ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Γενική Ιατρική. Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γενική Ιατρική Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα Υπεύθυνη μαθήματος: Επίκ. Καθηγήτρια Α. Τατσιώνη

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα & Αφροδίσια Νοσήματα <Ι. Μπασούκας >

4 Αφροδίσια νοσήματα Κατά κύριο λόγο διά μέσου σεξουαλικής επαφής μεταδιδόμενα νοσήματα βακτηριακής αιτιολογίας (σύφιλις, γονόρροια, μαλακό έλκος, αφροδίσιο λεμφοκοκκίωμα, βουβωνικό κοκκίωμα). Σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις (STΙ / STD) Ομάδα ανθρωπόφιλων λοιμωδών νοσημάτων με κοινά χαρακτηριστικά την μετάδοση κατά κανόνα δια μέσου σεξουαλικής επαφής και, συχνά, συμπτώματα από την περιοχή των γενετικών οργάνων. Αφροδισιολογία Κλάδος της ιατρικής με γνωστικό αντικείμενο την μελέτη των αφροδισίων και γενικά σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. Στην πράξη αντικειμενικά (δερματικές εκδηλώσεις) και ιστορικά στενά συνδεδεμένος με την δερματολογία σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες (ουρολογία, γυναικολογία, παιδιατρική, νευρολογία και λοιμωξιολογία).

5 Σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (STD) Βακτηριακά νοσήματα Treponema pallidum Neisseria gonorrhoeae Heamophilus ducreyi Chlamydia trachomatis, L1-L3 (Donovania granulomatosis) Chlamydia trachomatis, D-K Μυκοπλάσματα Αναερόβια βακτήρια Eντερικής προέλευσης Σιγγέλλες Σαλμονέλλες Καμπυλοβακτήρια Νοσήματα από μύκητες Είδη Candida Νοσήματα από ιούς HIV HPV MCV HBV HSV CMV Νοσήματα από πρωτόζωα Trichomonas vaginalis Εντερικής προέλευσης Giardia lamblia Entamoeba histolytica Cryptosporidium Νοσήματα από παράσιτα Phthirus (Pediculus) pubis Sarcoptes hominis

6 Nέα περιστατικά σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων σε παγκόσμια κλίμακα και ετήσια βάση (WHO) HIV 1,8 5 Μαλακό έλκος 2 7 Ιός ηπατίτιδας Β 2 Σύφιλις 3,5 12 Ιός απλού έρπη 20 Γονόροια HPV 30 Νοσήματα από χλαμύδια Τριχομονίαση Αριθμοί σε εκατομ.

7 Παράγοντες κινδύνου για νόσηση από STD Συχνή εναλλαγή σεξουαλικών συντρόφων Επαγγελματικές σεξουαλικές επαφές (πορνεία) Μη χρήση προφυλακτικών Υπερβολική καθαριότητα κόλπου Καθυστέρηση διάγνωσης / θεραπείας Μειωμένη compliance θεραπείας Κενά στην διάγνωση και θεραπεία σεξουαλικών συντρόφων

8 Γενικά χαρακτηριστικά σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων: Βασικά παθο-νοσολογικά χαρακτηριστικά Έλκος / διαβρώσεις στο σημείο εισόδου και λεμφογενής εξάπλωση Μη-ανιούσα φλεγμονή των επιθηλίων των ουρογεννητικών οργάνων ( lower genital tract infection ) Ανιούσα φλεγμονή των επιθηλίων των ουρογενετικών οργάνων ( upper genital tract infection ) Αιδιοκολπίτιδα Εντοπισμένη λοίμωξη από ιούς με τάση υποτροπής Εκτοπαρασιτώσεις Συστηματική νόσος Γαστροεντερικά νοσήματα

9 Γενικά χαρακτηριστικά σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων: Κοινά χαρακτηριστικά των αιτιολογικών παραγόντων Εξειδίκευση στον άνθρωπο σαν αποκλειστικό ξενιστή. Εξειδίκευση στην ανατομική ιδιαιτερότητα των γεννητικών οργάνων. Υψηλή ευαισθησία απέναντι σε φυσικούς και χημικούς παράγοντες ( αποξήρανση!) Σχετικά χαμηλός βαθμός μεταδοτικότητας. Εξαίρεση: HSV2, HPV Επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις από το ίδιο αίτιο / ταυτόχρονες λοιμώξεις από περισσότερα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Κίνδυνος μη έγκαιρης διάγνωσης και ανεπαρκούς θεραπείας

10 ! Κανόνας: Ταυτόχρονα περισσότερα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα Κάθε μεταδιδόμενο νόσημα των γενετικών οργάνων είναι αφορμή να διερευνήσουμε για την παρουσία και άλλων STI. Αφορά σε όλα τα STI: Αλλά επίσης και ιδιαίτερα σε εκείνα, που δεν μεταδίδονται αποκλειστικά δια μέσου επαφής της περιοχής των γενετικών οργάνων (ψώρα, ηπατίτιδα Β, κονδυλώματα,...).

11 Γενικά χαρακτηριστικά σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων: Χαρακτηριστικά που δυσκολεύουν την αντιμετώπιση Τα περισσότερα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα χαρακτηρίζονται από: Φάσεις με λίγα ή καθόλου συμπτώματα αλλά μεταδοτικότητα. Δεν εγκαταλείπουν προστατευτική ανοσία. Απουσία αποτελεσματικών εμβολίων (εξαίρεση: HVB) Συχνά μη αποτελεσματική αιτιακή αντιμετώπιση κυρίως εκείνων, που προέρχονται από ιούς. Λανθάνουσα λοίμωξη / συχνές υποτροπές Διασύνδεση με την σεξουαλικότητα δυσκολεύει την ορθολογική αντιμε-τώπιση και την πρόληψη. Διασύνδεση με την γενετήσια λειτουργία δυσκολεύει την ανίχνευση αλυσίδων μετάδοσης.

12 Γενικά χαρακτηριστικά σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων: Ψυχολογικά προβλήματα Προβλήματα με τον / την σύντροφο και το οικογενειακό περιβάλλον. Προβλήματα με το κοινωνικό περιβάλλον (εργασία!). Προβλήματα με τον νόμο, εφ` όσον η νόσος πρέπει να καταδειχθεί -ονομαστικά ή μη- στις υγειονομικές υπηρεσίες (απόκρυψη σεξουαλικών επαφών). Αλλαγή της συνηθισμένης συμπεριφοράς του ασθενούς με προσπάθεια εκλογίκευσης της κατάστασής του και αναζήτηση διεξόδου με προφάσεις, εκλογικεύσεις έως και παράλογη συμπεριφορά.

13 Επιδημιολογία σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων R = β c D R: αναπαραγωγικότητα = Νέα περιστατικά στην μονάδα χρόνου β: συντελεστής μεταδοτικότητας = Πιθανότητα μετάδοσης / σεξουαλική επαφή c: παράγοντας σεξουαλικής συμπεριφοράς = αριθμός νέων συντρόφων στη μονάδα χρόνου D: διάρκεια της μεταδοτικότητας

14 Επιδημιολογία σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων Ομάδες υψηλού κινδύνου Ηλικία: ετών Φύλο: άνδρες > γυναίκες (2,1 : 1) Τόπος κατοικίας: αστικές περιοχές Κοινωνικό περιβάλλον: κατώτερο εισόδημα Υπανάπτυξη Επάγγελμα Ομοφυλόφιλοι άνδρες Η περιτομή προφυλάσσει από πολλές STD!

15 Περιστατικά / κατοίκους Γονόρροια στην Σουηδία Ανδρες Γυναίκες

16 Αιτία μεταβολών στον επιπολασμό των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων Αύξηση Μείωση επιπέδου ζωής Αύξηση ταξιδιωτικής δραστηριότητας Αλλαγή ( αποταμπουοποίηση ) σεξουαλικής συμπεριφοράς Συστηματικά αντισυληπτικά Μείωση Χρήση μηχανικών αντισυληπτικών Βελτίωση διαγνωστικών μεθόδων Αύξηση επιπέδου συνείδησης υγείας Βελτίωση θεραπευτικών δυνατοτήτων Φόβος HIV

17 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Ιστορικό Aτομικό ιστορικό: Συμπτώματα και διάρκειά τους, πρόσφατες θεραπείες, ταξίδια Ιστορικο σεξουαλικής ζωής: Πρόσφατες επαφές, χρήση προφυλακτικών, ιστορικό STD, παράγοντες υψηλού κινδύνου για STD

18 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Κλινική εξέταση Επισκόπηση όλου του δέρματος με έμφαση στη περινεογενετική περιοχή και το εφήβαιο, άνω άκρα και κοιλιά Επισκόπηση στοματοφάρυγγα Ψηλάφηση περιφερικών λεμφαδένων Άνδρες: Εξέταση πόσθης / βαλάνου (έκκριμα;) Ψηλάφηση οσχέου / επισκόπηση περιπρωκτικής περιοχής Γυναίκες: Επισκόπηση εφήβαιου, έξω γεννητικών οργάνων, πρωκτού Κολποσκόπηση Διαγνωστική άλλων STD

19 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Οδηγά κλινικά σημεία STD 1. Έλκος γεννητικών οργάνων 2. Λοίμωξη κατωτέρου ουροποιητικού 3. Αιδιοκολπίτις 4. Όγκοι / ογκίδια γεννητικών οργάνων 5. Εκτοπαρασιτώσεις

20 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Έλκος γεννητικών οργάνων 1. Υποτροπιάζων απλός έρπης Πιο συχνή αιτία στον αναπτυγμένο κόσμο 2. Μαλακό έλκος Πιο συχνή αιτία στον αναπτυσσόμενο κόσμο 3. Σύφιλις 2 η πιο συχνή αιτία παγκόσμια 4. Αφροδίσιο λεμφοκοκκίωμα 5. Βουβωνικό κοκκίωμα

21 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Λοίμωξη κατωτέρου ουροποιητικού 1. Ουρηθρίτις, επιδιδυμίτις, τραχηλίτις, οξεία λοίμωξη μικρής πυέλου 2. Αίτια: Neisseria gonorrhoeae, C. trachomatis 3. Ουρηθρίτιδα με έκκριμα: άνδρες >> γυναίκες 4. Γυναίκες: ασυμπτωματικοί φορείς

22 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Αιδιοκολπίτις 1. Συχνή σε γυναίκες νεαρής ηλικίας 2. Συμπτώματα: 1. Κολπικό έκκριμα: κόλπος ή τράχηλος ( γονόκοκκος / χλαμύδια) 2. Κνησμός αιδοίου 3. Ερεθισμός και αίσθημα καύσου του κόλπου 4. Δυσπαρευνία 3. Συχνότερα αίτια 1. Βακτηριακή κόλπωση ph > 4,5 2. Τριχομονίαση 3. Καντιντίαση ph < 4,5

23 Διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με STD Όγκοι / ογκίδια γεννητικών οργάνων 1. Οξυτενή κονδυλώματα Πιο συχνό STD 2. Μολυσματική τέρμινθος Εκτοπαρασιτώσεις 1. Φθειρίαση εφηβαίου 2. Ψώρα

24 Αρχές θεραπευτικής προσέγγισης ασθενών με STD Υποχρέωση ακριβούς διάγνωσης Κάθε θεραπεία πρέπει να βασίζεται σε σίγουρη διάγνωση Όλα τα διαγνωστικά μέτρα πριν από την έναρξη της θεραπείας ο ασθενής έχει δικαίωμα να γνωρίζει το νόσημα! Προφυλακτική θεραπεία Σήμερα αλλαγή στρατηγικής ( θεραπεία μετά από έκθεση ) Σύμφωνη γνώμη ασθενούς! Προσδιορισμός μολυσματικής αλυσίδας Ελλιπής συνεργασία των ασθενών Αποχή σεξουαλικής επαφής με δυνητικά μολυσματικό σύντροφο μέχρι την αποθεραπεία του (μόλυνση pingpong )

25 Τέλος Ενότητας

26 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

27 Σημειώματα

28 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

29 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Υπεύθυνη μαθήματος: Α. Τατσιώνη, Διδάσκοντες: Κ. Σιαμόπουλος, Α. Δρόσος, Σ. Καλανταρίδου, Κ. Κατσάνος, Ε. Καψάλη, Μ. Κοσμίδου, Α. Κωνσταντινίδης, Ε. Λυμπερόπουλος, Α. Μάκης, Β. Μαυρέας, Χ. Μηλιώνης, Ι. Μπασούκας, Ε. Μπριασούλης, Α. Νάκα, Γ. Νάκος, Ε. Ντζάνη, Ε. Ντουνούση, Π. Σκαπινάκης, Α. Τατσιώνη, Σ. Τίγκας, Σ. Τσιάρα, Ν. Χαλιάσος. «Γενική Ιατρική. Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

30 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.