Με τον όρο «αστική ευθύνη του Δημοσίου»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Με τον όρο «αστική ευθύνη του Δημοσίου»"

Transcript

1 Β ΜΕΛΕΤΕΣ Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης στην περίπτωση αστικής ευθύνης του Δημοσίου * Σκοπός της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης - Το στοιχείο της υπαιτιότητας ως προϋπόθεση της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στην περίπτωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου - Εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας στην επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης Ιωάννη Κ. Καράκωστα, Καθηγητή Νομικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών Ι. Εισαγωγή Περίληψη: Η αστική ευθύνη του Δημοσίου ( ΕισΝΑΚ) αποτελεί απαραίτητο επανορθωτικό μηχανισμό για την εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας και του Κράτους Δικαίου. Ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το Δημόσιο ευθύνεται και σε εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω της προκληθείσας ηθικής βλάβης, κατ ανάλογη εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικα. Ο σκοπός της αξίωσης για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης συμπίπτει με τον αποκαταστατικό σκοπό της αποζημίωσης, όπως αυτός εκφράζεται στην 297 ΑΚ. Στην περίπτωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου δεν απαιτείται πταίσμα για τη θεμελίωση της αξίωσης για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης λόγω της φύσης της ευθύνης, που εισάγει η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ, ως αντικειμενικής. Ζήτημα έχει τεθεί ως προς την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας σε σχέση με το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης και τη δυνατότητα αναιρετικού ελέγχου της σχετικής κρίσης του δικαστή. Με τον όρο «αστική ευθύνη του Δημοσίου» εννοούμε την υποχρέωση του Δημοσίου ή των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου να αποκαθιστούν, συνήθως με τη μορφή της αποζημίωσης, τις ζημιογόνες συνέπειες που προκαλούν οι παράνομες πράξεις, παραλείψεις ή υλικές ενέργειες των οργάνων τους υπό τους ειδικότερους όρους και προϋποθέσεις που θέτουν ιδίως οι διατάξεις των άρθρων ΕισΝΑΚ. Η αστική ευθύνη του Δημοσίου αποτελεί απαραίτητο και αναντικατάστατο επανορθωτικό μηχανισμό για την εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας και του Κράτους Δικαίου, αλλά και για την κατοχύρωση της συνταγματικής επιταγής * Προδημοσίευση από τον τόμο προς τιμήν του Καθηγητή Γεωργίου Καλλιμόπουλου. της πλήρους και αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, αφού σε πολλές περιπτώσεις η αγωγή αποζημίωσης βάσει των άρθρων ΕισΝΑΚ αποτελεί το μόνο μέσο δραστικής δικαστικής προστασίας. Ειδικότερα, η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ ορίζει τα ακόλουθα: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης, που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. Μαζί με το δημόσιο ευθύνεται εις ολόκληρον και το υπαίτιο πρόσωπο, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για την ευθύνη των υπουργών». Περαιτέρω, το άρθρο 106 ΕισΝΑΚ επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τα λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ορίζοντας ότι: «Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους». Οι ως άνω διατάξεις ρυθμίζουν την εξωσυμβατική ευθύνη του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των άλλων ΝΠΔΔ κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας. Ειδικότερα οι προϋποθέσεις για την εν λόγω ευθύνη είναι οι εξής: α) παράνομη ζημιογόνος πράξη ή παράλειψη και β) καταλογισμός της πράξης στο Δημόσιο ή σε ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο 379

2 ΜΕΛΕΤΕΣ έναν ΟΤΑ ή σε άλλο δημόσιο νομικό πρόσωπο, διεπόμενο καταρχήν (ΝΠΔΔ) ή κατ εξαίρεση από το διοικητικό δίκαιο. Δεν αποτελεί προϋπόθεση η υπαιτιότητα. Η αστική ευθύνη του Δημοσίου είναι αντικειμενική. Δεν εξαρτάται δηλαδή από την ύπαρξη πταίσματος εκ μέρους του οργάνου του Δημοσίου, με εξαίρεση τη διάταξη του άρθρου 198 ΑΚ, στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 5 παρ. 1 του Ν 2522/1997 που αφορά τη δικαστική προστασία στους διαγωνισμούς δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών. Η αποζημίωση είναι καταρχήν χρηματική και συνίσταται στην ανόρθωση της θετικής περιουσιακής ζημίας ή και της αποθετικής ζημίας, των διαφυγόντων δηλαδή κερδών που θα αποκόμιζε ο ιδιώτης κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, εάν δεν είχε εμφιλοχωρήσει η παράνομη πράξη, παράλειψη ή υλική ενέργεια των οργάνων του Δημοσίου. Επίσης και ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το Δημόσιο ευθύνεται και σε εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω της προκληθείσας ηθικής βλάβης, κατ ανάλογη εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικα (59 και 932 ΑΚ). Με ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 932 εδ. γ ΑΚ καταβάλλεται και αποζημίωση λόγω ψυχικής οδύνης, η οποία οφείλεται σε περίπτωση θανάτου στην οικογένεια του θύματος. Η απαίτηση για χρηματική ικανοποίηση είναι αυτοτελής, δηλαδή ανεξάρτητη από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία με την έννοια, ότι ο παθών μπορεί να ζητήσει μόνο χρηματική ικανοποίηση ή μόνο αποζημίωση ή και τα δύο. Μπορεί μάλιστα να μην τίθεται καν ζήτημα αποκατάστασης περιουσιακής ζημίας, όταν η πράξη ή παράλειψη του οργάνου του δημόσιου νομικού προσώπου έχει ως αποτέλεσμα την παράνομη προσβολή της προσωπικότητας του θιγέντος, χωρίς ταυτόχρονη πρόκληση περιουσιακής ζημίας. Στην περίπτωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου ισχύουν τα γενικώς ισχύοντα για την επιδίκαση της χρηματικής ικανοποίησης, με την ιδιαιτερότητα του ιδρυτικού της ευθύνης κανόνα του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ που εισάγει αντικειμενική ευθύνη, όπως θα αναφερθεί ειδικότερα παρακάτω. Επομένως, σκόπιμο είναι να αναφερθούν οι προϋποθέσεις που διέπουν τον εν λόγω θεσμό του ιδιωτικού δικαίου. ΙΙ. Ο σκοπός της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης Αγωγή για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης είναι το ένδικο βοήθημα που επιτρέπει σε ένα πρόσωπο να επιτύχει την καταδίκη του εναγομένου σε καταβολή χρηματικού ποσού ως αντιστάθμισμα του φυσικού, ψυχικού ή ηθικού άλγους που του προκάλεσε η συγκεκριμένη συμπεριφορά του εναγομένου. Ως προς τη θεωρητική θεμελίωσή της έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η μέχρι πρότινος κρατούσα στη θεωρία άποψη δικαιολογούσε την επιδίκαση χρηματικού ποσού σε περιπτώσεις ζημίας μη αποτιμητών σε χρήμα αγαθών με την Ι. ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ αρχή της «ικανοποιήσεως» του αισθήματος του δικαίου το οποίο προσεβλήθη. Παραλλαγή της θεωρίας αυτής αποτελεί η άποψη η οποία αναγνωρίζει στην «ικανοποίηση» μια «εξισορροπητική» λειτουργία, με τη δημιουργία, χάρη στην επιδίκαση ενός χρηματικού ποσού στο θύμα, ευχάριστων συναισθημάτων, ικανών να απαλύνουν τη δυσάρεστη κατάσταση που προκάλεσε η προσβλητική ενέργεια, ικανοποιώντας με τον τρόπο αυτό το αίσθημα του δικαίου. Ωστόσο, η ως άνω άποψη θεμελιώνεται σε ψυχικούς παράγοντες, όπως η λύπη, η οργή ή ψυχοσωματικούς, όπως ο πόνος, οι οποίοι αποτελούν τη συναισθηματική αντίδραση ενός ατόμου απέναντι σε μία προσβλητική ενέργεια, θεμέλιο ανασφαλές προκειμένου να υπολογιστεί η χρηματική αποτίμησή του. Επίσης, η ως άνω θεωρία δεν εξηγεί ή δεν δικαιολογεί την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης σε περιπτώσεις που δεν υφίσταται άμεσος ψυχικός πόνος, όπως σε περιπτώσεις ψυχικά και πνευματικά ανικάνων, ανηλίκων ή κυοφορούμενων. Περαιτέρω, αποδεχόμενη εν μέρει την αρχή της «ικανοποιήσεως» του δικαίου, η θεωρία του παραπτώματος δέχεται ως μέσο για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού την εξίσωση της ενοχής του δράστη προς ένα χρηματικό ποσό, με άλλα λόγια τη «χρηματοποίηση» του παραπτώματος. Η εξιλαστική αυτή ερμηνεία της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, εναρμονισμένη ίσως προς τα χριστιανικά ιδεώδη, δύσκολα βρίσκει έδαφος στη δικαιική τάξη σύγχρονων ανεπτυγμένων κοινωνιών. Αφενός η μεταφυσική και θρησκευτική της θεμελίωση, αφετέρου το γεγονός ότι προϋποθέτει την ύπαρξη υπαιτιότητας - επομένως αποκλείεται στις περιπτώσεις αντικειμενικής ευθύνης - καθιστούν τη θεωρία της εξαγοράς του «παραπτώματος» με καταβολή χρηματικού ποσού και την ως εκ τούτου «ικανοποίηση» του αισθήματος του δικαίου, δύσκολα αποδεκτή. Μέσα στο πλαίσιο της αστικής νομοθεσίας δεν είναι εξάλλου αποδεκτή και η έννοια της ιδιωτικής ποινής, όπως θα μπορούσε ενδεχομένως να χαρακτηρίσει κανείς την ικανοποίηση του τρωθέντος αισθήματος του δικαίου, διότι θα οδηγούσε στην επαναποινικοποίηση του αστικού δικαίου ή αντιστρόφως στην απόρριψη του διαπροσωπικού χαρακτήρα της ενοχικής σχέσης. Σε τελική ανάλυση, καμία από τις απόψεις που αναφέρθηκαν παραπάνω δεν προσφέρει ένα σταθερό υπόβαθρο για τη δογματική θεμελίωση της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης. Σύμφωνα με την κρατούσα σήμερα και ορθότερη άποψη, ο σκοπός της αξίωσης για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης συμπίπτει με τον αποκαταστατικό σκοπό της αποζημίωσης, όπως αυτός εκφράζεται στην 297 ΑΚ. Όπως η αποζημίωση, έτσι και η επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης αποσκοπεί στην επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση και, ειδικότερα, αφού πρόκειται για ηθική ζημία, επιδιώκεται η επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κοινωνική και ηθική τους ισορροπία. Η ισορροπία αυτή υπάρχει, εφόσον οι μη περιουσιακές αξίες αναγνωρίζονται ως προστατευτέο αγαθό και εφόσον σε 380 ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο

3 ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ περίπτωση προσβολής τους είναι δυνατή η με κάθε μέσο αποκατάστασή τους. Η χρηματική ικανοποίηση μπορεί να συμβάλλει και αυτή στην αποκατάσταση της ισορροπίας των ηθικών και κοινωνικών αξιών, η οποία διαταράχθηκε από την προσβλητική ενέργεια. Χωρίς να οδηγεί σε μία υλιστική θεώρηση της έννοιας της ηθικής βλάβης, η ερμηνεία αυτή οδηγεί σε μία αντικειμενικότερη αντίληψη της μη περιουσιακής ζημίας, αποσπασμένης τόσο από ψυχολογικά κριτήρια όσο και από ένα ασαφές περί δικαίου αίσθημα. Βάσει των παραπάνω εξηγείται η επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης τόσο σε περιπτώσεις ψυχικά και πνευματικά ανίκανων ατόμων, ανηλίκων, κυοφορούμενων, όσο και σε περιπτώσεις αντικειμενικής ευθύνης προς αποζημίωση, όπως είναι η ευθύνη του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων κατά το άρθρο 6 του Ν 2251/1994 και η ευθύνη του υπεύθυνου επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων κατά τα άρθρα 23 του Ν 2472/1997 και 14 του Ν 3471/2006. Στόχος δηλαδή είναι η αποκατάσταση της τρωθείσης ηθικής ισορροπίας και κοινωνικής ειρήνης. Υπό την έννοια αυτή, η χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης αποβλέπει στην παροχή προς τον προσβληθέντα των απαραίτητων οικονομικών μέσων, που θα συντελέσουν στην άρση των ηθικών συνεπειών της προσβολής. ΙΙΙ. Το στοιχείο της υπαιτιότητας ως προϋπόθεση της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στην περίπτωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 299 ΑΚ, χρηματική ικανοποίηση για μη περιουσιακή ζημία παρέχεται μόνο στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος και αυτές καταρχήν είναι οι αδικοπραξίες (932 ΑΚ) και η προσβολή της προσωπικότητας (59 ΑΚ). Και στις δύο περιπτώσεις προβλέπεται η ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, της μη αποτιμητής σε χρήμα ζημίας που υφίσταται ένα άτομο από την προσβολή έννομου αγαθού, όπως η προσωπικότητα, η τιμή, η υγεία, η ελευθερία κτλ. Ως προς το αντικείμενο όμως των δύο διατάξεων υφίσταται μία βασική διαφορά: στην μεν 59 ΑΚ η προσβολή στρέφεται αποκλειστικά εναντίον μη περιουσιακών αγαθών, ενώ αντίθετα στην 932 ΑΚ η περιουσιακή ζημία επέρχεται ταυτόχρονα με προσβολή περιουσιακού αγαθού και την υλική ζημία που προκλήθηκε σε αυτό. Λόγω της σχέσης αυτής, η ηθική βλάβη της 932 ΑΚ υπόκειται στις προϋποθέσεις της περιουσιακής ζημίας και ειδικότερα στους όρους που επιβάλλει ο ειδικός ιδρυτικός της ευθύνης για περιουσιακή ζημία κανόνας δικαίου. Εάν ο ιδρυτικός κανόνας απαιτεί πταίσμα του ζημιώσαντος, τότε πταίσμα χρειάζεται και για τη θεμελίωση της αξίωσης για ικανοποίηση της μη περιουσιακής ζημίας και αντιστρόφως. ΜΕΛΕΤΕΣ Ωστόσο, κατά την μέχρι πρότινος κρατούσα στη νομολογία άποψη, η αξίωση για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης βάσει του κανόνα της διάταξης του άρθρου 59 ΑΚ, εκτός από τον παράνομο χαρακτήρα της πράξης, προϋποθέτει και υπαιτιότητα. Επιχειρήματα υπέρ της άποψης αυτής προβάλλονταν, αφενός, η γραμματική ερμηνεία του εδ. 1 της 59 ΑΚ, όπου αναφέρεται ότι το δικαστήριο μπορεί να καταδικάσει τον «υπαίτιο» της προσβολής, και αφετέρου, το επιχείρημα ότι ο ΑΚ καθιερώνει ως κανόνα της αδικοπρακτικής και ενδοσυμβατικής ευθύνης την αρχή της υπαιτιότητας. Ωστόσο, η νομολογία σήμερα δέχεται ότι κατά την ορθότερη γνώμη δεν αποτελεί προϋπόθεση της παραπάνω διάταξης η ύπαρξη πταίσματος, η δε διατύπωση της διάταξης αυτής περί «υπαιτίου» της προσβολής σημαίνει απλώς τον υπεύθυνο ανεξαρτήτως υπαιτιότητάς του. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται και από τη θεωρία με τα εξής επιχειρήματα: α) Πρώτον, η κατ άρθρο 932 ΑΚ χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη παρέχεται τόσο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες απαιτείται υπαιτιότητα, όσο και σε περιπτώσεις αντικειμενικής αδικοπρακτικής ευθύνης, ανεξάρτητα από την ύπαρξη υπαιτιότητας, καθώς η εν λόγω διάταξη δεν αφορά μόνο τις περιπτώσεις που εμπίπτουν στη διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ, αλλά όλες τις περιπτώσεις αδικοπραξιών, όπως η ευθύνη του κατόχου ζώου, η οποία είναι περίπτωση ευθύνης από διακινδύνευση, για την οποία δεν απαιτείται υπαιτιότητα. Η επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης στην περίπτωση που δεν συντρέχει υπαιτιότητα, οφείλεται στον αποκαταστατικό χαρακτήρα της, όπως αναλύθηκε παραπάνω. Στόχος είναι η αποκατάσταση της τρωθείσης ηθικής ισορροπίας - γι αυτό άλλωστε παρέχεται και σε περιπτώσεις ανηλίκων, κυοφορούμενων και ψυχικώς ή πνευματικώς ανικάνων -, η εξυπηρέτηση δηλαδή γενικότερων κοινωνικών σκοπών. Χαρακτηριστική περίπτωση επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης βάσει αδικοπρακτικής ευθύνης, που αφενός εξυπηρετεί γενικότερους κοινωνικούς σκοπούς, αφετέρου δεν απαιτείται υπαιτιότητα ως προϋπόθεση για τη θεμελίωσή της, είναι η διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 6 του Ν 2251/1994 περί ευθύνης του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων, η οποία συνιστά τόσο αντικειμενική όσο και ειδική αδικοπρακτική ευθύνη. Για παράδειγμα στην περίπτωση που επιδικάζεται χρηματική ικανοποίηση λόγω χρήσης ελαττωματικού φαρμακευτικού σκευάσματος, δεν αποκαθίσταται ο ψυχικός πόνος του θιγέντος καταναλωτή, αλλά η τρωθείσα ηθική ισορροπία. Εξυπηρετούνται δηλαδή και γενικότεροι κοινωνικοί σκοποί, όπως είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του καταναλωτικού κοινού. Η ως άνω ευρεία έννοια της χρηματικής ικανοποίησης εξηγεί γιατί αυτή επιδικάζεται σε ανηλίκους, κυοφορούμενα τέκνα κτλ. β) Δεύτερον, οι περιπτώσεις που καλύπτει η 932 ΑΚ συνιστούν ταυτόχρονα προσβολή της προσωπικότητας. Πράγματι όταν υπάρχει πραγματική ηθική βλάβη η οποία θίγει την ηθική, πνευματική ή σωματική συγκρότηση του παθόντος, ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο 381

4 ΜΕΛΕΤΕΣ υπάρχει και προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας. Έτσι, θα ήταν παράλογο για μεν την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης λόγω προσβολής της προσωπικότητας κατ άρθρο 59 ΑΚ να απαιτείται υπαιτιότητα, κατά δε την 932 ΑΚ για προσβολές που σε τελική ανάλυση στρέφονται κατά της προσωπικότητας, η ικανοποίηση για ηθική βλάβη να παρέχεται, τουλάχιστον στις περιπτώσεις αντικειμενικής ευθύνης χωρίς να συντρέχει το στοιχείο της υπαιτιότητας. γ) Τρίτον, θα ήταν αντιφατικό για την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης μέσω των αγωγών άρσης και παράλειψης της προσβολής να μην απαιτείται πταίσμα του εναγόμενου, και να απαιτείται για την αγωγή ικανοποίησης της ηθικής βλάβης, σύμφωνα με την 59 ΑΚ, αφού και η τελευταία αποσκοπεί στην επαναφορά, στο μέτρο του δυνατού, των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι, όταν ιδρυτικός κανόνας της ευθύνης είναι αποκλειστικά και μόνο οι 57 και 59 ΑΚ, η αξίωση ικανοποίησης της ηθικής βλάβης δεν προϋποθέτει υπαιτιότητα του δράστη. Όταν αντίθετα ο ιδρυτικός κανόνας της ευθύνης του δράστη θέτει ως προϋπόθεση την υπαιτιότητα, όπως συμβαίνει με την 914 ΑΚ σε συνδυασμό με την 932 ΑΚ, οι ίδιες προϋποθέσεις απαιτούνται και για τη θεμελίωση αξίωσης για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης. Όταν δηλαδή ο ιδρυτικός κανόνας απαιτεί πταίσμα του ζημιώσαντος, τότε πταίσμα χρειάζεται και για τη θεμελίωση της αξίωσης για ικανοποίηση της μη περιουσιακής ζημίας. Βάσει των παραπάνω, εφόσον η αστική ευθύνη του Δημοσίου που εισάγει η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ είναι αντικειμενική και δεν εξαρτάται από την ύπαρξη πταίσματος εκ μέρους του οργάνου του Δημοσίου, με εξαίρεση τη διάταξη του άρθρου 198 ΑΚ, στην περίπτωση αυτή δεν απαιτείται πταίσμα για την χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης από την παράνομη πράξη ή παράλειψη. Ωστόσο, διαφορετικά θεμελιώνεται η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης, όταν ο παθών στρέφεται κατά του υπαιτίου οργάνου του Δημοσίου ή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, η ευθύνη του οποίου δεν αποκλείεται βάσει της διάταξης του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ. Με την εν λόγω διάταξη καθιερώνεται εις ολόκληρον ενοχή του Δημοσίου και του οργάνου προσωπικά έναντι του ζημιωθέντος ιδιώτη, με τη βασική διαφορά ότι, σε αντίθεση με την αντικειμενική αστική ευθύνη του Δημοσίου, η προσωπική ευθύνη του οργάνου που προξένησε τη ζημία προϋποθέτει υπαιτιότητα, δόλο ή αμέλεια. Κατά το μέρος λοιπόν που η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στρέφεται κατά του υπαιτίου οργάνου, απαιτείται για τη θεμελίωσή της επίκληση της υπαιτιότητάς του. IV. Εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας στην επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης Ι. ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ Στην περίπτωση της ηθικής βλάβης το δικαστήριο έχει την ευχέρεια, ύστερα από εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών που οι διάδικοι θέτουν υπόψη του, όπως ιδίως του βαθμού του πταίσματος του υποχρέου - στην περίπτωση που αυτό απαιτείται από τον ιδρυτικό της ευθύνης κανόνα για τη θεμελίωσή της -, του είδους της προσβολής και, της περιουσιακής και κοινωνικής κατάστασης των μερών και με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής, να επιδικάσει ή όχι χρηματική ικανοποίηση, αν κρίνει ότι επήλθε στον αδικηθέντα ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη, να καθορίσει δε συγχρόνως και το ποσό αυτής που κρίνει εύλογο. Ο προσδιορισμός του ποσού της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης αφέθηκε στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου, η σχετική κρίση του οποίου δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, αφού σχηματίζεται από την εκτίμηση πραγματικών γεγονότων και χωρίς υπαγωγή του πορίσματος σε νομική έννοια, ώστε να μπορεί να νοηθεί εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου είτε ευθέως είτε εκ πλαγίου για έλλειψη νόμιμης βάσης. Ωστόσο, το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος, εισάγοντας την αρχή της αναλογικότητας ως νομικό κανόνα, επιβάλλει σε όλα τα κρατικά όργανα, συνεπώς και τα δικαιοδοτικά, κατά τη στάθμιση των εκατέρωθεν δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, να λαμβάνουν υπόψη τους την εκάστοτε αντιστοιχία μεταξύ των χρησιμοποιούμενων μέσων και του σκοπού που επιδιώκεται εκάστοτε. Έτσι, σύμφωνα με την νομολογία του Αρείου Πάγου, σε περίπτωση προσδιορισμού του ποσού της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, το δικαστήριο της ουσίας δεν πρέπει μεν, με ακραίες εκτιμήσεις, να καταλήγει σε εξουθένωση του ενός μέρους, περιορίζοντας υπέρμετρα το ατομικό δικαίωμα της συμμετοχής του στην οικονομική ζωή της χώρας, συγχρόνως όμως δεν πρέπει να υποβαθμίζει την απαξία της πράξης, επιδικάζοντας ιδιαίτερα χαμηλό ποσό και καθιστώντας έτσι χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας. Σε συμφωνία με την ως άνω άποψη της νομολογίας, προτείνεται, όπου υπάρχει υλική ζημία, για τον υπολογισμό του επιδικαστέου ως χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη ποσού, ο δικαστής να λαμβάνει υπόψη το ύψος της επιδικαζόμενης για την υλική ζημία αποζημίωσης, έτσι ώστε να υπάρχει ποσοτική αναλογία μεταξύ του ύψους της χρηματικής αποζημίωσης για περιουσιακή ζημία και της χρηματικής ικανοποίησης. Διότι και δικαιοηθικά απαράδεκτο είναι και αντίθετο προς την επιταγή των διατάξεων των άρθρων 2 παρ. 1 και 5 παρ. 1 του Συντάγματος, που δίνουν την υπεροχή στα ηθικά αγαθά, το επιδικαζόμενο για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης ποσό να είναι δυσανάλογα 382 ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο

5 ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ χαμηλότερο από τη χρηματική αποζημίωση που επιδικάσθηκε για την υλική ζημία που υπέστη το αγαθό. Διχογνωμία στη θεωρία που συνοδεύθηκε από αντίστοιχη διακύμανση της νομολογίας έχει προκύψει ως προς το αν η παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας καθιστά την απόφαση αναιρετέα ή αν η αναλογικότητα αποτελεί προσδιοριστικό τρόπο ερμηνείας, κατά την τελεολογική εξειδίκευση του εφαρμοστέου κανόνα ουσιαστικού δικαίου, οπότε, δεν ιδρύεται με αυτήν λόγος αναίρεσης, αλλά προϋποτίθεται η ύπαρξη λόγου αναίρεσης για παράβαση κανόνα δικαίου, κατά τον έλεγχο του οποίου θα κριθεί αν κατά την τελολογική ερμηνεία αυτού παραβιάσθηκε και η αρχή της αναλογικότητας. Ειδικότερα, σύμφωνα με μέρος της νομολογίας, η αρχή της αναλογικότητας αποτελεί ευθέως εφαρμοζόμενο από τα δικαστήρια της ουσίας κανόνα ουσιαστικού δικαίου, η παραβίαση του οποίου ιδρύει τους αναιρετικούς λόγους του άρθρου 559 αρ. 1 ή 19 ΚΠολΔ. Ωστόσο, η τάση υπέρ του αναιρετικού ελέγχου του προσδιορισμού της χρηματικής ικανοποίησης δεν υιοθετήθηκε από μεταγενέστερες αποφάσεις του Αρείου Πάγου. Έτσι, μια σειρά αποφάσεων του Δ τμήματος έκριναν ότι τα δικαστήρια δεν υποχρεούνται να εφαρμόζουν σε κάθε περίπτωση την αρχή της αναλογικότητας, αλλά εξετάζουν την τήρησή της μόνο στο πλαίσιο ελέγχου της συνταγματικότητας νόμου. Κατά συνέπεια, απόφαση που επιδικάζει χρηματική ικανοποίηση κατά παράβαση της μη δεσμευτικής για τα δικαιοδοτικά όργανα αρχής της αναλογικότητας, δεν είναι για το λόγο αυτό αναιρετέα. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί ότι, ενώ η θεωρία δεν αποκλείει a priori τον αναιρετικό έλεγχο της επιδικάζουσας υπέρμετρη χρηματική ικανοποίηση απόφασης, αλλά μόνο αποκλείει ως εργαλείο του ελέγχου αυτού την αρχή της αναλογικότητας, η νομολογία τάσσεται υπέρ του πλήρως ανελέγκτου της σχετικής κρίσης. Το εν λόγω ζήτημα της ανατροπής απόφασης - μετά από άσκηση αναίρεσης - όταν το καθοριζόμενο από το δικαστήριο ποσό προσκρούει προφανώς στην αρχή της αναλογικότητας, λόγω του γενικότερου ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 563 παρ. 2 εδ. β του ΚΠολΔ, παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, η οποία θα τάμει από πλευράς νομολογίας οριστικά το ζήτημα. Όσον αφορά το ζήτημα της εφαρμογής της αρχής της αναλογικότητας σε σχέση με το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης, πρέπει να σημειωθεί ότι η εν λόγω αρχή εφαρμόζεται κατά κανόνα σε επίπεδο νομοθεσίας μέσω της τήρησης της αρχής της στάθμισης και συνεκτίμησης αντικρουόμενων συμφερόντων και δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι διατάξεις των Ν 1178/1991 και 2328/1995, οι οποίες θεσπίζουν κατώτατα όρια χρηματικής ικανοποίησης στις περιπτώσεις προσβολής της προσωπικότητας από τα ΜΜΕ. Μέσω των παραπάνω αναφερόμενων ρυθμίσεων, ο νομοθέτης λόγω της πρακτικής των ελληνικών δικαστηρίων να επιδικάζουν χαμηλά ποσά χρηματικής ικανοποίησης για προσβολές της προσωπικότητας, επέβαλε κατώτατα όρια, ΜΕΛΕΤΕΣ σταθμίζοντας αφενός την ελευθερία του τύπου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης και αφετέρου το δικαίωμα σεβασμού της προσωπικότητας και της αξίας του ατόμου. Η τακτική αυτή δεν είναι ξένη προς το δίκαιό μας, αφού ανάλογα όρια έχουν τεθεί από τον νόμο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων. Η συζήτηση περί της συνταγματικότητας ή μη των εν λόγω κατώτατων ορίων, έχει λυθεί με την αρεοπαγιτική κρίση ότι δεν αποτελούν επέμβαση στη δικαιοδοτική εξουσία του δικαστή, αλλά είναι σύμφωνα με το άρθρο 26 παρ. 1 του Συντάγματος, που δίδει δικαίωμα στον νομοθέτη, κατά τη ρύθμιση των βιοτικών σχέσεων και τον ορισμό κυρώσεων και υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συμπεριφορά των πολιτών, να θέτει ελάχιστα ή ανώτατα όρια κατ αφηρημένη αξιολόγηση, εντός των οποίων ο δικαστής προβαίνει στην εξειδίκευση του κανόνα δικαίου, ενόψει της συγκεκριμένης σχέσης και περίπτωσης. Κατά την άσκηση δηλαδή της εξουσίας αυτής, η οποία πηγάζει από τη διάταξη του άρθρου 25 του Συντάγματος, ο νομοθέτης μπορεί να προσδιορίζει, τόσο τις προϋποθέσεις αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης, εξαιτίας αστικού ή ποινικού αδικήματος, όσο και τη μορφή τους, καθώς και ελάχιστο, στην περίπτωση χρηματικής ικανοποίησης ποσό, όπως ακριβώς συμβαίνει και στο πεδίο του ποινικού δικαίου, με τον καθορισμό πλαισίου των στερητικών της ελευθερίας και των χρηματικών ποινών. Βάσει των παραπάνω, είναι φανερό ότι στις περιπτώσεις όπου ο νόμος προβλέπει κατώτατα όρια βάσει των οποίων καθορίζεται η προβλεπόμενη κύρωση ή αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση, ο νομοθέτης έχει ήδη προβεί στη στάθμιση των συμφερόντων βάσει της αρχής της αναλογικότητας, ώστε να παρέλκει - κατά κανόνα τουλάχιστον - η εφαρμογή της από τον δικαστή. Ο δικαστής δεν εφαρμόζει την αρχή της αναλογικότητας, αλλά την οικεία διάταξη νόμου, ο οποίος του αναθέτει τι να αποφασίσει. Ειδικότερα κατά τη στάθμιση αντικρουόμενων έννομων αγαθών και συμφερόντων από το νομοθέτη, συνεκτιμάται η θέση τους στην έννομη τάξη στη συγκεκριμένη χρονική και τοπική συγκυρία ανάλογα με τον τρόπο που αυτά εκφράζονται. Αυτός ακριβώς ο τρόπος που εκφράζονται σε συνδυασμό με τη θέση τους στην έννομη τάξη τη δεδομένη στιγμή αποτελεί κριτήριο για την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας κατά τη στάθμιση των συμφερόντων. Πρόκειται δηλαδή για σύστημα κινητών κριτηρίων, τα οποία στο πλαίσιο της αναζήτησης του υπέρτερου συμφέροντος κατά τη στάθμιση, συμπληρώνεται από την κρίση για την καταλληλότητα, προσφορότητα και αναγκαιότητα του επιλεχθέντος μέσου για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η στάθμιση μεταξύ της ελευθερίας έκφρασης και του δικαιώματος προσωπικότητας του ατόμου. Τυχόν εξύβριση ή δυσφήμιση που τελείται ενώπιον αριθμητικά ορισμένων προσώπων δεν επιφέρει την ίδια προσβολή που επιφέρει εξύβριση ή δυσφήμιση τελεσθείσα μέσω Τύπου ή ραδιοτηλεόρασης ενώπιον χιλιάδων αναγνωστών, ακροατών ή θεατών. Αντίστοιχα η διατύπωση ενός δυσφημιστικού ισχυρισμού στις εσωτερικές ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο 383

6 ΜΕΛΕΤΕΣ Ι. ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ στήλες ενός τοπικού φύλλου είναι λιγότερο μειωτική για την τιμή του θύματος από ότι η αναγραφή του ίδιου ισχυρισμού στο πρωτοσέλιδο μιας εφημερίδας πανελλήνιας κυκλοφορίας. Η ένταση της προσβολής εξαρτάται από τον ειδικότερο τρόπο που αυτή εκδηλώνεται και από την εμβέλεια του μέσου που χρησιμοποιείται. Διαφέρει ο βαθμός προσβολής της προσωπικότητας με αποτέλεσμα να ενισχύεται ανάλογα και η προστασία της κατά τη στάθμιση. Λαμβάνοντας υπόψη τα ως άνω κριτήρια, ο νομοθέτης ρυθμίζοντας κατώτατα όρια χρηματικής ικανοποίησης με τους Ν 1178/1991 και 2328/1995 προέβη σε καθορισμό διαφορετικού ορίου συνεκτιμώντας την ένταση της προσβολής και τη δύναμη του χρησιμοποιούμενου μέσου και συγκεκριμένα διακρίνοντας αφενός με τον Ν 1178/1991 μεταξύ ημερησίων εφημερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, περιοδικών που κυκλοφορούν μέσω των πρακτορείων εφημερίδων και άλλων εφημερίδων και περιοδικών και αφετέρου με τον Ν 2328/1995 μεταξύ τηλεοπτικών σταθμών εθνικής εμβέλειας και τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας, ραδιοφωνικών σταθμών με δικτύωση και χωρίς δικτύωση. Έτσι, στις ως άνω περιπτώσεις, που η κρίση του δικαστή περιορίζεται μέσα στα καθορισμένα από το νομοθέτη όρια που αντικατοπτρίζουν την αρχή της αναλογικότητας, δεν μπορεί να τεθεί ζήτημα παράβασης της εν λόγω αρχής εκ μέρους του. Εντούτοις, υποστηρίζεται από μερίδα της νομολογίας, ότι είναι δυνατός ο αναιρετικός έλεγχος καθώς ο δικαστής έχει την ευχέρεια να κρίνει ανά περίπτωση το εύλογο και ανάλογο του ποσού της χρηματικής ικανοποίησης, δηλαδή να αποφασίσει γι αυτό σύμφωνα με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας, με την έννοια της καταλληλότητας, προσφορότητας και αναγκαιότητας μεταξύ του χρησιμοποιούμενου μέτρου και του επιδιωκόμενου σκοπού, και να επιδικάσει χαμηλότερα ποσά από τα θεσπιζόμενα ελάχιστα όρια χρηματικής ικανοποίησης, κατόπιν αξιολόγησης των προϋποθέσεων και των συνεπειών της προσβολής. Προς την παραπάνω κατεύθυνση ήταν η πρόσφατη απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Λιοναράκης κατά Ελλάδος. Στην εν λόγω υπόθεση ετίθετο ζήτημα εφαρμογής των κατώτατων ορίων του Ν 2328/1995. Το ΕΔΔΑ απεφάνθη ότι η επιδίκαση από τα εσωτερικά δικαστήρια μιας minimum χρηματικής αποζημίωσης στερεί τον διάδικο από τη δυνατότητα να αποδείξει ότι η βλάβη που υπέστη ο αντίδικός του ήταν ενδεχομένως κατώτερη του ποσού αυτού και συνιστά παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Πλην των παραπάνω αναφερόμενων περιπτώσεων όπου ο νομοθέτης ρητώς προβλέπει τα όρια εντός των οποίων πρέπει να κινηθεί ο εφαρμοστής του δικαίου, η αρχή της αναλογικότητας εφαρμόζεται και διά της διέλευσής της μέσω πυλών εισόδου και ειδικότερα είτε μέσω γενικών ρητρών, όπως αυτές των διατάξεων των άρθρων 281, 288, 388 ΑΚ είτε μέσω αόριστων νομικών εννοιών, όπως αυτή της διάταξης του άρθρου 932 ΑΚ, όπου προβλέπεται η δυνατότητα του δικαστή να επιδικάσει «εύλογη» χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, είτε μέσω ρητών ρυθμίσεων, όπως αυτή της διάταξης του άρθρου 409 ΑΚ, η οποία προβλέπει την ανάγκη προσαρμογής της «δυσανάλογης ποινής» στο πρέπον μέτρο. Και στις ως άνω περιπτώσεις ο νομοθέτης έχει προβεί σε στάθμιση συμφερόντων, προσφέροντας τις εν λόγω αόριστες νομικές έννοιες ως πύλες εισόδου στην εφαρμογή της αρχής, με τη διαφορά ότι προκρίνει ως χρήσιμο τον ad hoc έλεγχο. Παρέχει δηλαδή στο δικαστή τη δυνατότητα να προβεί σε εξειδίκευση αόριστης νομικής έννοιας εφαρμόζοντας την οικεία διάταξη του νόμου, η οποία αποτελεί έκφραση της ως άνω αρχής στο κοινό δίκαιο. Βάσει των παραπάνω, όταν το δικαστήριο καλείται να προβεί σε προσδιορισμό εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης στο πλαίσιο των άρθρων 59 και 932 ΑΚ, εφαρμόζει την αρχή της αναλογικότητας μέσα στο ήδη καθορισμένο από το νομοθέτη πλαίσιο, έτσι όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μετά τη στάθμιση των συμφερόντων που η σχετική διάταξη επηρεάζει. Συνεπώς, και στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με την κρατούσα στη νομολογία άποψη, «δικαστική απόφαση που δεν προβαίνει σε καθορισμό εύλογης χρηματικής ικανοποίησης δεν είναι αντίθετη στην αρχή της αναλογικότητας, αλλά υπόκειται σε έλεγχο με τα εκάστοτε επιτρεπόμενα ένδικα μέσα και μέσα στο πλαίσιο που αυτά παρέχουν». Ειδική περίπτωση γενικής ρήτρας στην οποία αντανακλάται η εφαρμογή της αναλογικότητας από το νομοθέτη είναι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η διάταξη του άρθρου 281 ΑΚ. Ο νομοθέτης τάσσει καθαρώς αντικειμενικά κριτήρια για το πότε η άσκηση του δικαιώματος είναι καταχρηστική, όπως η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη, ο κοινωνικός ή οικονομικός σκοπός του δικαιώματος. Με βάση τα παραπάνω αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία αποτελούν αόριστες νομικές έννοιες, καλείται ο δικαστής να εφαρμόσει και την αρχή της αναλογικότητας και να ανεύρει τα όρια της άσκησης του δικαιώματος, εξειδικεύοντας αυτά σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση με βάση τις εκάστοτε κοινωνικές αντιλήψεις. Τέλος, πλην των παραπάνω νομικών επιχειρημάτων που συνηγορούν υπέρ της άποψης περί του μη επιτρεπτού αναίρεσης της δικαστικής απόφασης λόγω παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας συντρέχει και ένας πραγματικός λόγος. Η άποψη που δέχεται ότι δικαστική απόφαση που δεν προβαίνει σε καθορισμό εύλογης χρηματικής ικανοποίησης - είτε το εύλογο κρίνεται βάσει κατώτατων ορίων που έχουν τεθεί από το νομοθέτη είτε η αρχή της αναλογικότητας εφαρμόζεται ad hoc μέσω γενικών ρητρών και αόριστων εννοιών - καθίσταται αναιρετέα λόγω παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας, παραβλέπει την ανασφάλεια δικαίου και ενδεχομένως τα νομολογιακά αδιέξοδα που δημιουργηθούν, σε ζητήματα για τα οποία είναι αναγκαία η σταθερή, πάγια και ενιαία νομολογιακή έκφραση με οιονεί κανονιστικό αποτέλεσμα, όπως είναι το ζήτημα της επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης. Στην περίπτωση που γίνει δεκτή η άποψη της νομολογίας, σύμφωνα με την οποία, ακόμα και στις περιπτώσεις που τίθενται κατώτατα όρια από τον νομοθέτη, ο δικαστής μπορεί εφαρμόζοντας την αρχή της 384 ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο

7 ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ αναλογικότητας να επιδικάσει in concreto χαμηλότερα ποσά, δεν καθίσταται σαφές βάσει ποιων κριτηρίων θα κρίνει ο δικαστής το εύλογο της χρηματικής ικανοποίησης, ήτοι τη συμφωνία της με την αρχή της αναλογικότητας. Είναι άραγε σύμφωνη με την εν λόγω αρχή απόφαση του Εφετείου η οποία - μετά από άσκηση, παραδοχή αναίρεσης και παραπομπή της στο Εφετείο επειδή κρίθηκε από τον Άρειο Πάγο το ποσό των 1000 για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης του αναιρεσείοντος ως δυσανάλογο προς την προσβολή της προσωπικότητάς του - επιδικάζει το ποσό των 999, 9 ; Είναι προφανές λοιπόν ότι σε περίπτωση που γίνει δεκτή η άποψη ότι καθίσταται αναιρετέα η απόφαση λόγω παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας, δημιουργούνται μεγάλα προβλήματα στα δικαστήρια της ουσίας τα οποία θα προσπαθούν να καθορίσουν ποιο ποσό είναι το προσήκον κατά τον Άρειο Πάγο, ώστε να μην ανατραπεί εκ νέου η απόφασή τους. Εν όψει των προεκτεθέντων καθίσταται χρήσιμη η οριστική κρίση του ζητήματος για το αν η παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας κατά την εξειδίκευση της αόριστης νομικής έννοιας του «εύλογου» της χρηματικής ικανοποίησης ιδρύει τους αναιρετικούς λόγους του άρθρου 559 αρ. 1 και 19 ΚΠολΔ. Προς αντιμετώπιση του αδιεξόδου των δικαστηρίων της ουσίας, μάλλον κρίνεται ορθότερη η άποψη της νομολογίας, σύμφωνα με την οποία, η αναλογικότητα αποτελεί τρόπο ερμηνείας κατά την εξειδίκευση του εφαρμοστέου κανόνα ουσιαστικού δικαίου, οπότε προϋποτίθεται η ύπαρξη λόγου αναίρεσης για παράβαση κανόνα δικαίου, κατά τον έλεγχο του οποίου θα κριθεί αν κατά την τελολογική ερμηνεία αυτού παραβιάσθηκε και η αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτή εκφράζεται από το νομοθέτη στην υπό κρίση διάταξη. Σύμφωνα και με την κρατούσα άποψη στη θεωρία, καταρχήν η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας εναπόκειται στον νομοθέτη. Τυχόν εφαρμογή της σε οποιοδήποτε άλλο στάδιο της δικαιοδοτικής λειτουργίας θα συνιστούσε «σφετερισμό της νομοθετικής εξουσίας». Η διοίκηση και ο δικαστής μπορούν και οφείλουν να ελέγχουν απλώς, αν η αρχή αυτή έχει τηρηθεί και σε αρνητική περίπτωση να αρνούνται την εφαρμογή του νόμου που ενέχει δυσανάλογο περιορισμό του ατομικού δικαιώματος. Ο έλεγχος αυτός αποτελεί έλεγχο της συνταγματικότητας του νόμου που θεσπίζει τον περιορισμό. Έτσι, δικαστική απόφαση που απέτυχε στον προσδιορισμό του «ευλόγου» δεν είναι αντίθετη προς την αρχή της αναλογικότητας, έστω και αν έτσι προκαλείται in concreto δυσανάλογος περιορισμός συνταγματικά προστατευόμενου δικαιώματος. Είναι εσφαλμένη και θα ελεγχθεί με τα επιτρεπόμενα ένδικα μέσα. Εν πάσει περιπτώσει η νομολογιακή ΜΕΛΕΤΕΣ λύση του ζητήματος αναμένεται να δοθεί σύντομα από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Ενδεικτική βιβλιογραφία - αρθρογραφία - Βασιλακάκης Γ., Ηθική βλάβη και ΜΜΕ, Σύγχρονοι προβληματισμοί και τάσεις της νομολογίας των Πολιτικών Δικαστηρίων, ΕπισκΕΔ 2004, σελ Δωρής Φ., Η αρχή της αναλογικότητας στο πεδίο ρύθμισης των ιδιωτικού δικαίου σχέσεων και ιδιαίτερα στο Αστικό Δίκαιο, Τιμητικός Τόμος ΣτΕ - 75 χρόνια, σελ. 229 επ. - Ζύγουρας Α., Παρατηρήσεις υπό την ΑΠ 132/1006, ΕλλΔνη 2006, Καρακατσάνης Ι., Η νομική φύση της χρηματικής ικανοποιήσεως δια ψυχικήν οδύνην κατ ΑΚ 932 εδ. 3 και η πρακτική της σπουδαιότης, ΝοΒ 24, σελ Καράκωστας Ι., Ικανοποίηση της μη περιουσιακής ζημίας και νομολογία, ΝοΒ 34, σελ επ. - Ιδίου, Προσωπικότητα και Τύπος, Ιδίου, Δίκαιο των ΜΜΕ, Ιδίου, Αστικός Κώδικας, Ερμηνεία/Σχόλια/Νομολογία, Γενικές Αρχές, 2005, άρθρο Κλειδωνόπουλος Απ., Η Αρχή της Αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 Συντ): Ελέγχονται αναιρετικά οι δικαστικές αποφάσεις για τη μη τήρηση της αρχής της αναλογικότητας και μάλιστα με απ ευθείας εφαρμογή της και ειδικότερα για το «εύλογο» ως προς το ύψος της επιδικασθείσας χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (άρθρο 932 ΑΚ);, ΕλλΔνη 2007, σελ Ματθίας Σ., Το πεδίο λειτουργίας της αρχής της αναλογικότητας, ΕλλΔνη 2006, σελ. 1 επ. - Μητσόπουλος Γ., Αναλογικότητα και αναιρετικός έλεγχος για υπέρμετρη επιδίκαση ποσού λόγω ηθικής βλάβης, ΧρΙΔ 2006, σελ. 769 επ. - Νεζερίτη Ε., Ενημερωτικό σημείωμα υπό την ΑΠ 918/2007, ΧρΙΔ 2008, σελ Πατεράκης Σ., Ζητήματα ηθικής βλάβης από αδικήματα τελούμενα διά των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ΕλλΔνη 2007, σελ. 1 επ. - Ιδίου, Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, Σπηλιωτόπουλος Ε., Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, ΕφΑΔ 4/ Έτος 1ο 385

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη 1. Η πολιτική αγωγή στην ελληνική ποινική δίκη... 1 2. Νομική φύση της πολιτικής αγωγής Ο μικτός χαρακτήρας της... 6 2.1. Η βλάβη που

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου.. 1 1. Ο εθνικός χαρακτήρας του αστικού δικαίου 1 2. Προώθηση της ενοποιήσεως μέσω της Ευρωπαϊκής Ενώσεως...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΕΔΙΟ Αποστολή με fax & e-mail ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27 Ταχ. Κώδικας:101 83 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 11: Ραδιοτηλεόραση και προστασία της προσωπικότητας. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 11: Ραδιοτηλεόραση και προστασία της προσωπικότητας. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 11: Ραδιοτηλεόραση και προστασία της προσωπικότητας Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγικό Μέρος... 1 1. Εισαγωγή στο αντικείμενο της έρευνας... 1 Ι. Μεθοδολογική προσέγγιση και νομικό πλαίσιο της παρούσας μελέτης... 1 ΙΙ. Διάρθρωση της ύλης... 4 2. Ο καταλογισμός

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6 η : Αρχή της αναλογικότητας Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ...VII ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... XV 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 Ι. Αντικείμενο της έρευνας... 1 ΙΙ. Η διάρθρωση της ύλης... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

(2015) 1 PRO JUSTITIA. Τι σημαίνει «εύλογη» χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατ άρθ. 932 Α.Κ.; Μια πινελιά μεθοδολογίας του δικαίου 1

(2015) 1 PRO JUSTITIA. Τι σημαίνει «εύλογη» χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατ άρθ. 932 Α.Κ.; Μια πινελιά μεθοδολογίας του δικαίου 1 (2015) 1 PRO JUSTITIA Τόμος 1, 2015 Τι σημαίνει «εύλογη» χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατ άρθ. 932 Α.Κ.; Μια πινελιά μεθοδολογίας του δικαίου 1 Κώστας Σταμάτης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 Εισαγωγή: Το φυσικό περιβάλλον ως ρυθμιστικό αντικείμενο του αστικού δικαίου: μια γενική θεώρηση 1. Ο παραπληρωματικός χαρακτήρας του αστικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Έννοια και Στοιχεία Ενοχής Ενοχή είναι η σχέση με την οποία ένα πρόσωπο έχει υποχρέωση προς ένα άλλο σε παροχή. Η παροχή μπορεί να συνίσταται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα... Αντί προλόγου... ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Έννοια του δικαιώματος της απεργίας... 1 Εννοιολογικά γνωρίσματα... 2 α. Αποχή από την εργασία... 2 β. Συλλογική αποχή... 2 γ. Αγωνιστικός

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε., Υπ. Δ.Ν ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΔΟΚΙΜΩΝ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ 2011 ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α) Πηγες Διοικητικου Δικαιου Ως πηγή διοικητικού

Διαβάστε περισσότερα

θέτει στη μεταβατική διάταξη του άρθρου 17 [Σημείωση: Με την εν λόγω διάταξη ορίζεται ουσιαστικώς μία μεταβατική περίοδος που χρονικά τοποθετείται από

θέτει στη μεταβατική διάταξη του άρθρου 17 [Σημείωση: Με την εν λόγω διάταξη ορίζεται ουσιαστικώς μία μεταβατική περίοδος που χρονικά τοποθετείται από H συνέπεια του χαρακτηρισμού τηλεοπτικού σταθμού ως εθνικής, περιφερειακής ή τοπικής εμβελείας για τον προσδιορισμό του ποσού της χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης στις περιπτώσεις επιληψίμου

Διαβάστε περισσότερα

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων Η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, όπου τα άτομα περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας τους, είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο. Ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται κάθε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4203, 24/4/2009

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4203, 24/4/2009 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΝΟΜΟ Προοίμιο. Επίσημη Εφημερίδα Ε.Ε.: L 204 της 26/07/2006, σελ. 23. Για σκοπούς εναρμόνισης

Διαβάστε περισσότερα

Εργατικό Ατύχημα και αποζημίωση

Εργατικό Ατύχημα και αποζημίωση Εργατικό Ατύχημα και αποζημίωση Άρειος Πάγος 703/2013 Εργατικό Ατύχημα - Αποζημίωση για ηθική βλάβη - Εύλογη χρηματική ικανοποίηση Περίληψη Οι διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 1 του Ν. 551/1915, κατά τις οποίες

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Θεσσαλονίκη, 8 Φεβρουαρίου 2018 ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Πέτρος Κ. Τσαντίλας Διδάκτωρ

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173)

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ψηφίστηκε προ ολίγων ημερών από τη Βουλή ο νέος νόμος 3886/2010 σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

της δίωξης ή στην αθώωση.

της δίωξης ή στην αθώωση. Το τεκμήριο της αθωότητας μετά την αθώωση - Η επεκτατική εφαρμογή του τεκμηρίου αθωότητας στο πλαίσιο της διοικητικής δίκης ------------------------------ Το τεκμήριο της αθωότητας, όπως διατυπώθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

849 Ν. 105(Ι)/95. Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95

849 Ν. 105(Ι)/95. Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95 Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95 849 Ν. 105(Ι)/95 Ο περί Ελαττωματικών Προϊόντων (Αστική Ευθύνη) Νόμος του 1995 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 24-12-2013 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/24-12-2013 Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος,

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η

Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η ΠΑΝΟ ΕΤΓΟΤΡΖ-ΓΗΚΖΓΟΡΟ ΑΘΖΝΩΝ ΝΟΜΗΚΟ ΤΜΒΟΤΛΟ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΔΝΩΖ ΓΖΜΩΝ ΚΑΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΩΝ ΔΛΛΑΓΟ ΜΠΟΤΜΠΟΤΛΗΝΑ 9-11 (2 ος όροφος) ΑΘΖΝΑ ΣΖΛ:210-8259140-1-FAX: 210-8259235 ΚΗΝ:6977506705 E-mail: pzygouris@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ι. Εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη Εκπλήρωση της Παροχής είναι το σύνολο των πράξεων με τις οποίες (ή των παραλείψεων χωρίς τις οποίες)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα:

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα: Νοµική Υπηρεσία ΣΑΤΕ Σταµάτης Σ. Σταµόπουλος, ικηγόρος, Νοµικός Σύµβουλος ΣΑΤΕ Αθήνα, 23.3.2013 ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ ΘΕΜΑ: Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter 03-04/2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αστικό 3-201

Newsletter 03-04/2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αστικό 3-201 www.inlaw.gr Newsletter 03-04/2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αστικό 3-201 [ 2 ] Αδικοπραξία - Αναπηρία και παραµόρφωση του παθόντος ικαστήριο: Εφετείο Λάρισας Αριθµός απόφασης: 221 Έτος: 2012 - Αδικοπραξία. Αναπηρία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, LL.M., Υπ. Δ.Ν. ΕΝΟΤΗΤΑ : «ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ» - 1 - Οι δημόσιοι υπάλληλοι περαιτέρω οφείλουν να

Διαβάστε περισσότερα

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών ΕΝΟΧΗ Α. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΧΗΣ Έννοια. Ενοχή είναι η νομική σχέση μεταξύ δύο προσώπων, του οφειλέτη αφ ενός και του δανειστή

Διαβάστε περισσότερα

Αρείου Πάγου 58/2009 Πηγή: ΕΑΕΔ 532/2011, σελ. 330

Αρείου Πάγου 58/2009 Πηγή: ΕΑΕΔ 532/2011, σελ. 330 Αρείου Πάγου 58/2009 Πηγή: ΕΑΕΔ 532/2011, σελ. 330 Εργατικό ατύχημα και χρηματική ικανοποίηση Επί εργατικού ατυχήματος μπορεί το δικαστήριο να επιδικάσει χρηματική ικανοποίηση και να καθορίσει το εύλογο

Διαβάστε περισσότερα

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 9755/98 LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Προεδρίας ΡΩΜΗΙ

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 9755/98 LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Προεδρίας ΡΩΜΗΙ ConseilUE EΥΡΩΠΑÏΚΗΕΝΩΣΗ ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Βρυξέλλες,15Ιουλίου1998(20.07) (OR.D) 9755/98 PUBLIC LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της Προεδρίας Θέμα: Σύμβαση"ΡώμηΙ" ΡΩΜΗΙ Στόχοςτουπαρόντοςεγγράφουείναιναπροσφέρειμιαόσοτοδυνατόνσαφέστερηκαισυνεκτικότερηβάσηγιατις

Διαβάστε περισσότερα

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας Τ.Ε.Ι. Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Λογιστική και Χρηματοοικονομική Ειδικά θέματα Δικαίου Δρ. Μυλωνόπουλος Δ. Αν. Καθηγητής δίκαιο άδικο ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 1.9.2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Αναφορά 0586/2005, του Ιωάννη Βουτινόπουλου, ελληνικής ιθαγένειας, σχετικά με εικαζόμενες παράνομες χρηματιστηριακές συναλλαγές

Διαβάστε περισσότερα

'Αρθρο 3 : Προσωρινή δικαστική προστασία 1. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει προσωρινή δικαστική

'Αρθρο 3 : Προσωρινή δικαστική προστασία 1. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει προσωρινή δικαστική Ν. 2522/8-9-97 (ΦΕΚ-178 Α') : Δικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συμβάσεως δημόσιων έργων, κρατικών προμηθειών και υπηρεσιών σύμφωνα με την οδηγία 89/665 ΕΟΚ 'Αρθρο 1 : Πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Απόφ.Μον.Πρ.Αθ. 3941/2012

Κείμενο Απόφ.Μον.Πρ.Αθ. 3941/2012 Κείμενο Απόφ.Μον.Πρ.Αθ. 3941/2012 Ι. Μεταξύ των πηγών δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνονται και οι Οδηγίες, που προβλέπονται και ρυθμίζονται στο άρθρο 288 ΙΙΙ της Συνθήκης για τη Λειτουργία της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΠΥΡΟΥ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

κτικού μέσου ως αυτοτελής προσβολή ατομικού δικαιώματος

κτικού μέσου ως αυτοτελής προσβολή ατομικού δικαιώματος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα Ελισάβετ Πούλου... 9 Πρόλογος... 13 Συντομογραφίες... 15 Εισαγωγή... 19 I. Δικαίωμα πληροφοριακής αυτοδιάθεσης και δικαιοδοτική λειτουργία... 19 II. Το νομοθετικό πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Ερωτάται αν αν είναι στα πλαίσια ή όχι του Συντάγματος η εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών με την έκδοση της προβλεπόμενης Υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗ Καθαρότητα στη σκέψη Σαφήνεια στην έκφραση Η μία σκέψη να εισάγει την άλλη Η προηγούμενη σκέψη να τεκμηριώνει την επόμενη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Πρόλογος. Συντομογραφίες.. Γενική Εισαγωγή. 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Πρόλογος. Συντομογραφίες.. Γενική Εισαγωγή. 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος. Συντομογραφίες.. ΙΧ XVII Γενική Εισαγωγή. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η προθεσμία αναψηλαφήσεως Ι. Εισαγωγή.. 5 ΙΙ. Οι υπ αριθμ. 564/2006, 78/2007 και 746/2008 αποφάσεις του Αρείου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Θεσσαλονίκη, 18 Φεβρουαρίου 2017 ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Πέτρος Κ. Τσαντίλας Διδάκτωρ Νομικής Δικηγόρος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΤ. : Το με αριθ / έγγραφο του Γραφείου Νομικού Συμβούλου Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ.

ΣΧΕΤ. : Το με αριθ / έγγραφο του Γραφείου Νομικού Συμβούλου Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. «Άσκηση ενδίκων μέσων» ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΣΟΔΩΝ Γενικό Έγγραφο: Ε40/338/27-10-06 ΣΧΕΤ. : Το με αριθ. 15176/19-10-06 έγγραφο του Γραφείου Νομικού Συμβούλου Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. Σας διαβιβάζουμε το ανωτέρω

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑ. ΘΕΜΑ: ιακοπή κρατήσεων της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στους συνταξιούχους του ηµοσίου

ΠΟΡΙΣΜΑ. ΘΕΜΑ: ιακοπή κρατήσεων της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στους συνταξιούχους του ηµοσίου ΠΟΡΙΣΜΑ (Ν. 3094/2003 Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις, Άρθρο 3 5) ΘΕΜΑ: ιακοπή κρατήσεων της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στους συνταξιούχους του ηµοσίου Συνήγορος του Πολίτη: Ανδρέας

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων Ιούλιος 2017 Η ευθύνη του εργοδότη κατά το Ν. 551/1915 Η ευθύνη του εργοδότη κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ΙΝΕ - ΓΣΕΕ www.inegsee.gr info@inegsee.gr

Διαβάστε περισσότερα

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1 # εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ 1]ΙΣΤΟΡΙΚΟ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 2]ΝΟΜΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 3]ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4]ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΙΚΑΙΟΥ 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Χουρδάκης Ευστράτιος Σελίδα 1

Περιεχόμενα. Χουρδάκης Ευστράτιος Σελίδα 1 Περιεχόμενα Τεκμήριο νομιμότητας... 2 Διοικητικός καταναγκασμός... 2 Παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας... 2 Σύνθετη διοικητική ενέργεια:... 3 Αρχή της νομιμότητας της διοίκησης.... 3 Αρχή της υπεροχής

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό Σημείωμα Νομικού Συμβούλου ΚΕΔΕ Γ. Ζυγούρη

Ενημερωτικό Σημείωμα Νομικού Συμβούλου ΚΕΔΕ Γ. Ζυγούρη Ενημερωτικό Σημείωμα Νομικού Συμβούλου ΚΕΔΕ Γ. Ζυγούρη Κατά την πρόσφατη Συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου συζητήθηκε το ζήτημα της Συνταγματικότητας των άρθρων 16 του ν. 4429/2016 και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ»

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ» ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ» Αθήνα, 8-10-2012 Με άρθρο στο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ Ι. Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής στις Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις 1. Έννοια Αμφοτεροβαρούς Σύμβασης Οι Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις δημιουργούν ενοχικές υποχρεώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΙΖΟΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: 0001 (Αποδοχές και Συντάξεις ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: Α. Θεσμικό πλαίσιο δαπάνης.

ΜΕΙΖΟΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: 0001 (Αποδοχές και Συντάξεις ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: Α. Θεσμικό πλαίσιο δαπάνης. ΜΕΙΖΟΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: 0001 (Αποδοχές και Συντάξεις ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: 0200 (Αμοιβές πολιτικών υπαλλήλων (τακτικοί & Ι.Δ.Α.Χ.)) ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ: 0280 (Διάφορες αποζημιώσεις ) ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΚΛΗΤΟ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΚΛΗΤΟ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Αρείου Πάγου 1090/2010, Τμ. Α/ΙΙ Πηγή: ΕΕΔ 70/2011, σελ. 268 ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΚΛΗΤΟ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Εκείνος που ως

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1381/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 25/2014

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1381/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 25/2014 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 27-02-2014 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1381/27-02-2014 Α Π Ο Φ Α Σ Η 25/2014 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος, στην

Διαβάστε περισσότερα

Νέες Διατάξεις για τη Διαμεσολάβηση. Δημήτριος Μάντζος Δικηγόρος ΥπΔΝ - Διαμεσολαβητής Εκτελεστικός Γραμματέας ΟΠΕΜΕΔ

Νέες Διατάξεις για τη Διαμεσολάβηση. Δημήτριος Μάντζος Δικηγόρος ΥπΔΝ - Διαμεσολαβητής Εκτελεστικός Γραμματέας ΟΠΕΜΕΔ Νέες Διατάξεις για τη Διαμεσολάβηση Δημήτριος Μάντζος Δικηγόρος ΥπΔΝ - Διαμεσολαβητής Εκτελεστικός Γραμματέας ΟΠΕΜΕΔ Διαμεσολάβηση Εναλλακτική και συμπληρωματική μέθοδος επίλυσης διαφορών Διαρθρωμένη και

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... Συντομογραφίες..

Περιεχόμενα. Πρόλογος... Συντομογραφίες.. Πρόλογος...... Συντομογραφίες.. ΙΧ ΧΙΧ 1. Εισαγωγή Ι. Συναίνεση του ασθενούς και ατομικό δικαίωμα προστασίας της υγείας... 1 ΙΙ. Νομοθετικό πλαίσιο της συναίνεσης του ασθενούς. 6 ΙΙΙ. Η σημασία του Κώδικα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται) ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται) ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η αρχή της ισότητας στις εργασιακές σχέσεις Εισαγωγή.... σ. 1 Εννοιολογικός προσδιορισμός της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ο διαγωνισμός της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης προϋποθέτει, ως γνωστόν, συνδυασμό συνδυαστικής γνώσης της εξεταστέας ύλης και θεμάτων πολιτικής και οικονομικής επικαιρότητας. Tα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2009/2170(INI) Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE )

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2009/2170(INI) Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE ) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 12.1.2012 2009/2170(INI) ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-20 Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE469.99301-00) με συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την τροποποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R. Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R. Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «Διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων Ανταγωνισμός Ελεγκτικές εξουσίες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ. 1. Οι δημοσιολογιστικές διατάξεις: α) του άρθρου 11, παρ. 3.β. του π.δ/τος 80/2016 (Α.145), ορίζουν ότι: «Δαπάνες των φορέων Γενικής Κυβέρνησης που απορρέουν από δικαστικές

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ Δ. ΥΦΑΝΤΗ & ΣΥΝ Τρίτη, 06 Νοέμβριος :00

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ Δ. ΥΦΑΝΤΗ & ΣΥΝ Τρίτη, 06 Νοέμβριος :00 ΠΡΟΣ 'Ολο το προσωπικό του Νοσοκομείου ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Σε απάντηση ερωτήματος που μου ετέθη από το ΣΥΛΛΟΓΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΤΖΑΝΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ αναφορικά με το ζήτημα της παραγραφής των αξιώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ 40/1998 ΑΠ

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ 40/1998 ΑΠ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» Ι ΑΣΚΩΝ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΛΛΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ 3 η Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ 40/1998 ΑΠ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3849, 30/4/2004

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3849, 30/4/2004 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΚΥΠΡΟΥ ΝΟΜΟ Για σκοπούς ολοκλήρωσης της εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τίτλο - «Οδηγία 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 3 ης Οκτωβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3828, 31/3/2004 Ο ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΣΧΕΤΑ ΑΠΟ ΦΥΛΕΤΙΚΗ Ή ΕΘΝΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3828, 31/3/2004 Ο ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΣΧΕΤΑ ΑΠΟ ΦΥΛΕΤΙΚΗ Ή ΕΘΝΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004 Ο ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΣΧΕΤΑ ΑΠΟ ΦΥΛΕΤΙΚΗ Ή ΕΘΝΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004 Για σκοπούς μερικής εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τίτλο: «Οδηγία 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 7 Δεκεμβρίου 2010, με την παρουσία και του γραμματέα Αθανασίου Λιάπη, για να δικάσει μεταξύ:

Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 7 Δεκεμβρίου 2010, με την παρουσία και του γραμματέα Αθανασίου Λιάπη, για να δικάσει μεταξύ: Αρείου Πάγου 52/2011 (Β1, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ) Πηγή: http://www.areiospagos.gr/ Περίληψη: Η απαλλαγή του εργοδότη όταν ο παθών είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ, καλύπτει και την περίπτωση της "ειδικής αμελείας", δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων ΙΝΕ - ΓΣΕΕ www.inegsee.gr info@inegsee.gr Περιεχόμενα 3 4 1. Ορισμός 2. Προϋποθέσεις άσκησης 3. Τρόπος άσκησης 4. Καταχρηστική άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ.

Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Αθήνα 17.10.2013 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Τηλ 213.16.16.900 Fax 2103246165 Αριθμ. Πρωτ.: 392 Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Συνάδελφοι, Σας γνωρίζουμε ότι δημοσιεύτηκε η υπ αριθμ. 3354/2013 απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7 η : Η διαπλοκή του δικαστικού ελέγχου της αντισυνταγματικότητας των νόμων μετονέλεγχοτηςμηαντίθεσήςτουπροςτηνεσδα Λίνα Παπαδοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493,

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493, Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493, 25.2.2015 Ν. 23(Ι)/2015 23(Ι)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΝ ΣΕ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ YΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 13 η : Δικαίωμα δικαστικής προστασίας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Η γνωμοδοτική διαδικασία και η αιτιολογία της διοικητικής πράξης - 2 ο μέρος Περιεχόμενο και τύπος διοικητικής πράξης

Διοικητικό Δίκαιο. Η γνωμοδοτική διαδικασία και η αιτιολογία της διοικητικής πράξης - 2 ο μέρος Περιεχόμενο και τύπος διοικητικής πράξης Η γνωμοδοτική διαδικασία και η αιτιολογία της διοικητικής πράξης - 2 ο μέρος Περιεχόμενο και τύπος διοικητικής πράξης Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Δεύτερη Γραπτή Εργασία. Διοικητικό Δίκαιο. Θέμα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Δεύτερη Γραπτή Εργασία. Διοικητικό Δίκαιο. Θέμα ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών: ΔΕΟ Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 10 - Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Ακαδημαϊκό Έτος: 2015/16 Γενικές οδηγίες για την εργασία Δεύτερη Γραπτή Εργασία Διοικητικό

Διαβάστε περισσότερα

Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών Αριθμός απόφασης 3941/2012

Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών Αριθμός απόφασης 3941/2012 Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών Αριθμός απόφασης 3941/2012 Περίληψη: Περιορισμός ευθύνης Επικουρικού Κεφαλαίου προς αποζημίωση από αυτοκινητιστικά ατυχήματα - Αντισυνταγματικές και ανίσχυρες οι διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

94/14.04.2014) προστασίας και αξιοποίησης

94/14.04.2014) προστασίας και αξιοποίησης Άρθρο 23 του 94/14.04.2014) ν. 4258/2014 Ακίνητα του Δημοσίου Περιφερειακών Πάρκων προστασίας και αξιοποίησης (ΦΕΚ Α Δημιουργία περιβαλλοντικής 1. Ακίνητα που ανήκουν κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: H έννομη προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Περιεχόμενο: H έννομη προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Περιεχόμενο: H έννομη προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΠΗΓΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ & ΕΝΝΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, LL.M., Υπ. Δ.Ν. Η ΕΝΝΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΕ Η έννομη προστασία

Διαβάστε περισσότερα

Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ (τέταρτο τμήμα) της 12ης Σεπτεμβρίου 2000 Υπόθεση Τ-259/97 Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «Υπάλληλοι - Καθήκον πίστεως και αξιοπρεπούς ασκήσεως του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Εργασιακά Θέματα Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Ιούλιος 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Ιδιοκτησία Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Σχολής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Δίκαιο: είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων, που ρυθμίζουν, κατά τρόπο υποχρεωτικό, την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων (βλ. σελ. 5) Δημόσιο Δίκαιο:

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Φ Α Σ Η 33/2012

Α Π Ο Φ Α Σ Η 33/2012 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 22-03-2012 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1068-1/22-03-2012 Α Π Ο Φ Α Σ Η 33/2012 (Τµήµα) Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος

Διαβάστε περισσότερα

Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE. Money Show 2016, Θεσσαλονίκη

Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE. Money Show 2016, Θεσσαλονίκη Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE Money Show 2016, Θεσσαλονίκη Το 2012 καταβλήθηκαν από τις ασφαλιστικές εταιρίες στην Ε.Ε. αποζημιώσεις αστικής ευθύνης 14 δισ. EUR (Insurance

Διαβάστε περισσότερα

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Φάκελος Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Προβλήματα Συρροής Σχετικός με το ζήτημα του προστατευόμενου έννομου αγαθού είναι και ο προβληματισμός για τη συρροή 1 ανάμεσα στην πορνογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Εισαγωγή αρ. 1. Η ανάγκη προστασίας του καταναλωτή Η ειδική νομοθεσία Σύντομη κριτική επισκόπηση 20-26

Γενική Εισαγωγή αρ. 1. Η ανάγκη προστασίας του καταναλωτή Η ειδική νομοθεσία Σύντομη κριτική επισκόπηση 20-26 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γενική Εισαγωγή αρ. 1. Η ανάγκη προστασίας του καταναλωτή 1-8 2. Η ειδική νομοθεσία 9-19 3. Σύντομη κριτική επισκόπηση 20-26 Νόμος 2251/1994 Άρθρο 1. Γενικές διατάξεις 1. Η ρύθμιση 1-7 2. Ο

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ 218/2016 Α2 Τμ.

ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ 218/2016 Α2 Τμ. ΔΙΑΤΑΓΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΚΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Δεν είναι δυνατή η έκδοση διαταγής πληρωμής για απαίτηση, η οποία προέρχεται από διαφορά δημοσίου δικαίου, όπως είναι και οι διαφορές από την εξωσυμβατική ευθύνη του Δημοσίου

Διαβάστε περισσότερα