ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ: Ά ΦΑΣΗ

Transcript

1 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ: Ά ΦΑΣΗ ΟΕ ΤΕΕ/ ΤΑΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Κλιματική Αλλαγή Περιβάλλον Τοπίο - Πολιτισμός Πρωτογενής τομέας - Γεωργία Δευτερογενής Τομέας - Μεταποίηση Τριτογενής Τομέας - Τουρισμός Τριτογενής τομέας - Έρευνα Πόλοι Χωρικοί Άξονες Ανάπτυξης Δομημένο Περιβάλλον Οικιστική Πολιτική Ενεργεία (ΑΠΕ, Κρήτη Ενεργειακός Κόμβος, Υδρογονάνθρακες) Παράκτιος χώρος - Θαλάσσια χωροταξία Θαλάσσια Οικονομία Κοινωνικές και Τεχνικές Υποδομές Εξωστρέφεια Περιφέρειας ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 5 ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΠΙΟΥ Εισαγωγικά Σχόλια Πολιτικές & Μηχανισμοί Προστασίας Τοπίου Σύμφωνα με το Θεσμοθετημένο ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης Παρατηρήσεις ανά Κεφάλαιο του Τεύχους Αντί Σύνοψης μια Λογοτεχνική Αναφορά Καταστατικής Σημασίας TΕΥΧΟΣ

3 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν τεύχος ασχολείται με τη συνολική εκτίμηση της Ά Φάσης της μελέτης Αξιολόγηση, Αναθεώρηση και Εξειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης (ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης) (εφεξής θα καλείται Μελέτη Αξιολόγησης για λόγους συντομίας) που πραγματοποιήθηκε από τα συμπράττοντα Γραφεία Μελετών Ουρανία Κλουτσινιώτη, αρχιτέκτων - πολεοδόμος / ΟΜΙΚΡΟΝ ΕΠΕ, οικονομικές και αναπτυξιακές μελέτες / Ιωάννης Κατσέλης, μηχανικός ορυκτών πόρων περιβαλλοντολόγος (εφεξής θα καλείται Μελετητής για λόγους συντομίας). Η Μελέτη Αξιολόγησης διαβάστηκε, παρουσιάστηκε και αναλύθηκε από τα μέλη της ομάδας εργασίας του ΤΕΕ/ΤΑΚ, 'ΟΕ Παρακολούθηση ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης', η οποία συστάθηκε τον Ιανουάριο του 2013 με αποκλειστικό στόχο την παρακολούθηση όλης της διαδικασίας από την Α' φάση έως το τέλος της παραγωγής του Αναθεωρημένου ΠΠΧΣΑΑ. Ο στόχος της ΟΕ του ΤΕΕ/ΤΑΚ δεν είναι μόνο η κριτική των όσων αναφέρονται και προτείνονται σε αυτή τη φάση της μελέτης αλλά η διατύπωση παρατηρήσεων επί γενικών και ειδικών ζητημάτων που εντοπίστηκαν κατά την επεξεργασία της μελέτης. Το τεύχος αποτελείται από δύο κύρια μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται οι Γενικές Παρατηρήσεις, οι οποίες αποτελούν και την ευρύτερη άποψη της ΟΕ του ΤΕΕ/ ΤΑΚ, αναφορικά με το Χωροταξικό Σχεδιασμό της Π. Κρήτης. Ειδικός στόχος των Γενικών Παρατηρήσεων είναι να τονιστούν τα κύρια ζητήματα που προέκυψαν καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Οι επισημάνσεις αυτές είναι ενδεικτικές και όχι περιοριστικές, ενώ εξειδικεύονται σε βασικούς άξονες ανάλυσης της μελέτης όπως τη διαχείριση των ενεργειακών πόρων, την προστασία και ανάδειξη του τοπίου και του φυσικού πολιτιστικού περιβάλλοντος, τους βασικούς χωρικούς άξονες ανάπτυξης, το δομημένο περιβάλλον σε αστικές και 2

4 εξωαστικές περιοχές, τις τεχνικές και κοινωνικές υποδομές, τα δίκτυα κ.α. Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάζονται οι Ειδικές Παρατηρήσεις για κάθε ένα από τα έξι τεύχη της Μελέτης Αξιολόγησης, αναλυτικά, με παραπομπή στην αντίστοιχη σελίδα αναφοράς, επισήμανση του αποσπάσματος κειμένου από τη Μελέτη Αξιολόγησης και παράθεση του σχολίου της ΟΕ του ΤΕΕ/ΤΑΚ. Όσον αφορά τις παρατηρήσεις του τεύχους 5, αυτές παρουσιάζονται εκτενέστερα σε σχέση με τις παρατηρήσεις επί των άλλων πέντε τευχών. Αυτό συμβαίνει λόγο της ιδιαιτερότητας του περιεχομένου του τεύχους αυτού, μιας και για πρώτη φορά εισάγεται ως ξεχωριστό και αυτόνομο χωροταξικά ζήτημα το Τοπίο. Για την καλύτερη ανάγνωση και κατανόηση του κειμένου που ακολουθεί και αφορά τις ειδικές παρατηρήσεις, ενδεικτικά έχουν μπει στο παρόν, επικεφαλίδες από την Μελέτη Αξιολόγησης για να μπορεί ο αναγνώστης εκτός από τη σελίδα να καταλαβαίνει και τη θεματολόγια της κάθε παρατήρησης. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται η καλύτερη δυνατή αντιστοίχηση του παρόντος με τη Μελέτη Αξιολόγησης. H Ομάδας Εργασίας (ΟΕ) με θέμα «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ» συστάθηκε στις 12/02/2013 βάσει απόφασης του ΤΕΕ/ ΤΑΚ με αριθμό πρωτοκόλλου 637 και μέλη της αποτελούν οι παρακάτω: ΑΒΡΑΜΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΛΕΞΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Πολιτικός Μηχανικός ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Πολιτικός Μηχανικός ΓΟΥΝΑΛΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Πολιτικός Μηχανικός ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Μηχανικός Περιβάλλοντος ΖΕΡΒΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, Πολιτικός Μηχανικός ΚΑΛΛΙΟΝΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΑΓΓΕΛΙΚΗ, Μηχανικός Χωροταξίας - Πολεοδομίας & Περιφ. Ανάπτυξης 3

5 ΛΕΒΕΝΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΠΑΡΑΣΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Μηχανικός Χωροταξίας - Πολεοδομίας & Περιφ. Ανάπτυξης ΠΕΡΟΥΛΙΟΥ - ΣΕΡΓΑΚΗ ΙΡΙΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΣΓΟΥΡΟΣ ΟΔΥΣΣΈΑΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΣΙΤΗ ΜΑΡΙΑ, Αγρονόμος & Τοπογράφος Μηχανικός ΣΧΟΙΝΙΩΤΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΧΟΥΡΔΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός 4

6 2 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι γενικές παρατηρήσεις παρουσιάζονται με την ακόλουθη σειρά: 1. Κλιματική Αλλαγή 2. Περιβάλλον Τοπίο - Πολιτισμός 3. Πρωτογενής τομέας - Γεωργία 4. Δευτερογενής Τομέας - Μεταποίηση 5. Τριτογενής Τομέας - Τουρισμός 6. Τριτογενής Τομέας - Έρευνα Τεχνολογία Καινοτομία 7. Πόλοι Χωρικοί Άξονες Ανάπτυξης 8. Δομημένο περιβάλλον σε αστικές & εξωαστικές περιοχές οικιστική πολιτική 9. Ενεργεία (ΑΠΕ, Κρήτη Ενεργειακός Κόμβος, Υδρογονάνθρακες) 10. Παράκτιος χώρος - Θαλάσσια Χωροταξία Θαλάσσια Οικονομία 11. Κοινωνικές και Τεχνικές Υποδομές 12. Εξωστρέφεια Περιφέρειας 2.1 Κλιματική Αλλαγή Τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής που είναι σε εξέλιξη στην Κρήτη, πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά στα πλαίσια της Μελέτης. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις προκύπτουν ως μη αναστρέψιμες και πρέπει να συνεκτιμηθούν. Παρά τον ευρύτερο χαρακτήρα του προβλήματος, διαπιστώνονται σε εξέλιξη οριακές κλιματολογικές καταστάσεις για την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου για τα οποία πρέπει να σημάνει άμεσα συναγερμός, συγκριτικά με άλλα διαμερίσματα της χώρας. Στα πλαίσια του χωροταξικού σχεδιασμού επιβάλλεται να τεθεί για την Κρήτη το καίριο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής κάτω από το πρίσμα της οποίας, ίσως, χρειάζεται να ενσωματωθούν επιμέρους στόχοι και στρατηγικές. Ειδικότερα επισημαίνονται ζητήματα αναφερόμενα τόσο στην προστασία και ενίσχυση του δασικού πλούτου, όσο και στην προστασία των ακτών, τη θαλάσσια χωροταξία, κλπ. Όμοια αναδεικνύεται η ανάγκη αυστηρής, ενιαίας και αποδοτικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Περιφέρειας Κρήτης. Η Χάραξη πολιτικής στα πλαίσια αυτά προαπαιτεί την οριοθέτηση μειζόνων λεκανών απορροής, την οριοθέτηση ζωνών 5

7 προστασίας των ορεινών όγκων κλπ. 2.2 Περιβάλλον Τοπίο - Πολιτισμός Το κρητικό περιβάλλον ίσως είναι το πιο ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα της Κρήτης, άρα πρέπει όχι μόνο να διατηρηθεί αλλά να αξιοποιηθεί. Η Μελέτη Αξιολόγησης πρέπει να προσδιορίσει τις συγκεκριμένες χωρικές και περιβαλλοντικές ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Επίσης, για την υποστήριξη της κοινής πολιτικής προστασίας και ανάδειξης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, που αποτελεί και στόχο του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης, πέραν των μεμονωμένων δράσεων όπως είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Ηράκλειο και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης στο Ρέθυμνο, απαιτείται μια συστηματικότερη και πιο ολιστική προσέγγιση. Η ίδρυση ενός Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης 1, είναι μία δράση προς αυτήν την κατεύθυνση. Τοπίο - Πολιτισμός Tα ζητήματα της προστασίας του Τοπίου, αν και τέθηκαν με ευρύ τρόπο στο ισχύον θεσμοθετημένο ΠΠΧΣΑΑ κυρίως μέσω των προβλέψεων για την προστασία του Περιβάλλοντος, δεν αποτέλεσαν δυναμικό πεδίο άσκησης ουσιαστικών πολιτικών για μια ολόκληρη δεκαετία. 1 Ο φορέας αυτός θα είναι υπεύθυνος για την προστασία όλων των προστατευόμενων περιοχών της περιφέρειας καθώς και για την ανάπτυξη κάποιων ενδεδειγμένων περιοχών (πχ Σαμαριά, μίας και εκεί υπάρχει ήδη τοπικός φορέας διαχείρισης, ή γενικότερα περιοχές με δυνατότητες περεταίρω ανάπτυξης ή ειδικότερα κάποιες από τις 9 χωρικές ενότητες τοπίων ιδιαίτερης σημασίας). Σε κάθε μία από τις ενδεδειγμένες περιοχές μπορεί να υπάρχει και από ένα παράρτημα του φορέα το οποίο θα λειτουργεί ως επιχειρησιακό κέντρο πολιτικής προστασίας. Ο φορέας μπορεί να αναπτύξει διάφορες εσωτερικές δράσεις που θα τον κάνουν αυτοδιαχειριζόμενο και αυτοχρηματοδοτούμενο. Πέραν της αρμοδιότητας του να προστατεύει και να εποπτεύει τις ζώνες προστασίας, θα έχει και ερευνητικό προσανατολισμό. Επίσης ο φορέας θα είναι υπεύθυνος να εξασφαλίζει την προσβασιμότητα των περιοχών και να οργανώνει τόσο ενημερωτικές τουριστικές όσο και ερευνητικές περιηγήσεις εντείνοντας και συστηματοποιώντας την επισκεψιμότητα τους. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνονται ταυτόχρονα ανάδειξη προστασία/ υπεραξία φύση. 6

8 Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, η χωρίς περιορισμούς οικιστική εξάπλωση και η αυθαίρετη δόμηση, η συρρίκνωση των παραδοσιακών παραγωγικών δραστηριοτήτων και η έλλειψη αξιόπιστων διαχειριστικών σχεδίων για τις ζώνες προστασίας του φυσικού και του πολιτισμικού αποθέματος, οι σοβαρές καθυστερήσεις στο επίπεδο του υποκείμενου πολεοδομικού σχεδιασμού και η έλλειψη συντονισμού του κεντρικού μηχανισμού εγκρίσεων, η διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης με εγκεκριμένες ήδη αδειοδοτήσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ τη φέρουσα ικανότητα ευαίσθητων περιοχών και τοπίων χωρίς συμμόρφωση σε δεσμευτικά πλαίσια προστασίας και ορθολογική χωροθέτηση, αποτέλεσαν σημαντικούς και κρίσιμους παράγοντες για την επιδείνωση των σχετικών δεικτών προστασίας. Η δημιουργία ενός ευνοϊκού για το Τοπίο νομοθετικού πλαισίου (Ν.3827 & 3937) που προέκυψε και για λόγους υποχρεωτικής κύρωσης και ενσωμάτωσης των ευρωπαϊκών συμβάσεων και των διεθνών δεσμεύσεων της χώρας, αποτελεί χρήσιμο μεν αλλά όχι και αποφασιστικό προς το παρόν εργαλείο για την αλλαγή της νοοτροπίας που απαιτείται αλλά και τη βελτίωση των πρακτικών της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης απέναντι στο σοβαρό ζήτημα της ανάδειξης και της ενεργού και αποτελεσματικής προστασίας των Τοπίων και των τόπων με ιδιαίτερο φυσικό και πολιτισμικό απόθεμα. Η αναθεώρηση του χωροταξικού πλαισίου που επιχειρείται, παρά το δηλωμένο γεωγραφικό περιορισμό των ζωνών προστασίας που δεν γίνεται κατανοητός σε μια περίοδο αναζήτησης εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης των κοινών πόρων, μπορεί να θέσει προτεραιότητες, άξονες και θεματικά πεδία οργάνωσης μιας αξιόπιστης αντιμετώπισης των σχετικών ζητημάτων με σαφείς και ιεραρχημένους προγραμματικούς στόχους και κατευθυντήριο, δεσμευτικό ή κανονιστικό χαρακτήρα όπου αυτό κρίνεται εφικτό τόσο για το επίπεδο του υποκείμενου σχεδιασμού όσο και για τα παράλληλα ειδικά χωροταξικά πλαίσια. Οι πρακτικές προσέγγισης και ο σεβασμός και η δυναμική προστασία των στοιχείων της φυσιογνωμίας της Κρήτης, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μοναδική συνέργεια της μεσογειακής Κρητικής φύσης και των ιστορικών ανθρωπογενών 7

9 ρευμάτων και κροσσών συμβολής που συνέβαλαν στο σχηματισμό της, οφείλουν να αναδεικνύουν το Τοπίο ως τόπο συνάντησης των στοιχείων της μοναδικής Φυσικής και Πολιτισμικής της Ταυτότητας. 2.3 Πρωτογενής τομέας - Γεωργία Ο Πρωτογενής τομέας και ιδιαίτερα οι κλάδοι της γεωργίας και της κτηνοτροφίας χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακοί κλάδοι της κρητικής οικονομίας. Ειδικά η γεωργία αν και τα τελευταία χρόνια έχανε μερίδιο, μετά την έλευση της κρίσης άρχισε να επανακάμπτει, γεγονός που υποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη του. Η Μελέτη Αξιολόγησης πρέπει να προσδιορίσει τις αναγκαίες χωρικές πολιτικές για την ανάπτυξη του τομέα. Για παράδειγμα, μπορούν να προταθούν ρυθμίσεις ανάμεσα στη γεωργία και την κτηνοτροφία με χάραξη ζωνών (και κάλυψη αναγκών σε ζωοτροφές), αλλά και με στήριξη στοχευόμενων εξωστρεφών δράσεων. Όπως επίσης την ανάδειξη και αξιοποίηση των αγροτικών παραγωγικών πλεονεκτημάτων σε όλο το φάσμα προώθησης προϊόντων διατροφής. Η γεωργία αντιμετωπίζει δυο σοβαρές προκλήσεις επιβίωσης σήμερα: η πρώτη είναι η περιβαλλοντική πρόκληση που δημιουργείται από τις συμβατικές καλλιέργειες λόγο τόσο της χρήσης χημικών και φυτοφαρμάκων όσο και της υπέρ άντλησης των υδάτινων πόρων. Η δεύτερη σημαντική πρόκληση που αντιμετωπίζει η γεωργία είναι η οικονομική αποδοτικότητα της και η ανταγωνιστικότητα της. Και στα δύο αυτά προβλήματα θα μπορούσε να δώσει λύσεις η επιμόρφωση των αγροτών σε θεματολογίες τεχνογνωσίας, διαχείρισης φυσικών πόρων και προώθησης των προϊόντων στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού. Παράλληλα πρέπει μα γίνει άμεση αξιοποίηση των φραγμάτων και περιορισμός των ιδιωτικών γεωτρήσεων για τις καλλιέργειες. Να γίνουν γεωργικές ζώνες βάση των διαθέσιμων υδατικών πόρων της κάθε περιοχής και να εφαρμοστούν νέες τεχνολογίες για τον περιορισμό της κατανάλωσης νερού (πχ. Στροφή και στις Ξηροθερμικές καλλιέργειες). Επίσης σημαντικό για την ανάπτυξη του πρωτόγεννη τομέα είναι να γίνει διερεύνηση / αναφορά στις ιχθυοκαλλιέργειες και τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξής τους. 8

10 2.4 Δευτερογενής Τομέας - Μεταποίηση Η κύρια κατεύθυνση μεγέθυνσης του Δευτερογενή τομέα στην Κρήτη πρέπει να είναι η Μεταποίηση των προϊόντων του Πρωτογενή Τομέα. Η ανάπτυξη του τομέα απαιτεί συνθήκες μονιμότητας και νομιμότητας της επαγγελματικής στέγης τους με εξασφάλιση της απόκτησης γης και οργάνωσης νέων Βιοτεχνικών Περιοχών ισομερώς σε όλο το νησί. Σε αυτό το επίπεδο μπορεί να λειτουργήσει συνεργατικά η έρευνα, αν κατευθυνθεί σε τομείς αγροτικού ενδιαφέροντος. Τα προϊόντα της έρευνας αυτής θα αποτελούν μια ακόμη κατεύθυνση για την ανάπτυξη του δευτερογενή τομέα στην περιφέρεια σε τομείς όπως πολλαπλασιαστικού υλικού και χημικών λιπασμάτων και άλλων επίκαιρων γεωργικών εφαρμογών. Επίσης στόχος θα πρέπει να είναι και η εξωστρέφεια του τομέα. 2.5 Τριτογενής Τομέας - Τουρισμός Ο Τουρισμός είναι η κύρια συνιστώσα του Τριτογενή Τομέα στην Κρήτη, και ταυτόχρονα μαζί με τη γεωργία στηρίζουν την κρητική οικονομία. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι όσο δύσκολα χτίζεται ο τουρισμός το ίδιο εύκολα μπορεί να καταστραφεί. Η Μελέτη Αξιολόγησης οφείλει με σύγχρονο βλέμμα να αντιμετωπίσει το πιο δυναμικό τομέα της κρητικής οικονομίας, δίνοντας ιδέες και λύσεις, βασισμένες στη διεθνή πρακτική, best practices, στο σεβασμό του κρητικού περιβάλλοντος και την αειφορία του. Μεταξύ των κριτηρίων - στόχων που πρέπει να πρυτανεύσουν σ αυτό είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η βελτίωση απόδοσης των επενδύσεων που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί με την προσέλκυση αναβαθμισμένων οικονομικά τουριστών κ.α. μέτρα (π.χ. δίκτυο μαρίνων, θαλάσσια πάρκα, καταδυτικός τουρισμός, ορειβατικός τουρισμός, κ.λ.π. ). Να προταθεί η εφαρμογή ενός προγράμματος εξυγίανσης και αναβάθμισης των ήδη εγκατεστημένων τουριστικών ζωνών με την ολοκλήρωση των απαραίτητων 9

11 υποδομών. Επίσης, η προτεινόμενη από την Μελέτη Αξιολόγησης του υφισταμένου ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης κατηγοριοποίηση και αντιμετώπιση των τουριστικών ζωνών (βόρεια νότια ανατολική και δυτική ακτή της Κρήτης) είναι υπερβολικά απλουστευτική και δεν λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες, την ποικιλομορφία των ακτών και την κατά περίπτωση ανάγκη προστασίας. Θεωρούμε ότι οι παράκτιες ζώνες θα πρέπει να διαφοροποιηθούν και να κατηγοριοποιηθούν σε επίπεδο Δήμων με τα Γ.Π.Σ, - ΣΧΟΟΑΠ και να αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση με ζώνες χρήσεων γης ανάλογες με τα προβλήματα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ανάγκη προστασίας που χρειάζονται και όχι με γενικεύσεις. Τέλος καλό θα ήταν να διατυπωθεί από τον Μελετητή Αξιολόγησης μια αντικειμενικότερη και συγκεκριμένη εικόνα για το τι είναι ο μαζικός τουρισμός. Το πρόβλημα είναι το πώς εφαρμόστηκε στην Κρήτη και όχι το ότι υπάρχει ως είδος. Δηλαδή να αναζητηθούν οι λόγοι που κάνουν τον μαζικό τουρισμό προβληματικό στη Περιφέρεια Κρήτης και να δοθούν κατευθύνσεις εξυγίανσης και βελτιστοποίησης του προϊόντος. Συνεργατικά και όχι αντίπαλα με την προώθηση και την εξυγίανση του μαζικού τουρισμού να προωθηθούν και εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Το τουριστικό προϊόν δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με λογικές αποκλεισμού χωρίς σοβαρή τεκμηρίωση. 2.6 Τριτογενής τομέας - Έρευνα Η ερευνητική δραστηριότητα των ιδρυμάτων της Κρήτης (ΑΕΙ, Α-ΤΕΙ, ΙΤΕ, ΜΑΙΧ, ΕΛΚΕΘΕ, ΕΘΙΑΓΕ, καθώς και ιδρύματα αγροτό-κτηνοτροφικής έρευνας που είναι ανενεργά όπως Ασσωμάτων και Αμπελούζου κλπ) πρέπει να επαναπροσδιορισθεί σε νέα κατεύθυνση: αφενός δημόσιας λογοδοσίας και ελέγχου και αφετέρου (με σκοπό την) πραγματική διασύνδεση με τις τοπικές επιχειρήσεις. Η σύζευξη των στόχων των ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρηματικών μονάδων θα δώσει πραγματική ώθηση και στους δυο, με ανώτερο κερδισμένο την εξωστρέφεια της Κρήτης. Εξίσου σημαντική θεωρείται και η εξωστρέφεια της Ερευνητικής δραστηριότητας με έμφαση 10

12 σε τομείς ανταγωνιστικούς σε διεθνές επίπεδο. Όσον αφορά τη διασύνδεση της ερευνητικής δραστηριότητας με την τοπική οικονομία, προτείνονται οι τομείς: της βιομηχανίας πλαστικών υλικών, γεωπονικής βιοτεχνολογίας, μοριακής βιολογίας φυτών πολλαπλασιαστικού υλικού, διατροφολογίας, κ.ά. Σε ένα δεύτερο βήμα για να μπορέσουν τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας να λειτουργήσουν προς όφελος του αγροτικού τομέα, πρέπει να εφαρμοστούν και να στηριχθούν από τη τοπική μεταποιητική βιομηχανία. 2.7 Πόλοι Χωρικοί Άξονες Ανάπτυξης Η πρόταση του δίπολου ανάπτυξης, ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΧΑΝΙΑ που ξεκίνησε από το Γενικό Χωροταξικό Ελλάδας και αναφέρεται στη Μελέτη Αξιολόγησης πολλάκις, έχει απορριφτεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο και τους επιμέρους φορείς. Αντ αυτού και με δεδομένη, τόσο την ήδη διαμορφωμένη αναπτυξιακή δομή της περιφέρειας Κρήτης, όσο και την επιταγή να δοθούν κατευθύνσεις για να ολοκληρωθεί χωρικά αυτή η δομή, προτείνουμε ενδεικτικά και όχι περιοριστικά να επιλέγουν ΧΩΡΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ [Βόρειος και Νότιος (και Κάθετοι όπου αυτό μπορεί να γίνει)] με ειδικές προτεραιότητες και στόχους ανάπτυξης στον καθέναν. Και με επιπλέον έμφαση τόσο στον εμπλουτισμό των αστικών κέντρων και στην πολυκεντρική αστική ανάπτυξη των ενδεικτικών αυτών χωρικών αξόνων, όσο και στην ισομερή (βόρεια, νότια και εγκάρσια) βελτίωση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών ώστε να εξασφαλιστεί η οικονομική κοινωνική και χωρική συνοχή στην Περιφέρεια Κρήτης. Νότιος άξονας: αφενός αναπτυξιακή προτεραιότητα η πρωτογενής παραγωγή (κυρίως γεωργία, κτηνοτροφία και ιχθυοκαλλιέργειες) με κατευθύνσεις για αντιμετώπιση των υπαρχόντων προβλημάτων, και αφετέρου ήπια-στοχοθετημένη τουριστική ανάπτυξη. Βιώσιμος μαζικός τουρισμός, προτείνεται σημειακά όπου αυτός μπορεί να υποστηριχθεί (καθορισμός σε υποκείμενο επίπεδο σχεδιασμού, βλέπε 2.6 Τριτογενής Τομέας - Τουρισμός). Επίσης σημαντικό για το Νότιο Άξονα ως ενδεχόμενου χώρου σχετιζόμενου με εκμετάλλευση του Φ.Α και των υδρογονανθράκων 11

13 γενικότερα, είναι να αναπτυχθούν δραστηριότητες περιβαλλοντικές προστασίας της Μεσογείου κλπ. Βόρειος άξονας: αναπτυξιακές προτεραιότητες είναι αφενός η ανάπτυξη των υπηρεσιών, ιδιαίτερα τουρισμού, ανώτερων εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων, εμπορίου και δημόσιας διοίκησης. Αφετέρου η ανάπτυξη της μεταποίησης. Επίσης όσον αφορά την βόρεια ενδοχώρα αναπτυξιακές προτεραιότητες αποτελούν η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και ήπια τουριστική ανάπτυξη. 2.8 Δομημένο Περιβάλλον Οικιστική Πολιτική Η Μελέτη Αξιολόγησης, στη φάση της αξιολόγησης της εφαρμογής του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης δίνει έμφαση: a. στον δραστικό περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, b. στην τήρηση της αρχής της συμπαγούς πόλης c. στον περιορισμό των επεκτάσεων για α, β κατοικία και τουριστική χρήση όπως έχουν προκύψει από τα εγκεκριμένα και υπό εκπόνηση ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ της Π. Κρήτης (a.) Όσον αφορά την εκτός σχεδίου δόμηση, η Μελέτη Αξιολόγησης πρέπει να προδιαγράψει με συγκεκριμένα βήματα και ενέργειες την κατάκτηση του στόχου του περιορισμού της. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να γίνει με προσαρμογή στις κρητικές συνθήκες, στο τοπίο και μορφολογία του νησιού και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των επί μέρους μικρών χωρικών ενοτήτων (ακόμα και εντός του ίδιου Ο.Τ.Α.) που χρειάζονται διαφορετική αντιμετώπιση και ρυθμίσεις από τα Γ.Π.Σ.-Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. Διαφωνούμε με τις αρνητικές απόψεις που διατυπώνονται σχετικά με (α) τους ήδη εγκεκριμένους οικοδομικούς συνεταιρισμούς (που εμείς θεωρούμε ότι αποτελούν συμπαγή δόμηση και όχι διάσπαρτη), (β) τις νέες υφιστάμενες και προς αδειοδότηση τουριστικές εγκαταστάσεις, που θεωρείται ότι δεν είναι σύμφωνες με το εγκεκριμένο ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης και (γ) την άποψη για σχεδόν πλήρη απαγόρευση των τουριστικών μονάδων στην ανατολική και δυτική ακτή της Κρήτης, ανεξάρτητα από τις τοπικές ιδιαιτερότητες ως αποτέλεσμα της πρότασης για ήπια τουριστική 12

14 ανάπτυξη, για την οποία δεν υπάρχει σαφής καθορισμός. Ταυτόχρονα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ανάπλασης, εξυγίανσης, βελτίωσης της ποιότητας ζωής εντός των υφιστάμενων οικιστικών συνόλων, ώστε να αποτελέσουν ελκτικούς τόπους κατοικίας πραγματικό κίνητρο περιορισμού της εκτός σχεδίου δόμησης. Ο περιορισμός της δόμησης πρέπει να γίνει αφού δοθεί πρώτα κατάλληλα οργανωμένη οικοδομήσιμη γη στους πολίτες. Επίσης καθώς κάθε περιορισμός δόμησης θίγει άμεσα οικονομικά τους πολίτες και κατά συνέπεια το κράτος (φόρους, κτλ.), να μπει ένα μακροπρόθεσμο πλάνο από το κράτος για τον περιορισμό αυτής. (b). Όσον αφορά την αρχή της Συμπαγούς πόλης θεωρούμε ότι απαραίτητες προϋποθέσεις για την συζήτηση και υλοποίηση της αρχής αυτής είναι να επιτρέπεται και να διευκολύνεται η δόμηση στους θεσμοθετημένους οικιστικούς υποδοχείς. Με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο οι παραπάνω προϋποθέσεις υφίστανται σήμερα μόνο στα ήδη εγκεκριμένα σχέδια πόλεων, όπου η δόμηση είναι συνήθως υπερβολικά πυκνή με ανεπαρκείς κοινόχρηστους χώρους. Για όλες τις άλλες περιοχές (οριοθετημένοι οικισμοί, πολεοδομήσεις εντός ορίων οικισμών, επεκτάσεις σχεδίων πόλης, τροποποιήσεις εγκεκριμένων σχεδίων, οικοδομικοί συνεταιρισμοί) παρουσιάζονται μεγάλα έως ανυπέρβλητα νομικά, θεσμικά και γραφειοκρατικά εμπόδια για την νόμιμη δόμηση. Τα εμπόδια αυτά έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις και επιτείνουν την υπάρχουσα κρίση στην οικοδομική δραστηριότητα. Επίσης έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά παραθεριστικής ή μόνιμης κατοικίας στους οικισμούς, διότι με τα παραπάνω αναφερόμενα διοικητικά και θεσμικά μέτρα οι υποψήφιοι αγοραστές κατοικίας κατευθύνονται είτε προς τουριστικές επιχειρήσεις (που σύμφωνα με το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό έχουν την δυνατότητα να πωλούν ανεξάρτητες κατοικίες μέσα σε σύνθετες τουριστικές εγκαταστάσεις) είτε σε κατασκευαστικές επιχειρήσεις οργανωμένης δόμησης εκτός σχεδίου (ΠΕΡΠΟ). Εξαιρετικά σημαντικό είναι να μειωθεί το χρονικό χάσμα των διαφορετικών σταδίων του σχεδιασμού. Στο μακρόχρονο διάστημα από τον χαρακτηρισμό μιας 13

15 περιοχής ως περιοχή επέκτασης μέχρι την έγκριση της Πολεοδομικής Μελέτης και εν συνεχεία των Πράξεων Εφαρμογής, συχνά έχει εποικιστεί η περιοχή με αυθαίρετο τρόπο. (c). Σχετικά με τον προτεινόμενο περιορισμό των επεκτάσεων για α, β κατοικία και τουριστική χρήση όπως έχουν προκύψει από τα εγκεκριμένα και υπό εκπόνηση ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ της Περιφέρειας Κρήτης, ο περιορισμός αυτός τελικά ευνοεί την αυθαίρετη δόμηση. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του σχεδιασμού στην Ελλάδα είναι ότι έρχεται κατόπιν εορτής να εντάξει σε σχέδιο πόλης ήδη αυθαίρετες υπάρχουσες οικιστικές περιοχές. Είναι προτιμότερο να δοθεί έμφαση στην χωροθέτηση των περιοχών επέκτασης και όχι στον περιορισμό της έκτασης τους. Επισημαίνεται σχετικά με την έκταση των προτεινομένων επεκτάσεων στα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ ότι οι εγκεκριμένες από το ΥΠΕΚΑ προδιαγραφές για τον υπολογισμό της χωρητικότητας των οικισμών και των αναγκαίων επεκτάσεων (ειδικότερα εκτίμηση των αναγκαίων επιφανειών για τον τουρισμό και τους εποχιακούς κατοίκους) είναι ελλιπείς και σε πολλά σημεία εσφαλμένες, υποεκτιμούν τις αναγκαίες επεκτάσεις και χρειάζονται αναθεώρηση. 2.9 Ενεργεία (ΑΠΕ, Κρήτη Ενεργειακός Κόμβος, Υδρογονάνθρακες) Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο τεύχος 1 σελ 7: Σύμφωνα με το άρθρο 8, παρ. 2, του Ν 2742/1999,: τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, και επομένως και αυτό της Κρήτης, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις των Ειδικών Πλαισίων, ενώ παράλληλα οφείλουν να εξειδικεύουν και να συμπληρώνουν τις επιλογές και ρυθμίσεις τους. Το νέο αναθεωρημένο ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης θα πρέπει να εξειδικεύει και να υποδεικνύει τις περιοχές στις οποίες θα επιτρέπεται να χωροθετούνται εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Να τεθούν κανόνες χωροθέτησης που θα υλοποιούνται χωροταξικά από τα προς εκπόνηση ΓΠΣ/ ΣΧΟΟΑΠ. Παράλληλά να δοθούν κατευθύνσεις για την σχετική αναθεώρηση των ήδη εγκεκριμένων ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ. Επιπλέον να ορισθούν η 14

16 παράγοντες για την αποτροπή έκτος κλίμακας συγκεντρώσεις ΑΠΕ. Οι μελέτες τόσο του Πολυτεχνείου Κρήτης, όσο και του ΤΕΙ Κρήτης εξειδικεύουν τις περιοχές χωροθέτησης ΑΠΕ και πρέπει να ληφθούν υπόψη. Πρέπει επίσης να προσδιοριστεί στο επίπεδο που οι προδιαγραφές το επιτρέπουν ο στόχος: Κρήτη Ενεργειακός Κόμβος εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Ειδικότερα να συγκεκριμενοποιηθούν οι διάφορες μορφές κατανάλωσης ενέργειας, η διασύνδεση τους, οι εξωγενείς σχέσεις με έμφαση στην ευρωπαϊκή διάσταση κλπ. Ακόμη πρέπει να προσδιοριστούν οι χωρικές επιπτώσεις αυτής της πολιτικής. Επίσης, πρέπει να αξιολογηθούν ταυτόχρονα οι δυνατότητες αλλά και οι επιπτώσεις ανάπτυξης δράσεων και χωροθέτησης εγκαταστάσεων λόγω των υδρογονανθράκων της ΝΑ Μεσογείου και του στρατηγικού σημείου που βρίσκεται η Κρήτη σε σχέση με αυτές Παράκτιος χώρος - Θαλάσσια χωροταξία Θαλάσσια Οικονομία Η περίπτωση της Περιφέρειας Κρήτης ως νησί με ικανό μέγεθος ενδοχώρας, σημαντικό μήκος ακτών, ποικιλία παράκτιων ακτών είναι ιδανικός τόπος εφαρμογής πρότυπων πρακτικών ολιστικής περιβαλλοντικής προστασίας. Η θαλάσσια χωροταξία αρχίζει από τις ακτές και τις επιρροές που δέχονται από την ενδοχώρα, την ακτογραμμή και εκτυλίσσεται στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η θαλάσσια Χωροταξία αποκτά νέα διάσταση συνδυασμένη με την μελλοντική αξιοποίηση υδρογονανθράκων και βιοαερίου στη νότια θαλάσσια περιοχή του νησιού. Η κρητική θάλασσα γίνεται σημαντικός φορέας ανάπτυξης της κρητικής οικονομίας, με την αξιοποίηση τριών νέων παραγόντων: τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο, την εκμετάλλευση του αναξιοποίητου δυναμικού της θάλασσας (τρόφιμα, ενέργεια) και την προώθηση των θαλασσίων μεταφορών. Επίσης, η υλοποίηση των περιβαλλοντικών στόχων προστασίας της θάλασσας μπορεί να αποτελέσει πηγή καινοτομίας και ανάπτυξης. Η Μελέτη Αξιολόγησης οφείλει να περιγράψει μια Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική για το νησί της Κρήτης, να δώσει περιεχόμενο (ειδικούς τομείς και στοχευμένα μέτρα) στη γαλάζια οικονομία ώστε να ενταχθεί στην ατζέντα της 15

17 Περιφέρειας Κοινωνικές και Τεχνικές Υποδομές Κοινωνικές Υποδομές Θα πρέπει να επαναξιολογηθεί η χωρική κατανομή ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η ισόρροπη κατανομή τους στο νησί με στόχο τις καλύτερες συνθήκες εκπαίδευσης και διαβίωσης των φοιτητών με δεδομένο ότι οι αποστάσεις μεταξύ των αστικών κέντρων είναι μικρές αλλά και την ισότιμη διαχείριση όλων των περιοχών σε ένα ήδη διεσπαρμένο ίδρυμα. Η παιδεία και η έρευνα φυσικά μπορούν να αποτελέσουν βασικό μοχλό της εξωστρέφειας της Περιφέρειας. Επίσης πρέπει να αντιμετωπισθεί με την πρέπουσα σοβαρότητα το ζήτημα ενός αγγλόφωνου τριτοβάθμιου ιδρύματος με βασική κατεύθυνση την προσέλκυση φοιτητών από το χώρο της Βορείου Αφρικής, μέσω διακρατικών συμφωνιών. Η επίτευξη μιας τέτοιας δραστηριότητας διείσδυσης θα έχει πολλαπλές συνέργειες με πολλούς άλλους αναπτυξιακούς στόχους. Στον χώρο της Υγείας, όλοι οι σχεδιασμοί που έχουν ανακοινωθεί την τελευταία 10ετία φαίνεται να έχουν αποτύχει. Θα πρέπει να προταθεί ένα σχέδιο με βασικό στόχο την σωστή και ολοκληρωμένη παροχή σύγχρονων υπηρεσιών υγείας με βάση το ΠΕΠΑΓΝΗ και τέσσερα νομαρχιακά νοσοκομεία. Δεν είναι δυνατόν μοναδικός άξονας σχεδιασμού να είναι η οικονομική βιωσιμότητα των μονάδων υγείας. Η Προνοιακή πολιτική πρέπει να αποκτήσει συνοχή και ευρύτητα σε επίπεδο περιφέρειας με βασικούς μοχλούς τους ΟΤΑ και τελείως διαφορετική λογική λειτουργίας. Θα πρέπει να ανασχεδιασθεί με την κατάργηση της λογικής των ιδρυμάτων-γκέτο και της επιδοματικής πολιτικής ώστε να προκύψει ένα ευρύ δίκτυο μικρών διάσπαρτων μονάδων και παραμονή / διατήρηση των μειονεκτούντων ατόμων πλησιέστερα στο φυσικό και οικογενειακό περιβάλλον τους. 16

18 Τεχνικές Υποδομές Δίκτυα Η ολοκλήρωση του ΒΟΑΚ, από το Καστέλι μέχρι την Σητεία (δηλαδή σε όλο το μήκος του βόρειου άξονα), των καθέτων αξόνων και του ΝΟΑΚ αποτελεί πολύ σημαντικό και κυρίαρχο ζήτημα αφού έτσι θα υπάρχει καλύτερη διάχυση υπηρεσιών και διακίνηση προϊόντων και ανθρώπων σε όλο το νησί. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η μη ολοκλήρωση των απαραίτητων μελετών κυρίως στο τμήμα του ΒΟΑΚ στο Νομό Λασιθίου, το οποίο τίθεται με προτεραιότητα σήμερα. Επίσης σημαντικό πρόβλημα είναι και η καθυστέρηση των εξελίξεων (Μελετών Έργων) για το ΝΟΑΚ και τις κάθετες οδικές συνδέσεις Εκτός όμως από τους οδικούς άξονες, πρέπει να εκσυγχρονιστούν και οι αεροπορικές και λιμενικές πύλες εισόδου-εξόδου της Κρήτης. Προτεραιότητα είναι η δημοπράτηση και κατασκευή του νέου Διεθνούς Αεροδρομίου Κρήτης στο Καστέλι Πεδιάδος. Σύγχρονο αίτημα όχι μόνο της νέας γενιάς αλλά και της κρητικής επιχειρηματικής κοινότητας είναι η διεύρυνση και η πρόσβαση στο διαδίκτυο όλων των πολιτών σε όλες τις γωνιές του νησιού Εξωστρέφεια Περιφέρειας Η εξωστρέφεια αποτελεί βασική κατεύθυνση όχι μόνο της πλέον διεθνοποιημένης (σε σχέση με άλλες ελληνικές περιφέρειες) κρητικής οικονομίας αλλά και της κρητικής κοινωνίας, στο σύνολο της. Επίσης σημαντικό είναι Τοπική Αυτοδιοίκηση α και β βαθμού να λάβει πρωτοβουλίες για να αναπτύξουν εξωστρεφείς δραστηριότητες. Η Μελέτη Αξιολόγησης του ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης πρέπει να εξειδικεύσει όλες τις πτυχές της πολιτικής της εξωστρέφειας (πολιτικές συνεργασίας, πολιτιστικές ανταλλαγές, εξαγωγές προσόντων, ανταλλαγή τεχνογνωσίας, ποιοτικός τουρισμός, εξωστρέφεια επιχειρήσεων και προϊόντων, κλπ) αλλά και κυρίως τις χωρικές διαστάσεις της πολιτικής της εξωστρέφειας και τις αναγκαίες υποδομές που απαιτούν. 17

19 3 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 3.1 ΤΕΥΧΟΣ 1 Α1. Αξιολόγηση Εφαρμογής του Θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ Εισαγωγή, αντικείμενο και στόχοι της μελέτης Παρατήρηση 1 (σελ. 2): Η προσαρμογή των στρατηγικών κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων τους, στις νεώτερες ανάγκες και δεδομένα, δίδοντας έμφαση ιδίως: - Στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της κλιματικής αλλαγής.(i) - Στην προσαρμογή των στρατηγικών κατευθύνσεων με τον ισχύοντα Νόμο για τις ΑΠΕ και για τη Βιοποικιλότητα. - Στην ενσωμάτωση των διατάξεων του Νόμου για το Τοπίο. - Στην αντιμετώπιση των προβλημάτων από φυσικές καταστροφές. - Στη θαλάσσια χωροταξία.(ii) - Στην εδαφική συνοχή. (III) - Στην τομεακή και χωρική (ανά Καλλικράτειο Δήμο, ή σε ευρύτερες χωρικές ενότητες) εξειδίκευση των κατευθύνσεών τους. - Στην ανάγκη προσαρμογής της αναπτυξιακής και χωροταξικής πολιτικής της χώρας στα νέα δεδομένα της οικονομικής συγκυρίας, με γνώμονα πάντοτε και τις αρχές της αειφορίας. - Στα δεδομένα που αφορούν την εισροή και εγκατάσταση μεταναστών στη χώρα και ιδιαίτερα σε ορισμένες περιοχές (IV) Όπως θα διαπιστώσουμε διαβάζοντας όλα τα τεύχη της Μελέτης, αυτή δεν έχει ασχοληθεί καθόλου με τα τέσσερα ανώτερο θέματα (σ.σ. επισήμανση με υπογράμμιση και αρίθμηση I,II,III,IV), αν και όπως αναφέρετε στο κείμενο αυτά τα ζητήματα πρέπει να εξεταστούν σύμφωνα με επιστολή που η Διεύθυνση Χωροταξίας έχει απευθύνει προς τους Γενικούς Γραμματείς των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και τους αιρετούς Περιφερειάρχες, για την Αξιολόγηση της εφαρμογής των θεσμοθετημένων Περιφερειακών Πλαισίων. Προβλέψεις από το Εθνικό Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού Παρατήρηση 2 (σελ. 4): Από το 1999 έως σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη των ευρωπαϊκών χωρικών διαπιστώσεων, έχουν υιοθετηθεί σημαντικές 18

20 πρακτικές και κείμενα, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι η λειτουργία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Χωροταξικής Παρατήρησης (ESPON) και οι Στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την Εδαφική Συνοχή και την Αστική Ανάπτυξη. Όσον αφορά τις ευρωπαϊκές χωρικές διαπιστώσεις και τις πρακτικές και τα κείμενα που έχουν υιοθετηθεί, σημαντικό είναι να αναφερθούν και τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας γνωστά ως INTEREG. Παρατήρηση 3 (σελ. 4): Σε συνέπεια με τις διεργασίες σε επίπεδο ΕΕ, η Χώρα μας προχώρησε σε σειρά αντίστοιχων ρυθμίσεων, με πρώτα σημαντικά βήματα τη θεσμοθέτηση το 1999 του Ν.2742 έως και τους δύο πρόσφατους σημαντικούς χωροταξικούς και περιβαλλοντικούς νόμους: 3827/2010 (ΦΕΚ 30Α/ ) «Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου» και 3937/2011 (ΦΕΚ 60Α/ ) «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». Οι νόμοι για το τοπίο και το περιβάλλον δεν θεωρούνται αντίστοιχοι των Ευρωπαϊκών Χωροταξικών Ρυθμίσεων. Παρόλο που έχουν χωρική διάσταση και προσανατολισμό, θεσμικά κατατάσσονται στις πολιτικές περιβάλλοντος και όχι χωροταξικού σχεδιασμού. Οι τομείς περιβάλλοντος και χωροταξίας διαχωρίζονται θεσμικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα ήταν σκόπιμο να επαναδιατυπωθεί η πρόταση. Παρατήρηση 4 (σελ. 5): Η θέση της στον ευρωπαϊκό και ευρύτερο χώρο H περιφερικότητα της Ελλάδας ως προς τον Ευρωπαϊκό Χώρο, δεν προκύπτει από την ένταξή της, όπως αναφέρει η Μελέτη, αλλά υφίσταται ως γεωγραφική θέση και ως «περιφερειακή οικονομία». Παρατήρηση 5 (σελ. 5): τόσο η Χώρα και κυρίως η Κρήτη στηρίζονται στους διεθνείς θαλάσσιους άξονες. Αυτή η διαπίστωση είναι λάθος. Το ορθόν είναι ότι «τόσο η Χώρα και κυρίως η Κρήτη μπορούν ή πρέπει να αξιοποιήσουν τους θαλάσσιους άξονες». Παρατήρηση 6 (σελ. 6): Η εμπορευματική του δραστηριότητα θα εξαρτηθεί από τη δημιουργία εξειδικευμένου κομβικού λιμένα εμπορευματοκιβωτίων (hub) στη νότια Κρήτη, την ενεργοποίηση του Αδριατικού / Ιόνιου Θαλάσσιου Αυτοκινητόδρομου των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών και από την αύξηση του όγκου, αλλά και την αλλαγή του τρόπου διάθεσης και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων της Κρήτης 19

21 Η εμπορευματική δραστηριότητα του Λιμένα Ηρακλείου δεν θα εξαρτηθεί (όπως γράφει η Μελέτη) από τη δημιουργία εξειδικευμένου κομβικού λιμένα εμπορευματοκιβωτίων (Hub) στη νότια Κρήτη, διότι το δεύτερο αφορά διαμετακομιστικό εμπόριο και όχι εμπόριο τοπικών προϊόντων, που εξυπηρετούνται από το λιμάνι Ηρακλείου. Παρατήρηση 7 (σελ. 7): ανάμεσα στα δύο πλαίσια (Γενικό Περιφερειακό) υπάρχουν και διαφορετικές εκτιμήσεις, δίχως να αλληλοσυγκρούονται Πρέπει να αναφερθούν οι παραπάνω περιπτώσεις διαφορετικών εκτιμήσεων. Παρατήρηση 8 (σελ. 7): και βέβαια, σήμερα επιβάλλεται όλα να επανεξεταστούν με βάση την Πολιτική συγκυρία Θεωρούμε ότι αυτή η διαπίστωση της Μελέτης Αξιολόγησης είναι τουλάχιστον ατυχής έκφραση, απαιτούνται εξηγήσεις. Προβλέψεις των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Ειδικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464Β/ ) Παρατήρηση 9 (σελ. 9): η Κρήτη δεν παρουσιάζει μεγάλη πυκνότητα εκμεταλλεύσιμου δυναμικού. Με αυτό το σχόλιο αναφέρονται στη Μελέτη Αξιολόγησης οι περιοχές αποκλεισμού και οι ζώνες ασυμβατότητας ως προς τα υδροηλεκτρικά έργα. Η διαπίστωση αυτή χρειάζεται τεκμηρίωση. Παρατήρηση 10 (σελ. 7-9): ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Παρέχεται ενημέρωση πληροφόρηση για το Ειδικό Πλαίσιο ΑΠΕ αλλά δεν γίνεται καμία «αξιολογική κρίση» για την εφαρμογή του στην Κρήτη, δηλαδή δεν έχει εξετασθεί ο βαθμός εναρμόνισής του ΠΠ με το ΕΠ (που είναι υποχρέωση της Μελέτης (βλ. σελ. 2 τευχους 1), που εν μέρει γίνεται στη Βιομηχανία. 20

22 Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Ειδικού Πλαισίου για τη Βιομηχανία (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/ ) Παρατήρηση 11 (σελ. 10): Στις συμβατικές αυτές δραστηριότητες μπορεί να προστεθεί ένας αριθμός εξωστρεφών μονάδων υψηλής προστιθέμενης αξίας σε τομείς αιχμής βασιζόμενες στην οικονομία της γνώσης και την Ε.Τ.Α., ιδιαίτερα στην περίμετρο των ΑΕΙ. Τι εννοεί η Μελέτη Αξιολόγησης για Βιομηχανικές δραστηριότητες. στην «περίμετρο των ΑΕΙ»; Παρατήρηση 12 (σελ. 10): Α. Κατευθύνσεις για τη χωρική οργάνωση της βιομηχανίας σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης Δεν γίνεται (θα έπρεπε) αξιολόγηση της εκτίμησης της Μελέτης για ανάγκη στρεμμάτων για νέους οργανωμένους υποδοχείς Βιομηχανίας. Παρατήρηση 13 Ηρακλείου (σελ. 11): Β. Ειδικές κατευθύνσεις ανά Νομό/ Νομός Στις ειδικές κατευθύνσεις ανά Νομό, για το Ηράκλειο: Το ζητούμενο στην περίπτωση Γάζι Λινοπεράμματα δεν είναι η αποτελεσματική προετοιμασία Σχεδίου Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης (όπως αναφέρει η Μελέτη) αλλά είναι η μετεγκατάσταση του εργοστασίου ΔΕΗ, και των τσιμεντοειδών, πετρελαιοειδών εγκαταστάσεων, πιθανόν στην Κορακιά. Παρατήρηση 14 (σελ. 11): Β. Ειδικές κατευθύνσεις ανά Νομό/ Νομός Λασιθίου: Η βελτίωση της ελκυστικότητας του ΒΙΟ.ΠΑ. που λειτουργεί από το 2003, κρίνεται αναγκαία Το ΒΙΟ.ΠΑ. Αγ. Νικολάου δεν λειτουργεί ακόμα. Πρέπει να επιδιωχθεί η έναρξη λειτουργίας του. Παρατήρηση 15 (σελ ): Γενικός Σχολιασμός: Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Ειδικού Πλαισίου για τη Βιομηχανία (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/ ). Το μεγάλο και αξεπέραστο πρόβλημα είναι το ισχύον νομικό πλαίσιο για τη δημιουργία νέων ΒΙΟΠΑ / ΒΙΠΕ κ.λπ., όπου είναι αισθητή η απουσία του Κράτους ειδικά στην απόκτηση γης και η αδυναμία «αναγκαστικής απαλλοτρίωσης». 21

23 Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Ειδικού Πλαισίου για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138Β/ ) Παρατήρηση 16 (σελ. 12): Ιδιαίτερα επισημαίνεται η αυξημένη ζήτηση κατοικίας σε οργανωμένα συγκροτήματα τουρισμού καθώς και μορφών διαχείρισης τουριστικών καταλυμάτων, στη λογική της «πώλησης ή της μακροχρόνιας μίσθωσης σε τρίτους...». Τα άρθρα 9 σύνθετες και ολοκληρωμένες τουριστικές υποδομές μικτής χρήσης Πρέπει να διευκρινιστεί η θέση της Μελέτης σχετικά με τις «σύνθετες και ολοκληρωμένες τουριστικές υποδομές «μικτής χρήσης». Είναι Θετική ή Αρνητική; Παρατήρηση 17 (σελ. 13): Ειδικές μορφές τουρισμού συνεδριακός τουρισμός να αποκατασταθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν τα παλαιά κελύφη. Το κυριότερο πρόβλημα στο συνεδριακό τουρισμό είναι η οργάνωση του που δεν αναφέρεται στη Μελέτη. Παρατήρηση 18 (σελ. 13): Ειδικές μορφές τουρισμού συνεδριακός τουρισμός προκειμένου να εξασφαλίζεται η λειτουργική συνοχή του δικτύου της ενότητας Ηράκλειο Χανιά απαιτείται πύκνωση των τουριστικών λιμένων, βελτίωση των υποδομών, Τι θα πει «πύκνωση των τουριστικών λιμένων» από το Ηράκλειο μέχρι τα Χανιά. Πρέπει να διευκρινιστεί η παραπάνω διαπίστωση. Παρατήρηση 19 (σελ. 14): Golf: στην υποσημείωση νο 6: η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν εντάσσεται στο έως σήμερα θεσμοθετημένο πρότυπο χωρικής ανάπτυξης για το νησί. Δηλ. το Golf Χερσονήσου (1999) δεν είναι αποδεκτό από το ΧΣΚ 2003; Απαιτούνται διευκρινίσεις ως προς τα golf με προϋπόθεση την υδατική επάρκεια ή τη χρήση αφαλάτωσης ή την επανάχρηση νερού. Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Ειδικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505Β/ ) Παρατήρηση 20 (σελ ): Γενικός σχολιασμός: Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Ειδικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες Η Περιφέρεια Κρήτης το Περιφερειακό Συμβούλιο έχει γνωμοδοτήσει 22

24 σχετικά και πρέπει να ληφθεί υπόψη. Προβλέψεις - Κατευθύνσεις Σχεδίου Ειδικού Πλαισίου για τον Παράκτιο Χώρο και τα νησιά Παρατήρηση 21 (σελ ): Μη θεσμοθετημένο Σχέδιο Ειδικού Πλαισίου για τον Παράκτιο Χώρο και τα νησιά. Γίνεται απλή αναφορά στις αρχές σχεδιασμού των παράκτιων περιοχών και στις κατευθύνσεις για τη διαχείριση των ενοτήτων/δραστηριοτήτων. Δεν γίνεται, όμως αξιολόγηση ως προς την Κρήτη που είναι και το ζητούμενο. Προβλέψεις του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης (ΧΣΚ 2003) Παρατήρηση 22 (σελ. 17): Η Μελέτη Αξιολόγησης λαθεμένα αναφέρει: αντικείμενο της παρούσας Μελέτης είναι αξιολογείται, αναθεωρείται και εξειδικεύεται φυσικά εκεί όπου απαιτείται. Σύμφωνα με τη σελ. 1 Τεύχος 1: Βασικός στόχος της αξιολόγησης είναι η διασφάλιση ενός σχεδιασμού που να εγγυάται την παρακολούθηση των χωρικών εξελίξεων και τη δυνατότητα προσαρμογής των βασικών κατευθύνσεων (της Μελέτης) στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και δεδομένα (που είναι διαφορετικά από ότι 10 χρόνια πριν) Εστί πρέπει να εξειδικεύεται καθολικά και όχι όπου απαιτείται κατά την κρίση του Μελετητή. Παρατήρηση 23 (σελ. 17): Κατ αρχήν, από την αξιολόγηση και τις προοπτικές της αναπτυξιακής της φυσιογνωμίας προέκυψε ότι το 2000 η Περιφέρεια Κρήτης αποτελεί παράδειγμα εξωστρέφειας Η οικονομία της Κρήτης ήταν σαφώς πλέον διεθνοποιημένη. Είναι σωστή αυτή η διατύπωση όμως η ανταγωνιστικότητα της κρητικής οικονομίας δεν εξαρτάται μόνο από τους 4 ακόλουθους παράγοντες που αναφέρει η Μελέτη Αξιολόγησης (Επενδύσεις, Μορφωτικό επίπεδο, εκσυγχρονισμό δομών οικονομίας, φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο). Παρατήρηση 24 (σελ ): οι αναφορές στους στόχους «αναπτυξιακών δράσεων» και των αντίστοιχων «χωρικών δράσεων» και «περιβαλλοντικών 23

25 δράσεων» αποδεικνύουν τη «γενικότητα» - «γενικολογία» - «αφαιρετικότητα» - εκθεσιακή προσέγγιση του θέματος. Στο 2 ο ΧΣΚ 2013 η προσέγγιση αυτή πρέπει να ξεπεραστεί και να προχωρήσουμε σε μια πιο «συγκεκριμένη προσέγγιση» λειτουργικά, χωρικά, αναπτυξιακά, διοικητικά, οργανωτικά, πρακτικά. Παρατήρηση 25 Νεότερες Πολιτικές, Αναπτυξιακά Προγράμματα Εθνικού Επιπέδου (σελ. 21): Καταγραφή ευρωπαϊκών πολιτικών Γίνονται αναφορές των ευρωπαϊκών πολιτικών σε δεδομένα του 2007/8. Έκτοτε πολλά έχουν αλλάξει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χρειάζεται επικαιροποίηση ως προς την ΕΕ και τις αντίστοιχες πολιτικές του σήμερα (προϋπολογισμός, Διευρωπαϊκά Δίκτυα, Στρατηγική για τη Μεσογειακή Μακροπεριφέρεια, Νέα προγραμματική περίοδος). Παρατήρηση 26 (σελ. 21): Η εδαφική συνοχή Όσον αφορά την εδαφική συνοχή να γίνει αναφορά στα νέα δεδομένα : Sixth progress report on economic and social cohesion The territorial State and Perspectives of the European Union, 2011 update Territorial Agenda of the European Union 2020 Background paper : "How to strengthen the territorial dimension of Europe 2020 and EU Cohesion Policy based on the Territorial Agenda 2020 Παρατήρηση 27 (σελ. 22): Η στρατηγική Ευρώπη 2020 Αν είναι δυνατόν να εξειδικευτεί η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την Κρήτη. Πολιτικές και Αναπτυξιακά Προγράμματα, επιπέδου Περιφέρειας Περιφερειακές Πολιτικές Παρατήρηση 28 (σελ. 53): Ο στόχος «Σύγκλιση» καλύπτει τα κράτη - μέλη και τις περιφέρειες των οποίων η ανάπτυξη υστερεί. Η ενίσχυση αυτή θα παύσει το 2013 και δεν θα την ακολουθήσει άλλη μεταβατική περίοδος. Η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει, δημιουργήθηκαν οι περιφέρειες «μετάβασης». 24

26 Παρατήρηση 29 (σελ. 55): Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Κρήτης, Στρατηγικός Σχεδιασμός. Περιφέρεια Κρήτης, Νοέμβριος 2011 Οι αναφορές στο ΕΠΠΚ για τους ανθρώπινους πόρους είναι σε αντίθεση με τα αναφερόμενα στη σελ. 17 (ΠΠΧΣΑΑ, 2003). Αυτό θα πρέπει να σχολιαστεί από τον Μελετητή. Παρατήρηση 30 (σελ ): Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Κρήτης, Στρατηγικός Σχεδιασμός. Περιφέρεια Κρήτης, Νοέμβριος 2011 Δεν αξιολογείται (ως οφείλει η Μελέτη Αξιολόγησης ) το ΕΠΠΚ ως προς τη συμβατότητα του με το ΠΠΧΣΑΑ 2003 και ως προς το Βαθμό Εναρμόνισής του ως προς Εθνικές / Διεθνείς Πολιτικές, Πλαίσια Γενικά / Ειδικά. Παρατήρηση 31 (σελ ): Στρατηγικό Σχέδιο της Περιφέρειας Κρήτης για την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα και της διαχείρισης των προϊόντων του Δεν αξιολογείται (ως οφείλει η Μελέτη Αξιολόγησης) το ΕΠΠΚ ως προς τη συμβατότητα του με το ΠΠΧΣΑΑ 2003 και ως προς το Βαθμό Εναρμόνισής του ως προς Εθνικές / Διεθνείς Πολιτικές, Πλαίσια Γενικά / Ειδικά και ιδιαιτέρως ως προς το Βαθμό εναρμόνισής του με το Εθνικό Στρατηγικό Αγροτικής Ανάπτυξης. Σημαντικά Έργα και Δράσεις Παρατήρηση 32 (σελ. 67): όλοι οι πόροι προορίζονται για την άσκηση της Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ και φυσικά όχι για την άσκηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Χρειάζεται εννοιολογική διευκρίνιση η πρόταση της Μελέτης στην τελευταία παράγραφο της. Παρατήρηση 33 (σελ ): Πίνακες: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΤΑΘΕΝΤΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΠΧΣΑΑ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΕΩΝ /2012 Είναι τολμηρό εγχείρημα η συγκρότηση των πινάκων στις σελ 69 και 70. Όπου παρά τις προϋποθέσεις / παραδοχές δίνει αξιόλογα συμπεράσματα: Σωστό το συμπέρασμα (1) ότι άλλο η ποσοτική κάλυψη των στόχων και άλλο η ποιοτική εκπλήρωση τους (ποσότητα ποιότητα). Όμως τι γίνεται από εκεί και πέρα; Άρα; 25

27 Ως προς την ενέργεια χρειάζεται αναπροσαρμογή ο Πίνακας, σύμφωνα με όσα αναφέρει η Μελέτη Αξιολόγησης στο συμπέρασμα 2 της σελ. 71. Ως προς τις Μεταφορές χρειάζεται αναπροσαρμογή ο Πίνακας, σύμφωνα με όσα αναφέρει η Μελέτη Αξιολόγησης στο συμπέρασμα 2 της σελίδας 71 και συγκεκριμένα: αναπροσαρμογή με αφαίρεση του αεροδρομίου Καστελίου. Ως προς τις Γεωργικές Υποδομές χρειάζεται αναπροσαρμογή ο Πίνακας, σύμφωνα με όσα αναφέρει η Μελέτη Αξιολόγησης στο συμπέρασμα 4 της σελίδας 71 και συγκεκριμένα: να αφαιρεθούν από τον πίνακα οι ενισχύσεις παραγωγών. Μετά τις παραπάνω αναπροσαρμογές θα προκύψει ικανοποιητική εκπλήρωση του Προγράμματος Δράσης του ΧΣΚ 2003 μεγαλύτερη (>) 50%. ΧΣΚ 2003: κόστος εκ. (τιμές 1998) Παρατήρηση 34 (σελ ): Σημαντικές Ομάδες έργων και δράσεων. Το Πρόγραμμα Δράσης Ερώτημα: θα ήταν ιδιαίτερο χρήσιμο η Μελέτη Αξιολόγησης (με παραδοχές) να υπολογίσει πόσα από τα συνολικά διατιθέμενα χρήματα του δημοσίου κατευθύνθηκαν στην υλοποίηση του ΠΔ του ΠΠΧΣΑΑ 2003; Μελέτες για την υλοποίηση των διατάξεων του άρθρου 9 (παρ. 1 και 2) και των Παρατήρηση 35 άρθρων 10, 11 και 12 του Ν. 2742/99 (σελ. 77): Ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου Σχετικά με την Περιοχή Μελέτης του ΡΣΗ και στην αξιολόγηση των ορίων της ΠΜ, δεν λαμβάνεται υπόψη ότι σε αυτήν (την ΠΜ) πρέπει να περιλαμβάνεται το νέο διεθνές αεροδρόμιο Κρήτης στο Καστέλι. Παρατήρηση 36 (σελ. 77): Ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου Δε γίνεται αξιολόγηση συμβατότητας της Μελέτης του ΡΣΗ με το ΠΠΧΣΑΑ. Π.Χ. εάν υιοθετείται το προτεινόμενο χωρικό πλέγμα, οι οδικοί άξονες και οι υπόλοιπες προτάσεις του ΡΣΗ. Η αναφορά στο ΡΣΗ είναι ελλιπέστερη, ούτε καν περιγραφική. Αναφορά σε κατευθύνσεις από τα εγκεκριμένα ΓΠΣ/ ΣΧΟΟΑΠ Παρατήρηση 37 (σελ. 78): Νομός Λασιθίου: Περιλαμβάνει 8 26

28 Καποδιστριακούς Δήμους, για τις εδαφικές περιοχές των οποίων : έχουν εγκριθεί 5 ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ και συγκεκριμένα στους Δήμους: Αγ. Νικολάου, Ιεράπετρας, Ιτάνου, Λεύκης, Σητείας και ότι είναι σε διαδικασία εκπόνησης 2 ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ και συγκεκριμένα στους Δήμους: Νεάπολης - Κοινότητα Βραχασίου, Μακρύ Γιαλού. Το ορθόν είναι Έχουμε πλέον 7 εγκεκριμένα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ αφού έχουν εγκριθεί και δημοσιευτεί και τα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ Μακρύ Γιαλού και Νεάπολης Βραχασίου. Παρατήρηση 38 (σελ. 83): Οι προβλέψεις των ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ μπορεί να εμπλουτίσουν το χωρικό σχεδιασμό ανώτερης κλίμακας (μετά από αξιολόγηση). Η συγκεκριμένη διατύπωση είναι ορθή. Γιατί όμως δε γίνεται το ίδιο με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Ηρακλείου; Παρατήρηση 39 (σελ. 85): δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά η προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς επειδή στην εκτός σχεδίου περιοχή εξακολουθεί να ισχύει η αρτιότητα των 4 στρ. και οι παρεκκλίσεις Δεν τεκμηριώνεται αυτή η θέση της Μελέτης Αξιολόγησης. Παρατήρηση 40 (σελ ): Κατευθύνσεις ΣΧΟΟΑΠ Δ. Αγ. Νικολάου (Καποδιστριακού) - ΦΕΚ 460/ Θεσμοθετούνται: - Διάσπαρτες θέσεις για αναζήτηση περιοχών ΠΕΡΠΟ, κυρίως στο θαλάσσιο μέτωπο: α) βόρεια του Βρουχά στο Ακρωτήριο Αγ. Ιωάννη και εντός ζώνης Natura, β) βόρεια-ανατολικά των οικισμών Κάτω και Πάνω Πινές, γ) νότια του όρμου Πόρου ανάμεσα σε οριοθετημένους αρχαιολογικούς χώρους. Επειδή δεν καταγράφονται σωστά οι περιοχές ΠΕΡΠΟ, το ορθόν είναι: Η α περιοχή καταγράφεται σωστά. Η β περιοχή: βρίσκεται δυτικά του οικισμού Τσιφλίκι και Νοτιοδυτικά του οικ. Πλάκα. Ο προσδιορισμός με βάση τις Πινές δεν δίνει σωστή αίσθηση επειδή είναι μακριά από την θάλασσα ενώ το Τσιφλίκι είναι παραλιακό. Η γ περιοχή βρίσκεται στην θέση Πλευρά του Δήμου Αγ. Νικολάου, πάνω στην θάλασσα σε περιοχή με έντονες κλίσεις. Και δεν ευρίσκεται ανάμεσα σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Υπάρχει και δ περιοχή, στην περιοχή Χαβάνι-Κάτω Κατσίκι του Δήμου Αγ. Νικολάου, δυτικά του επαρχ. Δρόμου Αγ. Νικολάου Ελούντας. Παρατήρηση 41 (σελ. 90): ΓΠΣ Νέας Αλικαρνασσού: δεν τηρείται η αρχή της συμπαγούς πόλης. 27

29 Απαιτείται τεκμηρίωση για τη συγκεκριμένη θέση κρίση της Μελέτης Αξιολόγησης. Παρατήρηση 42 (σελ.91): ΣΧΟΟΑΠ Βιάννου: κάθε άλλο παρά τηρείται η αρχή της συμπαγούς πόλης Ομοίως απαιτείται τεκμηρίωση για τη συγκεκριμένη θέση κρίση της Μελέτης Αξιολόγησης. Παρατήρηση 43 Ομοίως. Παρατήρηση 44 Ομοίως. Παρατήρηση 45 Ομοίως. (σελ. 93): ΣΧΟΟΑΠ Κρουσώνα (σελ. 94): ΣΧΟΟΑΠ Τυμπακίου (σελ. 96): ΣΧΟΟΑΠ Γουβών Παρατήρηση 46 (σελ. 123): δεν τηρούνται οι κατευθύνσεις του ΧΣΚ διότι δόθηκαν ΕΠΟ σε οικοδομικούς συνεταιρισμούς και επομένως δεν τηρείται η αρχή της συμπαγούς πόλης. Διαφωνούμε με τις αρνητικές απόψεις που διατυπώνονται σχετικά με (α) τους ήδη εγκεκριμένους οικοδομικούς συνεταιρισμούς (που εμείς θεωρούμε ότι αποτελούν «συμπαγή δόμηση» και όχι διάσπαρτη), (β) τις νέες υφιστάμενες και προς αδειοδότηση τουριστικές εγκαταστάσεις, που θεωρείται ότι δεν είναι σύμφωνες με το εγκεκριμένο ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης και (γ) την άποψη για σχεδόν πλήρη απαγόρευση των τουριστικών μονάδων στην ανατολική και δυτική ακτή της Κρήτης, ανεξάρτητα από τις τοπικές ιδιαιτερότητες ως αποτέλεσμα της ανάπτυξη», για την οποία δεν υπάρχει σαφής καθορισμός. πρότασης για «ήπια τουριστική Πρέπει να επαναδιατυπωθούν τα αναφερόμενα της Μελέτης Αξιολόγησης. 28

30 3.2 ΤΕΥΧΟΣ 2 Αξιολόγηση της εφαρμογής του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ Χωροταξική ένταξη της Περιφέρειας Παρατήρηση 1 (σελ.1): στο χωρικό σύστημα (Βαλκανική Χερσόνησος, και ευρύτερα χωρικά σύνολα, όπως Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, περιοχή Μαύρης Θάλασσας, Νοτιοανατολική Μεσόγειος) η Κρήτη έχει και μπορεί να αναπτύξει περαιτέρω γεωπολιτικές και οικονομικές σχέσεις. Σχετικά με αυτήν την διαπίστωση της Μελέτης Αξιολόγησης, θεωρούμε ότι η Κρήτη μόνο οριακά εφαπτομενικά μπορεί να αναπτύξει «γεωπολιτικές και οικονομικές σχέσεις» με τη Βαλκανική Χερσόνησο, την Κεντρική Ανατολική Ευρώπη, Μαύρη Θάλασσα. Αντιθέτως προνομιακός χώρος ανάπτυξης σχέσεων είναι η Νότιοανατολική Μεσόγειος. Παρατήρηση 2 (σελ. 2): η σημαντικότερη συμβολή του ΕΣΠΑ, όσο αφορά την Κρήτη, είναι ότι για πρώτη φορά θεσπίζεται η «αναπτυξιακή χωρική ενότητα Κρήτης Νήσων Αιγαίου ως ολοκληρωμένο χωρικό πολυκεντρικό σύστημα σε συνθήκες αειφόρου ανάπτυξης Δεν συμφωνούμε με αυτή την εκτίμηση της Μελέτης Αξιολόγησης. Ο χώρος του Αιγαίου (Β+Ν+Κρήτη) με χαρακτηριστικά πολυνησιακού αρχιπελάγους έχει τέτοια πολυδιάσπαση σε πραγματικούς όρους που καθιστά δύσκολη αδύνατη την εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής. Ούτε το κράτος κατεύθυνε τις προσπάθειες του προς τα εκεί, αντίστροφα ενίσχυσε την Αθηνο-κεντρική δομή του συστήματος. (βλέπε: Ρόλος μεταφορών/ εμπορίου/ μεταφορικών εταιρειών ) Παρατήρηση 3 (σελ. 3): Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών Η αναφορά της Μελέτης Αξιολόγησης στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (ταύτιση προβλέψεων με το εγκεκριμένο ΠΠΧΣΑΑ) χρειάζεται διευκρινήσεις και διορθώσεις. Οι Χάρτες που συνόδευσαν (2012) την τελική πρόταση της Επιτροπής προ το Ευρωκοινοβούλιο όχι μόνο δεν ταυτίζονταν με τα προβλεπόμενα στο εν ισχύ ΠΠΧΣΑΑ αλλά δυστυχώς δεν περιείχαν τίποτα για την Κρήτη. Ούτε λιμάνια, ούτε 29