας των συστημάτων φωτισμού ανάλογα με κάποιο προαποφασισμένο ωράριο λειτουργίας (π.χ. λειτουργία του φωτισμού 8.00μ.μ.-7π.μ). Είναι κατάλληλοι για εξωτερικούς χώρους (π.χ. χώροι στάθμευσης) και κοινόχρηστους εσωτερικούς χώρους (διαδρόμους, κλιμακοστάσια, αίθουσες εισόδου κτλ.) Οι ανιχνευτές / αισθητήρες κίνησης επιτρέπουν την αυτόματη έναρξη ή διακοπή λειτουργίας των συστημάτων φωτισμού ανάλογα με την παρουσία ή όχι ατόμων σε ένα χώρο και μπορούν να μειώσουν ως και 80% την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (στο συγκεκριμένο χώρο). Είναι κατάλληλοι για εξωτερικούς χώρους χαμηλής κίνησης, Τύπος Λαμπτήρα Χρόνος Ζωής (ώρες) Εφαρμογές Λαμπτήρες Εξοικονόμησης Δωμάτια, γραφεία LED (Δίοδος Εκπομπής Φωτός) Βελτιωμένοι Λαμπτήρες Αλογόνου Λαμπτήρες Αλογόνου Υπέρυθρης Επίστρωσης Λαμπτήρες χωρίς ηλεκτρόδιο (Electrodeless) Λαμπτήρες Ατμών Νατρίου Υψηλής & Χαμηλής Πίεσης Λαμπτήρες Αλογόνου Μεταλλικών Ατμών Γενικός φωτισμός, φωτισμός εργασίας και φωτισμός τονισμού Φωτισμός φόντου στο lobby ξενοδοχείων Φωτισμός κολυμβητικών δεξαμενών Φωτισμός τονισμού σε lobby ξενοδοχείων και αίθουσες συνεδριάσεων Εσωτερικοί χώροι: Αίθουσες υποδοχής, αποθήκες Εξωτερικοί χώροι: οροφές, κτίρια Κοινόχρηστοι χώροι, οδικός φωτισμός Οδικός φωτισμός Πίνακας: Τύποι ενεργειακά αποδοτικών λαμπτήρων. (Φωτογραφίες: χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, διαδρόμους, κλιμακοστάσια και WC. Οι φωτο-αισθητήρες επιτρέπουν την αυτόματη έναρξη ή διακοπή λειτουργίας των συστημάτων φωτισμού ανάλογα με τα επίπεδα φυσικού φωτισμού. Είναι κατάλληλοι για εξωτερικούς χώρους, χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, διαδρόμους, κλιμακοστάσια και εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους (αίθουσα υποδοχής κτλ.). Συστήματα Εξοικονόμησης Ενέργειας Μειώστε έως και 80% την κατανάλωση ενέργειας στα δωμάτια, εγκαθιστώντας σύστημα μαγνητικών ή έξυπνων καρτών δωματίων. Το σύστημα αποτελείται από μαγνητικές ή έξυπνες (με μικρο-τσιπ) κάρτες και συσκευές ανάγνωσης τους, που τοποθετούνται στις εξωτερικές κλειδαριές και στο εσωτερικό των δωματίων (εξωτερικές και εσωτερικές διατάξεις ανάγνωσης αντίστοιχα). Όταν ένας πελάτης εισάγει μια έγκυρη κάρτα στην εξωτερική διάταξη ανάγνωσης, ένα πράσινο φως υποδεικνύει την ορθή λειτουργία του συστήματος και η πόρτα ανοίγει. Με άλλα λόγια, η κάρτα λειτουργεί ως κλειδί. Στη συνέχεια, ο χρήστης εισάγει την ίδια κάρτα στην εσωτερική διάταξη ανάγνωσης - η οποία λειτουργεί ως κεντρικός διακόπτης ηλεκτρικού ρεύματος- επιτρέποντας την Πηγή: product-image.tradeindia.com Σελ. 11

12 ηλεκτροδότηση των ηλεκτρικών συσκευών του δωματίου (συμπεριλαμβανομένου του κλιματισμού και του φωτισμού). Αντίστοιχα, όταν ο χρήστης εγκαταλείψει το δωμάτιο, αφαιρεί την κάρτα από την εσωτερική διάταξη ανάγνωσης και μερικά δευτερόλεπτα αργότερα διακόπτεται η ηλεκτροδότηση των ηλεκτρικών συσκευών του δωματίου (εκτός ψυγείου). Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η κατανάλωση ενέργειας όταν οι πελάτες, βρίσκονται εκτός δωματίων. Άλλα αποτελεσματικά μέτρα εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας είναι η εγκατάσταση στον ηλεκτρολογικό πίνακα ελέγχου ρυθμιστών στροφών και συστοιχιών πυκνωτών (η εγκατάσταση συστοιχιών πυκνωτών έχει στόχο τη διόρθωση του συντελεστή ισχύος). Συστήματα Συμπαραγωγής Θερμότητας, Ηλεκτρισμού & Ψύξης Οι μονάδες Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας (Σ.Η.Θ.) παράγουν ταυτόχρονα ηλεκτρική και θερμική ενέργεια, σ ένα ενιαίο, ολοκληρωμένο σύστημα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την κοινή πρακτική, όπου η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται σε κεντρικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, ενώ οι θερμικές ανάγκες των κτιρίων καλύπτονται από ατομικά συστήματα θέρμανσης. Τα συστήματα Σ.Η.Θ. χρησιμοποιούν είτε συμβατικά (ντίζελ, φυσικό αέριο) είτε ανανεώσιμα (βιομάζα, βιοαέριο) καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε τοπικό επίπεδο ή ακόμα και σε επίπεδο κτιρίου, και στη συνέχεια ανακτούν τη θερμότητα που παράγεται κατά τη διαδικασία της ηλεκτροπαραγωγής και τη χρησιμοποιούν για τη θέρμανση χώρων και την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. Η ανάκτηση θερμότητας μπορεί να φτάσει τη συνολική απόδοση του συστήματος στο 90%, πετυχαίνοντας 15-40% εξοικονόμηση ενέργειας σε σχέση με τον αν η αντίστοιχη ποσότητα ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, παραγόταν από δύο ανεξάρτητα μεταξύ τους συστήματα. Ωστόσο, οι θερμικές ανάγκες των κτιρίων παρουσιάζουν μεγάλη διαφορά μεταξύ της χειμερινής και θερινής περιόδου, ιδίως αν η παραγόμενη από το Σ.Η.Θ. θερμότητα χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για τη θέρμανση χώρων. Συνεπώς, για να είναι ενεργειακά αποδοτικό και οικονομικά βιώσιμο ένα σύστημα συμπαραγωγής, είναι απαραίτητη η αξιοποίηση της θερμότητας καθόλη τη διάρκεια του έτους ή έστω καθόλη τη διάρκεια της λειτουργίας του κτιρίου. Μία πολύ καλή λύση στην περίπτωση τουριστικών καταλυμάτων, που λειτουργούν καθόλη τη διάρκεια του έτους ή μόνο κατά τη θερινή περίοδο, είναι η χρήση της ανακτώμενης θερμότητας για ψύξη χώρων. Τα συστήματα που συνδυάζουν Σ.Η.Θ. με θερμικά οδηγούμενες ψυκτικές μονάδες, ονομάζονται συστήματα τριπαραγωγής. Τα συστήματα συμπαραγωγής ή τριπαραγωγής μπορούν εύκολα ν αντικαταστήσουν τα συμβατικά συστήματα Σελ. 12 Μερική άποψη συστήματος τριπαραγωγής ξενοδοχειακής μονάδας (Πηγή: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε.) κεντρικής θέρμανσης, ηλεκτρισμού και ψύξης. Ωστόσο η επιτυχής χρήση τους, προϋποθέτει αφενός την επιλογή αξιόπιστων συστημάτων και αφετέρου τη σωστή διαστασιολόγηση τους, ώστε ν ανταποκρίνονται στο ενεργειακό προφίλ κάθε κτιρίου. Το κόστος μιας μονάδας συμπαραγωγής κυμαίνεται στα /kW, ενώ μιας μονάδας τριπαραγωγής στα /kW.

13 Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης Τα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης μπορούν να παρακολουθούν και να ελέγχουν τα συστήματα θέρμανσης, ψύξης, φωτισμού, ηλεκτρισμού και αερισμού ενός τουριστικού καταλύματος, εξασφαλίζοντας συνθήκες άνεσης στο εσωτερικό του και ελαττώνοντας την κατανάλωση ενέργειας. BEMS- Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης Κτιρίων Τα Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης (Building Energy Management System BEMS) έχουν σκοπό την επιτήρηση ή και τον αυτόματο έλεγχο των ηλεκτρολογικών και μηχανολογικών εγκαταστάσεων ενός κτιρίου, ώστε να είναι δυνατή η ρύθμιση των παραμέτρων και η ανάλυση των δεδομένων τους από έναν κεντρικό σταθμό ελέγχου (συνήθως έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή). Παράλληλα, δίνουν τη δυνατότητα παρακολούθησης και καταγραφής της ενεργειακής συμπεριφοράς των συστημάτων που είναι εγκατεστημένα στο κτίριο, καθώς και τη δημιουργία αρχείου με στατιστικά στοιχεία. Ο χειρισμός του συστήματος συνήθως ανατίθεται στο προσωπικό που είναι επιφορτισμένο με τη διαχείριση ή τη συντήρηση του τουριστικού καταλύματος και το οποίο θα πρέπει πρώτα να εκπαιδευτεί, ώστε να είναι σε θέση να ερμηνεύει τις ενδείξεις του συστήματος και να προχωράει στη ρύθμιση των σχετικών παραμέτρων. Το λογισμικό του συστήματος, χρησιμοποιεί στοιχεία όπως τα επίπεδα θερμοκρασίας και υγρασίας και η πληρότητα των χώρων και των δωματίων για ν αξιολογήσει τα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας. Επίσης, πολλά συστήματα μετρούν την ποιότητα του εσωτερικού αέρα και τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα για να εξασφαλίσουν καλές εσωτερικές συνθήκες. Βάσει αυτών των δεδομένων, το σύστημα μπορεί να προτείνει ρυθμίσεις και παρεμβάσεις για να βελτιστοποιηθεί το αίσθημα άνεσης των πελατών και ταυτόχρονα να ελαχιστοποιήσει την κατανάλωση ενέργειας. Τέλος, τα συστήματα διαχείρισης ενέργειας δίνουν τη δυνατότητα εντοπισμού τυχών αστοχιών στη λειτουργία του ηλεκτρο-μηχανολογικού εξοπλισμού. Γενικά, τα Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης Κτιρίων παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα. Καταρχήν, εξασφαλίζουν τη μέγιστη απόδοση λειτουργίας του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού του κτιρίου. Επιπλέον, εξασφαλίζουν συνθήκες άνεσης στο εσωτερικό των κτιρίων και αποτρέπουν τον ανεπαρκή αερισμό και την χαμηλή ποιότητα του αέρα των εσωτερικών χώρων. Τέλος, βοηθούν στην ελαχιστοποίηση της σπατάλης ενέργειας, γεγονός που επιδρά θετικά στη μείωση των εξόδων. Πιο συγκεκριμένα με χρήση απλών συστημάτων παρακολούθησης και ελέγχου μπορεί να επιτευχθεί 5-10% εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ αν σε αυτά προστεθούν και αυτοματισμοί η εξοικονόμηση μπορεί να φτάσει το 20%. Πηγή: Πηγή: Page 13

14 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Αξιοποιήστε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και κάντε την επιχείρηση σας πιο πράσινη και ενεργειακά αποδοτικότερη! Χρήση Α.Π.Ε. για Θέρμανση & Ψύξη Καλύψτε τις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης της επιχείρησης σας αξιοποιώντας την ενέργεια του ήλιου, των φυτών και της γης και εξοικονομήστε ενέργεια και χρήμα. Ηλιακή Θέρμανση & Ψύξη Τα ηλιοθερμικά συστήματα είναι ιδανικά για τουριστικά καταλύματα που παρουσιάζουν αυξημένες ενεργειακές ανάγκες κατά τη θερινή περίοδο ή γενικότερα για τουριστικά καταλύματα σε περιοχές υψηλής ηλιοφάνειας. Αν και χρησιμοποιούνται κυρίως για παραγωγή ζεστού νερού, μπορούν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν και για τη θέρμανση ή ακόμα και την ψύξη χώρων. Τα κυριότερα πλεονεκτήματα των ηλιοθερμικών συστημάτων είναι ότι λειτουργούν αυτόνομα (χωρίς τη χρήση οποιασδήποτε καύσιμης ύλης), απαιτούν ελάχιστη συντήρηση, είναι αθόρυβα και έχουν μηδενικές εκπομπές ρύπων. Ένα τυπικό ηλιακό σύστημα για θέρμανση νερού αποτελείται από έναν ηλιακό συλλέκτη (επίπεδο ή σωλήνων κενού), ένα καλά μονωμένο δοχείο για την αποθήκευση του ζεστού νερού (θερμοδοχείο), ένα σύστημα ελέγχου και ένα δίκτυο σωληνώσεων για τη μεταφορά του ζεστού νερού από το συλλέκτη στο δοχείο αποθήκευσης. Ο ηλιακός συλλέκτης τοποθετείται συνήθως στο δώμα ή την οροφή του κτιρίου, ενώ το θερμοδοχείο είτε πάνω από το συλλέκτη (σε μικρά θερμοσιφωνικά συστήματα) είτε σε ξεχωριστό χώρο π.χ. στο υπόγειο Πεδίο Εφαρμογών Επιφάνεια Συλλέκτη Τεχνολογία Συλλέκτη Ηλιοθερμικά Συστήματα για Θέρμανση Κολυμβητικών Δεξαμενών Ηλιοθερμικά Συστήματα Παραγωγής ΖΝΧ* Ηλιοθερμικά Συστήματα Παραγωγής ΖΝΧ* και Θέρμανσης Χώρων Ηλιοθερμικά Συστήματα Ψύξης Χώρων *ΖΝΧ= Ζεστό Νερό Χρήσης 0,5 1 m 2 / m 2 κολυμβητικής δεξαμενής Επίπεδος Απορροφητής 0,6 1,4 m 2 /κλίνη Επίπεδος 1,5 2,5 m 2 /kw απαιτούμενης θερμικής ισχύος Επίπεδος ή Σωλήνων Κενού Πίνακας: Τεχνολογίες & Εφαρμογές Ηλιοθερμικών Συστημάτων Σελ ,5 m 2 /kw απαιτούμενης ισχύος ψύξης Επίπεδος ή Σωλήνων Κενού Χρήση ηλιακών συλλεκτών για τη θέρμανση νερού χρήσης σε τουριστικό κατάλυμα (Πηγή: Energy Agency Upper Styria) (σε κεντρικά συστήματα). Τα ηλιακά συστήματα θέρμανσης και ψύξης χώρων αποτελούνται από τις ίδιες ακριβώς διατάξεις με τα συστήματα θέρμανσης νερού, με μοναδική διαφορά την προσθήκη θερμαντικών σωμάτων ή συστήματος ενδοδαπέδιας θέρμανσης στην περίπτωση θέρμανσης και την προσθήκη ψυκτικής μονάδας που λειτουργεί με θερμική ενέργεια (π.χ. ψύκτες απορρόφησης) στην περίπτωση ψύξης. To συνολικό κόστος εγκατάστασης επίπεδων ηλιοθερμικών συστημάτων ανέρχεται σε 700 ανά m 2 συλλέκτη, ενώ των συστημάτων σωλήνων κενού σε ανά m 2 συλλέκτη. Η τεχνολογία και το μέγεθος του συλλέκτη (-ων) θα πρέπει να επιλεγούν προσεκτικά ανάλογα με την εφαρμογή και τις ενεργειακές ανάγκες της ξενοδοχειακής μονάδας. Τα ηλιοθερμικά συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από κοινού με άλλα συστήματα θέρμανσης και ψύξης χώρων, όπως για παράδειγμα με αντλίες θερμότητας ή καυστήρες βιομάζας. Τα συνδυαστικά αυτά συστήματα ονομάζονται υβριδικά και βελτιώνουν σημαντικά την ενεργειακή αυτονομία του κτιρίου. Η καλύτερη χρονική στιγμή για την εγκατάσταση ηλιοθερμικών συστημάτων είναι κατά τη διάρκεια των εργασιών ανακαίνισης ή επέκτασης των κτιριακών εγκαταστάσεων της ξενοδοχειακής μονάδας. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην ενσωμάτωση του συλλέκτη στο κέλυφος του κτιρίου, στην εγκατάσταση του δικτύου σωληνώσεων και στη διασύνδεση του με το υπάρχον σύστημα θέρμανσης/ψύξης, καθώς και στην τοποθέτηση του δοχείου αποθήκευσης.

15 Θέρμανση με χρήση βιομάζας Τα στερεά βιοκαύσιμα είναι καύσιμα που συντίθενται από πρώτες ύλες οργανικής προέλευσης (π.χ. δασικά και αγροτικά υπολείμματα, υπολείμματα της επεξεργασίας ξύλου). Παρόλο που εκλύεται διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) κατά την καύση τους, τα βιοκαύσιμα συγκαταλέγονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς το CO 2 που εκλύουν ισοδυναμεί με αυτό που απορρόφησαν από την ατμόσφαιρα τα φυτά και τα δέντρα από τα υπολείμματα των οποίων συντίθενται. Με άλλα λόγια τα βιοκαύσιμα έχουν μηδενικό ισοζύγιο CO 2 κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους (απορρόφηση κατά την ανάπτυξη των φυτών - έκλυση κατά την καύση τους) και δεν συμβάλλουν στην αύξηση των ποσοτήτων CO 2 στην ατμόσφαιρα. Οι κύριες εμπορικές μορφές στερεών βιοκαυσίμων είναι τα καυσόξυλα, τα woodchips, τα pellets (πελλέτες) και οι μπρικέτες. Τα woodchips είναι κομματάκια ξύλου μεσαίου μεγέθους που προκύπτουν από τον τεμαχισμό μεγαλύτερων κομματιών, ενώ οι πελλέτες και οι μπρικέτες είναι προϊόντα μηχανικής συμπίεσης (συσσωματώματα) πριονιδιού ή αγροτικών υπολειμμάτων. Οι μπρικέτες και οι πελλέτες παρασκευάζονται από τις ίδιες πρώτες ύλες και με τον ίδιο τρόπο, αλλά έχουν διαφορετικό μέγεθος (οι μπρικέτες είναι αρκετά μεγαλύτερες). Οι πελλέτες υπερτερούν σε σχέση με τα υπόλοιπα στερεά βιοκαύσιμα, καθώς έχουν υψηλότερο ενεργειακό περιεχόμενο, διατίθενται τυποποιημένες ως προς το μέγεθος και τη σύσταση τους στην ελληνική αγορά, είναι πιο εύκολες στη μεταφορά και τα συστήματα καύσης τους είναι πλήρως αυτοματοποιημένα. Στην αγορά υπάρχει ποικιλία συστημάτων καύσης, ανάλογα με το είδος του στερεού βιοκαυσίμου και τις ενεργειακές ανάγκες του καταναλωτή. Έτσι αν ένα τουριστικό κατάλυμα αποφασίσει να χρησιμοποιήσει καυσόξυλα για τη θέρμανση των κτιριακών του εγκαταστάσεων, ανάλογα με το μέγεθος και τις ενεργειακές του ανάγκες, μπορεί είτε να εγκαταστήσει σύγχρονα τζάκια και σόμπες στα δωμάτια είτε ειδικό κεντρικό καυστήρα. Αν πάλι αποφασίσει να χρησιμοποιήσει πελλέτες μπορεί αντίστοιχα να εγκαταστήσει ειδικές για πελλέτες σόμπες στα δωμάτια ή ειδικό κεντρικό καυστήρα. Οι μπρικέτες από την άλλη, είτε χρησιμοποιούνται σε μεγάλους καυστήρες είτε συμπληρωματικά σε σόμπες και καυστήρες καυσόξυλων. Pellets βιομάζας για θέρμανση χώρων (Πηγή: (ESS) Energikontor Sydost) Πηγή: Τα τουριστικά καταλύματα που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα (π.χ. πετρέλαιο, φυσικό αέριο) για τη θέρμανση των εγκαταστάσεων τους μπορούν εύκολα να μεταβούν στη χρήση βιοενέργειας, αντικαθιστώντας απλά τον καυστήρα τους με καυστήρα βιομάζας. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στην περιοχή του ηπειρωτικού τμήματος του Νομού Αττικής, στη Σαλαμίνα και στο Νομό Θεσσαλονίκης (με εξαίρεση την περιοχή δυτικά του ποταμού Γαλλικού) απαγορεύεται η χρήση βιοκαυσίμων σε εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης. Μια τυπική εγκατάσταση συστήματος καύσης πελλετών (pellets) αποτελείται από καυστήρα, λέβητα, χώρο αποθήκευσης βιοκαυσίμων και αυτόματο σύστημα τροφοδοσίας βιοκαυσίμων στον καυστήρα. Τα συστήματα καύσης πελλετών, έχουν 30-40% υψηλότερο αρχικό κόστος σε σχέση με τα συμβατικά συστήματα πετρελαίου, αλλά έχουν πολύ χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, καθώς το κόστος αγοράς πελλετών είναι σχεδόν το ήμισυ του κόστους αγοράς πετρελαίου αντίστοιχης θερμογόνου δύναμης. Ο χρόνος απόσβεσης των συστημάτων καύσης pellets είναι μικρότερος των 5 ετών (για τις περισσότερες περιοχές της χώρας). Page 15

16 Γεωθερμική θέρμανση/ψύξη Γεωθερμική ενέργεια ή γεωθερμία ονομάζεται η φυσική ενέργεια της γης που διαρρέει από το θερμό εσωτερικό του πλανήτη προς την επιφάνεια. Σε ορισμένες περιοχές είτε λόγω ηφαιστειακής δράσης, είτε λόγω ανόδου ζεστού νερού από μεγάλα βάθη ρηγμάτων, απαντώνται σε σχετικά μικρό βάθος, υδροφόροι ορίζοντες που περιέχουν νερό ή ατμό υψηλής θερμοκρασίας (>25 ο C). Οι περιοχές αυτές ονομάζονται γεωθερμικά πεδία. Οι ενεργειακές εφαρμογές της γεωθερμίας, εξαρτώνται από τη θερμοκρασία των γεωθερμικών ρευστών. Ρευστά θερμοκρασίας >150 ο C χρησιμοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (κάτι το οποίο ξεφεύγει από την κλίμακα των τουριστικών καταλυμάτων), ενώ ρευστά χαμηλότερης θερμοκρασίας για θέρμανση και ψύξη χώρων, θέρμανση νερού χρήσης και εγκαταστάσεις spa. Η ψύξη πιο συγκεκριμένα περιορίζεται σε ρευστά θερμοκρασίας υψηλότερης Σελ. 16 των 100 C. Παρόλα αυτά, ρευστά χαμηλότερης θερμοκρασίας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά σε θερμικά οδηγούμενες διατάξεις ψύξης. Συνεπώς τα τουριστικά καταλύματα, που έχουν την τύχη να γειτνιάζουν με γεωθερμικά πεδία, μπορούν να εκμεταλλευτούν αυτή τη φθηνή και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας όχι μόνο για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, αλλά και για να προσφέρουν μεγαλύτερη άνεση και πολυτέλεια στους πελάτες τους μέσα από σύγχρονες εγκαταστάσεις spa. Η τεχνολογία χρήσης της γεωθερμικής ενέργειας είναι σχετικά απλή. Το γεωθερμικό ρευστό αντλείται από το έδαφος στην επιφάνεια μέσω γεώτρησης και οδηγείται σε εναλλάκτη θερμότητας, προσδίδοντας τη θερμική του ενέργεια στο ρευστό του κυκλώματος εσωτερικής θέρμανσης ή σε θερμικά οδηγούμενους ψύκτες απορρόφησης (το γεωθερμικά ρευστά Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας για θέρμανση χώρων και νερού χρήσης (Πηγή: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε.) Πηγή: geothermal-energy.org έχουν συνήθως υψηλή αλατότητα και είναι ιδιαίτερα διαβρωτικά γι αυτό και δεν οδηγούνται απευθείας στα συστήματα θέρμανσης και ψύξης). Αφού αποδώσει τη θερμότητα του, το γεωθερμικό ρευστό επανεγχέεται στο γεωθερμικό πεδίο μέσω μια δεύτερης γεώτρησης. Η επανέγχυση του γεωθερμικού ρευστού είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των υδραυλικών και θερμοδυναμικών χαρακτηριστικών του γεωθερμικού πεδίου, καθώς και την αποφυγή ρύπανσης των επιφανειακών αποδεκτών. Η εγκατάσταση γεωθερμικών συστημάτων αποτελεί επένδυση υψηλού αρχικού κόστους, λόγω των γεωτρήσεων που απαιτούνται. Γι αυτό, καλό είναι η γεώτρηση να εξυπηρετεί περισσότερα από ένα καταλύματα ή γενικότερα κτίρια (π.χ. μικρά δίκτυα τηλεθέρμανσης). Παρά το υψηλό αρχικό κόστος, το κόστος λειτουργίας του συστήματος είναι ιδιαίτερα χαμηλό, καθώς πέραν του μισθώματος η χρήση γεωθερμικών ρευστών τιμολογείται με το 5% του κόστους της φθηνότερης διαθέσιμης ενέργειας στην περιοχή (συνήθως βιομάζα). Τέλος, πριν προχωρήσει κανείς σε εργασίες γεωτρήσεων, είναι απαραίτητη η εξασφάλιση αδειοδότησης από τον εκμισθωτή της διαχείρισης του γεωθερμικού πεδίου. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον εκμισθωτή του κάθε πεδίου, επικοινωνήστε με τις κατά τόπους υπηρεσίες Αποκεντρωμένης Διοίκησης (πρώην Περιφέρειες).

17 Αντλίες Θερμότητας Εδάφους, Νερού και Αέρα Οι αντλίες θερμότητας είναι συστήματα, που μεταφέρουν θερμότητα από ένα σημείο σ ένα άλλο. Με τη βοήθεια των αντλιών θερμότητας, τα τουριστικά καταλύματα μπορούν να θερμάνουν και να ψύξουν τις κτιριακές τους εγκαταστάσεις, χρησιμοποιώντας τη γη, το νερό ή ακόμη και τον αέρα σαν πηγή θερμότητας το χειμώνα και σαν μέσο απόρριψης θερμότητας το καλοκαίρι. Ανάλογα με την πηγή/μέσο απόρριψης θερμότητας που χρησιμοποιούν, οι αντλίες θερμότητας ονομάζονται εδάφους, νερού ή αέρα. Αν και χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια για να λειτουργήσουν, οι αντλίες θερμότητας αποτελούν ιδιαίτερα αποδοτικά συστήματα, καθώς καταναλώνουν γύρω στο 25-35% της ενέργειας που αποδίδουν, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας. Τα συστήματα θέρμανσης/ψύξης με χρήση αντλιών θερμότητας αποτελούνται από τρία κύρια μέρη: την αντλία θερμότητας, τον εναλλάκτη θερμότητας και το εσωτερικό σύστημα διανομής της θερμότητας ή της ψύξης στο κτίριο. Οι αντλίες θερμότητας εδάφους, συνδυάζονται με συστήματα εναλλακτών «κλειστού κυκλώματος» που αντλούν ή αποδίδουν θερμότητα στο έδαφος. Τα συστήματα αυτά μπορεί να είναι είτε οριζόντια είτε κάθετα ανάλογα με το διαθέσιμο χώρο του οικοπέδου και τη μορφολογία του εδάφους. Τα οριζόντια συστήματα εναλλακτών είναι μεν απλούστερα, αλλά απαιτούν μεγαλύτερη έκταση γης και μεγαλύτερα μήκη σωληνώσεων. Έτσι, στην περίπτωση που ο διαθέσιμος χώρος του οικοπέδου είναι περιορισμένος ή το υπέδαφος είναι βραχώδες, προτιμώνται κάθετα συστήματα εναλλακτών. Το αρχικό κόστος εγκατάστασης συστημάτων θέρμανσης/ψύξης με χρήση αντλιών θερμότητας εδάφους είναι 2-3 φορές υψηλότερο σε σχέση με το κόστος των συμβατικών συστημάτων, αλλά το κόστος λειτουργίας τους είναι 70% χαμηλότερο στην περίπτωση θέρμανσης και 50% στην περίπτωση ψύξης (το κόστος εγκατάστασης κάθετων συστημάτων είναι περίπου 30% υψηλότερο των οριζόντιων). Γι αυτό η χρήση αντλιών θερμότητας εδάφους συνίσταται σε τουριστικά καταλύματα, που λειτουργούν καθόλη τη διάρκεια του έτους. Οι αντλίες θερμότητας νερού, συνδυάζονται με συστήματα «εναλλακτών ανοιχτού κυκλώματος». Στην περίπτωση Οριζόντια και κάθετα συστήματα γεω-εναλλακτών (Πηγή: Ground Reach Project) αυτή, το σύστημα αντλεί νερό από κάποιο υπόγειο υδροφόρο ή κάποιο επιφανειακό υδάτινο σώμα (λίμνη, ποτάμι, θάλασσα) το οδηγεί στην αντλία θερμότητας όπου απορροφά ή αποδίδει θερμότητα και κατόπιν το επανεισάγει στην ίδια πηγή. Τα συστήματα ανοιχτού κυκλώματος ενδείκνυνται σε περιοχές με πλούσια υδροφορία και μόνο όταν η στάθμη άντλησης δεν βρίσκεται σε βάθος μεγαλύτερο των 50m. Το κόστος τους είναι συγκρίσιμο με το κόστος των συμβατικών συστημάτων θέρμανσης/ψύξης. Οι αντλίες θερμότητας αέρα είναι οι πιο ευέλικτες από τις εδάφους και νερού, καθώς η εξωτερική μονάδα είναι επιφανειακή και δεν καταλαμβάνει μεγάλο χώρο, ενώ δεν απαιτούνται χωματουργικές ή άλλες εργασίες. Αν και παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με τα κοινά κλιματιστικά μηχανήματα (και οι δυο χρησιμοποιούν ως πηγή και μέσο απόρριψης τον εξωτερικό αέρα), οι σύγχρονες αντλίες θερμότητας έχουν μεγαλύτερη απόδοση από αυτά. Για τη διανομή της θερμότητας στο εσωτερικό των κτιρίων, οι αντλίες θερμότητας μπορούν να συνδυαστούν με συστήματα ενδοδαπέδιας θέρμανσης, θερμαντικά σώματα (καλοριφέρ) χαμηλών θερμοκρασιών, σώματα fan-coils ή αεραγωγούς. Από τα τέσσερα αυτά συστήματα μόνο τα fan-coils και οι αεραγωγοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη διανομή ψύξης στο εσωτερικό των κτιρίων. Επιπλέον, τα fan coil δίνουν τη δυνατότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας και της λειτουργίας τους (On/Off), με αποτέλεσμα κάθε μονάδα, συνεπώς και κάθε δωμάτιο, να λειτουργεί ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα. Page 17

18 Χρήση Α.Π.Ε. για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Αξιοποιήστε την ενέργεια του ήλιου και του ανέμου για να μειώσετε τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και ν αυξήσετε τα κέρδη σας! Φωτοβολταϊκά Συστήματα Τα φωτοβολταϊκά (Φ/Β) συστήματα δίνουν τη δυνατότητα παραγωγής φθηνής και καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο. Τα γνωστότερα Φ/Β συστήματα είναι τα πλαίσια (πάνελ), τα οποία και ενώνονται μεταξύ τους σε μεγαλύτερες διατάξεις. Οι διατάξεις αυτές μπορούν να τοποθετηθούν στο έδαφος, σε κεκλιμένες ή οριζόντιες οροφές, σε πέργκολες, σε υπόστεγα στάθμευσης, ακόμα και στις προσόψεις των κτιρίων. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο κυκλοφορούν στην αγορά και νέες μορφές Φ/Β συστημάτων όπως τα Φ/Β κεραμίδια, τα Φ/Β υαλοπετάσματα και τα Φ/Β λεπτών μεμβρανών, που μπορούν να ενσωματωθούν στο κέλυφος του κτιρίου ακόμα και ν αντικαταστήσουν πλήρως τα δομικά του στοιχεία. Τα Φ/Β κεραμίδια έχουν σχήμα και διαστάσεις όμοιες με τα παραδοσιακά κεραμίδια και μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν αντί αυτών ως δομικά στοιχεία της στέγης, ενώ τα Φ/Β υαλοπετάσματα είναι διαφανή Φ/Β το πλαίσιο των οποίων επιτρέπει να περνάει το ηλιακό φως και μπορούν ν αντικαταστήσουν τμήματα των δομικών στοιχείων της οροφής και της πρόσοψης των κτιρίων, καθώς και τα συμβατικά υαλοπετάσματα ή υαλοπίνακες. Από την άλλη, τα Φ/Β λεπτών μεμβρανών, είναι λεπτά φιλμ από εύκαμπτα φωτοβολταϊκά στοιχεία από άμορφο πυρίτιο, που επικολλώνται επάνω σε πολυμερείς στεγανωτικές μεμβράνες και τοποθετούνται στην οροφή των κτιρίων. Τέλος, Φ/Β στοιχεία μπορούν να τοποθετηθούν ή να ενσωματωθούν σε φωτιστικά εξωτερικών χώρων, παρέχοντας την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια για τη λειτουργία τους. Μια Φ/Β εγκατάσταση μπορεί είτε να είναι αυτόνομη είτε διασυνδεμένη με το τοπικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Page 18 Εγκαταστήστε Φ/Β συστήματα για να καλύψετε τις ανάγκες της επιχείρησης σας σε ηλεκτρική ενέργεια και ν αυξήσετε τα έσοδα σας! (Πηγή: (AESS) Agenzia per l energia di Modena).

19 Σε περίπτωση αυτονομίας, η εγκατάσταση αναμένεται ότι καλύπτει το σύνολο των αναγκών του κτιρίου, γι αυτό είναι καλό είναι να περιλαμβάνει μονάδα αποθήκευσης (μπαταρίες) και διαχείρισης της ενέργειας. Αντίθετα, στην περίπτωση διασύνδεσης της εγκατάστασης με το δίκτυο, το κτίριο καταναλώνει ρεύμα από το δίκτυο όταν το Φ/Β σύστημα δεν επαρκεί (π.χ. όταν έχει συννεφιά ή κατά τη διάρκεια της νύχτας) και δίνει ενέργεια στο δίκτυο όταν η παραγωγή υπερκαλύπτει τις ανάγκες του. Η απόδοση των Φ/Β συστημάτων συνδέεται φυσικά με το ηλιακό δυναμικό της περιοχής. Για μεγαλύτερη απόδοση τα Φ/Β τοποθετούνται με νότιο προσανατολισμό και με κλίση ο για γεωγραφικά πλάτη 41,2-35,0 ο Β. Χρήση Φ/Β πλαισίων με περιστρεφόμενες βάσεις, που παρακολουθούν την πορεία του ήλιου, μπορούν ν αυξήσουν την απόδοση έως και 45%. Τέλος, είναι σαφές ότι τα Φ/Β συστήματα θα πρέπει να τοποθετούνται σε σημεία που μένουν ασκίαστα καθόλη τη διάρκεια της ημέρας. Τα Φ/Β υπήρξαν για καιρό ιδιαιτέρως ακριβά συγκριτικά με άλλες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας, αλλά το κόστος τους έχει πέσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, το κόστος εγκατάστασης συστημάτων Φ/Β πλαισίων μικρότερων των 10kW ανέρχεται σε Πηγή: PURE Project /kW (+ΦΠΑ) όταν είναι διασυνδεδεμένα με το δίκτυο και στα /kW (+ΦΠΑ) όταν είναι αυτόνομα, ενώ για συστήματα (διασυνδεδεμένα) μεγαλύτερα των 10kW το κόστος ανέρχεται σε /kW (+ΦΠΑ). Το κόστος εγκατάστασης συστημάτων Φ/Β κεραμιδιών, υαλοπετασμάτων και λεπτών μεμβρανών είναι 50% υψηλότερο του κόστους των συστημάτων Φ/Β πλαισίων. Επιπλέον, οι τιμές πώλησης της παραγόμενης από Φ/Β ηλεκτρικής ενέργειας στο εθνικό δίκτυο, έχει κάνει την εγκατάσταση τους όχι μόνο οικονομικά βιώσιμη αλλά και κερδοφόρα. Για το 2ο εξάμηνο του 2011 η τιμή πώλησης της MWh από Φ/Β έχει τεθεί στα 351,01-394,89, ανάλογα με την ισχύ της εγκατάστασης και το αν βρίσκεται στο διασυνδεδεμένο ή στο μη διασυνδεδεμένο εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Πληροφορίες, σχετικά με την τιμή πώλησης της kwh από Φ/Β τα επόμενα έτη μπορείτε να βρείτε στο Νόμο 3851/ Τα Φ/Β πάνελ είναι πολύ εύκολα στην εγκατάσταση και απαιτούν ελάχιστη συντήρηση. Έχουν χρόνο ζωής τουλάχιστον 25 έτη, με την απόδοση ακόμα και μετά από 30 έτη να κυμαίνεται στο 80% της αρχικής. Πηγή: PURE Project Πηγή: PURE Project Page 19

20 Ανεμογεννήτριες Μικρής Κλίμακας χρήση του ανέμου για παραγωγή ενέργειας είναι γνωστή εδώ Η και πολλούς αιώνες. Ωστόσο, στις μέρες μας οι παραδοσιακοί ανεμόμυλοι έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες ανεμογεννήτριες (Α/Γ), ικανές να παράγουν φθηνή και «καθαρή» ηλεκτρική ενέργεια. Οι Α/Γ τοποθετούνται συνήθως σε ορεινές ή αγροτικές περιοχές με υψηλό αιολικό δυναμικό και υπό μορφή αιολικών πάρκων. Παρόλα αυτά, η ραγδαία πρόοδος στις Α/Γ μικρής κλίμακας, δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας σε αστικές περιοχές και σε κτιριακές εφαρμογές, καθώς οι Α/Γ αυτές είναι αρκετά μικρότερες σε μέγεθος και μπορούν να λειτουργήσουν με χαμηλότερες ταχύτητες ανέμου (συνήθως οι Α/Γ ξεκινούν τη λειτουργία τους με ταχύτητες ανέμου 3-5m/s). Στις Α/Γ μεγάλης κλίμακας, ο δρομέας είναι συνήθως τύπου έλικας με 2-3 πτερύγια και περιστρέφεται γύρω από οριζόντιο άξονα. Αντίθετα, στις Α/Γ μικρής κλίμακας, οι δρομείς μπορεί να έχουν πρωτότυπα σχέδια και να περιστρέφονται τόσο γύρω από οριζόντιο όσο και από κάθετο άξονα. Οι συμβατικές Α/Γ οριζόντιου άξονα μικρής κλίμακας μπορούν να τοποθετηθούν τόσο στο έδαφος όσο και σε επίπεδες οροφές, ενώ οι κάθετου και οριζόντιου άξονα νέας γενιάς απευθύνονται κυρίως σε κτιριακές εφαρμογές. Οι μικρές Α/Γ, όπως και τα Φ/Β, μπορούν είτε να είναι αυτόνομες είτε διασυνδεδεμένες με το τοπικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Σε αυτόνομα συστήματα, η εγκατάσταση αναμένεται ότι καλύπτει το σύνολο των αναγκών του κτιρίου, γι αυτό είναι καλό να περιλαμβάνει μονάδα αποθήκευσης (συστοιχίες μπαταριών) και/ή να συνδυάζεται με άλλα συστήματα, π.χ. φωτοβολταϊκά. Αντίθετα, στην περίπτωση διασύνδεσης της εγκατάστασης με το δίκτυο, το κτίριο καταναλώνει ρεύμα από το δίκτυο όταν η Α/Γ δεν επαρκεί (π.χ. όταν δεν φυσάει) και δίνει ενέργεια στο δίκτυο όταν η παραγωγή υπερκαλύπτει τις ανάγκες του. Η χρήση Α/Γ για παραγωγή ενέργειας, αποτελεί καλή επένδυση, καθώς πέρα από το αρχικό κόστος (περίπου 3.000/kW), το κόστος λειτουργίας και συντήρησης τους είναι πολύ χαμηλό. Επιπλέον, οι τιμές πώλησης της παραγόμενης από Α/Γ ηλεκτρικής ενέργειας στο εθνικό δίκτυο, έχει κάνει την εγκατάσταση όχι μόνο οικονομικά βιώσιμη και αλλά και κερδοφόρα. Η τιμή πώλησης της MWh από εγκαταστάσεις Α/Γ ισχύος μικρότερης ή ίσης των 50 ΜW έχει τεθεί στα 250 (Νόμος 3851/ ). Για την εγκατάσταση Α/Γ είναι απαραίτητη η λήψη σχετικής άδειας. Επίσης, καλό είναι να ενημερώσετε τους γείτονες για τις προθέσεις σας και να συζητήσετε τυχόν αντιρρήσεις από την πλευρά τους. Άλλα πρακτικά θέματα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, είναι ύπαρξη εμποδίων που θα μπορούσαν να μειώσουν την ταχύτητα του ανέμου καθώς και η σωστή επιλογή θέσης εγκατάστασης της Α/Γ. Σελ. 20 Επάνω: Α/Γ νέας γενιάς κατακόρυφου άξονα περιστροφής Κάτω-Αριστερά: Α/Γ τύπου Energy Ball Κάτω-Δεξιά: Α/Γ τύπου WindWall, Πηγή: Wineur Project Συμβατική Α/Γ μικρής κλίμακας. Α/Γ αυτής της κλίμακας μπορούν να τοποθετηθούν και στις οροφές κτιρίων. Πηγή:Source Wye Energy Agency

21 ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ Έξυπνες «κινήσεις» για εξοικονόμηση χρημάτων και αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών! Εταιρικές Μετακινήσεις Αν και δεν αποτελούν τον κύριο τομέα δραστηριοτήτων ενός τουριστικού καταλύματος, οι εταιρικές μετακινήσεις παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και οικονομικών πόρων. Απλά μέτρα προώθησης της χρήσης ποδηλάτου, όπως η χρήση «εταιρικών» ποδηλάτων για επαγγελματικού τύπου μετακινήσεις μικρών αποστάσεων, η παροχή δωρεάν ποδηλάτων στα μέλη του προσωπικού που διαμένουν σε αποστάσεις <10χλμ και η δημιουργία ασφαλών χώρων στάθμευσης ποδηλάτων, μπορούν να μειώσουν σημαντικά την κατανάλωση καυσίμων και την παραγωγή ρύπων από τη λειτουργία της επιχείρησης. Επιπλέον, το κόστος και η ρύπανση που προκαλείται από τις μετακινήσεις μπορούν να μειωθούν δραστικά, υιοθετώντας μια πιο «πράσινη» πολιτική προμήθειας επαγγελματικών οχημάτων και θέτοντας ως βασικά κριτήρια αγοράς τις εκπομπές CO 2 και την κατανάλωση καυσίμου. Συνεπώς, κατά την αγορά νέων επιβατικών αυτοκινήτων θέστε ως όριο εκπομπών CO 2 τα 120 gr/km ή ακόμα καλύτερα τα 100 gr/km, ενώ κατά την αγορά μικρών φορτηγών αυτοκινήτων (βαν) τα 200 gr/km. Για χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμου, επιλέξτε υβριδικά ή ηλεκτρικά οχήματα. Τα υβριδικά κοστίζουν μεν 15-20% ακριβότερα από τα συμβατικά, αλλά έχουν 15-30% χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμου, ενώ τα ηλεκτρικά οχήματα μπορούν εύκολα ν αντικαταστήσουν τα οχήματα γκολφ και γενικότερα τα συμβατικά οχήματα ελαφρού τύπου, που χρησιμοποιούνται εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης. Στην περίπτωση, που τα πρατήρια καυσίμων της περιοχής διαθέτουν βιοκαύσιμα (βιοντίζελ, βιοαιθανόλη ή βιομεθάνιο), καλό είναι να εξεταστεί το ενδεχόμενο μετάβασης από ορυκτά καύσιμα κίνησης σε βιοκαύσιμα. Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει η μετάβαση σε υγραέριο ή φυσικό αέριο, καθώς μπορεί να μειώσει κατά 10% την κατανάλωση καυσίμου και έως 30% το κόστος των μετακινήσεων. Μετακινήσεις Πελατών Προσφέροντας ευκαιρίες αειφόρου μετακίνησης, τα τουριστικά καταλύματα μπορούν ν αναβαθμίσουν τις παρεχόμενες προς τους πελάτες τους υπηρεσίες. Μ ελάχιστα χρήματα, ένα τουριστικό κατάλυμα μπορεί ν αποκτήσει το δικό του μικρό στόλο ποδηλάτων, τον οποίο θα διαθέτει στη συνέχεια δωρεάν ή ως επιπλέον υπηρεσία στους πελάτες του. Αν πάλι μια τέτοια επένδυση δεν είναι εφικτή, μπορεί να συνάψει σχετική συμφωνία με υπάρχουσες εταιρίες ενοικίασης ποδηλάτων και να λαμβάνει ποσοστό επί των κερδών. Επίσης, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών του και σε συνεργασία με γειτονικά τουριστικά καταλύματα, μπορεί να προχωρήσει στη δημιουργία υπηρεσίας mini-bus, που δε θα εκτελεί μόνο δρομολόγια από και προς το αεροδρόμιο, αλλά και προς άλλους δημοφιλείς προορισμούς. Η δημιουργία εντύπων με τα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος και προτεινόμενες διαδρομές για πεζοπορία ή ποδηλασία, καθώς και η οργάνωση, σε συνεργασία με τουριστικά πρακτορεία της περιοχής, ξεναγήσεων ή εκδρομών για πεζούς και ποδηλάτες, μπορεί να κάνει ξεχωριστή την εμπειρία διαμονής στο τουριστικό κατάλυμα.επιπλέον, η δημιουργία πληροφοριακού υλικού για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το οποίο δε θα περιορίζεται μόνο σε χάρτες και δρομολόγια, αλλά θα προσφέρει πληροφορίες ανάλογα με το σκοπό του ταξιδιού και τα ενδιαφέροντα του κάθε επισκέπτη, μπορεί ν αναβαθμίσει περεταίρω τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Τέλος, η προσφορά δωρεάν εισιτήριων για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, κατά τη διάρκεια της διαμονής στο τουριστικό κατάλυμα, μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των κρατήσεων. Page 21

22 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ & ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ Βελτιώστε την ενεργειακή συμπεριφορά και τις συνήθειες μετακίνησης του προσωπικού και των πελατών σας και ελαττώστε την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές ρύπων! Προσωπικό συμμετοχή και η αφοσίωση του προσωπικού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την Η επίτευξη των ενεργειακών στόχων μιας επιχείρησης. Γι αυτό και θα πρέπει να εξασφαλιστεί η συμμετοχή του από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων, ώστε να αισθάνεται ότι συνέβαλλε στη διαμόρφωση του εταιρικού ενεργειακού οράματος. Επιπλέον, θα πρέπει να λαμβάνει πληροφόρηση για τυχόν νέα σχέδια της διεύθυνσης και να έχει τη δυνατότητα να προτείνει διορθώσεις και βελτιώσεις. Τέλος, θα πρέπει να είναι ενήμερο για την πρόοδο και τα επιτεύγματα της επιχείρησης και να επιβραβεύεται για τη συμβολή του στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων (π.χ. παροχή μπόνους ή επιπλέον ημερών άδειας ως επιβράβευση για την εξοικονόμηση ενέργειας). Η συμπεριφορά του προσωπικού και ο τρόπος που λειτουργεί τα κτίρια και τον εξοπλισμό, επηρρεάζουν σημαντικά την ενεργειακή απόδοση ενός τουριστικού καταλύματος. Συνεπώς, είναι απαραίτητη η βελτίωση της ενεργειακής του συμπεριφοράς, μέσω εξειδικευμένων για κάθε κατηγορία προσωπικού (διοίκηση, ρεσεψιόν, εξυπηρέτηση δωματίων, εστιατόριο κτλ.) εκπαιδευτικών σεμιναρίων και ενημερωτικού υλικού. Η αύξηση της χρήσης οικολογικών μέσων και τρόπων για τη μετακίνηση του προσωπικού από και προς την εργασία του, μπορεί να συμβάλει στην περεταίρω μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος της επιχείρησης. Για το σκοπό αυτό, η διεύθυνση του τουριστικού καταλύματος θα πρέπει να προχωρήσει στη δημιουργία ενημερωτικού υλικού με πληροφορίες σχετικά με τα διαθέσιμα μέσα μαζικής μεταφοράς και ασφαλείς διαδρομές για πεζούς και ποδηλάτες, να ενθαρρύνει το συνεπιβατισμό, δηλαδή τη μετακίνηση δύο ή περισσοτέρων μελών του προσωπικού με το ίδιο Ι.Χ. αυτοκίνητο ή ακόμα και να παρέχει δωρεάν εισιτήρια ή μηνιαίες κάρτες για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Τέλος, θα μπορούσε να ενημερώσει ή ακόμα και να εκπαιδεύσει το προσωπικό στις αρχές της οικολογικής οδήγησης (χαμηλές ταχύτητες, αποφυγή περιττών φρεναρισμάτων και επιταχύνσεων). Πελάτες Πληροφορώντας τους πελάτες του για την ενεργειακή του πολιτική και ζητώντας τους να συνεισφέρουν στην επίτευξη της, ένα τουριστικό κατάλυμα μπορεί όχι μόνο να πετύχει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και να βελτιώσει την εικόνα των πελατών σχετικά με τις προσφερόμενες ανέσεις και υπηρεσίες. Η ενεργειακή πολιτική του καταλύματος θα πρέπει να γίνεται γνωστή στους πελάτες από το στάδιο των κρατήσεων. Η ιστοσελίδα της επιχείρησης είναι καλό να περιγράφει το ενεργειακό της όραμα και τα επιτεύγματα της και να τονίζει τον «πράσινο» χαρακτήρα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Επιπλέον, θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τη δυνατότητα μετάβασης στο Σελ. 22 τουριστικό κατάλυμα ή/και στην πόλη με χρήση αειφόρων μέσων μετακίνησης. Κατά την άφιξη τους, οι πελάτες θα πρέπει να ενημερώνονται για την ενεργειακή πολιτική του τουριστικού καταλύματος και να λαμβάνουν οδηγίες σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να συμβάλουν στην υλοποίηση της. Επιπλέον, καλό είναι να τους παρέχονται πληροφορίες (φυλλάδια, χάρτες κτλ.) σχετικά με τη δυνατότητα χρήσης αειφόρων μέσων (πεζή, ποδήλατο, μέσα μαζικής μεταφοράς) για τις μετακινήσεις τους, καθώς και για τη δυνατότητα ενοικίασης ποδηλάτου ή ξενάγησης με τα πόδια ή με ποδήλατο. Οι πληροφορίες αυτές, μπορούν να συμπεριληφθούν σε πακέτα «καλωσορίσματος», τα οποία είτε θα δίνονται κατά την διαδικασία του checkin είτε θα τοποθετούνται στα δωμάτια μαζί με άλλες πρακτικές πληροφορίες. Τέλος, αυτοκόλλητα και αφίσες που θα πληροφορούν τους πελάτες για την ενεργειακή πολιτική και τα επιτεύγματα του τουριστικού καταλύματος, θα πρέπει να επικολληθούν σε εμφανή σημεία (π.χ. διάδρομοι, αίθουσες αναμονής, ανελκυστήρες).

23 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Αναζητήστε χρηματοδοτικές ενισχύσεις και υλοποιήστε το ενεργειακό όραμα της επιχείρησης σας! Ο Αναπτυξιακός Νόμος, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, αποτελούν τις κύριες δημόσιες πηγής χρηματοδότησης επενδύσεων για την ενεργειακή αναβάθμιση τουριστικών καταλυμάτων. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα πολλές ιδιωτικές τράπεζες προσφέρουν ελκυστικά προϊόντα για τη χρηματοδότηση επενδύσεων βελτίωσης της ενεργειακής επίδοσης επιχειρήσεων του τριτογενή τομέα. Νέος Αναπτυξιακός Νόμος 3908/2011 Αναπτυξιακός Νόμος αποτελεί εργαλείο χρηματοδότησης Ο ανοιχτού τύπου (δηλ. χωρίς χρονικούς περιορισμούς) για την υποστήριξη επενδύσεων άνω των Τα επενδυτικά σχέδια των ξενοδοχειακών μονάδων (υφιστάμενων ή νέων) που ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον 3 αστέρων, καθώς και οι επενδύσεις τουρισμού υγείας υπάγονται στο καθεστώς ενισχύσεων του Νόμου. Ωστόσο, ο εκσυγχρονισμός υφιστάμενων ξενοδοχειακών μονάδων δεν μπορεί να ενισχυθεί πριν παρέλθει εξαετία από την έναρξη λειτουργίας τους. Τα είδη των παρεχόμενων ενισχύσεων είναι η επιχορήγηση κεφαλαίου, η επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης εξοπλισμού και η φορολογική απαλλαγή. Το ύψος της ενίσχυσης κυμαίνεται από 15-40% και εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή της χώρας που θα υλοποιηθεί η επένδυση. Προβλέπονται, επιπλέον ενισχύσεις έως 10% για τις μεσαίες επιχειρήσεις και έως 20% για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις. Ο Αναπτυξιακός Νόμος εποπτεύεται από Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας ( Χρήσιμες Συνδέσεις: N3908_el.pdf Page 23

24 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα, Το «ΕΠ Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα» υπάγεται στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) Περιλαμβάνει πακέτο δράσεων και επιδοτήσεων με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήματος της χώρας. Οι κυριότερες δράσεις, που έχουν προκηρυχθεί ως τώρα, για την ενίσχυση των τουριστικών καταλυμάτων είναι: Πράσινος Τουρισμός Το πρόγραμμα «Πράσινος Τουρισμός» αποτελεί πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του Το πρόγραμμα αφορούσε την ενίσχυση επενδύσεων προϋπολογισμού , που είχαν στόχο τη βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης ξενοδοχειακών μονάδων ή άλλων καταλυμάτων. Η ενίσχυση είχε τη μορφή επιδότησης έως και 45% της επενδυτικής δαπάνης και περιελάμβανε τη χρηματοδότηση παρεμβάσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Χρήσιμες Συνδέσεις: Εναλλακτικός Τουρισμός Η πράξη «Εναλλακτικός Τουρισμός» αποτελεί πρωτοβουλία του Υπουργείου Τουρισμού και Πολιτισμού και βρίσκεται στο στάδιο της προδημοσίευσης. Αφορά την ενίσχυση επενδύσεων προϋπολογισμού , που έχουν στόχο την ανάπτυξη μίας ή περισσοτέρων ειδικών ή/και εναλλακτικών μορφών τουρισμού (π.χ. αθλητικός τουρισμός αναψυχής, τουρισμός υπαίθρου, τουρισμός υγείας και ευεξίας). Η ενίσχυση έχει τη μορφή επιδότησης έως και 45% της επενδυτικής δαπάνης και περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση εξοπλισμού πράσινων ενεργειών (π.χ. εξοικονόμησης ενέργειας). Χρήσιμες Συνδέσεις: Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), Το «Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης» καθορίζει την εθνική στρατηγική αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο Αποτελείται από 4 άξονες προτεραιότητας, οι οποίοι περιλαμβάνουν περεταίρω δράσεις. Ο 3ος άξονας υποστηρίζει δράσεις για τη διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας, ενώ ο 4ος άξονας LEADER σχετίζεται με τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες Leader των προηγούμενων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης. Τα Μέτρα 311 «Διαφοροποίηση προς μη γεωργικές δραστηριότητας» και 313 «Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων» του 3ου άξονα, καθώς οι δράσεις του 4ου άξονα περιλαμβάνουν την ενίσχυση επενδύσεων έως για την ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό μικρής δυναμικότητας υποδομών διανυκτέρευσης (έως 40 κλίνες). Η ενίσχυση έχει τη μορφή επιδότησης έως και 60% της επενδυτικής δαπάνης και περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση δαπανών εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Χρήσιμες Συνδέσεις: Σελ. 24

25 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Πιστοποιήστε τις ενεργειακές σας επιδόσεις και βελτιώστε την εικόνα της επιχείρησης σας! Τα οικολογικά σήματα πιστοποιούν την περιβαλλοντική επιδόση μιας επιχείρησης και απονέμονται σε προϊόντα ή υπηρεσίες που πληρούν συγκεκριμένα περιβαλλοντικά κριτήρια. Το «Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα (Eco-label)» και το «Green Key» είναι τα δύο πιο διαδεδομένα σήματα περιβαλλοντικής πιστοποίησης τουριστικών καταλυμάτων. Τα σήματα αυτά, όπως ήδη αναφέρθηκε, δεν πιστοποιούν μόνο την ενεργειακή, αλλά τη συνολική περιβαλλοντική επίδοση. Αρμόδιος φορέας στην Ελλάδα για το «Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα» είναι το «Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ)» και πιο συγκεκριμένα το «Ανώτατο Συμβούλιο Απονομής Οικολογικού Σήματος» (www. ypeka.gr, Τηλ.: , Φαξ : ), ενώ αρμόδιος φορέας για το συντονισμό του προγράμματος Green Key είναι η «Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης» ( Η ενεργειακή απόδοση των τουριστικών καταλυμάτων, όπως και όλων των κτιρίων, μπορεί επίσης να πιστοποιηθεί σύμφωνα με τον «Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ)». Ο ΚΕΝΑΚ κατατάσσει τα κτίρια σε εννέα (9) ενεργειακές κατηγορίες, από Α έως Η (Α+, Α, Β+, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η) και προβλέπει ότι όλα τα νεόδμητα κτίρια θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ενεργειακής κατηγορίας Β. Επιπλέον, για την ενεργειακή πιστοποίηση των τουριστικών καταλυμάτων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Green Building ( το οποίο επιβραβεύει κτίρια, που έχουν μειώσει τουλάχιστον κατά 25% την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας. Τέλος, τα τουριστικά καταλύματα θα μπορούσαν να προχωρήσουν στην εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής ή ενεργειακής διαχείρισης όπως EMAS, ΙSO14001 και ISO Τα συστήματα περιβαλλοντικής και ενεργειακής διαχείρισης δίνουν σε μια επιχείρηση τη δυνατότητα να πιστοποιήσει την περιβαλλοντική της αξιοπιστία, μέσω αναγνώρισης, αξιολόγησης και διαχείρισης των περιβαλλοντικών ή ενεργειακών παραμέτρων των δραστηριοτήτων, των προϊόντων ή/και των υπηρεσιών της. Στόχος είναι η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, καθώς και η συνεχής βελτίωση της περιβαλλοντικής ή ενεργειακής επίδοσης της επιχείρησης. Πηγή: buildup.eu Μετά την ολοκλήρωση των επεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης, το τουριστικό κατάλυμα καλό είναι να προχωρήσει στην εφαρμογή οικολογικών σημάτων ή συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης ώστε να βελτιώσει την εικόνα του και να ενισχύσει τον κύκλο εργασιών του. Το σήμα ή πιστοποιητικό θα πρέπει να αναρτάται σε εμφανές κεντρικό σημείο ώστε να ενημερώνει τους πελάτες για τα επιτεύγματα της επιχείρησης. Page 25

26 ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ RELACS Σκέφτεστε να βελτιώσετε την ενεργειακή συμπεριφορά του τουριστικού σας καταλύματος ή ακόμα καλύτερα έχετε ήδη λάβει μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή; Αν ναι τότε γίνετε μέλος του Δικτύου RELACS και επωφεληθείτε από τις δωρεάν υπηρεσίες προβολής και συμβουλευτικής υποστήριξης! Το Δίκτυο RELACS είναι ένα ευρωπαϊκό δίκτυο τουριστικών καταλυμάτων, που φιλοδοξούν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται από τη λειτουργία τους. Εκτείνεται σε 10 χώρες της Ε.Ε.: Ελλάδα, Αυστρία, Βουλγαρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων (ή άλλου είδους τουριστικών καταλυμάτων) που επιθυμούν να γίνουν μέλη του δικτύου RELACS, θα πρέπει να έχουν ήδη προβεί ή να είναι σαφώς διατεθειμένοι να προβούν σε παρεμβάσεις σε 4 τουλάχιστον από τα παρακάτω 10 κριτήρια: Κατανάλωση ενέργειας: 1. Μηνιαία καταγραφή ενεργειακών καταναλώσεων 2. Ετήσια αξιολόγηση των καταγεγραμμένων ενεργειακών καταναλώσεων 3. Στοχοθέτηση της μείωσης της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας κατά 25% Δράσεις ενημέρωσης: 4. Εκπαίδευση προσωπικού 5. Πληροφόρηση επισκεπτών Επενδύσεις κτιριακής αναβάθμισης: 6. Λήψη μέτρων εξοικονόμηση ενέργειας 7. Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Αειφορική Διαχείριση Πόρων: 8. Εισροές (χρήση «αειφορικών»/τοπικών προϊόντων, συστήματα εξοικονόμησης νερού) 9. Εκροές (αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων, διαχωρισμός, ανακύκλωση, επεξεργασία υγρών αποβλήτων) Στα μέλη του δικτύου, που επιθυμούν να προβούν άμεσα σε επενδύσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς των κτιριακών τους εγκαταστάσεων (συνολικά 10 μέλη), θα παρασχεθούν δωρεάν οι παρακάτω υπηρεσίες: ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων μελέτες σκοπιμότητας για χρήση Α.Π.Ε. εκπαίδευση της διεύθυνσης και του προσωπικού τεχνική και συμβουλευτική επιχείρηση Τα καταλύματα που επιθυμούν να αποκτήσουν το σήμα «ενεργειακής αειφορίας» RELACS θα πρέπει, σε διάστημα ενός έτους περίπου, να μειώσουν την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κατά 25%, υιοθετώντας κάποια από τα μέτρα που αναφέρονται στα παραπάνω κριτήρια του έργου RELACS. Τέλος, τα καταλύματα που θα επιτύχουν τα καλύτερα ενεργειακά αποτελέσματα, θα είναι υποψήφια για την απονομή βραβείων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η απονομή του ευρωπαϊκού βραβείου θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες. 10. «Αειφορική Μετακίνηση» (μέσα μαζικής μεταφοράς, μη-μηχανοκίνητη μετακίνηση, διαχείριση κινητικότητας) Για να γίνετε μέλος του Δικτύου RELACS συμπληρώστε το σχετικό έντυπο ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα ή κατεβάστε το και αποστείλετε το στην: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α. Ανατολικής Θεσσαλονίκης 1 ο χλμ. Θέρμης-Τριαδίου, Τ.Κ , Τ.Θ , Θέρμη, Τηλ , Φαξ , info@anatoliki.gr Σελ. 26

27 Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α. Ανατολικής Θεσσαλονίκης, 1 o χλμ. Θέρμης-Τριαδίου (Gold Center, Κτίριο 9), Τ.Θ , Θέρμη Τηλ , Φαξ info@anatoliki.gr, Web-site: Επιμέλεια Έκδοση: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. Σχεδιασμός Εντύπου: Δολμά Ιωάννα, Ειδικός Εφαρμογών Πληροφορικής ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

28 Ο παρών Οδηγός συντάχθηκε και εκδόθηκε στο πλαίσιο του έργου RELACS Πράσινη ενέργεια στον τουρισμό, IEE/09/894/SI Με τη στήριξη του Την ευθύνη για το περιεχόμενο της παρούσας έκδοσης φέρουν αποκλειστικά οι συγγραφείς. Η έκδοση αυτή δεν εκφράζει απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία (EACI) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτή.