ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 2009 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΚΙΩΡΗ ΘΕΟΔΩΡΑ Επιβλέπων καθηγητής : Κωνσταντίνος Α. Βακαλφώτης

2 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΚΙΩΡΗ ΘΕΟΔΩΡΑ Σχολή: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Τμήμα: ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.1 Εισαγωγή Λίγα λόγια για το έργο του μετρό Ορολογία Ευθύνες και υποχρεώσεις του εργοδότη Τεχνικός ασφαλείας Ιατρός ασφαλείας 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2.1 Κυκλοφορία στους χώρους εργασίας Διάδρομοι κυκλοφορίας Εργασίες σε οδούς υπό κυκλοφορία Σήματα απαγόρευσης Σήματα υποχρέωσης Εκσκαφές Χειρονακτική διακίνηση φορτίων Χρήση εργαλείων Ηλεκτρικό ρεύμα Χειρισμός μηχανημάτων οχημάτων Ηλεκτροσυγκολλήσεις Θόρυβος Σκυροδετήσεις Πυρασφάλεια Σήματα που αφορούν το πυροσβεστικό υλικό Ατομική προστασία Καθαριότητα &Υγιεινή 44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1 Χρήση κλιμάκων (σκαλών) Κλίμακες τύπου Λ Κλίμακες απλές Χρήση ικριωμάτων (σκαλωσιών) Οδηγίες για την Ασφαλή Ανύψωση Φορτίων Μηχάνημα διάνοιξης Σηράγγων 44 Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο 4.1 Περίπτωση ατυχήματος ΕΚΑΒ Βασικές οδηγίες & συμβουλές για το προσωπικό του. εργοταξίου Σήματα διάσωσης & βοήθειας 61 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο 5.1 Εργατικά ατυχήματα Εργατικό ατύχημα στο εργοτάξιο του Μετρό 64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο 6.1 Βιβλιογραφία 65 Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

5 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ασφάλεια στην εργασία αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς κοινωνικής πολιτικής. Μέχρι σήμερα έχει εκπονηθεί σημαντικό νομοθετικό έργο το οποίο έχει ως αποτέλεσμα ένα υψηλό επίπεδο προτύπων υγείας και ασφάλειας. Η βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους της εργασίας πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα όχι μόνο λόγω της σημασίας της για την ανθρώπινη ζωή, αλλά και της σημασίας που έχει στη μείωση του οικονομικού και κοινωνικού κόστους των επαγγελματικών ασθενειών και ατυχημάτων. Παρ όλα αυτά, πολλά υπολείπονται να γίνουν προκειμένου η προώθηση της υγείας και της ασφάλειας να προαχθεί σε βασική προτεραιότητα σε κάθε τεχνικό έργο. Το να εξασφαλίζεται ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον, το να μεριμνά για την υγεία, την ασφάλεια, την ενημέρωση, την κατάρτιση των εργαζομένων σε αυτό, να σέβεται το φυσικό περιβάλλον είναι ένα μέρος από τον κοινωνικό του ρόλο. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες των κατά τόπους αρμοδίων υπηρεσιών και το πολύ καλό θεσμικό πλαίσιο, η κατάσταση στα θέματα υγιεινής και ασφάλειας χωλαίνει σε σημαντικό βαθμό. Σε αυτό το σημείο βέβαια κρίνεται αναγκαίος ο διαχωρισμός των τεχνικών έργων. Από την μία πλευρά, υπάρχουν τα μεγάλα τεχνικά έργα, των οποίων οι κύριοι των έργων εδώ και αρκετά χρόνια έχουν ενσωματώσει στη λειτουργία τους τις απαιτήσεις του νόμου ή ακόμα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης επαγγελματικού κινδύνου. Από την άλλη πλευρά, η μεγάλη πλειοψηφία των μικρομεσαίων και μικρών τεχνικών έργων, παραβλέπονται σχεδόν όλα τα μέτρα ασφαλείας έχοντας ως πρόφαση οι κύριοι των έργων είτε το οικονομικό όφελος είτε την καταγωγή του εργατικού δυναμικού. Ένα επίσης από τα σημαντικότερα προβλήματα στα μικρά τεχνικά έργα είναι ότι τα καθήκοντα του Τεχνικού Ασφαλείας αναθέτονται, τις περισσότερες φορές, σε Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

6 έναν από τους εργαζόμενους. Οι εργαζόμενοι αυτοί αντιμετωπίζουν συνήθως 4 βασικά προβλήματα: αναγκάζονται να εκτελούν μια επιπλέον εργασία για την οποία σχεδόν ποτέ δεν πληρώνονται συμπληρωματικά, συμπιέζουν τις σχετικές με τα καθήκοντα ΤΑ εργασίες τους λόγω πίεσης χρόνου από τις άλλες λειτουργίες τους, δεν έχουν την απαραίτητη ανεξαρτησία (όσο και αν θεωρητικά η εργασιακή τους σχέση προστατεύεται) ώστε να προβαίνουν σε καταγεγραμμένες υποδείξεις οι οποίες μπορεί να έχουν σημαντικό οικονομικό κόστος για τον εργοδότη, είναι «εθισμένοι» σε μια εικόνα της επιχείρησης και σε μεθοδολογίες εργασίας με αποτέλεσμα πολλές φορές να μη μπορούν διακρίνουν κάποιο κίνδυνο. Η άλλη σημαντική παράμετρος του ζητήματος είναι ο ανθρώπινος παράγοντας από την πλευρά των εργαζομένων. Τα σημαντικότερα προβλήματα από αυτή την άποψη είναι η μη χρήση των Μέσων Ατομικής Προστασίας (μάσκες, κράνη, γυαλιά κλπ) και η παρέκκλιση από οδηγίες εργασίας για λόγους ευκολίας και ταχύτητας ή ακόμα και από λανθασμένη εκτίμηση των δυνατοτήτων τους. Σημαντικό πρόβλημα επίσης είναι και το φαινόμενο, που παρουσιάζεται έντονα στις μέρες μας, της σύνθεσης των συνεργείων κατά μεγάλο ποσοστό από αλλοδαπούς και παλιννοστούντες, οι οποίοι δεν γνωρίζουν καλά ή πολλές φορές δεν γνωρίζουν καθόλου την γλώσσα και την τεχνική των οικοδομικών εργασιών και ως εκ τούτου δημιουργούνται προβλήματα επικοινωνίας που αυξάνουν την επικινδυνότητα και την πιθανότητα ατυχήματος. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

7 Εικόνα 1.1 Σε κοπή πλάκα στον 4 ο όροφο τα ατοπήματα είναι πολλά. Μόνο ένας εργάτης φέρει ωτοασπίδες και μάσκα ενώ ο βοηθός του βρίσκεται στο χείλος της πλάκας μη φέροντας κατάλληλο εξοπλισμό έχοντας ως άμεσο κίνδυνο την πτώση. Ο τρίτος εργάτης δεν φορά ρούχα από την μέση και πάνω πολλαπλασιάζοντας τους κινδύνους ηλίασης και εγκαυμάτων. Τέτοιου είδους φαινόμενα απαντώνται σε μικρά τεχνικά έργα. Εικόνα 1.2 Τα δύο πίσω στηρίγματα εφάπτονται του επιπέδου η μπροστινή στήριξη δεν κάνει καλή επαφή καθιστώντας έτσι επικίνδυνη την ολική ευστάθεια της σκαλωσιάς. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

8 Εικόνα 1.3 Ο εργάτης δεν φέρει προστατευτικό εξοπλισμό ενώ ταυτόχρονα ακροβατεί πάνω στο ένα και μοναδικό μαδέρι μιας σκαλωσιάς που ούτε κουπαστή ούτε παράλληλη σανίδα στο μεσοδιάστημα ούτε σοβατεπί έχει. Η έκθεση των εργαζομένων σε επαγγελματικούς κινδύνους κατά την διάρκεια της εργασία τους, είναι δυνατόν να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ασφάλεια και την υγεία τους. Ο κάθε εργαζόμενος έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί σωστά τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό που έχει στην διάθεση του, να εφαρμόζει τους κανόνες υγιεινής και να φροντίζει για την ασφάλεια και την υγεία του καθώς και για την ασφάλεια και υγεία των άλλων ατόμων που πιθανόν να επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλήψεις του κατά την εργασία. Η παρακολούθηση σχετικών σεμιναρίων ή άλλων επιμορφωτικών προγραμμάτων σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας διευκολύνει την προσαρμογή των εργαζομένων στον χώρο εργασίας. Μία διαδικασία που συνήθως παίρνει χρόνο γιατί απαιτεί τη διαμόρφωση μιας συνολικής κουλτούρας σχετικά με την ασφάλεια και την υγιεινή, η οποία ξεκινά από την ιδιοκτησία και τη διοίκηση και φτάνει μέχρι τον τελευταίο εργαζόμενο. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

9 1.2 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ Επιτακτική ανάγκη για την πόλη της Θεσσαλονίκης και για την επίλυση σημαντικού μέρους των κυκλοφοριακών της προβλημάτων κρίθηκε η δημιουργία του Μετρό. Έπειτα από χρόνιες συζητήσεις, διαπραγματεύσεις και πολυάριθμες αντιδράσεις οι εργασίες κατασκευής του μετρό ως δημόσιο έργο ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2006 με την τοποθέτηση του εργοταξίου στον νέο σιδηροδρομικό σταθμό. Η κατασκευή του έργου περιλαμβάνει 2 φάσεις. Στην πρώτη φάση του Μετρό Θεσσαλονίκης προβλέπεται η κατασκευή δύο επεκτάσεων μία Βορειοδυτικά προς Σταυρούπολη και μια Νοτιοανατολικά προς Καλαμαριά μήκους 9,6 km με 13 σταθμούς και το αμαξοστάσιο εκτάσεως τμ στην περιοχή της Πυλαίας. Στην δεύτερη φάση των επεκτάσεων, θα ενταχθούν και άλλες περιοχές της πόλης (π.χ. προς Αεροδρόμιο και Κορδελιό) προκειμένου σταδιακά να δημιουργηθεί ένα πλήρες δίκτυο που θα εξυπηρετεί ολοένα και περισσότερους κατοίκους. Το μετρό θα είναι παρόμοιο με το Μετρό της Κοπεγχάγης. Θα αποτελείται από 2 ανεξάρτητες σήραγγες μονής τροχιάς, στις οποίες θα κινούνται 18 υπέραυτόματοι συρμοί τελευταίας τεχνολογίας χωρίς οδηγό αλλά με συνοδό. Οι δύο σήραγγες θα κατασκευαστούν από δύο «μετροπόντικες» τους επονομαζόμενους Κωστίκα και Γιωρίκα. Η κατασκευή των δύο ανεξάρτητων σηράγγων μονής τροχιάς του Μετρό Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί σε βάθος 16 έως 31 μ. Η σημαντική διαφορά με του μετρό της Αθήνας είναι, πέραν των μονών σηράγγων, το σύστημα θυρών επί των αποβάθρων κάθε σταθμού για την καλύτερη εξυπηρέτηση και την μέγιστη ασφάλεια του επιβατικού κοινού. 1.3 ΟΡΟΛΟΓΙΑ Εργαζόμενος: Κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ασκούμενων και των μαθητευόμενων, εκτός από το οικιακό υπηρετικό προσωπικό. Εργοδότης: Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο συνδέεται µε σχέση εργασίας µε τον εργαζόμενο και έχει την ευθύνη για την επιχείρηση ή/και την εγκατάσταση. Προσωρινό ή κινητό εργοτάξιο : Κάθε εργοτάξιο, όπου πραγματοποιούνται εργασίες οικοδομικές ή και πολιτικού μηχανικού και γενικά όπου εκτελείται τεχνικό έργο. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

10 Τεχνικό έργο : Κάθε οικοδομική ή άλλη εργοταξιακή κατασκευή ορισμένης χρονικής διάρκειας, όπως ανέγερση, προσθήκη, επισκευή, καθαίρεση και ηλεκτρολογική εγκατάσταση. Εξοπλισμός ή μέσο ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) : Κάθε εξοπλισμός ή μέσο, που ο εργαζόμενος πρέπει να φορά ή να φέρει κατά την εργασία, για να προστατεύεται από έναν ή περισσότερους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του καθώς και κάθε συμπλήρωμα ή εξάρτημα του εξοπλισμού που εξυπηρετεί αυτό το σκοπό. Μέτρα ασφαλείας : Όλα τα μέτρα που αφορούν σε τεχνικά έργα και προβλέπονται από τις διατάξεις που ισχύουν εκάστοτε για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας. 1.4 ΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Ο εργοδότης έχει την ευθύνη για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στην επιχείρηση του (Ν. 1568/85, οδηγία 89/391/ΕΟΚ). Σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα ανεξάρτητα του κλάδου οικονομικής δραστηριότητας ο εργοδότης έχει υποχρέωση: Να λαμβάνει κάθε μέτρο που απαιτείται ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι και οι τρίτοι που παρευρίσκονται της τόπους εργασίας, από κάθε κίνδυνο που μπορεί να απειλήσει την υγεία ή τη σωματική της ακεραιότητα. Να εφαρμόζει κάθε υπόδειξη των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας και γενικά να διευκολύνει το έργο της μέσα στην επιχείρηση. Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Να διασφαλίζει την προληπτική και περιοδική επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων εξειδικευμένα, με βάση της κάθε φορά επαγγελματικούς κινδύνους της οποίους εκτίθενται. Να παίρνει συλλογικά μέτρα προστασίας των εργαζομένων για την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

11 Να ενημερώνει της εργαζόμενους για τους επαγγελματικούς κινδύνους από την εργασία της και για τη νομοθεσία που ισχύει σχετικά με την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας και για τον τρόπο εφαρμογής της στην επιχείρηση. Να καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση. Να παρέχει τα αναγκαία μέσα για την εφαρμογή των παραπάνω σκοπών. Να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων στο οποίο να καταχωρούνται τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος. 1.5 ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο Τεχνικός Ασφαλείας παρέχει στον εργοδότη γραπτές ή προφορικές υποδείξεις και συμβουλές σχετικά με θέματα υγιεινής και ασφάλειας και πρόληψης εργατικών ατυχημάτων. Οι γραπτές υποδείξεις καταχωρούνται στο ειδικό βιβλίο και ο εργοδότης λαμβάνει γνώση ενυπόγραφα αυτών των υποδείξεων. Ειδικότερα ο Τεχνικός ασφαλείας: Συμβουλεύει όσον αφορά τον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της εργασίας, την προμήθεια εξοπλισμού, την επιλογή και τον έλεγχο μέσων ατομικής προστασίας, την διαμόρφωση του περιβάλλοντος και των θέσεων εργασίας και γενικά για την οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας. Ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των τεχνικών μέσων προ λειτουργίας και τις παραγωγικές διαδικασίες και τις μεθόδους εργασίας προ εφαρμογής Επιβλέπει τις συνθήκες εργασίας και την εφαρμογή των μέτρων ασφαλείας και πρόληψης ατυχημάτων με τακτικές επιθεωρήσεις των θέσεων εργασίας, ενώ ταυτόχρονα αναφέρει στον εργοδότη τυχόν παραλήψεις, ερευνά τα αίτια των ατυχημάτων, εποπτεύει τις ασκήσεις πυρασφάλειας και συναγερμού, ενημερώνει τους εργαζομένους για τον επαγγελματικό κίνδυνο και συμμετέχει στην κατάρτιση και εφαρμογή των προγραμμάτων εκπαίδευσης. Τις γραπτές υποδείξεις ο τεχνικός ασφάλειας καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο τηw επιχείρησης, το οποίο σελιδοποιείται και θεωρείται από την επιθεώρηση εργασίας. Ο Τεχνικός Ασφαλείας έχει υποχρέωση να τηρεί το επιχειρησιακό απόρρητο. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

12 1.6 ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι επιχειρήσεις που απασχολούν κατά ετήσιο μέσο όρο πάνω από 50 εργαζόμενους (Π.Δ. 17/1996) έχουν υποχρέωση να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες Γιατρού Εργασίας (ΓΕ). Ο ΓΕ παρέχει στον εργοδότη γραπτές ή προφορικές υποδείξεις και συμβουλές σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Οι γραπτές υποδείξεις καταχωρούνται στο ειδικό βιβλίο και ο εργοδότης λαμβάνει γνώση ενυπόγραφα αυτών των υποδείξεων. Ειδικότερα ο ΓΕ: Συμβουλεύει όσον αφορά τις παραγωγικές διαδικασίες, την κατασκευή και συντήρηση εγκαταστάσεων, την λήψη μέτρων προστασίας, την διευθέτηση και διαμόρφωση του περιβάλλοντος και των θέσεων εργασίας καθώς και την οργάνωση υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθειών, σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Προβαίνει σε ιατρικό έλεγχο της υγείας των εργαζομένων κατά την πρόσληψή τους και σε περιοδικό ιατρικό έλεγχο κατά τις αλλαγές θέσεων εργασίας ή ανάλογα με τις απαιτήσεις του αρμόδιου επιθεωρητή εργασίας. Βάσει των ελέγχων και των ιατρικών εξετάσεων που διενεργεί εκτιμά την καταλληλότητα των εργαζομένων για τη συγκεκριμένη εργασία και εκδίδει βεβαιώσεις, τις οποίες κοινοποιεί στον εργοδότη. Επιβλέπει τις συνθήκες εργασίας και την εφαρμογή των μέτρων ασφαλείας και πρόληψης ατυχημάτων με τακτικές επιθεωρήσεις των θέσεων εργασίας, αναφορά στον εργοδότη για τυχόν παραλήψεις, με έρευνα των αιτίων των ασθενειών, ενημέρωση των εργαζομένων για τους κινδύνους της εργασίας τους και τους τρόπους πρόληψης και εκπαιδεύει ομάδα εργαζομένων στην παροχή πρώτων βοηθειών. Παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περίπτωση ατυχήματος ή αιφνίδιας νόσου. Εκτελεί προγράμματα εμβολιασμού των εργαζομένων με εντολή της αρμόδιας διεύθυνσης υγιεινής της νομαρχίας, όπου εδρεύει η επιχείρηση. Ο ΓΕ έχει υποχρέωση να τηρεί το ιατρικό και επιχειρησιακό απόρρητο. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

13 2 ο ΚΑΦΑΛΑΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟ 2.1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι οδοί κυκλοφορίας, στις οποίες περιλαμβάνονται τα κλιμακοστάσια, οι σταθερές κλίμακες, οι αποβάθρες και οι ράμπες φόρτωσης, πρέπει να υπολογίζονται, να τοποθετούνται, να διευθετούνται και να κατασκευάζονται έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούνται με ευκολία, πλήρη ασφάλεια και σύμφωνα µε τον προορισμό τους, χωρίς οι εργαζόμενοι που απασχολούνται κοντά σε αυτές να διατρέχουν οιονδήποτε κίνδυνο. O υπολογισμός των διαστάσεων των οδών κυκλοφορίας προσώπων ή και εμπορευμάτων, περιλαμβανομένων και εκείνων όπου πραγματοποιούνται φορτώσεις και εκφορτώσεις, πρέπει να γίνεται µε βάση τον αναμενόμενο αριθμό χρηστών και το είδος της δραστηριότητας. Επιπλέον εάν από τις οδούς κυκλοφορίας διέρχονται μεταφορικά μέσα, πρέπει να προβλέπεται επαρκής απόσταση ασφάλειας ή αποτελεσματικά μέσα προστασίας για τους άλλους χρήστες. Οι οδοί αυτοί πρέπει να επισημαίνονται ευκρινώς, να ελέγχονται και να συντηρούνται τακτικά. Για την ομαλή κυκλοφορία στους χώρους εργασίας : Επιβάλλεται η χρήση των προβλεπόμενων μέτρων προσβάσεως ή εξόδου κατά την προσέλευση ή την αποχώρησή από την εργασία. Απαγορεύεται η κυκλοφορία ασκόπως εντός του εργοταξίου. Η κυκλοφορία επιτρέπεται μόνο στους προβλεπόμενους ασφαλείς διαδρόμους, να μην γίνεται κυκλοφορία σε χώρους εγκαταστάσεως και λειτουργίας η κυκλοφορίας μηχανημάτων. Απαγορεύεται η μεταφορά των εργαζομένων με οχήματα, μηχανήματα και γενικά σε οποιαδήποτε μηχάνημα που δεν έχει κατασκευαστεί για τη μεταφορά ανθρώπων. Οι διάδρομοι κυκλοφορίας, τα κλιμακοστάσια, οι σκαλωσιές θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερες από εμπόδια και διάφορα υλικά. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

14 Ο εργάτης πριν από κάθε οπισθοχωρήσει οφείλει να ελέγχει το χώρο πίσω του.. Ο εργαζόμενος απαγορεύεται να παραμένει μεταξύ δυο οχημάτων ή πίσω από όχημα που έχει σταματήσει προσωρινά. Επιβάλλεται ο έλεγχος για διερχόμενα οχήματα ή μηχανήματα. Κατά την οδήγηση των οχημάτων και μηχανευμάτων δεν υπερβαίνονται τα όρια ταχύτητας του εργοταξίου και δεν γίνονται επικίνδυνοι ελιγμοί κατά την οδήγηση. 2.2 ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Η χρήση των διαδρόμων κυκλοφορίας είναι επιτακτική τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους διερχόμενους πεζούς, ειδικά όταν τα έργα λαμβάνουν χώρα σε κατοικημένες περιοχές και πολυσύχναστους δρόμος, όπως τα έργα του Μετρό στον δρόμο της Εγνατίας. Εκτενέστατη η χρήση τους, ειδικά τον πρώτο καιρό του έργου, όταν τα έργα εκσκαφών είχαν απλωθεί κατά μήκος της χάραξης του Μετρό για γεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες (συνολικά 350 γεωτρήσεις) καθώς και για παρακάμψεις δικτύων κοινής ωφέλειας. Έχοντας διχοτομηθεί τα πεζοδρόμια οι διάδρομοι κυκλοφορίας καθιστούσαν εφικτή την κυκλοφορία των πεζών και των εργαζομένων. Στους διαδρόμους κυκλοφορίας θα πρέπει: Να διατηρούνται οι διάδρομοι κυκλοφορίας καθαροί από μπάζα, διάφορα αντικείμενα και άλλα εμπόδια. Να χρησιμοποιούνται διάδρομοι με ελάχιστο πλάτος 60 εκατοστά. Εικόνα 2.1 Για τις ανάγκες του έργου το πεζοδρόμιο έχει καταστραφεί και την θέση του πήρε ο διάδρομος για τον οποίο έχουν ληφθεί μέτρα αντιστήριξης αλλά και κατάλληλα μέτρα περίφραξης για την ασφαλή διέλευση των πεζών. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

15 Να χρησιμοποιούνται υπερυψωμένες θέσεις εργασίας και διάδρομοι που έχουν πλευρική προστασία κατά της πτώσης (κουπαστή σε ύψος ενός μέτρου, ενδιάμεση ράβδο και σοβατεπί). Εικόνα 2.2 Ο διάδρομος στην εικόνα είναι μεγαλύτερος των 60 cm με κουπαστή και ενδιάμεση ράβδο, ενώ το δάπεδο δεν φέρει κενά κατά την ένωση των μαδεριών. Να κατασκευάζονται και να χρησιμοποιούνται κεκλιμένες διαβάσεις με μικρή κλίση και αντιολισθητική προστασία (εγκάρσια πηχάκια ή κατάλληλη επίστρωση). Να μη δημιουργούνται αυτοσχέδιες επικίνδυνες κατασκευές για διέλευση και πρόσβαση, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε ατύχημα. 2.3 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΕ ΟΔΟΥΣ ΥΠΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Κατά την εργασία σε οδούς υπό κυκλοφορία θα πρέπει : Ο χώρος να είναι κατάλληλα περιφραγμένος Εικόνα 2.3 Εργοτάξιο επί της Βενιζέλου. Οι χώροι των εργοταξίων είναι πλήρως περιφραγμένοι και όλοι φέρουν την κατάλληλη σήμανση αναφερόμενη τόσο σε εργατικό δυναμικό όσο και σε τρίτους. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

16 Εικόνα 2.4 Ο χώρος του εργοταξίου είναι περιφραγμένος ώστε να μην υπάρχει πρόσβαση στους μη εργαζόμενους εν τω χώρο αλλά ταυτόχρονα έχει μεριμνηθεί και δεύτερη περίφραξη ώστε οι πεζοί να μην κινδυνεύουν από τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Να γίνει τοποθέτηση πινακίδων σήμανσης και εξασφάλιση της μη ανατροπής αυτών. Επίσης θα πρέπει να ελέγχονται και να συντηρούνται περιοδικά οι τοποθετημένες πινακίδες (σήκωμα όσων έχουν ανατραπεί, καθάρισμα των λασπωμένων κλπ.), ενώ θα πρέπει να γίνεται εγκαίρως η αποξήλωση τους μετά το πέρας τον εργασιών. Εικόνα 2.5 Εδώ η τοποθέτηση της πινακίδας καλό θα ήταν να βρίσκεται πριν το δένδρο γιατί όταν αυτό ανθίσει οι οδηγοί δεν θα μπορούν να την δουν έγκαιρα. Εικόνα 2.6 Οι πινακίδες που δεν χρησιμοποιούνται προς στιγμή λόγο των έργων του μετρό στους δρόμους καλύπτονται ώστε να μην δημιουργούν πρόβλημα στην διεξαγωγή της κυκλοφορίας. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

17 Να διατηρείται καθαρός ο χώρος εργασίας και ο δρόμος. Να αποφεύγεται η άσκοπη κυκλοφορία σε δρόμους με συχνή κυκλοφορία οχημάτων και μηχανημάτων και πάντα να ελέγχονται και οι δύο κατευθύνσεις του δρόμου σε πιθανή διέλευση του. Να πραγματοποιείται η εργασία πάντα εντός της περιφράξεως του έργου. Οι εργαζόμενοι να φορούν το φωσφορίζον γιλέκο συνεχώς. Εικόνα 2.7 Οι εργαζόμενοι, εντός οι εκτός του εργοταξίου, κατά την διάρκεια της εργασίας τους είναι υποχρεωμένοι να φορούν το φωσφορίζον γιλέκο. Τοπογράφοι μετρούν πιθανές κλίσεις του εδάφους κατά την λειτουργία του μετροπόντικα έξω από τον κεντρικό σταθμό του ΟΣΕ. Όταν οι εργασίες λαμβάνουν χώρα σε δρόμους γίνεται αναγκαία η αναπροσαρμογή τους με βάσει τις ανάγκες των εργοταξίων. Ανάλογα με την χρήση τους διακρίνονται έξι ζώνες περιοχών έργων Βέβαια σε αρκετές περιπτώσεις ορισμένες από τις ζώνες μπορεί να ταυτίζονται με άλλες (ή να παραλείπονται) : 1) Ζώνη προειδοποίησης, η οποία προετοιμάζει τους οδηγούς για τις επερχόμενες αλλαγές των συνθηκών κυκλοφορίας. Η ζώνη φέρει προειδοποιητικές πινακίδες, χωρίς όμως να περιλαμβάνει αλλαγές στη γεωμετρία της οδού. 2) Ζώνη συναρμογής εισόδου, η οποία μεταβάλλει την γεωμετρία της οδού. 3) Μεταβατική ζώνη εισόδου, η οποία ουσιαστικά περιέρχεται στην προηγούμενη και υλοποιείται για την προστασία των εργαζομένων. 4) Ζώνη έργων, όπου η κυκλοφορία διενεργείται παραπλεύρως των έργων. 5) Ζώνη συναρμογής εξόδου, στην οποία γίνεται η μετάβαση από την εργοταξιακή διατομή στην κανονική. 6) Ζώνη αποκατάστασης κυκλοφορίας, στην οποία ενώ έχει αποκατασταθεί διατομή γίνεται πληροφόρηση για το τέλος των εργασιών. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

18 2.3.1 Σήματα Απαγόρευσης Απαγορεύεται η είσοδος Απαγορεύεται η διέλευση Απαγορεύεται η στους μη έχοντες ειδική στα οχήματα διακίνησης κατάσβεση με νερό άδεια φορτίων Απαγορεύεται Μη πόσιμο νερό Μην αγγίζετε Απαγορεύεται το η διέλευση πεζών κάπνισμα Σήματα Υποχρέωσης Υποχρεωτική χρήση Υποχρεωτική χρήση Υποχρεωτική χρήση προστατευτικής μάσκας προστατευτικού κράνους προστατευτικών γυαλιών Υποχρεωτική Υποχρεωτική Υποχρεωτική Υποχρεωτική Ατομική προστασία χρήση μποτών χρήση προστασίας χρήση γαντιών Έναντι πτώσεων ασφαλείας ακοής ασφαλείας 2.4 ΕΚΣΚΑΦΕΣ Στα περισσότερα τεχνικά έργα απαιτούνται εργασίες εκσκαφής. Η κατάρτιση όσων εμπλέκονται με τις εκσκαφές είναι αναγκαία τόσο για τις βασικές τεχνικές αρχές όσο και για τις νομικές πτυχές της Ελληνικής νομοθεσίας.. Οι εκσκαφές πρέπει Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

19 να προγραμματίζονται, διευθύνονται, εποπτεύονται και να εκτελούνται με τρόπο που να αποφεύγονται ατυχήματα. Οι συνδεόμενοι κίνδυνοι με τις εργασίες εκσκαφών είναι σημαντικοί, αρκεί να σημειωθεί ότι η υποχώρηση ενός μόνον κυβικού μέτρου εδάφους αντιστοιχεί περίπου σε 1,2-1,5 τόνους βάρος. Πριν την εκσκαφή απαιτείται έρευνα του εδάφους και έρευνα για την ύπαρξη υπογείων δικτύων. Φρόνιμο είναι να μην πλησιάζονται τα υπόγεια δίκτυα όταν δε είναι γνωστό αν αυτά είναι απενεργοποιημένα. Εικόνα 2.8 Τα ανθρώπινα λάθη είναι αναπόφευκτα και για αυτό εκτός από το απαιτούμενο κάγκελο γύρω από το όρυγμα στο εργοτάξιο του ΟΣΕ προστέθηκε κει εξτρά σοβατεπί για την ακόμα πιο ασφαλή διεξαγωγή των εργασιών. Εικόνα 2.9 Οι εργάτες είναι σωστά ενδεδυμένοι με τα κράνη και τα φωσφορίζον γιλέκα. Η απαιτούμενη περίφραξη δεν υπάρχει αλλά επειδή το όρυγμα δεν είναι μεγάλης εμβέλειας δεν κρίθηκε απαραίτητη. Παρόλα αυτά καλό θα είναι η περίφραξη να λαμβάνεται για κάθε είδους εκσκαφή. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

20 Εικόνα 2.10 Η εκσκαφή γίνεται με μηχανήματα αλλά όταν αυτό δεν είναι εφικτό οι εργάτες με φτυάρια εκτελούν την εργασία γεμίζοντας τους σάκους με χώμα και οι γερανοί τους βγάζουν στην επιφάνεια. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην περίφραξη που τηρούνται με ακρίβεια τα μέτρα προστασίας κατά την διάρκεια των εργασιών εκσκαφής. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα Απαγορεύεται η εργασία στο πόδι του πρανούς βαθιών εκσκαφών, αν δεν ληφθούν ειδικά μέτρα. Η περίφραξη των εκσκαφών πρέπει να γίνεται σε κατάλληλη απόσταση από το χείλος του πρανούς. Απαγορεύονται αποθέσεις υλικών και εργαλείων σε απόσταση μικρότερη των 60 cm από το χείλος του πρανούς. Έξοδοι από τις εκσκαφές (πχ σκάλες), πρέπει να υπάρχουν σε αποστάσεις μικρότερες των 24 m μεταξύ τους. Ο φωτισμός και ο αερισμός βαθέων τάφρων πρέπει να ελέγχεται. Εφόσον ο φυσικός φωτισμός δεν επαρκεί για τις εργασίες, τότε χρησιμοποίησε προβολείς. ενδεδειγμένους Απαιτείται έλεγχος των εκσκαφών μετά από κάθε βροχόπτωση. Απαγορεύεται η εργασία σε τάφρους όταν έχουν πλημμυρίσει. Σε περίπτωση βροχής, θα πρέπει πρώτα να αδειάσει από το νερό, πριν την επανέναρξη των εργασιών. Επιβάλλεται πρόβλεψη απορροής των όμβριων υδάτων. Απαιτείται αντιστήριξη όλων των καθέτων στοιχείων ή μετάθεσή τους, όπου κινδυνεύουν από την εκσκαφή. Απαιτείται ασφαλής γεφύρωση τάφρων για τη διέλευση οχημάτων και πεζών. Απαγορεύεται η υποσκαφή μηχανημάτων

21 Να αποφεύγονται οι εργασίες όταν οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς. Να χρησιμοποιούνται οι προβλεπόμενες προσβάσεις. Η αντιστήριξη πρέπει (αν απαιτείται) να τοποθετείται έγκαιρα. Οι εκσκαφές πρέπει να περιφράσσονται κατάλληλα και πλήρως. Εικόνα 2.11 Ο εργάτης πάνω βρίσκεται πίσω από την περίφραση ενώ στο όρυγμα έχουν τοποθετηθεί αγγύρια για την αποφυγή κατολίσθησης. Οι σωλήνες που διακρίνονται στη βάση του ορύγματος είναι για αποστράγγισή του από τα πιθανά όμβρια ύδατα. 2.5 ΧΕΙΡΟΝΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΦΟΡΤΙΩΝ Στα εργοτάξια, ως επί το πλείστον, η ανύψωση και η μεταφορά φορτίων πραγματοποιείται με τη χρήση μηχανικών μέσων όπως παραδείγματος χάριν γερανοί και βαρούλκα. Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις όπου η ανύψωση και η μεταφορά φορτίων γίνονται χειρωνακτικά. Οι χειρωνακτικές εργασίες (ανύψωση, μεταφορά, έλξη, ώθηση ή απόθεση φορτίων), συνήθως έχουν αρνητικές συνέπειες στην φυσική κατάσταση των εργαζομένων. Κόπωση, καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης, ατυχήματα, καθυστέρηση της παραγωγής, είναι οι πιο συνήθεις συνέπειες που εντοπίζονται. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

22 Συνέπειες οι οποίες μπορούν αν όχι να αποφευχθούν σίγουρα να μειωθούν στο ελάχιστο ακολουθώντας τις σωστές οδηγίες χειρονακτικής διακίνησης φορτίου. Η διακίνηση φορτίων με μηχανικά μέσα πρέπει να προτιμάται σε σχέση με την χειρωνακτική διακίνηση φορτίων, όπου είναι εφικτή. Ενώ θα πρέπει να τηρούνται οι βασικοί κανόνες που διέπουν την ασφαλή λειτουργία και χρήση των μηχανικών μέσων (συσκευές ανύψωσης, οχήματα, χωματουργικά μηχανήματα κτλ). Η χειρωνακτική διακίνηση φορτίων είναι από τις συχνότερες αιτίες πρόκλησης ατυχημάτων και βλάβης της υγείας. Κατά την διεκπεραίωση τέτοιου είδος εργασιών : Οι εργάτες πρέπει να χρησιμοποιούν φόρμα εργασίας χωρίς ελεύθερα άκρα που μπορεί να σκαλώσουν κάπου την ώρα της μεταφοράς καθώς επίσης γάντια εργασίας και υποδήματα ασφαλείας με μεταλλική προστασία δακτύλων και αντιολισθητική σόλα. Ελέγχεται το φορτίο (βάρος, κάντρο βάρους, όγκος, σχήμα, λαβές, σύσταση) και αποφεύγεται η χειρωνακτική διακίνησή του όταν αυτό υπερβαίνει τα 25 κιλά. Εικόνα 2.12 Οι εργάτες φορώντας γάντια ετοιμάζουν τα σίδερα που θα φορτώσουν στον γερανό. Με το κόκκινο κράνος είναι ο αρμόδιος για την σωστή τοποθέτηση και έπειτα δέσιμο των σιδήρων. Οποιοδήποτε λάθος μπορεί να αποβεί μοιραίο. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

23 Διακόπτεται η διακίνηση αν ο εργάτης αισθανθεί κουρασμένος. Όταν το φορτίο είναι βαρύ η εργασία πραγματοποιείτε από περισσοτέρους του ενός ατόμου. Η χειρωνακτική μεταφορά φορτίων κρύβει πολλούς κινδύνους. Οι διαδρομές πρέπει να ελέγχονται, πριν τη μεταφορά, για τυχόν ύπαρξη εμποδίων και ο φωτισμός να είναι επαρκής. Αν ένα φορτίο μεταφέρεται από περισσότερα από ένα άτομα, πρέπει να συντονίζονται οι κινήσεις τους. Αν τα άτομα είναι περισσότερα από τρία, πρέπει να διατάσσονται καθ ύψος. Το ψηλότερο από αυτά τοποθετείται είτε στην αρχή είτε στο τέλος Εικόνα 2.13 Στην πάνω εικόνα ο εργάτης φορτώνει στο μηχάνημα τον σάκο με τα άχρηστα υλικά. Στην κάτω το μηχάνημα είναι αυτό που φροντίζει για το άδειασμα του σάκου, ο εργάτης το μόνο που θα κάνει είναι να ανοίξει το σάκο από την κάτω πλευρά όπως φαίνεται στην εικόνα δίπλα. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

24 2.6 ΧΡΗΣΗ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ Στους χώρους των εργοταξίων η οργάνωση και η σωστή χρήση των εργαλείων είναι ευθύνη και υποχρέωση των ίδιων των εργαζομένων. Είναι γνωστό ότι για τα ατυχήματα δεν ευθύνονται πάντα τα εργαλεία, αλλά και αυτοί που τα χρησιμοποιούν. Σύμφωνα λοιπόν με την σωστή χρήση των εργαλείων θα πρέπει : Να φυλάγονται τα εργαλεία σε ασφαλείς θέσεις. Να μην εγκαταλείπονται στο έδαφος ή στο δάπεδο εργασίας κοφτερά ή αιχμηρά αντικείμενα (καρφιά, φτυάρια, αξίνες κλπ.) Να μην τοποθετούνται στις τσέπες εργαλεία ή άλλα αντικείμενα με οξεία κόψη ή αιχμή. Πρέπει να μπαίνουν σε ειδικούς σάκους-κιβώτια. Να τοποθετούνται τα εργαλεία και τα διάφορα υλικά μέσα σε σακίδια ή ειδική ζώνη μεταφοράς όταν οι εργασίες πραγματοποιούνται σε κλίμακες και ικριώματα. Να χρησιμοποιούνται εργαλεία που είναι σε καλή κατάσταση. Να χρησιμοποιούνται πάντα σωστά τα κατάλληλα εργαλεία για την κάθε εργασία. Μετά το πέρας την κάθε εργασίας θα πρέπει να καθαρίζονται και να τοποθετούνται τα εργαλεία στην αρχική τους θέση. Εικόνα 2.14 Τα εργαλεία φυλάσσονται σε θέση ασφαλή σε όλο το εργοτάξιο. Εδώ για τους σωλήνες έχει ληφθεί μέτρο αντιστήριξης για αποφυγή κύλισης. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

25 2.7 ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕΥΜΑ Μεγάλης σοβαρότητας κινδύνους παρουσιάζει το ηλεκτρικό ρεύμα, ιδιαίτερα στα εργοτάξια τεχνικών έργων, όπου οι εγκαταστάσεις είναι προσωρινές, βρίσκονται κατά κανόνα στην ύπαιθρο και το προσωπικό δεν έχει την κατάλληλη εκπαίδευση. Σοβαρά είναι και τα ατυχήματα κατά την διάρκεια των ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών που προέρχονται από την αμέλεια των εργατών παρά τις υποδείξεις των υπευθύνων τους. Η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων, η επιθυμητή μείωση του χρόνου πέρατος της εργασίας και η παράληψη των μέτρων ατομικής προστασίας για χάριν ευκολίας έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση ατυχημάτων. Κατά τις ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά τα εξής : Να γίνεται απαραιτήτως χρήση των κατάλληλων ΜΑΠ που έχουν παρασχεθεί. Να μην χρησιμοποιούνται μηχανές, εργαλεία και συσκευές για άλλο σκοπό από εκείνο που έχουν μελετηθεί η κατασκευαστεί. Να μην γίνονται επεμβάσεις σε χειριστήρια, μηχανήματα ή ηλεκτρικά δίκτυα, ή συσκευές από εργάτες εφ όσον δεν τους έχει δοθεί εντολή να τα χειριστούν ή να τα συντηρήσουν. Απαγορεύεται να μένουν στη μέση εργασίες που σχετίζονται με ηλεκτρολογικά, δημιουργώντας έτσι ανασφαλείς καταστάσεις. Απαγορεύεται η άμεση επαφή με στοιχεία ή ηλεκτροφόρα καλώδια, οποιαδήποτε τάση και αν έχουν. Όταν εκτελούνται ηλεκτρολογικές εργασίες θα πρέπει να διακόπτεται η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Πάντα να χρησιμοποιούνται οι οδηγίες χρήσης των ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών συσκευών. Οι συσκευές με φθαρμένη μόνωση απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται. Οι συσκευές θα πρέπει να θέτονται εκτός λειτουργίας όταν πρόκειται να γίνουν αλλαγές ή τροποποιήσεις. Επιβάλλεται να χρησιμοποιείται στις εργασίες μη αγώγιμος εξοπλισμός. Να καλύπτονται, καταγράφονται ή σκεπάζονται όλα τα καλώδια. Οι καλωδιώσεις θα πρέπει να τοποθετούνται έτσι ώστε να μην είναι εύκολη η ζημιά από τρίτους. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

26 Να χρησιμοποιούνται ειδικές διατάξεις ασφαλείας όταν χρησιμοποιείται ρεύμα υψηλής τάσης. Να είναι πάντοτε κλειδωμένοι ο υποσταθμός και οι σταθμοί ελέγχου και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος. Απαγορεύεται να εκτελούνται εργασίες όταν τα καλώδια βρίσκονται κοντά σε νερό ή γενικά σε υγρές συνθήκες. Εικόνα 2.15 Τα καλώδια δεν βρίσκονται εκτεθειμένα σε κανένα εργοτάξιο του Μετρό. Όλα είναι προφυλαγμένα μέσα σε κόκκινους σωλήνες. 2.8 ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ-ΟΧΗΜΑΤΩΝ Οι παραδοσιακές μέθοδοι εκτέλεσης των τεχνικών έργων εγκαταλείπονται και η εκμηχάνιση των έργων προχωρεί με γοργά βήματα, έχοντας ήδη προσεγγίσει έναν ικανοποιητικό βαθμό στα μεγάλα ιδιωτικά και δημόσια τεχνικά έργα. Οι Συμβάσεις εκτέλεσης τεχνικών έργων του Δημόσιου τομέα αναφέρουν ως απαραίτητη προϋπόθεση τη διάθεση του απαραίτητου εξοπλισμού εκ μέρους του Αναδόχου του έργου. Ο εξοπλισμός ποικίλει ανάλογα με το είδος των εργασιών, το μέγεθός τους και την ιδιαίτερη δυσκολία τους (τοπικές συνθήκες), με εξαίρεση τον τυπικό εξοπλισμό ο οποίος απαιτείται για τη μεταφορά υλικών και προσωπικού -ο οποίος επίσης ποικίλει. Η χρήση μηχανικών μέσων κάνει την εργασία πιο εύκολη, πιο γρήγορη και πιο αποδοτική, μιας και περιορίζεται η φυσική καταπόνηση, ενώ ταυτόχρονα έχει ως αποτέλεσμα την έκθεση των εργαζομένων σε νέους κινδύνους, που οφείλονται τις περισσότερες φορές στην κακή λειτουργία του μηχανήματος στην μη τήρηση των Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

27 μέτρων ασφαλείας κατά την χρήση του τόσο από τους χειριστές των μηχανημάτων όσο και από τους γύρω εργαζόμενους. Δυστυχώς η κακή χρήση, ο ακατάλληλος χειρισμός και η πλημμελής συντήρηση σε συνδυασμό με εξωγενείς παράγοντες ως προς το μηχάνημα και το χειριστή, γίνονται αιτία ατυχημάτων. Παρακάτω δίνονται κάποια σημεία προσοχής σε ότι αφορά τον χειρισμό μηχανημάτων και οχημάτων : Ένα μηχάνημα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνον για την εργασία(ες) που έχει κατασκευασθεί. Απαγορεύεται να γίνεται υπερφόρτωση των μηχανημάτων. Μόνον αδειούχοι χειριστές επιτρέπεται να χειρίζονται τα μηχανήματα. Η άδεια των χειριστών πρέπει να αναφέρεται σε ισχύ εξοπλισμού. Η συντήρηση και η τήρηση καρτέλας (βιβλίου) συντήρησης για κάθε μηχάνημα είναι υποχρεωτική. Εικόνα 2.16 Φορτηγό με σκεπασμένη καρότσα κατά την μεταφορά υλικών. Απαγορεύονται ρητά οι αυτοσχεδιασμοί, ευρεσιτεχνίες, προσαρμογές, στη χρήση και συντήρηση του μηχανήματος γιατί δημιουργούνται κίνδυνοι οι οποίοι οδηγούν ακόμη και σε θανατηφόρα ατυχήματα. Όλα τα μηχανήματα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με πυροσβεστήρα και φαρμακείο. Όλα τα συστήματα ασφαλείας πρέπει να λειτουργούν καλώς. Ο εξοπλισμός των ανυψωτικών μηχανημάτων πρέπει να αναγράφει το φορτίο ανύψωσης. Πιστοποιητικό ανυψωτικής ικανότητας απαιτείται για όλους τους γερανούς. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

28 Τα μηχανήματα πρέπει να εγκαθίστανται με τέτοιο τρόπο, ώστε ο χειριστής να μπορεί να έχει ορατότητα της ζώνης των εργασιών, ή να επικοινωνεί μέσω τηλεφώνου, σημάτων ή άλλων κατάλληλων μέσων με όλα τα σημεία φόρτωσης και εκφόρτωσης. Εικόνα 2.17 Οι τροχιές κίνησης διατηρούνται πάντα καθαρές υποχρεωτική και πρέπει να καταγράφεται. Στον χειριστή κάθε ανυψωτικού μηχανήματος, στην ύπαιθρο, όταν πρόκειται για μεγάλης χρονικής διάρκειας εργασία, θα πρέπει να παρέχονται ασφαλής θαλαμίσκος με ολοκληρωτική προστασία από δυσμενείς καιρικές και κλιματικές συνθήκες καθώς επίσης και ασφαλής πρόσβαση και έξοδος από τον θαλαμίσκο. Οι τροχιές κίνησης να είναι τοποθετημένες σε ένα οριζόντιο επίπεδο και πλήρως στερεωμένες. Οι τροχιές αυτές πρέπει να φέρουν στα άκρα της διαδρομής τους αναστολείς η εμπόδια πέρατος. Η θέση του μηχανήματος δεν πρέπει να είναι επισφαλής για το ίδιο και για τρίτους. Η επιθεώρηση των ανυψωτικών μηχανημάτων είναι Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα υπόγεια δίκτυα κατά την εκσκαφή τάφρων. Η καρότσα των αυτοκίνητων φορτηγών πρέπει να είναι σκεπασμένη όταν μεταφέρεται άμμος ή αδρανή υλικά. Ο εξοπλισμός ανύψωσης (συρματόσχοινα, ιμάντες), πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση. Η επιθεώρησή του είναι υποχρεωτική πριν από τη χρήση του. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

29 Απαγορεύεται η μετακίνηση προσωπικού με Μηχανολογικό Εξοπλισμό, εφόσον αυτό δεν προβλέπεται από τον κατασκευαστή. Κατά την στάση ή στάθμευση μηχανήματος όλα τα εξαρτήματα (π.χ. λεπίδα, αναμοχλευτής, κάδος) πρέπει να είναι κατεβασμένα. Εικόνα 2.18 πάνω & Εικόνα 2.19 κάτω Τα μηχανήματα κατά την παύση των εργασιών τους παραμένουν με κατεβασμένα τα εξαρτήματα τους στο έδαφος. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα εναέρια εμπόδια(ιδίως δίκτυα ΔΕΗ) Όταν το μηχάνημα βρίσκεται σε θέση λειτουργιά δεν γίνεται ποτέ ανεφοδιασμός ή εγκατάλειψη του από τον χειριστή του. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

30 Όλα τα συστήματα ασφαλείας (φωτεινά, ηχητικά κλπ.) πρέπει να βρίσκονται σε καλή κατάσταση λειτουργίας και να αναφέρεται στους αρμόδιους κάθε βλάβη. Ο οδηγός πριν την εκκίνηση, οφείλει να βεβαιώνεται ότι δεν βρίσκονται άτομα ή αντικείμενα δίπλα στο όχημα / μηχάνημα Το φορτηγό όχημα / μηχάνημα κατά την στάση και την φόρτωση του θα πρέπει να ασφαλίζεται. Εικόνα 2.20 Ο εργοδηγός δίνει κατευθύνσεις στο χειριστή από ασφαλή απόσταση δεδομένου του όγκου του μηχανήματος. Το συγκεκριμένο μηχάνημα είναι γνωστό ως «διαβολάκι» η αλλιώς bom cut. 2.9 ΗΛΕΚΤΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ Ένας μεγάλος τομέας απασχόλησης στα εργοτάξια είναι αυτός της ηλεκτροσυγκόλλησης. Οι κίνδυνοι κατά την διάρκεια της εργασίας είναι πολλοί και για αυτό άλλωστε παρέχεται ειδικός εξοπλισμός στους ηλεκτροσυγκολλητές. Η σωστή χρήση των μέτρων ατομικής προστασίας και ο κατάλληλος χώρος εργασίας έχει ως αποτέλεσμα την αποφυγή σοβαρών τραυματισμών. Κατά την διάρκεια των ηλεκτροσυγκολλήσεων θα πρέπει : Να ελέγχεται ο εξοπλισμός και τα εργαλεία σύμφωνα με τις οδηγίες των κατασκευαστών και η διατήρησή τους σε καλή κατάσταση. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

31 Να ελέγχεται ότι όλος ο εξοπλισμός είναι εφοδιασμένος με μετρητές οι οποίοι έχουν πιστοποιητικό βαθμονόμησης σε ισχύ, αν απαιτείται, ή έχουν βαθμονομηθεί σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή τους, λειτουργούν ικανοποιητικά και αντικαθίστανται όταν υποστούν βλάβη. Να ελέγχονται τα καλώδια, οι μετρητές, η τάση και η ένταση του ρεύματος. Να υπάρχει η κατάλληλη σήμανση και περίφραξη του χώρου που εκτελούνται οι ηλεκτροσυγκολλήσεις. Ο ηλεκτροσυγκολλητής να φορά κατάλληλη μάσκα με σκούρο γυαλί και κατάλληλα γάντια. Εικόνα 2.21 Κατά την ηλεκτροσυγκόλληση της βάσης του Μετρό στο σταθμό του ΟΣΕ όλοι οι εργάτες θα πρέπει να φέρουν τον υποχρεωτικό εξοπλισμό. Ο εργάτης που ηλεκτροσυγκολλεί φοράει τον κατάλληλο εξοπλισμό αλλά ο εργάτης που έχει βοηθητικό ρόλο φοράει μόνο το κράνος και τα παπούτσια. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

32 Ο χώρος να αερίζεται κατάλληλα. Να μην γίνονται επεμβάσεις στην εσωτερική καλωδίωση και συνδεσμολογία της μηχανής εκτός εάν έχεις οριστεί. Να μην έρχονται ποτέ σε επαφή τσιμπίδα ή ηλεκτρόδιο με φιάλη αερίου. Να μην χρησιμοποιούνται φθαρμένα καλώδια. Να σκεπάζονται τα καλώδια που βρίσκονται σε διάδρομο κυκλοφορίας με σανίδες ή μαδέρια. Να ελέγχονται συχνά τα καλώδια (κατόπιν διακοπής λειτουργίας) και να επισκευάζονται ή αντικαθίστανται όταν παρουσιάσουν φθορά. Να μη πραγματοποιείται συγκόλληση σε υγρή βάση ή δάπεδο ή όταν βρέχει ή κοντά σε νερά. Να μη χρησιμοποιείται βρεγμένος εξοπλισμός. Να μην ξεκινούν εργασίες ηλεκτροσυγκόλλησης, εάν υπάρχουν στο χώρο εύφλεκτα υλικά. Να υπάρχει πάντα κοντά διαθέσιμος πυροσβεστήρας. Να μην καπνίζουν οι εργάτες σε αυτούς τους χώρους εργασίας. Εικόνα 2.22 Φορητή μονάδα ηλεκτροσυγκόλλησης της τάξεως των 2000 Watt ελαφριά στην μεταφορά της προς ευκολία των ηλεκτροσυγκολλητών. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

33 Εικόνα 2.23 Σετ οξυγόνου που αποτελείται από δύο μπουκάλες, η μία περιέχει οξυγόνο και η άλλη ασετιλίνη η ένωση των οποίων δίνει μία οξειδωτική φλόγα με την οποία ο εργάτης κόβει τα σίδερα. Η συσκευή φέρει ρόδες για την εύκολη μεταφορά της ΘΟΡΥΒΟΣ Ο θόρυβος των εργοταξίων είναι επικίνδυνος τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους κάτοικους των περιοχών γύρω των εργοταξίων όταν αυτά βρίσκονται αναπόφευκτα εντός κατοικημένων περιοχών. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αρκετά ευαισθητοποιημένη έναντι των περισσοτέρων κινδύνων, όχι όμως και των κινδύνων από το θόρυβο. Ο υπέρμετρος θόρυβος μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο εσωτερικό του αυτιού, ενώ επίσης επισημαίνεται ότι η υπέρμετρη έκθεση σε θόρυβο έχει σοβαρές και μη αναστρέψιμες συνέπειες, η δε μείωση της ακοής πέραν ενός ορίου, θεωρείται και νομικά, επαγγελματική ασθένεια. Λαμβάνοντας υπ όψιν μας την σοβαρότητα των επιπτώσεων του θορύβου στον άνθρωπο αναφέρονται παρακάτω κάποια σημεία που θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία : Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

34 Ο θόρυβος πάνω από 85 db(a) είναι επικίνδυνος και μπορεί να προκαλέσει μείωση της ακοής. Η χρήση μέτρων προστασίας της ακοής καθίσταται υποχρεωτική. Εικόνα 2.24 ωτοασπίδες. Ακόμα και ο χειριστής του μηχανήματα πρέπει να φορά τις προβλεπόμενες Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον κρουστικό θόρυβο. Η συνεχής έκθεση σε θόρυβο προκαλεί ψυχολογική ένταση και επηρεάζει τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού ενώ ο χρόνος έκθεσης στον θόρυβο είναι ανάλογος του βλαπτικού του αποτελέσματος. Αυτοματοποίηση εργασιών που απαιτούν την υπερβολική έκθεση των εργαζόμενων σε υψηλής έντασης κραδασμούς. Η προσοχή πρέπει να εστιάζει στην εκτίμηση της έκθεσης των εργαζομένων στο θόρυβο περισσότερο, από τον θόρυβο αυτόν καθ εαυτόν. Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας κατά του θορύβου αποτελούν τη λιγότερο επιθυμητή λύση και δεν πρέπει να επιλέγονται για συνεχή προστασία (έκθεση σε οκτάωρη βάση). Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ηχοπετάσματα στους χώρους των εργοταξίων για την απομόνωση του θορύβου όσον το δυνατόν εντός του εργοταξίου. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

35 Εικόνα 2.25 ο εργάτης ενώ δέχεται θόρυβο και από το μηχάνημα και από το χειροκίνητο κομπρεσέρ δεν φοράει τις ωτοασπίδες που επιβάλλονται. Εικόνα 2.26 Ωτοασπίδες Εικόνα 2.27 Ο εργάτης κατά την επίβλεψη φοράει τις ωτοασπίδες. Παρατηρούμε επίσης την προσθήκη λαμαρίνας στην περίφραξη για την αποφυγή πτώσης υλικών στο υπάρχον όρυγμα. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

36 2.11 ΣΚΗΡΟΔΕΤΗΣΕΙΣ Οι εργασίες σκυροδέτησης συναντώνται στα περισσότερα τεχνικά έργα. Για την πραγμάτωση των εργασιών χρησιμοποιούνται ανειδίκευτοι εργάτες, οι οποίοι εργάζονται υπό την καθοδήγηση ειδικευμένων τεχνιτών, γεγονός το οποίο καθιστά κρισιμότερη την ασφάλεια στις εργασίες αυτές. Δεδομένου ότι οι εργάτες τις περισσότερες των περιπτώσεων δεν γνωρίζουν ή γνωρίζουν ελάχιστα την Ελληνική γλώσσα η καθοδήγηση των τεχνικών γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. Κατά τις εργασίες σκηροδέτησης υπάρχουν κάποια σημεία που χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής. Όπως : Κατά τις εργασίες σκυροδέτησης δεν πρέπει να μετακινείται κανείς, κάτω ή κοντά στον ξυλότυπο. Επίσης όντας μια πρόχειρη κατασκευή η υπερφόρτωσή του τοπικά, εγκυμονεί κινδύνους κατάρρευσης. Κατά τη φορτοεκφόρτωση του οπλισμού για το σιδέρωμα, πρέπει να απαγορεύεται η διέλευση του οποιουδήποτε κάτω από τα ανυψωμένα φορτία. Τα κινούμενα μέρη των μηχανών που χρησιμοποιούνται για κοπή ή κάμψη του οπλισμού, πρέπει να φέρουν τους κατάλληλους προφυλακτήρες για την αποφυγή ατυχημάτων. Τα πιτσιλίσματα από νωπό σκυρόδεμα πρέπει να απομακρύνονται γρήγορα από τα σημεία διέλευσης των πεζών, γιατί μπορούν να οδηγήσουν σε ατυχήματα. Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιούν κατά τις εργασίες καλουπώματος οι εργαζόμενοι, εκτός του κράνους, πρέπει να είναι κατάλληλα επιλεγμένα για να προστατεύουν τα άνω και κάτω άκρα. Όπου ο φυσικός φωτισμός δεν είναι αρκετός για να δώσει ασφαλείς συνθήκες εργασίας, πρέπει να υπάρχει σε κάθε εργασιακό χώρο ή κάθε άλλο τμήμα του εργοταξίου, από όπου ένας εργαζόμενος είναι πιθανόν να διέλθει, ικανοποιητικός και κατάλληλος τεχνητός φωτισμός, συμπεριλαμβανομένου του φορητού φωτισμού. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

37 Εικόνα 2.28 Κατά την διαδικασία της σκυροδέτησης οι εργάτες φέρουν τον κατάλληλο εξοπλισμό γάντια-κράνος-γαλότσες-γιλέκο. Κατά την διεξαγωγή της εργασίας πρέπει να υπάρχει άμεση οπτική επαφή μεταξύ του χειριστή και του μεταφορέα, αλλιώς απαιτείται να παρευρίσκεται και άλλο άτομο (κουμανταδόρος) σε θέση με πλήρη ορατότητα και των δύο, για τον συντονισμό των ενεργειών τους ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους στα εργοτάξια είναι η πυρκαγιά. Ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά του εργοταξίου και τις διαστάσεις και τη χρήση των χώρων, τον υπάρχοντα εξοπλισμό, τα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά των χρησιμοποιουμένων ουσιών και υλικών καθώς και το μέγιστο αριθμό των ατόμων που μπορούν να βρίσκονται εκεί, πρέπει να προβλέπεται επαρκής αριθμός κατάλληλων πυροσβεστικών μέσων και, εφόσον χρειάζεται, ανιχνευτές πυρκαγιάς και συστήματα συναγερμού. Προς αποφυγήν της οποιασδήποτε πιθανότητας εκδήλωσης πυρκαγιάς, είτε αυτή είναι ένα μικρό ακίνδυνο συμβάν είτε μία ολοκληρωτική καταστροφή με αποτέλεσμα πολλές φορές των θάνατο του ανθρώπινου δυναμικού, πρέπει να λαμβάνονται τα απαραίτητα κατά περίπτωση μέτρα προστασίας για την αποφυγή πρόκλησης πυρκαγιάς και την καταστολή της. Τα παρακάτω μέτρα επιβάλλεται να τηρούνται για την ασφαλή εργασία εντός του εργοταξίου : Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

38 Απαγορεύεται το κάπνισμα σε χώρους ή Εγκαταστάσεις επικίνδυνες για έκρηξη ή πυρκαγιά. Απαγορεύεται η ρήψη των τσιγάρων στα σκουπίδια. Απαγορεύεται η εκκένωση σταχτοδοχείων στα σκουπίδια πριν περάσουν τουλάχιστον πέντε (5) λεπτά, αφού έχει σβηστεί το τσιγάρο. Αποφύγετε την υπερβολική χρήση των πολύπριζων. Απαγορεύεται να χρησιμοποιείται φωτιά για προσωπική εξυπηρέτηση και θέρμανση. Μην τοποθετούνται καύσιμα, εύφλεκτα ή εκρηκτικά υλικά κοντά σε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Τα εύφλεκτα υλικά θα πρέπει να τοποθετούνται σε ασφαλή θέση. Θα πρέπει να είναι γνωστή η θέση των πυροσβεστήρων, η λειτουργία τους καθώς επίσης και το είδος φωτιάς που σβήνουν. Τα διάφορα υλικά δεν πρέπει να τοποθετούνται σε θέσεις που «κρύβουν» τους πυροσβεστήρες. Σε όλους θα πρέπει να γνωστοποιούνται οι έξοδοι διαφυγής και τα προκαθορισμένα σημεία συγκέντρωσης στα οποία θα πρέπει να μεταβαίνουν σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Οι οδοί διαφυγής πρέπει να επισημαίνονται και να παραμένουν πάντα καθαροί και ελεύθεροι από εμπόδια. Εικόνα 2.29 Τα εύφλεκτα υλικά είναι κλεισμένα μέσα σε ασφαλείς θέσεις. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

39 Εικόνα 2.30 Ο πυροσβεστήρας είναι παρόν σε κάθε εργασία που περιέχει ηλεκτροσυγκολλήσεις ή γίνεται χρήση τροχού. `Εικόνα 2.31 Πυροσβεστήρες υπάρχουν πολυάριθμοι και διάσπαρτοι σε όλα τα εργοτάξια του μετρό σε κάθε πιθανό μέρος. Πάνω δίπλα από τον πίνακα παρουσιών και αριστερά από τις σκάλες του ορύγματος στο σταθμό του ΟΣΕ. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

40 Σήματα που αφορούν πυροσβεστικό υλικό Πυροσβεστήρας Τηλέφωνο για την Σκάλα Πυροσβεστική καταπολέμηση πυρκαγιών μάνικα Κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί 2.13 ΑΤΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Κατά την διάρκεια των εργασιών μέσα στους χώρους των εργοταξίων το εργατικό δυναμικό θα πρέπει να φέρει να τον κατάλληλο εξοπλισμό ανάλογα την εργασία που εκτελεί. Οποιαδήποτε θέση και αν έχει κάποιος μέσα στο εργοτάξιο, από έναν ανειδίκευτο εργάτη μέχρι τον εργοδότη ή έναν απλό επισκέπτη στο χώρο, οφείλει να τηρεί κατά γράμμα τα μέτρα ατομικής προστασίας, εφόσον οι κίνδυνοι δεν είναι δυνατό να αποφευχθούν ή να περιορισθούν επαρκώς με τεχνικά μέτρα ή μέσα συλλογικής προστασίας ή με άλλα μέτρα και μεθόδους. Για το λόγο αυτό στα έργα του Μετρό εκτός από τον εξοπλισμό που χορηγείται στους εργαζόμενους υπάρχει και ένας επαρκής αριθμός από κράνη που προορίζονται για τους επισκέπτες εντός του χώρου του εργοταξίου. Εικόνα 2.32 Φωτογραφία από την είσοδο του εργοταξίου του Μετρό στην οδό Βενιζέλου Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

41 Σύμφωνα με τα μέτρα ατομικής προστασίας θα πρέπει : Να χρησιμοποιούνται πάντοτε σωστά τα κατάλληλα Μέσα Ατομικής Προστασίας που έχουν χορηγηθεί. Η χρήση τους δεν αποτελεί επιλογή αλλά υποχρέωση. Ο εξοπλισμός ατομικής προστασίας που διατίθεται, θα πρέπει να είναι κατάλληλος για τους κινδύνους, την περίσταση και τον χρήστη. Θα πρέπει επίσης να είναι κατάλληλα συντηρημένος, καθαρός και εφόσον απαιτείται να απολυμαίνεται. Επιβάλλεται η εκπαίδευση των εργαζομένων πάνω στην σωστή χρήση του εξοπλισμού ο οποίος τους έχει παρασχεθεί. Εικόνα 2.33 Η χρήση των Μ.Α.Π. τονίζεται συνεχώς με σημάνσεις σε κάθε σημείο που πιθανόν να κρύβει κινδύνους. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

42 Να μη φέρουν ποτέ σαγιονάρες, τακούνια, πέδιλα και άλλα ακατάλληλα παπούτσια. Να μην φέρουν μαντήλια λαιμού, αλυσίδες, δαχτυλίδια, ταυτότητες και ρούχα που προεξέχουν, γιατί υπάρχει κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού από πιάσιμο. Να συντηρούνται και να διατηρούνται σε άριστη κατάσταση τα ΜΑΠ που έχουν χορηγηθεί και να τοποθετούνται σε ασφαλές μέρος μετά το πέρας της εργασίας Εικόνα 2.34 Τα υποδήματα των εργατών είναι υπενδεδυμένα εσωτερικά στην περιοχή των δακτύλων με σίδερο και φέρουν τραχτερωτή σόλα για να αποφεύγονται οι ολισθήσεις. Να μην κυκλοφορούν γυμνοί από την μέση και πάνω και μην φορούν κοντά παντελόνια ή σορτς. Ελλοχεύει κίνδυνος ηλίασης, ψύξης, τσιμπήματος και γδαρσίματος. Να φορούν πάντοτε τα προστατευτικά παπούτσια. Εικόνα 2.35 Όλοι οι εργάτες είναι υποχρεωμένοι να φορούν τα γιλέκα τους. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

43 Να φορούν πάντοτε το προστατευτικό τους κράνος οι εντός του εργοταξιακού χώρου. Εικόνα 2.36 Τα κράνη είναι το νούμερο ένα μέτρο προστασίας. Κίτρινο για τους εργάτες, Μπλε για τους εργοδηγούς-μηχανικούς, Άσπρο για τους επιβλέποντες της Αττικό Μετρό, Κόκκινο για τους μηχανολόγους. Να φορούν προσωπίδες ή και γάντια όταν η εργασία μπορεί να βλάψει τα μάτια ή και τα χέρια αντίστοιχα. Εικόνα 2.37 Μάσκες ηλεκτροσυγκόλλησης και γάντια. Να φορούν κατάλληλη ζώνη ασφαλείας όταν δεν υπάρχει άλλος αποτελεσματικός τρόπος προφύλαξης από πτώση. Εικόνα 2.38 Ζώνη ασφαλείας για τις εργασίες που πραγματοποιούνται σε μεγάλο ύψος. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

44 2.14 ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ & ΥΓΙΕΙΝΗ Η καθαριότητα, η υγεία και η ποιότητα ζωής όσων εργάζονται η επισκέπτονται τα εργοτάξια του Μετρό, αποτελούν αναγκαία προτεραιότητα. Για να επιτευχθεί όμως αυτήν η προσπάθεια χρειάζεται η συμμετοχή του καθενός ξεχωριστά. Χρειάζεται μια πιο υπεύθυνη στάση από όλους. Είναι σημαντική η κοινή προσπάθεια όλων για έναν καθαρό και λειτουργικό εργοταξιακό χώρο. Αποτελεί χρέος όλων η δημιουργία συνθηκών βελτίωσης και διατήρησης της ποιότητας ζωής μέσα στους χώρους που εργαζόμαστε και κινούμαστε. Βασικά στοιχεία για την επίτευξη των παραπάνω είναι : Εικόνα 2.39 Χημικές τουαλέτες υπάρχουν σε όλα τα εργοτάξια του Μετρό. Η φροντίδα για την καθαριότητα του εργοταξίου και ειδικότερα της θέσης των εργαζομένων τους. και των εργαλείων Η επιστροφή στην κανονική τους θέση όλα των εργαλείων και του εξοπλισμού που χρησιμοποιήθηκε και η αναφορά κάθε τρέχουσας βλάβης ή ανάγκης συντήρησης και επισκευής που διαπιστώθηκε. Η αποφυγή ρύπανσης των χώρων των εργοταξίων και η ανεξέλεγκτη ρίψη διαφόρων υλικών σκουπιδιών και μπαζών εντός χώρου. Η διατήρηση καθαρών και σε καλή κατάσταση χώρων αποδυτηρίων, χώρων εστίασης και αποχωρητηρίων, έτσι ώστε να επικρατούν κατάλληλες συνθήκες υγιεινής. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

45 3 ο ΚΑΦΑΛΑΙΟ 3.1 ΧΡΗΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ (ΣΚΑΛΩΝ) Οι πτώσεις αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία ατυχημάτων στον κατασκευαστικό τομέα. κάθε χρόνο πάνω από τα μισά θανατηφόρα ατυχήματα που συμβαίνουν στις οικοδομές και τα άλλα τεχνικά έργα είναι το αποτέλεσμα πτώσης από ύψος. Οι πτώσεις από ύψος σχετίζονται με την προσωρινότητα των εργασιών που εκτελούνται και με το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον εργασίας Κατά τη χρήση φορητών κλιμάκων τύπου-λ, οι παρακάτω πρακτικές ασφαλείας πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν : Οι κλίμακες πρέπει να βρίσκονται σε καλή κατάσταση και να ελέγχονται πριν τη χρήση. Οι κλίμακες δεν πρέπει να δέχονται βάρος μεγαλύτερο από αυτό για το οποίο έχουν κατασκευαστεί, ούτε να ξεπερνούν προς δυνατότητες που έχουν καθοριστεί από τον κατασκευαστή. Οι κλίμακες πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για τον σκοπό για τον οποίο έχουν σχεδιαστεί. Οι κλίμακες πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε σταθερές και επίπεδες επιφάνειες εκτός εάν έχουν εξασφαλιστεί για την αποφυγή τυχαίας μετακίνησης. Ο χώρος γύρω από την κορυφή και την βάση της κλίμακας πρέπει να διατηρείται καθαρός. Οι κλίμακες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ολισθηρές επιφάνειες εκτός εάν έχουν εξασφαλιστεί ώστε να αποφευχθεί τυχαία μετακίνηση. Όταν οι κλίμακες τοποθετούνται σε χώρους που είναι διάδρομοι, πόρτες κ.λπ. ή σε σημεία όπου μπορεί να μετακινηθούν λόγω των εκτελούμενων εργασιών ή κυκλοφορίας, τότε ένα δεύτερο άτομο πρέπει να βρίσκεται κοντά στη σκάλα Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

46 ώστε να αποφευχθεί τυχαία μετακίνηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μια οριοθέτηση είναι αρκετή ώστε να διατηρήσει την κυκλοφορία και τις εκτελούμενες εργασίες μακριά από την κλίμακα. Οι μεταλλικές φορητές κλίμακες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για εργασίες με ηλεκτρικό ρεύμα ή σε σημεία που μπορούν να έλθουν σε επαφή ηλεκτρικό ρεύμα. Οι κλίμακες πρέπει πάντα να ανοίγουν πλήρως και να ενεργοποιείται ο μηχανισμός σταθεροποίησης. Οι χειριστές δεν πρέπει να ανεβαίνουν ψηλότερα από το δεύτερο σκαλοπάτι από την κορυφή, ενώ επίσης δεν πρέπει να προσπαθούν να φτάσουν σε σημεία πιο μακριά από το μήκος του τεντωμένου χεριού προς εκατέρωθεν προς κλίμακας. Εάν απαιτείται να φτάσουν πιο μακριά είναι προτιμότερο να μετακινήσουν την κλίμακα. Τα εργαλεία χειρός και άλλα υλικά μπορεί να γίνουν επικίνδυνα εκτός εάν ακολουθηθούν ασφαλείς πρακτικές. Τοποθετούμενα τα εργαλεία σε θήκη, τα χέρια του χειριστή είναι ελεύθερα για να ανέβει στην κλίμακα. Όταν ο χειριστής ανεβαίνει ή κατεβαίνει τη κλίμακα πρέπει έχει πρόσωπο προς τα σκαλοπάτια. Εικόνα 3.1 Οι σκάλες εδώ φέρουν πλαγίως προστασία ενώ διακρίνονται δύο κουπαστές για να ελαττώνεται η απότομη κατάβαση. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

47 3.1.2 Κατά την χρήση των απλών κλιμάκων (σκαλών) θα πρέπει επιπλέον να λαμβάνονται υπ όψιν : Πριν την χρησιμοποίησή της η σκάλα θα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά για τυχόν φθορές η ελαττώματα. Να δίνεται προσοχή στα υγρά, λαδωμένα ή σκεπασμένα με πάγο σκαλιά. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται προχειροφτιαγμένες, ελαττωματικές Εικόνα 3.2 Όταν η χρήση της σκάλας είναι αναγκαία όπως εδώ αλλά δεν υπάρχει χώρος για την κατάλληλη στήριξη επιβάλλεται δεύτερο άτομο για να βοηθάει. σκάλες ή σκάλες με κακώς καρφωμένα εξωτερικά σκαλοπάτια. Απαγορεύεται να ενώνονται με προσωρινά μέσα δύο κλίμακες μικρότερες για να φτιαχτεί μια μεγάλη. Οι εργάτες για την ασφάλεια τους δεν θα πρέπει να εργάζονται σε σκάλα υψηλότερη από 6 μέτρα χωρίς ζώνη ασφαλείας. Ο εργάτης δεν επιτρέπεται να κρατά στα χέρια του εργαλεία ή άλλα βαριά αντικείμενα όταν κινείται σε φορητή σκάλα, καλύτερο θα είναι να τα δένει στο σώμα του ή να τα βάλει σε σάκο κλειστό και δεμένο πάνω του ή να τα ανεβάσει με κατάλληλα μέσα χωρίς κίνδυνο πτώσης Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

48 Εικόνα 3.3 Η σκάλα στην κορυφή της είναι για την ασφάλεια των εργαζομένων δεμένη και από τις δύο άκρες ενώ ταυτόχρονα προεξέχει του επιθυμητού επιπέδου. Θα πρέπει να στερεώνονται οι σκάλες για να αποφεύγονται τα γλιστρήματα και οι ανατροπές. Η σκάλα πρέπει να προεξέχει τουλάχιστον 1 μετρό από το επίπεδο που πρέπει να φτάσει. Η κλίση της σκάλας οφείλει να είναι 1/4 (δηλαδή υπό γωνία 75 ο ). Μην γέρνει ο εργάτης προς τα πλάγια όταν είναι πάνω στη σκάλα. Ο εργάτης πρέπει να κοιτάει προς την σκάλα όταν την ανεβαίνει ή την κατεβαίνει. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

49 3.2 ΧΡΗΣΗ ΙΚΡΙΩΜΑΤΩΝ (ΣΚΑΛΩΣΙΩΝ) Τα ικριώματα χρησιμοποιούνται εκτενώς κατά την εκτέλεση εργασιών σε ύψος. Οι σοβαροί κίνδυνοι που ενέχουν οι εργασίες αυτές απαιτούν την τήρηση αυστηρών κανόνων ασφαλείας. Το είδος του ικριώματος που χρησιμοποιείται σε κάθε περίπτωση, εξαρτάται κυρίως από το ύψος εκτέλεσης των εργασιών. Κατά την χρήση των ικριωμάτων στα εργοτάξια του Μετρό και λαμβάνοντας υπόψη την επικινδυνότητα τους, τα ικριώματα πέραν της επίπεδης έδρασής τους ακυρώνονταν στο έδαφος και από τις τέσσερεις οπές που φέρνουν στη βάση τους. Κατά την χρήση των ικριωμάτων υπάρχουν κάποια σημεία στα οποία θα πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή, όπως : Ανάλογα με το ύψος εκτέλεσης της εργασίας πρέπει να χρησιμοποιείται το κατάλληλο ικρίωμα. Για τα σταθερά ικριώματα συντάσσεται υπεύθυνη δήλωση, μετά από έλεγχο και πριν την έναρξη των εργασιών, από τον Επιβλέποντα Μηχανικό και τον κατασκευαστή, η οποία κατατίθεται στην Επιθεώρηση Εργασίας. Τα μεταλλικά ικριώματα πρέπει να φέρουν τα πιστοποιητικά ελέγχου και να συναρμολογούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Η συναρμολόγηση και αποσυναρμολόγηση των ικριωμάτων πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Τα ικριώματα δεν πρέπει να αποσυναρμολογούνται εν μέρει κατά την πρόοδο των εργασιών. Τα υλικά κατασκευής των ικριωμάτων πρέπει να είναι ανθεκτικά και καλά συντηρημένα. Τα ικριώματα πρέπει να στηρίζονται με ασφαλή τρόπο στο έδαφος(π.χ. όχι πάνω σε πέτρες ή λοξά), γιατί υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης ή ανατροπής. Τα σταθερά ικριώματα πρέπει να δένονται με ασφαλή τρόπο στην οικοδομή. Τα δάπεδα εργασίας πρέπει να έχουν πλάτος από 60 έως 150 εκατοστά, αναλόγως την χρήση τους και να αποτελούνται από τρία μαδέρια. Να μην υπάρχουν κενά μεταξύ των μαδεριών που χρησιμοποιείς για δάπεδο. Τα μαδέρια πρέπει να έχουν πάχος τουλάχιστον 5 εκατοστά και να είναι γερά και κατάλληλα, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δάπεδα. Τα δάπεδα των ικριωμάτων δεν πρέπει να υπερφορτώνονται. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

50 Η σύνδεση των στοιχείων των ικριωμάτων πρέπει να γίνεται με τον τρόπο που περιγράφει η νομοθεσία και πρέπει να υπάρχουν οπωσδήποτε χιαστί αντηρίδες. Οι σκαλωσιές να έχουν πλευρική προστασία κατά της πτώσης (κουπαστή σε ύψος ενός μέτρου, παράλληλη σανίδα στο μεσοδιάστημα και θωράκιο (σοβατεπί)). Όταν κάποιος δεν αισθάνεται καλά ή πάσχει από υψοφοβία δεν πρέπει να ανεβαίνει σε σκαλωσιές. Όταν οι καιρικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν (βροχή, αέρας, πάγος)πρέπει να αποφεύγεται η χρήση των σκαλωσιών. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σκουριασμένες ή εμφανώς κακομεταχειρισμένες σκαλωσιές. Πρέπει να χρησιμοποιούνται κατάλληλα μέσα πρόσβασης στις σκαλωσιές. Απαγορεύεται η διέλευση κάτω από σκαλωσιές όταν γίνονται εργασίες συναρμολόγησης ή διάλυσης αυτών. 3.3 Οδηγίες για την Ασφαλή Ανύψωση Φορτίων Η ανύψωση φορτίων είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη εργασία και μία από τις συχνότερες αιτίες πρόκλησης ατυχημάτων. Για την αποφυγή ατυχημάτων κατά την ανύψωση και διακίνηση φορτίων η τήρηση των παρακάτω οδηγιών θεωρείται απαραίτητη. Ελέγχεται εάν οι αρτάνες που χρησιμοποιούνται (συρματόσχοινα, αλυσίδες, φασκιές ή σχοινιά) είναι σε καλή κατάσταση και ότι ο γάντζος διαθέτει ασφάλεια. Αν διαπιστωθούν φθορές ή κάποιο ελάττωμα πρέπει αμέσως να ειδοποιείται ο Τεχνικός Ασφαλείας. Γενικά να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση αρτανών από ινώδες σχοινί γιατί η αντοχή τους ποικίλει σημαντικά, ανάλογα με το υλικό κατασκευής. Αν ο οποιοσδήποτε διαπιστώσει ότι ο χειριστής του ανυψωτικού μηχανήματος δεν είναι κάτοχος αδείας, ή αντιληφθεί ότι ο χειριστής δεν βρίσκεται σε καλή φυσική κατάσταση λόγω κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών, χρήσης φαρμάκων ή κάποιου εμφανούς προβλήματος υγείας πρέπει να το αναφέρει αμέσως στον Τεχνικό Ασφαλείας. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

51 Εικόνα 3.4 Οι εργάτες στην φωτογραφία μεταφέρουν το κλουβί με το μηχάνημα προς διευκόλυνση τους και αποφυγής των χειρονακτικών διακινήσεων φορτίων. Καλό θα ήταν βέβαια τα αντικείμενα να μεταφέροντα από τα κατάλληλα μηχανήματα και με τον κατάλληλο τρόπο δεσίματος. Να μην γίνονται αυτοσχεδιασμοί κατά την πρόσδεση του φορτίου όπως συρματόσχοινα, σχοινιά ή αλυσίδες που έχουν δεθεί κόμπο για να κοντύνουν, αλλά να χρησιμοποιούνται κατάλληλα ναυτικά κλειδιά. Εάν αναρτάται κάποιο φορτίο που αποτελείται από επί μέρους τμήματα, αυτά πρέπει να είναι δεμένα σωστά και ασφαλισμένα για να αποφευχθεί η πτώση τους από τυχαία κίνηση. Να ζητάς πάντα από τον προϊστάμενο σου να ελέγχει την ανάρτηση. Εικόνα 3.5 Οι εργάτες ετοιμάζονται να δέσουν τις πλάκες για την σήραγγα, το δέσιμο γίνεται προσεκτικά και ισομήκη και από τις δύο πλευρές για αποφυγή παλαντζαρίσματος. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

52 Όσοι ασχολούνται με τον χειρισμό φορτίων πρέπει να χρησιμοποιούν γάντια για την προστασία των χεριών από αιχμηρές γωνίες του φορτίου ή από θραυσμένα σύρματα του συρματόσχοινου. Τα σχοινιά ή οι φασκιές που χρησιμοποιούνται για την ανάρτηση φορτίου δεν πρέπει να είναι στριμμένα. Η αρτάνη πρέπει να εφαρμόζεται στη βάση του αγκίστρου και όχι στη μύτη του, ώστε να αποφεύγεται η ακούσια μετατόπιση του φορτίου κατά την ανύψωση. Τα φορτία πρέπει να ανυψώνονται πάντα κατακόρυφα. Απαγορεύεται οποιαδήποτε επαφή με διακινούμενο φορτίο, πριν αυτό εδρασθεί και ακινητοποιηθεί με ασφάλεια στο χώρο μεταφοράς του. Να χρησιμοποιούνται αέρηδες (2 σχοινιά) για την καθοδήγηση του φορτίου κατά την ανύψωση και την μετακίνησή του Κανείς δεν πρέπει να στέκεται κάτω από ανυψωμένο φορτίο ή σε θέσεις που δεν έχει ορατότητα ο χειριστής. Εικόνα 3.6 Ο εργάτης φέρνει στη σωστή θέση τα υλικά προς ανύψωση υπό την επιτήρηση του υπεύθυνου ο οποίος φέρει ασύρματο για την ενδοεπικοινωνία με τον χειριστή του γερανού. Αν ο χειριστής δεν έχει καλή ορατότητα σε κάποιο τμήμα της διαδρομής του φορτίου ή του προσωπικού εργασίας πρέπει να υπάρχει έμπειρος κουμανταδόρος για να τον καθοδηγήσει. Κανένας, εκτός από πρόσωπα που Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

53 έχουν την κατάλληλη εμπειρία και εκπαίδευση δεν πρέπει να κάνει σήματα καθοδήγησης στους χειριστές ανυψωτικών μηχανημάτων. Κανένας δεν πρέπει να εργάζεται ή να κινείται μέσα στην ακτίνα δράσης του γερανού. Οι εργασίες πρέπει να διακόπτονται εάν υπάρχουν αντίξοες συνθήκες, όπως δυνατός άνεμος, κακή ορατότητα, βροχή κ.λπ. Απαγορεύεται αυστηρά στο προσωπικό να μετακινείται αναρτημένο σε συρματόσχοινα, άγκιστρα, κάδους, περόνες, μπούμες ή πάνω σε φορτία. Εικόνα 3.7 Τα περισσότερα εργαλεία που έχουν συχνή και εκτεταμένη χρήση στο χώρο του εργοταξίου φέρουν συγκεκριμένες θέσεις για το δέσιμό τους κατά την ανύψωση τους από το γερανό. Εδώ ο κάδος βλέπουμε να φέρει τρεις τέτοιες λαβές. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

54 Εικόνα 3.8 Οι εργάτες ετοιμάζονται να δέσουν τον μικρό εκσκαφέα για να τον βγάλουν έξω από το όρυγμα. Για τέτοιες δύσκολες ς περιπτώσεις οι επιβλέποντες της Αττικό Μετρό είναι πάντα παρόντες. 3.4 ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ ΣΗΡΑΓΓΩΝ Τo Μηχάνημα Ολομέτωπης Διάνοιξης Σηράγγων με Ασπίδα Εξισορρόπησης της Πίεσης Εδάφους ΕPB (Earth Pressure Balance) σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τη Γερμανική εταιρία Herrenknecht A.G., και θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή τμημάτων σήραγγας μονής τροχιάς μεταξύ των σταθμών «Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός» και «Νέα Ελβετία» με συνολικό μήκος 7,7 Κm. Η αρχή λειτουργίας της μηχανής με ασπίδα EPB, είναι η ελαχιστοποίηση των επιφανειακών καθιζήσεων, μέσω του ελέγχου της φυσικής εδαφικής πίεσης (υποστήριξη εξισορρόπησης της εδαφικής πίεσης) στο μέτωπο της σήραγγας. Το EPB χωρίζεται σε δύο κύρια τμήματα: Την κεφαλή ολομέτωπης κοπής με ασπίδα (cutter head with shield) Το σύστημα υποστήριξης (back-up) Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

55 Η κεφαλή κοπής είναι εξοπλισμένη με σταθερούς κοπτικούς δίσκους, σιαγόνες σύνθλιψης και ρυθμιζόμενους έκκεντρους μονταρισμένους κοπτικούς δίσκους. Η διάμετρος του EPB είναι 6,19 μ. και το συνολικό μήκος, συμπεριλαμβανομένου και του υποστηρικτικού τμήματος, είναι 90 μ. Κατά την διαδικασία της διάνοιξης της σήραγγας ο μετροπόντικας μπορεί να υποστεί βλάβη ή να χρειαστεί να γίνει κάποια συντήρηση, τότε είναι το ανθρώπινο χέρι που θα πρέπει να επέμβει για να διορθώσει η να συντηρήσει το μηχάνημα. Η διαδικασία αυτή θα ήταν εύκολο να πραγματοποιηθεί, αλλά το μηχάνημα δουλεύει σε μια πίεση των τριών bar στο σημείο της εκσκαφής και αυτό καθιστά αρκετά περίπλοκή την πρόσβαση του τεχνικού μιας και η πίεση στον έξω χώρο είναι ένα bar. Ο τρόπος με τον οποίο απαλείφεται αυτό το πρόβλημα της διαφοράς πιέσεως είναι ένας θάλαμος αποσυμπίεσης. Μέσα στον κύριο όγκο του μηχανήματος υπάρχει ένας θάλαμος αποσυμπίεσης με δύο πόρτες πολύ καλά σφραγισμένες. Όταν ο τεχνικός πρέπει να περάσει στον χώρο της κεφαλής του τρυπανιού μπαίνει στον θάλαμο και συμπιέζεται μέχρι να φτάσει στην πίεση των τριών bar, μία διαδικασία που κρατά λεπτά, έπειτα ανοίγει την δεύτερη πόρτα και βρίσκεται στον χώρο των εκσκαφών. Η επικοινωνία του με τον έξω χώρο γίνεται με ενσύρματο τηλέφωνο και με τις κάμερες που είναι ενσωματωμένες στο μηχάνημα. Η αποσυμπίεση είναι πιο δύσκολη διαδικασία μιας και ο οργανισμός εύκολα πηγαίνει στα τρία bar αλλά δύσκολα κατεβαίνει στο ένα, αυτό έχει ως συνέπεια να γίνεται χρονοβόρα η διαδικασία μιας και ο χρόνος στον θάλαμο αποσυμπίεσης είναι ο μισός του χρόνου παραμονής στον χώρο των εργασιών. Για την μεταφορά των εργαλείων, της μάσκας και της φιάλης οξυγόνου που πιθανότατα θα χρειαστεί ο τεχνικός στον χώρο της κεφαλής, υπάρχει ένας μικρότερος θαλαμίσκος όπως βλέπουμε στην Εικόνα 5.1. Μέσα σε αυτόν τον θάλαμο και πάνω στο υποτυπώδες φορείο που διακρίνουμε, μπαίνουν τα εργαλεία προς χρήση από την μία είσοδο του θαλάμου και ασφαλίζεται, ο τεχνικός έπειτα διοχετεύει τρία bar πίεση μέσα στον θάλαμο ανοίγει την δεύτερη είσοδο και παίρνει τα εργαλεία. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

56 Εικόνα 3.9 Θάλαμος μεταφοράς εργαλείων. Τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνονται κατά την όλη διαδικασία συμπίεσης και αποσυμπίεσης αλλά και παραμονής στον χώρο είναι πολύ αυστηρά και τηρούνται κατά γράμμα. o Ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να φέρει φιάλη οξυγόνου για την αποφυγή οποιουδήποτε προβλήματος αν και στο χώρο πίσω από το μηχάνημα διοχετεύεται οξυγόνο με την βοήθεια τεχνικών μέσων. o Στο μηχάνημα όσοι εργάζονται έχουν περάσει από ειδική εκπαίδευση, σχετικά σεμινάρια, ενημέρωση και ειδικές ιατρικές εξετάσεις. o Το τηλέφωνο που χρησιμοποιείται είναι ενσύρματο για να είναι σίγουρη η επικοινωνία του εργαζόμενου με τον έξω χώρο του εργοταξίου. o Κατά την διάρκεια των εργασιών στον χώρο των εκσκαφών του τρυπανιού ποτέ δεν μπαίνει μόνο ένας εργαζόμενος. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να δοθεί και στην απομάκρυνση των εργαζομένων που έχουν συμπιεστεί και αποσυμπιεστεί. Βγαίνοντας οι εργαζόμενοι από τον θάλαμο αποσυμπίεσης, απομακρύνονται με όχημα που κινείται πάνω σε ράγες από το τρυπάνι και μεταφέρονται στην αρχή του ορύγματος. Οι εργαζόμενοι αυτοί απαγορεύεται να βγουν από το όρυγμα με την χρήση των κλιμάκων, έτσι με την βοήθεια του γερανού κατεβαίνει ένας κλωβός όπου οι εργάτες μπαίνουν μέσα και ανυψώνονται στην επιφάνεια του εδάφους, εκεί τους περιμένει μεταφορικό όχημα και οι εργάτες υποχρεούνται να πάνε προς ξεκούραση. Εικόνα 3.10 Φωτογραφία κατά την συναρμολόγηση του μηχανήματος διάνοιξης σηράγγων. Ο πυροσβεστήρας είναι πάντα δίπλα σε εργασίες ηλεκτροσυγκόλλησης. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

57 4 ο ΚΑΦΑΛΑΙΟ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ & ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ Σε ολόκληρη την ΕΕ αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο το γεγονός ότι τα πρότυπα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας (ΕΑΥ) στον κλάδο των κατασκευών χρειάζονται βελτίωση. Κάθε χρόνο περίπου εργαζόμενοι στον κλάδο αυτό σκοτώνονται, τραυματίζονται και αναρίθμητοι άλλοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας. Ο ανθρώπινος πόνος που προξενείτε από τα ατυχήματα και τις ασθένειες προκαλεί οδύνη στους άμεσα ενδιαφερόμενους και είναι αδύνατο να υπολογιστεί το μέγεθός του. Στα έργα του Μετρό της Θεσσαλονίκης αυτό είναι γνωστό και πέραν του θανατηφόρου ατυχήματος τις 11 Φεβρουαρίου 2009 που σκόρπισε την θλίψη στον χώρο του εργοταξίου, τα ατυχήματα που έχουν αναφερθεί είναι ελάχιστα και μη αξιοσημείωτα. Αυτό έχει επιτευχθεί κατόπιν μεγάλης προσπάθειας, συχνής ενημέρωσης των εργαζομένων και ανάρτησης πινάκων με βήματα πρώτων βοηθειών σε εμφανή σημεία εντός των χώρων των εργοταξίων. `Εικόνα 4.1 Εικονογραφημένες οδηγίες βασικών πρώτων βοηθειών είναι αναρτημένες σε εμφανή σημεία του εργοταξίου για ευκολότερη κατανόηση και εφαρμογή τους από το εργατικό δυναμικό. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

58 Οι τέσσερεις βασικές αρχές της εταιρείας, για τους ανθρώπους της που δουλεύουν στον χώρο του εργοταξίου, είναι σαφείς και γραμμένες στο πρώτο ενικό δίνοντας έτσι μεγαλύτερη έμφαση στην κρισιμότητα και σοβαρότητα του θέματος. 1. Να αναφέρεις αμέσως στον Προϊστάμενό σου οτιδήποτε σχετικά με την υγεία σου, ασθένεια, αιφνίδια αδιαθεσία, ελαφρύ ή βαρύ τραυματισμό. 2. Μην περιποιείσαι το τραύμα σου μόνος σου, πήγαινε αμέσως για παροχή πρώτων βοηθειών. 3. Μην επανέρχεσαι στην εργασία σου μετά από τραυματισμό ή ασθένεια πριν διαπιστώσει ο γιατρός ότι είσαι ικανός για εργασία. 4. Μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητές σου και τις αντοχές σου. Αρκετές φορές, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την αποφυγή τους, τα λάθη γίνονται και οι τραυματισμοί σοβαροί ή μη είναι οι ανεπιθύμητες συνέπειες. Οι οδηγίες που ακολουθούν είναι αυτές που έχουν δοθεί στους εργαζόμενους του Μετρό πρώτον σε περίπτωση ατυχήματος, δεύτερον σε περίπτωση που η σοβαρότητα της κατάστασης χρήζει την επέμβαση του ΕΚΑΒ στο χώρο του εργοταξίου και τρίτον βασικές οδηγίες και συμβουλές για όλο το προσωπικό του εργοταξίου. 4.1 Σε περίπτωση ατυχήματος: Εκτιμάται η κατάσταση(κίνδυνοι για σένα, το θύμα, τους γύρω όπως ηλεκτρικό ρεύμα και εκτίμησε τρόπους αντιμετώπισης). Ειδοποιείται άμεσα η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης (Ο.Α.Ε.) και το Ιατρικό επιτελείο. Διασφαλίζεται ο χώρος (απομάκρυνε τον κίνδυνο από το θύμα). Δίνεται επείγουσα βοήθεια αναλόγως της περίπτωσης (θύμα με πλήρεις αισθήσεις, χωρίς αισθήσεις αλλά αναπνοή, χωρίς αναπνοή αλλά με σφυγμό, χωρίς σφυγμό). Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν οι κατάλληλες γνώσεις είναι καλύτερα να μην κάνει κανείς τίποτα μέχρι να φτάσει η βοήθεια. Ζητείτε επιπλέον βοήθεια(κουτί πρώτων βοηθειών, ειδικευμένο άτομο, Ε.Κ.Α.Β. ). Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

59 4.2 Όταν καλείται το Ε.Κ.Α.Β. πρέπει πάντα να δίνονται οι ακόλουθες πληροφορίες : Ο αριθμό τηλεφώνου. Η ακριβής τοποθεσία του γεγονότος, αριθμό οδού αν είναι γνωστός και χαρακτηριστικά σημεία, τρόπος προσέγγισης κλπ. Το είδος και η σοβαρότητα του ατυχήματος. Τον αριθμό, το φύλο και περίπου την ηλικία των θυμάτων και οτιδήποτε είναι γνωστό για την κατάσταση τους. Λεπτομέρειες για τους κινδύνους που προκάλεσαν το ατύχημα, π.χ. αέρια, επικίνδυνα υλικά (εύφλεκτα ή διαβρωτικά), ηλεκτρική γραμμή ισχύος, ομίχλη κλπ. Εικόνα 4.2 Μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση του ηλίου προς αποφυγήν ηλίασης κατά των αρχαιολογικών εκσκαφών στους χώρους του Μετρό. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

60 4.3 Βασικές οδηγίες και συμβουλές για όλο το προσωπικό του εργοταξίου Αν κάποιος έχει συμπτώματα όπως: δυσφορία, εξάντληση, ίλιγγο, κράμπες κ.λπ. καλείτε αμέσως ιατρική βοήθεια. Μέχρι να έλθει βοήθεια ακολουθούνται τα: Ξαπλώνεται ο παθόντας σε σκιά και σε δροσερό μέρος. Αφαιρούνται τα πολλά ρούχα. Ψύχεται το σώμα του με δροσερό νερό ή βρεγμένα ρούχα. Παρασκευάζεται αλατούχο δροσερό νερό (ένα κουταλάκι αλάτι σε κάθε ποτήρι νερό) και δίνεται στον παθόντα μισό ποτήρι κάθε τέταρτο της ώρας επί μία ώρα ή μέχρι να εξαφανιστούν τα συμπτώματα. Επιπλέον χορηγείται άφθονο δροσερό νερό, γουλιά-γουλιά. Αν λιποθυμήσει τοποθετείται σε ασφαλή θέση ανάνηψης (μπρούμυτα με το κεφάλι προς την πλευρά με το χέρι και το πόδι αναδιπλωμένα). Εικόνα 4.3 Η λειτουργία του παραπάνω πίνακα είναι η εξής : στον κάθε εργάτης που δουλεύει στο εργοτάξιο δίνεται ένα μπρελόκ που αποτελείται από δύο κομμάτια με τον ίδιο αριθμό, το ένα κομμάτι ο εργάτης το φορά στο κράνος του και το άλλο το κρεμά στον πίνακα όταν κάνει την βάρδια του. Σκοπός του πίνακα είναι να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή ποιος είναι στον εργοτάξιο και αν γίνει κάποιο σοβαρό ατύχημα να μπορεί να εντοπιστεί ο εργάτης μέσο αυτού του αριθμού. Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα

61 4.4 Σήματα διάσωσης ή βοήθειας Οδός/ Έξοδος κινδύνου Πρώτες βοήθειες Τηλέφωνο για διάσωση Φορείο Πλύση ματιών. & πρώτες βοήθειες Κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί Ασφάλεια εργασίας στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κακιώρη Θεοδώρα