ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΕΝΔΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ & ΑΜΠΕΛΟΥ

Transcript

1 ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΕΝΔΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ & ΑΜΠΕΛΟΥ Εργαστήριο

2 Περονόσπορος & Ωίδιο της Αμπέλου

3 ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ (Plasmopara viticola)

4 ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ (Plasmopara viticola) Σποριαγγειοφόροι, σποριάγγεια & ωοσπόριο Κηλίδες ελαίου Εξανθήσεις στην κάτω επιφάνεια του φύλλου

5 ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ (Plasmopara viticola) Προσβολή σε βότρυ

6 ΩΙΔΙΟ κν. Μπάστρα, σταχτιάς (Uncinula necator)

7 ΩΙΔΙΟ κν. Μπάστρα, σταχτιάς (Uncinula necator)

8 Φόμοψη & Ευτυπίωση της Αμπέλου

9 ΦΟΜΟΨΗ ή ΝΕΚΡΩΣΗ ΒΡΑΧΙΩΝΩΝ (Phomopsis viticola) Μυκητολογική ασθένεια Συμπτωματολογία Στα φύλλα εμφανίζονται πολυάριθμες μικρές μαύρες κηλίδες με κίτρινη περίμετρο. Τα προσβεβλημένα φύλλα παραμορφώνονται & παραμένουν μικρά Στις κληματίδες στη βάση τους εμφανίζονται μικρές σκούρες κηλίδες, οι οποίες μεγεθύνονται, η επιδερμίδα διαρρηγνύεται & δημιουργούνται εξελκώσεις.

10 ΦΟΜΟΨΗ (Phomopsis viticola)

11 Πυκνίδια Ειδικές δομές μέσα στις οποίες παράγονται σπόρια, προϊόντα αγενούς αναπαραγωγής (πυκνιδιοσπόρια)

12 ΕΥΤΥΠΙΩΣΗ (Eutypa lata) Μυκητολογική ασθένεια Φύλλα μικρά, χλωρωτικά, παραμορφωμένα με περιφερειακή & μεσονεύριες νεκρώσεις Βραχυγονάτωση & ανισορραγία των προσβεβλημένων βλαστών Έλκη στους βραχίονες που φέρουν κληματίδες με συμπτώματα στα φύλλα Περιφερειακός μεταχρωματισμός του ξύλου νεκρωτική περιοχή σκούρου χρώματος

13 ΕΥΤΥΠΙΩΣΗ (Eutypa lata)

14 Βοτρύτιδα & Ίσκα της Αμπέλου

15 ΒΟΤΡΥΤΙΔΑ ή ΤΕΦΡΑ ΣΗΨΗ (Botrytis cinerea) Μυκητολογική ασθένεια Συμπτωματολογία Άνθη: την άνοιξη ο στύλος του άνθους μολύνεται και παίρνει καστανό χρώμα. Η προσβολή γίνεται εμφανής όταν οι ράγες μεγαλώσουν, οπότε σαπίζει η ράγα που εξελίχθηκε από το προσβεβλημένο άνθος. Βότρεις: Η ράγα αρχίζει να σαπίζει από το σημείο πρόσφυσης της στον ποδίσκο και καλύπτεται από σταχτιά εξάνθηση (τεφρά σήψη) Προσβολή σταφυλιού από Botrytis cinerea Προσβολή φράουλας από B. cinerea

16 ΒΟΤΡΥΤΙΔΑ ή ΤΕΦΡΑ ΣΗΨΗ (Botrytis cinerea) Καλλιέργεια Botrytis cinerea Κονιδιοφόροι με κονίδια B. cinerea

17 ΒΟΤΡΥΤΙΔΑ ή ΤΕΦΡΑ ΣΗΨΗ (Botrytis cinerea) Σχηματισμός σκληρωτίων Βιολογικός κύκλος Botrytis cinerea

18 ΙΣΚΑ της αμπέλου Μυκητολογική ασθένεια Συμπτωματολογία Στον κορμό και τους βραχίονες παρατηρείται καστανός μεταχρωματισμός του ξύλου. Στο κέντρο το ξύλο γίνεται κίτρινο και είναι μαλακό και εύθριπτο. Τα φύλλα εμφανίζουν μεσονεύριες και περιφερειακές χλωρώσεις, οι οποίες εξελίσσονται σε ξήρανση. Στην επιφάνεια των ραγών εμφανίζονται μικροσκοπικά μελανά στίγματα. Καστανός μεταχρωματισμός ξύλου από ίσκα σε εγκάρσια και κατά μήκος τομή Συμπτώματα ίσκας στο φύλλωμα

19 ΑΔΡΟΜΥΚΩΣΗ (Verticillium dahliae) Προσβάλλει το άδρομα, δηλ. το αγγειακό ξυλώδες σύστημα του φυτού που μεταφέρει το νερό. Το αποτέλεσμα της προσβολής είναι η καταστροφή και πλήρη απόφραξη των αγγείων. Σχετικά σπάνια στο αμπέλι Συμπτώματα Μαρασμός (αρχικά αντριστρεπτός και μετά μόνιμος) Κιτρίνισμα ιδιαιτέρως των κάτω φύλλων Νανισμός των φυτών Αποφύλλωση Χαρακτηριστικό μεταχρωματισμό των αγγείων του ξύλου Μεταχρωματισμός ξύλου σε εγκάρσια και κατά μήκος τομή Εργαστήριο Φυτοπροστασίας Φυτών Μεγάλης Καλλιέργειας

20 ΑΔΡΟΜΥΚΩΣΗ (Verticillium dahliae) Ο μύκητας σε καλλιέργεια αναπτύσσει λευκό βαμβακώδες μυκήλιο, με χαρακτηριστικούς κονιδιοφόρους, που παράγουν μικρά κυλινδρικά κονίδια. Σε παλιές καλλιέργειες σχηματίζει σκούρα καστανά μικροσκληρώτια Κονιδιοφόρος V. dahliae Μικροσκληρώτιο V. dahliae Εργαστήριο Φυτοπροστασίας Φυτών Μεγάλης Καλλιέργειας

21 ΑΔΡΟΜΥΚΩΣΗ (Verticillium dahliae)

22 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ, ΦΑΙΑ ΣΗΨΗ & ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

23 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ (Venturia inaequalis Apple Scab) Μυκητολογική ασθένεια Πρόκειται για μια από τις πιο σοβαρές ασθένειες της μηλιάς, ευρύτατα διαδεδομένη σε όλες τις μηλοπαραγωγικές περιοχές. Γνωστή και με τα ονόματα βούλα ή μουτζούρα ή εσχάρωση

24 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ (Venturia inaequalis) Συμπτώματα Προσβάλει όλα τα εναέρια τμήματα του δέντρου: φύλλα, άνθη, καρπούς, μίσχους και πιο σπάνια τους βλαστούς και τους κλαδίσκους Στα φύλλα: χαρακτηριστικές κιτρονοπράσινες κηλίδες και στις δύο επιφάνειες. Πιο ευπαθή εμφανίζονται τα νεαρά φύλλα τα οποία σε σοβαρή προσβολή πέφτουν πρόωρα (φυλλόπτωση). Αργότερα, οι κηλίδες γίνονται σκούρες και καλύπτονται από ελαιόχρωμη εξάνθηση, και στις δύο επιφάνειες του φύλλου. Στα άνθη: κηλίδες στα σέπαλα και τον ποδίσκο ανθόρροια Στους καρπούς: κηλίδες παρόμοιες με αυτές των φύλλων, που αργότερα γίνονται καστανές, δερματώδεις. Οι καρποί είναι δυνατό να προσβληθούν σε όλα τα στάδια ανάπτυξής τους, μέχρι την συγκομιδή και την αποθήκευση (σε όψιμη προσβολή) - Παραμορφώσεις καρπών, ρωγμές και δευτερογενείς μολύνσεις από σαπρόφυτικά παράσιτα

25 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ (Venturia inaequalis) Η ασθένεια φείλεται στο μύκητα Venturia inaequalis (Ασκομύκητες). Ο μύκητας έχει δύο διακριτές φάσεις: την σαπροφυτική τέλεια φάση (Venturia inaequalis) και την παρασιτική ατελή φάση (Fusicladium dendriticum), η οποία είναι υπεύθυνη για την ασθένεια. Στην τέλεια φάση ο μύκητας αναπαράγεται εγγενώς σχηματίζοντας ασκοσπόρια, ενώ στην ατελή αναπαράγεται αγενώς σχηματίζοντας κονίδια. Για να γίνει η μόλυνση με ασκοσπόρια πρέπει απαραιτήτως η επιφάνεια να είναι βρεγμένη. Μπορεί να υπάρξουν επανειλημμένες μολύνσεις, εφόσον το καλοκαίρι είναι υγρό..η ασθένεια εξασθενεί τα προσβεβλημένα δέντρα, μειώνοντας την ποσότητα και την ποιότητα της παραγωγής. Η ζημιά είναι ακόμη μεγαλύτερη στις περιοχές με υγρό και ψυχρό καιρό την άνοιξη και το καλοκαίρι.

26 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ (Venturia inaequalis) Διαχειμάζει στα πεσμένα φύλλα στο έδαφος. Πάνω σ'αυτά σχηματίζει τα περιθήκια κατά την διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Τα περιθήκια ωριμάζουν την άνοιξη, όταν αρχίζει και η έκπτυξη των οφθαλμών της μηλιάς. Με βροχερό και υγρό καιρό, τα περιθήκια απορροφούν νερό, διογκώνονται, ελευθερώνονται τα ασκοσπόρια και παρασύρονται από τον αέρα, μεταδίδοντας την ασθένεια σε μεγάλες αποστάσεις (πρωτογενείς μολύνσεις). Με υγρό καιρό το παθογόνο αναπαράγεται αγενώς σχηματίζοντας κονίδια, τα οποία ελευθερώνονται και μεταφέρονται με το νερό, πραγματοποιώντας τις δευτερογενείς μολύνσεις. Βιολογικός κύκλος Φουζικλαδίου της μηλιάς

27 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ (Venturia inaequalis)

28 ΠΕΡΙΘΗΚΙΟ Κοίλο καρπικό σώμα, σφαιρικό ή λαγηνοειδές, το οποίο φέρει τους ασκούς με τα σκοσπόρια. Το στόμιο του ονομάζεται οστιόλη, από την οποία βγαίνουν τα ώριμα ασκοσπόρια.

29 ΕΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΕΣ ΑΣΚΟΜΥΚΗΤΩΝ Aσκοσπόρια: σχηματίζονται μέσα σε κλειστή κύστη, τον ασκό, ο οποίος περιέχει συνήθως 8 ασκοσπόρια. Οι ασκοί έχουν σχήμα συνήθως επίμηκες, ωοειδές, ελλειψοειδές ή κυλινδρικό Τα ασκοσπόρια είτε σχηματίζονται α) σε μεμονωμένους ασκούς β) συγκεντρωμένα σε ειδικές καρποφορίες που ονομάζονται ασκοκάρπια. Είδη ασκοκαρπίων: Περιθήκιο: είναι κοίλο καρπικό σώμα, σφαιρικό ή λαγηνοειδές, το οποίο έχει στόμιο που ονομάζεται οστιόλη, από την οποία βγαίνουν τα ώριμα ασκοσπόρια. Κλειστοθήκιο: είναι κοίλο καρπικό σώμα τελείως κλειστό που περιλαμβάνει ασκούς με ασκοσπόρια, και έχει τριχοειδή εξαρτήματα (αποφύσεις). Αποθήκιο: είναι ασκοκάρπιο ανοιχτό κυπελοειδές. Οι ασκοί φέρονται στην επιφάνεια «του κυπέλλου» σε σειρές.

30 ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ ΜΗΛΙΑΣ (Venturia inaequalis) ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ Ένα μέτρο για την πρόληψη της ασθένειας είναι η καταστροφή των περιθηκίων. Αυτό έχει σαν σκοπό να περιορίσει τα μολύσματα (ασκοσπόρια), που προκαλούν τις πρωτογενείς προσβολές της άνοιξης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με παράχωμα των φύλλων με όργωμα ή συγκέντρωση και κάψιμο των πεσμένων φύλλων. Επίσης, με ψεκασμό των δέντρων μετά την συγκομιδή ή των πεσμένων φύλλων με κατάλληλα χημικά σκευάσματα. Πρέπει να εφαρμοστεί καθολικά, λόγω του ότι τα ασκοσπόρια μεταφέρονται με τον αέρα σε μακρινές αποστάσεις. Ψεκασμοί που αποσκοπούν στο να εμποδίσουν την μόλυνση από τα ασκοσπόρια (πρωτογενείς μολύνσεις). Ο χρόνος κατά τον οποίο γίνονται οι ψεκασμοί καθορίζονται από τις υπηρεσίες των Γεωργικών Προειδοποιήσεων. Αυτές βασίζονται στην παρακολούθηση της ελευθέρωσης των ασκοσπορίων, της θερμοκρασίας του αέρα και του χρόνου που μένουν βρεγμένα τα φύλλα. Όπου οι συστάσεις των Γεωργικών Προειδοποιήσεων δεν είναι διαθέσιμες, πρέπει να γίνονται προληπτικοί ψεκασμοί σύμφωνα με τα βλαστικά στάδια του δέντρου. Eφαρμογή κατάλληλων καλλιεργητικών μέτρων (αραιή φύτευση, κατάλληλο κλάδευμα) μειώνεται το επίπεδο σχετικής υγρασίας γύρω από την κόμη των δέντρων και εξασφαλίζεται καλός αερισμός. Με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται στο ελάχιστο η διάρκεια διαβροχής του φυλλώματος.

31 ΦΑΙΑ ΣΗΨΗ (Monilia laxa) Η ασθένεια αυτή προκαλεί πολύ σοβαρές ζημιές, μεγάλης οικονομικής σημασίας. Τα δέντρα εξασθενούν λόγω της αποξήρανσης ανθέων, βλαστών και κλάδων, ενώ οι καρποί εμφανίζουν σήψεις προ- και μετασυλλεκτικά. Ιδιαίτερα σοβαρές ζημιές προκαλεί στα μηλοειδή, τα πυρηνόκαρπα και διάφορα καλλωπιστικά.

32 ΦΑΙΑ ΣΗΨΗ (Monilia laxa) Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στα άνθη την άνοιξη. Τα άνθη αποκτούν έναν καστανό μεταχρωματισμό, συρρικνούνται και ξηραίνονται. Εφόσον ο καιρός είναι υγρός, τα προσβεβλημένα μέρη καλύπτονται από γκρίζες εξανθήσεις, μαλακώνουν και πέφτουν. Εάν επικρατήσει ξηρασία, τα άνθη παραμένουν πάνω στα δέντρα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι κλαδίσκοι που φέρουν προσβεβλημένα άνθη ή ταξιανθίες εμφανίζουν μικρά έλκη, τα οποία προκαλούν την αποξήρανσή τους μαζί με τα φύλλα, δηλαδή ολόκληρης της κορυφής. Από τα έλκη εκκρίνεται συχνά κόμμι. Με υγρές συνθήκες και σε σαρκώδεις ώριμους καρπούς η προσβολή εξελίσσεται σε υγρή σήψη: οι ιστοί στο χώρο που καταλαμβάνει η κηλίδα γίνονται μαλακοί και διαλύονται με ελαφρά πίεση, ενώ σχηματίζονται οι καρποφορίες του μύκητα, συνήθως σε διάταξη συγκεντρικών κύκλων, γύρω από το σημείο της προσβολής. Τελικά οι προσβεβλημένοι καρποί αφυδατώνονται, συρρικνώνονται και ξηραίνονται. Η ξηρή αυτή μορφή σήψεως χαρακτηρίζεται σαν μουμιοποίηση.οι μουμιοποιημένοι καρποί μπορεί να παραμείνουν προσκολλημένοι στο δέντρο ή να πέσουν στο έδαφος, όπου εκεί διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

33 ΦΑΙΑ ΣΗΨΗ (Monilia laxa) Προκαλείται από μύκητες του γένους Monilinia, με ατελή μορφή Monilia. Ο μύκητας διαχειμάζει και μολύνει μόνο με την ατελή μορφή του. Πηγές πρωτογενών μολύνσεων αποτελούν το μυκήλιο και τα κονίδια του μύκητα, τα οποία διαχειμάζουν στους μουμιοποιημένους καρπούς, στα έλκη και στους αποξηραμένους κλαδίσκους με τα άνθη και τα φύλλα τους. Από τα προσβεβλημένα άνθη θα προέλθουν τα νέα κονίδια που αργότερα θα μολύνουν τους καρπούς (δευτερογενείς μολύνσεις).

34 ΦΑΙΑ ΣΗΨΗ (Monilia laxa) Τα κονίδια μεταφέρονται με τον αέρα σε μακρινές αποστάσεις ή με τη βροχή σε μικρές αποστάσεις. Τα σπόρια, όταν βρεθούν σε όργανα υγρά βλαστάνουν και προκαλούν μόλυνση μέσα σε λίγες ώρες. Η ασθένεια ευνοείται με καιρό νεφελώδη, βροχερό, με υψηλή σχετική υγρασία. Η θερμοκρασία δεν παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της ασθένειας. Παρ' όλα αυτά οι χαμηλές θερμοκρασίες ευνοούν τις πρωτογενείς μολύνσεις και παρατείνουν τη διάρκεια ανθοφορίας. Οι καρποί γίνονται πιο ευπαθείς όσο ωριμάζουν και γι' αυτό το λόγο η μόλυνση γίνεται λίγο πριν τη συγκομιδή ή και μετασυλλεκτικά.

35 ΦΑΙΑ ΣΗΨΗ (Monilia laxa) Οι φαιές σήψεις μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με την εφαρμογή κατάλληλων μυκητοκτόνων στα στάδια: α. πράσινη κορυφή β. τερματισμός της πτώσης των πετάλων γ. 10 μέρες αργότερα Επιπλέον, συνίσταται και ένας ψεκασμός λίγο πριν τη συγκομιδή ή και αμέσως μετά με εμβάπτιση των καρπών, για αποφυγή μολύνσεων μετασυλλεκτικά. Επιπλέον θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την καταστροφή όλων των προσβεβλημένων κλάδων του δέντρου έτσι ώστε να περιοριστούν οι εστίες μόλυνσης. Επιπλέον, θα πρέπει να προστατεύονται οι καρποί από εντομολογικές προσβολές και από κάθε αιτία που θα δημιουργούσε πληγές ή τραυματισμό των καρπών (π.χ. κατά τη συλλογή και συσκευασία). Επίσης, το σωστό κλάδευμα και κάθε άλλο καλλιεργητικό μέτρο που θα μείωνε την υγρασία στο εσωτερικό της κόμης των δέντρων.

36 ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ (Agrobacterium tumefaciens) Συμπτώματα Στο υπέργειο τμήμα παρουσιάζεται το σύνδρομο του μαρασμού Στις ρίζες και τον λαιμό του δένδρου εμφανίζονται όγκοι, οι οποίοι στην αρχή είναι μικροί, ανοιχτού χρώματος και σπογγώδεις ενώ αργότερα μεγεθύνονται και ξυλοποιούνται.

37 ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ (Agrobacterium tumefaciens) Συμπτώματα Η ασθένεια οφείλεται στο βακτήριο Agrobacterium tumefaciens Αερόβιο βακτήριο, αρνητικό κατά Gram, με λευκές ή υπόλευκες αποικίες. Μπορεί να ζήσει στο έδαφος σαπροφυτικά για πολλά χρόνια, χωρίς να χάσει τη μολυσματικότητα. Για να πραγματοποιηθεί μόλυνση είναι απαραίτητο να υπάρξει πληγή. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ Προληπτικά μέτρα Α. Υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό Β. Αποφυγή δημιουργίας πληγών Γ. Καταπολέμηση εντόμων εδάφους

38 ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ (Agrobacterium tumefaciens) Η δημιουργία του όγκου οφείλεται στη μεταφορά ορισμένων γονιδίων (ογκογενετικά γονίδια) του Agrobacterium στο φυτό. Πρόκειται για το μοναδικό παράδειγμα στη φύση που συμβαίνει μεταφορά του DNA μεταξύ δύο βασιλείων (βακτήρια-φυτά).

39 Ασθένειες της ΕΛΙΑΣ

40 ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΩΣΗ (Verticillium dahliae) Μυκητολογική ασθένεια του εδάφους Αποτελεί το σοβαρότερο μυκητολογικό πρόβλημα στην καλλιέργεια της ελιάς αφού ευθύνεται για την καταστροφή του φυτικού κεφαλαίου καθώς και για την υποβάθμιση της χρήσης των εδαφών, τα οποία καθίστανται ακατάλληλα για ελιοκαλλιέργεια για πολλά χρόνια. Ο μύκητας μπορεί να ζει σαπροφυτικά στο έδαφος για πολλά χρόνια απουσία των φυτών ξενιστών του. Συνήθως εκδηλώνεται σε εδάφη που έχουν καλλιεργηθεί τα προηγούμενα χρόνια με βαμβάκι, τομάτες, πατάτες και άλλες κηπευτικές καλλιέργειες. Τα ελαιόδενδρα μολύνονται εύκολα από πληγές του ριζικού τους συστήματος. Το ριζικό σύστημα είναι το βασικό σημείο εισόδου στην ελιά. Τα συμπτώματα εμφανίζονται την άνοιξη. Τα φύλλα των προσβεβλημένων κλάδων μαραίνονται, ξηραίνονται και μένουν κολλημένα στα κλαδιά όλο το καλοκαίρι. οι κλάδοι ξηραίνονται ο ένας μετά τον άλλον. Στην ελιά προκαλεί είτε αποπληξία (απότομο μαρασμό, ιδίως στα μικρά δένδρα), είτε βραδεία ξήρανση των δένδρων. Η μεταφορά του μολύσματος γίνεται με την καλλιέργεια του εδάφους, το αρδευτικό νερό κ.α.

41 ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΩΣΗ(Verticillium dahliae) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Να αποφεύγεται η εγκατάσταση ελαιώνων σε αγρούς που είχαν καλλιεργηθεί τα προηγούμενα χρόνια με βαμβάκι, τομάτες ή άλλα κηπευτικά. Να χρησιμοποιείται υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό (υγιή δενδρύλια) Τα προσβεβλημένα κλαδιά να κόβονται, να απομακρύνονται και να καίγονται. Να γίνεται απολύμανση των εργαλείων (π.χ. κλαδευτικό ψαλίδι, εμβάπτιση σε διάλυμα φορμόλης 5% ή άλλο απολυμαντικό) μετά τη χρησιμοποίηση τους σε προσβεβλημένα δένδρα Να αποφεύγεται η καλλιέργεια του εδάφους κοντά στη ρίζα της ελιάς, για την αποφυγή δημιουργίας πληγών Η ηλιοαπολύμανση του εδάφους (εδαφοκάλυψη με πλαστικό) μπορεί να μειώσει το μόλυσμα της ασθένειας στο έδαφος

42 ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΩΣΗ(Verticillium dahliae)

43 ΚΥΚΛΟΚΟΝΙΟ - Spilocaea (Cycloconium) oleaginum Μυκητολογική ασθένεια Προσβάλλει κυρίως τα φύλλα αλλά πολλές φορές και τους ποδίσκους ταξιανθιών και καρπών και σπανιότερα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς, προκαλώντας χαρακτηριστικές στρογγυλές κηλίδες με συγκεντρικούς κύκλους («μάτι του παγωνιού») Τα προσβεβλημένα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν (φυλλόπτωση που μπορεί να εξασθενήσει τα νεαρά δένδρα). Οι καρποί παραμορφώνονται ενώ η προσβολή των ποδίσκων των καρπών έχει ως αποτέλεσμα την πρόωρη καρπόπτωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχει συνέπειες και στην παραγωγή. Οι ζημιές είναι πιο σοβαρές σε υγρές περιοχές, στα κατώτερα μέρη της κόμης των δένδρων και στο εσωτερικό ελαιώνων με πυκνή φύτευση, όπου ο φωτισμός και αερισμός της κόμης περιορίζονται πολύ. Η ένταση της ασθένειας επηρεάζεται από - το ύψος και τις ημέρες βροχής - την υψηλή πρωινή υγρασία - τις αποστάσεις φύτευσης - το κλάδεμα - τις συνθήκες αερισμού των δένδρων

44 ΚΥΚΛΟΚΟΝΙΟ (Spilocaea (Cycloconium) oleaginum) Η μόλυνση γίνεται με τα κονίδια (σπόρια) του μύκητα και ευνοείται από την υψηλή υγρασία και μέτρια θερμοκρασία (5-12 C) που επικρατούν ύστερα από παρατεταμένες βροχοπτώσεις την άνοιξη και το φθινόπωρο Η «Μεγαρίτικη» (Λαδοελιά) και κυρίως η Κορωνέικη είναι ανθεκτική και δεν χρειάζεται αντιμετώπιση της ασθένειας, ενώ ιδιαίτερα ευαίσθητες ποικιλίες είναι η «Καλαμών» και δευτερευόντως το «Μανάκι». ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Σωστές καλλιεργητικές φροντίδες - Κλάδεμα που ευνοεί το σωστό αερισμό και φωτισμό του εσωτερικού του δένδρου - Όχι πυκνές αποστάσεις φύτευσης - Όχι φυτεύσεις σε υγρές περιοχές Προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα (2 ή 4 ψεκασμούς) - Ο πρώτος αρχές φθινοπώρου (Σεπτέμβριο) και ο δεύτερος αρχές άνοιξης (Μάρτιο) - Βορδιγάλειος πολτός 1% (Διάφορα σκευάσματα) - Οξυχλωριούχος χαλκός (Διάφορα σκευάσματα) - Υδροξείδιο χαλκού (Διάφορα σκευάσματα)

45 ΞΗΡΟΒΟΥΛΑ Ή ΣΑΠΙΟΒΟΥΛΑ Camarosporium (Macrophoma) dalmatica Απαραίτητη προϋπόθεση για την εκδήλωση της ασθένειας είναι η προσβολή του καρπού από δάκο, καθώς η μόλυνση του καρπού γίνεται στα νύγματα ωοτοκίας του. Τα συμπτώματα της ασθένειας εκδηλώνονται με επίπεδες ή ελαφρά βυθισμένες κηλίδες στον καρπό Η ασθένεια εκδηλώνεται με δύο μορφές, ανάλογα με την εποχή της προσβολής. - Το καλοκαίρι και στις αρχές του φθινοπώρου (άωροι καρποί), η μόλυνση είναι εντοπισμένη και εμφανίζεται με τη μορφή της "ξηροβούλας". Παρατηρούνται ξηρής σύστασης (αποφελλωμένες) κηλίδες, επίπεδες ή ελαφρά βυθισμένες - Το φθινόπωρο και στις αρχές του χειμώνα όταν οι καρποί είναι ώριμοι ή ημιώριμοι, οι κηλίδες επεκτείνονται σε όλη την επιφάνειά του και προκαλείται μαλακή σήψη (σαπιοβούλα). ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Η αντιμετώπιση της σχετίζεται με την αποτελεσματική καταπολέμηση του δάκου.

46 ΓΛΟΙΟΣΠΟΡΙΟ Ή ΠΑΣΤΕΛΑ (Gloeosporium olivarum) Μυκητολογική ασθένεια Σε ορισμένες περιοχές συχνά προκαλεί σημαντικές ζημιές (Κέρκυρα) Προσβάλλονται συνήθως ώριμοι ή υπερώριμοι καρποί, λιγότερο τα φύλλα, οι ποδίσκοι και οι νεαροί κλαδίσκοι. Εκδηλώνεται όταν ο καρπός αλλάζει χρώμα, εμφανίζοντας σκούρες κηλίδες, οι οποίες υπό ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας εξαπλώνονται καλύπτοντας ολόκληρο τον καρπό και προκαλώντας μαλακή σήψη. Στη συνέχεια, οι προσβεβλημένοι καρποί είτε πέφτουν στο έδαφος και υφίστανται σήψη είτε παραμένουν στο δένδρο, συρρικνώνονται και μουμιοποιούνται. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη μόλυνση είναι η υψηλή σχετική υγρασία, γι αυτό και η ασθένεια αποτελεί πρόβλημα στις υγρές περιοχές της χώρας (βροχόπτωση πάνω από χιλιοστά) Ευνοείται σε ελαιώνες οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι σε χαμηλές, κακώς αεριζόμενες περιοχές και σε αργιλώδη εδάφη που αποστραγγίζουν με δυσκολία. Ήδη υπάρχουσα προσβολή από δάκο διευκολύνει τη μόλυνση από το μύκητα διότι με την δημιουργία νυγμάτων στους καρπούς διευκολύνει την ταχεία είσοδο και ανάπτυξη του παθογόνου.

47 ΓΛΟΙΟΣΠΟΡΙΟ Ή ΠΑΣΤΕΛΑ (Gloeosporium olivarum) Σχηματίζει ακέρβουλα πάνω στα προσβεβλημένα όργανα ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Να αποφεύγεται η εγκατάσταση ελαιώνων σε χαμηλές, υγρές και κακώς αεριζόμενες περιοχές Να γίνεται το κατάλληλο κλάδεμα για τον καλύτερο αερισμό της κόμης των δένδρων Συλλογή του πεσμένου στο έδαφος καρπού και απομάκρυνση του από τον ελαιώνα Σε περιπτώσεις ευνοϊκών για την ασθένεια συνθηκών, συνιστώνται δύο ψεκασμοί, ένας τέλος Οκτωβρίου κι ένας δεύτερος τέλος Νοεμβρίου με χαλκούχα σκευάσματα

48 ΑΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΛΕΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΕΣ Ελεύθεροι κονιδιοφόροι : Είναι ειδικευμένες υφές του μυκηλίου ενός μύκητα, πάνω στις οποίες σχηματίζονται τα κονίδια. ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΕΣ Σύννημα : Είναι δέσμη κονιδιοφόρων ενός μύκητα, στενά συνδεδεμένων μεταξύ τους σ όλο τους το μήκος εκτός από την κορυφή. Κορέμιο : Καρποφορία παρόμοια με το σύννημα, με την διαφορά ότι οι κονιδιοφόροι είναι χαλαρά συνδεδεμένοι μεταξύ τους Πυκνίδιο: κλειστή αγενής καρποφορία μύκητα, σφαιρικού ή απιοειδούς σχήματος, η οποία φέρει στο πάνω μέρος άνοιγμα που λέγεται οστιόλη Ακέρβουλο: Αγενής καρποφορία μύκητα που αποτελείται από κοίλο μυκηλιακό στρώμα, που ευρίσκεται κάτω από την εφυμενίδα ή επιδερμίδα του φυτού ξενιστή και πάνω στο οποίο σχηματίζονται κοντοί κονιδιοφόροι που παράγουν κονίδια

49 ΚΑΡΚΙΝΟΣ Ή ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ (Pseudomonas savastanoi) Βακτηριολογική ασθένεια Προκαλεί την ανάπτυξη φυματίων, εξογκωμάτων και εξελκώσεων καρκινωμάτων στα κλαδιά, τους βραχίονες και τον κορμό. Όταν η προσβολή είναι περιορισμένη δεν προκαλούνται σοβαρές ζημιές στην ελαιοπαραγωγή. Όταν η ασθένεια εκδηλώνεται με μεγάλη ένταση εξασθενεί και ζημιώνει τα δένδρα. Η Κορωνέικη είναι πιο ευαίσθητη στην ασθένεια Η μόλυνση γίνεται από τις ουλές των φύλλων μετά την πτώση τους, καθώς και από τις πληγές που δημιουργούνται μετά το κλάδεμα και το ραβδισμό. Συνήθως συνοδεύει τις προσβολές από παγετό ή από χαλάζι Οι ζημιές είναι πιο σοβαρές σε υγρές περιοχές, στα κατώτερα μέρη της κόμης των δένδρων και στο εσωτερικό ελαιώνων με πυκνή φύτευση, όπου ο φωτισμός και αερισμός της κόμης περιορίζονται πολύ.

50 ΚΑΡΚΙΝΟΣ Η ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ (Pseudomonas savastanoi) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Η αντιμετώπιση της ασθένειας γίνεται μόνο προληπτικά Προληπτικά Προμήθεια υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού (υγιή δενδρύλια) Αποφυγή κλαδέματος και ελαιοσυγκομιδής με ραβδισμό κατά τη διάρκεια βροχερού, υγρού καιρού που διευκολύνει την εξάπλωση της ασθένειας Σε περιπτώσεις ελαφριάς προσβολής συνίσταται αφαίρεση και κάψιμο των προσβεβλημένων κλάδων Σε περιπτώσεις μεγάλης προσβολής συνίσταται αυστηρό κλάδεμα Ψεκασμός με χαλκούχο μετά την προσβολή από παγετό ή χαλάζι