Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά με τις ρυθμίσεις για την εφαρμογή εκ μέρους της Ένωσης της ρήτρας αλληλεγγύης

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ YΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, JOIN(2012) 39 final 2012/0370 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις ρυθμίσεις για την εφαρμογή εκ μέρους της Ένωσης της ρήτρας αλληλεγγύης EL EL

2 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Το άρθρο 222 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) περιέχει μια νέα διάταξη για μια «ρήτρα αλληλεγγύης». Δυνάμει της εν λόγω διάταξης, η Ένωση και τα κράτη μέλη της ενεργούν από κοινού, με πνεύμα αλληλεγγύης, εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή. Σύμφωνα με το άρθρο 222 παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, η Επιτροπή και ο Ύπατος εκπρόσωπος εκδίδουν κοινή πρόταση, βάσει της οποίας το Συμβούλιο αποφασίζει για τον τρόπο με τον οποίο η Ένωση θα εφαρμόσει τη ρήτρα αλληλεγγύης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τηρείται ενήμερο. Λόγω του ευρέως πεδίου εφαρμογής του άρθρου της Συνθήκης, οι ρυθμίσεις εφαρμογής της ρήτρας αλληλεγγύης καλύπτουν ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής και μέσων. Σε αυτά περιλαμβάνεται η στρατηγική εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ 1, ο κοινοτικός μηχανισμός πολιτικής προστασίας και το χρηματοδοτικό μέσο πολιτικής προστασίας 2, το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης 3, η πρωτοβουλία για την ασφάλεια της υγείας για σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας 4, η αντιμετώπιση κρίσεων και ανάλυση των δομών της ΕΥΕΔ και οι ρυθμίσεις του Συμβουλίου για τον συντονισμό σε καταστάσεις κρίσης. Οι ρυθμίσεις συνδέονται επίσης με τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Δικαιοσύνης στην Ένωση. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ Τα κράτη μέλη παρείχαν αξιόλογες γραπτές εισηγήσεις για την προετοιμασία της πρότασης, βάσει καταλόγου ερωτήσεων που είχαν προετοιμαστεί από κοινού από την Επιτροπή και την ΕΥΕΔ. Οι εκπρόσωποι των κρατών μελών διεξήγαγαν συζητήσεις στο πλαίσιο διαφόρων οργάνων του Συμβουλίου. Σε αυτά περιλαμβάνονται η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας, η Μόνιμη Επιτροπή Επιχειρησιακής Συνεργασίας σε θέματα εσωτερικής ασφάλειας, η Συντονιστική Επιτροπή στον τομέα της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις και η Στρατιωτική Επιτροπή. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρέσχε επίσης χρήσιμη συνεισφορά με τη μορφή του ψηφίσματός του «ρήτρες της ΕΕ για αμοιβαία άμυνα και αλληλεγγύη: πολιτικές και επιχειρησιακές διαστάσεις» Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της 22 Νοεμβρίου 2010 Η στρατηγική εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ στην πράξη: πέντε βήματα για μια ασφαλέστερη Ευρώπη (COM(2010) 673 τελικό) Απόφαση του Συμβουλίου περί δημιουργίας κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας (αναδιατύπωση), 2007/779/EC, Ευρατόμ Απόφαση του Συμβουλίου για τη θέσπιση χρηματοδοτικού μέσου πολιτικής προστασίας, 2007/162/EΚ, Ευρατόμ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ αριθ. 2012/2002 της 11 Νοεμβρίου 2002 για την ίδρυση του Ταμείου αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πρόταση για απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας, COM(2011) 866 τελικό 2012/2223 της EL 2 EL

3 3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Στόχος της πρότασης είναι η συμμόρφωση με την παράγραφο 3 του άρθρου 222 που απαιτεί από την Επιτροπή και τον ύπατο εκπρόσωπο να υποβάλουν στο Συμβούλιο πρόταση σχετικά με τις λεπτομερείς διατάξεις για την εφαρμογή από την Ένωση της ρήτρας. Η πρόταση καθορίζει το γεωγραφικό πεδίο, τον μηχανισμό ενεργοποίησης και τις ρυθμίσεις αντιμετώπισης σε επίπεδο Ένωσης. Η πρόταση λαμβάνει υπόψη και είναι σύμφωνη με τις ρυθμίσεις για τον συντονισμό στο Συμβούλιο (βάσει των ρυθμίσεων συντονισμού σε καταστάσεις κρίσης), σύμφωνα με το άρθρο 222. παράγραφος 2. Έχοντας υπόψη την παράγραφο 4 του άρθρου 222, η πρόταση θεσπίζει ρυθμίσεις για: (i) μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των απειλών και κινδύνων σε επίπεδο Ένωσης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τακτική αξιολόγηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και (ii) τα μέτρα ετοιμότητας εκ μέρους της Ένωσης και των κρατών μελών, με βάση τις κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η ρήτρα εφαρμόζεται σε καταστροφές και τρομοκρατικές επιθέσεις εντός της επικράτειας της ΕΕ, είτε στην ξηρά είτε στη θάλασσα είτε στον αέρα. Εφαρμόζεται ανεξάρτητα από το κατά πόσον η κρίση προκλήθηκε εντός ή εκτός της ΕΕ. Εφαρμόζεται επίσης σε πλοία (σε διεθνή ύδατα) και αεροσκάφη (σε διεθνή εναέριο χώρο) ή σε ζωτικής σημασίας υποδομές (όπως πλωτές εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου) που υπάγονται στη δικαιοδοσία κράτους μέλους. Η ρήτρα αυτή αφορά όλες τις δομές για την αντιμετώπιση κρίσεων σε επίπεδο ΕΕ. Δεδομένης της εντός ΕΕ διάστασης της ρήτρας, οι περισσότερες από τις σχετικές δομές βρίσκονται στην Επιτροπή (ΓΔ ECHO, HOME, SANCO, TAXUD κλπ), ή στους αποκεντρωμένους οργανισμούς της ΕΕ (FRONTEX, ECDC, EUROPOL, EMSA, EFSA, EMA κλπ). Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης διαθέτει δομές με ευαισθητοποίηση για διάφορες καταστάσεις, εμπειρογνωσία σε υπηρεσίες πληροφοριών ή στρατιωτικά θέματα 6 καθώς και το δίκτυο των αντιπροσωπειών που μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση απειλών ή καταστροφών στο έδαφος κρατών μελών ή κρίσεων με εξωτερική διάσταση. Ο συντονισμός και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Επιτροπής και ΕΥΕΔ και των σχετικών οργανισμών θα πραγματοποιείται στο πλαίσιο συνεδριάσεων που θα συγκαλεί η Επιτροπή για την προετοιμασία των προτεινόμενων μέτρων αντιμετώπισης κρίσεων. Οι ρυθμίσεις εφαρμογής της ρήτρας αλληλεγγύης δεν αντικαθιστούν τα ισχύοντα μέσα ή πολιτικές και τις ειδικές διαδικασίες για την ενεργοποίησή τους. Παρέχουν ένα πλαίσιο προστασίας για καταστάσεις έκτακτης απειλής ή ζημιών που υπερβαίνουν τις ικανότητες επέμβασης του πληγέντος κράτους(ών) μέλους(ών). Για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων δομών και καθηκόντων θα χρησιμοποιηθεί μια προσέγγιση δικτύου. Το πλέον συναφές κέντρο αντιμετώπισης κρίσεων στην ΕΕ θα αποτελεί το κομβικό σημείο και τη διεπαφή με τα κράτη μέλη (το «κέντρο βάρους»), με την υποστήριξη πλήρους φάσματος εξειδικευμένων υπηρεσιών. Η πρόταση προβλέπει ότι η ΕΕ θα πρέπει να ενεργεί μόνον σε εξαιρετικές περιστάσεις και μετά από αίτημα των πολιτικών αρχών ενός κράτους μέλους που διαπιστώνει ανεπάρκεια των ικανοτήτων του εξαιτίας τρέχουσας ή επικείμενης τρομοκρατικής επίθεσης ή φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής. 6 Όπως το Κέντρο Ανάλυσης Πληροφοριών της ΕΕ, το Στρατιωτικό Επιτελείο της ΕΕ και η αίθουσα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ EL 3 EL

4 Tο πληττόμενο κράτος μέλος μπορεί να επικαλεστεί τη ρήτρα αλληλεγγύης και να υποβάλει το αίτημά του στην Επιτροπή, με ταυτόχρονη κοινοποίηση στην προεδρία του Συμβουλίου. Οι αρμόδιες αρχές του πληγέντος κράτους μέλους πρέπει να έρθουν σε επαφή αμέσως με το Κέντρο Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης (ERC) της Επιτροπής το οποίο θα αποτελέσει το αρχικό ενιαίο σημείο επαφών για την Ένωση, σε 24ωρη βάση και 7 ημέρες την εβδομάδα, σε επίπεδο υπηρεσιών. Μόλις γίνει επίκληση της ρήτρας αλληλεγγύης, η Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος ενεργούν σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που θεσπίζονται στην παρούσα απόφαση και: Πρώτον, εντοπίζουν και κινητοποιούν όλα τα μέσα της Ένωσης που μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της δεδομένης κρίσης, περιλαμβανομένων όλων των τομεακών μέσων, επιχειρησιακών μέσων, ή μέσων πολιτικής που εμπίπτουν εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων τους. Επιπλέον, η Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος προσδιορίζουν και προτείνουν τη χρήση μέσων και πόρων που υπάγονται στην αρμοδιότητα των οργανισμών της Ένωσης. Στη συνέχεια, σε στενή επαφή με το πληγέν κράτος, αξιολογούν κατά πόσον επαρκούν τα υφιστάμενα μέσα ή αν απαιτείται επιπρόσθετη στήριξη που συμπληρώνεται, ενδεχομένως, με τη χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής από το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ. Όπου ενδείκνυται, υποβάλλουν στο Συμβούλιο προτάσεις σχετικά με επιχειρησιακές αποφάσεις για την ενίσχυση των υφιστάμενων μηχανισμών, αποφάσεις περί ειδικών μέτρων από τα κράτη μέλη που δεν προβλέπονται από τα υφιστάμενα μέσα συντονισμό των πολιτικών και ανταλλαγή πληροφοριών επιχειρησιακά ή υποστηρικτικά μέτρα για ταχεία αντίδραση των κρατών μελών. Εάν απαιτείται στρατιωτική υποστήριξη πλην εκείνης που προβλέπεται ήδη από τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας, υποβάλλεται χωριστή πρόταση από τον ύπατο εκπρόσωπο, σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις της Συνθήκης. Η Επιτροπή και η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης υποβάλλουν εκθέσεις κοινής, ολοκληρωμένης αξιολόγησης της κατάστασης. Οι εκθέσεις αυτές εκπονούνται από το ERC ή το ορισθέν επιχειρησιακό κέντρο, σε συνεργασία με την αίθουσα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ, με βάση τις συμβολές των διαφόρων κέντρων έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης κρίσεων των κρατών μελών, της Επιτροπής, της ΕΥΕΔ, των οργανισμών της ΕΕ και των αρμόδιων διεθνών οργανισμών. Οι εκθέσεις αυτές χρησιμοποιούνται εξίσου από τα κράτη μέλη για την ενημέρωση του κοινού και την υποστήριξη του συντονισμού και της λήψης αποφάσεων σε πολιτικό επίπεδο στο Συμβούλιο. Το ERC αρχικά θα ενεργεί ως ενιαίο επιχειρησιακό κομβικό σημείο επαφής σε επίπεδο ΕΕ. Η Επιτροπή, σε διαβούλευση με τον ύπατο εκπρόσωπο, μπορεί στη συνέχεια να ορίσει άλλο κέντρο, με καλύτερες προοπτικές για να αναλάβει το έργο αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση της κρίσης. Το ορισθέν επιχειρησιακό κομβικό σημείο επαφής ενεργεί ως πρωταρχικό σημείο επαφών για τα κράτη μέλη. Τίθεται επικεφαλής στον συντονισμό της επιχειρησιακής αντιμετώπισης και στην εκπόνηση κοινών εκθέσεων αξιολόγησης της κατάστασης. Μετά τη χρησιμοποίηση της ρήτρας, η Προεδρία μπορεί να αποφασίσει την ενεργοποίηση των ρυθμίσεων συντονισμού για την αντιμετώπιση κρίσεων και να προσδιορίσει τον πλέον EL 4 EL

5 ενδεδειγμένο τρόπο για ταχεία διαβούλευση και λήψη αποφάσεων στο Συμβούλιο, σύμφωνα με την υποχρέωση των κρατών να παρέχουν βοήθεια, βάσει του άρθρου 222 παράγραφος 2 της Συνθήκης. Υποστήριξη στη λειτουργία των ρυθμίσεων συντονισμού για την αντιμετώπιση κρίσεων παρέχεται από τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου, την Επιτροπή και την ΕΥΕΔ. Αρχής γενομένης από το 2015, η Επιτροπή και ο Ύπατος εκπρόσωπος εκπονούν τακτικά κοινή ολοκληρωμένη έκθεση αξιολόγησης απειλών και κινδύνων σε επίπεδο Ένωσης. Η έκθεση αυτή βασίζεται σε εκτιμήσεις κινδύνων και επικινδυνότητας που καταρτίζονται σε διάφορους τομείς (όπως η τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα, η πολιτική προστασία, η υγεία, η κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον). Βασίζεται ιδίως στην παρακολούθηση, την ερμηνεία και την ανταλλαγή πληροφοριών που παρέχονται από τα κράτη μέλη ( μέσω των υφιστάμενων τομεακών δικτύων ή από κέντρα κρίσης), τους οργανισμούς της ΕΕ και τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς. Οι ολοκληρωμένες εκθέσεις αξιολόγησης απειλών και κινδύνων θα αποτελέσουν τη βάση τακτικής αξιολόγησης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Νομική βάση Η νομική βάση της παρούσας πρότασης είναι το άρθρο 222 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αρχή της επικουρικότητας Η πρόταση προβλέπει ότι η ΕΕ θα πρέπει να ενεργεί μόνον σε εξαιρετικές περιστάσεις και μετά από αίτηση των πολιτικών αρχών ενός κράτους μέλους, το οποίο διαπιστώνει ανεπάρκεια των ικανοτήτων του. Αρχή της αναλογικότητας Η πρόταση δεν υπερβαίνει ό,τι είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων της. Για τον σκοπό αυτό, προβλέπει τη δέουσα χρήση όλων των υφιστάμενων συνήθων μέσων παροχής βοήθειας. EL 5 EL

6 Κοινή πρόταση 2012/0370 (NLE) ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις ρυθμίσεις για την εφαρμογή εκ μέρους της Ένωσης της ρήτρας αλληλεγγύης ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 222 παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, Έχοντας υπόψη την κοινή πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Η παρούσα απόφαση αφορά την εφαρμογή εκ μέρους της Ένωσης της ρήτρας αλληλεγγύης. Ωστόσο, θα πρέπει να επιδιωχθεί συνοχή και συμπληρωματικότητα της δράσης της Ένωσης με τη λοιπή βοήθεια που θα παρέχεται από τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 222 παράγραφος 2 της Συνθήκης και τη Δήλωση 37 που προσαρτάται στη Συνθήκη, η οποία προβλέπει ότι ένα κράτος μέλος μπορεί να επιλέξει το πλέον πρόσφορο μέσον για να εκπληρώσει τη δική του υποχρέωση αλληλεγγύης έναντι άλλου κράτους μέλους. (2) Η εφαρμογή της ρήτρας αλληλεγγύης της Ένωσης: θα στηρίζεται στα υπάρχοντα μέσα, στο μέτρο του δυνατού θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα, με ενίσχυση του συντονισμού και αποφυγή της επικάλυψης θα λειτουργεί χωρίς πρόσθετους πόρους θα παρέχει απλή και σαφή διασύνδεση σε επίπεδο Ένωσης προς τα κράτη μέλη και θα τηρεί τις θεσμικές αρμοδιότητες κάθε θεσμικού οργάνου και υπηρεσίας. (3) Η παρούσα απόφαση αφορά μια σειρά μέσων πολιτικής και ιδίως: τη στρατηγική εσωτερικής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης την απόφαση σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας και τις δομές που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. (4) Οι ρυθμίσεις για τον συντονισμό των κρατών μελών στο Συμβούλιο πρέπει να βασίζονται στις ενωσιακές ρυθμίσεις συντονισμού σε περιπτώσεις κρίσεων (CCA), όπως αναθεωρήθηκαν μετά από εντολή του Συμβουλίου και τα περαιτέρω συμπεράσματά του 7, σύμφωνα με τα οποία: «θα πρέπει να εξασφαλίζεται συνοχή με την εφαρμογή της ρήτρας αλληλεγγύης» «οι ρυθμίσεις αυτές θα χρησιμοποιούν τις 7 Συμπεράσματα του Συμβουλίου ΔΕΥ της , έγγρ. 9409/06, Συμπεράσματα της Επιτροπής των Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER) της ; Συμπεράσματα της Επιτροπής των Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER) της και της EL 6 EL

7 γνωστές τακτικές διαδικασίες του Συμβουλίου αντί να προσφεύγουν σε προκαθορισμένες ad-hoc ομάδες» «αναγνωρίζει τη σημασία μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής ικανότητας επίγνωσης των δυνατοτήτων». (5) Το γεωγραφικό εύρος των ρυθμίσεων εφαρμογής θα πρέπει να καθορίζεται σαφώς. (6) Όσον αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 8, έχουν θεσπιστεί διάφορα μέσα για την ενίσχυση της προστασίας των υποδομών ζωτικής σημασίας στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών 9 ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, ενισχύοντας την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και τον περιορισμό της πρόσβασης των τρομοκρατών σε πόρους, καθώς επίσης σε εκρηκτικά και χημικά, βιολογικά, ραδιολογικά και πυρηνικά υλικά 10. (7) Πρέπει να καθοριστεί σε ενωσιακό επίπεδο ένας μηχανισμός ενεργοποίησης για την εφαρμογή των ρυθμίσεων, βάσει ενός υψηλού επιπέδου πολιτικού αιτήματος από το οικείο (α) κράτος (η) μέλος (η) και να υποστηριχθεί από ένα ενιαίο σημείο εισόδου σε επίπεδο Ένωσης (8) Πρέπει να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων αντιμετώπισης σε ενωσιακό επίπεδο, μέσω της ενίσχυσης του συντονισμού με βάση τα υφιστάμενα μέσα. (9) Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας 11 διευκολύνει την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της Ένωσης στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Η πρόταση της Επιτροπής για έναν Ενωσιακό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας 12 προβλέπει την ίδρυση του Κέντρου Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης (εφεξής ERC) που θα εξασφαλίσει επιχειρησιακή ικανότητα σε 24ωρη βάση και 7 ημέρες την εβδομάδα και θα εξυπηρετεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή. (10) Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης διαθέτει δομές με εμπειρογνωσία στον τομέα των πληροφοριών ή τον στρατιωτικό τομέα (όπως το Κέντρο Ανάλυσης Πληροφοριών της ΕΕ, το Στρατιωτικό Επιτελείο της ΕΕ και η αίθουσα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ), καθώς και το δίκτυο των αντιπροσωπειών που μπορούν επίσης να συμβάλουν στην αντιμετώπιση απειλών ή καταστροφών στο έδαφος των κρατών μελών ή κρίσεων που έχουν εξωτερική διάσταση. (11) Το Κέντρο Στρατηγικής Ανάλυσης και Αντίδρασης που συστάθηκε το 2011 στο πλαίσιο της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων της Επιτροπής παρέχει εκτίμηση και διαχείριση κινδύνων και κρίσεων που πλήττουν την εσωτερική Η τρομοκρατία, όπως ορίζεται στις αποφάσεις-πλαίσια του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας του 2002 και του 2008 (ΕΕ L 164 της , σ. 3 ΕΕ L 330 της , σ. 21). Όπως προσδιορίστηκε στην Οδηγία 2008/114/EΚ του Συμβουλίου της για τις ευρωπαϊκές υποδομές ζωτικής σημασίας (ΕΕ L 345, ). Ανακοίνωση της Επιτροπής «Η αντιτρομοκρατική πολιτική της ΕΕ: βασικά επιτεύγματα και προκλήσεις» (COM(2010)386 τελικό της ). Στη συνέχεια, αναλήφθηκαν περαιτέρω δράσεις, όπως η πρόταση Κανονισμού σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών (COM(2010) 473 τελικό), σύσταση του Δικτύου Ενημέρωσης σχετικά με τη Ριζοσπαστικοποίηση (RAN) και ενίσχυση των προσπαθειών στον τομέα των ΧΒΡΠ, της ασφάλειας και ανίχνευσης εκρηκτικών. Απόφαση (2007/779/EΚ, Ευρατόμ) του Συμβουλίου, περί δημιουργίας κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας (αναδιατύπωση) και απόφαση του Συμβουλίου για τη θέσπιση χρηματοδοτικού μέσου πολιτικής προστασίας (2007/162/ΕΚ, Ευρατόμ). COM(2011)934 τελικό EL 7 EL

8 ασφάλεια της Ένωσης, περιλαμβανομένων αυτών που συνδέονται με την τρομοκρατία. (12) Όπου είναι αναγκαίο και εφικτό λόγω του επείγοντος χαρακτήρα, οι ρυθμίσεις αντίδρασης σε επίπεδο Ένωσης πρέπει να συμπληρωθούν με τη θέσπιση νομικών πράξεων ή την τροποποίηση υφισταμένων πράξεων, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της Συνθήκης. (13) Η παρούσα απόφαση δεν έχει συνέπειες στον τομέα της άμυνας. Σε περίπτωση που μια κρίση απαιτεί κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), πέρα από τη χρήση στρατιωτικών πόρων που καλύπτονται από τις υπάρχουσες ρυθμίσεις σχετικά με την πολιτική προστασία, πρέπει να ληφθεί απόφαση από το Συμβούλιο, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της Συνθήκης. (14) Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη στρατηγική εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ στην πράξη: πέντε βήματα για μια ασφαλέστερη Ευρώπη 13 έθετε ως στόχο τη βελτίωση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης σε περιπτώσεις κρίσεων και καταστροφών μέσω μιας σειράς δράσεων, καθώς και με την πλήρη χρήση της ρήτρας αλληλεγγύης και την ανάπτυξη μιας προσέγγισης που θα περιλαμβάνει κάθε πιθανό κίνδυνο όσον αφορά την αξιολόγηση των κινδύνων και των απειλών. Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα πρέπει να εκπονείται και να ενημερώνεται τακτικά μια διατομεακή επισκόπηση των φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων. (15) Πρέπει να θεσπιστεί μια ολοκληρωμένη διαδικασία αξιολόγησης των απειλών και του κινδύνου σε επίπεδο Ένωσης, που θα επιτρέπει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αξιολογήσει τις απειλές τις οποίες αντιμετωπίζει η Ένωση, προκειμένου η Ένωση και τα κράτη μέλη της να αναλάβουν αποτελεσματική δράση. (16) Στις 22 Νοεμβρίου 2012, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε το ψήφισμα 2012/2223, με τίτλο «ρήτρα αμοιβαίας άμυνας και ρήτρα αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: πολιτική και επιχειρησιακή διάσταση». (17) Οι ρυθμίσεις που προβλέπονται στην παρούσα απόφαση ισχύουν με την επιφύλαξη περαιτέρω ανάπτυξης ειδικών ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης εκτός της επικράτειας των κρατών μελών. (18) Η παρούσα απόφαση σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με αυτά τα δικαιώματα και αρχές. (19) Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας απόφασης, ήτοι η εφαρμογή από την Ένωση της ρήτρας αλληλεγγύης, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη και κατά συνέπεια μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να θεσπίσει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει το μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων αυτών. 13 COM(2010)673 τελικό. EL 8 EL

9 ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Γενικός στόχος και αντικείμενο 1. Η παρούσα απόφαση ορίζει κανόνες και διαδικασίες για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 222 παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής «η ρήτρα αλληλεγγύης»). 2. Οι ρυθμίσεις σε ενωσιακό επίπεδο βασίζονται και συμπληρώνουν τους μηχανισμούς της Επιτροπής και των οργανισμών της Ένωσης για την παροχή πληροφοριών και στήριξης. Για κρίσεις που έχουν εξωτερική διάσταση ή που απαιτούν πληροφορίες, στρατιωτικούς πόρους ή δράση της ΚΕΠΠΑ, ο Ύπατος εκπρόσωπος και η ΕΥΕΔ συμβάλλουν μέσω της λήψης κατάλληλων πρωτοβουλιών και της παροχής σχετικών πληροφοριών και υποστήριξης στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Ύπατου εκπροσώπου. 3. Οι ρυθμίσεις αυτές βελτιώνουν την απόδοση μέσω της ενίσχυσης του συντονισμού αντίδρασης μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών. 4. Ο συντονισμός των εργασιών του Συμβουλίου σε πολιτικό επίπεδο βασίζεται στις ρυθμίσεις συντονισμού για την αντιμετώπιση κρίσεων και εξασφαλίζει επίσης τη συνοχή και τη συμπληρωματικότητα με τη δράση της Ένωσης. Άρθρο 2 Πεδίο εφαρμογής Η παρούσα απόφαση εφαρμόζεται σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης ή φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών, ανεξάρτητα από το αν προέρχονται εντός ή εκτός της επικράτειας των κρατών μελών: α) Εντός της επικράτειας των κρατών μελών όπου εφαρμόζεται η Συνθήκη, συμπεριλαμβανομένων των χερσαίων εκτάσεων, των χωρικών υδάτων και του εναερίου χώρου τους. β) Όταν επηρεάζουν πλοία (σε διεθνή ύδατα) ή αεροσκάφη (σε διεθνή εναέριο χώρο) ή κρίσιμης σημασίας υποδομές (όπως οι υπεράκτιες εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου), εάν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία κράτους μέλους. Άρθρο 3 Ορισμοί Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: α) Κρίση: σοβαρή, αιφνίδια και συχνά επικίνδυνη κατάσταση που απαιτεί έγκαιρη δράση μια κατάσταση που μπορεί να επηρεάζει ή να απειλεί τη ζωή, EL 9 EL

10 το περιβάλλον, τις υποδομές ζωτικής σημασίας ή βασικές κοινωνικές λειτουργίες, που μπορεί να προκληθεί από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές ή τρομοκρατικές επιθέσεις β) Καταστροφή: κάθε κατάσταση που έχει ή είναι δυνατόν να έχει δυσμενείς επιπτώσεις σε ανθρώπους, στο περιβάλλον ή σε αγαθά γ) Τρομοκρατική επίθεση: τρομοκρατικό έγκλημα, όπως ορίζεται στην απόφασηπλαίσιο του Συμβουλίου της 13 ης Ιουνίου 2002 για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, 2002/475/ΔΕΥ, όπως τροποποιήθηκε από την απόφαση-πλαίσιο του Συμβουλίου, της 28 ης Νοεμβρίου 2008, 2008/919/ΔΕΥ. δ) Ετοιμότητα: κατάσταση κινητοποίησης και ικανότητας διάθεσης ανθρώπινου δυναμικού και υλικών μέσων ώστε να εξασφαλιστεί αποτελεσματική και ταχεία αντίδραση σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η οποία είναι αποτέλεσμα δράσης που αναλήφθηκε εκ των προτέρων ε) Αντιμετώπιση: κάθε δράση που αναλαμβάνεται κατά τη διάρκεια ή μετά από καταστροφή ή τρέχουσα ή επικείμενη τρομοκρατική επίθεση για την αντιμετώπιση των άμεσων δυσμενών συνεπειών. Άρθρο 4 Ενεργοποίηση 1. Ένα κράτος μέλος που αποτελεί στόχο τρέχουσας ή επικείμενης τρομοκρατικής επίθεσης ή είναι θύμα φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής μπορεί να επικαλεσθεί τη ρήτρα αλληλεγγύης εάν, αφού αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρονται από τα υφιστάμενα μέσα και εργαλεία, σε εθνικό ή ενωσιακό επίπεδο, θεωρήσει ότι η κατάσταση υπερβαίνει την ικανότητα επέμβασης που διαθέτει. 2. Το πληττόμενο κράτος μέλος απευθύνει το αίτημά του προς τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέσω του Κέντρου αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, με ταυτόχρονη κοινοποίηση στην Προεδρία του Συμβουλίου. 3. Το Κέντρο αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης θα ενεργεί ως το αρχικό, ενιαίο σημείο επαφής σε 24ωρη βάση και 7 ημέρες την εβδομάδα για τις αρμόδιες αρχές του πληττόμενου κράτους μέλους. Άρθρο 5 Ρυθμίσεις αντιμετώπισης σε επίπεδο Ένωσης 1. Μόλις γίνει επίκληση της ρήτρας αλληλεγγύης, η Επιτροπή και ο Ύπατος εκπρόσωπος, σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 2: α) προσδιορίζουν και χρησιμοποιούν όλες τις σχετικές πράξεις της Ένωσης που μπορούν να συμβάλλουν καλύτερα στην αντιμετώπιση της κρίσης, περιλαμβανομένων των τομεακών και επιχειρησιακών αποφάσεων, των αποφάσεων χάραξης πολιτικής ή των αποφάσεων χρηματοδότησης (π.χ. ο EL 10 EL

11 μηχανισμός πολιτικής προστασίας, το Κέντρο στρατηγικής ανάλυσης και αντίδρασης, η Υπηρεσία ενεργειών έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, οι πηγές συλλογής πληροφοριών του INTCEN) που υπάγονται στην αρμοδιότητα της Επιτροπής και του Ύπατου εκπροσώπου, καθώς και των στρατιωτικών πόρων που κινητοποιούνται μέσω του Στρατιωτικού Επιτελείου της Ένωσης (EUMS) επιπλέον, προσδιορίζουν και προτείνουν τη χρήση των μέσων και των πόρων που υπάγονται στην αρμοδιότητα των οργανισμών της Ένωσης β) εκτιμούν κατά πόσον επαρκούν τα υφιστάμενα μέσα γ) εκπονούν τακτικές, ολοκληρωμένες εκθέσεις αξιολόγησης της κατάστασης για ενημέρωση του Συμβουλίου και υποστήριξη του συντονισμού και της λήψης αποφάσεών του, σε πολιτικό επίπεδο δ) εφόσον το κρίνουν σκόπιμο, υποβάλλουν προτάσεις στο Συμβούλιο, ιδίως όσον αφορά: επιχειρησιακές αποφάσεις σχετικά με την ενίσχυση των υφιστάμενων μηχανισμών, αποφάσεις για έκτακτα μέτρα των κρατών μελών που δεν προβλέπονται από τα υφιστάμενα μέσα συντονισμό των πολιτικών και ανταλλαγή πληροφοριών, με στόχο τη δημιουργία αναγκαίων κανονιστικών προϋποθέσεων επιχειρησιακά ή υποστηρικτικά μέτρα για ταχεία αντίδραση των κρατών μελών. Η Επιτροπή συγκαλεί συνεδριάσεις για την προετοιμασία των προτεινόμενων μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης. Η Επιτροπή καλεί την ΕΥΕΔ και τους σχετικούς οργανισμούς της ΕΕ. 2. Το Κέντρο αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (ERC) ενεργεί αρχικά ως ενιαίο επιχειρησιακό κομβικό σημείο με τα κράτη μέλη σε επίπεδο Ένωσης. Η Επιτροπή, σε διαβούλευση με τον Ύπατο Εκπρόσωπο, μπορεί στη συνέχεια να ορίσει άλλο κέντρο με καλύτερες προοπτικές για να αναλάβει το έργο αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση της κρίσης. Το ορισθέν επιχειρησιακό κομβικό σημείο επαφών ενεργεί ως πρωταρχικό σημείο εισόδου για τα κράτη μέλη. Τίθεται επικεφαλής στον συντονισμό της επιχειρησιακής αντιμετώπισης και εκπονεί εκθέσεις αξιολόγησης της κατάστασης. Άρθρο 6 Ρυθμίσεις για τον συντονισμό στο Συμβούλιο Σε περίπτωση ενεργοποίησης της ρήτρας, η Προεδρία του Συμβουλίου δύναται να λάβει την απόφαση να ενεργοποιήσει τις ρυθμίσεις συντονισμού σε καταστάσεις κρίσης και να προσδιορίσει τον πλέον κατάλληλο τρόπο για την προετοιμασία ταχέων διαβουλεύσεων και αποφάσεων στο Συμβούλιο, σύμφωνα με την υποχρέωση παροχής συνδρομής. Η υποστήριξη της λειτουργίας των ρυθμίσεων συντονισμού σε καταστάσεις κρίσης θα παρέχεται από τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου, την Επιτροπή και την ΕΥΕΔ. Άρθρο 7 Εκθέσεις αξιολόγησης της κατάστασης EL 11 EL

12 Οι εκθέσεις αξιολόγησης της κατάστασης καταρτίζονται από το ERC ή το ορισθέν επιχειρησιακό κέντρο, σε συνεργασία με την αίθουσα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ. Η προετοιμασία αυτών των εκθέσεων βασίζεται στις συνεισφορές των διαφόρων κέντρων έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης κρίσεων, καθώς και των σχετικών οργανισμών της ΕΕ, όπως επίσης και των σχετικών διεθνών οργανισμών. Άρθρο 8 Ολοκληρωμένη αξιολόγηση απειλών και κινδύνων σε επίπεδο Ένωσης 1. Η Επιτροπή και ο Ύπατος εκπρόσωπος εκπονούν σε τακτική βάση, αρχίζοντας από το 2015, κοινή, ολοκληρωμένη έκθεση αξιολόγησης απειλών και κινδύνων σε επίπεδο Ένωσης. 2. Η έκθεση αυτή βασίζεται σε εκτιμήσεις κινδύνων και επικινδυνότητας που καταρτίζονται σε διάφορους τομείς (π.χ. τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα, πολιτική προστασία, υγεία, περιβάλλον, κλιματική αλλαγή κλπ). Βασίζεται ιδίως στην παρακολούθηση, την ερμηνεία και την ανταλλαγή πληροφοριών που παρέχονται από τα κράτη μέλη (μέσω των υφιστάμενων τομεακών δικτύων ή από κέντρα κρίσης), τους οργανισμούς της ΕΕ και αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς. 3. Οι εκθέσεις ολοκληρωμένης αξιολόγησης απειλών και κινδύνων αποτελούν τη βάση τακτικής αξιολόγησης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Άρθρο 9 Ετοιμότητα Τα κράτη μέλη, η Επιτροπή και ο Ύπατος εκπρόσωπος μπορούν να αξιολογούν τα διαθέσιμα μέσα σε ολόκληρη την Ένωση και τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων απειλών, εντοπίζοντας πιθανά κενά και τους πλέον αποτελεσματικούς και οικονομικά αποδοτικούς τρόπους αντιμετώπισης των κενών αυτών και ανάπτυξης μέσων αποτελεσματικής αλληλεγγύης. Άρθρο 10 Έναρξη ισχύος Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 12 EL