ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 231 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρώτη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ- Τουρκίας EL EL

2 1. Εισαγωγή Τον περασμένο μήνα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έλαβαν αποφασιστικά μέτρα για να σπάσει ο κύκλος των ανεξέλεγκτων ροών μεταναστών, που προκαλούν αφόρητη ανθρωπιστική κρίση. Στόχος ήταν να εξαλειφθούν τα κίνητρα για τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο να αναζητούν παράτυπες διαδρομές προς την ΕΕ, μέσω ενός συνδυασμού μέτρων όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο σημείο εισόδου στην ΕΕ εν προκειμένω τα ελληνικά νησιά και στενής συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας. Σκοπός είναι να αποκατασταθεί ένα νόμιμο και συντεταγμένο σύστημα εισδοχής. Αυτό σήμανε την αρχή μιας νέας φάσης στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, που περιλαμβάνεται στη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου , η οποία βασίζεται στο κοινό σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας της 29ης Νοεμβρίου Η προσφυγική κρίση πρέπει επίσης να θεωρηθεί στο ευρύτερο πλαίσιο των εν εξελίξει συγκρούσεων στην περιοχή και των τρομοκρατικών απειλών. Επιπλέον, οι κοινές προσπάθειές μας με την Τουρκία για την αντιμετώπιση της κοινής αυτής πρόκλησης αποτελούν καλό παράδειγμα της συνολικής συνεργασίας μας με μια υποψήφια χώρα και στρατηγικό εταίρο. Από τότε που το κοινό σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας ενεργοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2015, η αναζωογονημένη συνεργασία μας κατέστησε περισσότερο στρατηγικό και περιεκτικό τον διάλογό μας με την Τουρκία. Η παρούσα έκθεση, η οποία παρακολουθεί την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου και ακολουθεί τη δομή της, αποτελεί επίσης την τέταρτη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κοινού σχεδίου δράσης ΕΕ-Τουρκίας 2. Σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, από τις 20 Μαρτίου 2016 και μετά όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο που φτάνουν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία και των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν κριθεί απαράδεκτες θα πρέπει να επιστρέφουν στην Τουρκία. Στόχος αυτού του προσωρινού και έκτακτου μέτρου είναι ο τερματισμός της ανθρώπινης οδύνης, καθιστώντας σαφές ότι η οδός που προσφέρεται από τους παράνομους διακινητές είναι ανώφελη. Τα μέτρα αυτά έπρεπε να εξεταστούν προσεκτικά, ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης συμμόρφωση προς το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, και κατέστη σαφές ότι θα εξακολουθήσουν να τηρούνται πλήρως οι εγγυήσεις προστασίας των προσφύγων, με την ατομική διεκπεραίωση κάθε αίτησης ασύλου από τις ελληνικές αρχές και με το δικαίωμα προσφυγής. Σύμφωνα με τη δήλωση, η ΕΕ θα επανεγκαθιστά έναν Σύρο από την Τουρκία στην ΕΕ για κάθε Σύρο που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά. Δίνεται προτεραιότητα στους μετανάστες που δεν έχουν προηγουμένως εισέλθει ή επιχειρήσει να εισέλθουν παράτυπα στην ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων δεσμεύσεων. Η πλήρης εφαρμογή του παρόντος προγράμματος «ένας προς έναν» (1:1) είναι απαραίτητη για να βελτιωθεί η κατάσταση στην Τουρκία και να δείξει η ΕΕ ότι είναι προσηλωμένη στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της όσον αφορά την παροχή νόμιμων οδών στα θύματα της κρίσης στη Συρία. Τρέχουσα κατάσταση Μετά τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, σημειώθηκε σημαντική μείωση του αριθμού των ατόμων που εγκαταλείπουν την Τουρκία για την Ελλάδα: κατά τις τρεις εβδομάδες που προηγήθηκαν της εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας στις αφίξεις στα ελληνικά νησιά, άτομα έφτασαν 1 Της δήλωσης αυτής προηγήθηκαν έξι αρχές που περιέχονται στη δήλωση των αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ στις 7 Μαρτίου: Η Επιτροπή διατύπωσε τη θέση της σε ανακοίνωση με τίτλο «Επόμενα επιχειρησιακά στάδια της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας στον τομέα της μετανάστευσης» (COM(2016)166 final της 16ης Μαρτίου 2016). 2 Καλύπτει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πλαίσιο του κοινού σχεδίου δράσης ΕΕ-Τουρκίας από τη δημοσίευση από την Επιτροπή της τρίτης έκθεσης εφαρμογής στις 4 Μαρτίου. Η Τουρκία ανταλλάσσει επίσης δεδομένα σχετικά με την εφαρμογή του κοινού σχεδίου δράσης ΕΕ-Τουρκίας στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαδικασίας της ΕΕ για την αντιμετώπιση πολιτικών κρίσεων, με την υποβολή των δεδομένων αυτών για τέταρτη φορά στις 7 Απριλίου. 2

3 παράτυπα στα νησιά, ενώ κατά τις τρεις επόμενες εβδομάδες σημειώθηκαν λιγότερες από παράτυπες αφίξεις. Οι παράνομοι διακινητές δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να πείσουν τους μετανάστες να μεταβούν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Ενίσχυση του συντονισμού και της στήριξης που παρέχει η Επιτροπή Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει τονίσει ότι η εφαρμογή της δήλωσης με την Τουρκία εμπίπτει στην κοινή αρμοδιότητα της ΕΕ και απαιτεί κοινή ενωσιακή προσπάθεια. Ειδικότερα, αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί πρωτοφανής έμφαση στη στήριξη των προσπαθειών της ελληνικής κυβέρνησης από πλευράς υλικοτεχνικής υποστήριξης, υλικών και εμπειρογνωσίας. Ο Πρόεδρος Juncker διόρισε αμέσως τον γενικό διευθυντή της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων ως συντονιστή της ΕΕ και ενίσχυσε την ομάδα της Επιτροπής που βρίσκεται ήδη επί τόπου στην Ελλάδα. Ο συντονιστής της ΕΕ είναι αρμόδιος για την υποστήριξη την οποία παρέχουν στις ελληνικές αρχές η Επιτροπή, οι οργανισμοί της ΕΕ και τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Συντονίζει επίσης τις δράσεις των κρατών μελών για την εφαρμογή του προγράμματος επανεγκατάστασης από την Τουρκία. Επικουρείται από μια ομάδα συντονισμού, η οποία είναι επιφορτισμένη με τη συνολική στρατηγική κατεύθυνση και τις σχέσεις με τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς, μια ομάδα επιφορτισμένη με τις επιχειρήσεις, η οποία είναι υπεύθυνη για την ανάλυση όλων των σχετικών δεδομένων, τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών, καθώς και από μια ομάδα η οποία επικεντρώνεται στην επανεγκατάσταση. Μια διευθύνουσα επιτροπή, υπό την προεδρία της Επιτροπής και στην οποία συμμετέχουν η Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), ο Frontex, η Ευρωπόλ και εκπρόσωποι των Κάτω Χωρών (Προεδρία του Συμβουλίου), της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γερμανίας, επιβλέπει την εφαρμογή της δήλωσης όσον αφορά τις επιστροφές και τις επανεγκαταστάσεις και αντιμετωπίζει τα σημεία συμφόρησης. Συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας για την πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης Οι εν εξελίξει επιχειρήσεις του Frontex και του ΝΑΤΟ έχουν ενισχύσει τις δραστηριότητες επιτήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης καθώς και την ανταλλαγή επιχειρησιακών πληροφοριών με την Ελληνική και την Τουρκική Ακτοφυλακή. Ο Frontex ανιχνεύει σήμερα το % των αναχωρήσεων πλοίων με μετανάστες από τις τουρκικές ακτές. Ο στόχος είναι να αξιοποιηθεί η δραστηριότητα του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, ώστε να αυξηθεί περαιτέρω το υψηλό αυτό ποσοστό ανίχνευσης και να επιταχυνθεί η ανταλλαγή πληροφοριών για τις περιπτώσεις λαθραίας διακίνησης μεταναστών και τις σχετικές διαδρομές και μεθόδους. Η Τουρκική Ακτοφυλακή, της οποίας η ικανότητα στο Αιγαίο ενισχύεται περαιτέρω με την παροχή ταχύπλοων πλοίων και κινητών συστημάτων ραδιοεντοπισμού (ραντάρ) με χρηματοδότηση ύψους 14 εκατ. EUR από την ΕΕ, αναμένεται να είναι σε θέση να αποτρέπει πιο αποτελεσματικά τη λαθραία διακίνηση και τις αναχωρήσεις μεταναστών από την ηπειρωτική Τουρκία. Η Τουρκική Εθνική Αστυνομία και η Χωροφυλακή έχουν δημιουργήσει μονάδες καταπολέμησης της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων, και αυστηρότερες ποινές για τους παράνομους διακινητές έχουν υποβληθεί στο Κοινοβούλιο για έγκριση. Μια πρόσφατη θετική εξέλιξη είναι ο συντονισμός στον τομέα της ανταλλαγής δεδομένων και των δραστηριοτήτων κοινής ανάλυσης κινδύνου μεταξύ των αρχών που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση των συνόρων και άλλων αρχών, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας εθνικού κέντρου συντονισμού και κοινής ανάλυσης κινδύνου. Η συνεργασία έχει επίσης λάβει τη μορφή ανταλλαγής αξιωματικών συνδέσμων. Ένας αξιωματικός σύνδεσμος του Frontex ανέλαβε καθήκοντα την 1η Απριλίου 2016 στην Τουρκία με στόχο την εντατικοποίηση της ανταλλαγής πληροφοριών, των εργασιών ανάλυσης και ειδικών επιχειρήσεων αντίστοιχα, ένας Τούρκος αξιωματικός σύνδεσμος πρόκειται να αποσπαστεί στην έδρα του Frontex. Η Ευρωπόλ και η Τουρκική Εθνική Αστυνομία υπέγραψαν συμφωνία, στις 21 Μαρτίου, για την απόσπαση ενός υπαλλήλου από την Τουρκία στην Ευρωπόλ, με στόχο κυρίως την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, των παράνομων διακινητών και της τρομοκρατίας. Η αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Άγκυρα, οι διεθνείς οργανισμοί και οι αξιωματικοί σύνδεσμοι μετανάστευσης που αποστέλλονται από τα κράτη μέλη συμμετέχουν επίσης σε ένα δίκτυο συνεργασίας με την Τουρκία. Για παράδειγμα, οι αξιωματικοί σύνδεσμοι της αστυνομίας της ΕΕ θα έχουν τη δυνατότητα να 3

4 έρχονται απευθείας σε επαφή με τα γραφεία συνδέσμους, τα οποία πρόκειται να δημιουργήσει σύντομα η Τουρκική Εθνική Αστυνομία, για να ανταλλάσσουν απόψεις σχετικά με ύποπτα ταξιδιωτικά έγγραφα. Είναι σημαντικό οι μετανάστες που θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ταξιδέψουν παράτυπα στην Ελλάδα να είναι ενημερωμένοι για τις διατάξεις της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, Η Επιτροπή συνέστησε διοργανική ειδική ομάδα για τη στρατηγική ενημέρωσης των μεταναστών 3, με σκοπό τον εντοπισμό των διαύλων που χρησιμοποιούν οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες για να λαμβάνουν πληροφορίες, καθώς και για τον καθορισμό και τη στοχοθέτηση των κυρίων μηνυμάτων, και για την κατάρτιση και διάδοση του περιεχομένου τους. Τα επιχειρήματα που διαδίδουν οι παράνομοι διακινητές αμφισβητούνται με τη χρήση επιχειρηματολογίας αντίκρουσης. Η Τουρκία ήταν μεταξύ των πέντε χωρών που επελέγησαν για την πιλοτική φάση. Η Επιτροπή συνεργάζεται επίσης με οργανώσεις όπως η UNHCR (Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες), η οποία παρήγαγε σειρά από βίντεο με άμεσες αφηγήσεις από θύματα κυκλωμάτων διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων. Το σχέδιο επικοινωνίας περιλαμβάνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οπτικοακουστικά μέσα και φυλλάδια (στα αραβικά, ούρντου, παστούν, φαρσί) που εξηγούν τις συνέπειες της δήλωσης στους μετανάστες. Ο Frontex διαθέτει μόνιμο υπεύθυνο πληροφόρησης στα ελληνικά νησιά και η EASO έχει ενημερώσει ενεργά τους μετανάστες για τις μετεγκαταστάσεις. Η παραπληροφόρηση σχετικά με τη δήλωση πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα με αποτελεσματική εκστρατεία της ΕΕ. 2. Επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία Το πρώτο στοιχείο της δήλωσης προβλέπει την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν κριθεί απαράδεκτες και οι οποίοι μεταβαίνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά. Όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τα επόμενα επιχειρησιακά στάδια της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας στον τομέα της μετανάστευσης, της 16ης Μαρτίου , οι επιστροφές αυτές ρυθμίζονται με απαρέγκλιτη τήρηση των απαιτήσεων που απορρέουν από το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο και με πλήρη σεβασμό της αρχής της μη επαναπροώθησης. Η διαδικασία έχει αρχίσει. Τρέχουσα κατάσταση Η επιστροφή των παράτυπων μεταναστών άρχισε στις 4 Απριλίου. Συνολικά, 325 άτομα που εισήλθαν παράτυπα μετά τις 20 Μαρτίου και δεν υπέβαλαν αίτηση ασύλου μετά τις 20 Μαρτίου επέστρεψαν από την Ελλάδα στην Τουρκία πρόκειται για 240 Πακιστανούς, 42 Αφγανούς, 10 Ιρανούς, 7 Ινδούς, 5 Μπανγκλαντεσιανούς, 5 Ιρακινούς, 5 Κονγκολέζους, 4 Σριλανκέζους, 2 Σύρους, 1 Σομαλό, 1 Ιβοριανό, 1 Μαροκινό, 1 Αιγύπτιο και 1 Παλαιστίνιο. Συνολικά, μετανάστες επέστρεψαν το 2016 στο πλαίσιο της διμερούς συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, το δε μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων επιστροφής πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο 5. Για να διευκολυνθούν οι επιστροφές αυτές και να διασφαλιστεί η συνέχιση της διαδικασίας, κατέστη αναγκαίο να ληφθεί σειρά σημαντικών νομικών και υλικοτεχνικών μέτρων Νομικά μέτρα Για να εξασφαλιστεί η πλήρης τήρηση του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία προχώρησαν σε ορισμένες νομικές τροποποιήσεις. Στις 3 Απριλίου, η Ελλάδα εξέδωσε νόμο 6 που ορίζει τις αναγκαίες νομικές διατάξεις για την πλήρη εφαρμογή των εννοιών της 3 Η ειδική ομάδα λειτουργεί υπό την εποπτεία της Επιτροπής και περιλαμβάνει συμμετέχοντες από τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου, την Προεδρία, την ΕΥΕΔ, την EASO, τον Frontex και την Ευρωπόλ. 4 COM(2016) 166 final της 16ης Μαρτίου Συγκριτικά, το 2015 επέστρεψαν μόνον οκτώ άτομα. 6 Νόμος 4375 (ΦΕΚ Α 51/ ): Οργάνωση και τη λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου, Αρχής Προσφυγών, Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σύσταση Γενικής Γραμματείας Υποδοχής, προσαρμογή της Ελληνικής 4

5 «ασφαλούς τρίτης χώρας» και της «ασφαλούς πρώτης χώρα ασύλου», καθώς και τη διασφάλιση ταχειών διαδικασιών για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών προσφυγής. Επί του παρόντος, λειτουργούν 20 Επιτροπές Προσφυγών, οι οποίες εξετάζουν όλες τις εκκρεμούσες αιτήσεις ασύλου σε δεύτερο βαθμό έως το τέλος του Σύμφωνα με τον εθνικό νόμο, που ψηφίστηκε πρόσφατα, οι επιτροπές αυτές θα είναι επίσης αρμόδιες για την εξέταση όλων των προσφυγών που υποβάλλονται κατά των πρωτοβάθμιων αποφάσεων από τις 4 Απριλίου και μετά, για μεταβατική περίοδο έως 6 μήνες, έως ότου συσταθούν και λειτουργήσουν η νέα Αρχή Προσφυγών και οι νέες Επιτροπές Προσφυγών. Γίνονται προσαρμογές στα υπό εξέλιξη σχέδια, κυρίως σε ένα σχέδιο για τη στήριξη των Επιτροπών Συσσωρευμένων Προσφυγών 7, ώστε να επιφορτιστούν οι εν λόγω επιτροπές με τη διεκπεραίωση των επιπλέον προσφυγών στα νησιά. Η εθνική νομοθεσία προβλέπει τη μελλοντική σύσταση πρόσθετων επιτροπών και τη χρήση τηλεδιασκέψεων και βιντεοδιασκέψεων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ασύλου. Στις 6 Απριλίου, η Τουρκία ενέκρινε νόμο 8 για να διευκρινιστεί ότι οι Σύροι υπήκοοι που επιστρέφουν στο πλαίσιο των νέων ρυθμίσεων μπορούν να ζητήσουν και να τύχουν προσωρινής προστασίας, η οποία καλύπτει τόσο τους ήδη καταγεγραμμένους όσο και τους μη καταγεγραμμένους Σύρους στην Τουρκία. Πέραν των νομοθετικών αλλαγών, η Τουρκία, με επιστολή της 12ης Απριλίου 2016, παρείχε διαβεβαιώσεις ότι θα χορηγείται προσωρινή προστασία κατά την επιστροφή τους σε όλους τους Σύρους που επιστρέφουν. Προχωρούν οι συζητήσεις σχετικά με την παροχή διαβεβαιώσεων για μη Σύρους. Η επιστροφή των ατόμων πραγματοποιείται στο πλαίσιο της υφιστάμενης διμερούς συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η Επιτροπή σημείωσε περαιτέρω πρόοδο όσον αφορά τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας, καθώς ήδη από την 1η Ιουνίου (αντί της 1ης Οκτωβρίου 2017 που προβλεπόταν αρχικά) τη διμερή συμφωνία θα διαδεχθεί η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ- Τουρκίας. Την 1η Απριλίου, η μεικτή επιτροπή επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας εξέδωσε την απόφαση για την επίσπευση, την 1η Ιουνίου 2016, της έναρξης ισχύος των διατάξεων για την επανεισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών, που θα τεθούν σε εφαρμογή μόλις εγκριθούν από το Τουρκικό Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την εφαρμογή της συμφωνίας όσον αφορά τους Τούρκους υπηκόους και τις προετοιμασίες ενόψει της επανεισδοχής των υπηκόων τρίτων χωρών, και θα πραγματοποιήσει προσεχή συνεδρίαση πριν από τα τέλη Απριλίου. Η Τουρκία συμφώνησε επίσης σε διμερές πρωτόκολλο εφαρμογής της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας και διαπραγματεύεται επί του παρόντος τέτοια νομικά μέσα με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα Επιχειρησιακά μέτρα Τις τελευταίες εβδομάδες η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με τις ελληνικές και τις τουρκικές αρχές ώστε να επιτευχθούν οι αναγκαίες βελτιώσεις όσον αφορά τους πρακτικούς και υλικοτεχνικούς διακανονισμούς και τους ανθρώπινους πόρους για να διασφαλιστεί η ομαλή πραγματοποίηση των επιστροφών. Η Επιτροπή συνδράμει τις ελληνικές αρχές με παροχή εμπειρογνωσίας και χρηματοδοτικής στήριξης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, συντονίζει δε τις επιχειρήσεις επί τόπου υπό τη διεύθυνση του συντονιστή της ΕΕ και με την υποστήριξη από άλλα κράτη μέλη και οργανισμούς της ΕΕ. Ως πρώτο βήμα, οι ελληνικές αρχές μετέφεραν στην ηπειρωτική Ελλάδα, εντός μιας εβδομάδας, την πλειονότητα των μεταναστών που έφτασαν στα νησιά πριν από τις 20 Μαρτίου. Με την υποστήριξη της Επιτροπής και του Frontex, τα κέντρα πρώτης υποδοχής προσαρμόζονται ώστε να διευκολύνεται η ταχεία επιστροφή στην Τουρκία από τα νησιά και η ένταξη των αξιωματικών που είναι αρμόδιοι για Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)» (L 180/ ), διατάξεις για την εργασία δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις. 7 Επιτροπές Προσφυγών των άρθρων 26 και 32 του Προεδρικού Διατάγματος 114/2010 (ΦΕΚ Α 195/ ). 8 Κανονισμός αριθ. 2014/6883 περί προσωρινής προστασίας και κανονισμός αριθ. 2016/8722 για την τροποποίηση του κανονισμού περί προσωρινής προστασίας. 5

6 την επιστροφή και το άσυλο στην υποδομή και στη ροή εργασιών των κέντρων πρώτης υποδοχής. Ταυτόχρονα, ενώ ο αριθμός των αφίξεων από την Τουρκία μειώθηκε σημαντικά, όλες οι νέες αφίξεις ασκούν επιπλέον πίεση στις ήδη υπερπλήρεις ικανότητες υποδοχής, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά και τις ευάλωτες ομάδες και να εξασφαλιστεί η παροχή βασικών υπηρεσιών, όπως ο καθαρισμός, η εστίαση και η ιατρική υποστήριξη. Μέχρι πρόσφατα, ελάχιστα μόνον από τα άτομα που έφταναν στην Ελλάδα υπέβαλαν αίτηση ασύλου στη χώρα αυτή. Ωστόσο, ενόψει της προοπτικής της ταχείας επιστροφής στην Τουρκία, ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου αυξήθηκε και κατά τις τελευταίες δύο εβδομάδες υποβλήθηκαν σχεδόν αιτήσεις ασύλου στην Ελλάδα. Εξάλλου, οι μακρές διαδικασίες θα ασκούσαν περαιτέρω πίεση στην ήδη υπέρμετρα βεβαρημένη Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου. Ως εκ τούτου, επί του παρόντος θεσπίζονται στα νησιά ταχείες διαδικασίες για όλα τα στάδια, από την αρχική συνέντευξη έως τις προσφυγές, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου 9. Στις 19 Μαρτίου η EASO και ο Frontex δημοσίευσαν δύο επιπλέον προσκλήσεις για εμπειρογνώμονες, με σκοπό την παροχή περαιτέρω στήριξης στις ελληνικές αρχές. Όλα τα κράτη μέλη υπέβαλαν λεπτομερείς ενδείξεις, συμπεριλαμβανομένων αριθμητικών στοιχείων, σχετικά με τις συνεισφορές τους. Η εικόνα είναι η παρακάτω: Αξιωματικοί συνοδείας Εμπειρογνώμονες επιστροφής και επανεισδοχής Πρόσκληση του Frontex Δεσμεύσεις Εμπειρογνώμονες που έχουν οριστεί Εμπειρογνώμονες που έχουν εγκατασταθεί Αξιωματικοί αρμόδιοι για το Διερμηνείς άσυλο Πρόσκληση της EASO Δεσμεύσεις Εμπειρογνώμονες που έχουν οριστεί Εμπειρογνώμονες που έχουν εγκατασταθεί Σε αυτή τη βάση, η EASO προέβη στη σταδιακή αποστολή στα νησιά αξιωματικών αρμόδιων για το άσυλο στις αρχές Απριλίου κινητοποιήθηκαν 32 αξιωματικοί αρμόδιοι για το άσυλο και στις 18 Απριλίου είχαν εγκατασταθεί 60 αξιωματικοί αρμόδιοι για το άσυλο. Αναμένεται να επιτευχθεί ικανότητα διεκπεραίωσης 200 υποθέσεων την ημέρα μέχρι τα μέσα Μαΐου. Η επιλογή των διερμηνέων αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση, λόγω των δεξιοτήτων και των σχετικά σπάνιων γλωσσικών συνδυασμών που απαιτούνται: ενώ οι βραχυπρόθεσμες ανάγκες καλύφθηκαν με τον συνδυασμό δεσμεύσεων των κρατών μελών (86), τη χρήση ανεξάρτητων διερμηνέων διαπιστευμένων στα θεσμικά όργανα της ΕΕ (32) και τη διαδικασία σύναψης συμβάσεων της EASO, υπάρχει κίνδυνος να προκύψουν ελλείψεις με την εντατικοποίηση της επιχείρησης τις προσεχείς ημέρες και εβδομάδες, κίνδυνος που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Έχουν πλέον εγκατασταθεί 67 διερμηνείς, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις μεταξύ της Επιτροπής, της EASO και της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου σχετικά με το πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι η παροχή διερμηνείας συμβαδίζει με την αύξηση της ικανότητας επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου. 9 Οδηγία 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση). 6

7 Για να εξασφαλιστεί η επιστροφή όλων των μεταναστών που έφτασαν παράτυπα μετά τις 20 Μαρτίου, παρέχεται περαιτέρω στήριξη στην Ελληνική Αστυνομία από εμπειρογνώμονες επανεισδοχής από τα κράτη μέλη της ΕΕ, οι οποίοι αποστέλλονται μέσω του Frontex. Επιπλέον, 25 Τούρκοι αξιωματικοί σύνδεσμοι συνολικά έχουν αποσταλεί στα ελληνικά κέντρα πρώτης υποδοχής και πέντε Έλληνες αξιωματικοί σύνδεσμοι σε σημεία άφιξης στην Τουρκία, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο μεταξύ των γραφείων επανεισδοχής και των δύο πλευρών, καθώς και ο συντονισμός των λεπτομερειών των επιχειρήσεων επιστροφής. Συζητούνται επίσης ταχείες επιχειρησιακές συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ώστε να υπάρξει καλύτερη μέριμνα για την επιστροφή των μεταναστών σε ευρύτερη κλίμακα. Ο Frontex διασφάλισε τη διαθεσιμότητα μέσων μεταφοράς για τις επιστροφές, με 24 λεωφορεία, πέντε οχηματαγωγά και μία πτήση ναυλωμένη, και απέστειλε 339 επιπλέον υπαλλήλους στη Λέσβο και τη Χίο για την υποστήριξη της διαδικασίας επανεισδοχής Χρηματοδοτική βοήθεια της ΕΕ Συμφωνήθηκε ότι οι δαπάνες των επιχειρήσεων επιστροφής θα χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και προβλέπεται να χορηγηθούν περίπου 280 εκατ. EUR κατά τη διάρκεια έξι μηνών για τον σκοπό αυτό. Επιπλέον, ο Frontex διαθέτει 66,5 εκατ. EUR το 2016 για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων επιστροφής στα κράτη μέλη 11. Βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για την παροχή συμπληρωματικής χρηματοδότησης στον Frontex και στην EASO, είτε μέσω της ενίσχυσης του επιχειρησιακού προϋπολογισμού τους είτε με την παροχή βοήθειας έκτακτης ανάγκης από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας. Πρόσθετη βοήθεια έκτακτης ανάγκης είναι επίσης διαθέσιμη εφόσον ζητηθεί. Από το 2015 η Ελλάδα έχει ήδη λάβει χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης ύψους 181 εκατ. EUR, επιπλέον των 509 εκατ. EUR που της έχουν ήδη διατεθεί στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματός της. Πρόσθετη χρηματοδότηση που προορίζεται για την Ελλάδα είναι διαθέσιμη για τα κέντρα υποδοχής, τις επιχειρήσεις επιστροφής και το επιπλέον προσωπικό. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η βιώσιμη ικανότητα της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου. Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζονται οι συζητήσεις σχετικά με την ανάγκη παροχής οικονομικής στήριξης για την ενίσχυση του προσωπικού της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου, για την πρόσληψη διερμηνέων, για την παροχή επιχειρησιακής υποστήριξης στην Ελληνική Αστυνομία στα εξωτερικά σύνορα και για τις αναγκαίες προσαρμογές για τη στήριξη των Επιτροπών Συσσωρευμένων Προσφυγών. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Συνέχιση της ταχείας διαδικασίας ευρείας επέκτασης της ικανότητας της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου σε ατομική βάση, με κατάλληλες διαδικασίες προσφυγής και τη διεκπεραίωση όλων των αιτήσεων ασύλου σε εύθετο χρόνο. Ολοκλήρωση της αποστολής ενισχυμένης στήριξης που παρέχεται μακροπρόθεσμα από τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών διαμέσου της EASO και του Frontex, ιδίως όσον αφορά την αποστολή διερμηνέων. Αύξηση της ικανότητας κράτησης/υποδοχής σε κλειστά κέντρα ανάλογη με την αύξηση του αριθμού των αιτούντων άσυλο, με ταυτόχρονη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών στις εν λόγω εγκαταστάσεις. Παρακολούθηση όλων των διαδικασιών που αφορούν την επιστροφή στα κέντρα πρώτης υποδοχής και αναπροσαρμογή τους εφόσον χρειάζεται. 10 Πρόκειται τόσο για αξιωματικούς αρμόδιους για την επανεισδοχή όσο και για αξιωματικούς συνοδείας, οι οποίοι προστίθενται στους 735 υπαλλήλους που απεστάλησαν στην Ελλάδα πριν από τις 20 Μαρτίου 2016 (μέλη πληρώματος περιπολικών σκαφών, ελικοπτέρων, υπάλληλοι εξειδικευμένοι στη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, απενημερωτές και εμπειρογνώμονες σε θέματα διαχωρισμού) στο πλαίσιο της επιχείρησης «Ποσειδών». 11 Το ποσό αυτό καλύπτει την επιστροφή των εξόδων των εμπειρογνωμόνων του Frontex σε θέματα επιστροφής, των εξόδων μεταφοράς (συμπεριλαμβανομένων των σκαφών που διατίθενται μέσω του Frontex) και των αστυνομικών συνοδείας για τις επιστροφές (συμπεριλαμβανομένων των αστυνομικών που έχουν αποσπαστεί από άλλα κράτη μέλη βάσει διμερούς συμφωνίας αστυνομικής συνεργασίας). 7

8 Παροχή ιδιαίτερης προσοχής σε παιδιά και ευπαθείς ομάδες στα κέντρα πρώτης υποδοχής, καθώς και συνέχιση από την Τουρκία του εντοπισμού ευπαθών ομάδων και της παροχής φροντίδας σε αυτές. Συνέχιση των προετοιμασιών για την πλήρη έναρξη ισχύος της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ- Τουρκίας την 1η Ιουνίου Πρόγραμμα «ένας προς έναν» Επανεγκατάσταση από την Τουρκία στην ΕΕ Τρέχουσα κατάσταση Ένας μηχανισμός, που υποστηρίζεται από την Επιτροπή, τους οργανισμούς της ΕΕ και άλλα κράτη μέλη, καθώς και από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, δημιουργήθηκε για να εξασφαλιστεί η άμεση εφαρμογή του προγράμματος. Οι πρώτες επανεγκαταστάσεις από την Τουρκία βάσει της δήλωσης πραγματοποιήθηκαν στις 4-5 Απριλίου, με την επανεγκατάσταση 74 Σύρων αιτούντων άσυλο στη Γερμανία, τη Φινλανδία και τις Κάτω Χώρες. Συνολικά 103 Σύροι υπήκοοι έχουν πλέον επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στη Γερμανία, τη Φινλανδία, τις Κάτω Χώρες και τη Σουηδία Νομικά μέτρα Η επανεγκατάσταση στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1 θα πραγματοποιηθεί, σε πρώτη φάση, με την τήρηση των δεσμεύσεων που ανέλαβαν τα κράτη μέλη τον Ιούλιο του Σύμφωνα με τη δήλωση της Επιτροπής την περασμένη εβδομάδα, εξακολουθούν να υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις από τις που είχαν αρχικά συμφωνηθεί, αν και μέρος αυτών θα διατεθεί για τις επανεγκαταστάσεις από την Ιορδανία και τον Λίβανο. Τυχόν περαιτέρω ανάγκες επανεγκατάστασης θα καλυφθούν μέσω παρόμοιου εθελοντικού διακανονισμού μέχρι το ανώτατο όριο των πρόσθετων ατόμων. Η Επιτροπή πρότεινε 12, στις 21 Μαρτίου, οι θέσεις που προβλέπονταν αρχικά για τη μετεγκατάσταση να διατεθούν για τη νόμιμη υποδοχή Σύρων από την Τουρκία στην ΕΕ μέσω της επανεγκατάστασης, της εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους ή άλλων νόμιμων οδών, όπως θεωρήσεις για ανθρωπιστικούς λόγους, υποτροφίες, καθεστώτα οικογενειακής επανένωσης και παρόμοια συστήματα. Η Επιτροπή αναμένει την έκδοση της προτεινόμενης απόφασης από το Συμβούλιο κατεπειγόντως. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα συνολικό μέγιστο αριθμό περίπου επανεγκαταστάσεων Επιχειρησιακά μέτρα Προκειμένου να επισπευσθεί η εφαρμογή του σκέλους του προγράμματος 1:1 που αφορά την επανεγκατάσταση, καταρτίστηκαν τυποποιημένες επιχειρησιακές διαδικασίες σε στενή συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών 14, της EASO, της UNHCR και της Τουρκίας, οι οποίες θα οριστικοποιηθούν σύντομα. Το σύστημα θα προέβλεπε την αρχική υποβολή από την Τουρκία στην UNHCR ενός καταλόγου υποψηφίων για επανεγκατάσταση και τη συμμετοχή της UNHCR στον προσδιορισμό των Σύρων που επιθυμούν να εγκατασταθούν, αξιολογώντας την τρωτότητά τους 15 και προσανατολίζοντάς τους προς συγκεκριμένα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη θα λαμβάνουν την τελική απόφαση όσον αφορά την επιλογή των ατόμων που πρόκειται να επανεγκατασταθούν και θα πραγματοποιούν τους δικούς τους ελέγχους ασφαλείας. 12 Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης (ΕΕ) 2015/1601 του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2015, για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας, COM(2016) 171 final της 21ης Μαρτίου Ήτοι το υπόλοιπο του προγράμματος επανεγκατάστασης του Ιουλίου 2015 και το απόθεμα θέσεων μετεγκατάστασης. 14 Περιλαμβάνονται επίσης η Νορβηγία, η Ισλανδία, η Ελβετία και το Λιχτενστάιν. 15 Κριτήρια τρωτότητας του ΟΗΕ: γυναίκες και κορίτσια που κινδυνεύουν επιζώντες βίας και/ή βασανιστηρίων πρόσφυγες που έχουν ανάγκη από νομική και/ή σωματική προστασία πρόσφυγες με ιατρικές ανάγκες ή αναπηρίες παιδιά και έφηβοι που κινδυνεύουν. 8

9 Για την αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος 1:1 στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας απαιτείται όχι μόνον καλός συντονισμός αλλά και κοινή δέσμευση. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να συμβάλουν στην επανεγκατάσταση με ταχύ, βιώσιμο και προβλέψιμο τρόπο. Απαιτείται στενή παρακολούθηση για να εξασφαλιστεί ότι ο αριθμός και ο ρυθμός των επανεγκαταστάσεων Σύρων από την Τουρκία στην ΕΕ αντιστοιχούν πράγματι στις επιστροφές Σύρων από την Ελλάδα στην Τουρκία. Τα κράτη μέλη πρέπει να προγραμματίζουν τις δεσμεύσεις τους για επανεγκατάσταση υπό αυτό το πρίσμα, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να εξασφαλιστεί ελάχιστη προβλεψιμότητα, όσον αφορά τόσο τους προτεινόμενους από την UNHCR όσο και τους μεμονωμένους υποψήφιους για επανεγκατάσταση, και να συντομευθούν σημαντικά οι συνήθεις διαδικασίες επανεγκατάστασης (από 12 μήνες σε κανονικές περιπτώσεις σε λίγες μόνον εβδομάδες). Η Επιτροπή θα καταβάλει προσπάθειες για την αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης, εάν και εφόσον προκύψουν, και θα εξασφαλίσει τον κατάλληλο συντονισμό των δραστηριοτήτων. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Συνέχιση της ταχείας, βιώσιμης και προβλέψιμης διαδικασίας επανεγκατάστασης από την Τουρκία στην ΕΕ, με την εξασφάλιση ότι ο αριθμός και ο ρυθμός των επανεγκαταστάσεων αντιστοιχούν στις επιστροφές Σύρων από την Ελλάδα στην Τουρκία. Έκδοση της προτεινόμενης απόφασης σχετικά με τη χρήση για σκοπούς επανεγκατάστασης θέσεων που προβλέπονταν αρχικά για μετεγκατάσταση. Οριστικοποίηση και πλήρης εφαρμογή των τυποποιημένων επιχειρησιακών διαδικασιών του προγράμματος 1:1. Διασφάλιση από την Τουρκία της ολοκλήρωσης των διαδικασιών ασύλου που έχουν δρομολογηθεί, ώστε να χορηγείται το καθεστώς του πρόσφυγα στα άτομα που πληρούν τις προϋποθέσεις. 4. Πρόληψη του ανοίγματος νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών παράτυπης μετανάστευσης Ένας από τους κύριους στόχους της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας είναι να αναχαιτιστούν οι παράτυπες ροές στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου. Η αναχαίτιση των ροών σε μια διαδρομή εγκυμονεί τον κίνδυνο να αυξηθεί η πίεση σε άλλες διαδρομές. Οι παράνομοι διακινητές θα εξακολουθήσουν να επιδιώκουν να εκμεταλλεύονται ευάλωτους μετανάστες και να αναζητούν νέες διαδρομές. Προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι εμφανίζονται νέες διαδρομές ως άμεσο αποτέλεσμα της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και των προσπαθειών για τον έλεγχο των ροών στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου. Η κατάσταση παρακολουθείται εκ του σύνεγγυς. Στις εναλλακτικές διαδρομές που είναι πιθανότερο να αναπτυχθούν περαιτέρω περιλαμβάνονται τα ελληνοαλβανικά χερσαία σύνορα, η θαλάσσια οδός Ελλάδας-Ιταλίας και Αλβανίας, τα χερσαία σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Βουλγαρίας/Ελλάδας, τα ελληνοβουλγαρικά χερσαία σύνορα και η διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου. Η Επιτροπή και ο Frontex παρακολουθούν στενά τις μεταβολές στις ροές μέσω του Εύξεινου Πόντου και της Ουκρανίας, τις ροές κατά μήκος της αρκτικής διαδρομής (σύνορα μεταξύ Φινλανδίας, Νορβηγίας και Ρωσίας), καθώς και στη διαδρομή της Δυτικής Μεσογείου. Μέχρι στιγμής, δεν έχουν παρατηρηθεί σημαντικές αλλαγές στις διαδρομές. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης των συνόρων, ο Frontex προβαίνει στην αναφορά συμβάντων και την κοινοποίηση επιχειρησιακών πληροφοριών και διενεργεί αναλύσεις κινδύνου, για τον ταχύ εντοπισμό τυχόν αλλαγών στις μεταναστευτικές διαδρομές. Στην Αδριατική και τη Μεσόγειο χρησιμοποιούνται διάφορα εργαλεία επιτήρησης, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης μέσω δορυφόρου. Η επιχείρηση «Τρίτων» του Frontex στην κεντρική Μεσόγειο έχει επίσης διευρυνθεί ώστε να καλυφθεί το τμήμα της Αδριατικής μεταξύ Ελλάδας, Ιταλίας και Αλβανίας. Στο πλαίσιο της επιχείρησης «Τρίτων» εκτελείται επίσης εναέρια επιτήρηση μεταξύ Ιταλίας και Αλβανίας. 5. Εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους 9

10 Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους με την Τουρκία, όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής 16, θα ενεργοποιηθεί μόλις τείνουν να σταματήσουν οι παράτυπες διελεύσεις μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ ή τουλάχιστον μειωθούν σε σημαντικό βαθμό και κατά διατηρήσιμο τρόπο, συνεχίζονται οι εργασίες για να υλοποιηθεί το πρόγραμμα, με την οριστικοποίηση των τυποποιημένων επιχειρησιακών διαδικασιών με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα συνδεδεμένα κράτη, καθώς και με την Τουρκία. Οι συνεισφορές των κρατών μελών στο σύστημα αυτό, σε εθελοντική βάση, είναι επίσης υπό συζήτηση στο πλαίσιο του Συμβουλίου. 6. Ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων Ενώ η διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Τουρκίας της 29ης Νοεμβρίου 2015 καθόρισε ήδη ένα φιλόδοξο θεματολόγιο για τις τουρκικές αρχές με στόχο την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων το φθινόπωρο του 2016, η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας πρότεινε την πλήρη εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων σε σχέση με όλα τα συμμετέχοντα κράτη μέλη, με σκοπό την κατάργηση των υποχρεώσεων θεώρησης για τους Τούρκους πολίτες το αργότερο έως το τέλος Ιουνίου 2016 υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται όλα τα κριτήρια. Από την έκδοση της δεύτερης έκθεσης σχετικά με την πρόοδο της Τουρκίας όσον αφορά την εκπλήρωση των προϋποθέσεων του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων 17 (εφεξής «η δεύτερη έκθεση»), έχουν ληφθεί μέτρα σε διάφορους τομείς κατά την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, για παράδειγμα με τη θέσπιση εσωτερικού κανονισμού σχετικά με την εφαρμογή του νόμου για τους αλλοδαπούς και τη διεθνή προστασία, καθώς και εσωτερικού κανονισμού σχετικά με τη διοργανική συνεργασία και τον συντονισμό στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων την επικύρωση της συμφωνίας επανεισδοχής με το Πακιστάν την υπογραφή των τριών πρόσθετων πρωτοκόλλων της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης περί εκδόσεως, καθώς και της συμφωνίας μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπόλ για τον διορισμό ενός αξιωματικού συνδέσμου της Τουρκίας. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο 2 σχετικά με την επιστροφή, η πρακτική εφαρμογή των υποχρεώσεων επανεισδοχής έχει βελτιωθεί σημαντικά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η Επιτροπή θα υποβάλει την τρίτη έκθεση προόδου στις 4 Μαΐου και, εάν η Τουρκία λάβει τα αναγκαία μέτρα για την εκπλήρωση των υπόλοιπων κριτηρίων αξιολόγησης, η έκθεση θα συνοδεύεται από νομοθετική πρόταση για τη μεταφορά της Τουρκίας στον κατάλογο απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης 18. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή ενθαρρύνει την Τουρκία να συνεχίσει τις εντατικές προσπάθειές της για την τήρηση όλων των κριτηρίων αξιολόγησης που περιέχονται στον χάρτη πορείας και, ειδικότερα, καλεί την Τουρκία να εστιάσει την προσοχή και τις προσπάθειές της στα εξής: τη μείωση του αριθμού των συσσωρευμένων αιτήσεων ασύλου, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι αποφάσεις σχετικά με νέες αιτήσεις ασύλου καταχωρίζονται εντός εύλογου χρόνου και λαμβάνονται εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τον νόμο τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για να δοθεί σε όλους τους πρόσφυγες νόμιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, παρόμοιων με τα μέτρα που θεσπίστηκαν τον Ιανουάριο για τους πρόσφυγες από τη Συρία που βρίσκονται υπό καθεστώς προσωρινής προστασίας την αναθεώρηση της τουρκικής πολιτικής θεωρήσεων, ιδίως δε την ενίσχυση και την εισαγωγή των υποχρεώσεων θεώρησης για τους υπηκόους των χωρών που παρουσιάζουν υψηλό μεταναστευτικό κίνδυνο, οι οποίοι επωφελούνται επί του παρόντος από το καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης με την Τουρκία την παροχή άνευ διακρίσεων στους πολίτες όλων των κρατών μελών της ΕΕ της δυνατότητας ελεύθερης εισόδου στην τουρκική επικράτεια χωρίς θεώρηση 16 Σύσταση της Επιτροπής, της , για ένα Εθελοντικό Πρόγραμμα Εισδοχής για Ανθρωπιστικούς Λόγους με την Τουρκία, C(2015) COM(2016) 140 final της 4ης Μαρτίου Κανονισμός 539/2001, παράρτημα ΙΙ. 10

11 τη διασφάλιση ότι το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των δεδομένων είναι σύμφωνο με τα πρότυπα της ΕΕ ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας στον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την εκπλήρωση όλων των υπόλοιπων κριτηρίων σχετικά με την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως αυτά περιγράφονται στη δεύτερη έκθεση τη συνέχιση της βελτίωσης της εφαρμογής της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας έναντι όλων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης της επανεισδοχής Τούρκων υπηκόων και διασφάλιση της πραγματικής επανεισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών με βάση τις υπάρχουσες διμερείς υποχρεώσεις επανεισδοχής τη θέσπιση των όρων για την αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με την επανεισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας από την 1η Ιουνίου Διευκόλυνση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία Εκτός από το ποσό του 1 δισεκατ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, 16 κράτη μέλη της ΕΕ 19 έχουν αποστείλει τα πιστοποιητικά συνεισφοράς τους, για ποσό ύψους 1,61 δισεκατ. EUR από τα 2 δισεκατ. EUR που υποσχέθηκαν για την περίοδο Από τα 250 εκατ. EUR που προβλέπονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη διευκόλυνση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία (εφεξής «η διευκόλυνση») το 2016, οι πρώτες συμβάσεις ύψους 77 εκατ. EUR υπεγράφησαν στις 4 Μαρτίου και οι πρώτες πληρωμές έγιναν στις 18 Μαρτίου 20. Ο προγραμματισμός και η προετοιμασία των έργων στο πλαίσιο της διευκόλυνσης έχουν επιταχυνθεί. Η προσέγγιση που συνίσταται στην επίσπευση της εφαρμογής της διευκόλυνσης 21 περιλαμβάνει διάφορα σκέλη χρηματοδότησης, που καθορίζονται κατωτέρω 22. Η κοινή αξιολόγηση των αναγκών ΕΕ-Τουρκίας αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του Απριλίου και να υποβληθεί στη διευθύνουσα επιτροπή στις 12 Μαΐου. Η στενή συνεργασία με τα τουρκικά υπουργεία θα εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή ανάληψη ιδίας ευθύνης από τις τουρκικές αρχές, γεγονός κρίσιμης σημασίας για την επιτυχή υλοποίηση. Ανθρωπιστική βοήθεια Τα τρία πρώτα σκέλη αφορούν την ανθρωπιστική βοήθεια και αποσκοπούν στα εξής: 1) να εξασφαλιστεί βραχυπρόθεσμα η συνέχιση και η κλιμάκωση της υφιστάμενης ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ στην Τουρκία μέσω της κινητοποίησης 165 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό της Επιτροπής: για την πρώτη δόση ύψους 90 εκατ. EUR συνήφθηκαν συμβάσεις στα μέσα Απριλίου με 16 εταίρους. Για τη δεύτερη δόση, ύψους 75 εκατ. EUR, οι συμβάσεις θα συναφθούν έως τα τέλη Ιουλίου. Οι πράξεις αυτές θα καλύπτουν βασικές ανάγκες και θα περιλαμβάνουν δράσεις που αφορούν ειδικά την προστασία των ευπαθών ομάδων, όπως η προστασία των παιδιών, η υγεία των γυναικών και η εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης 19 Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο. 20 Δρομολογήθηκαν δύο σημαντικά έργα, το ένα για την επισιτιστική βοήθεια (ύψους 40 εκατ. EUR, με εταίρο υλοποίησης το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα) και το άλλο για την εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων (37 εκατ. EUR με εταίρο υλοποίησης την UNICEF). Το πρώτο συμβάλλει στη διατροφή προσφύγων κατά τους επόμενους έξι μήνες το δεύτερο φέρνει επιπλέον παιδιά πρόσφυγες στο σχολείο. 21 Η επιλογή των εταίρων υλοποίησης πρέπει να τηρεί τους κανόνες και τις διαδικασίες που ισχύουν για τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το χρησιμοποιούμενο μέσο, και να αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας. 22 Στο παράρτημα 1 παρέχονται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις εργασίες που υλοποιούνται ώστε να επιταχυνθεί η εφαρμογή της διευκόλυνσης από την 18η Μαρτίου. 11

12 2) να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα τακτικής μεταβίβασης πόρων μέσω μιας ηλεκτρονικής κάρτας για την κάλυψη βασικών αναγκών των πλέον ευάλωτων προσφύγων με μηνιαίες μεταβιβάσεις σε επίπεδο νοικοκυριού. Οι εν λόγω μηνιαίες μεταβιβάσεις θα επιτρέψουν στους πρόσφυγες να καλύπτουν τις πλέον πιεστικές ανάγκες τους από πλευράς τροφής και στέγης, ενώ θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν στο να καταστεί δυνατή η πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγεία. Γνωστό ως κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας έκτακτης ανάγκης, το εν λόγω σύστημα αποτελεί το κύριο μέσο για την ανθρωπιστική βοήθεια στο πλαίσιο της διευκόλυνσης και θα εξασφαλίσει την παροχή βοήθειας με προβλέψιμο, αξιοπρεπή, οικονομικά αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο, δημιουργώντας κίνητρα για τη σταθεροποίηση των πλέον ευάλωτων προσφύγων 3) να στηριχθούν οι δραστηριότητες προστασίας και η ειδική συμπληρωματική βοήθεια σε είδος (παράδοση ειδών εκτός των τροφίμων και άμεση στήριξη όπως σκηνές, στρώματα κ.λπ.) για τους πιο ευάλωτους πρόσφυγες, εντός και εκτός του καταυλισμού. Αυτό θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει άτυπη εκπαίδευση και συμπληρωματικά έργα στον τομέα της υγείας (βλ. κατωτέρω). Θα πρέπει επίσης να προβλεφθούν αποθεματικά κονδύλια για την ταχεία ανταπόκριση σε επείγουσες και απρόβλεπτες ανάγκες ανθρωπιστικής βοήθειας. Το δεύτερο και τρίτο σκέλος της ανθρωπιστικής απόκρισης θα αναπτυχθεί μέχρι τον Ιούλιο και Οκτώβριο του 2016 αντίστοιχα, για εκτιμώμενο συνολικό ποσό ύψους 435 εκατ. ΕUR. Οι δράσεις για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στο πλαίσιο της διευκόλυνσης θα υλοποιηθούν σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ περί ανθρωπιστικής βοήθειας και σύμφωνα με τις αρχές που διατυπώνονται στην ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανθρωπιστική βοήθεια. Εκπαίδευση, υγεία, υποδομές και κοινωνικοοικονομική υποστήριξη Αρκετά σκέλη θα επικεντρωθούν σε αυτούς τους τομείς: 1) μέχρι το τέλος Απριλίου, θα συναφθούν έξι συμπληρωματικά έργα αξίας 76 εκατ. EUR τα οποία έχουν ήδη προσδιοριστεί μέσω του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για τη Συρία. Δύο επιπλέον έργα ύψους 88 εκατ. EUR βρίσκονται στη διαδικασία πιθανής σύναψης έως τα τέλη Ιουλίου. Τα έργα αυτά θα ενισχύσουν τις βιοποριστικές ανάγκες των Σύρων προσφύγων και του πληθυσμού της χώρας υποδοχής, και εστιάζονται στην τριτοβάθμια και την άτυπη εκπαίδευση, καθώς και στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, την ψυχοκοινωνική υποστήριξη και την υγεία. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να εφαρμόζει μέρος της χρηματοδότησης ο συντονισμός της οποίας γίνεται στο πλαίσιο της διευκόλυνσης μέσω του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για τη Συρία, μεταξύ άλλων σε τομείς όπως η πρόσβαση στην αγορά εργασίας, κοινοτικές δράσεις, πρωτοβουλίες μικρότερων επιχορηγήσεων και άλλα μέτρα ένταξης και προτρεπτικά μέτρα. 2) Στο πλαίσιο της διευκόλυνσης, ένα ειδικό μέτρο εκατ. EUR εγκρίθηκε για την κάλυψη εξόδων για τροφή, υγειονομική περίθαλψη και στέγαση των μεταναστών που επιστρέφουν στην Τουρκία 24. Για λόγους αποτελεσματικότητας, αποδοτικότητας, βιωσιμότητας και κυριότητας, το εν λόγω μέτρο πρέπει να υλοποιηθεί μέσω απευθείας συμφωνίας με το 23 Ειδικά μέτρα θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας, και αναμένεται να υλοποιηθούν με άμεση επιχορήγηση προς τις αρμόδιες τουρκικές αρχές. Αυτό θα διασφαλίσει την αποτελεσματική και αποδοτική υλοποίηση στο πλαίσιο των υφιστάμενων μηχανισμών, την αποφυγή γενικών εξόδων και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας. Οι επιλέξιμες δαπάνες θα βασίζονται σε δαπάνες που έχουν όντως πραγματοποιηθεί και μπορούν να επαληθευτούν, ενώ θα επιστρέφονται στις τουρκικές αρχές οι δαπάνες στις οποίες θα υποβάλλονται για προσυμφωνηθέντα καθήκοντα που επιτελούν. Η χρήση μιας τέτοιας απευθείας συμφωνίας δεν ισοδυναμεί με την ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στους Τούρκους εταίρους ούτε με πολιτικές επιλογές ή με διακριτική ευχέρεια σχετικά με τον τρόπο κατανομής των εν λόγω κονδυλίων. Αμφότερες οι συμφωνίες θα περιλαμβάνουν μια ρήτρα που θα προβλέπει την ανακατανομή σε εναλλακτικές ρυθμίσεις εφαρμογής στο πλαίσιο της διευκόλυνσης. 24 Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, της , για τη θέσπιση ειδικού μέτρου για τους μετανάστες που επιστρέφουν στην Τουρκία, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από τον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. C(2016) 2435 final. 12

13 τουρκικό Υπουργείο Εσωτερικών. Έχει επίσης τεθεί σε εφαρμογή από την 4η Απριλίου, ημερομηνία έναρξης της πλήρους εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. 3) Επίσης, η Επιτροπή θα καταρτίσει ένα ειδικό μέτρο για την εκπαίδευση και την υγεία των προσφύγων στο πλαίσιο της διευκόλυνσης. 4) Η Επιτροπή θα συνεργαστεί επίσης με τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς για την εξασφάλιση της συμμετοχής τους όσον αφορά την παροχή βοήθειας στους τομείς των υποδομών και της κοινωνικοοικονομικής υποστήριξης. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Χορήγηση πιστοποιητικών συνεισφοράς από τα υπόλοιπα 12 κράτη μέλη 25 την άνοιξη. Εξασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί με σκοπό την παροχή τροφίμων και εκπαίδευσης, καθώς και του ειδικού μέτρου στήριξης των μεταναστών που επιστρέφουν. Σύναψη έξι επιπλέον έργων μέχρι το τέλος του Απριλίου Με βάση την κοινή εκτίμηση των αναγκών ΕΕ-Τουρκίας, περαιτέρω επιτάχυνση του άμεσου προγραμματισμού και της προετοιμασίας των έργων έως το τέλος του Ιουλίου Ανάπτυξη περαιτέρω ανθρωπιστικών δράσεων κατά την περίοδο Ιουλίου-Οκτωβρίου Ειδικά μέτρα και δράση στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για τη Συρία για να καλυφθούν οι τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας και άλλοι στοχοθετημένοι τομείς. 8. Αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Κατά τη διάρκεια του Μαΐου 2015, η Επιτροπή και η τουρκική κυβέρνηση συμφώνησαν να κινήσουν διαδικασίες με σκοπό τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία εκτίμησης του αντικτύπου 26 τον Αύγουστο του 2015, με σκοπό την έκδοση οδηγιών διαπραγμάτευσης κατά τη διάρκεια του Δρομολογήθηκε δημόσια διαβούλευση 27 στις 16 Μαρτίου η οποία θα ολοκληρωθεί στις 9 Ιουνίου Διαδικασία προσχώρησης Σημειώνεται πρόοδος όσον αφορά τις εργασίες σχετικά με το κεφάλαιο 33 (οικονομικές και δημοσιονομικές διατάξεις) εφόσον η Επιτροπή θεωρεί ότι τα συμπεράσματα της έκθεσης αναλυτικής εξέτασης του 2008 εξακολουθούν να ισχύουν κατά κανόνα και, ως εκ τούτου, εμμένει στη σύστασή της για έναρξη του κεφαλαίου. Το Συμβούλιο κάλεσε την Τουρκία να υποβάλει τη διαπραγματευτική της θέση. Η Επιτροπή θα υποβάλει σχέδιο κοινής θέσης στο Συμβούλιο έως το τέλος Απριλίου Οι προετοιμασίες συνεχίζονται με επιταχυνόμενο ρυθμό, προκειμένου να σημειωθεί πρόοδος για το άνοιγμα πέντε άλλων κεφαλαίων, με την επιφύλαξη των θέσεων των κρατών μελών σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες. Η Επιτροπή επιβεβαιώνει την πρόθεσή της να ολοκληρώσει όλα τα σχετικά προπαρασκευαστικά έγγραφα την άνοιξη με σκοπό την υποβολή τους στο Συμβούλιο ως εξής: Οι προπαρασκευαστικές εργασίες βρίσκονται στο στάδιο ολοκλήρωσης στον τομέα της ενέργειας (κεφάλαιο 15). Μια επικαιροποιημένη έκθεση αναλυτικής εξέτασης θα υποβληθεί από την Επιτροπή έως το τέλος του Απριλίου Στους βασικούς τομείς της δικαστικής εξουσίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς και της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας (κεφάλαια 23 και 24), διεξάγονται τεχνικές διαβουλεύσεις με βάση τη συνεδρίαση της υποεπιτροπής στο τέλος του Απριλίου. Τα 25 Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Ελλάδα, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία και Ισπανία

14 κεφάλαια αυτά καλύπτουν μια σειρά σημαντικών ζητημάτων, περιλαμβανομένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως η ελευθερία της έκφρασης, ο δικαστικός τομέας, η πολιτική κατά της διαφθοράς, η μετανάστευση και το άσυλο, οι κανόνες για τις θεωρήσεις, η διαχείριση των συνόρων, η αστυνομική συνεργασία και η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Η ΕΕ αναμένει από την Τουρκία να σεβαστεί τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα όσον αφορά τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τον σεβασμό των θεμελιωδών ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης. Η Επιτροπή θα εκδώσει τις επικαιροποιημένες εκθέσεις αναλυτικής εξέτασης τον Μάιο του Στον τομέα της εκπαίδευσης και του πολιτισμού (κεφάλαιο 26), η Τουρκία υπέβαλε την επικαιροποιημένη διαπραγματευτική της θέση στις 24 Μαρτίου και, στη βάση αυτή, η Επιτροπή θα ολοκληρώσει το επικαιροποιημένο σχέδιο κοινής θέσης έως το τέλος του Απριλίου Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) επικαιροποιεί την αναλυτική έκθεση σχετικά με την εξωτερική πολιτική, την πολιτική ασφάλειας και άμυνας (κεφάλαιο 31) που θα εκδοθεί έως το τέλος του Απριλίου Ανθρωπιστικές συνθήκες εντός της Συρίας Η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κατάστασης στο εσωτερικό της Συρίας και η πρόληψη του εκτοπισμού περισσότερων ανθρώπων εξακολουθούν να αποτελούν κοινό στόχο τόσο για την ΕΕ όσο και για την Τουρκία, γεγονός που απαιτεί τη στενή συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας για την κινητοποίηση βοήθειας και την εξασφάλιση της πρόσβασης της ανθρωπιστικής βοήθειας στα άτομα που την χρειάζονται εντός της Συρίας. Από την ανακοίνωση της Επιτροπής της 16ης Μαρτίου , η ΕΕ και η Τουρκία έχουν αμφότερες συνεχίσει να αναπτύσσουν σημαντικούς πόρους για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Η ΕΕ είναι ο κύριος χορηγός βοήθειας με ποσό συνολικού ύψους 5,7 δισεκατ. EUR που χορήγησαν από την αρχή της κρίσης η ΕΕ και τα κράτη μέλη. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει 3,8 δισεκατ. EUR για την ανθρωπιστική βοήθεια, εκ των οποίων το 1,3 δισεκατ. EUR προέρχεται μόνο από τον προϋπολογισμό της ΕΕ το 45 % του εν λόγω ποσού προορίζεται για δραστηριότητες διάσωσης ζωών στο εσωτερικό της ίδιας της Συρίας, με προτεραιότητα σε πολιορκημένες και δυσπρόσιτες περιοχές, με τη συμμετοχή περισσότερων από 20 ανθρωπιστικών οργανώσεων. Η πρόσβαση της βοήθειας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης εξακολουθεί να αποτελεί τη σημαντικότερη ανθρωπιστική πρόκληση στο εσωτερικό της Συρίας, ενώ η ΕΕ και η Τουρκία εξακολουθούν να εργάζονται ενεργά στο πλαίσιο της ειδικής ανθρωπιστικής διεθνούς ομάδας στήριξης της Συρίας για να προωθήσουν την πλήρη και ανεμπόδιστη πρόσβαση σε ολόκληρη τη Συρία και την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως τα γραφειοκρατικά εμπόδια στη Συρία. Η ειδική ομάδα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διευκόλυνση της παράδοσης της ανθρωπιστικής βοήθειας σε σχεδόν άτομα από τις αρχές του τρέχοντος έτους. Η Τουρκία διαδραματίζει καίριο ρόλο όσον αφορά τη διευκόλυνση των θεωρήσεων και την καταγραφή για τις τοπικές και διεθνείς ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο, καθώς και για την εξασφάλιση ότι είναι δυνατή η παράδοση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε όλες τις δυνητικά προσβάσιμες διασυνοριακές περιοχές στη Συρία από την Τουρκία. Προκειμένου η εργασία αυτή να καταστεί αποτελεσματική, είναι θεμελιώδους σημασίας η παροχή διασυνοριακής βοήθειας από γειτονικές χώρες, όπως η Τουρκία. Το 2015, το 27 % της ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ στη Συρία χορηγήθηκε από την Τουρκία. Αυτό εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα, όπως και η ζωτικής σημασίας βοήθεια που χορηγείται στα περίπου άτομα τα οποία έχουν εγκλωβιστεί στη βόρεια Συρία κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία. Η ΕΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη βοήθεια που παρέχει η Τουρκία στους τομείς αυτούς. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει να παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε άτομα σε ολόκληρη τη Συρία, όπου και αν βρίσκονται, με βάση τις ανάγκες. Το 2016, η ΕΕ χορήγησε ένα πρώτο ποσό ύψους 140 εκατ. 28 COM(2016) 166 final της 4ης Μαρτίου