ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Οδηγός Εκπαιδευτικού για το μάθημα της Μουσικής. Α, Β, Γ Γυμνασίου Α Λυκείου

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Οδηγός Εκπαιδευτικού για το μάθημα της Μουσικής Α, Β, Γ Γυμνασίου Α Λυκείου Σχολική Χρονιά:

2 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγικά Το Πρόγραμμα Σπουδών Μουσικής Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Μεσοπρόθεσμος Προγραμματισμός Ημερήσιος Προγραμματισμός Καλές Πρακτικές προς τους Καθηγητές Μουσικής Διαθέσιμες Πηγές για Έτοιμο Διδακτικό Υλικό Δωρεάν Μουσικά Λογισμικά Χρήσιμες Ιστοσελίδες Επικοινωνία

3 1. Εισαγωγικά Το μάθημα της Μουσικής στη Μέση Εκπαίδευση στηρίζεται, εδώ και δεκαετίες, στη βιωματική μάθηση την οποία ο καθηγητής Μουσικής προάγει μέσω του τρίπτυχου δραστηριοτήτων της εκτέλεσης ακρόασης σύνθεσης. Στο ίδιο πλαίσιο συνεχίζει να στηρίζεται και το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Μουσική (ΠΣ Μουσικής), προάγοντας παράλληλα τις νέες εκπαιδευτικές αρχές που διέπουν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Με αυτές τις εκπαιδευτικές αρχές, καθώς και άλλες πτυχές του ΠΣ Μουσικής που προκύπτουν, θα ασχοληθεί ενδελεχώς ο Οδηγός Εκπαιδευτικού για τη Μουσική, ώστε να αποτελέσει ένα πολύτιμο βοήθημα για τον καθηγητή Μουσικής ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στο μουσικό εκπαιδευτικό οικοδόμημα και ο οποίος έχει κομβικό ρόλο στην αποτελεσματική εφαρμογή του ΠΣ Μουσικής. Συγκεκριμένα, ο Οδηγός καλύπτει τα ακόλουθα θέματα: Τις πτυχές στις οποίες στηρίζεται το ΠΣ Μουσικής και τις πρακτικές προεκτάσεις τους για το μάθημα της Μουσικής. Οδηγίες για τον Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό του μαθήματος, προσφέροντας συγκεκριμένο παράδειγμα που μπορεί να αποτελέσει βοήθημα στον καθηγητή. Οδηγίες για τον Μεσοπρόθεσμο Προγραμματισμό και δύο παραδείγματα ως βοήθημα προς τον καθηγητή. Διευκρινίσεις που αφορούν τον προγραμματισμό Ημερήσιου Μαθήματος Μουσικής, με παραπομπή σε δύο σχέδια μαθήματος, που αποτελούν συνέχεια του Μακροπρόθεσμου και Μεσοπρόθεσμου Προγραμματισμού που δόθηκαν ως παραδείγματα, με σκοπό να φανεί η σύνδεση και εξέλιξη των τριών προγραμματισμών. Καλές πρακτικές που είναι βοηθητικές για τον καθηγητή Μουσικής ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει διάφορα ζητήματα συναφή με τη φύση του μαθήματός του. Τις υπάρχουσες πηγές από τις οποίες μπορεί να αντλήσει έτοιμο διδακτικό υλικό. Δωρεάν λογισμικά που τον βοηθούν στην ενσωμάτωση της τεχνολογίας στο μάθημά του. Χρήσιμες ιστοσελίδες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα πιθανών αναγκών του καθηγητή. Στοιχεία επικοινωνίας, για οποιουδήποτε είδους βοήθεια χρειαστεί ο καθηγητής στην εφαρμογή του ΠΣ Μουσικής. 3

4 2. Το Πρόγραμμα Σπουδών της Μουσικής Οι πτυχές του ΠΣ Μουσικής που ο καθηγητής Μουσικής χρειάζεται να γνωρίζει και να λαμβάνει υπόψη στον προγραμματισμό, εφαρμογή και αξιολόγηση του μαθήματός του είναι: Πολιτότητα: δηλ., η ανάπτυξη του μαθητή σε έναν ενεργό και υπεύθυνο δημοκρατικό πολίτη, ο οποίος έχει ευθύνες και δικαιώματα μέσα στην τοπική και παγκόσμια κοινωνία που ζει. Ενδεικτικά, σε σχέση με αυτή την πτυχή του ΠΣ Μουσικής, είναι δυνατόν: (α) να χρησιμοποιηθούν μουσικές οι οποίες μέσω της θεματολογίας τους προάγουν την πολιτότητα όπως το ρεμπέτικο, η τζαζ, οι Beatles, ο Θεοδωράκης, κ.ά., (β) να οργανωθούν μουσικές εκδηλώσεις και συναυλίες ανάλογου περιεχομένου (π.χ. για τα ναρκωτικά, για τη βία και την εγκληματικότητα, για το ρατσισμό, για την ισότητα των φύλων), (γ) να ηχογραφηθεί και να πωληθεί CD για κάποιο κοινωνικό σκοπό, κ.ά. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 3). Αειφόρος Ανάπτυξη: ποικίλοι τρόποι μπορούν να χρησιμοποιηθούν, έτσι ώστε ο μαθητής να μάθει να σέβεται, να προστατεύει και να αναπτύσσει κάθε είδος περιβάλλοντος που τον περιβάλλει. Ενδεικτικά, ως τρόποι με τους οποίους προάγεται η περιβαλλοντική συνείδηση του μαθητή, προτείνονται: (α) ο προγραμματισμός θεματικής ενότητας ή πρότζεκτ με σχετικό θέμα (π.χ. «Ο κύκλος του νερού»), (β) η συμπερίληψη αντίστοιχης θεματολογίας μουσικών έργων (π.χ. «Μουσική των νερών» του Χέντελ, «Ο Μολδάβας» του Σμέτανα, «Τα Κύματα του Δούναβη» του Στράους, κ.λπ.), (γ) η κατασκευή και χρήση αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων που παράγουν ήχο ή σχετίζονται με το νερό. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 5). Συνεργασία με την Κοινότητα - Ανοικτό Σχολείο Καλλιτέχνες στα σχολεία: ο καθηγητής καλείται να «ανοίξει» την τάξη του προς τη σχολική μονάδα και την ευρύτερη κοινωνία, έτσι ώστε να εμπλουτιστεί το περιβάλλον μέσα στο οποίο αλληλεπιδρά ο μαθητής. Το μάθημα της Μουσικής προσφέρει ποικίλες δυνατότητες ως προς αυτό, για παράδειγμα: (α) οι μαθητές παρουσιάζουν την δουλειά τους σε σχολικές εκδηλώσεις και σε φεστιβάλ εκτός σχολείου, (β) λαμβάνουν μέρος σε περιφερειακούς και παγκύπριους διαγωνισμούς, (γ) συνεργάζονται με ερασιτέχνες και επαγγελματίες μουσικούς, (δ) αναλαμβάνονται δράσεις σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία, (ε) δημιουργούνται συνέργειες με πολιτισμικούς φορείς και άλλα σχολεία. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 31). Διαπολιτισμική Μουσική Εκπαίδευση: προτεραιότητα δίνεται και στη διαπολιτισμική μουσική εκπαίδευση, έτσι ώστε ο μαθητής να μάθει να σέβεται και να επικοινωνεί με τις κοινωνικές και πολιτισμικές ομάδες των σημερινών πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ο καθηγητής Μουσικής χρειάζεται να συμπεριλαμβάνει στο περιεχόμενο του μαθήματός του μουσικές από διάφορα μέρη του κόσμου προκειμένου οι μαθητές να εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές του πολιτισμού αυτού σε σχέση με το δικό τους και να κατανοούν τις ιστορικο-κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε η μουσική. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 35). Μουσική Τεχνολογία και Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ): το ΠΣ Μουσικής ορίζει την μουσική τεχνολογία και τις ΤΠΕ ως ένα κομβικό στοιχείο με διττό ρόλο. Τις βλέπει τόσο ως μέσο που διευκολύνει τη διδακτική πράξη όσο και ως δεξιότητα και γνώση που αποκτιέται από το μαθητή. Με τον τρόπο αυτό συνδέει το σχολείο με την αληθινή ζωή και δίνει στο μαθητή χρήσιμες δεξιότητες για τη σύγχρονη κοινωνία. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 35). 4

5 Δημιουργικότητα, Κριτική Σκέψη, Λύση προβλήματος: το ΠΣ Μουσικής δίνει έμφαση στη δημιουργικότητα και αναμένει οι μαθητές να χρησιμοποιούν δημιουργικά (μεταγνωστικά και μετασχηματιστικά) τις νέες γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που απέκτησαν. Μέσω των δημιουργικών δραστηριοτήτων (δηλ. σύνθεση, αυτοσχεδιασμός, ενορχήστρωση από το μαθητή, μεταγραφή, διασκευή, κ.ά.), προάγεται η κριτική σκέψη και εμπλέκεται ο μαθητής στη διαδικασία λύσης προβλήματος. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ ). Μουσική παράδοση του τόπου: το ΠΣ Μουσικής στοχεύει στην ενίσχυση της σχέσης του μαθητή με τη μουσική παράδοση του τόπου του φέρνοντάς τον σε επαφή με τις ρίζες του. Πρόκειται για μουσική η οποία είναι σχετικά οικεία στους μαθητές και μπορεί πιο εύκολα να γίνει αποδεκτή. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 34). Ένταξη μαθητών με ειδικές ανάγκες: αφορά στην ένταξη και συμπερίληψη όλων των μαθητών στο μάθημα, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Όλοι οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε ένα μάθημα Μουσικής και ο καθηγητής πρέπει να συμπεριλάβει και αυτά τα παιδιά στη μαθησιακή διαδικασία. Ο θεραπευτικός χαρακτήρας της μουσικής μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή και ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 35). Επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων: με απλά λόγια, το ΠΣ Μουσικής αναμένει από τον καθηγητή Μουσικής να μορφώσει μουσικά τους μαθητές, δηλ. οι μαθητές να αποκτήσουν μουσική παιδεία. Προσδιορίζει αυτό το σώμα γνώσεων σε σχέση με την απόκτηση μουσικών δεξιοτήτων, μουσικών γνώσεων και θετικών στάσεων. Συνεπώς, ο καθηγητής χρειάζεται να στοχεύει στα ακόλουθα: 1. στην ανάπτυξη των μουσικών δεξιοτήτων του μαθητή (εκτέλεση ακρόαση σύνθεση) 2. στην απόκτηση μουσικών γνώσεων (που αφορά τα στοιχεία του ρυθμού, της αρμονίας, της μελωδίας, της μορφής, της υφής, της χροιάς και της έκφρασης) 3. στην ανάπτυξη θετικών στάσεων, συμπεριφορών, αξιών και γενικότερα στην καλλιέργεια του μαθητή ως ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι πέραν των μουσικών δεξιοτήτων και γνώσεων που υπήρχαν στα προηγούμενα αναλυτικά προγράμματα, το ΠΣ Μουσικής δίνει έμφαση και στις μουσικές στάσεις, συμπεριφορές, αξίες που θα πρέπει να καλλιεργήσει ο μαθητής. Το ΠΣ Μουσικής ορίζει με Δείκτες Επιτυχίας τις στάσεις που θα πρέπει να αποκτήσει ο μαθητής και στις τέσσερις βαθμίδες της εκπαίδευσης. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 2, 24-28). Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών - Βαθμίδες: μια νέα πτυχή είναι και η ομαδοποίηση της υποχρεωτικής μουσικής εκπαίδευσης σε τέσσερις βαθμίδες, από την προσχολική εκπαίδευση μέχρι και την Α Λυκείου. Ο καθηγητής χρειάζεται να γνωρίζει τη βαθμίδα στην οποία ανήκει η τάξη που διδάσκει, γιατί αυτή θα καθορίσει άλλες παραμέτρους της διδασκαλίας του (π.χ. δείκτες επιτυχίας, γνώσεις, δεξιότητες, κ.λπ.). (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 3-4). Θεματικές Ενότητες: άλλη καινοτομία είναι η οργάνωση των μαθημάτων σε θεματικές ενότητες. Γι αυτό, το ΠΣ Μουσικής εισηγείται συγκεκριμένες θεματικές ενότητες γύρω από τις οποίες ο καθηγητής καλείται να οργανώσει τα μαθήματά του. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 5-7). 5

6 Άτυπες διαδικασίες μάθησης: το ΠΣ Μουσικής δίνει την δυνατότητα της υιοθέτησης στη διδασκαλία του μαθήματος διαδικασιών που ακολουθούν οι μουσικοί της δημοφιλούς και της παραδοσιακής μουσικής. Προτείνεται σε αρχικό στάδιο η διδασκαλία με το αυτί, η χρήση γραφικής και εικονικής παρτιτούρας, η μίμηση του καθηγητή από το μαθητή, η δοκιμή, ο εντοπισμός του λάθους και η διόρθωσή του από το μαθητή, η διδασκαλία των μουσικών προτιμήσεων του μαθητή. Σε μεταγενέστερο στάδιο, η διδασκαλία συνεχίζεται με παρτιτούρα ευρωπαϊκής σημειογραφίας και, όταν ο καθηγητής έχει κερδίσει την ευνοϊκή διάθεση των μαθητών, προστίθενται στο περιεχόμενο του μαθήματος «ξένα» προς τους μαθητές στιλ μουσικής. Τα μαθήματα αντιμετωπίζονται ως πρότζεκτ και ο διδακτικός χρόνος είναι ελεύθερος. Ο ρόλος του καθηγητή είναι να διευκολύνει τους μαθητές να μάθουν μουσική και όχι να τους διδάσκει μουσική με την παλαιότερη έννοια, ότι δηλαδή οι καθηγητές ακολουθούν το σχέδιο μαθήματος που ετοίμασε ερήμην των μαθητών του και είναι απόλυτος κυρίαρχος μέσα στην τάξη του. Αντίθετα ο καθηγητής διαπραγματεύεται το κάθε τι με τους συναδέλφους, το σχολείο, τους γονείς και κυρίως με τους μαθητές. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 29). Οικοδομισμός: η μέθοδος διδασκαλίας που τονίζει το ΠΣ Μουσικής είναι ο οικοδομισμός. Με αυτή τη μέθοδο διδασκαλίας, ο εκπαιδευτικός στηρίζει τη διδασκαλία του στις προϋπάρχουσες δεξιότητες και γνώσεις του μαθητή και τον βοηθά να παρατηρήσει και να εντοπίσει στοιχεία για να οικοδομήσει μόνος του τη νέα γνώση. Σκοπός είναι ο μαθητής να μάθει πώς να μαθαίνει. Ο μαθητής τοποθετείται στο κέντρο της διδασκαλίας. Ο καθηγητής διευκολύνει και υποστηρίζει τη μαθησιακή διαδικασία. Γι αυτό και το ΠΣ Μουσικής αναφέρεται στην φθίνουσα καθοδήγηση από τον καθηγητή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αποφεύγεται η δασκαλοκεντρική διδασκαλία. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 29). Συνεργατική Μάθηση: Διευκρινίζεται ότι εξακολουθεί να δίνεται έμφαση στη συνεργατική μάθηση και ότι αποφεύγεται η μαιευτική μέθοδος. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ ). Πρότζεκτ Διαθεματικότητα: με αυτό το ΠΣ Μουσικής θεσμοθετούνται επίσημα πλέον τα διαθεματικά πρότζεκτ, τα οποία προγραμματίζονται είτε αποκλειστικά από τον καθηγητή Μουσικής είτε σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ ). Διαφοροποίηση: το ΠΣ Μουσικής αναμένει τον προσανατολισμό της διδασκαλίας στο επίπεδο ετοιμότητας του κάθε παιδιού. Αποφεύγεται η διδασκαλία που απευθύνεται αποκλειστικά στο μέσο επίπεδο της τάξης και προτεραιότητα σε μια τάξη με μαθητές μεικτής ετοιμότητας στόχος είναι να υπάρχουν τουλάχιστον τρία διαφορετικά επίπεδα διδασκαλίας. Μέλημά μας είναι να σημειώσουν τη δική τους ατομική πρόοδο τόσο ο μαθητής ο οποίος δεν κατέχει τις προαπαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες όσο και ο μαθητής με μουσικό ταλέντο. Έτσι, ο καθηγητής καλείται να προσφέρει απλοποιημένες δραστηριότητες για τον «αδύνατο» μαθητή αλλά και σύνθετες στον «καλό» μαθητή. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ ). 6

7 Αξιολόγηση: ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αξιολόγηση. Στόχος είναι να συλλέγονται ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα ως προς την πρόοδο του εκάστοτε μαθητή, τα οποία αφορούν τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τις στάσεις του. Προτιμώνται ιδιαίτερα οι μέθοδοι της αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης, γιατί καλλιεργούν ικανότητες αυτοβελτίωσης από μέρους του μαθητή. Επίσης, ο καθηγητής, για σκοπούς αξιολόγησης, μπορεί να χρησιμοποιεί διάφορες ερευνητικές μεθόδους (π.χ. συνέντευξη, μελέτη περίπτωσης, κ.ά.). Συστήνεται ο καθηγητής να διατηρεί αρχείο με έντυπο και ακουστικό υλικό. Στο ΠΣ Μουσικής προτείνονται και περιγράφονται διάφορα εργαλεία αξιολόγησης. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ ). Δείκτες Επιτυχίας: Στον τομέα της Αξιολόγησης, μια άλλη καινοτομία είναι η εισαγωγή των Δεικτών Επιτυχίας. Γι αυτό το σκοπό το ΠΣ Μουσικής όρισε δείκτες επιτυχίας ως προς τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τις στάσεις που θα πρέπει να επιτύχει ο μαθητής ανάλογα με τη βαθμίδα στην οποία ανήκει. Σε πρώτο στάδιο ο καθηγητής χρειάζεται να οργανώνει τη διδασκαλία του για την επίτευξη των συγκεκριμένων δεικτών επιτυχίας και σε ένα δεύτερο στάδιο να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας του χρησιμοποιώντας αυτούς τους δείκτες επιτυχίας. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ ). 3. Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός κρίνεται αναγκαίος και σημαντικός γιατί διασαφηνίζει τα μαθησιακά αποτελέσματα που αναμένεται να επιτευχθούν με την ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς. Γι αυτό το λόγο, ένας μακροπρόθεσμος προγραμματισμός συνήθως: Ορίζει τις θεματικές ενότητες που θα διδαχθούν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Καθορίζει με σύντομο και σαφή τρόπο το σκοπό της κάθε θεματικής ενότητας. Δίνει αντιπροσωπευτικές δραστηριότητες με τις οποίες θα επιτευχθεί ο σκοπός της κάθε θεματικής ενότητας. Προγραμματίζει τις γνώσεις που θα κατακτηθούν μέσω της κάθε θεματικής ενότητας με τρόπο λογικό και προοδευτικό, σύμφωνα με τις γνώσεις που υπάρχουν στην κάθε βαθμίδα του ΠΣ Μουσικής. Καταγράφει ενδεικτικό ρεπερτόριο ή είδος μουσικής που θα χρησιμοποιηθεί. Ορίζει ξεκάθαρα τους δείκτες επιτυχίας στους οποίους στοχεύει η κάθε ενότητα. Ένας καλός μακροπρόθεσμος προγραμματισμός είναι σύντομος αλλά ταυτόχρονα ενδεικτικός, δείχνει το εύρος της διδασκαλίας των μαθημάτων, έχει συνέχεια και συνέπεια μεταξύ των μερών του και λαμβάνει υπόψη τις προτεραιότητες και τις ανάγκες του σχολείου και των μαθητών. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι τους οποίους μπορεί να ακολουθήσει ο καθηγητής για να περιγράψει μακροπρόθεσμα τη διδασκαλία του, π.χ. κείμενο, πίνακας. Προσφέρεται το πιο κάτω παράδειγμα μακροπρόθεσμου προγραμματισμού. 7

8 Ενδεικτικό Παράδειγμα Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Σχολική Χρονιά: Σχολείο: Γ Γυμνασίου Καθηγητής: Τετράμηνο Α Τετράμηνο Β Τετράμηνο Θεματικές Ενότητες 1. Πρότζεκτ «Είμαστε στον αέρα» 2. Ελληνικές Μουσικές Ιστορίες 3. Από το Γκόσπελ στο Ροκ 4. Στις Γειτονιές του Ελληνικού Τραγουδιού 5. Παραδοσιακές Μουσικές του Κόσμου: από την Κύπρο στα Βαλκάνια 6. Πρότζεκτ «Πολύτεχνο Υπερθέαμα» Σκοπός Μαθαίνουν βασικά χαρακτηριστικά της τζαζ, εκτελούν και τραγουδούν στο στιλ της τζαζ και αυτοσχεδιάζουν και συνθέτουν χρησιμοποιώντας τεχνικές και στοιχεία της τζαζ. Γνώσεις Swing feel, vamp, 12μετρο μπλουζ Ρεπερτόριο Αυθεντικά τραγούδια της τζαζ Αξιολόγηση 1- Εκτελούν με κατάλληλη ερμηνεία ενορχηστρωμένα τραγούδια της τζαζ (Δ.Ε. αρ. 8, σελ. 23). 2- Αναγνωρίζουν ακουστικά και περιγράφουν στοιχεία της τζαζ (Δ.Ε. αρ. 5, σελ. 21). 3- Αυτοσχεδιάζουν ακολουθώντας οδηγίες που αφορούν συγκεκριμένες μουσικές έννοιες (Δ.Ε. αρ.3, σελ. 24). Πτυχές του ΠΣ Μουσικής Διαπολιτισμική Μουσική Εκπαίδευση 8

9 4. Μεσοπρόθεσμος Προγραμματισμός Ο μεσοπρόθεσμος προγραμματισμός αφορά τη διδασκαλία των μαθημάτων σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (συνήθως 2-8 εβδομάδες). Δίνονται χρήσιμες πληροφορίες και κατευθυντήριες γραμμές. Τι είναι ο Μεσοπρόθεσμός Προγραμματισμός με βάση τις Θεματικές Ενότητες (Θ.Ε.); Αφού οριστούν οι Θ.Ε. για ολόκληρη την σχολική χρονιά, κάτω από κάθε Θ.Ε. ορίζεται ένας αριθμός μαθημάτων που απαρτίζουν την κάθε Θ.Ε. Μπορούν να οριστούν 4-6 θεματικές ενότητες για ολόκληρη την σχολική χρονιά και η κάθε Θ.Ε. μπορεί να έχει διαφορετική έκταση. Γίνεται ο μεσοπρόθεσμος προγραμματισμός με τέτοιο τρόπο, ώστε για μονόωρο μάθημα να συμπληρώνονται 19 διδακτικές περίοδοι και για δίωρο μάθημα 40 διδακτικές περίοδοι. Το ΠΣ Μουσικής εισηγείται ενδεικτικά συγκεκριμένες Θ.Ε. (βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 6-7). Το ΠΣ Μουσικής δίνει ιδιαίτερη αυτονομία ως προς αυτό το σημείο στον καθηγητή Μουσικής ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει επιπρόσθετα δικές του Θ.Ε. Ο καθηγητής Μουσικής μπορεί να επιλέξει ελεύθερα ποιες Θ.Ε. θα συμπεριλάβει και τι έκταση θα τους δώσει, αρκεί να πληρούνται οι πιο κάτω προϋποθέσεις: (α) να προάγονται οι πτυχές του ΠΣ Μουσικής. (β) να αναπτύσσονται οι δεξιότητες και οι γνώσεις που αντιστοιχούν στην κάθε βαθμίδα. (Βλ. ΠΣ Μουσικής, σελ. 9-10). (γ) να καλλιεργούνται οι στάσεις του μακροπρόθεσμου προγραμματισμού Το ΥΠΠ προτείνει συγκεκριμένες Θ.Ε. για την κάθε τάξη με το σκεπτικό ότι προέρχονται από τις Θ.Ε. που αντιστοιχούν στα διδακτικά εγχειρίδια της κάθε τάξης. Συγκεκριμένα: Α Γυμνασίου: Ρυθμός, ήχος και χρώματα Υφαίνω μουσική Υφαίνω και άλλη μουσική Ταξιδεύω με τη μουσική Χορεύω με τη μουσική Πρότζεκτ με θέμα «Το νερό» Β Γυμνασίου: Σε ρυθμούς Αφρικάνικους Ευρωπαϊκές Προδιαγραφές Μουσική για Χορό Μελωδικοί εξωτικοί αυτοσχεδιασμοί Ο γύρος της Ελλάδας Γ Γυμνασίου: Πρότζεκτ με θέμα «Είμαστε στον αέρα» Ελληνικές Μουσικές Ιστορίες Στις Γειτονιές του Ελληνικού Τραγουδιού Από το Γκόσπελ στο Ροκ. Α Λυκείου: Ελληνική Μουσική Ευρωπαϊκή Κλασική Μουσική Τάσεις 20ου αιώνα Κυπριακή Μουσική 9

10 Τι περιλαμβάνει κυρίως ένας Μεσοπρόθεσμος Προγραμματισμός; Τον σκοπό της Θ.Ε. και πιο συγκεκριμένα τις έννοιες, τα χαρακτηριστικά, τα στοιχεία και τις σημαντικές παραμέτρους της μουσικής που περιλαμβάνονται στην Θ.Ε. Αυτά ορίζονται ως πυρηνικές γνώσεις. Κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες στις οποίες θα εμπλακούν οι μαθητές, για να επιτευχθεί ο σκοπός της Θ.Ε. Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση τις πυρηνικές γνώσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται στον σκοπό, να τις εκτελούν και να τις τραγουδούν, να τις εντοπίζουν και να τις αντιλαμβάνονται μέσω ενεργητικής ακρόασης και να τις χρησιμοποιούν σε δημιουργικές εργασίες. Το περιεχόμενο της Θ.Ε., δηλ. σύντομη και ενδεικτική αναφορά των μουσικών έργων που θα διδαχθούν. Συγκεκριμένους Δείκτες Επιτυχίας από το ΠΣ Μουσικής που θα καλυφθούν και αφορούν σε δεξιότητες, γνώσεις και στάσεις. Τρόπους αξιολόγησης που θα δείξουν αν έχει επιτευχθεί ο σκοπός της Θ.Ε. Τις προαπαιτούμενες δεξιότητες και γνώσεις που ο μαθητής πρέπει να έχει πριν τη διδασκαλία της Θ.Ε. Το εκπαιδευτικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί. Τις πτυχές του ΠΣ Μουσικής που θα προαχθούν, π.χ. διαθεματική προσέγγιση, διαπολιτισμικότητα, ανοιχτό σχολείο, κ.λπ. Σημειώνεται ότι η κάθε Θ.Ε. δεν μπορεί να προάγει όλες τις πτυχές. Τους τρόπους με τους οποίους η Θ.Ε. μπορεί να επεκταθεί σε περίπτωση που αυτό παραστεί ανάγκη. Λέξεις κλειδιά. Οτιδήποτε άλλο κρίνει αναγκαίο ο καθηγητής που θα τον διευκολύνει στον προγραμματισμό και στη διεξαγωγή της διδασκαλίας του. Οδηγίες για την προετοιμασία του Μεσοπρόθεσμου Προγραμματισμού; Στον Οδηγό ακολουθούν δύο παραδείγματα μεσοπρόθεσμου προγραμματισμού. Το πρώτο παράδειγμα στηρίζεται σε δύο συγκεκριμένα ημερήσια σχέδια μαθήματος: το «All that Jazz» και το Και εγένετο το blues (βλ. Το δεύτερο παράδειγμα προέρχεται από το Βιβλίο Μουσικής της Α Γυμνασίου του ΟΕΒΔ (βλ. Ο καθηγητής μπορεί να κρατήσει την ίδια βάση για τον προγραμματισμό του ή να κάνει τις δικές του τροποποιήσεις. Μια καλή αρχή είναι να βρεθούν οι μουσικές που θα συμπεριληφθούν στην κάθε Θ.Ε. Να οριστούν οι πυρηνικές γνώσεις που θα διδαχθούν μέσω αυτών των μουσικών. Να προγραμματιστούν οι δραστηριότητες μέσω των οποίων οι μαθητές θα βιώσουν, θα εντοπίσουν ακουστικά και θα χρησιμοποιήσουν δημιουργικά τις συγκεκριμένες γνώσεις. Να προστεθούν οι στάσεις που θα καλλιεργηθούν. Να προγραμματιστούν οι τρόποι με τους οποίους θα προαχθούν κάποιες πτυχές του ΠΣ Μουσικής, π.χ. ανοικτό σχολείο, διαπολιτισμική μουσική εκπαίδευση, πολιτότητα, κ.λπ. Διευκρινίζεται πως δεν μπορεί να προάγονται όλες οι πτυχές σε κάθε Θ.Ε. Να προγραμματιστούν οι τρόποι με τους οποίους θα προαχθούν οι Στόχοι της Χρονιάς, έτσι όπως ορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας. 10

11 Παράδειγμα #1 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Τάξη: Γ Γυμνασίου Τετράμηνο: Β Θεματική Ενότητα: Από το Γκόσπελ στο Ροκ Σχολείο: ++ + Διδάσκουσα: Σχολική Χρονιά: Μάθημ α Σκοπός 5-10 o 12μετρη φόρμα o Μορφή στίχων ΑΑΒ o Swing Feel o Vamp o Προέλευση και ιστορία της τζαζ, Χαρακτηριστικά Στιλ της Τζαζ, Σημαντικοί Εκπρόσωποι o o o o Προτεινόμενες Δραστηριότητες Εκτελούν, ερμηνεύουν και εντοπίζουν ακουστικά τις συγκεκριμένες πυρηνικές γνώσεις Συνθέτουν πάνω στη φόρμα του 12μετρου μπλουζ Γράφουν στίχους με τη μορφή ΑΑΒ Οι μαθητές συνθέτουν vamps πάνω στα οποία και αυτοσχεδιάζουν o o Δείκτες Επιτυχίας ΠΣ Μουσικής Να αυτοσχεδιάζουν με μουσικά όργανα, για να αποδώσουν μορφολογικές και αρμονικές έννοιες (ΠΣ Μουσικής, σελ. 24, 2.6(3)). Να σέβονται και να εκτιμούν τη μουσική δημιουργία άλλων λαών και πολιτισμών και να αποκτήσουν θετική περιέργεια ως προς τις κοινωνικοπολιτικ ές και περιβαλλοντικές συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε η μουσική αυτή (ΠΣ Μουσικής, σελ. 25, 2.7.1). Προαπαιτούμενε ς Δεξιότητες και Γνώσεις o Αλλοιώσεις o Τρίηχο o Μορφή (Α, ΑΒ, o ΑΒΑ) Οστινάτο ή riff o Συγχορδίες I, IV, V Εκπαιδευτικό Υλικό o o Μαθήματα: «Και εγένετο το blues..», «All that Jazz» από βιβλίο ΟΕΒΔ και E- epimorfosi Βιβλίο «Τζαζ», Ανάπτυξης Προγραμμ άτων o CD o DVD Στόχοι Ενότητας: 1. Διαπολιτισμικότητα: Γνωρίζουν την τζαζ ως ένα «ξένο» μουσικό πολιτισμό που είναι σημαντικός στο παγκόσμιο μουσικό γίγνεσθαι 2. Ανοικτό Σχολείο Συνέργειες: Πρόσκληση στο σχολείο της τραγουδίστριας της τζαζ ΧΧΧ και συνεργασία της με τους μαθητές 3. Αειφόρος Ανάπτυξη: Γράφουν στίχους που αφορούν οικολογικά φαινόμενα της εποχής μας (π.χ. τσουνάμι) 4. Μουσική Τεχνολογία: Ηχογράφηση και ανέβασμα της δουλειάς των μαθητών στο e-epimorfosi και στην ιστοσελίδα του σχολείου 5. Ιστορικό-πολιτικό πλαίσιο της μουσικής: γνωρίζουν τις ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες από τις οποίες επηρεάστηκε η τζαζ 11

12 Παράδειγμα #2 Θέμα: «Υφαίνω Μουσική» (από το βιβλίο Μουσικής Α Γυμνασίου του ΟΕΒΔ, Βιβλίο Εκπαιδευτικού, σελ. 32) 12

13 5. Ημερήσιος Προγραμματισμός Τα σχέδια μαθήματος στα οποία παραπέμπει ο Οδηγός θεωρούνται παραδείγματα σωστής ανάπτυξης σχεδίου μαθήματος και μπορούν να αποτελέσουν βοήθημα προς τον καθηγητή, ο οποίος καλείται να ετοιμάσει ένα σχέδιο μαθήματος, το οποίο ανταποκρίνεται στο δικό του παιδαγωγικό στιλ. Στο σημείο αυτό, ο Οδηγός αναφέρει κάποια επιπρόσθετα στοιχεία που χρειάζεται να ληφθούν υπόψη όσον αφορά τον σχεδιασμό ενός ημερήσιου μαθήματος, ιδιαίτερα με την εφαρμογή του ΠΣ Μουσικής. Θέμα Ημερήσιου Μαθήματος: το θέμα του μαθήματος πρέπει να αφορά μουσικά θέματα και όχι μουσικές έννοιες, όπως συνέβαινε στα προηγούμενα αναλυτικά προγράμματα του μαθήματος. Σκοπός: στο Σκοπό είναι απαραίτητο να περιλαμβάνονται μόνο εκείνα τα στοιχεία και χαρακτηριστικά που αφορούν το θέμα του μαθήματος και τα οποία ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι μαθητές μετά το τέλος του συγκεκριμένου μαθήματος. Στόχοι: είναι σημαντικό να περιγράφονται με συγκεκριμένο τρόπο οι δραστηριότητες με τις οποίες θα ασχοληθούν οι μαθητές, έτσι ώστε να βιώσουν, να εντοπίσουν ακουστικά και να χρησιμοποιήσουν μεταγνωστικά τα στοιχεία που ορίστηκαν στον Σκοπό του μαθήματος. Πλέγμα Δραστηριοτήτων: είναι ωφέλιμο να οργανώνεται η διδασκαλία σύμφωνα με το πλέγμα ανάπτυξης δραστηριοτήτων σε πέντε επίπεδα. Αυτό δίνει την ευκαιρία, με τρόπο άμεσο, να ελέγχεται η αντιστοιχία, η συνέπεια και η εξέλιξη των δραστηριοτήτων από ένα εντελώς εμπειρικό και βιωματικό επίπεδο σε ένα μετασχηματιστικό και μεταγνωστικό. Διαπλοκή δραστηριοτήτων: να γίνεται προσπάθεια οι δραστηριότητες της εκτέλεσης ακρόασης σύνθεσης να είναι διαπλεκόμενες και ενιαίες. Εάν οι δραστηριότητες ενσωματωθούν και δεν είναι κομματιασμένες και ξεχωριστές, τότε το αποτέλεσμα έτσι θα είναι πιο μουσικό και ποιοτικό. Για παράδειγμα, κάποιοι μαθητές τραγουδούν ενώ κάποιοι άλλοι σε ομάδες εκτελούν ενορχήστρωση του τραγουδιού, και χωρίς διακοπή, αφού προηγουμένως έχουν δοθεί οι σχετικές οδηγίες, κάποιοι μαθητές με την σειρά ξεκινούν να αυτοσχεδιάζουν. Έτσι, οι μαθητές λειτουργούν πολύπλευρα ως μουσικοί, αφού ταυτόχρονα είναι εκτελεστές, ακροατές και αυτοσχεδιάζουν. Tο μουσικό αποτέλεσμα είναι ποιοτικό γιατί η μουσική που εκτελούν έχει μορφή, έκφραση, συγκεκριμένο στιλ, κ.ά. Όλα αυτά αναβαθμίζουν το επίπεδο των μουσικών εμπειριών των μαθητών κάτι που αποτελεί βασική επιδίωξη της διδασκαλίας. Διδακτικός Χρόνος: ο διδακτικός χρόνος είναι ευέλικτος και καθορίζεται από την ανταπόκριση των μαθητών. Οργάνωση Τάξης: Η οργάνωση της τάξης δεν μπορεί να είναι μονολιθική αλλά χρειάζεται να διαφοροποιείται. Η διδασκαλία μπορεί να γίνει εξατομικευμένα, στην ολομέλεια και ομαδικά (σε ζευγάρια, κ.ο.κ.), ανάλογα με τις ανάγκες της διδασκαλίας. 13

14 Αξιολόγηση: να υπάρχει πάντοτε διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση. Ο καθηγητής Μουσικής, πρέπει να έχει ως γνώμονα ότι καλό μάθημα Μουσικής θεωρείται αυτό που: είναι πλούσιο σε μουσικές δραστηριότητες και έχει μουσικότητα. οι μαθητές «κάνουν» μουσική (παίζουν, τραγουδούν, ακούν ενεργά, συνθέτουν, κ.λπ.). οι μαθητές χαίρονται και απολαμβάνουν το μάθημα και τη μουσική. 6. Καλές Πρακτικές για τον Καθηγητή Μουσικής Μελετήστε σε βάθος το ΠΣ Μουσικής, για να γνωρίσετε το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναμένεται να προγραμματίσετε και να εφαρμόσετε τη διδασκαλία σας. Σχεδιάστε τον Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό της διδασκαλίας σας. Στη συνέχεια, σχεδιάστε τους Μεσοπρόθεσμους Προγραμματισμούς σας. Και τέλος, σχεδιάστε τα Ημερήσια Σχέδια Μαθήματος που είναι συμβατά με το ΠΣ Μουσικής όσον αφορά τον σκοπό και τους στόχους του, το περιεχόμενό του, τις μεθόδους διδασκαλίας του και την αξιολόγησή του. Μην ξεχνάτε να ενσωματώνετε στη διδασκαλία σας τις πτυχές του ΠΣ που ήδη έχετε προγραμματίσει μέσω του μακροπρόθεσμου και μεσοπρόθεσμου προγραμματισμού σας. Ο έγκαιρος και σωστός προγραμματισμός εξασφαλίζει αποτελεσματικότητα και ποιότητα στο διδακτικό σας έργο. Συζητείστε με τους μαθητές σας τις αρχές, τους στόχους και τους κανόνες που θα διέπουν το μάθημά σας, τον τρόπο που θα οργανώνεται η τάξη, το ρόλο τους και το ρόλο σας μέσα στο μάθημα, τον τρόπο και τα κριτήρια που θα αξιολογούνται. Ανταλλάξετε απόψεις με σκοπό να βρεθούν, από κοινού, τρόποι που θα καταστήσουν αποτελεσματικότερο το μάθημά σας. Λάβετε υπόψη τις επιθυμίες τους και προσαρμόστε ανάλογα τη διδασκαλία σας. Είναι πάντοτε ωφέλιμο οι μαθητές σας να «έχουν φωνή» στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ξεκινήστε χρησιμοποιώντας το υλικό που έχει παραχθεί από το Υπουργείο Παιδείας και τους συναδέλφους. Συνήθως αυτό το υλικό είναι περισσότερο από αυτό που θα έχετε ανάγκη για τη διδασκαλία σας. Το διαδίκτυο είναι επίσης μια πλούσια πηγή άντλησης πληροφοριών, αρκεί να προσέξετε την εγκυρότητα της πηγής από όπου παίρνετε τις πληροφορίες σας. Στον Οδηγό δίνονται πολλές ιστοσελίδες που μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις και το υλικό σας. Αν εξακολουθείτε να έχετε ανάγκη από περισσότερο υλικό ή βοήθεια για ζητήματα που αφορούν τον προγραμματισμό και την εφαρμογή της διδασκαλίας σας, μη διστάσετε να αποταθείτε στο Γραφείο της ΕΜΕ Μουσικής. Φροντίστε οι Θ.Ε. που περιλαμβάνετε να είναι ενδιαφέρουσες στους μαθητές σας. Κατά τη διδασκαλία σας δε θα πρέπει να είστε δέσμιοι του Ημερήσιου Σχεδίου Μαθήματός σας αλλά ευέλικτοι, λαμβάνοντας υπόψη τους ρυθμούς μάθησης των μαθητών, δίνοντας χρόνο για οποιεσδήποτε ανάγκες προκύψουν, αλλά και για στιγμές χαλάρωσης και χιούμορ. Εννοείται ότι ο διδακτικός χρόνος χρειάζεται να είναι κατανεμημένος σύμφωνα με την πορεία του μαθήματος (δηλ. αφόρμηση, διδασκαλία καινούργιας έννοιας, εμπέδωση, δημιουργική δραστηριότητα, αξιολόγηση). Κατά τον καθορισμό του Σκοπού του μαθήματός σας, ορίζετε μόνο τις ελάχιστες απαραίτητες πυρηνικές γνώσεις και δεξιότητες που αφορούν στο συγκεκριμένο θέμα μαθήματος. Αυτό θα πρέπει να γίνει με τρόπο ξεκάθαρο. 14

15 Με γνώμονα τις πυρηνικές γνώσεις και δεξιότητες που θέλετε να αναπτύξετε ως νέα γνώση, εντοπίστε τις αντίστοιχες προαπαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες που χρειάζεται να έχουν οι μαθητές σας για να διδάξετε το καινούργιο μάθημα. Οι προαπαιτούμενες δεν μπορεί να είναι πολλές και θα πρέπει να αφορούν μόνο τις πυρηνικές γνώσεις και δεξιότητες του νέου μαθήματος. Αυτές οι προαπαιτούμενες υπενθυμίζονται κατά την αφόρμηση. Γι αυτό το λόγο επιβάλλεται να έχετε κάνει σωστή διαγνωστική αξιολόγηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των μαθητών σας, έτσι ώστε να προγραμματίζετε τη διδασκαλία σας με βάση το επίπεδο ετοιμότητας των μαθητών που έχετε απέναντί σας. Κριτήριο μιας επιτυχημένης διδασκαλίας είναι η ποιότητα της δημιουργικής εργασίας των μαθητών σας. Εδώ φαίνονται οι μετασχηματιστικές ικανότητες, η κριτική σκέψη, η αποκλίνουσα σκέψη, η ικανότητα λύσης προβλήματος των μαθητών ως απόρροια αυτών που βίωσαν και εντόπισαν. Μην ξεχνάτε να ηχογραφείτε τις δημιουργικές εργασίες των μαθητών σας και να διατηρείτε αρχείο με τις εργασίες τους. Επίσης, είναι ωφέλιμο να συλλέγεται φωτογραφικό υλικό και οπτικοακουστικό υλικό, απλώς φροντίστε να πάρετε τη σχετική άδεια από τους γονείς. Χρησιμοποιείτε σύγχρονα μέσα διδασκαλίας. Να θυμάστε: δε διδάσκουμε ερήμην των μαθητών μας. Η διδασκαλίας σας να ανταποκρίνεται στο επίπεδο τους, να έχει νόημα για αυτούς και να είναι εμφανές σε αυτούς ότι τους βελτιώνει και τους αναπτύσσει τόσο μουσικά αλλά όσο και ως άτομα. Προσπαθήστε να μην παραμελείτε κανένα μαθητή μέσα στην τάξη σας. Το μάθημα της Μουσικής προσφέρεται ιδιαίτερα για την ενσωμάτωση όλων των μαθητών, ανεξαρτήτως επιπέδου, ιδιαιτεροτήτων και καταγωγής. Συνήθως παραμελούνται τα ταλαντούχα, τα αδύνατα παιδιά και τα αλλόφωνα. Να θυμάστε: δουλεύουμε τον κάθε μαθητή ξεχωριστά όσο δύσκολο και αν είναι. Αναπτύξετε ένα θετικό κλίμα επικοινωνίας και συνεργασίας τόσο ανάμεσα σε εσάς και τους μαθητές σας όσο και μεταξύ των μαθητών σας. Να δημιουργείτε ένα υποστηρικτικό κλίμα όπου όλοι νιώθουν αποδεκτοί και ίσοι. Ξεκινήστε με θέματα που είναι φιλικά προς τους μαθητές σε ένα επίπεδο δραστηριοτήτων, στο οποίο όλα τα παιδιά θα μπορούν να ανταποκριθούν. Προσέξετε ιδιαίτερα τα θέματα πειθαρχίας. Πρέπει να θέτετε εξαρχής τα όρια αποδεκτής συμπεριφοράς, να είστε συνεπείς σε αυτά αλλά πάνω από όλα δίκαιοι. Τυχόν ανοχή ανεπίτρεπτων συμπεριφορών από μέρους σας θα δυσχεράνει την ομαλή διεξαγωγή του μαθήματός σας. Μην ξεχνάτε μετά από κάθε μάθημα να αναστοχάζεστε πάνω στα θετικά και αρνητικά στοιχεία της διδασκαλίας σας. Μόνο αυτή η διαδικασία του αναστοχασμού θα σας βοηθήσει να αυτοβελτιωθείτε ως εκπαιδευτικοί. Μην αναμένετε από τον εαυτό σας να παρουσιαστείτε στους μαθητές ως ένας μουσικός που τα γνωρίζει και τα κάνει όλα. Στηριχτείτε στα «δυνατά» σας σημεία και λειτουργήστε άλλοτε ως μοντέλο για τους μαθητές, άλλοτε ως διευκολυντής της μάθησης και άλλοτε ως απλός ακροατής. Συζητείστε έγκαιρα με τη διεύθυνση του σχολείου σας τις προγραμματισμένες δραστηριότητες που αφορούν δραστηριότητες εκτός τάξης προς αποφυγή προβλημάτων. Είναι πολύπλευρα ωφέλιμο να εμπλέκονται οι γονείς, η κοινότητα και οι άλλοι φορείς στην εκπαιδευτική διαδικασία, αρκεί να το προγραμματίσετε σωστά και έγκαιρα. Φροντίστε να διατηρείτε καλές σχέσεις με τους συναδέλφους, τη διεύθυνση του σχολείου, την κοινότητα και τη σχολική εφορία. 15

16 Είναι σημαντικό να ενδιαφέρεστε για την επαγγελματική σας εξέλιξη μέσα από σεμινάρια και άλλες επιμορφώσεις και να λειτουργείτε ως ερευνητές που συνεχώς αντλούν δεδομένα μέσα από την πράξη τους για να βελτιώσουν τη διδασκαλία τους. Η υποδομή της ειδικής αίθουσας μουσικής είναι ευθύνη του καθηγητή της μουσικής και είναι αναμενόμενο να φροντίζει για τη συνεχή αναβάθμισή της. Η σύνδεση των διδακτικών, εξωδιδακτικών και των εξωσχολικών δραστηριοτήτων απαιτείται από το ΠΣ Μουσικής το οποίο θα συνδέσει την εκπαιδευτική διαδικασία με τη ανοιχτό σχολείο, την κοινωνία, την «αληθινή ζωή». Αποβάλετε το άγχος: η εφαρμογή του ΠΣ Μουσικής δεν αποτελεί έναν αγώνα δρόμου αλλά μια σταδιακή, συλλογική διαδικασία η οποία προχωρεί με σταθερά βήματα. Το ανθρώπινο σχολείο για τα παιδιά προϋποθέτει εξίσου ανθρώπινες συνθήκες και για εμάς τους εκπαιδευτικούς! 7. Διαθέσιμες Πήγες για Έτοιμο Διδακτικό Υλικό Έτοιμα Σχέδια Μαθήματος και εκπαιδευτικό υλικό βασισμένο στα βιβλία Μουσικής ΟΕΒΔ καθώς και άλλο υλικό ποικίλης θεματολογίας στην Ιστοσελίδα ΥΠΠ: Βιβλία Μουσικής του ΟΕΒΔ: Βιβλία Μουσικής Α, Β και Γ Γυμνασίου (Βιβλίο Μαθητή, Τετράδιο Εργασιών και Βιβλίο Εκπαιδευτικού). Βιβλία της Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων του ΥΠΠ o Τζαζ για το Λύκειο o Το Ελληνικό Τραγούδι o Κλασικισμός o Μουσική Ι και ΙΙ o Τραγούδι Ι, ΙΙ, ΙΙΙ o Ορχηστρικά 1 Τονίζεται ότι το ΠΣ Μουσικής, προτρέπει τον καθηγητή να χρησιμοποιεί πολλαπλές πηγές στη διδασκαλία του και να μη στηρίζεται αποκλειστικά σε ένα διδακτικό εγχειρίδιο. Αυτό είναι επιθυμητό, γιατί έτσι μόνο μπορούμε να προσαρμόσουμε το διδακτικό μας υλικό στις ανάγκες των μαθητών που καλούμαστε κάθε φορά να διδάξουμε. 8. Δωρεάν Μουσικά Λογισμικά Για σημειογραφία: MuseScore: Για ακουστικά: Audacity: Για ακουστικά: GNU Solfege: Χρήσιμο Εργαλείο για το Sibelius: Sibelius Scorch: 16

17 9. Χρήσιμες Ιστοσελίδες Μουσική και Μουσική Εκπαίδευση: Music Ed Musical Futures Music for Teachers (m4t) The MayDay Group Drum Kits and Rhythm Music Teachers Resource Site The Mozart Project Music Aid Music Land Tim Ryland site Sound Grabs Sound Grabs Naxos Music Glossary Awesome Library All Music The Internet Public library Music History Play Music Creating Music Music Rivals Break in The Road Music Room New York Philharmonic Kidzone BBC GCSE Bitesize Revision Revise Music BBC Guide to the Orchestra K-12 Resources for Music Educators Science of Music Access to Music Music Notes BBC Learning Performing Arts ABC Music Notes Sibelius Music Education Online DfEs Standard Site Music Education Council Music Sound Foundation The National Association for Music in Higher Education (NAMHE) British Arts Council Music Music For Youth Music Education Online Resources for Music Education Music Educators National Conference (MENC) 17

18 Music Educators' Home Page Music Resources on the Internet Yahoo Music Education List K-12 Resources for Music Educators Internet Music Resources Resources for Guided Listening Indiana University's Music Worldwide Internet Resources University of Utah Music Education Conductors' Home Page Arts Education Online ArtsEdge: National Arts and Education Information Network Canadian Music Centre CBC Records Index of Recordings Canadian Internet Music Source Homepage Κύπρος Ελλάδα Κέντρο Μουσικής Πληροφόρησης Κύπρου Κέντρο Κυπρίων Συνθέτων Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ΕΡΤ Ψηφιακό Αρχείο (Μουσική Βιβλιοθήκη Παρτιτούρες) Παρτιτούρες Κλασικής Μουσικής Petrucci Music Library Μουσική Τεχνολογία MIDI Home Page Technology in Music Education (TIME) West Chester University - Music Education and Technology Resources Educational Resources MIDILink Musician's Network Σύνθεση Αυτοσχεδιασμός CoNECT Music Schools American Society of Composers, Authors, and Publishers (ASCAP) Broadcast Music, Inc. (BMI) National Academy of Recording Arts & Sciences Jazz Improvisation Page Jazz Web Page 18

19 Κλασική Μουσική Classical Music Resources The Great Composers Classical Composer Biographies Παραδοσιακές Μουσικές του Κόσμου Music from Africa Folk Musicians Pages Χορωδία The Choir Links Page Choralist Resource Site gopher://silver.sdsmt.edu/11/pub/choralist The Treble Vocal Recording Recordings of Children's Choirs, Boy's Choirs, and Child Soloists Newfoundland Symphony Youth Choir Επικοινωνία Για βοήθεια σε σχέση με την εφαρμογή του ΠΣ Μουσικής, μπορείτε να αποταθείτε: Άντρη Χατζηγεωργίου Λυμπουρή: ΕΜΕ Μουσικής Τηλ.: Φαξ: Ε-mail: Αντωνία Φοράρη: Υποστηρίκτρια Αναλυτικών Προγραμμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τηλ.: Εmail: Καλυψώ Απέργη Γρηγόριου: Σύμβουλος ΓΕΜΕ (Ειδικότητα Μουσικής) και Υποστηρίκτρια Αναλυτικών Προγραμμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τηλ.: Φαξ: