ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ( )

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 1 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ( ) Στο τέταρτο κεφάλαιο θα μάθετε: δες site σχολείου I. Η ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ και ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ II. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ και ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ III. ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ και ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ( ) ΙΙΙ. ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ και ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ 1. Εξάπλωση των Τούρκων και τελευταίες προσπάθειες για ανάσχεσή τους. σελ του βιβλίου. 1307: Το Σουλτανάτο του Ρουμ (Σελτζούκοι) διαλύεται. Η δημιουργία των εμιράτων. (Το 1243) οι Μογγόλοι, νομαδικός λαός που ζούσε στα βόρεια της Κίνας, εισβάλλουν στη Μικρά Ασία. Οι Σελτζούκοι σουλτάνοι του Ρουμ κρατούν μόνο το δυτικό τμήμα του κράτους τους και πληρώνουν φόρο στο Μογγόλο χάνο. Την ίδια εποχή τουρκικές νομαδικές φυλές δημιουργούν τα δικά τους μικρά κράτη (μπεηλίκια ή εμιράτα) στη δυτική Μικρά Ασία. Τελικά το Σουλτανάτο του Ρουμ (Σελτζούκοι) διαλύεται οριστικά το Στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα οι αρχηγοί των νομαδικών τουρκικών φυλών, οι μπέηδες, καταλαμβάνουν όλη σχεδόν τη δυτική Μικρά Ασία. Πολλοί ορθόδοξοι κάτοικοι φεύγουν και άλλοι γίνονται μουσουλμάνοι. Το 15ο αιώνα οι περισσότεροι κάτοικοι είναι μουσουλμάνοι και μιλούν τουρκικά. Ένα από τα εμιράτα ήταν και αυτό που ίδρυσε κοντά στην Προύσα, στα σύνορα με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ο μπέης Οσμάν (σε πολλές βυζαντινές πηγές λέγεται Οθωμάν= Οθωμανοί ή και Οσμανλίδες). Το κράτος του Οσμάν ονομαζόταν Οθωμανικό Εμιράτο. Με δικαιολογία τον ιερό πόλεμο, αλλά κυρίως για τα λάφυρα που έπαιρναν από τις λεηλασίες, πολλοί μουσουλμάνοι πολεμιστές υπηρέτησαν τον Οσμάν. Μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα ο Οσμάν και οι διάδοχοί του κατέλαβαν όλα τα βυζαντινά εδάφη στη δυτική Μικρά Ασία, σχεδόν όλα τα εμιράτα της περιοχής και μεγάλες εκτάσεις στη Βαλκανική χερσόνησο. Οσμάν Ορχάν Το Οθωμανικό Εμιράτο με ηγέτη τον Ορχάν ( ) μεγαλώνει και αναπτύσσεται οικονομικά. Η Προύσα, η πρώτη οθωμανική πρωτεύουσα, ήταν ήδη γύρω στο 1330 σημαντικό εμπορικό κέντρο. Η ανάγκη ενίσχυσης του στρατού των Οθωμανών οδήγησε στη στρατολόγηση των χριστιανοπαίδων (παιδομάζωμα) και τη συγκρότηση του επίλεκτου τάγματος των γενίτσαρων.

2 Μουράτ Α' 1389: μάχη Κοσσυφοπεδίου (Κόσσοβο) Οθωμανική αυτοκρατορία Σουλτάνος Μουράτ Α' Βαγιαζήτ Α Γιακούμπ Ο Σουλτάνος Μουράτ Α και το μεγαλύτερο μέρος των οθωμανικών στρατευμάτων Εμπλεκόμενες πλευρές Σερβία Αρχηγοί Πρίγκιπας Λάζαρ Βουκ Μπράνκοβιτς Βλάτκο Βούκοβιτς Απώλειες Ο πρίγκιπας Λάζαρος και ο κύριος όγκος του σερβικού στρατού Μετά τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου, οι Τούρκοι έφτασαν νικητές ως το Δούναβη και έγιναν κύριοι της Βαλκανικής χερσονήσου. 2 Βαγιαζίτ Α' Κεραυνός Υποχρέωσε τον Ιωάννη Ε Παλαιολόγο να καταβάλλει ετήσιο φόρο και να καταστεί υποτελής του. Ο Ιωάννης Ζ' αλλά και ο Μανουήλ βοήθησαν τον Βαγιαζήτ (βάσει των όρων υποτέλειας που είχε συμφωνήσει ο Ιωάννης Ε') εναντίον της Φιλαδέλφειας (Πόλη της Λυδίας στη Μικρά Ασία, το σημερινό Alasehir. Τόπος διασταύρωσης εμπορικών δρόμων και κέντρο παραγωγής δερμάτινων ειδών και κόκκινου μεταξιού), μέχρι εκείνη την ώρα σε Βυζαντινά χέρια. Βρέθηκαν έτσι σε κοινό στρατόπεδο, μαχόμενοι εναντίον του ίδιου του βυζαντινού κράτους. Όταν είναι σουλτάνος ο Βαγιαζίτ Α ( ), οι Οθωμανοί, (το1393,1394 και1395) υπέταξαν τη Βουλγαρία, τη Θεσσαλία, εκμεταλλευόμενοι διαμάχη των ηγεμόνων του Μοριά και των Αθηνών εισέβαλαν στην Πελοπόννησο απέκτησαν τον έλεγχο των διαβάσεων του Δούναβη το Οθωμανικό Εμιράτο είναι πια πολύ ισχυρό και έχουν σχηματιστεί οι βασικοί θεσμοί του. Από εδώ και πέρα οι ιστορικοί ονομάζουν το κράτος αυτό Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τον 15ο αιώνα οι περισσότεροι κάτοικοι της Μικράς Ασίας είναι μουσουλμάνοι. Τρόποι πίεσης των υποδούλων 1. Παιδομάζωμα: η αρπαγή μικρών χριστιανών, κατά την τουρκοκρατία, με σκοπό τον εκτουρκισμό τους και την κατάταξή τους στα τάγματα των γενιτσάρων. 2. Εξισλαμισμός: εξισλαμίζομαι, ασπάζομαι τον μωαμεθανισμό με τη βία ή την πειθώ. 3. Χαράτσι: κεφαλικός φόρος επί τουρκοκρατίας / βαριά φορολογία ή υποχρεωτική εισφορά Οι βυζαντινοί γόνοι βυζαντινών οικογενειών, λόγιοι αλλά και έμποροι, ναυτικοί αγρότες, στρατιώτες, ζωγράφοι και αγιογράφοι, λόγιοι, φιλόσοφοι, επιστήμονες πήγαν στη Δύση (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Αγγλία,) μεταφέροντας μαζί τους χειρόγραφα, αρχαίων Ελλήνων και βυζαντινών συγγραφέων όπως και την γνώση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και φιλοσοφίας και τις ανθρωπιστικές αξίες των κλασσικών γραμμάτων και του βυζαντινού πολιτισμού. Αναγέννηση - Ανθρωπισμός Οι Οθωμανοί έκλεισαν τους εμπορικούς δρόμους της Ανατολής. Οι Ευρωπαίοι αναζήτησαν νέους εμπορικούς δρόμους. Μεγάλες γεωγραφικές ανακαλύψεις.

3 Οι Οθωμανοί κατέλαβαν γρήγορα και εύκολα τις περιοχές στη Μικρά Ασία και τη Βαλκανική χερσόνησο διότι: 3 1. ΤΖΙΧΑΝΤ: Οι Οθωμανοί ηγέτες έλεγαν ότι κάνουν ιερό πόλεμο για να διαδώσουν το Ισλάμ. Ο πόλεμος όμως έφερνε και πολλά λάφυρα. 2. ΛΑΦΥΡΑ: Αυτό έκανε όλο και πιο πολλούς μουσουλμάνους να γίνονται γαζήδες («πολεμιστές για την πίστη»). 3. ΠΟΛΕΜΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ: Τα χριστιανικά κράτη στη Βαλκανική χερσόνησο είναι διασπασμένα σε μικρότερα που πολεμάνε το ένα το άλλο και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία γίνονται εμφύλιοι πόλεμοι. 4. Δυναστικοί πόλεμοι 5. ΑΚΡΙΤΕΣ: Κατάργηση μετά το Πολιτική τακτική: ΠΡΟΝΟΜΙΑ: Οι Οθωμανοί ηγέτες, για να κάνουν συμμάχους τους χριστιανούς μεγάλους γαιοκτήμονες, τα ορθόδοξα μοναστήρια και τους μητροπολίτες, τους άφηναν πολλά από τα προνόμια που είχαν και τους έδιναν και άλλα. 7. Στρατιωτική τακτική: ΚΑΜΕΝΗ ΓΗ: Λεηλατούν και καταστρέφουν την αγροτική παραγωγή, πιάνουν αιχμαλώτους και αναγκάζουν τον ντόπιο πληθυσμό να διασκορπιστεί. Μετά την ύπαιθρο, οι πόλεις παραδίνονται και αυτές γρήγορα, αφού δεν έχουν επικοινωνία μεταξύ τους ούτε και τρόφιμα. 8. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ: Σέβονταν συνήθως τις συμφωνίες με τους ντόπιους, όταν αυτοί παραδίνονταν. 9. ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ-ΛΑΤΙΝΟΙ = ΕΧΘΡΟΙ: Οι περισσότεροι ντόπιοι ορθόδοξοι ήταν εχθρικοί προς τους Λατίνους. Γι αυτό, αρκετές φορές βοήθησαν το στρατό του σουλτάνου στις επιθέσεις ενάντια τους. Πίστευαν ότι θα ζούσαν καλύτερα κάτω από τους Οθωμανούς. ΤΖΙΧΑΝΤ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ- ΛΑΤΙΝΟΙ = εχθροί ΛΑΦΥΡΑ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ Οι Οθωμανοί κατέλαβαν γρήγορα και εύκολα τις περιοχές στη Μικρά Ασία και τη Βαλκανική χερσόνησο διότι: ΠΟΛΕΜΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ Στρατιωτική τακτική: ΚΑΜΕΝΗ ΓΗ ΕΜΦΥΛΙΟΙ/ ΔΥΝΑΣΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ Πολιτική τακτική: ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΑΚΡΙΤΕΣ: Κατάργηση μετά το 1261

4 2. Η Άλωση της Πόλης: 1453, σελ του βιβλίου. (δες site σχολείου) 4 η πόλις εάλω (η πόλη αλώθηκε, κυριεύθηκε -το εάλω είναι ο αρχαίος αόριστος του ρήματος ἁλίσκομαι = κυριεύομαι > άλωση, ευάλωτος, αιχμάλωτος). Πρωτογενής Πηγή: Γεώργιος Φραντζής: Βυζαντινός αξιωματούχος και ιστορικός συγγραφέας. Παρών σε όλη την πορεία του Κωνσταντίνου ΙΑ Ο Λατίνος Αρχιεπίσκοπος Μυτιλήνης, Λεονάρδος: Παρών στην Άλωση. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία αδύναμη, περιορίστηκε στα Στενά Ελλήσποντου (αυτοκρατορία Στενών). Το Βυζάντιο ζητάει βοήθεια από Δύση. Ιωάννης Η Παλαιολόγος: ( ): (1425:) παρέδωσε οικειοθελώς τη Θεσσαλονίκη στους Βενετούς, ελπίζοντας ότι έτσι θα προστατεύσει την πόλη από τον επερχόμενο κίνδυνο. Οι Βενετοί την εγκατέλειψαν και ο Μουράτ Β την κατέλαβε το 1430, με σφαγές και λεηλασίες. 1431: Τα Ιωάννινα παραδόθηκαν στους Τούρκους. 1439: Φεράρα, Ιταλία. Σύνοδος για την ένωση των Εκκλησιών. Εκεί υπογράφτηκε η Ένωση των Εκκλησιών και τα σχετικά κείμενα διαβάστηκαν στον καθεδρικό της πόλης στα λατινικά. Η Ένωση συνάντησε πολλές αντιδράσεις στην Κωνσταντινούπολη με αποκορύφωμα την αποτυχημένη πολιορκία της Πόλης από τουρκικά στρατεύματα υπό την ηγεσία του Δημήτριου, αδελφού του αυτοκράτορα Ιωάννη (το 1442). 1448: Οκτώβριος. Πεθαίνει ο Αυτοκράτορας, Ιωάννης Η, άτεκνος. Πρεσβεία από την Κωνσταντινούπολη έρχεται στην Πελοπόννησο και προσφέρει στον Κων/νο τον αυτοκρατορικό θρόνο. Ο Κωνσταντίνος πηγαίνει στην Πόλη συνοδευόμενος από τον Γεώργιο Φραντζή. Μωάμεθ Β ( ) (εγίρα ) Ο Κωνσταντίνος αφιερώθηκε στην επισκευή και την ενίσχυση των οχυρωματικών έργων, καθώς και στην αναδιοργάνωση του στρατού. Ο πληθυσμός είχε χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: οι διαμάχες μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών μαίνονταν. Ο αυτοκράτορας διόρισε σε θέσεις ευθύνη και από τις δύο πλευρές. 1452: Ο Μωάμεθ έκτισε το φρούριο Ρούμελι Χισάρ (Κάστρο της Ρούμελης) στο στενότερο σημείο του Βοσπόρου, στην ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης απέναντι από την Πόλη. Χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο του περάσματος μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Μαρμαρά. Οι πλούσιοι αρνήθηκαν να δώσουν χρήματα στον Κωνσταντίνο λέγοντας ότι δεν έχουν. Ο Αυτοκράτορας αφαίρεσε τα ασημικά και τα χρυσά των εκκλησιών. Οι εκκλήσεις τού Κωνσταντίνου προς τη Δύση για ενισχύσεις αντιμετωπίζονταν με αδιαφορία. Βοήθειες εθελοντικές και μονομερείς (Ο Πελοποννήσιος καρδινάλιος Ισίδωρος, Ο Γενουάτης Ιουστινιάνης με 700 περίπου Γενουάτες, ο Φλαντανελάς (Φραγκίσκος Λεκανέλλα), μερικοί Βενετοί. 1453: Φεβρουάριος. Μωάμεθ, Ουρβανός, μπομπάρδα Κωνσταντίνος ΙΑ' Δραγάτσης- Παλαιολόγος , Απριλίου: Ο Μωάμεθ Β μεταφέρει τα πλοία από την ξηρά (δίολκος) Οι Βυζαντινοί, αβοήθητοι από τα χριστιανικά κράτη, αγωνίστηκαν ηρωικά, αλλά ο αγώνας ήταν άνισος. Η τελική έφοδος έγινε τη νύχτα της 29ης Μαΐου. Κατόπιν σφοδρού βομβαρδισμού και συνεχών επιθέσεων οι γενίτσαροι πέρασαν από τα ρήγματα των τειχών (Κερκόπορτα) και έγιναν κύριοι της Πόλης.

5 Εάλω η Πόλις 5 Περίληψη: 1261: Ανασύστασης του Βυζαντίου με Μιχαήλ Η : Αλλά Οι Τούρκοι -συχνά με πρόσκληση των Βυζαντινών- έχουν ήδη αποκτήσει γη στην ευρύτερη περιοχή. της Μικράς Ασίας. Οι Σέρβοι εμφανίζονται απειλητικοί από την πλευρά της σημερινής Ευρώπης, Οι Γενουάτες και οι Ενετοί ενισχύονται σημαντικά στο νησιωτικό χώρο. Εμφύλιοι πόλεμοι. Στρατιωτική κατάρρευση: Μείωση στρατού και στόλου, επικράτηση μισθοφόρων. Οικονομική κατάρρευση: Υποτίμηση νομίσματος. Βαριά φορολογία και επαναστάσεις. 1274: σύνοδος στη Λυών: Μιχαήλ Η : ένωση (υποταγή της Ορθόδοξης στη Ρωμαϊκή Εκκλησία). Δεν έγινε αποδεκτή από το λαό : σύνοδος της Φερράρας-Φλωρεντίας Το Βυζάντιο ζητάει βοήθεια από Δύση. Ιωάννης Η : ένωση. Δεν έγινε αποδεκτή από το λαό. Αποτέλεσμα: Το Βυζάντιο περιορίστηκε στα Στενά που καταλύθηκε εύκολα από Οθωμανούς, οι οποίοι: Εκμεταλλεύτηκαν την κατάργηση των ακριτών και του στόλου μετά το Αξιοποίησαν τον ισλαμικό θεσμό των γαζήδων (φανατικοί μαχητές Ισλάμ). Δημιουργία τάγματος γενίτσαρων. 1354: κατέλαβαν Καλλίπολη, Περνούν στην Ευρώπη. 1389: υπέταξαν Σέρβους και άλλους Βαλκανικούς λαούς στη μάχη Κοσσυφοπεδίου. 1453: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς. β. Οι συνέπειες: 1.. Ακολούθησαν σχεδόν τέσσερις αιώνες τουρκοκρατίας. 2. Σύντομα άρχισε να διαμορφώνεται η ελπίδα της Ανάστασης του Γένους. 3. Το πνεύμα του Βυζαντίου μεταφέρθηκε από τους λογίους του στη Δύση. 4. Οι Οθωμανοί έκλεισαν τους δρόμους της Ανατολής, ωθώντας τους Ευρωπαίους στις μεγάλες γεωγραφικές ανακαλύψεις. γ. Η βυζαντινή πνευματική κληρονομιά: Το Βυζάντιο επηρέασε Ανατολή και Δύση: Η βυζαντινή ιδεολογία επηρέασε έντονα την ιδεολογία του Μοσχοβίτικου Κράτους. Οι Ρώσοι θεώρησαν ότι ήταν οι μοναδικοί κληρονόμοι της βυζαντινής πνευματικής και πολιτικής Παράδοσης. Διατύπωσαν στις αρχές του 16ου αι. τη θεωρία ότι η Μόσχα ήταν η Τρίτη Ρώμη, η πόλη που έμελλε να ανασυστήσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Οι ορθόδοξοι βαλκανικοί λαοί επηρεάστηκαν βαθιά από το βυζαντινό πολιτισμό, ενώ η Ορθοδοξία συνέβαλε στη διατήρηση της πνευματικής τους ταυτότητας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Εκτός του ορθόδοξου σλαβικού κόσμου, χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν: Η ιταλική προαναγεννησιακή τέχνη, Η διαμόρφωση του περιεχομένου και της φιλοσοφίας που ακολούθησαν τα πρόσωπα της Αναγέννησης Η οθωμανική αρχιτεκτονική, Η νομική παράδοση, Η οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών, από την οποία επηρεάστηκαν το Χαλιφάτο, τα μεσαιωνικά βαλκανικά κράτη, η Ρωσία και το Οθωμανικό Κράτος, Η διαμόρφωση της θρησκευτικής μουσικής, Τα νέα γραμματειακά είδη (χρονογραφία, λειτουργική ποίηση), Οι θετικές επιστήμες (αστρονομία και τα μαθηματικά), Οι ουμανιστικές (ανθρωπιστικές σπουδές) και άλλες εκφάνσεων (εκδηλώσεις/εκφράσεις) του πολιτισμού στη δυτική Ευρώπη. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης χρησιμοποιείται από τους ιστορικούς ως γεγονός που σηματοδοτεί το τέλους του Μεσαίωνα και την έναρξη της Αναγέννησης.

6 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ( ) I. Η ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ και ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ II. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ και ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ III. ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ και ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ( ) Ερωτήσεις 1. Εξηγείστε τους όρους: 1.1 Σχίσμα των δύο εκκλησιών: 1.2 Παιδομάζωμα: 1.3 Χαράτσι: 1.4 Εξισλαμισμός: 1.5 Τζιχάντ: 1.6 Γαζήδες: 1.7 «ένωση»-λυών, Φερράρα-Φλωρεντία: 2. Ποιες οι κυριότερες αιτίες του Σχίσματος των δύο εκκλησιών; 3. Να αναφέρετε τουλάχιστον 4 λόγους για τους οποίους οι Οθωμανοί κατέλαβαν γρήγορα και εύκολα τις περιοχές στη Μικρά Ασία και τη Βαλκανική χερσόνησο. 4. Τελικά ο Μυστράς και η Κωνσταντινούπολη ήταν ανεξάρτητες και ελεύθερες περιοχές πριν την Άλωση; Δικαιολογήστε τη άποψή σας. 5. Πώς, κατά τη γνώμη σας αλλά και από τις ιστορικές σας γνώσεις οι δύο σύνοδοι (Λυών και Φερράρας) για την ένωση των εκκλησιών είχαν αρνητικά αποτελέσματα για το Βυζάντιο; Τι προσδοκούσαν οι αυτοκράτορες συμμετέχοντας σε αυτές; 6. Ποιο φρούριο χτίστηκε το 1452 από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β' τον Πορθητή και διαδραμάτισε σημαντικό ιστορικό ρόλο στο γεγονός της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης που ακολούθησε το επόμενο έτος; Με ποιόν τρόπο χρησιμοποιήθηκε; 7. Γιατί ο Ουρβανός έφυγε από την Πόλη και πήγε στον Μωάμεθ Β ; 8. Πώς έλυσε ο Μωάμεθ Β το πρόβλημα με την αλυσίδα του Κεράτιου Κόλπου; 9. Να αναφέρετε μερικούς λόγους (τουλάχιστον 4) για τους οποίους καταλύθηκε το Βυζάντιο από τους Οθωμανούς. 10. Τι συνέπειες είχε η Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς για Έλληνες και Δυτικούς; 11. Ποιοι μετέφεραν στη Δύση τον Βυζαντινό πολιτισμό αλλά και το ελληνικό πνεύμα; 12. Να αναφέρετε μερικούς τομείς (τουλάχιστον 4) στους οποίους εντοπίζεται η προσφορά του Βυζαντίου στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. 13. Γιατί νομίζετε η Μόσχα θεωρεί τον εαυτό της «Τρίτη Ρώμη»; 14. Πότε έγινε η Άλωση της Κωνσταντινούπολης- πλήρης ημερομηνία; Ποιος ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας; Ποιος ο Οθωμανός Σουλτάνος; 15. Γνωρίζετε κάποιους θρύλους γύρω από την Άλωση η/και τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο; 16. Περιγράψτε εν συντομία την Άλωση της Πόλης. Αγία Σοφία ( ) Μπλε Τζαμί ( )