Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Transcript

1 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Εκδοτικό σημείωμα... 3 ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΛΛΙΑΣ: Ο πολιτισμός αποτελεί προνομιακό πεδίο για την Τριφυλία... 6 Locus Solus... 8 ΑΛΕΞΙΟΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ: Ακροβολισμοί ενός παράκαιρου ιατρού ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΧΑΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Αγαπώ τη δυσλεξία σου ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Λησμονημένες εποχές Αληθινές ιστορίες ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΞΥΔΗ: Ποίηση CHARLES FREDERIC SCHMITZBERGET: Ποίηση ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΓΚΟΤΣΗΣ: Ποίηση ΟΘΩΝ ΚΑΓΙΑΦΑΣ: Όμηρος Πέλλας ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΡΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κυπαρίσσιοι και από τα γύρω χωριά αιχμάλωτοι του Ιμπραήμ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ιστορική πορεία Καταργηση του Δήμου Αυλώνας και ο νεοσυστατος Δήμος Τριφυλίας ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ : Το Πανηγύρι του Σταυρού στην Κυπαρισσία Εμποροπανήγυρη και ζωοπανήγυρη ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΓΚΙΟΥΛΗΣ: Ο Σιδηροκαστρίτης Δημήτρης Ι. Γεωργακάς Εμβληματική μορφή των γραμμάτων του νεότερου Ελληνισμού ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΟΡΒΙΛΑΣ: Αγροτική, λαϊκή αρχιτεκτονική Στην ορεινή Τριφυλία Εκδηλώσεις... 64

2 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ ΤΡΙΜΗΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΩΝ «Η ΑΡΚΑΔΙΑ» ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΕΧΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γ ΤΕΥΧΟΣ ( ) 3ο & 4ο /2010 ΚΩΔ Γραφεία Τ.Ε. και Συλλόγου: Καποδιστρίου 42 (3ος όροφος) Αθήνα, Τηλ. Φαξ: e mail: periodiko.trifyliaki.estia@gmail.com syllogoskyparission.h.arkadia@gmail.com ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Σύλλογος Κυπαρισσίων «Η ΑΡΚΑΔΙΑ» ΕΚΔΟΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ σύμφωνα με το νόμο Ρούλα Τσατσάκου Θεοδωροπούλου (Πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου) Αλκμήνης 3, Τ.Κ Καλλιθέα, τηλ.: Το Δ.Σ. του Συλλόγου Πρόεδρος: Ρούλα Τσατσάκου Θεοδωροπούλου, Αντιπρόεδρος: Παναγιώτης Λούτος Γεν. Γραμματέας: Γιώργος Κορμάς Ταμίας: Ηλίας Παρασκευόπουλος Μέλη : Πέτρος Δεδούσης, Ηλίας Γιαννόπουλος, Δημήτρης Ντρούλιας ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Στάθης Παρασκευόπουλος, Αριστείδης Γκιουλής, Γιάννης Βρεττός ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΡΧΕΙΟ: Δημήτρης Κ. Ντρούλιας, Παναγιώτης Λούτος, Ευγενία Μπόζου. ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Φωτογραφιές της Τριφιλίας ΕΚΤΥΠΩΣΗ : gps4u τηλ.: ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ : ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΡΙΑΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ» ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Εσωτερικού 20, Εξωτερικού 50$, 45 Οργανισμών και Τραπεζών 35 Αρ. Λογαριασμού: 129/ Εθνική τράπεζα ΙΒΑΝ: GR (για καταθέσεις εξωτερικού) ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: 5

3 Ε Κ Δ Ο Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α Aγαπητές Φίλες και Φίλοι νέα χρονιά ανέτειλε εφέτος, σ' ένα παγκόσμιο αλλά και εθνικό Η περιβάλλον αναστάτωσης. Αυτή την εποχή, περισσότερο από ποτέ, όλοι θέλουμε να ελπίζουμε και να αισιοδοξούμε για το καλύτερο. Οι ευχές μας λοιπόν προς όλους, είναι «Η Υγεία και η Ελπίδα να μην εγκαταλείψει κανένα μας», μέσα στο δύσκολο οικονομικό περιβάλλον που βιώνουμε. Ευχόμαστε ακόμη, να ξεπεράσει η πατρίδα μας γρήγορα, τις δυσκολίες και τα σωρευμένα προβλήματα δεκαετιών, που αντιμετωπίζει. Ο κόσμος μας βλέπετε βιώνει μια πράγματι «ενδιαφέρουσα» εποχή, που εγκυμονεί τις ελπίδες και τα οράματα όλων, για καλύτερη ζωή. Όλοι έχουμε κατανοήσει τις συνέπειες, του ότι πάψαμε να έχουμε ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους ή για τα δρώμενα στον τόπο μας, ότι σταματήσαμε να είμαστε ενεργοί πολίτες, ότι παραδώσαμε χωρίς καμιά αντίσταση, μεγάλο μέρος από τις αξίες, το ήθος και την αξιοπρέπειά μας. EΚ ΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 3

4 Είναι λοιπόν φυσική η αγωνία όλων μας, για το τι μας επιφυλάσσει η επόμενη ημέρα. Εμείς πιστεύοντας στις αξίες και στα οράματα, καταθέτουμε τις προσπάθειές μας για τον πολιτισμό, μέσω του Συλλόγου μας, που μετέχει δυναμικά στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής, με ποικίλες δραστηριότητες. Στις προσπάθειες αυτές έχουμε συμπαραστάτες, τα αξιόλογα Μέλη του Συλλόγου τόσο στη γενέτειρα γη, όσο και στην Αθήνα και στο εξωτερικό, που με την ενεργή παρουσία τους, συμπαρίστανται στις δραστηριότητές μας και ενισχύουν το έργο μας. Χαιρετίζουμε το νεοεκλεγμένο Δημοτικό Συμβούλιο, του νέου Δήμου Τριφυλίας, που προήλθε από τη συνένωση πέντε Δήμων και μίας Κοινότητας της περιοχής. Ελπίζουμε ότι το πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα «Καλλικράτης», θα ικανοποιήσει το πολύχρονο αίτημα όλων, για αναμόρφωση της αυτοδιοίκησης, για περισσότερη διαφάνεια, για συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη λήψη αποφάσεων που τις αφορούν, για αποτελεσματικότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης, τελικά δε για καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, 4 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

5 Ευχόμαστε ολόψυχα στο κ. Δήμαρχο και σε όλα τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου. «Καλή τύχη και απόλυτη επιτυχία στα νέα τους καθήκοντα». Να έχουν δύναμη και σύνεση, για να ανταποκριθούν στις διοικητικές ευθύνες, αλλά και στις ελπίδες των Δημοτών. Η πρόεδρος Ρούλα Τσατσάκου Θεοδωροπούλου EΚ ΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 5

6 Ο πολιτισμός αποτελεί προνομιακό πεδίο για την Τριφυλία 6 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ Μια προσέγγιση μήνυμα του Δημάρχου Τριφυλίας Κώστα Κόλλια Καταρχήν θα ήθελα να συγχαρώ τους συντελεστές της έκδοσης της «ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ», που συνεχίζουν την ωραία παράδοση, το ωραίο ταξίδι ενός περιοδικού, που ήδη έχει διανύσει με επιτυχία αρκετή απόσταση κι έχει κατακτήσει περίοπτη θέση στη νεοελληνική Γραμματολογία. Έχοντας ο ίδιος μια μακρά θητεία στη διεύθυνση του ομοειδούς (σε γενικές γραμμές) περιοδικού «ΦΙΛΙΑΤΡΑ» μπορώ να εκτιμήσω και να τιμήσω το μόχθο και τη συνεισφορά τους. Το δεύτερο σημείο στο οποίο ας μου επιτραπεί να σταθώ είναι ότι η προσωπική μου διαδρομή, η προσωπική μου κατάθεση στο χώρο των Γραμμάτων και του Πολιτισμού στον τόπο μας και γενικότερα, με καθιστά ιδιαίτερα ευαίσθητο στα ζητήματα αυτά, αλλά και μου δίνει τη δυνατότητα να εκτιμήσω πόσο προνομιακό είναι ειδικά για την Τριφυλία το πολιτιστικό πεδίο. Η ιστορικότητα του τόπου, οι παραδόσεις του, η αξιολογότατη και σε αριθμό αλλά και σε ποιότητα παρουσία στον κάθε καιρό, αλλά και σήμερα, προσωπικοτήτων σε όλες της εκφάνσεις του πνεύματος και του πολιτισμού: των επιστημών, των Γραμμάτων, των Τεχνών, είναι ένα κεφάλαιο, που δεν μπορεί να παραμένει αναξιοποίητο. Έχω καταγραφεί ως θιασώτης της «ζώσας τέχνης», που ανεξάρτητα από το πόσο υψιπετής είναι, πρέπει να βρίσκεται κοντά στον άνθρωπο που μοχθεί, που λαχταρά, που ονειρεύεται κι ελπίζει. Μ αυτή τη βιωματική πίστη πορεύομαι. Ο πολιτισμός άλλωστε αποτελεί τη συνείδηση και δείχνει την ταυτότητα ενός τόπου. Η πολιτιστική ταυτότητα της Τριφυλίας είναι πιστοποιημένη. Για μας θα είναι το πρόταγμα στις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες του νέου μας Δήμου. Είμαστε αποφασισμένοι να στηρίξουμε και να αναδείξουμε τον τοπικό πολιτισμό και να τον

7 χρησιμοποιήσουμε ως μοχλό ανάπτυξης. Ήδη είμαστε σε διάλογο με τους πολιτιστικούς φορείς για να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα δράσης, που θα σέβεται την αυτονομία και την ιδιαιτερότητα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αλλά ταυτόχρονα θα στοχεύει στο συντονισμό τους, με συμπληρωματικές σ επίπεδο Δήμου εκδηλώσεις. Κάτι άλλωστε που είναι αναγκαίο στο δεδομένο οικονομικό πλαίσιο. Θα ενισχύσουμε κάθε καινοτόμα πρωτοβουλία που θα προβάλλει την περιοχή και θα δίνει ευκαιρίες, ώστε οι κοινωνίες μας να γνωριστούν καλύτερα και να συνεργαστούν. Επιθυμούμε η περιοχή μας να αποκτήσει τη δική της ξεχωριστή πολιτιστική ταυτότητα, την οποία θα αξιοποιήσουμε προς όφελος της ιδιαίτερης πατρίδας. Προς αυτή την κατεύθυνση απευθύνουμε πρόσκληση σε όλους τους Τριφύλιους δημιουργικούς και προοδευτικούς ανθρώπους να συστρατευθούν μαζί μας στην κοινή προσπάθεια. Πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να μιλήσουμε περισσότερο συγκεκριμένα. Σήμερα δηλώνουμε ότι θα μπούμε μπροστά και ζητάμε απ όλους να στοιχηθούν μαζί μας. Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΛΛΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΠΕΡΙΟ ΟΣ Γ' 3ο & 4ο

8 Locus Solus Το περασμένο Φθινόπωρο (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος) και μετά από την θριαμβευτική της πορεία στο Λονδίνο και έχοντας αποσπάσει θετικές κριτικές στο σύνολο του Βρετανικού τύπου, η Σωζήτα Γκουντούνα παρουσίασε, για δεύτερη φορά στην Αθήνα, στο αίθριο του μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς την παραγμένη αυτή τη φορά σε σχέση με αυτή που είχε παρουσιάσει προ ετών στο Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο έκθεση με δρώμενα Locus Solus. Μια πραγματικά πρωτοποριακή έκθεση που τραβούσε την προσοχή και το ενδιαφέρον των επισκεπτών του μουσείου είτε λόγω κάποιου εκθέματος (αν ήταν τυχεροί θα άκουγαν και την ταυτόχρονη ξενάγηση από τους συντελεστές της έκθεσης), είτε λόγω της πραγματοποίησης την στιγμή εκείνη κάποιου δρώμενου, με τη συμμετοχή σε πολλά από αυτά των ιδίων. Η συμμέτοχη του κοινού και η επισκεψιμότητα καθ' όλη την διάρκεια της υπήρξε πολλή μεγάλη και τα σχόλια που ακούστηκαν ήταν άκρως θετικά. Η έκθεση με δρώμενα Locus Solus (Μόνος/μοναχικός ή μοναδικός Τόπος) είναι εμπνευσμένη από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ρέϊμοντ Ρουσέλ (1914), στο οποίο ένας επιστήμονας εξοπλίζει τα πολυτελή εργαστήρια του σε μια βίλα κοντά στο Παρίσι. Σε κάθε δωμάτιο εκθέτει μία από τις ιδιοφυείς εφευρέσεις του εγκυκλοπαιδικού του πνεύματος. Η Έκθεση εστιάζει στην επαναξιολόγηση της σχέσης της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής κατασκευάζοντας ένα πολύπτυχο χώρο, όπου συνδιαλέγονται με ένα μη γραμμικό τρόπο αρχιτεκτονικές δομές, εικαστικά περιβάλλοντα, δρώμενα, μηχανισμοί, θεατές και περφόρμερ. Οι χώροι του Locus Solus παραλληλίζονται και αναπαριστούν τους χώρους και τα εκθέματα ενός μουσείου εφευρέσεων (cabinet of curiosities). Η σκηνοθετική επιμέλεια της Σωζήτας Γκουντούνα βασίστηκε σε αυτή τη δομή για να αποτυπώσει τις διασταυρώσεις των παραστατικών, των εικαστικών τεχνών και της αρχιτεκτονικής. Η αρχιτεκτονική εγκατάσταση του Locus Solus υποδηλώνει ένα διφορούμενο Τόπο, μοναδικό και μοναχικό συγχρόνως, έναν λαβυρινθώδη Τόπο απο τον οποίο δεν βρίσκει κανείς διέξοδο. Τα δρώμενα της Έκθεσης εναλλάσσονταν καθημερινά και περιλαμβάναν τη συμμετοχή των: The International Institute of Important Items (Chloe Maillet, Louise Herve), καλλιτεχνική ομάδα Kom.post 8 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

9 (Camille Louis, Laurie Bellanca), η μουσικός Δήμητρα Λαζαρίδου Χατζηγώγα (Ζither), η περφόρμερ Gabriella Daris, η σκηνογράφος Χριστίνα Πέννα σε συνεργασία με την περφόρμερ Χουλιέτα Κιλγκελμαν, η περφόρμερ Μελία Κρέϊλινγκ σε συνεργασία με την Πατρίσια Απέργη, οι χορευτές Ευαγγελία Ράντου, Χρήστος Παπαδόπουλος, Νεφέλη Σκαρμέα και πενήντα περφόρμερ σε χορογραφία της Alexandra Waierstall. Ο Ρουσέλ εξέτασε τα όρια και τις δυνατότητες της γλώσσας και της αναπαράστασης μέσω της οφθαλμαπάτης και του λαβυρίνθου. Η αφηγηματική τεχνική του έργου του, κατά την οποία μία αφήγηση εμπεριέχει μία άλλη ως διακριτό τμήμα της, δίνει τη δυνατότητα στη διερεύνηση της αναπαράστασης, της αρχιτεκτονικής, των ηχοτοπίων και της γλώσσας. Το έργο του Ρουσσέλ εστιάζει στη σχέση επιστήμης και τέχνης, καθώς και στη σύμπραξη των τεχνών και επηρέασε συγγραφείς όπως o Marcel Duchamp, o Michel Foucault, o Jean Cocteau, το γκρουπ OuLiPo (Ouvroir de Litterature Potentielle) και συγγραφέων του νέου μυθιστορήματος (nouveau roman). Πρόθεση της έκθεσης είναι η επαναπροσέγγιση του Locus Solus σύμφωνα και με τον αντίκτυπο που είχε σε αυτά τα κινήματα και στη σύγχρονη τέχνη και αρχιτεκτονική. Ο περίπατος των θεατών στο Locus Solus είχε ως επίκεντρο τον λαβύρινθο και τις διαδραστικές σχέσεις που επηρεάζουν την αρχιτεκτονική και την λειτουργία του δομημένου περιβάλλοντος στο αίθριο του EΙΚΑΣΤΙΚΑ 9

10 10 Μουσείου Μπενάκη. Βασικός στόχος της έκθεσης είναι η διακλαδική εργασία κατά μήκος των ποικίλων καλλιτεχνικών μέσων, η επικέντρωση δηλαδή στις απόπειρες ενός μέσου να ενσωματώσει τις τεχνικές μεθόδους ενός άλλου. Οι διασυνδέσεις ανάμεσα σε αυτούς τους διαφορετικούς κλάδους φωτίζουν τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους το κοινό προσλαμβάνει ένα «άχρονο» εικαστικό καλλιτεχνικό αντικείμενο και ένα έγχρονο θεατρικό έργο. Η δραματουργία βασίζεται στην αναλογία κειμένου, εικόνας και ήχου, προκειμένου να παρουσιάσει νύξεις και απόηχους, αφηγηματικά επεισόδια και περιγραφικές σκηνές, «ρηματικά ευρεθέντα» αντικείμενα, μεταβαλλόμενα αισθητικά ύφη και αρχεία. Σαράντα ερμηνευτές και χορευτές ενσαρκώνουν τα πορτρέτα κινούμενων μορφών μέσα σ ένα μεγάλο Tableau Vivant. Ο John Ashbery περιέγραψε ως εξής το Locus Solus στην εισαγωγή του στο δοκίμιο του Michel Foucault για τον Roussel που εκδόθηκε στα αγγλικά με τον τίτλο Death and the Labyrinth (Ο θάνατος και ο Λαβύρινθος): «Εξέχων επιστήμονας κι εφευρέτης, ο Martial Canterel προσκαλεί μια ομάδα συναδέλφων του να επισκεφθούν το πάρκο του εξοχικού του, το Locus Solus. Καθώς η ομάδα περιδιαβαίνει το εξοχικό, ο Canterel τούς δείχνει εφευρέσεις που γίνονται ολοένα πιο περίπλοκες, όλο και πιο παράξενες. Ξανά, η έκθεση ακολουθείται ανεξαιρέτως από την εξήγηση, η ψυχρή υστερία της πρώτης δίνει τη θέση της στις αναρίθμητες διακλαδώσεις της δεύτερης. Έπειτα από μια εναέρια μηχανική σφύρα που κατασκευάζει ένα μωσαϊκό από δόντια κι ένα πελώριο γυάλινο διαμάντι γεμάτο νερό στο οποίο πλέουν μια κοπέλα που χορεύει, μια άτριχη γάτα και το διατηρημένο κεφάλι του Δαντών, φθάνουμε στον κεντρικό και μακρύτερο διάδρομο: μια περιγραφή οκτώ περίεργων tableaux vivants που λαμβάνουν χώρα μέσα σε ένα τεράστιο γυάλινο κλουβί. Πληροφορούμαστε ότι οι ηθοποιοί είναι στην πραγματικότητα νεκροί τους οποίους ο Canterel έχει αναστήσει με «αναστίνη» (resurrectine), ένα υγρό δικής του επινόησης που, όταν εγχέεται σε ένα φρέσκο πτώμα, το κάνει να διαδραματίζει το σημαντικότερο περιστατικό της ζωής του». Τα έργα του Roussel δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, ούτε τα μυθιστορήματά του έχουν παρασταθεί θεατρικά στην Ελλάδα. Κατά τον Alain Robe Grillet, «η σαφήνεια και η διαφάνεια των έργων του [Roussel] αποκλείουν την ύπαρξη άλλων κόσμων πίσω από τα πράγματα, κι ωστόσο ανακαλύπτουμε ότι δεν μπορούμε να βγούμε από αυτόν τον κόσμο. Τα πάντα είναι σε στάση, τα πάντα συμβαίνουν πάντοτε ξανά από την αρχή». Η παραγωγή της Out of the Box Intermedia επιδιώκει να παρουσιά- ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

11 σει ζητήματα σχετικά με τη χωρικότητα και την κινητικότητα, καταπιάνεται δηλαδή με τον θεατρικό χώρο με τους όρους του φυσικού μετασχηματισμού του, μέσω της κίνησης τόσο των θεατών όσο και των ερμηνευτών. Ο Locus Solus (Μόνος Τόπος), ως ενδιάμεσος «ιδεατός» χώρος ιδωμένος μέσα από το πρίσμα της κινητικότητας του ερμηνευτή, εξαλείφεται με διαστολές και συστολές. Όπως υποστήριξε ο Raymond Roussel στο Locus Solus: «[το υποκείμενο] αναπαρήγε διαμιάς, με αυστηρή ακρίβεια, και την παραμικρή ενέργεια στην οποία προέβη σε κάποια εξαιρετικά λεπτά της ζωής του έπειτα, χωρίς διάλειμμα, επαναλάμβανε επ άπειρον την ίδια απαράλλακτη σειρά πράξεων και χειρονομιών που είχε επιλέξει άπαξ δια παντός. Η ψευδαίσθηση ζωής ήταν απόλυτη: η κινητικότητα της έκφρασης, η συνεχής δραστηριότητα των πνευμόνων, η ομιλία, η κάθε είδους δράση, το περπάτημα τίποτα δεν έλλειπε». Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα και συνέδριο με τίτλο: Ρέϊμοντ Ρουσέλ: Διατομεακές Προσεγγίσεις, με επίσημους ομιλητές: Thea Brejzek (Curator for Theory στην Quadrennial της Πράγας) Sodja Lotker (Καλλιτεχνική Διευθύντρια στην Quadrennial της Πράγας) Werner Nekes (Κινηματογραφιστής/ Ερευνητής/Συλλέκτης) Σωζήτα Γκουντούνα (Καλλιτεχνική Διευθύντρια της Out of the Box Intermedia) Πάνος Κούρος (Καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή EΙΚΑΣΤΙΚΑ 11

12 του Πανεπιστημίου της Πάτρας) James Putnam (Επιμελήτης) Ιερώνυμος Ζωιδάκης (βιοχημικός, Ακαδημία Αθηνών) Lea Sinoimeri (Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Χάβρης). Αποσπασματα απο συνεντεύξεις της Σωζήτα Γκουντούνα για το Locus Solus Φιλοσοφία, θεατρικές σπουδές και εικαστική δημιουργία. Ποιο είναι το κοινό τους χαρακτηριστικό; Οι τρείς τομείς έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά όπως και διαφορές. Τα κοινά χαρακτηριστικά είναι ίσως πιο προφανή και περιλαμβάνουν τον στοχασμό και την διερώτηση για την ανθρώπινη κατάσταση και την σχέση του Ανθρώπου με ό,τι τον περιβάλλει στην φυσική και στην μεταφυσική του υπόσταση. Παρολαυτά, η φιλοσοφία βρέθηκε παραδόξως ενάντια στο θέατρο και την ποιησή (Πλάτωνας), ενώ στην πραγματικότητα η Αρχαία Ελληνική Τραγωδία εφάρμόζε με τον πιο εύστοχο τρόπο την Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία. Επίσης, συχνά παρατηρούμε ότι οι εικαστικοί εναντιώνονται στην θεατρική πρακτική, διότι παρερμηνεύουν την θεατρικότητα. Αυτά τα σχήματα διαφοροποιησης των εκφραστικών μέσων, κατα τη γνώμη μου, είναι καλό να τα υποστηρίζουμε μόνο όσο βοηθούν και εξελίσσουν την σκέψη μας και όχι όσο την εγκλωβίζουν 12 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

13 στις ίδιες παραδοχές. Επομένως, στόχος της έκθεσης με δρώμενα Locus Solus ήταν να διερευνήσει ακριβώς αυτες τις σχέσεις, θεατρικότητας και εικαστικής πρακτικής, τομείς που αλληλοσυμπληρώνονται αλλα και που στην ιστορία της τέχνης έχουν βρεθεί σε αντιμαχία. Ο στόχος σε αυτό το πρότζεκτ ήταν να μην μπορεί κανείς να διαχωρίσει τους καλλιτεχνικούς τομείς, το θέατρο δηλαδή και το μουσείο. Το Locus Solus είναι μια αναπαράσταση ενός μουσείου (cabinet of curiosities) μια παράσταση μέσα σ ενα μουσείο ή ένα μουσείο που αποτελείται απο πολλές σκηνές, εξού και οι 36 σκηνές με τις 36 αυλαίες. Ενα θέατρο μέσα σ ενα μουσείο ή ένα μουσείο μέσα σ ενα θέατρο, ένα μουσείο μια σκηνή. Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το μυθιστόρημα του Ρουσσέλ; Ο Ρουσσέλ παρουσιάστηκε πριν μία δεκαετία στις αναγνωστικές μου περιπλανήσεις με το βιβλίο του «Εντυπώσεις Αφρικής», οπού και μου έκανε εξαιρετική εντυπωση εξαιτίας της περίπλοκης σχέσης του με τη χρήση της Γλώσσας και τον Σουρεαλισμό. Επειτα τον ανακάλυψα και τον κατανόησα καλύτερα κυρίως υπό το πρίσμα και την ιδιαίτερη ερμηνεία του Μισέλ Φουκώ στο βιβλίο του «Ο Κόσμος του Ρειμοντ Ρουσέλ» (Αγγλική μετάφραση Continium, Τίτλος: Ο Κόσμος του Ρειμοντ Ρουσέλ, υπότιτλος Ο Θάνατος και ο Λαβύρινθος) Οταν προέκυψε η σκέψη για τη δημιουργία ενός πρότζεκτ στο οποίο να συνδιαλέγονται ισότιμα οι διάφοροι τομείς και πειθαρχίες (επιστήμη, τέχνη χορός, μουσική, θέατρο), δεν θέλησα να περιοριστώ σε ένα κείμενο, αλλά όπως γίνεται και στην καλλιτεχνική πρακτική του θέατρου της επινόησης (devising) το κείμενο θα προέκυπτε μέσω της συλλογικότητας (ensemble). Τελικά όμως αποδείχθηκε περιοριστική αυτη η τοποθέτηση εφόσον το κύριο μέλημα ήταν η συνδιαλλαγή διαφορετικών τεχνών που δεν ήταν εξοικειωμένες με την θεατρική πρακτική. Επομένως επέλεξα ενα κείμενο που θα επέτρεπε την έρευνα και την δημιουργία ενός hypertext (υπερ κείμενο). Ο καμβάς ήταν το Cabinet of Curiosities: ο εκθεσιακός χώρος μέσα στο κείμενο του Ρουσσέλ και η σχέση στατικών και κινούμενων (εμβίων) εκθεμάτων που παραπέμπει άμεσα στο πεδίο της έρευνας μου, τη σχέση εικαστικών τεχνών και θεάτρου. Το Locus Solus έχει ταξιδέψει αρκετά στο εξωτερικό, ποιά ήταν η ανταπόκριση εκεί; Ήταν γεναιόδωρη η ανταπόκριση απο το κοινό και απο την ακαδημία και βοήθησε στην εξέλιξη του πρότζεκτ σε αυτο που είδαμε στο Μουσείο Μπενάκη. Επίσης ήταν μεγάλη η ανταπόκριση απο καλλιτέχνες του εξωτερικού (Mat Collishaw, Martin Sexton, James P EΙΚΑΣΤΙΚΑ 13

14 Graham, Balint Bolygo, Marenka Gabeler, Simon Tegala κα), απο καλλιτεχνικές ομάδες (Shunt Theatre Collective, Kom.Post, Flux Factory, The Institute of Improtant Items) απο «πρωτοποριακές» γκαλερί ( AVA All Visual Arts, Aicon Gallery, BlainSouthern, Unosuonove Gallery, Rohkunstbau) ινστιτούτων (DARHA, Prague Quadrennial, Venice Biennale Arts Conference) και Πανεπιστημίων (Σχολές Αρχιτεκτονικής Θεσσαλίας και Πατρών). Υπήρξε επίσης μεγάλη η συμμετοχή θεωρητικών στο συνέδριο που διοργάνωσα παράλληλα με την έκθεση με δρώμενα στο Μουσείο Μπενάκη με θέμα «Ρειμοντ Ρουσέλ: Διατομεακές Προσεγγίσεις» και με επίσημους ομιλητές μεταξύ άλλων τον παγκοσμίου φήμης συλλέκτη Werner Nekes και την καλλιτεχνική διευθύντρια της Quadrennial Πράγας Sodja Lotker. Το εγχείρημα φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο και πολύπλοκο, ποιές δυσκολίες αντιμετώπισες; Υπήρξαν πολλές οι δυσκολίες αυτή την τριετία προετοιμασίας του εγχειρήματος, οι λόγοι οικονομικοί ως συνήθως, αλλά και καλλιτεχνικοί. Η διατομεακή έρευνα (καθώς και η χρήση νέων τεχνολογιών) είναι στην ουσία πολύ περίπλοκη υπόθεση, ενώ θεωρείται απαραίτητη για το σύγχρονο καλλιτεχνικό πειραματισμό, το κάθε μέσο (medium genre) συντηρεί τις συμβάσεις του οπότε η δημιουργική συνύρπαξη με ένα κοινό στόχο όπως και η χρήση κοινών μεθόδων παραμένει το ζητούμενο. Το θέατρο είναι απο την φύση του διατομεακό αλλα εστιάζουμε σε αυτο το γεγονός για να εξετάσουμε ή και για να αμφισβητίσουμε την δομή της θεατρικής πρακτικής. 14 Πώς έγινε η επιλογή των καλλιτεχνών που πήραν μέρος στην έκθεση; Στα τρία στάδια του πρότζεκτ της Out of the Box Intermedia ( outoftheboxintermedia.org) η επιλογή έγινε με διαφορετικά κριτήρια. Στην έναρξη υπήρξαν καλλιτέχνες και κυρίως αρχιτέκτονες που λειτούργησαν στη λογική της συλλογικότητας ensemble (Λίνα Δήμα, Ασπασία Κουζούπη, Ζωή Λαγγη, Γιώργης Νουκάκης, Δήμητρα Σταματίου) και αυτη ήταν η αρχική επιδιώξη αλλα στη συνέχεια όσο διευρύνονταν θεματικά και μεθοδολογικά, οι απαιτήσεις του πρότζεκτ, χρειάστηκε να καλέσω και καλλιτέχνες (Mat Collishaw, Steven C Harvey, James P Graham, Martin Sexton) που δεν θα εμπλέκονταν τόσο πολύ με τον κεντρικό πυρήνα της έκθεσης με δρώμενα, αλλα των οποίων το έργο ήταν πολύ σχετικό με το Locus Solus. Κάλεσα επίσης και ομάδες (Kom.Post, Flux Factory, International Institute of Important Items) των οποίων η δομή και ο τρόπος εργασίας είχε ως επίκεντρο «νέες» και πειραματικές προσέγγισεις της καλλιτεχνικής παραγωγής, και των οποίων η λογική ταίριαζε στη δομή των πρό- ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

15 τζεκτ της Out of the Box Intermedia. Στο βιβλίο του Ρουσσέλ, «οι περιέργες κατασκευές» εκτίθενται στους κήπους του, σε έναν ανοιχτό δηλαδή χώρο, εσύ επέλεξες έναν λαβύρινθο με δωμάτια, γιατί; Στην πρώτη παρουσίαση του Locus Solus στο Λονδίνο λειτουργήσαμε στη λογική των Site Specific (προσιδιάζον στον τόπο και στις περιστάσεις) πρότζεκτ και στην δεύτερη μικρή παρουσίαση στο Βυζαντινό Μουσείο, η βίλα της Δουκίσσης Πλακεντίας μετουσιώθηκε στην βίλα του ήρωα Μάρτιαλ Καντερέλ και όλα τα εκθέματα βρίσκονταν στον περίβολο του Βυζαντινού Μουσείου. Αυτοί οι μετασχηματισμοί των χώρων του Locus (οι τρείς αυτοί διαφορετικοί αναπαραστατικοί χώροι Loci) ενέπνευσαν την αρχιτεκτονική σύλληψη και την τελική εκδοχή του χώρου αλλά και της δομής του Locus Solus. Επομένως στο Μουσείο Μπενάκη η σκηνοθετική επιμέλεια εστίασε στην ερμηνεία του Φουκώ για το έργο του Ρουσσέλ στο βιβλίο «Ο Θάνατος και ο Λαβύρινθος» και η αρχιτεκτονική μελέτη βασίστηκε σε αυτη τη συλλογιστική. Ο λαβύρινθος αποτελείται απο 36 σκηνές, στις οποίες ο θεατής γίνεται και δράστης περφόρμερ. Δεν υπάρχει δηλαδή διαχωρισμός θεατή και ηθοποιού. Στον περίπατο στο λαβύρινθο με τις αυλαίες, ο θεατής ανακαλύπτει τα διάφορα εκθέματα που τυχαίνει να είναι ζωντανά ή στατικά. Κλείνεται στη σύμβαση της αυλαίας και των τεσσάρων τοίχων και παράλληλα δραπετεύει. Έξωτερικά όμως απο αυτο τον συμμετρικό λαβύρινθο που βασίζεται στην πρώτη τυπολογία της βίλας απο τον Αντρέα Παλάντιο (Αντρέα του Πιέτρο ντε λα Γκόντολα Πάντοβα, ) και στην Πυθαγόρια εκδοχή του αριθμού 6 (6x6=36 δωμάτια, ερμηνεία του αριθμού έξι στην θεωρία EΙΚΑΣΤΙΚΑ 15

16 του Πυθαγόρα) βρίσκεται ο κήπος, η εγκατάσταση της Άρτεμις Παπαγεωργίου, ένας τεχνητός κήπος αλληλεπίδρασης που ενεργοποιεί ένα σύστημα από αλυσίδες κάθε φορά που ένας θεατής δράστης ποτίζει μια γλάστρα, θυμίζοντας «αναγεννησιακό μηχανικό κήπο» Πώς συνδέεται το Locus Solus με το σήμερα, γιατί πιστεύεις ότι αφορά κοινό και καλλιτέχνες; Είναι βέβαιο οτι το Locus Solus δεν συνδεόταν με το 1914, την χρονολογία δηλαδή που γράφτηκε, είχε λάβει αρνητικές κριτικές και ο Ρουσσέλ στην προσπάθεια να μετατρέψει το βιβλίο σε θεατρική παράσταση απέτυχε. Αυτή του η αποτυχία υπήρξε για εμένα η κινητήριος δύναμη για μια αντίστοιχη απόπειρα σ' ένα άλλο φυσικά πλαίσιο. Πιστεύω οτι το κοινό και οι καλλιτέχνες ενεπλάκησαν σε αυτη την προσπάθεια, όχι απαραίτητα λόγω της διαχρονικότητας του κειμένου, αλλα ίσως χάρη στη συγχρονικότητα του εγχειρήματος. Η Σωζήτα Γκουντούνα είναι η καλλιτεχνική Διευθύντρια της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας "Out of the Box Intermedia". Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη σκηνοθεσία και στη δραματουργία στη Βασιλική Ακαδημία της Δραματικής Τέχνης (RADA) στο Λονδίνο, σε συνεργασία με το τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου King's College (2000). Σπούδασε, επίσης, Φιλοσοφία και Θεατρικές σπουδές (BA) στο Λονδίνο ( ) και έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, με τίτλο «Mediated Breath: Οι συσχετισμοί της Κριτικής θεωρίας στις Εικαστικές Τέχνες και το θέατρο» στο πανεπιστήμιο Royal Holloway, University of London. Έχει εργαστεί ως σκηνοθέτης, δραματουργός σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονου Χορού «The Place» και την Ακαδημία RADA στο Λονδίνο, στο Βυζαντινό Μουσείο, στο Μουσείο Μπενάκη, στο Shunt Theatre Collective, στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης ICA, στο Barbican Centre. Έχει συνεργαστεί με τον διακεκριμένο συγγραφέα Χάουαρντ Μπρέντον και με διακέκριμενους εικαστικούς (Mat Collishaw, Martin Sexton, James P Graham, Simone Tegala) υπήρξε εξωτερικός συνεργάτης στο Μουσείου Μπενάκη, στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιακή Τεκμηρίωση και Ανάδειξη Συλλογών και Αρχείων» με τίτλο «Οι Έλληνες Σκηνογράφοι και το Αρχαίο Δράμα». Είναι λέκτορας και σύμβουλος έκδοσης στο ακαδημαικό περιοδικό Studies in Theatre and Performance (STP), Intellect Academic Publishing και συντάκτρια στις εκδόσεις Commonground Publishing Provider και στο τμήμα σύγχρονης λογοτεχνίας της Routledge. Άρθρα της για την αισθητική, τα εικαστικά, το θέατρο και την εκπαίδευση έχουν δημοσιευθεί σε ακαδημαικες έκδοσεις και δύο βιβλία της πρόκειται να δημοσιευθούν στις εκδόσεις Macmillan. Έχει επίσης εισηγηθεί σε συνέδρια μεταξύ άλλων στην Tate Modern, στη Documenta Kassel, το PSi, στο IFTR, DRHA, Prague Quadrennial και στη Μπιενάλε της Βενετίας και του Σίδνεϊ. 16 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

17 Ακροβολισμοί ενός παράκαιρου ιατρού Στόχος δεν είναι μια κριτική των ιδιοτελών επίορκων απογόνων του Ιπποκράτη, στους οποίους άλλωστε δυνητικά ανήκει και ο γράφων. Η ολίσθηση σε επιχειρηματικές τακτικές, χυδαίας κερδοφορίας είναι σαφώς επιλήψιμη και δικαίως κατακριτέα, ειδικά όταν προέρχεται από τους θεωρητικά τουλάχιστον θεματοφύλακες της ανθρωπιστικής παιδείας, τους ιατρούς. Αντικείμενο προβληματισμού δεν είναι λοιπόν τα ιδιοτελή κίνητρα ατομικού συμφέροντος, που ορίζουν αρχαιόθεν τις ανθρώπινες πράξεις, αλλά η βαθύτερη ουσία της ιατρικής παιδείας όπως αυτή φαίνεται να διαμορφώνεται σήμερα εκ νέου και η ταυτότητα με την οποία ο σύγχρονος ιατρός περιέρχεται στην ανθρώπινη κοινωνία. Οι καλπάζουσες τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και ένας αδίστακτα εφαρμοζόμενος οικονομισμός σε κάθε επίπεδο κοινωνικής οργάνωσης έχουν οδηγήσει στην στενή εξειδίκευση, ίσως ακόμα και στην αλλοίωση της ίδιας της φύσης των επαγγελμάτων. Συγκεκριμένα όμως, ενώ η κοινωνία επένδυε τον ιατρό του προηγούμενου αιώνα με τον σχεδόν μυθολογικό ρόλο του ιερού διαχειριστή της ανθρώπινης ζωής, η προϊούσα αποϊεροποίηση του κόσμου επιφυλάσσει ένα μάλλον θετικίστικο προσανατολισμό στο σύγχρονο ιατρό, αποφορτισμένο από όποιες a priori αυθεντίες, αλλά και προσωπική ευθύνη απέναντι στο θεραπευόμενο. Ο ιατρός καλείται να υποδυθεί το διττό πλέον ρόλο του επιστήμονα ιατρού (όχι με την ακαδημαϊκή κοινωνική, αλλά με την στενά θετικίστικη έννοια). Να είναι δηλαδή πρωτίστως επιστήμονας, πιστός ακόλουθος και εφαρμοστής των πιο πρόσφατων κλινικών απόψεων οδηγιών (στατιστικά και πειραματικά επικυρωμένων). Τυχόν απόκλιση από αυτές τις ορθολογικά τεκμηριωμένες κατευθυντήριες οδηγίες, αντιμετωπίζεται ήδη στις δυτικοευρωπαϊκές, βορειοαμερικανικές χώρες ως ιατρικό ΤΕΥΧΟΣ ΠΕΡΙΟ ΟΣ Γ' 3ο & 4ο 2010 του Αλέξιου Αντωνόπουλου 17

18 λάθος, ποινικά κολάσιμο. Δευτερευόντως ο ιατρός καλείται όχι μόνο να υιοθετεί αυτήν την επαγγελματική νοο-τροπία αλλά και να συμβάλλει στη διατήρηση και ανανέωση της, συμμετέχοντας ενεργά στις ερευνητικές εξελίξεις στο γνωστικό πεδίο του. Η σφυρηλάτηση των ιατρικών εξελίξεων και γνώσεων παύει να είναι προϊόν μιας ολιγάριθμης κάστας επιστημόνων και γίνεται πλέον αντικείμενο συστηματικής, αδιάλειπτης, καθημερινής μελέτης απειράριθμων ιατρών σε αμέτρητα νοσοκομειακά και πανεπιστημιακά ιδρύματα παγκοσμίως. Τα νεωτερικά πρότυπα καλούν τον ιατρό να μπολιάσει την ανθρωπιστική του παιδεία με την καθολική πίστη στην ερευνητική παρατήρηση και πειραματική επαλήθευση. Μια επιτελούμενη υποσυνείδητα διαδικασία η οποία, ενδεχομένως, μετατοπίζει το κέντρο βάρους του ίδιου του γνωστικού αντικειμένου από τον άνθρωπο, στην αμέτοχη και συνεπώς ανεύθυνη παρατήρηση, διαχείρηση της φύσης και των βιολογικών λειτουργιών. Ο homo scientificus φωνάζει πλέον περίτρανα «παρών» μέσα από τα ίδια τα σπλάγχνα και όχι από κάποια απομακρυσμένη γωνία της κοινωνίας, ενσαρκούμενος με τον πιο θεαματικό τρόπο στο πρόσωπο του ιατρού. Σηματοδοτεί η αλλαγή αυτή νοο-τροπίας μια αλλοίωση επικίνδυνη για την ίδια φύση του ιατρικού λειτουργήματος; Αναμφισβήτητα όχι για εκείνους που αναλώνονται στην εμπορευματική αξιοποίηση του τίτλου σπουδών τους. Ωστόσο για όσους αναγνωρίζουν στο ρόλο του ιατρού όχι μόνο επιστημονική αλλά και ανθρωπιστική ευθύνη, αυτού του είδους η αλλαγή μοιάζει τουλάχιστον μονοδιάστατη. Αναντίρρητα, οι παραδεδομένες μεθοδολογικές πρακτικές ορθολογικής τεκμηρίωσης και έρευνας είναι μονόδρομος για την πληρέστερη κατανόηση του φυσικού κόσμου, και αυτονοήτως και του ανθρώπινου οργανισμού ως κομμάτι του πρώτου. Η σύγχρονη έρευνα είναι αυτή που δίνει λύσεις σε προηγουμένως θεωρούμενες ανίατες ασθένειες και βελτιώνει την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ωστόσο αυτή η «ιερή» επιστημονική αντικειμενικότητα προϋποθέτει μια διάλυση του προσώπου εντός της ανωνυμίας του συστήματος. Η άρνηση αυτή του ανθρώπου, νοούμενη ως επιστημονικό ιδεώδες διαχωρίζει τον επιστήμονα και εκ του εαυτού του αλλά και εκ των συνανθρώπων του. Ο άνθρωπος, το «υπο-κείμενο» της έρευνας, διερμη- 18 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

19 νεύει τον εαυτό του στο μέτρο ακριβώς που τον λησμονεί (1). Η ομοιομορφία των στατιστικών αριθμών και η προσπάθεια μέσω αυτής να κινηθεί το ανθρώπινο πνεύμα από τα επι μέρους προς την καθολικότητα αποδεικνύεται σε δεσμώτη της ανθρώπινης ελευθερίας. Κάθε ετερότητα, ιδιαιτερότητα ή προσωπική εμπειρία καταρρέει υπό το βάρος μιας αβάστακτης αριθμητικής συλλογιστικής. Τελικά ο «αντικειμενικός» παρατηρητής κινδυνεύει να απωλέσει την ίδια την υποκειμενικότητα του και την ικανότητα του να βλέπει αυτό που βρίσκεται απέναντι του: το έτερο ανθρώπινο πρόσωπο (προς+όψη). Αυτή η ιδιότυπη «δισσή επιταγή» (double bind) (2), το κάλεσμα δηλαδή σε μια προμηθεϊκού τύπου επιστημονικότητα που αντιστρατεύεται την ίδια τη φύση και τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου, είναι το σύγχρονο δίλημμα που η νεωτερικότητα θέτει στον επιστήμονα. Κάθε ορθολογική επιστημονικότητα οφείλει να αναπτυχθεί παράλληλα προς μια γενικότερη αντίληψη και φιλοσόφηση της ανθρώπινης ουσίας. Ο Ντοστογιέφκσι, αυτός ο αξεπέραστος ψυχολόγος και προφήτης της σύγχρονης εποχής, περιγράφει το πρότυπο εκείνο ιατρού που παρά την άμετρη αγάπη του για την ανθρωπότητα, αδυνατεί να σταθεί πραγματικά διπλά στους ασθενείς του (3). Ο γόρδιος δεσμός λύνεται μόνο αν ο ιατρός σκύψει ξανά πάνω από τον ασθενή και αναλάβει την ευθύνη απέναντι του, αναζητώντας κατ'αυτόν τον τρόπο και την απωλεσθείσα ταυτότητα του. Ενάντια τόσο σε εμπορευματοποιημένες πρακτικές όσο και την συναισθηματική αποστείρωση και ψυχολογική αυτασφάλιση πίσω από αόριστες αρχές και γενικόλογους κανόνες, ο ιατρός οφείλει να θεραπεύσει όχι τον ασθενή εν γένει αλλά τον συγκεκριμένο άνθρωπο που βρίσκεται ενώπιόν του... «ιατρός καθ' έκαστον γαρ ιατρεύειν» (4). Το πώς θα διαχειριστεί ο σύγχρονος ιατρός επιστήμονας τα διλήμματα αυτά θα καθορίσει την πορεία της ιατρικής επιστήμης. Η ταυτόχρονη ανασυγκρότηση των επιστημονικών δεδομένων, των ψυχολογικών παραμέτρων της θεραπευτικής διαδικασίας, της κοινωνικής ευθύνης του ιατρού και της φιλοσοφικής διάστασης εν τέλει του ανθρώπου σε μια ενιαία ιατρική στάση και κλινική πρακτική, είναι που θα αποτρέψει τον υποβιβασμό της σχέσης ιατρού θεραπευόμενου σε μια απλή διαχειριστική, διεκπεραιωτική διαδικασία, συναλλαγματικής φύσεως... ΤΕΥΧΟΣ ΠΕΡΙΟ ΟΣ Γ' 3ο & 4ο

20 Ο Αλέξιος Αντωνόπουλος με τον Πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής καθ. Fausto Pinto τη στιγμή της απονομής του βραβείου, ως καλύτερου νέου επιστήμονα. Ο Αλέξιος Αντωνόπουλος, υιός του Σπυρίδωνα και της Βασιλικής, είναι ειδ. ιατρός καρδιολόγος και υπ. Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το τρέχον έτος βραβεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία με το βραβείου του καλύτερου νέου επιστήμονα για την ερευνητική συνεισφορά του στον τομέα της Καρδιολογίας. Δημότης Κυπαρισσίας, εργάζεται και διαμένει την τελευταία δεκαετία στην Αθήνα. (e mail: 20 Σημειώσεις 1. Κυριαζόπουλος, Σ. Ενώπιον της Τεχνικής. Αθήνα : Εκδόσεις Γρηγόρη, Ζυράρ, Ρ. Κεκρυμμένα από καταβολής σελ Αθήνα : Γ.Α. Κουρής Α.Ε., Ντοστογιέφσκι, Φ. Αδελφοί Καραμάζοβ. Αθήνα : Εκδόσεις Γκοβόστη, Αριστοτέλης. Ηθικά Νικομάχεια Βιβλίο Ι, κεφ. VI. ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

21 Αγαπώ τη δυσλεξία σου Κάτω στην προκυμαία ένας δαιμονισμένος αέρας ξύριζε τα πρόσωπα των περαστικών. Απέναντι στον Τσεσμέ μια γερόντισσα πάνω σ' ένα βράχο έτριβε το κουλούρι της ψίχουλα και τάιζε τους γλάρους. Τριγύρω της οι βάρκες, αλυσοδεμένες με τον πυθμένα προσπαθούσαν μάταια να απελευθερωθούν. Αφηνιασμένες χτυπούσαν η μια την άλλη, σχηματίζοντας οι καρίνες τους ενάλιες χορογραφίες. Θα έλεγε κανείς πως χορογράφος ήταν κάποιος από τους Κορύβαντες, εκείνους τους ιερείς της Κυβέλης στη Φρυγία, που χοροπηδούσαν εκστασιασμένοι όταν τελούσαν τα καθήκοντά τους. Η γερόντισσα κοιτούσε απέναντι τη Χίο και κάθε τόσο σκούπιζε τα μάτια της. Απ' την αλμύρα, τον αγέρα, τα δάκρυα; Ποιος ξέρει. Η βάρκα μπροστά της άσπρη με κόκκινες ρίγες έγραφε στην πλώρη: Zambak. Δίπλα από το όνομα, ζωγραφισμένος ένας λεπτοκαμωμένος κρίνος μετέφραζε την τούρκικη γλώσσα. Οι γλάροι τη γνώριζαν καλά και τη βάρκα και τη ρυτιδιασμένη γιαγιά. Τυλιγμένη στη μαύρη μαντίλα της έδινε ελάχιστα δικαιώματα στον ήλιο να δει το πρόσωπό της. Χρόνια τώρα ερχόταν κάθε πρωί, άπλωνε μια κουρελού στο βράχο κι έφευγε το δειλινό. Έστηνε σ' ένα στενό βαθούλωμα το καλάμι της, κάρφωνε το δόλωμα στο σκουριασμένο αγκίστρι και περίμενε χρόνια τώρα να πιάσει κάνα ψάρι. Οι παλαιότεροι διηγούνται πως μια φορά έπιασε ένα μικρό και το ξανάστειλε από κει που ήρθε. Όλοι λένε πως είναι τρελή, ψάχνει να πιάσει κάποια συγκεκριμένα ψάρια που είναι μισοτηγανισμένα. «Πιστεύει ότι θα φθάσουν απ' τη Μονή του Μπαλουκλή. Της είπαν πως τινάχτηκαν απ' το τηγάνι μόλις πήραμε την Ινσταμπούλ» λένε οι ψαράδες στα καφενεία και χασκογελούν μαζί της. Κάποτε σαν ήταν νεότερη, έπαιρνε τη Zambak της και τραβούσε στα βαθειά. Έριχνε τα δίχτυα της μα ποτέ δεν έπιασε αυτά που αναζητούσε. Ήθελε να δει πως μπορεί να κολυμπάει ένα ψάρι μισοτηγανισμένο. Οι γονείς της ήταν βοσκοί και μεγάλωσε μαζί τους στα βάθη της Ασίας πάνω σε κακοτράχαλα βουνά. Ο πατέρας της ακολούθησε τον Κεμάλ από κο- ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου Συγγραφέα και δημοσιογράφου 21

22 22 ντά και μόλις έπεσε ο Σουλτάνος και διώχθηκαν οι ξένοι απ' την Τουρκιά, εγκαταστάθηκαν στα παράλια. Εκεί στον Τσεσμέ, παιδί εκείνη την εποχή, άκουσε για μύθους και ιστορίες που λέγανε οι πατριώτες της. Κάποιος μορφωμένος Τούρκος, ο δάσκαλος του σχολείου της διηγήθηκε κάποτε την ιστορία πως έπεσε η Ινσταμπούλ. Πόνεσε σαν την άκουσε. «Αφού την πήραμε, γιατί μετά να τη λεηλατήσουμε, δικιά μας ήτανε έπρεπε να σεβαστούμε τους ηττημένους» του είπε, κι εκείνος συμφώνησε μαζί της. «Οι Γραικοί τη λένε Κωνσταντινούπολη και είναι ωραία πανάθεμά την. Αν μπορέσεις να πας καμιά μέρα, θα χαρείς. Τα έχει όλα. Ξέρεις πόσοι μύθοι έχουν βγει γι αυτή την Πόλη; Αμέτρητοι». Και ο δάσκαλος της μίλησε για τα τηγανισμένα ψάρια της Μονής Μπαλουκλή. Απ' όσες ιστορίες άκουσε το μικρό κορίτσι αυτή ήταν που την συνάρπασε περισσότερο. Όταν μεγάλωσε έγινε η μοναδική γυναίκα ψαράς σ' ολόκληρο τον Τσεσμέ. Όργωνε μέρα νύχτα τη θάλασσα να πιάσει τα περίεργα ψάρια που περίμεναν τη στιγμή που η Ινσταμπούλ θα ξανάπεφτε στα χέρια των Γραικών, για να συνεχιστεί το τηγάνισμά τους. Της άρεσε πολύ αυτός ο μύθος, μα πιο πολύ χαιρότανε που κυνηγούσε αυτά τα ψάρια στο Αιγαίο. Έτσι πέρασε σχεδόν όλη τη ζωή της. Στεναχωριότανε όμως πολύ που δεν μπορούσε να βγει με την Zambak της πιο ανοιχτά στο πέλαγο. Κάθε φορά που ξεμάκραινε λίγο απ' τα μέρη της, να σου ένα ταχύπλοο από τη Χίο ερχόταν καταπάνω της. «Ξεκουμπίσου από δω της λέγανε» κι εκείνη μάταια προσπαθούσε να τους πει πως ψάχνει για τα δικά τους ψάρια, τα μισοτηγανισμένα. Μα κανείς δεν καταλάβαινε τη γλώσσα του άλλου κι ας ήταν τόσο κοντά τα μέρη τους. Τη νύχτα έβλεπε ο ένας τα φώτα των σπιτιών του άλλου. Μια νύχτα που έριχνε τα δίχτυα της συνέβη το εξής: Ένας γέρο ψαράς απ' τα απέναντι, πλησίασε κοντά της και ζήτησε τα σπίρτα της ν' ανάψει το τσιμπούκι του. Του έδωσε τη λάμπα ν' ανάψει και καταμεσής στα σύνορα οι σκιές τους απ' το φως ζωγραφίστηκαν πάνω στα κύματα. Ο Έλληνας έδεσε τη βάρκα του στη δική της και πέρασε κοντά της. Αυτή ντράπηκε μα δεν φώναξε. Ποιος να την ακούσει άραγε. Όμως ο Ρωμιός δεν την πείραξε καθόλου. Την κοίταζε και της χαμογελούσε συνέχεια. Κάποια στιγμή έσπασε κι αυτή, του χαμογέλασε. Επικοινωνούσαν με νοήματα και χειρονομίες. «Είσαι πολύ όμορφη» της έγραφε με τα δάχτυλα ο Έλληνας δείχνοντας περιγραφικά το πρόσωπό της. ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

23 «Κι εσύ» του έλεγε αυτή κουνώντας το κεφάλι προς τα κάτω δίχως να φαίνεται το αναψοκοκκίνισμά της μες τη νύχτα. Κρίμα να ζούμε σ' απέναντι στεριές» συνέχιζε ο άντρας. «Ο Αλλάχ», έδειχνε στ αστέρια η γυναίκα. «Γιατί;» ρωτούσε αναστενάζοντας εκείνος. «Κισμέτ» ψιθύριζε η βαρκάρισσα. «Μπαμ, μπουμ, ο πόλεμος» είπε ο βαρκάρης. «Ισμινίζ νε;» τον ρώτησε, κι εκείνος κατάλαβε απ' τη λάμψη των ματιών της. «Μανούσο» αποκρίθηκε. «Ισμινίζ νε;» τη ρώτησε στη γλώσσα της. «Ισμιμ Αϊσέ». «Σε λένε Αϊσέ, λοιπόν» δυνάμωσε τη φωνή του ο Μανούσος χαμογελώντας και συνέχισε: «θα σου μάθω ελληνικά: πες, ευ χα ρι στώ» κι έκανε μια μικρή υπόκλιση ενώνοντας τις παλάμες μπρος στο στήθος του. «Εχαϊστό» πρόφερε η Αϊσέ και ξεκαρδίστηκαν στα γέλια. «Εσύ τώρα» την παρότρυνε ο Μανούσος. «Τεσεκύρ εντέριμ» ακούστηκε η βελούδινη φωνή της, να λέει το ευχαριστώ, μεσάνυχτα και μεσοπέλαγα. «Τεσερύκ εντερίν» τ ανακάτεψε μιμούμενος το δικό της μπέρδεμα. «Μεμνούμ ολντούμ», συνέχισε η Τουρκάλα που ξεθάρρευε. «Κατάλαβα τι είπες, χαίρεσαι, ε;» κολακεύτηκε ο Έλληνας. Ύστερα η Αϊσέ κατέβασε το κεφάλι, έβαλε τα δυο χέρια στα μάτια της κι έκρυψε το βλέμμα που πρόδιδε συμπάθεια για τον πειρατή από τη Χιό, τον Γιούνανληγ που μόλις είχε κάνει ρεσάλτο στο σκαρί και τη ψυχή της. Εκείνος της χάιδεψε το κεφάλι και φίλησε τα χέρια της. Έβαλε τα κλάματα η Αϊσέ κι αφέθηκε στην αγκαλιά του. Η Zambak δεμένη με την «Αγιά Μαρκέλλα» του Μανούσου ανεβοκατέβαιναν στα κύματα. Δεμένοι οι άνθρωποι, δεμένα τα σκαριά. «Άραγε σε ποια νερά νάμαστε τώρα, τουρκικά ή ελληνικά» αναρωτήθηκαν κι οι τέσσερις, ξύλα και ψυχές. Ένας προβολέας έριξε το φως του πάνω τους. Το τούρκικό ταχύπλοο κόντεψε να τους πετάξει στη θάλασσα καθώς η πλώρη του πέρασε ξυστά απ' την Zambak. Η «Αγιά Μαρκέλλα» δίχως βάρος, μόλις που γλύτωσε το αναποδογύρισμα. Οι λιμενικοί απ' την Ασία τράβηξαν στο σκάφος τους με το ζόρι το ψαρά απ' την ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ 23

24 Ευρώπη κι έπειτα ανέβασαν με άγριες κινήσεις την Αϊσέ. Με γρήγορες κινήσεις δέσανε τις βάρκες στην πρύμνη τους και τράβηξανε για απέναντι. Στο δρόμο χτυπήσανε την Αϊσέ μπροστά στα μάτια του Μανούσου που έκλαιγε σαν μικρό παιδί. Ένας γλάρος απ' αυτούς που ταΐζει η γριά Αϊσέ τώρα στη προκυμαία, της είπε μετά από καιρό πως ο πειρατής που γνώρισε στα νερά του Αιγαίου έκανε φυλακή κάμποσα χρόνια στα Άδανα. Η κατηγορία ήταν πως αποπειράθηκε να βιάσει μια Τουρκάλα και η άλλη πως μπήκε παράνομα σε τουρκικά ύδατα. Ένας μύθος του Τσεσμέ, που διηγούνται οι γέροντες, λέει πως ο Μανούσος πέταξε το τσιμπούκι του στη θάλασσα την ώρα που τον τραβούσαν πάνω στο σκάφος τους οι Τούρκοι λιμενικοί. Το άφησε ενθύμιο, λένε, στο σημείο που αγάπησε τη γυναίκα που το μόνο που έμαθε γι' αυτή, ήταν το όνομά της και η λάμψη των ματιών της. Από τότε κανείς στο Τσεσμέ δεν ξανάκουσε για το Μανούσο. Άλλοι λένε, πως δεν θέλει να ξαναδεί άνθρωπο, κι άλλοι πως πέθανε μόλις αποφυλακίστηκε από τις κακουχίες. Η Αϊσέ έχασε τα λογικά της και γριά όπως είναι δεν κουμαντάρει τη βάρκα της καλά και ψαρεύει με τ' αγκίστρι τα μισοτηγανισμένα ψάρια του Μπαλουκλή. Ένας άλλος τούρκικος μύθος, αναφέρει πως οι γλάροι που ταΐζει διηγούνται την ιστορία απέναντι, στους άλλους, που αράζουν στη χιώτικη προκυμαία. «Έτσι κι αλλιώς τα πουλιά τα βλέπουν όλα» είπε ο γέρο Μανούσος στον Άγγελο, καθώς τον είδε καθισμένο στο παγκάκι να κοιτάζει τον Τσεσμέ. Εκείνος ξαφνιάστηκε και παραμέρισε να καθίσει ο άγνωστος γέρος με τις ρυτίδες να χάσκουν στο μέτωπο, τραύματα ανοιχτά της μάχης με το χρόνο. Η γερόντισσα Αϊσέ, επιβλητική φιγούρα πάνω στο βράχο, κοιτούσε τη Χίο και μετρούσε με τα μάτια την απόσταση απ' το σημείο που αγάπησε. Τα κύματα όμως της χαλούσανε τους υπολογισμούς. «Τίποτα στη ζωή δεν είναι σταθερό, πέρα απ' την αγάπη» σκέφτηκε η γριά Μουσουλμάνα. «Δυό πιθαμές τα σύνορα», ψέλλισε ο Άγγελος. «Μια χούφτα αγάπη η ζωή» ψιθύρισε, κι έκανε το σταυρό του ο γέροντας, ψάχνοντας απέναντι την Αϊσέ της νιότης του. 24 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

25 Λησμονημένες εποχές Αληθινές ιστορίες Αρχές της δεκαετίας του '60 στο Γυμνάσιο, βασίλευε ακόμα η φτώχεια η ανείπωτη. Συγκατοικούσα με το Λιά από την πέρα μεριά, τα Κοντοβούνια. Σμίγαμε και οι δυο τις ανέχειες μας. Τα ίδια κουρέλια είχαμε κρεμάσει από το λιπόσαρκο κορμί μας. Κουρελούδες περπατησιάρες και οι δυό μας. Ας είναι... Κοντεύανε Χριστούγεννα και πήγαμε στο χωριό του να φάμε «κορκοφίγκι» 1, μια και γεννάγανε οι προβατίνες του πατέρα του. Μισή δωδεκάδα παιδιά, αραδιασμένα το ένα κοντά στο άλλο, σ'ένα πετροκάλυβο που έπρεπε να κάνεις τεμενάδες διάκου για να μπεις στην πόρτα. Μας καλοδεχτήκανε και το βράδυ ήρθε η γειτόνισσα η Θανάσω, να ρωτήσει για μια βαφτιστήρα από το χωριό μου. Είχε καινούργιες γαλότσες, φουστάνι ωραίο μακρύ και μια ομπρέλα κατακαίνουργια. Ο άντρας της, ο Σαράντος, ήτανε τραυματίας της Αλβανίας. Είχανε κοπεί και τα δυο του πόδια, έπαιρνε μισθό και γι' αυτό η γυναίκα του η Θανάσω τα είχε όλα καινούργια. 'Οταν έφυγε η γειτόνισσα, η Κωνσταντινιά, η μάνα του Λιά, τα 'βαλε με τον έρημο τον Κωνσταντή τον άντρα της που είχε και εκείνος πάει στην Αλβανία. Ρε άχρηστε, το βλέπεις; Έχουνε το σπίτι του μελίσσι ατρύγητο. Το βαρείς και κινάει από τις τέσσερις μπάντες με τους μιστούς του Σαράντου. Εσύ ρε πήγες στην Αλβανία και γύρισες αδειανός. Χάθηκε να πας κείθε που ντουφεκορίνανε, να σε πετύχει, καμιά σφαίρα; Δε λέου, ας σου κόβανε το ένα πόδι, να παίρναμε και 'μεις λεφτά για καμιά σάκινα αλεύρι. Την κακομοίρα, την είχε κάνει η φτώχεια θηρίο. Το βράδυ τραγούδησε ο Κωσταντής τραγούδια παλιά θλιβερά... Και χορέψαμε. Ακόμα νιώθω εκείνη τη ζεστασιά στο φτωχοκάλυβο με τα μπόλικα παιδιά. Να μην πάτε στη θάλασσα για κολύμπι, να μην πιάσουτε φιλεναδούλες και να μην καβαλήκουτε «υποδήλατο», μας συμ- ΙΗΓΗΜΑ του Παναγιώτη Γεωργακόπουλου Αντιστράτηγου ε.α. της Ελληνικής Αστυνομίας 25

26 βούλευε ο Κωσταντής, μια και αυτές ήσαν οι ασωτίες... εκείνης της εποχής (Αχ... και πού να βλέπανε σήμερα!). Περνάγοντας ο Φλεβάρης, έρχεται ο Κωσταντής στο Γυμνασιάρχη να πάρει τους βαθμούς του Λιά. Εκείνος έψαχνε τα χαρτιά του και ο μπάρμπας χάζευε με τους ήρωες που ήτανε κρεμασμένοι στον τοίχο. «Δεν διαβάζει ο Ηλίας κύριε Κώστα», του είπε ο Γυμνασιάρχης, κοιτάζοντας τον πάνω από τα γυαλιά του, και συνέχισε; «Τι απόδοση νάχει τώρα που πάει και στην εφηβεία». Αυτή φταίει; ανατρίχιασε ο αλησμόνητος. Αυτή, ποιος άλλος, επανέλαβε ο Γυμνασιάρχης. Φεύγει ο έρημος ο Κωσταντής φουρτουνιασμένος. Στο δρόμο αλησμόνησε το όνομα, ξαναγυρίζει στο Γυμνασιάρχη. Πώς τη λένε είπες εκείνη που πάει ο Λιας, Δάσκαλε; Εφηβεία, του απάντησε εκείνος. Έρχεται στο σπίτι αμίλητος, έκλαιγε πίσω από την μαύρη τραγιάσκα του, όχι για τους βαθμούς, αλλά γιατί πίστευε ότι ο κακομοίρης ο Λιάς «χουντρουμπούλαγε» 2 όπως έλεγε με την... εφηβεία. Ούτε εγώ, ούτε ο Λιας ξέραμε να εξηγήσου με,τι διάβολο ήτανε η εφηβεία 3. Ήρθε ο γείτονας που ήταν υπάλληλος στα Δικαστήρια, εξήγησε στο μαύρο τον Κωσταντή και έφυγε... Στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου στην Εθνική Γιορτή ο Λιάς σαν πρώτος μαθητής, εκλήθη να πάει τη σημαία στην παρέλαση, αρκεί να είχε μαύρο παντελόνι και άσπρο σακάκι. Πήγαμε μαζί στο χωριό, να καταφέρουμε τον Κωσταντή, να πάρει του Λιά «την πρέπουσα ενδυμασία». Εκείνος όχι μόνον «απέρριψε» το αίτημα λόγω αδεκαρίας, αλλά «χούγιαξε» τον έρημο το Λιά λέγοντας: Ρε χαζόπραμα, τόσα παιδιά έχει το Γυμνάσιο, εσένα βρήκανε να πας τη Σημαία; Οι ξύπνιοι δεν πάνε να ξεμασκαλιστούνε και να καλντίσουνε 4. Τελικά «ελλείψει της πρέπουσας ενδυμασίας» ο Λιάς δε σήκωσε τη σημαία. Πέρασαν χρόνια. Ο Λιάς έγινε Στρατηγός και όταν περνώντας χαιρέταγε τις Σημαίες, θυμότανε με συγκίνηση τη σημαία του Γυμνασίου. Όταν πέθανε ο Κωσταντής πήγα και εγώ, φρόντισα να τον σκεπάσουν με σημαία, που στη θεωρία της έκανε γιουρούσια στην Αλβανία και που δεν είχε να πάρει την «πρέπουσα ενδυ- 26 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

27 μασία» του Λια, για να την πάει στην παρέλαση, τότε, εκείνη τη λησμονημένη εποχή. Αφιερώνω τούτες τις γραμμές στη μνήμη του Κωνσταντή, στο δωδεκαφαμελίτη που δεν πήγε «κείθενε που ντουφεκορίχνανε» στον πόλεμο της Αλβανίας, να τον πετύχει καμιά σφαίρα να σακατευτεί, για να πάρει καμιά σάκινα αλεύρι, «να στομώσει» την πείνα των παιδιών του. Σημειώσεις 1. Πίτα από πρωτόγαλα. 2. Ερωτόπαιζε. 3. Και που δεν την μάθαμε, δε χάσαμε και τίποτα, εμείς της δικίας μου ηλικίας που διοικήσαμε ακόμα και το κράτος, αλλά σήμερα χυδαίοι κουλτουριάρηδες βωμολοχούν να ορμηνέψουν τάχα τα μικρά παιδιά από νωρίς, μπας και δεν μάθουν ό,τι η φύση εδώ και αιώνες κανονίσει. 4. Κουραστούνε. ΙΗΓΗΜΑ 27

28 Ποίηση Εκείνα που δεν έχω Θα σου ομολογήσω κι εγώ. Να! Σου ομολογώ. Στην αρχή δεν είχαμε τίποτα. Δεν κρατάγαμε τίποτα στα χέρια. Ανεβήκαμε σ ένα κάρο Ξαστεριά και καλοκαίρι Τα πόδια μας κρέμονταν στο κενό Από κάτω έφευγε ο δρόμος τα χαλίκια Γεμίσαμε χώματα ψιθύριζες το πρώτο ποίημα μυστικά στα μαλλιά Στην πλάτη άχυρα κι αστέρια Όταν με φίλησες ακούγονταν ο γρύλος Και το βατράχι Μετά είχαμε αυτό. Κατακόκκινο. Το ποίημα που βυθίστηκε Μαζί με το φιλί στα σπλάχνα Ακόμη δεν σκόρπισε τότε δεν ήμασταν δειλοί τότε λοιπόν όλα τα είχαμε χωρίς να τα ζητάμε 28 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

29 Κύκλωπας Τα μάτια μου συγκλίνουν Ώσπου εφάπτονται Κύκλωπας έγινα Για να χωρέσω Το αιώνιο Στο πεπερασμένο Το κουμπί Το πρωί έραβα Το κουμπί Στο λευκό σου πουκάμισο Έβαλα στο Στόμα Την κλωστή Την κατάπια Την ακολούθησα Τώρα Ποιος ξέρει Πού θα με βγάλει Μέσα μου Ας κάνω το σταυρό μου Ως το βράδυ Που θα ψάξεις Κι εσύ Το κουμπί σου ΠΟΙΗΣΗ 29

30 Ποίηση Charles Frederic Schmitzberget Χελώνα Τριφυλίας Σε χαιρετώ Ω! Ελεφάντινε Ντουβίτσα, Ταυτόχρονα κοιτάς και πάλι επάνω από τον ώμο μου το μέλλον μας. Σε χαιρετώ, Ντυμένος με πουκάμισο ταρταρούγας Και ήδη πέρασες το δρόμο σου Αφήνοντάς μου χαρτί Με χίλια σχέδια Σκιαγραμμένα με μολύβι Ντουβίτσα πάλι χαίρε, Με τα μάτια γεμάτα ανέμους Το στόμα σου στάζει Ζάχαρη κι αλάτι Και στα χέρια σου κυλάνε χιλιάδες πέτρες. O Charles Frederic Schmitzberget ζει μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας. Ασχολείται με την λογοτεχνία, την ποίηση, την Ελληνική γλώσσα, την μουσική και την ζωγραφική. Είναι Πανεπιστημιακός και το προσεχές διάστημα θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα, ένα δοκίμιο του με τίτλο "Αναμορφωτικά" στον τόμο "Πολιτισμός και διαφορετικότητα. Εμείς και οι άλλοι" που επιμελειται ο Δημήτρης Μαγριπλής από τις εκδόσεις Σταμούλη 30 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ Ο ορίζοντάς σου ψηλός Αφού το Αιγάλεω είναι ο θρόνος σου. Ενώ εμείς,στη γαλέρα μας, Αδειάζουμε τα νερά μιας ζωής Εξήντα χρόνια Ναυμαχία Σαλαμίνας, Εκατό χειμώνες στο Γράμμο, Χωρίς νικητή. Τελικά θωρείς την καταστροφή μας, Καταλαβαίνεις ότι ήσουνα κι εσύ Μαζί μας μες στη μάχη. Οπλίτης,κωπηλάτης Με την καρδιά σου Στη γροθιά σου. Γεια σου Ντουβίτσα, Με ξυράφι στο βλέμμα Και καρφί μες στη μοίρα.

31 Ποίηση Νίκου Δημογκότση ΝΥΧΤΑ ΤΣΙΓΓΑΝΑ στην Σοφία Φίλντιση Νύχτα τσιγγάνα μελαμψή όμορφα ντυμένη με χρυσές φεγγαραχτίδες, στην αγκαλιά σου αφημένη ακούω μόνο τις μηχανές της γης που ταξιδεύει. Κι έτσι αφημένη από τις έγνοιες μου αναλήφθηκα γυμνή στων χειλιών σου το βελούδινο φιλί. Και ήρθαν και με έντυσαν όνειρα ζεστά λησμονημένα, όπως εκείνα της παιδικής μου αθωότητας που κρατώντας στα χέρια τους το κρυστάλλινο γέλιο μου, μυστικά κοίταζαν απ τ ανοιχτά παράθυρα του Ιονίου τις κόκκινες βλεφαρίδες του δειλινού. Όπως εκείνα της μυστικής Άνοιξης που ξεβοτάνιζαν από της ανθρωπιάς το περιβόλι τ αγκάθια του εγωισμού μου. Κι έτσι ζεστά ονειροντυμένη γλίστρησα απαλά από το βελούδινο φιλί σου, και κόβοντας πλευρές του εαυτού μου στο διάφανο σώμα σου τις έριχνα αναζητώντας τις πύλες σου τις μυστικές που οδηγούν στα ουράνια υψίπεδα. Μα εσύ, τρυφερά πιάνοντας μου τα χέρια, τα σεντόνια σου ξεδίπλωσες ψιθυρίζοντας μου, το Όλο Φως στα ουράνια υψίπεδα θα συναντήσουν μόνον οι καρδιές που στα δάκρυα τους ξεδιψά η Αγάπη. Από την ανέκδοτη βραβευμένη ποιητική του συλλογή «Με της καρδιάς μου τη φωνή». ΠΟΙΗΣΗ 31

32 Όμηρος Πέλλας του Όθωνα Καγιάφα Λαογράφος Συγγραφέας 32 [ Κοιτάζω γύρω μου και βλέπω ανθρώπους «κατηφείς» λένε πολλοί και η κατήφεια είναι μεταδοτική. Το πηγαίο, το λυτρωτικό γέλιο σπανίζει και τη θέση του παίρνει το πικρό υπομειδίαμα. Είμαστε δεμένοι μπροστά στη φτώχεια, στην ανέχεια, στους Γερμανοϊταλούς, που πατούσαν τη γη μας και άρπαζαν το βιός μας. Όλους τους Έλληνες τους πατούσαν σαν το σκουλήκι. Για μικρούς και μεγάλους η ίδια μοίρα σ αυτή τη μακρινή μαύρη νύχτα, της κατοχής!...] Σκληρή μητριά η Φύση παίζει με τα πλάσματά της τον προίκισε πλούσια με όλα της τα σπάνια ψυχικά και πνευματικά δώρα, τον σφράγισε με την πιο φωτεινή σφραγίδα της μεγαλοφυΐας, για να τον συντρίψει αδιάφορη στην πρώτη άνθιση των εκπληκτικών του ταλέντων, αφού πρώτα του δωσε μια σύντομη ζωή βασανισμένη, μαρτυρική, γεμάτη κατατρεγμούς, εξορίες, ξενιτιά και ομηρία. Όμως απ την άλλη τον προίκισε με βαθιά, ολύμπια ψυχική γαλήνη και καρτερία, ώστε να γίνονται ευλογημένα τα βάσανά του. Και το κέρδος του: δε ζει εκείνος που φτάνει σε μεγάλη ηλικία, αλλά αυτός που ζει έντονα. Η Πατρίδα μας αισθάνεται ακόμα ορφανή πότε άραγε μπορεί να γεννηθεί πάλι ένα τέτοιο πνεύμα; Έρχομαι σε αμηχανία όταν πρόκειται να περιγράψω τη δουλειά ενός άλλου. Ευρίσκομαι ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το κοινό. Αναζητώ τη συγκίνηση μέσα απ το όνειρο. Πρέπει να βρω τρόπο να διοχετεύσω τη συγκίνηση σε πρακτικό επίπεδο. Εξ αυτού νιώθω δέος μπροστά σ έναν αληθινό καλλιτέχνη, σ εκείνον που με επιμέλεια επεξεργάζεται την εργασία του, που δεν διστάζει να μετουσιώνεται διαρκώς μέσα απ αυτήν. Νιώθω απέραντη ικανοποίηση κοιτάζοντας πίσω του τα ίχνη, που τον έφεραν ως εδώ. Ζωγράφος και γλύπτης, εκπαιδευτικός και απαράμιλλος λογοτέχνης, στοχαστικός και ενθουσιώδης, πολύγλωσσος και πολυκάτεχος. Κάθε δοκίμιο μελέτημά του αποτελούσε πηγή, με το μεστό έμπλεο σοφίας λόγο του. Δεν πρόφτασε να μας δώσει παρά ένα μικρό αντίδωρο από το θησαυρό της ψυχής και του πνεύματός του. Αθάνατο όμως δώρο. Γιατί είναι ένα αληθινό παγκόσμιο αριστούργημα το «STALAG IV C», το ημερολόγιο της ομηρίας του. Μια κατάθεση μαρτυρία, ενός ανθρώπου που τον γνώρισα στα μαθητικά του χρόνια στο Γυμνάσιο Κυπαρισσίας. Ο Οδυσσέας Γιαννόπουλος ευαίσθητος δείκτης της συνείδησής του γίνεται ο άγρυπνος φρουρός των ανθρωπίνων αισθημάτων. Σε στιγμές λυρισμού γίνεται εξομολογητικός, δομημένος με λέξεις βότσαλα, ξεπλυμένα με δάκρυα καρδιάς. Με επιγραμματικές αδρές λέξεις ο Οδυσσέας σκίζει το πέπλο της ομηρίας του, για να μας αποκαλύψει το αληθινό πρόσωπο, τη βαρβαρότητα που διακατέχει τον τύραννο ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ