ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΟΜΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Transcript

1

2

3 ΑΙΓΥΠΤΟΣ 2012 ΟΜΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

4 Ομάδα Έρευνας Μέσης Ανατολής Τετράδια Μέσης Ανατολής Θεσσαλονίκη, Όλα τα δικαιώματα μετάφρασης, αναπαραγωγής και προσαρμογής κατοχυρωμένα για όλες τις χώρες του κόσμου. Ομάδα Σύνταξης Φοιτήτριες και φοιτητές του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών (ΒΣΑΣ) και του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών. Αντωνιάδη Κατερίνα, Βέλιου Γεωργία-Χριστίνα, Βηθλεέμ Κορίνα, Γεωργίου Χαράλαμπος, Γκόγκα Βικτώρια, Δημοπούλου Αναστασία, Εριστάβη Κετεβάν, Καποδίστρια Χριστιάνα-Βερόνικα, Κουκουγιαννίδου Γεωργιάννα, Κούλας Εμμανουήλ, Κυνηγοπούλου Ηλιάνα, Μουσικίδου Άρτεμις, Μπάτζιου Μαρία, Μποζίνη Ουρανία, Ντιντένκο Αναστασία, Ξενάκης Σπύρος, Οικονομίδης Ευάγγελος, Παγωνίδης Σταύρος, Παουλεάνου Κυριακή, Παρασκάκη Αικατερίνη, Πετροπούλου Γεωργία, Ρόκο Εμμανουέλα, Σακέλλης Σεραφείμ, Σαμαρτζίδου Ευπραξία-Ραφαέλα, Σαπατόρης Χρήστος, Σιδηρόγλου Φαίη, Σταθεροπούλου, Ευαγγελία, Στεργιοπούλου Βασιλική, Τσιάνη Αναστασία, Τσιάρα-Στερνάρα Ολυμπία, Φαλαγγάρης Γιώργος. Φιλολογική Επιμέλεια Γεράνη Στυλιανή, Γκούντρα Πελαγία, Μποζίνη Ουρανία, Ραπτόπουλος Νικόλαος. Τεχνική/Γραμματειακή Υποστήριξη Κατσιούλας Δημήτρης Ακαδημαϊκή Διεύθυνση Δρ. Ραπτόπουλος Νικόλαος, Λέκτορας Copyright Ομάδα Έρευνας Μέσης Ανατολής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Εγνατία 156, Τ.Κ , Θεσσαλονίκη merg.uom@gmail.com

5 ΑΙΓΥΠΤΟΣ 2012 Α Ι Γ Υ Π Τ Ο Σ ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ 2012 ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ 2012 Το πρώτο βήμα προς τον εκδημοκρατισμό; του Σεραφείμ Σακέλλη Δεκαέξι μήνες μετά την ανατροπή του Hosni Mubarak και αφού μεσολάβησαν ένα ιδιότυπο στρατιωτικό καθεστώς, αρκετές αιματηρές διαδηλώσεις που ζητούσαν την άμεση απομάκρυνσή του από την εξουσία, οι Αιγύπτιοι προσήλθαν στις κάλπες για την εκλογή Προέδρου στην πρώτη αναμέτρηση της μετά-μουμπάρακ εποχής. Η εν λόγω αναμέτρηση υπήρξε καθοριστική για το μέλλον της πολυπληθέστερης Αραβικής Δημοκρατίας. Έκρινε αν η εξουσία θα παρέμενε στα χέρια της κοσμικής ελίτ, η οποία συνδεόταν με το παλιό καθεστώς, ή αν θα περιερχόταν στους εκπροσώπους του πολιτικού ισλάμ, προς τις μεγάλες ισλαμικές δυνάμεις, με όλες τις συνέπειες που μια τέτοια αλλαγή θα μπορούσε να έχει για τις σχέσεις και τις ειρηνευτικές προσπάθειες των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Η εκλογική αναμέτρηση διεξήχθη σε δύο γύρους, με τον πρώτο να πραγματοποιείται στις 23 και 24 Μαΐου και τον δεύτερο στις 16 και 17 Ιουνίου του Σύμφωνα με τους κανόνες υποβολής υποψηφιοτήτων που είχαν δημοσιευτεί στις 30 Ιανουαρίου 2012, οι υποψήφιοι όφειλαν να έχουν γεννηθεί στην Αίγυπτο από αιγύπτιους γονείς, να είναι πολίτες της Αιγύπτου, να μην κατέχουν άλλη υπηκοότητα και να μην έχουν παντρευτεί αλλοδαπή/ό. Επιπλέον, για να μπορέσουν οι υποψήφιοι να θέσουν υποψηφιότητα στις εκλογές, απαραίτητη ήταν η υποστήριξη από 30 βουλευτές ή ψηφοφόρους. Σύμφωνα με την «Ανώτατη Προεδρική Εκλογική Επιτροπή», η επίσημη διαδικασία εγγραφής ξεκίνησε στις 10 Μαρτίου και έληξε στις 8 Απριλίου. Ο αρχικός αριθμός υποψηφίων που πληρούσαν τις νόμιμες προϋποθέσεις για τις προεδρικές εκλογές ανήλθε στους 23. Ο ρόλος της εν λόγω επιτροπής υπήρξε καθοριστικός στην εκλογική διαδικασία, καθώς στις 14 Απριλίου η επιτροπή ανακοίνωσε τον αποκλεισμό δέκα υποψηφίων 1. Οι λόγοι του αποκλεισμού τους δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα. Οι αποκλεισθέντες υποψήφιοι έλαβαν 48 ώρες προθεσμία, για να προσφύγουν κατά της απόφασης στις δικαστικές αρχές. Σημαντικά ονόματα μεταξύ των αποκλεισθέντων, όπως ο ανεξάρτητος Omar Suleiman, πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών επί Hosni Mubarak, ο υποψήφιος των Αδελφών Μουσουλμάνων Khairat El-Shater και ο σαλαφιστής ιεροκήρυκας Salah Abu Ismail, κατέθεσαν εφέσεις οι οποίες όμως απορρίφθηκαν από την επιτροπή. 1 Αυτοί ήταν οι εξής: Omar Suleiman, Khairat El-Shater, Hazem Salah Abu Ismail, Ayman Nour, Ahmad Awad Al - Saidi, Mortada Mansour, Ibrahim El -Gharib, Mamdouh Qutb, Houssam Khayrat and Ashraf Barouma. 1

6 2012 ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ Αποτελέσματα Α' Γύρου Abdel Moneim Amr Moussa Λοιποί Aboul Fotouh 11% 2% 17% Mohamed Morsi 25% Mohamed Morsi Ahmed Shafiq Hamdeen Sabahi Hamdeen Sabahi 21% Ahmed Shafiq 24% Abdel Moneim Aboul Fotouh Amr Moussa Λοιποί Το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο της Αιγύπτου, σημαντικός παράγοντας σταθερότητας κατά την πρώτη αυτή μεταβατική περίοδο της χώρας προς τον εκδημοκρατισμό, επιδιώκοντας να αποφύγει τη ρήξη με το ελεγχόμενο από τους ισλαμιστές Κοινοβούλιο, 2 ενέκρινε τον αμφιλεγόμενο νόμο στις 23 Απριλίου. Βάσει του εν λόγω νόμου, απαγορεύτηκε σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της περιόδου Mubarak να θέσουν υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές. Ο νόμος ουσιαστικά κατάργησε τα πολιτικά δικαιώματα σε οποιονδήποτε είχε υπηρετήσει ως Πρόεδρος, αντιπρόεδρος, πρωθυπουργός ή κατείχε κάποιο άλλο ανώτατο κυβερνητικό πόστο, κατά τη δεκαετία πριν από την αποκαθήλωση του Hosni Mubarak από την εξουσία, στις 11 Φεβρουαρίου του Ο νέος νόμος προέβλεπε επίσης ότι ο Ahmed Shafiq, ο οποίος είχε διατελέσει πρωθυπουργός τις τελευταίες μέρες του Mubarak στην προεδρία και ο Omar Suleiman, αντιπρόεδρος της ίδιας περιόδου, δεν είχαν δικαίωμα να διεκδικήσουν το ανώτατο αξίωμα της χώρας. Σε αντίθεση, ο Amr Moussa, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου την περίοδο , δεν αποκλείστηκε από την εκλογική αναμέτρηση. Δύο μέρες 2 Η Μουσουλμανική Αδελφότητα κέρδισε το μεγαλύτερο αριθμό εδρών στις βουλευτικές εκλογές που έληξαν τον Ιανουάριο του 2012, με 235 έδρες (47.2%). αργότερα, στις 25 Απριλίου, η Ανώτατη Προεδρική Εκλογική Επιτροπή δέχθηκε την προσφυγή που άσκησε ο Shafiq κατά την προηγούμενη απόφασή της, η οποία προέβλεπε τον αποκλεισμό του. Συνεπώς, συνολικά 13 υποψήφιοι αποτέλεσαν την τελική λίστα των προεδρικών υποψηφίων. Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών ανέδειξε νικητή τον Mohamed Morsi, 3 υποψήφιο των Αδελφών Μουσουλμάνων, με 24.78%, ενώ τη δεύτερη θέση κατέλαβε ο ανεξάρτητος Ahmed Shafiq με 23.66%. Τους δύο πρωτοπόρους, οι οποίοι προχώρησαν στο δεύτερο γύρο, ακολούθησαν οι: Hamdeen Sabahy (20.72%), Abdel Moneim Aboul Fotouh (17.47%) και Amr Moussa (11.13%). 4 Το οριακό προβάδισμα του Morsi προμήνυε ότι ο δεύτερος γύρος δεν θα ήταν περίπατος για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, οι οποίοι είχαν αποσπάσει το 47,2% στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, για να δουν το ποσοστό τους να υποχωρεί πάνω από 20 μονάδες μέσα σε τέσσερις μήνες. Ωστόσο, ο 60χρονος μηχανικός είχε βάσιμες ελπίδες ότι θα 3 Ο Mohamed Morsi διαδέχθηκε τον Khairat El-Shater, ο οποίος αποκλείστηκε από την εκλογική αναμέτρηση. 4 Τα ποσοστά των υπόλοιπων υποψηφίων έχουν ως εξής: Mohammad Salim Al-Awa (1.01%), Khaled Ali (0.58%), Abu Al-Izz Al-Hariri (0.17%), Hisham Bastawisy (0.13%), Mahmoud Houssam (0.10%), Mohammad Fawzi Issa (0.10%), Houssam Khairallah (0.09%) και Abdulla Alashaal (0.05%). 2

7 ΑΙΓΥΠΤΟΣ 2012 διατηρήσει το προβάδισμα έναντι των αντιπάλων του, καθώς διαφαινόταν ότι θα αποσπάσει σημαντικό μέρος της εκλογικής βάσης τόσο του ανεξάρτητου Aboul Fotouh 5 όσο και του αριστερού Sabahy -με την προϋπόθεση ότι η πορεία προς τον δεύτερο γύρο δεν θα σημαδευόταν από επεμβάσεις και εκτροπές, κάτι διόλου αυτονόητο. Κατά την προεκλογική περίοδο, ο Morsi ήταν ο μόνος εκ των υποψηφίων που τάχθηκε εμφατικά υπέρ της αναθεώρησης της συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ του 1979, μολονότι η επίσημη θέση των Αδελφών Μουσουλμάνων είναι κατά της μονομερούς καταγγελίας της συνθήκης. Στην οικονομική του πολιτική, υιοθετεί μάλλον φιλελεύθερες θέσεις, δίνοντας έμφαση στον ιδιωτικό τομέα και στη μάχη κατά του πληθωρισμού. Αξίζει στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι ο νέος Πρόεδρος της Αιγύπτου είναι γνωστός στην Ουάσιγκτον και πιθανότατα διατηρεί τους διαύλους επικοινωνίας με αυτήν, καθώς κατά το παρελθόν διατέλεσε Καθηγητής Πανεπιστημίου στην Καλιφόρνια, ενώ τα παιδιά του είναι αμερικανοί πολίτες. Όσον αφορά τον μεγάλο χαμένο των εκλογών, ο πρώην αρχηγός της πολεμικής αεροπορίας, Ahmed Safiq, φαίνεται ότι είχε εξασφαλίσει την άρρητη, αλλά πολύτιμη υποστήριξη του στρατού, που εξακολουθούσε να διοικεί τη χώρα και αναμενόταν να παραδώσει την εξουσία στους πολιτικούς την 1η Ιουλίου του Παρότι η δημόσια εικόνα του είχε κηλιδωθεί από την πρωθυπουργία του επί Mubarak, ο βετεράνος στρατιωτικός κατόρθωσε να συσπειρώσει σημαντικό αλλά όχι επαρκές για την εκλογή του μέρος των πολιτών, οι οποίοι είχαν ως υπ 'αριθμόν ένα προτεραιότητα την αποκατάσταση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Η βία και η ανομία είχαν εκτοξευθεί στη μετεπαναστατική Αίγυπτο, με την αστυνομία να έχει αποδιαρθρωθεί, ύστερα από την αιματοχυσία που προηγήθηκε. Στις 14 Ιουνίου, λίγες ημέρες πριν από την τελική εκλογική αναμέτρηση (β γύρος), ο 5 Τα κόμματα: Al-Nour, Al-Wasat και το Τρέχων Αιγυπτιακό Κόμμα (Egyptian Current Party) υποστήριξαν τον Abdel Moneim Aboul Fotouh στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. στρατός και οι σύμμαχοί του (Δικαστική Εξουσία) έλαβαν μέτρα τα οποία τροφοδότησαν έντονες αντιδράσεις, με ορισμένους να κάνουν λόγο ακόμη και για «πραξικόπημα». 6 Το Ανώτατο Δικαστήριο είχε διατάξει τη διάλυση της «Κάτω Βουλής» (Συνέλευση του Λαού), κρίνοντας ότι το ένα τρίτο των εδρών -πολλές εκ των οποίων ανήκουν στη Μουσουλμανική Αδελφότητα - προέκυψε από διαδικασίες, οι οποίες παραβίαζαν την αρχή της ισότητας. Το δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι ο τρόπος διεξαγωγής των βουλευτικών εκλογών του 2011, αντιβαίνει στο Σύνταγμα και συνεπώς η όλη σύνθεση της βουλής κρίθηκε παράνομη. Παράλληλα, ο στρατός ανέλαβε τον έλεγχο της συνταγματικότητας της νομοθεσίας, τον έλεγχο του προϋπολογισμού, πέτυχε εξαίρεση από κάθε είδους έλεγχο και το δικαίωμα να ασκήσει βέτο σε περίπτωση κήρυξης πολέμου. Οι στρατηγοί πέτυχαν επίσης να ανακτήσουν τον έλεγχο της διαδικασίας συγγραφής ενός νέου συντάγματος. Όταν οι κάλπες έκλεισαν στις 17 Ιουνίου, οι ανεξάρτητοι παρατηρητές 7 δήλωσαν ότι ο Morsi είχε κερδίσει οριακά. Στις 24 Ιουνίου η Εκλογική Επιτροπή της χώρας επιβεβαίωσε ότι ο Morsi ήταν ο επίσημος νικητής, δίνοντας στην ισλαμική παράταξη μια συμβολική νίκη και ένα σημαντικό μέσο στον αγώνα της για την κατάληψη της εξουσίας έναντι του κυβερνώντος στρατιωτικού συμβουλίου. Σύμφωνα με την εν λόγω Επιτροπή, ο Morsi κέρδισε το 51,7% των ψήφων, ενώ ο Shafiq το 48,3%. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Αιγύπτιοι έζησαν μια σειρά από πολιτικές αλλαγές εντός μιας περιόδου μόλις δεκαοκτώ μηνών που ανέτρεψαν την ισορροπία δυνάμεων στην πολιτική σκηνή της χώρας. Η επικράτηση του Mohamed Morsi στις προεδρικές εκλογές, οι οποίες διεξήχθησαν στη μέση του Ραμαζανιού, του ιερού μήνα των μουσουλμάνων, και η 6 David Hearst -Abdel-Rahman Hussein, Egypt's supreme court dissolves parliament and outrages Islamists, theguardian, 14/06/2012 Jon Leyne, Egypt supreme court calls for parliament to be dissolved, BBC, 14/06/ Η Ανώτατη Προεδρική Εκλογική Επιτροπή ενέκρινε 53 άδειες μη κυβερνητικών οργανισμών για να επιτελέσουν το ρόλο των παρατηρητών στις εκλογές. 3

8 2012 ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ενδυνάμωση της ισχύος του Ανωτάτου Συμβουλίου των Ενόπλων Δυνάμεων (SCAF) με δραματικό τρόπο, οδήγησαν την Αίγυπτο σε μια μεταβατική περίοδο. Ο χρόνος θα αποφανθεί αν η μετάβαση αυτή θα οδηγήσει σε μια παρατεταμένη πολιτική αστάθεια, η οποία θα αναζωπυρώσει τον αυταρχισμό, ή προς ένα είδος αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. 4

9

10 Ομάδα Έρευνας Μέσης Ανατολής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Εγνατία 156, Τ.Κ , Θεσσαλονίκη merg.uom@gmail.com