Σκουπιδομαζέματα-επιστημοσκορπίσματα

Transcript

1 Στη στήλη Σκουπιδομαζέματα επιστημοσκορπίσματα παρουσιάζονται απλά πειράματα και κατασκευές που μπορούν να πραγματοποιηθούν με καθημερινά υλικά και μπορούν να ενταχθούν, κατά την κρίση του διδάσκοντα, σε μια διδακτική ενότητα εμπλουτίζοντας έτσι τη διδακτική πρακτική. «Φωτίζοντας» την επίδραση της θερμοκρασίας στην ταχύτητα των χημικών αντιδράσεων Παρασκευή Τσακμάκη Η Χημεία είναι χρώματα, είναι μυρωδιές, είναι ήχοι και εκρήξεις. Πολλές φορές όμως η έλλειψη αντιδραστηρίων, οργανωμένων εργαστηρίων ή ακόμη και η επικινδυνότητα μερικών πειραμάτων, αποτελεί τροχοπέδη στην εργαστηριακή προσέγγιση του μαθήματος. Λύση σε αυτή την κατάσταση δίνει συνήθως, μέχρι ενός σημείου, η αξιοποίηση των χημικών ουσιών που γεμίζουν την κουζίνα και το μπάνιο κάθε σύγχρονου σπιτιού. Εδώ θα παρουσιαστεί μια πολύ απλή, ασφαλής και γρήγορη στην εκτέλεση πειραματική επίδειξη της επίδρασης της θερμοκρασίας στην ταχύτητα των χημικών αντιδράσεων. Στο επίκεντρό της βρίσκονται οι αποκαλούμενες φωτεινές ράβδοι (light sticks ή glow sticks). Οι φωτεινές ράβδοι Μία φωτεινή ράβδος είναι μία μικρής διάρκειας αυτόνομη και αυτοδύναμη πηγή φωτός. Αποτελείται από ένα διαφανή πλαστικό σωλήνα (Εικόνα 1) που περιέχει κατάλληλα διαχωρισμένες χημικές ουσίες, οι οποίες όταν αναμιχθούν παράγουν φως μέσω του μηχανισμού της χημειοφωταύγειας, χωρίς δηλαδή να απαιτείται εξωτερική πηγή ενέργειας. Από τη στιγμή που θα ενεργοποιηθεί η ράβδος (με την ανάμιξη των χημικών ουσιών) το φως που παράγεται δεν μπορεί να σβηστεί και να ξανανάψει κατά το δοκούν: η ράβδος θα φωτίζει μέχρι να εξαντληθούν οι αντιδρώντες χημικές ουσίες, να ολοκληρωθεί η χημική αντίδραση και να σταματήσει το φαινόμενο της χημειοφωταύγειας, κάτι που μπορεί να διαρκέσει μέχρι και οκτώ ώρες. Επομένως, κάθε ράβδος αφού ενεργοποιηθεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία μόνο φορά. Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [67]

2 Εικόνα 1. Φωτεινές ράβδοι διαφόρων χρωματισμών πριν την ενεργοποίησή τους. Οι ράβδοι έχουν διαφορετικό χρώμα λόγω των διαφορετικών χρωστικών ουσιών (αρωματικών ενώσεων) που περιέχουν. (Φωτογραφία της συγγραφέα). Πώς λειτουργούν Μέσα στον πλαστικό σωλήνα της ράβδου περιέχεται μίγμα οξαλικού διφαινυλεστέρα και μιας χρωστικής (αρωματική ένωση) που δίνει στη ράβδο το χρώμα της. Επίσης, μέσα στον πλαστικό σωλήνα υπάρχει ένας μικρότερος γυάλινος σωλήνας που περιέχει υπεροξείδιο του υδρογόνου. Για να ενεργοποιηθεί η ράβδος αρκεί να καμφθεί ο πλαστικός σωλήνας. Τότε σπάει ο εσωτερικός γυάλινος σωλήνας και το υπεροξείδιο του υδρογόνου ερχόμενο σε επαφή με το παραπάνω μίγμα δίνει το έναυσμα για μια χημική αντίδραση που παράγει φως. Σε ό,τι αφορά το διαφορετικό χρώμα των φωτεινών ράβδων, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι χρωστικές που χρησιμοποιούνται είναι συζυγείς αρωματικές ενώσεις (αρένια). Ο βαθμός συζυγίας αντικατοπτρίζεται στο διαφορετικό χρώμα του φωτός που εκπέμπεται, όταν ένα ηλεκτρόνιο μεταπίπτει από τη διεγερμένη στη θεμελιώδη κατάσταση (Welsh, 2011). Η χημεία που βρίσκεται πίσω από τις εμπλεκόμενες αντιδράσεις είναι αρκετά περίπλοκη. Ο μηχανισμός τους είναι, περιληπτικά, ο εξής (Glow sticks, 2014; How light sticks works, 2014; Welsh, 2011): 1. Αρχικά το υπεροξείδιο του υδρογόνου αντιδρά με τον οξαλικό διφαυνυλεστέρα και παράγει μία φαινόλη και έναν ασταθή εστέρα. 2. Ο ασταθής εστέρας διασπάται σε μία επιπλέον φαινόλη και ένα κυκλικό υπεροξείδιο. 3. Το υπεροξείδιο αντιδρά με ένα μόριο χρωστικής ελευθερώνοντας ενέργεια. Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [68]

3 4. Ένα ηλεκτρόνιο της χρωστικής απορροφά την ενέργεια και διεγείρεται σε μια διεγερμένη κατάσταση. 5. Το ηλεκτρόνιο αποδιεγείρεται και εκπέμπει την ενέργεια που απορρόφησε υπό τη μορφή φωτός. Ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται μπορεί να βρει αναλυτικά τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων στις παραπάνω αναφορές. Απελευθερώνοντας ελάχιστα ποσά θερμότητας, όντας φθηνές και ασφαλείς (ακόμη και σε περίπτωση διαρροής τα υγρά δεν είναι τοξικά αρκεί ξέπλυμα με νερό), οι φωτεινές ράβδοι χρησιμοποιούνται τα τελευταία 15 χρόνια σε διάφορες εφαρμογές, από στρατιωτικές μέχρι για φωτισμό σε καταδύσεις και κατασκηνώσεις. Πιο πρόσφατα οι φωτεινές ράβδοι έχουν βρει εφαρμογή στη νυχτερινή διασκέδαση δημιουργώντας φαντασμαγορική ατμόσφαιρα στα χαμηλού φωτισμού κλαμπ καθιστώντας τες γνωστές και οικείες στους περισσότερους από τους μαθητές μας. Συνεπώς, θα μπορούσε να πει κανείς ότι, από τα καταστήματα παιχνιδιών που μπορούμε να τα αγοράσουμε (σε πακέτα των 10 με συνολικό κόστος περίπου 2 ή μέσω διαδικτύου σε πακέτα των 100 με κόστος περίπου 9 λεπτά ανά ράβδο), ήρθε η ώρα να μπουν και στην τάξη. Η διδακτική προσέγγιση Οι χημικές αντιδράσεις του μηχανισμού χημειοφωταύγειας είναι ευαίσθητες στη θερμοκρασία. Το γεγονός αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί κατά τη διδασκαλία της εξάρτησης της ταχύτητας μιας χημικής αντίδρασης από τη θερμοκρασία στο μάθημα της Χημείας στο Λύκειο. Α. Πρόκληση ενδιαφέροντος εξοικείωση με το φαινόμενο Επιδεικνύουμε στην ολομέλεια μία φωτεινή ράβδο και την ενεργοποιούμε. Αναμένεται ότι αρκετοί από τους μαθητές μας θα αναγνωρίσουν το αντικείμενο, αν όχι περιγράφουμε σύντομα πού συναντάμε τέτοιες φωτεινές ράβδους και πού μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Στη συνέχεια, αν δεν έχει ήδη τεθεί το ερώτημα από τους ίδιους τους μαθητές, προκαλούμε μία σύντομη συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης ζητώντας τους να προτείνουν ενδεχόμενους μηχανισμούς του πώς λειτουργεί η φωτεινή ράβδος. Προσπαθούμε να εστιάσουμε την προσοχή των μαθητών σε συγκεκριμένα σημεία: 1. Η ράβδος φαίνεται να είναι γεμισμένη με κάποιο υγρό. 2. Για να ενεργοποιηθεί χρειάστηκε να καμφθεί. 3. Κατά την κάμψη της έχουμε την αίσθηση ότι κάτι σπάζει μέσα στον πλαστικό σωλήνα. 4. Το φως που εκπέμπεται είναι μία μορφή ενέργειας και η ράβδος δε φαίνεται να διαθέτει κάποια φανερή πηγή ενέργειας. 5. Η ράβδος παρότι φωτοβολεί δεν φαίνεται, καθώς την κρατάμε, να αλλάζει αισθητά τη θερμοκρασία της. Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [69]

4 Με δεδομένο και το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μάθημα Χημείας, κάποιοι μαθητές προτείνουν ότι πρόκειται για κάποιο χημικό φαινόμενο. Αν δεχθούμε ότι μέσα στον πλαστικό σωλήνα υπάρχει κάποιος μικρότερος γυάλινος, γιατί το φαινόμενο ξεκινάει όταν σπάει ο γυάλινος σωλήνας; Αναμένεται ότι οι μαθητές θα προτείνουν ότι γίνεται ανάμιξη αρχικά διαχωρισμένων χημικών ουσιών, αυτής ή αυτών που υπάρχουν σε μορφή διαλύματος στον πλαστικό σωλήνα και αυτής ή αυτών που υπάρχουν μέσα στο γυάλινο σωλήνα, και ξεκινάει μία χημική αντίδραση. Πώς εξηγείται τότε η παραγωγή ενέργειας υπό μορφή φωτός; Οι μαθητές ενώ είναι εξοικειωμένοι με την έννοια των εξώθερμων αντιδράσεων και άρα γνωρίζουν ότι σε μία χημική αντίδραση μπορεί να απελευθερωθεί ενέργεια, δυστυχώς, στην Α τάξη του Λυκείου δεν είναι εξοικειωμένοι ακόμη με τον ατομικό μηχανισμό παραγωγής φωτός. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε ότι η ενέργεια που απελευθερώνεται σε μία χημική αντίδραση, πέρα από θερμότητα ή φωτεινή ενέργεια και θερμότητα (π.χ. σε μία καύση) μπορεί να μετατραπεί σχεδόν αποκλειστικά σε φωτεινή ενέργεια με έναν μηχανισμό που είναι γνωστός ως χημειοφωταύγεια. Για να διαπιστώσουν ότι αυτό δεν είναι τόσο σπάνιο τους ζητάμε να προβληματιστούν για το πώς λάμπουν οι πυγολαμπίδες στο σκοτάδι ή αντίστοιχα διάφορα θαλάσσια πλάσματα, όπως π.χ. κάποια είδη μεδουσών, μέσα στο νερό. Στο σημείο αυτό για να εμπλέξουμε τους μαθητές σε μία διερευνητικού τύπου πειραματική εργασία τους θέτουμε ένα πρόβλημα, επιχειρώντας να είναι ένα πρόβλημα εν δυνάμει και της δικής τους καθημερινής ζωής. Β. Διατύπωση προβλήματος (σύνδεση με την καθημερινή ζωή) Ενδεικτικά ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να τεθεί είναι το εξής: Τρεις φίλοι βρίσκονται για καλοκαιρινές διακοπές σε μια πανέμορφη ελληνική παραλία κάνοντας ελεύθερη κατασκήνωση. Ανάμεσα στα υπόλοιπα αντικείμενα του εξοπλισμού τους διαθέτουν μερικές φωτεινές ράβδους τις οποίες έχουν φέρει μαζί τους ο καθένας για διαφορετικό σκοπό. Ο πρώτος, ο Α, θέλει να κάνει νυχτερινή κατάδυση και σκοπεύει να χρησιμοποιήσει μία φωτεινή ράβδο ως αδιάβροχο φακό. Για το σκοπό αυτό η πηγή φωτός του δε χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα φωτεινή ούτε όμως και αρκετά αδύναμη, δεν τον ενδιαφέρει δηλαδή πόσο έντονα φωτοβολεί. Ο δεύτερος, ο Β, θέλει να χρησιμοποιήσει τη ράβδο για να διαβάζει το βράδυ 1-2 ώρες πριν κοιμηθεί. Για να έχει καλές συνθήκες φωτισμού η πηγή φωτός του πρέπει να εκπέμπει όσο το δυνατόν πιο έντονο φως. Ο τρίτος, ο Γ, θέλει να χρησιμοποιήσει τη ράβδο ως λάμπα νυκτός. Για τα σκοπό αυτό δεν απαιτείται ιδιαίτερα έντονο φως, αλλά ενδιαφέρει η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάρκεια φωτισμού ώστε να καλύπτεται η διάρκεια της νύκτας. Να προτείνετε στους τρεις φίλους διαδικασίες που μπορούν να ακολουθήσουν για να επιτύχουν ο καθένας τη χρήση που επιθυμεί. Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [70]

5 Γ. Διατύπωση υποθέσεων Καθοδηγούμε τους μαθητές να διατυπώσουν υποθέσεις που είναι δυνατόν να ελεγχθούν πειραματικά. Έστω λοιπόν ότι οι ράβδοι μπορούν καταρχήν υπό κατάλληλες συνθήκες να παράγουν διαφορετικής έντασης φωτισμό. Με δεδομένο ότι το φως που παράγεται είναι αποτέλεσμα μιας εν εξελίξει χημικής αντίδρασης, πώς θα ήταν δυνατόν μία φωτεινή ράβδος να παράγει λιγότερο ή περισσότερο φως; Μια προφανής απάντηση που ενδέχεται να δώσουν οι μαθητές είναι η χρήση κατά περίσταση διαφορετικού αριθμού ράβδων. Έτσι, για παράδειγμα, ο Β αρκεί να χρησιμοποιήσει περισσότερες ράβδους από ό,τι ο Α ή ο Γ. Η λύση αυτή βέβαια πέρα από τετριμμένη δεν συνάδει με τις απαιτήσεις του προβλήματος που απαιτεί τη χρήση μίας ράβδου κατά περίσταση. Επιχειρούμε να συμφωνήσουμε με τους μαθητές ότι η μεταβολή στην ένταση του φωτός μπορεί να επιτευχθεί επιδρώντας στην ταχύτητα με την οποία εκτελείται η χημική αντίδραση που το παράγει: πιο γρήγορη αντίδραση θα οδηγήσει σε εντονότερο φως, ενώ πιο αργή σε πιο αμυδρό. Καθώς δεν μπορούμε να παρέμβουμε στο εσωτερικό του πλαστικού σωλήνα μιας φωτεινής ράβδου αλλάζοντας π.χ. τις ποσότητες των χημικών ουσιών, η μόνη παρέμβαση που μπορούμε να κάνουμε για να μπορέσουμε ενδεχομένως να επέμβουμε στην ταχύτητα της αντίδρασης είναι η μεταβολή των περιβαλλοντολογικών συνθηκών της ράβδου. Μολονότι οι μαθητές θα μπορούσαν να αναφέρουν αρκετές τέτοιες πειραματικά ελέγξιμες μεταβολές (π.χ. να τη θέσουμε σε περιστροφή, να την καλύψουμε με ύφασμα, κ.α.) τους καθοδηγούμε προς τη διατύπωση της μεταβολής της θερμοκρασίας του περιβάλλοντός τους. Στο πλαίσιο αυτό μία εύλογη υπόθεση που μπορεί να διατυπωθεί και να ελεγχθεί στο εργαστήριο είναι η εξής: Η φωτεινή ράβδος εκπέμπει περισσότερο φως όταν εκτεθεί σε θερμό περιβάλλον και λιγότερο φως όταν εκτεθεί σε ψυχρό περιβάλλον, ανεξάρτητα από το χρώμα της. Προφανώς αποδεκτή θα ήταν και η διατύπωση της υπόθεσης της αντίστροφης συσχέτισης θερμοκρασίας-έντασης φωτισμού. Δ. Η πειραματική διερεύνηση Ζητάμε από τους μαθητές, οι οποίοι είναι χωρισμένοι σε ομάδες των 3-4 ατόμων, να ελέγξουν πειραματικά την παραπάνω υπόθεση. Παρέχοντας οδηγίες ασφαλείας, τονίζουμε ότι πρέπει κάμπτοντας τις ράβδους να προσπαθήσουν να μην τις διαρρήξουν ώστε να μην υπάρξει διαρροή των χημικών ουσιών. Σε μία τέτοια περίπτωση να πλύνουν άμεσα τα χέρια τους με άφθονο νερό. Τα υλικά που παρέχονται ανά ομάδα είναι τα εξής: 4 φωτεινές ράβδοι ίδιου χρώματος 150 ml ζεστού νερού θερμοκρασίας περίπου 50 C 150 ml κρύου νερού θερμοκρασίας περίπου 10 C 150 ml νερού θερμοκρασίας δωματίου (περίπου 20 C) Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [71]

6 3 πλαστικά ποτηράκια θερμοανθεκτικά (για να μην παραμορφωθούν από το ζεστό νερό) Ρολόι ή χρονόμετρο Αναμένεται ότι η διαδικασία που θα ακολουθηθεί θα είναι, με ελαφρές τροποποιήσεις, η εξής: 1. Τα τρία πλαστικά ποτηράκια γεμίζονται με ζεστό, χλιαρό και κρύο νερό αντίστοιχα. 2. Ενεργοποιούνται ταυτόχρονα 4 φωτεινές ράβδοι του ίδιου χρώματος ανά ομάδα. Οι τρεις βυθίζονται στα τρία ποτηράκια και η τέταρτη (ράβδος αναφοράς) παραμένει στον πάγκο εργασίας (στο θρανίο) για να συγκρίνεται με τις υπόλοιπες (Εικόνα 2). Εικόνα 2. Οι τρεις ράβδοι μόλις βυθίζονται στα ποτηράκια με νερό διαφορετικής θερμοκρασίας. (Φωτογραφία της συγγραφέα). 3. Μετά από περίπου μισό λεπτό η φωτεινότητα των ράβδων έχει διαφοροποιηθεί εντυπωσιακά, σε ό,τι αφορά το μέρος τους που εμβαπτίζεται στο νερό (Εικόνα 3): η ράβδος στο χλιαρό νερό έχει διατηρήσει τη φωτεινότητά της, η ράβδος στο κρύο νερό παρουσιάζει εξασθενημένη φωτεινότητα, ενώ η ράβδος στο ζεστό νερό φωτοβολεί ιδιαίτερα έντονα 1. Οι μεταβολές αυτές της φωτεινότητας δεν εξαρτώνται από το χρώμα της φωτεινής ράβδου αφού η ίδια συμπεριφορά συναντάται 2 και με ράβδους άλλου χρώματος (Εικόνα 4). Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [72]

7 Εικόνα 3. Οι τρεις ράβδοι και η ράβδος αναφοράς (κάτω) μετά από μισό λεπτό παραμονή μέσα σε νερό διαφορετικής θερμοκρασίας. (Φωτογραφία της συγγραφέα). Εικόνα 4. Διαφορετικού χρώματος ράβδοι εμφανίζουν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά όταν εμβαπτιστούν σε νερό διάφορων θερμοκρασιών. (Φωτογραφία της συγγραφέα). 4. Οι φωτεινές ράβδοι αφήνονται για περίπου 3 λεπτά μέσα στα ποτηράκια και στη συνέχεια οι μαθητές τις βγάζουν και συγκρίνουν τις φωτεινότητές τους. Είναι επιθυμητό, αν και όχι απαραίτητο, η σύγκριση να πραγματοποιηθεί σε όσο το δυνατόν πιο σκοτεινό χώρο για να είναι πιο εμφανείς οι Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [73]

8 διαφορές της έντασης του φωτός που εκπέμπεται από τις φωτεινές ράβδους. Ενδεικτικά μπορεί να δοθεί σε κάθε μία ομάδα ένα χαρτονένιο κουτί (π.χ. από τη συσκευασία του φωτοτυπικού χαρτιού) για να σκεπάσουν και να σκιάσουν όσο γίνεται τις φωτεινές ράβδους και να τις παρατηρήσουν από το πλάι (Εικόνα 5). Εικόνα 5. Σύγκριση της φωτεινότητας των ράβδων στο σκοτεινό χώρο που δημιουργεί ένα κουτί από πακέτα χαρτιού φωτοτυπίας. Από αριστερά προς τα δεξιά οι ράβδοι έχουν προέλθει από: κρύο νερό, χλιαρό νερό, ζεστό νερό, ράβδος αναφοράς. (Φωτογραφία της συγγραφέα). 5. Οι μαθητές για να ελέγξουν άμεσα την επίδραση της θερμοκρασίας στις παρατηρήσεις που έχουν κάνει μέχρι στιγμής, αλλάζουν τη θέση των ράβδων στα 3 ποτηράκια 3. Παρατηρούν ότι ανεξάρτητα από πού προέρχεται μία ράβδος, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μικρότερο από μισό λεπτό, συμπεριφέρεται ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται: λάμπει έντονα στο ζεστό νερό, λάμπει αμυδρά στο κρύο νερό, λάμπει με ενδιάμεση φωτεινότητα στο χλιαρό νερό. Ε. Συμπεράσματα - Περαιτέρω διερεύνηση Ολοκληρώνοντας τη διδακτική διαπραγμάτευση ζητάμε από τους μαθητές να διατυπώσουν υπό μορφή συμπεράσματος τις πειραματικές παρατηρήσεις που έκαναν προσπαθώντας να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα της Χημείας. Συνοψίζοντας, καταλήγουμε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας αύξησε την ταχύτητα της χημικής αντίδρασης που παράγει, μέσω του μηχανισμού της χημειοφωταύγειας, φωτεινή ενέργεια. Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [74]

9 Για να θεμελιωθεί ακόμη καλύτερα το συμπέρασμα αυτό μπορεί να δοθεί στους μαθητές ως εργασία για το σπίτι η διερεύνηση του ρόλου του χρόνου σε αυτό το φαινόμενο. Ενδεικτικά ερωτήματα που μπορεί να κληθούν να απαντήσουν μετά από πειραματική διερεύνηση είναι τα εξής: Ποια φωτεινή ράβδος θα φωτοβολεί για περισσότερο χρόνο, αυτή σε ζεστό νερό ή αυτή σε κρύο; Ποιο συμπέρασμα προκύπτει από αυτό για το ενεργειακό περιεχόμενο μίας χημικής αντίδρασης; Είναι ανεξάντλητο; Μπορεί να τροποποιηθεί; Πώς μπορεί να εξασφαλιστεί πειραματικά η έκθεση σε σταθερή υψηλή θερμοκρασία; Πώς σε χαμηλή; Τι συνέπειες έχουν όλα αυτά στο πρόβλημα των τριών κατασκηνωτών; Συμπεράσματα Συνήθως η διδακτική προσέγγιση που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση της ενότητας που αναφέρεται στην εξάρτηση της ταχύτητας μίας αντίδρασης από τη θερμοκρασία είναι αυτή της προσφυγής στον μικρόκοσμο, χρησιμοποιώντας στην καλύτερη περίπτωση κάποια προσομοίωση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Θεωρούμε ότι η παραδοσιακή αυτή προσέγγιση αυτή έχει αξία ως εργαλείο ανάπτυξης ενός ερμηνευτικού μοντέλου του υπό συζήτηση φαινομένου. Η αξία αυτή ωστόσο θα ήταν πρόσθετη αν είχε προηγηθεί η πειραματική διερεύνηση ανάδειξης του ίδιου του βασικού φαινομένου. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκε η παραπάνω διδακτική πρόταση η οποία αξιοποιεί ένα φθηνό υλικό, εύκολα προσβάσιμο στους μαθητές και εκπαιδευτικούς: των φωτεινών ράβδων. Μολονότι οι χημικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται είναι πέρα από τις δυνατότητες διαπραγμάτευσης των μαθητών του Λυκείου, θεωρούμε ότι η φαινομενολογία του πειράματος είναι αρκετή για την πειραματική ανάδειξη του χημικού μηχανισμού που θέλουμε να χειριστούμε διδακτικά και ταυτόχρονα πολύ εντυπωσιακή για να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον τους. Παραπομπές 1. Ένα σύντομο βίντεο που δείχνει τις διαφοροποιήσεις στη φωτεινότητα των φωτεινών ράβδων είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: 2. Ένα σύντομο βίντεο που επιδεικνύει τις διαφοροποιήσεις στη φωτεινότητα των φωτεινών ράβδων διαφορετικού χρώματος, είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: 3. Ένα σύντομο βίντεο που επιδεικνύει πώς μεταβάλλεται η φωτεινότητα των φωτεινών ράβδων όταν μεταφέρονται από το ένα ποτήρι στο άλλο, σε ό,τι αφορά το μέρος τους που εμβαπτίζεται στο νερό, είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: Βιβλιογραφικές αναφορές Glow sticks (2014, Μάρτιος 12). Ανακτήθηκε από: Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [75]

10 How light sticks works (2014, Απρίλιος 1). Ανακτήθηκε από: Welsh, E. (2011). What is chemiluminescence? Science in School, Issue 19, pp Η Παρασκευή Τσακμάκη είναι Φυσικός, απόφοιτητος του Τμ. Φυσικής του Α.Π.Θ. Έκανε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη Φυσική Συμπυκνωμένης Ύλης στο Τμ. Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εργάζεται στη Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα ενδιαφέροντά της εντοπίζονται κυρίως στην εργαστηριακή διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Τεύχος 3 - Καλοκαίρι 2014 [76]