Edited by Jimlignos [ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ] Λυγνός ηµήτριος 13/10/2009

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Edited by Jimlignos [ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ] Λυγνός ηµήτριος 13/10/2009"

Ελένη Μιαούλης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 2009 Λυγνός ηµήτριος 13/10/2009 Τάξη: Β 2 [ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ] Εργασία στο µάθηµα της Οικιακής Οικονοµίας µε θέµα «Τα ήθη και τα έθιµα της Σαντορίνης». Επιµέλεια: Λυγνός ηµήτριος, Τάξη: Β2

2 Εισαγωγή Όπως κάθε γωνιά του τόπου µας η Σαντορίνη έχει πλήθος από έθιµα και παραδόσεις. Τα περισσότερα από αυτά διατηρούνται µέχρι τις µέρες µας και κρατούνται από τους κατοίκους, αποτελώντας κοµµάτι της καθηµερινής ζωής στο νησί. το δυτικό στοιχείο είχε και έχει ποικίλες πολιτιστικές επιδράσεις στο νησί και τις συναντά κανείς εκεί που δεν τις περιµένει. Τα Χριστούγεννα στη Σαντορίνη κάνουν το ίδιο γλυκό που κάνουν και οι Άγγλοι: την πουτίγκα. Φτιάχνουν ακόµη και τα νιόκι που είναι Ιταλικά. Επίσης σε όλο το νησί γίνονται πολλές γιορτές και πανηγύρια, κυρίως το δεκαπενταύγουστο. Ακόµη και τα τραγούδια των Σαντορινιών είναι ενδεικτικά της ταυτότητας του νησιού. Νανούρισµα Οι µωροµάνες Θηραίες νανούριζαν τα µώρα τους µε όµορφα πανάρχαια στιχάκια και πολλά απ αυτά διατηρούντα µέχρι σήµερα στην Σαντορίνη. Ο κάθε στίχος είναι γεµάτος από αισθήµατα, πνεύµατα και µητρική στοργή. Έθιµα του Πάσχα "Κοιµήσου αστρί κοιµήσου αυγή κοµίσου Νιο φεγγάρι Την κούνια σου την φέρανε µε το µαργαριτάρι Να το κοιµίσω ζάχαρη, να το ξυπνήσω µέλι να το ποτίσω και νερό που πίνουν άγγελοι" Οι Σαντορινιές παραδόσεις είναι στενά δεµένες, µε µυρωδιές και γεύσεις. Πυρετός πιάνει τους φούρνους σε όλα τα χωριά της Σαντορίνης, τις µέρες της Μεγάλης Εβδοµάδας. Οι νοικοκυρές από το πρωί ετοιµάζονται και οι φούρνοι δεν προλαβαίνουν να φουρνίζουν τις τυρόπιτες, τα τσουρέκια, τα µεθυστά κουλουράκια και τα µελιτίνια. Σε αυτό οφείλεται η φράση "όσο τα χελιδόνια φέρνουνε στην πλάση µας της Άνοιξη, µαθές, τα µελιτίνια φέρνουνε στους Σαντορινιούς το Πάσχα". Ο στολισµός του Επιταφίου στο νησί γίνεται νωρίς το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής από τις γυναίκες και τις κοπέλες του χωριού, µε άνθη που φέρνει η καθεµία από τον κήπο της. Μετά ακολουθεί η Αποκαθήλωση και από εκείνη τη «Ηθη και έθιµα της Σαντορίνης» Λυγνός ηµήτριος Τάξη: Β 2 13/10/2009 Σελίδα 2

3 στιγµή δεν ηχούν οι καµπάνες παρά µόνον τα σήµαντρα. Το βράδυ γίνεται η Περιφορά του Επιταφίου σε κάθε χωριό. Στον Πύργο ανάβονται τενεκεδάκια µε πετρέλαιο στα σηµεία όπου θα περάσει ο επιτάφιος, µε αποτέλεσµα ένα απίστευτα φαντασµαγορικό θέαµα γεµάτο κατάνυξη κάθε Μ. Παρασκευή. Οι γυναίκες ραίνουν µε κολονία στους ακόλουθους του Επιτάφιου. Παραδοσιακή Ενδυµασία Όλες οι Θηραίες γυναίκες µέσα κι έξω από το σπίτι τους έπρεπε να φορούν µαντήλι, όµορφα δεµένο στο κεφάλι και τραβηγµένο λίγο προς τα πάνω ώστε να φαίνεται το µέτωπο. Μοναδική σ αυτό αποτελούσε η παντρεµένη γυναίκα που είχε γιορτή στο σπίτι και µπορούσε να δεχτεί εκείνους που πήγαιναν να της ευχηθούν τα χρόνια πολλά. Ανεµαλλιαρισσα φρεσκολουσµένη και τα µαλλιά ξεβγαλµένα µε ξύδι ανάκατο µε λάδι. Τα µαλλιά έτσι αποκτούσαν µια όµορφη στιλπναδα καθώς ήταν πλεγµένα σε δύο χοντρές πλεξούδες που στεφάνωναν το κεφάλι της. Μέχρι τις αρχές ρου αιώνα µας, οι γυναίκες έδιναν ιδιαίτερη σηµασία στο χτένισµα και στο φτιάξιµο των µαλλιών τους το οποίο ήταν ανάλογο ε την ηλικία και την κοινωνική τάξη. Το ίδιο συνέβη και µε τη αµφίεση της Θηραίας γυναίκας και ιδιαίτερα τη γιορτινή που δεν ήταν τόσο απλή όσο σήµερα. Πολλές πηγές υφάσµατα καταναλώνονταν για να γίνουν µισοφόρια, οι φραµπαλάδες, τα µπούστα, οι κορσέδες και τα µαντήλια, τα οποία οι γυναίκες φρόντιζαν να τα φορούν µε νησιωτικό γούστο και να ξεχωρίζει ελαφρώς η χωρίστρα των µαλλιών πάνω από το µέτωπο. Φτιασίδια και καλλυντικά δε χρησιµοποιούσαν τουλάχιστον οι χωρικές παρά µόνο σκουλαρίκια και πολύ σπάνια χρυσό σταυρό. Οι µεγάλες αρχόντισσες της Σαντορίνης στόλιζαν το κότσο τους µε κτενάκια και κοκάλινες φουρκέτες, τσιµπιδάκια και παραµανάκια. Οι άντρες ντύνονταν µε σκολιανή (εορταστική) του φορεσιά έπρεπε, χειµώνα καλοκαίρι να περιλαµβάνει µια εσωτερική µάλλινη χοντρή φανέλα πλεγµένη στο χέρι. Ως σκοπός είχε το µεν να προφυλάσσει το σώµα από το κρύο το καλοκαίρι να απορροφά τον ιδρώτα. «Ηθη και έθιµα της Σαντορίνης» Λυγνός ηµήτριος Τάξη: Β 2 13/10/2009 Σελίδα 3

4 Θεµελίωση Σπιτιού "Η ευκή µου παιδί µου στα τέσσερα καντούνια του σπιτιού" Την ηµέρα που οι εργάτες έσκαβαν τα θεµέλια για το χτίσιµο του σπιτιού, ο ιδιοκτήτης καλούσε τον παπά να κάνει αγιασµό, οι γονείς έβαζαν την ευχή τους ρίχνοντας νοµίσµατα. Απ αυτό το έθιµο προέρχεται η ευχή που αναφέρεται παραπάνω κι αυτή την ίδια ευχή την ακόµα και σήµερα στα παιδία γα να δείξουν ότι η ευχή των γονιών στηρίζει τα θεµέλια του σπιτιού. Εκτός όµως από τα νοµίσµατα σε κάθε γωνία θεµελίων βάζουν κι ένα βάγινο σταυρό. Αυτούς τους σταυρούς τους φιλάνε στο εικονοστάσι από την Κυριακή των Βαΐων. Μετά τον αγιασµό του σπιτιού η νοικοκυρά θα φέρει µια πιατέλα σησαµόµελο και ο νοικοκύρης ένα µισογάλονο ρακί για να κεραστούν οι καλεσµένοι. Οι Θηραίοι διακρίνονται για την ευσέβεια και τη διατήρηση των θρησκευτικών παραδόσεων που τις συνεχίζουν χωρίς να αφαιρούν στο πέρασµα των χρόνων ούτε ένα γράµµα απ αυτές. Απόδειξη αποτελεί ίσως η ύπαρξη των 300 και πλέων εκκλησιών και εξωκλησιών πάνω στο νησί. Γάµοι Όταν οι νέοι και οι νέες έφταναν στην ηλικία του γάµου, είχαν να αντιµετωπίσουν τα ήθη της που δεν επέτρεπαν ούτε την µετάξι τους συνάντηση, ούτε την επικοινωνία. Η εκλογή του µελλοντικού συζύγου µιας κοπέλας ήταν η δουλειά του αφέντη της µάνας της. Ένα νέος που αντωνιάριζε (φλέρταρε ή αγαπούσε) µια κοπέλα, πήγαινε αυτός ο ίδιος ή οι δικοί του και την ζητούσαν από τους γονείς της. Όταν οι γονείς συµφωνούσαν να συµπεθεριάσουν, έταξε ο καθένας τι θα έδινε στο παιδί του. Εκείνα τα χρόνια, εφόσον είχαν περιουσία, έδιναν το ανάλογο µερίδιο στο παιδί που παντρευόταν, αδιάφορο αν ήταν αγόρι ή κορίτσι. Η συµφωνία γινόταν γραπτώς γύρω από ένα τραπέζι µεζέδες και κατόπιν άρχιζε η προετοιµασία του γάµου. Οι γάµοι στη Σαντορίνη γινόταν συνήθως Κυριακή. Από την Πέµπτη όµως µαζεύονταν όλες οι κοπέλες του χωριού στο σπίτι της νύφης για αν σπάσουν αµύγδαλα και να φτιάξουν κουφέτο. «Ηθη και έθιµα της Σαντορίνης» Λυγνός ηµήτριος Τάξη: Β 2 13/10/2009 Σελίδα 4

5 Την ηµέρα του γάµου, νωρίς το µεσηµέρι, ο πατέρας του γαµπρού, ανεβαίνει στην ταράτσα για να δώσει το σύνθηµα ότι αρχίζει ο γάµος ρίχνοντας µια δυνατή τουφεκιά και ποιο µακριά ο βιολιτζήδες κάνανε πρόβες ενώ µια γυναίκα γύριζε από πόρτα σε πόρτα καλώντας ολόκληρο το χωριό στο γάµο και προσφέροντας σε κάθε σπιτικό τούτες τις τρεις, στερεότυπες λέξεις "κοπιάστε στο γάµο". Το προσκλητήριο αυτό έχει τις ρίζες του πολύ βαθιά στο παρελθόν. εν γινόταν γάµος χωρίς να καλεστεί το χωριό στις χαρές των παιδιών. Η γυναίκα που καλούσε τους χωρικούς ήταν πάντα η ίδια κι αν αυτή δεν µπορούσε τότε τη θέση της την έπαιρνε κάποια άλλη. Η προφορική πρόσκληση "κοπιάστε στο γάµο", δινόταν από τη γυναίκα σε όλους, χωρίς καµία διάκριση αν ήταν πλούσιοι ή φτωχοί, αφεντικά ή διακονιάρηδες. Οι βιολιτζήδες ειδοποιούνταν και παίζοντας τον σκοπό του γάµου προχωρούσαν στα σοκάκια για να σταµατήσουν έξω από το σπίτι του κουµπάρου. Οι καλεσµένοι παίρνουν τον κουµπάρο και τον συνοδεύουν στο σπίτι της κουµπάρας, στη συνέχεια πάνε στο σπίτι του γαµπρού και χωρίς ούτε µία στιγµή να σταµατήσουν τα βιολιά καταλήγουν όλοι µαζί στο σπίτι της νύφης. Ο παπάς του χωριού έπαιρνε µετά το κουµπάρο και µαζί µε τους συγγενείς των µελλόνυµφων πήγαιναν στο πιο κοντινό αµπέλι για να κόψουν τα στέφανα. Όταν έφταναν στην είσοδο του αµπελιού, αν τύχαινε το αµπέλι να είναι σπαρµένο ή ατρύγητο, παραµέριζαν να περάσει ο παπάς και ο κουµπάρος. Αν όχι, έµπαιναν όλοι µέσα. Ο παπάς έκοβε τρία κλαδιά από µία αµπελιά που έκανε άσπρα σταφύλια, τα ευλογούσε και τα ράντιζε µε γλυκό κρασί. Κατόπιν τα έδινε στο κουµπάρο. Το κρασί µε το οποίο ραντίστηκαν τα κλαδιά δεν έπρεπε να γυρίσει στο νυφικό σπίτι και το µπουκάλι έπρεπε να σπάσει. Ο κουµπάρος λοιπόν, πριν φύγουν από το αµπέλι, πετούσε το µπουκάλι ψηλά ώστε να πέσει και να γίνει κοµµάτια. Γύρω από ένα µεγάλο τραπέζι, στρωµένο µε κάτασπρο τραπεζοµάντηλο, κάθονται τα κορίτσια που θα κάνουν το στόλισµα των στεφάνων. Πρώτα περιτυλίγουν τα αµπελόκλαδα µε βαµβάκι, κατόπιν µε κορδέλες και στερεώνουν τέλος τους λεµονανθούς µε χρυσή κλωστή. Αφού τελειώσει το στόλισµα, τα βιολιά δίνουν το σύνθηµα της αναχώρησης για την εκκλησία. Πριν αρχίσει η τελετή του γάµου, ο γαµπρός και η νύφη προσκυνούν τις εικόνες και φιλούν το χέρι των γονιών τους οι οποίοι τους δίνουν την ευχή τους. Μετά την τέλεση του µυστηρίου, αρχίζει η «φέρτα». Το φερτάρισµα είναι ένα πολύ παλιό έθιµο. Πρέπει όλοι καλεσµένοι να φερτάρουν, να ρίξουν δηλαδή στο δίσκο ό,τι έχει καθένας προαίρεση. Η προέλευση αυτού του εθίµου, που πάει πολλούς αιώνες πίσω, είχε σκοπό την οικονοµική ενίσχυση του παπά, επειδή πολλοί ιερείς ήταν πάµπτωχοι. Μόλις οι νεόνυµφοι προβάλουν στη πόρτα της εκκλησίας για να φύγουν, αρχίζουν τα βιολιά και οι αλλεπάλληλες εκρήξεις των βαρελότων που συνεχίζονται σε όλη τη «Ηθη και έθιµα της Σαντορίνης» Λυγνός ηµήτριος Τάξη: Β 2 13/10/2009 Σελίδα 5

Σχετικά έγγραφα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ (Ε1) ΣΤΗΝ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ (Ε1) ΣΤΗΝ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Την ημέρα του γάμου μαζεύονται οι κοπέλες στο σπίτι της νύφης και την ντύνουν. Μετά η μάνα της, της πλένει τα πόδια για να