ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ»

Transcript

1 A.T.E.I. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛ. ΕΡΓΩΝ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ» ΦΟΙΤΗΤΕΣ: ΜΑΚΡΙ ΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΝΙΩΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Α ΡΑΝΗ ΚΑΙ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ 1. Α ΡΑΝΗ 2. Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ 2.1. Κατηγορίες οδοστρωµάτων ανάλογα µε την ελαστικότητα τους 2.2. ιαφορές οδοστρωµάτων 2.3. Κατηγορίες οδοστρωµάτων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΓΩΝ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ 1. ΥΛΙΚΑ ΑΠΟ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 1.1. Ανακύκλωση αδρανών αποβλήτων 1.2. Ανακύκλωση γυαλιού Γενικά για το γυαλί Μειονεκτήµατα glassasphalt 1.3. Ανακύκλωση ελαστικών Ελαστικά και περιβάλλον Εναλλακτική διαχείριση χρησιµοποιηµένων ελαστικών Αξιοποίηση κι ανακύκλωση ελαστικών 1.4. Επιτόπια ανακύκλωση 1.5. Ανακύκλωση σε κεντρική εγκατάσταση 2. ΑΦΡΩ ΗΣ ΑΣΦΑΛΤΟΣ 2.1. Η ποιότητα του αφροποιηµένου ασφαλτικού 2.2. Εκτίµηση της ποιότητας του αφροποιηµένου ασφαλτικού 2.3. Χρήση αφρώδους ασφαλτικού ως συντελεστή συναρµογής σε υλικά ψυχρής επεξεργασίας 2.4. Έλεγχος των ιδιοτήτων του εν ψυχρώ κατεργασµένου υλικού 2.5. Καθορισµός της βέλτιστης περιεκτικότητας αφρώδους ασφαλτικού 2.6. Οι ιδιότητες του εν ψυχρώ κατεργασµένου υλικού 1

3 2.7. Χαρακτηριστικές τιµές για στρώσεις σταθεροποιηµένες µε αφρώδες ασφαλτικό 2.8. Τεχνολογία µηχανών και διαδικασίες για την τοποθέτηση εν ψυχρώ κατεργασµένου παραγόµενου υλικού µε αφροποιηµένο ασφαλτικό 2.9. Εκτιµήσεις 3. ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΗ ΑΣΦΑΛΤΟΣ 4. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΑΣΦΑΛΤΟΣ 4.1. Προϊόντα ενίσχυσης της ασφάλτου 5. ΑΝΤΥΙ ΡΟΦΙΛΑ ΥΛΙΚΑ 6. STREET PRINT 6.1. Σύσταση και Υλικά 6.2. Street Print Traffic Formula 6.3. ιάλυση Στεγανότητας Street Print 6.4. Προτερήµατα...έναντι του τσιµέντου 6.5. Προτερήµατα...έναντι του παραδοσιακού τρόπου πέτρας 6.6. Φυσικά Χαρακτηριστικά 6.7. Τοποθέτηση 6.8. Υπόστρωµα και Βάση 6.9. Ζεστό Μίγµα Ασφάλτου Σχεδίαση Επίστρωµα σε ήδη υπάρχουσα άσφαλτο Εφαρµογή Επίστρωσης Κόστος Συντήρηση 7. ΑΣΦΑΛΤΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ 8. ΑΣΦΑΛΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΩΜΑΤΑ 8.1. Ιστορικό 8.2. Σύνθεση 8.3. Εφαρµογή 8.4. Προεπαλείψεις, συγκολλητικές και σφραγιστικές επαλείψεις Περίπτωση ασφαλτικών προεπαλείψεων Περίπτωση Συγκολλητικών Επαλείψεων Περίπτωση σφραγιστικών επαλείψεων 2

4 9. ΙΠΤΑΜΕΝΗ ΤΕΦΡΑ 9.1. Εφαρµογές Εφαρµογή στην οδοποιία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΦΘΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ 1. ΦΘΟΡΕΣ 1.1. Αίτια φθορών 1.2. Επισήµανση φθορών 1.3. Εξέλιξη των φθορών 1.4. Επιφανειακές φθορές του οδοστρώµατος 1.5. Φθορές εύκαµπτων οδοστρωµάτων 2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΘΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ η Κατηγορία - Ρηγµατώσεις Ρηγµατώσεις Σφράγιση / πλήρωση ρωγµών Ρωγµές τύπου αλλιγάτορα ή Ρωγµές συρρίκνωσης Ρωγµές στα άκρα του οδοστρώµατος Ρωγµές µεταξύ λωρίδων διάστρωσης ή διαπλάτυνσης Ρωγµές από ανάκλαση Ρωγµές από ολίσθηση ταπήτων Ρωγµές στην τροχιά των τροχών Ευθύγραµµες ρηγµατώσεις κόπωσης η Κατηγορία Παραµορφώσεις Παραµορφώσεις (Στρεβλώσεις) της επιφάνειας Τοπικά βυθίσµατα Καθίζηση ιόγκωση οδοστρώµατος κατά την κατεύθυνση της κυκλοφορίας Παραµορφώσεις κυµατοειδούς µορφής (πτυχώσεις ή ρυτιδώσεις)ή Εγκάρσιες πτυχώσεις Αυλακώσεις στις τροχιές των τροχών ή ίχνη τροχών µικρού εύρους 3

5 η Κατηγορία Αποσυνθέσεις Αποσύνθεση Αποκόλληση αδρανών από ασφαλτοτάπητες Απογύµνωση αδρανών Αποκόλληση υλικού κατά πλάκες Λάκκοι (φωλιές) η Κατηγορία Λείανση της επιφάνειας κύλισης Λεία επιφάνεια οδοστρώµατος Λείανση αδρανών (στίλβωση) 4

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία αναφέρεται γενικά στα οδοστρώµατα και δίνει ιδιαίτερο βάρος στις σύγχρονα υλικά κατασκευής τους µέσα άλλα και στους τρόπους συντήρησής τους από έρευνα που έγινε στη βιβλιογραφία και στο internet. Αρχικά αναφερόµαστε στα εδάφη επάνω στα οποία θεµελιώνουµε τις οδούς και στα αδρανή υλικά που χρησιµοποιούµε για την κατασκευή των άνω στρώσεων. Έπειτα γίνεται µια γενική αναφορά στα οδοστρώµατα και στις κατηγορίες όπου διακρίνονται. Ακολουθεί το σηµαντικότερο κεφάλαιο, στο οποίο παρουσιάζονται σύγχρονα που χρησιµοποιούνται στην κατασκευή έργων οδοποιίας όπως υλικά από ανακυκλώσιµα προϊόντα, η ιπτάµενη τέφρα, η χρωµατιστή άσφαλτος, η αφρώδης άσφαλτος, η οποία παρ όλο που είναι γνωστή από τη δεκαετία του 60 εφαρµόζεται συνεχώς εξελισσόµενη τα τελευταία χρόνια κα. Τέλος, σε ένα εξίσου σηµαντικό κεφάλαιο γίνεται µια ανάλυση των φθορών και του τρόπου συντήρησης τους των οδοστρωµάτων. Στο σηµείο αυτό θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε τον κ. Μανιάτη για την πολύτιµη βοήθεια του για την εκπόνηση αυτής της πτυχιακής εργασίας. 5

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Α ΡΑΝΗ ΚΑΙ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ 1. Α ΡΑΝΗ ΓΕΝΙΚΑ Στην οδοποιία χρησιµοποιούνται αδρανή υλικά, ασύνδετα ή σταθεροποιηµένα µε συνδετικό υλικό, για την κατασκευή στρώσεων βάσεων ή υποβάσεων, σκυροδέµατος και αντιολισθηρών στρώσεων. Αδρανή ονοµάζονται τα κοκκοµετρικώς διαβαθµισµένα φυσικής ή βιοµηχανικής προέλευσης υλικά που χρησιµοποιούνται είτε µε συγκολλητικό µέσο (σκυρόδεµα, ασφαλτόµιγµα) είτε αυτούσια (έρµα σιδηροδροµικών γραµµών, στραγγιστηριών, φράγµατα, αναβαθµίδες ποταµών, λιµενικά έργα) σε ποικίλα τεχνικά έργα. Τα αδρανή υλικά προσφέρουν όγκο και υψηλότερη αντοχή στις διάφορες τεχνικές κατασκευές. δεν αντιδρούν χηµικά µε τις διάφορες συγκολλητικές ύλες, αλλά παρουσιάζουν φυσική συνοχή εξαιτίας της γεωµετρικής ταξινόµησης των κόκκων τους και του βάρους τους. Τα αδρανή υλικά διακρίνονται σε οικογένειες ως εξής (Τ.Ε.Ε.): 1. Με βάση την προέλευσή τους Φυσικής προέλευσης: Είναι τα αδρανή τα οποία έχουν ληφθεί από το φυσικό περιβάλλον και έχουν υποστεί µόνο µηχανική επεξεργασία θραύσης, πλυσίµατος και διαλογής. Τεχνητά ή βιοµηχανικά: Είναι τα αδρανή που έχουν προκύψει ως προϊόντα ή παραπροϊόντα βιοµηχανικής δραστηριότητας από χηµική ή θερµική επεξεργασία πρώτων υλών ορυκτής ή άλλης προέλευσης (π.χ. τέφρες, σκωρίες, υπολείµµατα καύσεων, άργιλοι, βερµικουλίτης, περλίτης, αργιλικοί σχιστόλιθοι, σχιστοπηλοί κλπ.). 6

8 Ανακυκλωµένα: Είναι τα αδρανή που προκύπτουν από την επεξεργασία και επαναχρησιµοποίηση δοµικών υλικών από υφιστάµενες κατασκευές (υλικά κατεδάφισης σκυροδέµατος, τοιχοποιίας, ασφαλτικών έργων κλπ.). 2.Με βάση την πηγή απόληψης Φυσικά ή συλλεκτά αδρανή: Ονοµάζονται τα αδρανή που η λήψη τους γίνεται από φυσικές αποθέσεις (π.χ. ποτάµια, ορυχεία κλπ.). Είναι τα γνωστά χαλίκια, τα αµµοχάλικα ή η φυσική άµµος. Τα µειονεκτήµατά τους είναι οι προσµίξεις χώµατος, η λεία επιφάνεια και το στρογγυλεµένο σχήµα των κόκκων τους. Αδρανή λατοµείων: Ονοµάζονται τα αδρανή που προκύπτουν από εξόρυξη και θραύση όγκων πετρώµατος. Είναι η κύρια κατηγορία αδρανών υλικών που χρησιµοποιούνται στον Ελλαδικό χώρο. Περιέχουν ποσοστό παιπάλης πολύ µεγαλύτερο από αντίστοιχα φυσικά αδρανή. 3. Με βάση το ειδικό τους βάρος Κανονικού ειδικού βάρους: Είναι τα αδρανή Μεγαλύτερο ειδικό βάρος 2-3 Μgr/m3 (gr/cm3). Είναι τα πιο ευρέως χρησιµοποιούµενα αδρανή για τεχνικά έργα (ασφαλτικά, οδοστρωσίας, παραγωγή σκυροδέµατος, κονιαµάτων, κλπ.). Ελαφροβαρή: Είναι τα αδρανή Μεγαλύτερο ειδικό βάρος <2 Μgr/m3. Βαρέα: Είναι τα αδρανή Μεγαλύτερο ειδικό βάρος >3 Μgr/m3. Έχουν ειδικές χρήσεις (πχ. κατασκευές από σκυρόδεµα για προστασία από την ακτινοβολία κλπ.). 4. Με βάση το µέγεθος των κόκκων Σύµφωνα µεγαλύτερο τους Ευρωπαϊκούς Κανονισµούς Αδρανών Υλικών ταξινοµούνται σε: Xονδρόκοκκα: Είναι τα αδρανή Μεγαλύτερο µέγεθος κόκκων D>2 mm. Λεπτόκοκκα: Είναι τα αδρανή Μεγαλύτερο Μέγεθος κόκκων D=2-0,063 mm. Παιπάλη: Είναι το διαβαθµισµένο λεπτοµερές αδρανές υλικό µεγαλύτερο µέγεθος κόκκων D<0,063 mm. 7

9 5. Με βάση τη χρήση τους 5.1 Αδρανή βάσεων και υποβάσεων Στην οδοποιία χρησιµοποιούνται αδρανή υλικά για την κατασκευή στρώσεων βάσεων ή υποβάσεων. Σκοπός του οδοστρώµατος είναι να παραλάβει τα φορτία της κυκλοφορίας και να τα κατανείµει στο υπέδαφος (Νικολαΐδης 1996). Τα αδρανή υλικά που χρησιµοποιούνται σε βάσεις ή υποβάσεις µπορεί να είναι φυσικά αδρανή ή θραυστά (αδρανή λατοµείων). Σύµφωνα µεγαλύτερο την ΠΤΠ Ο-150 (1966) και ΠΤΠ Ο-155 (1966) (Ελληνικές Προδιαγραφές που ισχύουν µέχρι σήµερα δίχως καµία αναθεώρηση) τα αδρανή της υπόβασης µπορούν να είναι φυσικά ή θραυστά, ενώ τα αδρανή της βάσης πρέπει να είναι µόνο θραυστά. Σύµφωνα µεγαλύτερο το νέο Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 13242, τα αδρανή της βάσης και της υπόβασης µπορεί, εκτός από φυσικά και θραυστά, να είναι τεχνητά και ανακυκλωµένα. Μια ουσιαστική αλλαγή είναι ότι εισάγει την ορυκτολογική και πετρογραφική εξέταση του προοριζόµενου πετρώµατος για χρήση αδρανών, η οποία µπορεί να δώσει σαφείς πληροφορίες για τη συµπεριφορά του πετρώµατος σε διάφορες καιρικές συνθήκες. Μη επιθυµητά πετρώµατα είναι ο σχιστόλιθος, ο φυλλίτης, η κιµωλία, η µάργα, ο αργιλικός σχιστόλιθος και πετρώµατα συνδεµένα χαλαρά µεγαλύτερο αργιλικά ορυκτά. 5.2 Αδρανή σκυροδέµατος Το σκυρόδεµα αποτελείται από αδρανή µεγαλύτερο συγκεκριµένη κοκκοµετρική διαβάθµιση και τσιµέντο ως συγκολλητικό υλικό. Τα αδρανή υλικά αποτελούν το σκελετό του σκυροδέµατος, επηρεάζουν καθοριστικά τις ιδιότητές του, τόσο στη νωπή όσο και στη σκληρυµένη µορφή. Η ανθεκτικότητα των κατασκευών από σκυρόδεµα επιτυγχάνεται µεγαλύτερο την αντίσταση του σκυροδέµατος στις φθορές από φυσικά ή χηµικά αίτια και από την προστασία του οπλισµού από τη διάβρωση. Οι κύριες αιτίες της αποσάθρωσης του σκυροδέµατος (και άρα της µείωσης της ανθεκτικότητας) είναι: α) Φθορές που οφείλονται στη δράση του περιβάλλοντος (αέρας, νερό, 8

10 διάβρωση εξαιτίας της επίδρασης της θάλασσας κλπ.) και στη δράση του ανθρώπινου παράγοντα (π.χ. κίνηση οχηµάτων). Πετρώµατα τα οποία αποσαθρώνονται εύκολα όπως οι αργιλικοί σχιστόλιθοι, είναι ακατάλληλα για αδρανή. β)αποσάθρωση λόγω παγετού: οφείλεται στην εναλλαγή ψύξης-απόψυξης του σκυροδέµατος παρουσία νερού. γ) Αποσάθρωση από χηµικές προσβολές: οφείλεται στη χηµική δράση διαφόρων ουσιών στο σκυρόδεµα, όπως ενώσεις θείου, σιδήρου, µολύβδου, ψευδαργύρου, χλωριούχες, φωσφορικές, νιτρικά άλατα και αλογόνα κλπ. δ) Αποσάθρωση λόγω αλκαλοπυριτικής αντίδρασης: οφείλεται σε αντίδραση των αλκαλίων του τσιµέντου µεγαλύτερο πυριτικά αδρανή που περιέχουν άµορφο SiO2. Η αντίδραση αυτή προκαλεί διόγκωση στην οποία οφείλεται η αποσάθρωση του σκυροδέµατος. Τέτοια πετρώµατα µπορεί να είναι οι δολοµίτες, ζεόλιθοι, υαλώδεις έως κρυπτοκρυσταλικοί ρυόλιθοι, δακίτες, λατίτες και ανδεσίτες. Επικίνδυνα ορυκτά είναι ο οπάλιος, χαλκηδόνιος, τριδυµίτης και χριστοβαλίτης (ΕΛΟΤ 408). Ο κίνδυνος για τη χώρα µας είναι πολύ µειωµένος, γιατί κατά κύριο λόγο χρησιµοποιούµενα ασβεστολιθικά αδρανή και επιπλέον όπου χρησιµοποιούνται πυριτικά αδρανή αυτά δεν είναι ενεργά. Οι ισχύουσες προδιαγραφές για τα αδρανή σκυροδέµατος είναι ο ΚΤΣ-97 Κανονισµός Τεχνολογίας Σκυροδέµατος 1997 και το Σχέδιο Ελληνικού Προτύπου ΕΛΟΤ 408 Θραυστά αδρανή για συνήθη σκυροδέµατα. Σύµφωνα µεγαλύτερο το νέο Ευρωπαϊκό Πρότυπο Αδρανών Σκυροδέµατος ΕΛΟΤΕΝ ως αδρανή υλικά µπορούν να χρησιµοποιηθούν τεχνητά και ανακυκλωµένα αδρανή. Επιπλέον το νέο πρότυπο εισάγει την ονοµατολογία του αδρανούς και την ορυκτολογική και πετρογραφική εξέταση. 9

11 2. Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΑ Το φυσικό έδαφος στη µορφή που βρίσκεται δεν είναι ικανό να φέρει τις προερχόµενες από την κυκλοφορία καταπονήσεις και δεν έχει την απαιτούµενη λεία επιφάνεια για την οµαλή κίνηση έπ' αυτού των τροχών. Επί πλέον δεν αντέχει στις κλιµατολογικές διακυµάνσεις, την υγρασία, την βροχή κλπ όταν επάνω του κινούνται οχήµατα. Για τους λόγους αυτούς κατασκευάζονται τα οδοστρώµατα. Οδόστρωµα ορίζεται το σύνολο των επαλλήλων στρώσεων που είναι τοποθετηµένες πάνω από το φυσικό έδαφος για τη δηµιουργία της οδού. Το οδόστρωµα είναι µια σύνθετη κατασκευή που έχει να επιτελέσει διάφορες λειτουργίες οι οποίες είναι ανόµοιες µεταξύ τους. Το γεγονός αυτό κάνει την κατασκευή αρκετά πολύπλοκη. Είναι γνωστό ότι οι δρόµοι στην αρχαιότητα συνήθως δεν έφεραν οδόστρωµα, ήταν απλοί χωµατόδροµοι, όπου όλο το βάρος δινόταν στην οµαλότητα της χάραξης. Οι χωµατόδροµοι όµως είναι ευπαθείς τόσο στις καιρικές επιδράσεις, όσο και στη φθορά από τα φορτία κυκλοφορίας. Η δράση του νερού της βροχής κυρίως είναι εκείνη που µαλακώνει και διαβρώνει την επιφάνεια τους. Aντίστοιχα, οι τροχοί των οχηµάτων, αλλά και η δράση ανθρώπων και ζώων, διαταράσσει και φθείρει την επιφάνεια των χωµατόδροµων. Η συνδυασµένη δε επιρροή των παραπάνω παραγόντων (βροχή και φορτία κυκλοφορίας) θεωρείται ιδιαίτερα δυσµενής και φθοροποιός. Είναι προφανές ότι, όσο αυξάνει η χρήση ενός δρόµου, τόσο µεγαλώνει και η φθορά του, αλλά παράλληλα αυξάνονται και οι απαιτήσεις που οι χρήστες έχουν από αυτόν. Έτσι από τους αρχαίους ακόµα χρόνους κατέστη αναγκαία κάποια µορφή προστασίας και ενίσχυσης της επιφάνειας κίνησης. Σήµερα είναι προφανές ότι, η επίστρωση των οδών µε σύγχρονα οδοστρώµατα είναι αναγκαία για να επιτευχθεί ένα αποδεκτό επίπεδο ασφαλούς, άνετης, oικονοµικής και γρήγορης µετακίνησης των οχηµάτων. Το φυσικό έδαφος στη µορφή που βρίσκεται δεν είναι ικανό να φέρει τις καταπονήσεις που 10

12 προέρχονται από την κυκλοφορία, oύτε έχει λεία επιφάνεια για την οµαλή κίνηση των οχηµάτων.επίσης η αντοχή στις κλιµατολογικές εναλλαγές είναιµικρή. Ως λύση για να παρακάµψουµε αυτά τα µειονεκτήµατα, είναι το οδόστρωµα. Το οδόστρωµα έχει σαν κύριο λόγο να διανέµει τις πιέσεις, ώστε, η καταπόνηση του εδάφους θεµελίωσης να µην υπερβαίνει τα όρια. Στο παρακάτω σχήµα βλέπουµε τις θλιπτικές και εφελκυστικές τάσεις που αναπτύσσονται σ' ένα οδόστρωµα από τον τροχό ένα οχήµατος. Σχήµα 1.1: Το φορτίο του οχήµατος ασκεί τάσεις στο οδόστρωµα ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ο ΟΣΤΡΩΜΆΤΩΝ Ανάλογα µε την ελαστικότητα τους, τα οδοστρώµατα διακρίνονται κατά κανόνα, σε 'εύκαµπτα' και ' δύσκαµπτα'. Σαν εύκαµπτα θεωρούνται:. Τα ασφαλτικά. Τα κυκλοφοριόπηκτα 11

13 . Τα σταθεροποιηµένα. Τα σκυρωτά Σαν δύσκαµπτα θεωρούνται:. Τα από σκυρόδεµα. Τα λιθόστρωτα Κατά κανόνα τα εύκαµπτα οδοστρώµατα αποτελούνται από:. Υπόβαση. Βάση. Επιφανειακή στρώση Τα δύσκαµπτα οδοστρώµατα κατασκευάζονται από σκυρόδεµα (άοπλο, οπλισµένο ή προεντεταµένο) και εδράζονται σε κατάλληλη βάση. Ο σκοπός και η λειτουργία των στρώσεων ποικίλει, ανάλογα µε την ελαστικότητα του οδοστρώµατος. 12

14 Σχήµα 1.2 : οµές οδοστρωµάτων και τα διάφορα στρώµατα που αποτελούνται 13

15 14

16 Στα εύκαµπτα οδοστρώµατα οι στρώσεις υπόβασης και βάσης κατασκευάζονται, επειδή:. Αποτρέπουν την άνοδο του ύδατος λόγω τριχοειδών. ίνουν µια πρόσθετη προστασία από τον παγετό. Συντελούν στην αποστράγγιση. Αυξάνουν τη φέρουσα ικανότητα. Βοηθούν την κατανοµή των φορτίων µε το σύστηµα των στρώσεων Στα δύσκαµπτα οδοστρώµατα η στρώση βάσης κατασκευάζεται, επειδή:. Αποτρέπει την άνοδο του ύδατος λόγω τριχοειδών. Προστατεύει από τον παγετό. Συντελεί στην αποστράγγιση.. Αποτρέπει τις καθιζήσεις του εδάφους. Αυξάνει την αντοχή του οδοστρώµατος. ιευκολύνει την κατασκευή Στο εύκαµπτο οδόστρωµα η µεταφορά των φορτίων στο έδαφος γίνεται δια µέσου των στρώσεων του. Το ολικό πάχος του ευκάµπτου οδοστρώµατος πρέπει να είναι τόσο, ώστε οι δυνάµεις που µεταβιβάζονται σε µεγαλύτερη συνεχώς επιφάνεια να µειωθούν µέχρι να γίνονται ανεκτές από το έδαφος έδρασης του οδοστρώµατος. Στο δύσκαµπτο οδόστρωµα, όπου το υλικό του είναι µεγάλης αντοχής, το κύριο µέρος των τάσεων µεταβιβάζεται στο φορέα, ενώ το έδαφος θεµελίωσης απλώς αντιδρά στην παραµόρφωση του οδοστρώµατος. Έτσι το πρόβληµα του υπολογισµού των δύσκαµπτων οδοστρωµάτων είναι η στατική επίλυση πλάκας σκυροδέµατος, που εδράζεται σε άπειρα ελαστικά σηµεία ΙΑΦΟΡΕΣ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ Στα παραπάνω σχήµατα είχε σχεδιασθεί σκαριφηµατικά η διαφορά στη δοµή ευκάµπτων και άκαµπτων οδοστρωµάτων. Στα άκαµπτα οδοστρώµατα, είναι προφανής η κυριαρχία της πλάκας σκυροδέµατος. Πρόκειται συνήθως για οπλισµένη πλάκα πάχους cm η οποία εδράζεται πάνω σε επιλεγµένο 15

17 υλικό, στρώση η οποία θα µπορούσε να θεωρηθεί ότι αντιστοιχεί στην υπόβαση των ευκάµπτων οδοστρωµάτων. Στην Ελλάδα κατασκευάζονται αποκλειστικά εύκαµπτα οδοστρώµατα για τους δρόµους. Ο βασικός λόγος για αυτό είναι ότι τα άκαµπτα οδοστρώµατα είναι ακριβότερα. Κατ' εξαίρεση σε ορισµένες περιπτώσεις, αλλά και στα αεροδρόµια, µπορεί να προκριθεί η κατασκευή άκαµπτων οδοστρωµάτων. Πέραν του κόστους τα εύκαµπτα µε τα άκαµπτα οδοστρώµατα παρουσιάζουν µια ακόµα σειρά διαφοροποιήσεων:. Τα εύκαµπτα οδοστρώµατα παραµορφώνονται περισσότερο από τη διέλευση ενός βαρέως φορτηγού. Γι' αυτό άλλωστε ονοµάζονται και εύκαµπτα. Θα µπορούσε να αναφερθεί ότι µια τέτοια διέλευση προκαλεί βύθιση της τάξης των 2 mm, ενώ στα άκαµπτα οδοστρώµατα η βύθιση είναι ανεπαίσθητη.. Η πίεση στη διεπιφάνεια οδοστρώµατος - εδάφους, κάτω από το φορτίο κυκλοφορίας είναι υψηλότερη στα εύκαµπτα οδοστρώµατα. Θα µπορούσε να αναφερθεί ότι είναι της τάξης του 15% των φορτίων κυκλοφορίας, ενώ στην ίδια θέση στα άκαµπτα οδοστρώµατα είναι της τάξης του 2-3%.. Τα οδοστρώµατα σκυροδέµατος θεωρούνται καταλληλότερα όπου τα φορτία είναι ισχυρά. Για αυτό και χρησιµοποιούνται στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. και στους κεντρικούς αυτοκινητόδροµους και λεωφόρους (αν και όχι συχνά).χρησιµοποιούνται όµως συχνότερα στα οδοστρώµατα αεροδροµίων, αφού τα φορτία των αεροσκαφών είναι µια τάξη µεγαλύτερα από τα αξονικά φορτία των φορτηγών). Τα οδοστρώµατα σκυροδέµατος θεωρούνται καταλληλότερα " σε ορισµένες ειδικές περιπτώσεις καταπόνησης, όπως, όπου βαριά οχήµατα σταθµεύουν ή κινούνται πολύ αργά (σε χώρους στάθµευσης φορτηγών, αεροσκαφών, πριν από διόδια ή σε µεγάλες ανηφόρες, σε χώρους στάσης λεωφορείων, σε προβλήτες λιµανιών, σε τελωνεία κλπ. Αυτό οφείλεται στο ότι η άσφαλτος έχει ρεολογική συµπεριφορά, οι παραµορφώσεις της δηλαδή εξελίσσονται µε την πάροδο του χρόνου, οπότε µακροχρόνια δράση ισχυρών φορτίων θα προκαλούσε τοπικές παραµορφώσεις). Θεωρούνται 16

18 επίσης όπου υπάρχει κίνδυνος να πέσουν λάδια ή καύσιµα στο οδόστρωµα (τα καύσιµα και λιπαντικά, ως παραπλήσιας χηµικής σύστασης µε την άσφαλτο την προσβάλλουν και την διαλύουν. Έτσι, σε χώρους µακροχρόνιας στάθµευσης, σε πρατήρια καυσίµων, σε συνεργεία, προτιµώνται οδοστρώµατα σκυροδέµατος). Θεωρούνται, τέλος, καταλληλότερα όπου οι αναπτυσσόµενες θερµοκρασίες θα µπορούσαν να επηρεάσουν τα εύκαµπτα οδοστρώµατα. Χαρακτηριστική θέση ανάπτυξης υψηλών θερµοκρασιών είναι η αρχή των αεροδιαδρόµων, εξ αιτίας των θερµών -αερίων που εκβάλλουν οι κινητήρες των αεροσκαφών..τα οδοστρώµατα σκυροδέµατος θεωρείται ότι φθείρονται λιγότερο, έχουν δηλαδή µεγαλύτερη διάρκεια ζωής (έως και 40 χρόνια αντί για 25 των ισχυρών ευκάµπτων οδοστρωµάτων)..η επιρροή της θερµοκρασίας στους δύο τύπους οδοστρωµάτων είναι διαφορετική. Η άσφαλτος είναι θερµοπλαστικό υλικό. Υψηλές θερµοκρασίες την µαλακώνουν και ως εκ τούτου τα εύκαµπτα οδοστρώµατα είναι ιδιαίτερα ευπαθή σε τροχαυλακώσεις κατά τους θερινούς µήνες. Επίσης ιδιαίτερα χαµηλές θερµοκρασίες την καθιστούν εύθραυστη, µε συνέπεια να είναι ευπαθής σε ρηγµατώσεις στις βαρυχειµωνιές. Αντίθετα τα οδοστρώµατα σκυροδέµατος υφίστανται συστολές - διαστολές από τη µεταβολή της θερµοκρασίας, δράση που αντιµετωπίζεται µε την όπλιση των πλακών και την κατασκευή αρµών. Η αναγκαιότητα των αρµών δηµιουργεί µε τη σειρά της προβλήµατα ευπάθειας των άκαµπτων οδοστρωµάτων στην περιοχή των αρµών τους. Συναφές είναι και το πρόβληµα των τάσεων από τη συστολή πήξης που εµφανίζεται, προφανώς, µόνο στα οδοστρώµατα σκυροδέµατος..η βασικότερη, ωστόσο, διαφοροποίηση µεταξύ ευκάµπτων και άκαµπτων οδοστρωµάτων θεωρείται ο τρόπος συµπεριφοράς του συστήµατος στα φορτία κυκλοφορίας. Στα εύκαµπτα οδοστρώµατα το σύστηµα έδαφος 17

19 οδόστρωµα συµπεριφέρεται πιο ενιαία. Αν υπάρχει στο υπέδαφος ένα ασθενές σηµείο ( το οποίο δεν έχει εντοπισθεί και εξυγιανθεί κατά την κατασκευή), τότε υπό τα φορτία κυκλοφορίας το έδαφος εκεί δεν καθιζάνει. Το υπερκείµενο οδόστρωµα δεν έχει αυτοτέλεια συµπεριφοράς, η υπόβαση, ως ασύνδετο υλικό θα καταρρεύσει ακολουθώντας την καθίζηση του εδάφους, η βάση ως ασύνδετο υλικό θα καταρρεύσει και αυτή. Ο ασφαλτοτάπητας βέβαια, είναι στρώση µε δοµική συνοχή, είναι όµως ανίκανη να γεφυρώσει µεγάλα υποκείµενα κενά για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσει και αυτός ακολουθώντας το σχήµα παραµόρφωσης της υποκείµενης βάσης. Αντίθετα, αν αυτό συµβεί σε οδόστρωµα - σκυροδέµατος,η υπόβαση, προφανώς, θα καταρρεύσει, ακολουθώντας την καθίζηση του εδάφους, αλλά η πλάκα σκυροδέµατος µπορεί χωρίς πρόβληµα να γεφυρώσει καθιζήσεις υπό την επιφάνεια της, εφόσον είναι οπλισµένη, χωρίς να ραγίσει. ρα κατά τρόπο παραπλήσιο (διότι δεν είναι και παρόµοια οπλισµένη) µε τις τυπικές πλάκες ενός κτιρίου, οι οποίες δεν υποστηρίζονται παρά µόνο περιµετρικά. εν έχουµε δηλαδή τόσο' ενιαίο' - εδάφους, όπως είναι αυτό των ευκάµπτων οδοστρωµάτων ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ: ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΟΠΗΚΤΑ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ Από απόψεως εξυπηρετήσεως των συγκοινωνιών, τα κυκλοφοριόπηκτα οδοστρώµατα κατατάσσονται αµέσως µετά τα οδοστρώµατα µε ασφαλτική επάλειψη, είναι δε πιο οικονοµική. Πρέπει να δώσουµε µεγάλη προσοχή στην εξεύρεση των αδρανών υλικών για την κατασκευή του κυκλοφοριόπηκτου οδοστρώµατος. Τα αδρανή είναι ο κυριότερος - παράγοντας για την επιτυχία του οδοστρώµατος. 18

20 Υ ΑΤΟΠΗΚΤΑ ΣΚΥΡΩΤΑ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ (MAC-ADAM) Τα σκυρωτό οδόστρωµα MAC - ADAM αποτελείται:. Από µια κάτω στρώση (θεµελίωση). Από µια πάνω στρώση (επιφάνεια κυλίσεως) Η κάτω στρώση έχει χαρακτηριστικά που εξαρτώνται από την φύση του εδάφους (επιφάνεια εδράσεως). Πάχη πάνω στρώσεως.. Πάνω στρώση (µε κάτω στρώση) 1 Ο - 15 εκ. Πάνω στρώση (χωρίς κάτω στρώση) εκ ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΑ Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ Λιθόστρωτα οδοστρώµατα καλούνται όλες οι στρώσεις κυκλοφορίας της οδού από φυσικούς λίθους που τοποθετούνται µε το χέρι και που εφαρµόζονται ο ένας δίπλα στον άλλο. Έντεxνα λιθόστρωτα µπορούν να κατασκευασθούν µόνο µε τα χέρια και µε έµπειρο προσωπικό. Απαγορεύεται στην κατασκευή των λιθόστρωτων να χρησιµοποιείται πέτρωµα ή υλικό που µπορεί να γίνει λείο από την κυκλοφορία. Σχήµα 1.4 : Τύποι λιθόστρωτων οδοστρωµάτων. 19

21 ΕΜΠΟΤΙΣΤΑ ΣΚΥΡΩΤΑ ΜΕ ΤΣΙΜΕΝΤΟ Στα εµπότιστα σκυρωτά µε τσιµέντο, σαν συνδετική ύλη χρησιµοποιούµε µίγµα τσιµέντoυ, άµµου και νερού. Το οδόστρωµα αποτελείται από µια στρώση αδρανών υλικών σκληρών και καθαρών) µε διαστάσεις 2,5-7,5 εκ. που διαστρώνονται στην σκάφη ή στην υποθεµελίωση. Κατά αυτόν τον τρόπο δηµιουργούµε ένα σκυρωτό οδόστρωµα µε συνδετική ύλη τσιµέντου - άµµου - νερού. Το µίγµα (τσιµεντοκονίαµα) εκτοξεύεται στο οδόστρωµα από την αντλία του αναµικτήρα. Ο ΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ (ΑΟΠΛΟ) Αυτά τα οδοστρώµατα ανήκουν στην κατηγορία των δύσκαµπτων. Από στατικής συµπεριφοράς, διαφέρουν από τα εύκαµπτα στο ότι συµπεριφέρονται υπό το βάρος του φορτίου σαν ένα στατικό δύσκαµπτο στοιχείο που εδράζεται σε ελαστικό υπόστρωµα ενώ τα εύκαµπτα διανέµουν το φορτίο µε τον µηχανισµό των στρώσεων. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ. Τα απαιτούµενα υλικά (άµµος, χαλίκιq, τσιµέντο και νερό) βρίσκονται παντού και πολλές φορές κοντά στο έργο.. Είναι οικονοµικό διότι χρησιµοποιούµε µηχανές.. Έχει επιφάνεια οµαλή, κανονική όχι ολισθηρή και µε µεγάλο βαθµό συνάφειας.. Σε περίπτωση που φθείρεται η επιφάνεια, είναι δυνατή η εφαρµογή ασφαλτικής επιστρώσεως.. Μεγάλη διάρκεια ζωής (20-30 χρόνια). ΜEIONEKTHMATA. Στερείται ελαστικότητας (δύσκαµπτο οδόστρωµα), η δε επιφάνεια του τρίβεται ευκολότερα από τα άλλα οδοστρώµατα.. Οι µεταβολές της θερµοκρασίας και η κακή ποιότητα του εδάφους προκαλούν ρήγµατα σε αυτό.. Προκαλείται θόρυβος από την διέλευση των οχηµάτων. 20

22 . Παρουσιάζει δυσχέρειες κατασκευής στα σηµεία διαβάσεως από έκχωµα σε επίχωµα ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ Ο ΟΣΤΡΩΜΑ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ Τα δύσκαµπτα οδοστρώµατα είναι συνήθως άοπλα όταν οι πλευρές κάθε πλάκας έχουν λόγο µικρότερο του 1,25. Αν ο λόγος των πλευρών δεν έχει την τιµή αυτή ή αν οι πλάκες δεν είναι ορθογωνικές τότε χρειάζεται οπλισµός και κατά τις δύο διευθύνσεις. 21

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΓΩΝ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ 1. ΥΛΙΚΑ ΑΠΟ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΓΕΝΙΚΑ Τα αδρανή απόβλητα ή αλλιώς οικοδοµικά απορρίµµατα (συµπεριλαµβανοµένων των κατεδαφίσεων και των εκσκαφών γαιών θεµελίωσης διαφόρων έργων) ανέρχονται στην Ε.Ε. σε 300 εκατοµµύρια τόνους ετησίως, ενώ άλλες πηγές ανεβάζουν την τιµή αυτή σε 450 εκ. τόνους (1,2). Το ρεύµα αυτό σε ποσοτικούς όρους είναι από τα µεγαλύτερα, µαζί µε αυτά από τις µεταλλευτικές και αγροτικές δραστηριότητες, ενώ η διαχείρισή του είναι αντίθετη µε τις αρχές της αειφορίας και προκαλεί αξιοσηµείωτες περιβαλλοντικές οχλήσεις. Περίπου το 75% από αυτές τις ποσότητες οδηγείται σε χώρους ΧΥΤΑ, καταλαµβάνοντας σηµαντικό χώρο, παρόλο που τα περισσότερα από αυτά είναι ανακυκλώσιµα υλικά και µπορούν να αποτελέσουν πρώτη ύλη για τον κατασκευαστικό κλάδο. Με βάση τα παραπάνω µπορεί να γίνει διαχωρισµός των αδρανών απορριµµάτων ανάλογα µε την προέλευσή τους στις ακόλουθες κατηγορίες: Υλικά Εκσκαφών Υλικά Οδοποιίας Υλικά Κατεδαφίσεων Μπάζα Εργοταξιακά Απορρίµµατα 22

24 Αναλυτικότερα δεδοµένα για την υπάρχουσα κατάσταση (παραγωγή, σύσταση και µέθοδοι διαχείρισης) στην ΕΕ και ειδικότερα στην Ελλάδα έχουν δηµοσιευτεί σε προηγούµενες ανακοινώσεις της HELECO και αλλού (1,2), αλλά επαναλαµβάνονται συνοπτικά παρακάτω. Η ποσοστιαία σύσταση των απορριµµάτων αποτελεί ενδιαφέρουσα πληροφορία για ένα σύστηµα διαχείρισης, όσον αφορά στις ποσότητες που µπορούν να ανακυκλωθούν. Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζεται η σύνθεση των οικοδοµικών απορριµµάτων (construction and demolition wastes, C&D) από µελέτες στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΣΥΣΤΑΣΗ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (1) ΤΥΠΟΣ Spencer % w/w Bosink & Brouwers Άσφαλτος 46% AEP Τσιµέντο 14% 13% 70% Μέταλλα 5% 7% 6% Ξύλο 26% 35% 13% Σκυρόδεµα και ξύλο 17% Τούβλα 14% 6% Κεραµιδιά 10% Αργιλικά Είδη υγιεινής 29% Σοβάς, επιχρίσµατα 8% Υλικό συσκευασίας από χαρτί/ χαρτόνι 7% 8% Σκυρόδεµα, τοιχοδοµές, κεραµικά, χαλίκια 24% CH2M Hill Υλικά κατασκευής συµπερ. του γύψου 17% 2% Γυαλί 3% Πλαστικά 2% Λοιπά 9% 2% 4% 3% 23

25 1.1. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Α ΡΑΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η ανάγκη για ανακύκλωση των αδρανών αποβλήτων υπαγορεύεται από το γεγονός ότι α) η πλειονότητα των αποβλήτων αποτελεί εν δυνάµει χρήσιµο υλικό που µπορεί να εξοικονοµήσει τις αντίστοιχες παρθένες πρώτες ύλες και β) η διάθεση αδρανών σε ΧΥΤΑ οικιακών απαγορεύεται πλέον. Ο πυρήνας όλων των τεχνολογιών ανακύκλωσης των αδρανών αποβλήτων βασίζεται στις διεργασίες θραύσης-κοσκίνησης. εδοµένου ότι το εισερχόµενο ρεύµα είναι ιδιαίτερα ετερογενές, η διεργασία συνδυάζεται συχνά µε κάποιο σύστηµα διαχωρισµού, απλό ή και εξεζητηµένο. Οι διαθέσιµες τεχνολογίες ανακύκλωσης πρακτικά χωρίζονται σε τρία επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο αναφέρεται κυρίως σε µονάδες φορητές, µικρής δυναµικότητας, οι οποίες είτε εγκαθίστανται επί τόπου του έργου για την απευθείας ανακύκλωση των υλικών είτε εγκαθίστανται σε σταθερή βάση σε ΧΥΤΑ. Το τελικό προϊόν περιέχει αρκετές προσµίξεις και είναι χαµηλών προδιαγραφών. Το επίπεδο αυτό ανταποκρίνεται κυρίως στις µεσογειακές χώρες, στις οποίες το τέλος ταφής είναι ακόµα χαµηλό. Το δεύτερο επίπεδο αποτελεί µια ενδιάµεση κατάσταση και αναφέρεται σε µονάδες µε ελαφρώς πιο πολύπλοκο εξοπλισµό χωρίς ιδιαίτερα µεγάλη αύξηση στο κόστος, ο οποίος επιτυγχάνει και κάποιο βασικό διαχωρισµό (π.χ. µαγνητικός διαχωρισµός, αποµάκρυνση ανεπιθύµητων προσµίξεων). Η βιωσιµότητα των µονάδων σχετίζεται κυρίως µε τα κόστη διάθεσης, µεταφοράς και πρώτων υλών. Τέλος το τρίτο επίπεδο εφαρµόζεται σε κράτη, τα οποία έχουν απαγορεύσει τη διάθεση των αδρανών προς ταφή ή τα τέλη είναι σχεδόν απαγορευτικά, µε αποτέλεσµα η ανακύκλωση να αποτελεί τη βασική οδό διαχείρισης. Η αγορά περιλαµβάνει µονάδες επεξεργασίας µεγάλης κλίµακας µε εξεζητηµένα συστήµατα διαχωρισµού, όπως αεροδιαχωριστές. Υπάρχουν ακόµα συστήµατα διαλογής στην πηγή, στα οποία χρήσιµα υλικά αποµακρύνονται και ταξινοµούνται σε σωρούς πριν την κατεδάφιση. Με αυτό τον τρόπο, παράγονται υλικά υψηλής προστιθέµενης αξίας και κάποιες χώρες (Αυστρία, Γερµανία και Ολλανδία) έχουν αυξήσει τα ποσοστά ανακύκλωσης που φτάνουν µέχρι 85-90%. 24

26 Τα προϊόντα που εξάγονται από την επεξεργασία των αδρανών απορριµµάτων µπορούν να αξιοποιηθούν µε αντίστοιχη εξοικονόµηση πρώτων υλών σε διάφορες κατηγορίες τεχνικών έργων, όπως αυτοκινητόδροµοι, πεζοδρόµια και παρόµοια έργα. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στο ορυκτής προέλευσης κλάσµα (mineral materials), που είναι και το µεγαλύτερο. Από προχωρηµένες διεργασίες διαχωρισµού µπορούν να προκύψουν προϊόντα για ένα εύρος εφαρµογών, ως ακολούθως: ευτερογενής άσφαλτος για ανάµιξη Μίγµα για την παραγωγή τούβλων Μίγµα για την παραγωγή κλίνκερ τσιµέντου Μίγµα για την παραγωγή σκυροδέµατος (έως C20-25) Υλικό υποστρώµατος οδών Υλικό στεγάνωσης ή επικάλυψης ΧΥΤΑ Γενικά οπουδήποτε απαιτούνται αδρανή υλικά και άµµος Ο υπολογισµός του κόστους επεξεργασίας ανά τόνο αδρανών απορριµµάτων πρέπει να περιλαµβάνει τον προϋπολογισµό του έργου, τον αναµενόµενο χρόνο ζωής, τις αποσβέσεις, καθώς και τα λειτουργικά έξοδα (ενέργεια, συντήρηση και έξοδα προσωπικού). Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και τα έξοδα µεταφοράς από το σηµείο παραγωγής στο ΧΥΤ, τα οποία συχνά δεν είναι αµελητέα λόγω των αποστάσεων. 25

27 1.2. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΓΥΑΛΙΟΥ Με τη ραγδαία ανάπτυξη της οικονοµίας και τη συνεχή αύξηση της κατανάλωσης, δηµιουργείται ένα µεγάλο µέρος απορριµµάτων σε παγκόσµια κλίµακα. Η αξιοποίηση των µεγάλων ποσοτήτων αποβλήτων γυαλιού είναι επείγον εθνικό και παγκόσµιο θέµα. Η ανακύκλωση γυαλιού µπορεί να εξοικονοµήσει ενέργεια και τη µείωση των περιβαλλοντικών αποβλήτων. Έµφαση στην τεχνολογία ανακύκλωσης γυαλιού θα διευρύνει το πεδίο εφαρµογής των αποβλήτων πάνω στο γυαλί και θα προωθήσει την περαιτέρω ανάπτυξη των τεχνικών του γυαλιού. Σχεδόν 10 εκατοµµύρια τόνους αποβλήτων γυαλιού συλλέγονται σε µητροπόλεις κάθε χρόνο, δηλαδή περίπου 3 ~ 5% κατά βάρος των οικιακών αποβλήτων. Η ανακύκλωση γυαλιού στην Ευρώπη έφθασε 77,8% το 2002, σε 80% το 2005, ενώ η αναλογία στην Ιαπωνία ήταν απλώς και µόνο το 20% πριν από το Η ποιότητα και οι επιδόσεις των προϊόντων που κατασκευάζονται από ανακυκλωµένο γυαλί δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν. Λίγες επιχειρήσεις θα παράγουν προϊόντα από ανακύκλωση γυαλιού, που χρησιµοποιούν την εκ νέου τήξη του ανακυκλωµένου γυαλί. Ανάµεσά τους, τα απορρίµµατα γυαλιού που αποτελούν σηµαντικό µέρος Γενικά για το γυαλί Το γυαλί είναι µη µεταλλικό και ανόργανο υλικό από επιλεγµένες πρώτες ύλες, γι 'αυτό δεν µπορεί ούτε να αποτεφρωθεί ούτε αποσυντίθεται. Η ανακύκλωση του εκ νέου είναι δύσκολη διαδικασία. Το γυαλί είναι ανόργανο πολυµερές, στο οποίο η βασική δοµική µονάδα της πολυµερούς αλυσίδας είναι η οµάδα Si-O-. Τα υλικά από γυαλί είναι εύθραυστα και πλούσια σε πυρίτιο, ώστε τα βασικά τεχνικά ευρετήρια από γυαλί-ασφαλτικό σκυρόδεµα είναι δυνατά και παρουσιάζουν αντίσταση σε ζηµίες από νερά. Τα υλικά που χρησιµοποιούνται στις δοκιµές περιλαµβάνουν AH-70 και SBS 26

28 τροποποιηµένων ασφαλτικών - ασβεστόλιθο τα οποία συνθλίβονται και παράγουν ανακυκλωµένο γυαλί. Η δοκιµή Marshall χρησιµοποιήθηκε για να εξετάσει την επίδραση της βέλτιστης ασφάλτου σε περιεχόµενο, όγκο και δύναµη αλλά και στις ιδιότητες της όταν προστέθηκαν ποσοστά από θραύσµατα γυαλιού. Τα δεδοµένα από τις τροποποιηµένες δοκιµές Lottman, έδειξαν ότι η αντίσταση κατά των ζηµιών από νερά στο γυαλί -ασφαλτικό σκυρόδεµα, είναι πιο απλοί από ότι σε ασφαλτικό σκυρόδεµα. Πίνακας 1: Αποτελέσµατα διαφορετικών δοκιµών Marshall από αναπλήρωση γυαλιού. Ποσοστό προστιθέµενου γυαλιού (%) Θεωρητική µέγιστη πυκνότητα (g/cm 3 ) Λόγος σε αέρα (%) Σταθερότητα σύµφωνα µε δοκιµή Marshall (kn) Έµµεση αντοχή σε εφελκυσµό (25_, MPa) Οι ιδιότητες µπορούν να βελτιωθούν µε τη χρήση υγρών ή την απογύµνωση της ένυδρη άσβεστου. Η υψηλή θερµοκρασία της σταθερότητας και της κόπωσης των επιδόσεων σε γυαλί-άσφαλτο συγκεκριµένα έχουν επίσης δοκιµαστεί και τα αποτελέσµατα είναι ικανοποιητικά. Η έρευνα κατέδειξε ότι η ανακύκλωση και η χρήση των αποβλήτων γυαλιού στο ασφαλτικό σκυρόδεµα είναι εφικτή. Glassphalt είναι η άσφαλτος γυαλιού που περιέχει σωµατίδια από υαλοθραύσµατα και είναι ευρύτατη γνωστή στη Μ. Βρετανία. Χρησιµοποιείται 27

29 ως µέσο για τη διάθεση των πλεονασµάτων των αποβλήτων γυαλιού από τη δεκαετία του Η άσφαλτος από γυαλί είναι ουσιαστικά η ίδια µε συµβατικό θερµό µίγµα ασφάλτου, εκτός από το ότι το 5% έως 40% του βράχου ή και άµµου συνολικά αντικαθίσταται από πολτοποιηµένο γυαλί και η σχέση κόστους-αποτελεσµατικότητας του γυαλιού για την αποκατάσταση συµβατικών συνολικά εξαρτάται από την τοποθεσία, την ποιότητα και το κόστος των µεγεθών. Αρχικά αναπτύχθηκε ως εναλλακτική λύση για τη διάθεση των χώρων υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων που αναµειγνύονται µε χρωµατιστά γυαλιά. Μικτά χρωµατιστά γυαλιά, που είναι ακατάλληλα για ανακύκλωση σε νέα δοχεία, προέρχονται από τα περισσότερα προγράµµατα ανακύκλωσης. Εάν δεν υπάρχουν εναλλακτικές τοπικές αγορές για τα χρωµατιστά γυαλιά και η µόνη άλλη επιλογή είναι µε τη διάθεση τελών υγειονοµικής ταφής, τότε µε τη χρήση µεταποιηµένων γυαλιών ως υποκατάστατο του φυσικού γυαλιού συνολικά στην άσφαλτο µπορεί να είναι µια επιλογή που πρέπει να εξετάζεται. Ένας µεγάλος αριθµός έργων χρήσης ασφάλτου µε γυαλί έχουν διεξαχθεί σε πόλεις όλης της Μ. Βρετανίας. Τα περισσότερα από αυτά τα έργα δεν έχουν προχωρήσει πέρα από το πιλοτικό στάδιο, λόγω των οικονοµικών στις Ηνωµένες Πολιτείες, αφού δεν είναι οικονοµικό στις περισσότερες περιοχές της Αµερικής η συλλογή γυαλιού, διαδικασία που σύµφωνα µε κάποιες προδιαγραφές συνολικά το ποτήρι µε το φυσικό συνολικό µίγµα προσθέτουν την παρτίδα τροποποιητών όπου χρειάζονται για την κάλυψη των προδιαγραφών. Η καλύτερη δυνατότητα για συνεχή παραγωγή glassphalt είναι σε κοινότητες µε δηµοτικές εγκαταστάσεις µε άσφαλτο, γιατί η κοινότητα µπορεί να κάνει µια άµεση συσχέτιση µεταξύ του επιπλέον κόστους που πραγµατοποιούνται σε εγκαταστάσεις glassphalt και στη εξοικονόµηση από τα στερεά απόβλητα που θα εκτραπεί σε tip τελών. Η δυνατότητα για καλύτερη glassphalt βιώσιµης χρήσης από τον ιδιωτικό τοµέα και τους αναδόχους κατασκευαστές είναι µέσω της δηµιουργίας οικονοµικών κίνητρων για τη συνεχή χρήση του γυαλιού. 28

30 Η δηµιουργία glassphalt είναι δύσκολο να αναγνωριστεί από ένα κοινό µάτι ειδικά αν δεν υπάρχουν µεγάλα σωµατίδια γυαλιού στο επιφανειακό στρώµα. Όταν εγκατασταθεί σωστά, glassphalt δεν παρουσιάζει κίνδυνο στον άνθρωπο ή ζηµιές στα λάστιχα οχηµάτων. Λόγω του γυαλιού που περιέχεται, η glassphalt κρατάει περισσότερη θερµότητα από τις συµβατικές ασφάλτους. Το χαρακτηριστικό αυτό θα µπορούσε να αποδειχθεί χρήσιµο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες διεξάγεται roadwork στο κρύο, ή όταν µεγάλο χρονικό διάστηµα µετά το µείγµα της µεταφοράς είναι αναγκαίο. Επιπλέον, οι επιφάνειες glassphalt φαίνεται να στεγνώνουν γρηγορότερα από παραδοσιακές ασφάλτους διότι τα σωµατίδια γυαλιού δεν απορροφούν νερό. Επίσης οι επιφάνειες Glassphalt είναι περισσότερο ανακλαστικές από τη συµβατική άσφαλτο, και µπορεί να βελτιώσουν την οδήγηση στη νυχτερινή ορατότητα Μειονεκτήµατα glassasphalt 1. Πολλά µεγάλα και επίπεδα σωµατίδια γυαλιού τα οποία µπορούν να προκαλέσουν προβλήµατα όπως η αφαίρεση της ταινίας ασφάλτου δηλαδή η αποκόλληση σωµατιδίων γυαλιού από την επιφάνεια του οδοστρώµατος, 29

31 µε αποτέλεσµα εύκολη ολίσθηση στο οδόστρωµα και την τριβή των ελαστικών κλπ. 2. Η επιφάνεια των θραυσµάτων γυαλιού των σωµατιδίων είναι οµαλή και υπερβαίνει το διοξείδιο του πυριτίου, το ποσοστό είναι σχετικά υψηλό µε αποτέλεσµα να είναι αρκετά όξινο. Εποµένως τα οδοστρώµατα µε γυαλί είναι λογικό να µην απορροφούν ποσότητες νερού-βροχής (ιδίως όταν το µέγεθος σωµατιδίων γυαλιού είναι αυξηµένο ή µεγάλη ποσότητα). 3. Το γωνιώδες σχήµα και η γωνία τριβής παρέχει ανεπαρκή εγκάρσια σταθερότητα (σε πέδηση ή εκκίνηση). 4. Η χαµηλή απορρόφηση της ασφάλτου είναι λόγος όπως και η πυκνότητα να προκαλέσει προβλήµατα αιµορραγίας στο οδόστρωµα. 5. Η ανάκλαση του φωτός που γίνεται αποτελεί κίνδυνο στην ασφαλή νυχτερινή οδήγηση. Όταν το µέγεθος σωµατιδίων γυαλιού είναι αυξηµένο υπάρχει κίνδυνος να είναι εκθαµβωτικό. 6. Η παρουσία πολλές φορές µικρών σωµατιδίων αιχµηρών γυαλιών προκαλούν το γδάρσιµο των ελαστικών των οχηµάτων. Εικόνα : Εσωτερικά σηµεία ασφάλτου µε γυαλί ύστερα από βύθιση νερού. 30

32 1.3. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ Τα λάστιχα από κάθε είδους όχηµα, όπως ΙΧ, φορτηγά, µοτοποδήλατα, τρίκυκλα, ελαφρά τετράτροχα καθώς και µηχανήµατα έργων και γεωργικά, µετατρέπονται σε απόβλητα όταν δεν χρησιµοποιούνται άλλο. Κάθε χρόνο φτάνουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους παγκοσµίως 1 δισεκατοµµύρια ελαστικά, τα στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15. Στην Ελλάδα κάθε χρόνο εισάγονται τόνοι ελαστικών, το 57% των οποίων είναι επιβατικά ελαστικά και το 43% είναι ελαστικά φορτηγών. Το 20% κατά βάρος των εισαγόµενων ποσοτήτων ελαστικών έρχονται στην χώρα µας µε τα εισαγόµενα αυτοκίνητα Ελαστικά και περιβάλλον Τα ελαστικά κατασκευάζονται από φυσικό και συνθετικό καουτσούκ, ενώ χρησιµοποιείται επίστρωση από χάλυβα προκειµένου να αυξηθεί η αντοχή τους στο σηµείο όπου ενώνονται µε τις ζάντες. Περιέχουν, επίσης και άλλα συστατικά, όπως λινά, οξείδιο ψευδαργύρου, θείο και διάφορες άλλες οργανικές ουσίες. Το 20% κατά βάρος των εισαγόµενων ελαστικών απορρίπτεται στην Αττική. Τα λάστιχα δεν αποσυντίθενται εύκολα και γι' αυτό όταν πετάγονται σε ρεµατιές και το περιβάλλον γενικότερα µια συνηθισµένη µέχρι σήµερα εικόνα- παραµένουν για πολύ µεγάλο διάστηµα και γίνονται εστίες κουνουπιών και άλλων εντόµων. Όταν καταλήγουν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον και ιδιαίτερα όταν καίγονται ανεξέλεγκτα µπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήµατα στην ανθρώπινη υγεία αφού ελευθερώνονται στο περιβάλλον βλαβερές ουσίες, όπως οι πολυαρωµατικοί υδρογονάνθρακες, βενζόλιo και φαινόλες, ουσίες µε καρκινογόνες ιδιότητες. Πολλές ήταν οι χώρες που επέλεξαν την ταφή των ελαστικών ως λύση για τη διαχείριση των παλαιών ελαστικών. Όµως, η επιλογή αυτή σύντοµα εγκαταλείφθηκε αφού τα ελαστικά καταλαµβάνουν τεράστιο όγκο στους χώρους ταφής κι αυξάνουν τον κίνδυνο ανάφλεξης των σκουπιδιών. Η στεγανότητα των χώρων ταφής δεν εξασφαλίζεται πάντα, γεγονός που 31

33 σηµαίνει ότι οι επικίνδυνες ουσίες που δηµιουργούνται κατά την αποσύνθεση των ελαστικών µπορούν να διαπεράσουν το έδαφος και να επηρεάσουν τη γύρω περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο µπορούν να ρυπάνουν τα νερά και το έδαφος και να έχουν βλαβερές συνέπειες στους ζώντες οργανισµούς. Η ταφή των ελαστικών εγκαταλείφθηκε, όµως, και για έναν ακόµα λόγο: τα ελαστικά µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν και να αξιοποιηθούν Εναλλακτική διαχείριση χρησιµοποιηµένων ελαστικών Σύµφωνα µε τη νοµοθεσία (29407/3508/2002 ΚΥΑ «Μέτρα και όροι για την υγειονοµική ταφή των αποβλήτων») δεν επιτρέπεται να πετάγονται στο περιβάλλον ή να µεταφέρονται σε χώρους ταφής σκουπιδιών ολόκληρα ή τεµαχισµένα µεταχειρισµένα ελαστικά οχηµάτων. Εξαίρεση αποτελούν τα υλικά που προορίζονται για χρήση σε κατασκευαστικά έργα εντός του ΧΥΤΑ Οι εισαγωγείς ελαστικών έχουν είτε ατοµικά είτε σε συνεργασία µε άλλους την ευθύνη «εναλλακτικής διαχείρισής τους», δηλαδή να οργανώσουν τη συλλογή, µεταφορά, προσωρινή αποθήκευση, επαναχρησιµοποίηση και αξιοποίηση των µεταχειρισµένων ελαστικών οχηµάτων, ώστε µετά την επαναχρησιµοποίηση ή αξιοποίησή τους να επιστρέφουν στο ρεύµα της αγοράς. εν επιτρέπεται να κυκλοφορούν στην αγορά ελαστικά που ο εισαγωγέας τους δεν έχει οργανώσει µόνος τους ή µαζί µε άλλους την συλλογή και τη διαχείρισή τους. Σύµφωνα µε το Προεδρικό ιάταγµα 109/ ΦΕΚ Α 75/ σε εφαρµογή των διατάξεων του Ν. 2939/2001 (διατάξεις των άρθρων 15, 16, 17 και 18) πρέπει κατά προτεραιότητα να επιτυγχάνεται η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων από ελαστικά των οχηµάτων, και µετά η επαναχρησιµοποίηση, ανακύκλωση και η ενεργειακή αξιοποίηση τους, ώστε να µειώνεται η ποσότητα των αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους ταφής και να βελτιώνεται η περιβαλλοντική επίδοση όλων όσων συµµετέχουν στο κύκλο ζωής των ελαστικών. Έως την 31η Ιουλίου 2006, η αξιοποίηση των µεταχειρισµένων αποβλήτων ελαστικών οχηµάτων πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 65 % των αποσυρόµενων ελαστικών. Εντός του ίδιου χρονικού ορίου, η ανακύκλωση πρέπει να φθάνει τουλάχιστον στο 10 %. 32

34 Για το σκοπό αυτό έχει εγκριθεί µετά από υποβολή σχετικού φακέλου και θετική εισήγηση από την Επιτροπή Παρακολούθησης Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (ΕΠΕ ) µε την Υπουργική Απόφαση του ΥΠΕΧΩ Ε (ΦΕΚ 1145/ ) η λειτουργία ενός φορέα, στον οποίο συµµετέχουν οι εταιρίες εισαγωγής ελαστικών που ονοµάζεται Συλλογικό Σύστηµα Εναλλακτικής ιαχείρισης ECOELASTIKA AE Αξιοποίηση κι ανακύκλωση ελαστικών Τα ελαστικά οχηµάτων µετά τη χρήση τους: - είτε αναγοµώνονται και επαναχρησιµοποιούνται - είτε οδηγούνται σε τσιµεντοβιοµηχανία για να χρησιµοποιηθούν ως "εναλλακτικό καύσιµο" σε ειδικά διαµορφωµένες εγκαταστάσεις, εφόσον ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της νοµοθεσίας περί εκποµπών αερίων αποβλήτων που προέρχονται από καύση - είτε παραδίδονται σε αδειοδοτηµένες και εγκεκριµένες εγκαταστάσεις για κοπή, τεµαχισµό, κοκκοποίηση µε στόχο την χρήση του ελαστικού τρίµµατος ως πρόσθετου σε ασφαλτοτάπητες για δρόµους, αεροδρόµια ή άλλες εγκαταστάσεις. Έτσι σήµερα συλλέγεται ένα σηµαντικό ποσοστό των µεταχειρισµένων ελαστικών αλλά χρειάζονται κίνητρα, ρυθµίσεις και κανονισµοί ώστε να χρησιµοποιούνται τα τρίµµατα ή η πούδρα από τα µεταχειρισµένα ελαστικά σε έργα ή σε νέα προϊόντα, όπως για παράδειγµα για µείγµατα ασφαλτόστρωσης, ηχοπετάσµατα σε αυτοκινητοδρόµους ή αεροδρόµια για τον περιορισµό της όχλησης από το θόρυβο των αυτοκινήτων ή αεροπλάνων. 33

35 Τον Μάρτιο του 2006 η HELESI εγκαινίασε την κατασκευή και λειτουργία µίας πρότυπης µονάδας ανακύκλωσης µεταχειρισµένων ελαστικών στη ΒΙΠΕ Κοµοτηνής. Στόχος της µονάδας είναι η αξιοποίηση των µεταχειρισµένων ελαστικών µε την κατασκευή χρηστικών τελικών προϊόντων, που θα εξυπηρετούν τόσο ανάγκες της εταιρείας όσο και ανάγκες της αγοράς. Η παραγωγική εγκατάσταση στην ΒΙ.ΠΕ. Κοµοτηνής, περιλαµβάνει στο Α' στάδιο γραµµή ανακύκλωσης ελαστικών, πλήρως αυτοµατοποιηµένη. Η παραγωγική δυναµικότητα της µονάδος ανέρχεται σε 2.5 τόνους ελαστικού την ώρα και σε ετήσια βάση θα προκύπτει ανακτηµένης Α' ύλη κόκκου ελαστικού, ρυθµιζόµενη όσον αφορά τα ποσοστά και το µέγεθος ανάλογα µε την απαίτηση των τελικών προϊόντων. Κατά την κατεργασία πραγµατοποιείται η µηχανική κοκκοποίηση των ελαστικών και αφαιρούνται οι µεταλλικές και συνθετικές ίνες που περιέχουν καθώς και οτιδήποτε άλλο ξένο σώµα ώστε να προκύπτει ελαστικό καθαρότητας 99,8%. Έτσι το τελικό προϊόν της γραµµής είναι κόκκοι ελαστικού µεγέθους 0-4mm, µεγάλης καθαρότητας, απαλλαγµένων από ίνες και µέταλλα. Σαν παραπροϊόντα από τη διαδικασία αυτή προκύπτουν scrap χάλυβα και συνθετικές ίνες που απορρίπτονται ή διατίθενται δωρεάν σαν καύσιµο σε τσιµεντοβιοµηχανίες. Με τη λειτουργία της µονάδας αυτής, η HELESI συνεισφέρει ενεργά στην ανακύκλωση των µεταχειρισµένων ελαστικών και την αξιοποίηση τους για την παραγωγή νέων προϊόντων. Η ποσότητα των κόκκων ελαστικού θα πωλείται για διάφορες χρήσεις (υπόβαθρο σε γήπεδα, πρόσθετο σε άσφαλτο, ελαστικοί τάπητες, ελαστικά αντικείµενα κλπ). Συνέπεια αυτής στρατηγικής της εταιρείας είναι η ενίσχυση ενός συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης προσαρµοσµένο στις σύγχρονες απαιτήσεις της Βιοµηχανίας. 34

36 Στις εγκαταστάσεις της µονάδος, όλα τα µηχανήµατα είναι καινούρια τελευταίας τεχνολογίας, από γνωστούς οίκους του εξωτερικού που εξειδικεύονται στον χώρο τους, ενώ η όλη διαδικασία παραγωγής είναι αυτοµατοποιηµένη. Η µονάδα θα λειτουργήσει σύµφωνα µε τα πρότυπα ISO 9001 και ISO 14001, µε τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Τα τελικά προϊόντα της Μονάδας Ανακύκλωσης είναι κόκκοι ελαστικού µεταβλητής κοκκοµετρίας από 0-4mm. Πρόκειται για ελαστικό µεγάλης καθαρότητας (99,8%) απαλλαγµένων από ίνες και µέταλλα. Οι κόκκοι ελαστικού πωλούνται για διάφορες χρήσεις: - υπόβαθρο σε γήπεδα - πρόσθετο σε άσφαλτο - υπόστρωµα σε ΧΥΤΑ - ελαστικοί τάπητες - ελαστικά αντικείµενα κλπ Ένας από τους πολλούς λόφους τεµαχισµένων ελαστικών που συλλέγονται καθηµερινά µπροστά από τις εγκαταστάσεις της EΛBAN. Το παραπάνω έργο εντάσσεται στην δράση «ΕΝΙΣΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΙΚΤΥΩΝ ΕΤΟΥΣ 2003» και χρηµατοδοτήθηκε κατά 50% του συνολικού προϋπολογισµού από το ηµόσιο. Στην ανωτέρω ηµόσια χρηµατοδότηση 35

37 συµµετέχει κατά 65% το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΠΤΑ) ΕΠΙΤΟΠIA ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Στη µέθοδο αυτή το ασφαλτικό υλικό του δρόµου που πρόκειται να ανακατασκευαστεί, διασπάται και αναµειγνύεται µέσω ενός κονιοποιητή. Η µέθοδος µπορεί να εφαρµοστεί µε ή χωρίς την προσθήκη θερµότητας (εν θερµώ εν ψυχρώ). Η επιτόπια ανακύκλωση λόγω των τεχνικών χαρακτηριστικών των µηχανηµάτων που χρησιµοποιεί, περιορίζεται µόνο στα υλικά της κυκλοφοριακής στρώσης του οδοστρώµατος. Επιτόπια ανακύκλωση εν ψυχρώ Στην µέθοδο αυτή τα υλικά κατασκευής του οδοστρώµατος διασπώνται µε τη χρήση κατάλληλου εξοπλισµού, και ακολούθως αναµιγνύονται µε νέο ασφαλτικό υλικό. Η προσθήκη του νέου υλικού δύναται να γίνει πριν την κονιοποίηση ή σε οποιαδήποτε φάση µετά το πρώτο πέρασµα του υλικού από τον κονιοποιητή. Το συνδετικό υλικό που χρησιµοποιείται είναι σχεδόν πάντα ένα ασφαλτικό γαλάκτωµα, ώστε να διασφαλίζεται το πορώδες του υλικού. Το οδόστρωµα που αποκαθίσταται µε τον τρόπο αυτό, είναι κατάλληλο για χρήση σε ήπια κλίµατα και για ελαφρά κυκλοφορία. Στα ζεστά κλίµατα το ποσοστό της υγρασίας στο ανακυκλωµένο µίγµα πριν αυτό απλωθεί στην επιφάνεια πρέπει να είναι χαµηλό, διότι διαφορετικά θα οδηγήσει σε αστοχία εξαιτίας της εσωτερικής πίεσης από την εξάτµιση του πλεονάζοντος νερού. Επιτόπια ανακύκλωση εν θερµώ Η επιτόπια ανακύκλωση εν θερµώ µπορεί να χωριστεί σε τρεις διαδικασίες, που έχουν ως χαρακτηριστικό τη χρήση του ίδιου µηχανικού εξοπλισµού και τη χρησιµοποίηση θερµότητας. Αυτές είναι η αναµόρφωση (reshape), η επαναδιάστρωση (repave) και η επανάµιξη (remix). 36

38 Αναµόρφωση του ασφαλτικού οδοστρώµατος Στη µέθοδο αυτή η επιφάνεια του οδοστρώµατος θερµαίνεται µε υπέρυθρες ακτίνες σε θερµοκρασία C και επανέρχεται στην αρχική της κατάσταση χωρίς πρόσµιξη υλικού. Με τη βοήθεια κοχλιών διενεργείται µια εγκάρσια κατανοµή του αναµοχλευθέντος υλικού κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο διαστρωτήρας που ακολουθεί να µπορεί να διαστρώσει το υλικό σύµφωνα µε την διατοµή και σε σταθερό πάχος. Το υλικό που ενδεχοµένως περισσεύει αποµακρύνεται από τα πλάγια του οδοστρώµατος. Η συµπύκνωση του επαναδιαστρωθέντος τάπητα γίνεται αµέσως µε βαρείς στατικούς ή δονητικούς συµπυκνωτές και πρέπει να ολοκληρωθεί πριν πέσει η θερµοκρασία της στρώσης που υφίσταται επεξεργασία. Για να εφαρµοστεί η µέθοδο θα πρέπει το οδόστρωµα να έχει τη σωστή διατοµή και να µην παρουσιάζει µεγάλες ανωµαλίες, διότι σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να προηγηθεί πλάνισµα και φρεζάρισµα της επιφάνειας. Επίσης το υπάρχον ασφαλτικό υλικό του ασφαλτοτάπητα θα πρέπει να έχει σωστή κοκκοµετρική διαβάθµιση αδρανούς υλικού και σωστή αναλογία σε άσφαλτο. Τέλος η άσφαλτος δεν θα πρέπει να έχει υποστεί χηµικές αλλοιώσεις (π.χ. οξείδωση) σε προχωρηµένο βαθµό. Επαναδιάστρωση του παλιού οδοστρώµατος µε προσθήκη υλικού χωρίς ανάµιξη Στη µέθοδο αυτή το οδόστρωµα θερµαίνεται µε υπέρυθρες ακτίνες και στη συνέχεια αναµοχλεύεται σε βάθος 3-4 cm. Εν συνεχεία διαµορφώνεται η αναµοχλευοµένη στρώση του παλιού οδοστρώµατος και αναθερµαίνεται, ενώ συγχρόνως διαστρώνεται πάνω σε αυτή ένας λεπτοτάπητας (πάχους 3 cm) από νέο ασφαλτόµιγµα. Ακολουθεί συµπύκνωση της διπλής στρώσης ασφαλτοµίγµατος. Αν το παλαιό ασφαλτόµιγµα έχει υποστεί αλλοιώσεις χηµικής φύσεως, αυτές θα αντιµετωπιστούν από την κάλυψη του µε τη νέα επίστρωση. 37

39 Επανάµιξη του παλαιού υλικού οδοστρώµατος µε νέο ασφαλτικό µίγµα Στη µέθοδο αυτή ο παλαιός ασφαλτοτάπητας θερµαίνεται και αναµοχλεύεται σε βάθος περίπου 5 cm. Το παλιό ασφαλτόµιγµα αναµιγνύεται µε νέο συµπληρωµατικό ασφαλτόµιγµα σε θερµαινόµενο ειδικό αναµικτήρα του µηχανήµατος ανακύκλωσης. Ακολούθως γίνεται η διάστρωση του νέου µίγµατος και η κυλίνδρωσή του ώστε να επέλθει συµπύκνωση. Με τη µέθοδο αυτή διορθώνεται η κοκκοµετρική διαβάθµιση του αδρανούς υλικού, το ποσοστό της ασφάλτου στο µίγµα καθώς και το είδος της ασφάλτου. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρµογή της µεθόδου είναι η σχετική οµοιοµορφία του ασφαλτοµίγµατος, ως προς τη διαβάθµιση των υλικών και το ποσοστό της ασφάλτου ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Στη µέθοδο αυτή το ανακτηµένο υλικό µεταφέρεται σε κατάλληλη εγκατάσταση µίξεως όπου µπορούν να δηµιουργηθούν αποθέµατα για µελλοντική χρήση ή να υποβληθούν αµέσως σε ανακύκλωση ώστε να παραχθεί νέο ασφαλτικό υλικό. Οι κεντρικές εγκαταστάσεις όπου λαµβάνει χώρα η ανακύκλωση, δύναται να είναι παλιές εγκαταστάσεις παραγωγής ασφαλτοµίγµατος που έχουν τροποποιηθεί, ή καινούριες εγκαταστάσεις που κατασκευάστηκαν µε την πρόβλεψη να δέχονται και να επεξεργάζονται και τα ανακυκλωµένα υλικά από τα παλιά ασφαλτικά οδοστρώµατα. Η µέθοδος αυτή επιτρέπει καλύτερο έλεγχο της ποιότητας των υλικών και καλύτερο µηχανικό έλεγχο της κατασκευαστική λειτουργίας, µε αποτέλεσµα το παραγόµενο µίγµα να παρουσιάζει υψηλή συνοχή και ποιότητα. 38

40 2. ΑΦΡΩ ΗΣ ΑΣΦΑΛΤΟΣ Γενικά Η αφρώδης άσφαλτος παράγεται προσθέτοντας µικρές ποσότητες νερού σε θερµό ασφαλτικό (περίπου 2-3 % κατά βάρος ασφαλτικού). Η άσφαλτoς που χρησιµοποιείται γι' αυτή τη διαδικασία είναι ασφαλτικό συνηθισµένου βαθµού διείσδυσης, τύπου Β60 έως Β200, το οποίο επίσης χρησιµοποιείται για την παρασκευή ασφάλτου στην κατασκευή νέου δρόµου. Όταν εισάγεται στο θερµό ασφαλτικό, το νερό εξατµίζεται απότοµα, προκαλώντας έτσι εκρηκτική αφροποίηση του ασφαλτικού στον κεκορεσµένο ατµό. Το νερό είvαι ο φορέας του διαµορφωµένου σε σταγονίδια ασφαλτικού και µέσα σε λίγα µόνo δευτερόλεπτα, το ασφαλτικό µπορεί έτσι να επεκταθεί 20 µε 30 φορές από τον αρχικό του όγκο. Αυτή η διαδικασία µπορεί να συγκριθεί µε αυτό που µπορεί να παρατηρηθεί εάν λίγες σταγόνες νερού προστεθούν σε ζεστό λάδι σε ένα τηγάνι. Το νερό εξατµίζεται απότοµα και οδηγεί σε µία συνήθως µη ελεγχόµενη διαστολή του λαδιού στο τηγάνι. Η ένταση.και αποτελεσµατικότητα της διαδικασίας αφροποίησης µπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω µέσω µίας ελεγχόµενης λειτουργίας των βασικών φυσικών παραγόντων, όπως η πίεση και η θερµοκρασία. Στις µηχανές κατασκευής δρόµου ή - Ως εργαστηριακές εγκαταστάσεις, αυτή η διαδικασία ως εκ τούτου πραγµατοποιείται σε ένα κιβώτιο διαστολής όπου το νερό εισάγεται στο θερµό ασφαλτικό το οποίο έχει µία θερµοκρασία περίπου 180 C, σε πίεση περίπου 5 bar. Το αφρώδες ασφαλτικό που παράγεται έτσι διαφεύγει από το κιβώτιο διαστολής µέσω ενός εγχυτήρα και µπορεί αµέσως µετά να αναµιχθεί µε το ορυκτό αδρανές για να υποστεί επεξεργασία. Η αφροποίηση του ασφαλτικού καταλήγει σε έναν αριθµό βελτιώσεων όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του και στο "χειρισµό" του ως συνδετικού παράγοντα. 39

41 Ο αφρός έχει µία σηµαντικά µεγαλύτερη επιφάνεια από ότι το υγρό ασφαλτικό και έτσι µπορεί να καλύψει καλύτερα το ψυχρό και υγρό µίγµα ορυκτών αδρανών Η διαδικασία αφροποίησης µειώνει το ασφαλτικό ιξώδες και έτσι βελτιώνει τις δυνατότητες διασποράς του. Αυτό, επίσης, τελικά οδηγεί σε βελτιωµένες δυνατότητες κάλυψης του µίγµατος ορυκτών αδρανών, δια του οποίου υλικά µε µικρότερη επιφάνεια καλύπτονται καλύτερα από ότι εκείνα µε µεγαλύτερη επιφάνεια. Σε αντίθεση µε το θερµό ασφαλτικό, το αφροποιηµένο ασφαλτικό έχει µία θερµοκρασία περίπου C µόνο Η ποιότητα του αφροποιηµένου ασφαλτικού Οι κύριοι παράµετροι που καθορίζουν την ποιότητα του τελικού αφροποιηµένου ασφαλτικού προϊόντος είναι η "διαστολή" και η "ηµιζωή". Η διαστολή ορίζεται ως η αναλογία ανάµεσα στον µέγιστο επιτυνχανόµενο όγκο αφροποιηµένου ασφαλτικού και στον πρωταρχικό όγκο του µη - αφροποιηµένου ασφαλτικού. Για να επιτευχθεί αφροποιηµένο ασφαλτικό υψηλής ποιότητας, η διαστολή θα πρέπει να είναι> 15. Η ηµιζωή ορίζεται ως ο χρόνος στον οποίο το αφροποιηµένο ασφαλτικό έχει µειώσει το µέγιστο επιτευχθέντα όγκο κατά 50%. Μετά από κάποιο συγκεκριµένο χρόνο, το αφροποιηµένο ασφαλτικό καταρρέει εξαιτίας της πυκνοποίησης του ατµού που ψεκάζεται στο κιβώτιο διαστολής. Η ηµιζωή συνήθως µετράται σε δευτερόλεπτα. Σαν κανόνας, µπορεί να ειπωθεί ότι, όσο µεγαλύτερη είναι η διαστολή και όσο µεγαλύτερος είναι ο χρόνος υποδιπλασιασµού, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα του αφροποιηµένου ασφαλτικού. Για αφροποιηµένο ασφαλτικό υψηλής ποιότητας, ο χρόνος υποδιπλασιασµού θα πρέπει να είναι µεταξύ 5 και 10 δευτερολέπτων. Οι παράµετροι ηµιζωή και διαστολή - συνεπώς και η ποιότητα του αφροποιηµένου ασφαλτικού - µπορούν να επηρεαστούν από έναν αριθµό παραγόντων, όπως είναι η θερµοκρασία του θερµού ασφαλτικού, η ποσότητα 40

42 του νερού που προστίθεται ή η πίεση που εφαρµόζεται στη διαδικασία αφροποίησης Εκτίµηση της ποιότητας του αφροποιηµένου ασφαλτικού Οι αφρώδεις ιδιότητες µπορούν, για παράδειγµα, να ελεγχθούν µε την κινητή εργαστηριακή εγκατάσταση Wirtgen, WLB 10. Η εργαστηριακή εγκατάσταση για αφροποιηµένο ασφαλτικό καθιστά δυνατό τον εκτεταµένο έλεγχο των ιδιοτήτων αφρισµού των ασφαλτούχων τύπων που πρόκειται να χρησιµοποιηθούν. Με σκοπό να καθοριστεί ο βέλτιστος ασφαλτούχος αφρός, µία σειρά από δοκιµές µπορούν να διεξαχθούν µε ποικίλες θερµοκρασίες ασφάλτου και ποσότητες προστιθέµενου νερού και αέρα. ο ασφαλτικός αφρός µπορεί επίσης να εισαχθεί απευθείας σε ένα εργαστηριακό αναµίκτη για την παραγωγή δειγµάτων ελέγχου, τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν για δοκιµή καταλληλότητας Χρήση αφρώδους ασφαλτικού ως συντελεστή συναρµογής σε υλικά ψυχρής επεξεργασίας Σε ένα πρώτο στάδιο, το µίγµα αδρανών ελέγχεται, και επακόλουθα το εν ψυχρό κατεργασµένο υλικό αναµιγνύεται µε το αφρώδες ασφαλτικό άριστης ποιότητας και υποβάλλεται σε δοκιµή. Η περιεκτικότητα παιπάλης στο µίγµα των ανόργανων αδρανών (διερχόµενα από το κόσκινο των mm) είναι πολύ σηµαντική όταν χρησιµοποιείται αφρώδες ασφαλτικό ως συνδετικός παράγοντας. Η διαδικασία αφροποίησης οδηγεί σε µία διαστολή της επιφάνειας του ασφαλτικού και έχει ως αποτέλεσµα, την ίδια στιγµή, µία µείωση του ιξώδους του. Οι ιδιότητες διασποράς που βελτιώνονται έτσι διασφαλίζουν καλύτερη επικάλυψη των συστατικών στο µίγµα του ορυκτού αδρανούς, το οποίο έχει ένα σχετικά µικρό µέγεθος κόκκων και είναι έτσι συνδεδεµένα σε µορφή κονιάµατος µέσω του συνδετικού παράγοντα αφρώδους ασφαλτικού. Εάν υπάρχει ανεπάρκεια στην απαιτούµενη περιεκτικότητα υλικού πλήρωσης (παιπάλη) της τάξης περίπου 4-5 % στα ορυκτά αδρανή, θραυστή άµµος 0/2 ή ένας υδραυλικός 41

43 συνδετικός παράγοντας (άσβεστος ή τσιµέντο) µπορεί να προστεθεί σαν εναλλακτική λύση Έλεγχος των ιδιοτήτων του εν ψυχρώ κατεργασµένου υλικού Έχει ήδη επισηµανθεί ότι είναι µεγάλης σηµασίας µία επαρκής περιεκτικότητα σε παιπάλη του υλικού που πρόκειται να σταθεροποιηθεί. Η ανάλυση µε κόσκινα ενός καλά διαβαθµισµένου υλικού µε µία ικανοποιητική κατανοµή από λεπτόκοκκα έως χονδρόκοκκα αδρανή θα βοηθήσει να βγούνε συµπεράσµατα για το εάν θα πρέπει να προστεθεί υλικό πληρώσεως (άµµος και / ή τσιµέντο). Ο προσδιορισµός της βέλτιστης περιεκτικότητας σε νερό και της µέγιστης ξηρής πυκνότητας είναι επίσης σηµαντικός. Η ικανότητα σταθεροποίησης ενός µίγµατος υλικών, που εξαρτάται από την περιεκτικότητά του σε νερό, συνήθως καθορίζεται από την _οκιµή Proctor (DIN ) Καθορισµός της βέλτιστης περιεκτικότητας αφρώδους ασφαλτικού Αφού έχουν καθοριστεί οι βέλτιστες ιδιότητες αφρού, για παράδειγµα µε την κινητή εργαστηριακή εγκατάσταση του αφρώδους ασφαλτικού Wirtgen, WLB 10, δείγµατα ελέγχου µπορούν να παραχθούν από το υλικό ψυχρής επεξεργασίας. Εδώ, επίσης, η εργαστηριακή εγκατάσταση Wirtgen, WLB 10 µπορεί να βοηθήσει. Ο ασφαλτούχος αφρός µπορεί να εισαχθεί απευθείας στο οµογενοποιηµένο αδρανές που έχει τοποθετηθεί σε ένα εργαστηριακό µίκτη. Με σκοπό να προσδιοριστεί και να επιτευχθεί η βέλτιστη ασφαλτική περιεκτικότητα, ποικίλες ασφαλτικές ποσότητες µε τη βέλτιστη περιεκτικότητα σε νερό προστίθενται στο µίγµα των αδρανών Οι ιδιότητες του εν ψυχρώ κατεργασµένου υλικού Το εν ψυχρό κατεργασµένο υλικό που παράγεται µε αφρώδες ασφαλτικό (χωρίς την προσθήκη τσιµέντου) µπορεί να αποθηκευτεί για πολύ µεγάλες χρονικές περιόδους. 42

44 Οι ιδιότητες αποθήκευσης εξαρτώνται από την περιεκτικότητα σε νερό. Εάν η περιεκτικότητα του νερού στο εν ψυχρώ κατεργασµένο υλικό διατηρηθεί κοντά στη βέλτιστη τιµή µέσω κατάλληλων µέτρων, όπως προστασία από τον ήλιο και τον άνεµο, µπορεί να αποθηκευτεί περισσότερο ή λιγότερο απροσδιόριστα. Οι µικρής σηµασίας απώλειες υγρασίας µπορούν να αναπληρωθούν προσθέτοντας µία αντίστοιχη ποσότητα νερού και οµογενοποιώντας το εν ψυχρώ κατεργασµένο υλικό άλλη µία φορά, για παράδειγµα σε µία εγκατάσταση ανάµιξης. Τα υλικά που κατεργάζονται µε αφρώδες ασφαλτικό µπορούν, για µία παρατεταµένη περίοδο, επίσης να τοποθετηθούν κάτω από δυσµενείς καιρικές συνθήκες. Το ασφαλτικό δεν ξεπλένεται από τα αδρανή. Ένα ιδιαίτερο πλεονέκτηµα στις περιοχές εργασιών αποκατάστασης δρόµων είναι το γεγονός ότι το εν ψυχρώ κατεργασµένο υλικό µπορεί να αποδοθεί στην κυκλοφορία αµέσως µετά τη συµπύκνωση. Τα κωλύµατα στην κυκλοφορία που προκαλούνται από την εκτέλεση των εργασιών πεδίου µπορούν έτσι να διατηρηθούν σε ένα απόλυτο ελάχιστο. Το γεγονός ότι το αφρώδες ασφαλτικό µπορεί να παραχθεί από ασφαλτικό συνηθισµένου βαθµού διείσδυσης µε την προσθήκη µικρών ποσοτήτων νερού µόνο, καταλήγει σε οικονοµικά οφέλη εξαιτίας του µειωµένου κόστους για τη χρήση του ως συνδετικού παράγοντα και αναφορικά µε τις ευκολίες µεταφοράς. Οικολογικές απόψεις επίσης, µιλάνε για την εφαρµογή της τεχνολογίας του αφρώδους ασφαλτικού στην κατασκευή δρόµου Χαρακτηριστικές τιµές για στρώσεις σταθεροποιηµένες µε αφρώδες ασφαλτικό Οι πιο σηµαντικές χαρακτηριστικές τιµές για εν ψυχρώ κατεργασµένο υλικό που σταθεροποιείται µε αφρώδες ασφαλτικό δίνονται στον κατάλογο παρακάτω. Επιπλέον µε το αφρώδες ασφαλτικό, τσιµέντο 1-2 % µπορεί να προστεθεί, εξασφαλίζοντας µία επιπρόσθετη πρώιµη υψηλή αντοχή. Λαµβάνοντας υπόψη την ποσότητα του τσιµέντου που προστίθεται, οι ποσότητες ασφαλτικού που πρέπει να προστεθούν βρίσκονται συνήθως µέσα στα ακόλουθα όρια: 43

45 a) Αλεσµένο ασφαλτικό υλικό (RAP) / θραυστό λίθινο υλικό λίθος (50/50 ανάµιξη) % b) θραυστός λίθος % c) Φυσικοί χάλικες % Έµµεση εφελκυστική αντοχή Αυτός ο έλεγχος διεξάγεται σε ανθρακόπλινθους κατασκευασµένους σύµφωνα µε τις προδιαγραφές Marshall σε θερµοκρασία 25 C. Οι τυπικές τιµές είναι: a) Αλεσµένο ασφαλτικό υλικό (RAP)/θραυστό λίθινο υλικό (50/50 ανάµιξη) kPa b) Θραυστό λίθινο υλικό kPa c) Φυσικοί χάλικες kpa Ανασταλτικό µέτρο Τυπικές τιµές του ανασταλτικού µέτρου σταθεροποιηµένου µε αφροποιηµένο ασφαλτικό και τσιµέντο είναι συνήθως οι ακόλουθες: a) Αλεσµένο ασφαλτικό υλικό (RAΡ)/ θραυστό λίθινο υλικό (50/50 ανάµιξη) 2,500-5,000 MPa b) Θραυστό λίθινο υλικό 3,000-6,000 MPa c) Φυσικοί χάλικες 2,000-4,000 Mpa 2.8. Τεχνολογία µηχανών και διαδικασίες για την τοποθέτηση εν ψυχρώ κατεργασµένου παραγόµενου υλικού µε αφροποιηµένο ασφαλτικό. Η επεξεργασία υλικών οδοστρωσίας όπου υπάρχουν, δηλαδή συνήθως σαν ελατωµατικό υλικό οδοστρώµατος σε µια θέση εργασιών αποκατάστασης, µπορεί να διεξαχθεί επί τόπου µε κατάλληλα µηχανήµατα ανακύκλωσης (για παράδειγµα, ο ανακυκλωτής Wirtgen WR 2500 ή ο νέος ψυχρός ανακυκλωτής Wirtgen 2200 CR). Η τεχνολογία αφροποιηµένου ασφαλτικού επιτρέπει τη διεξαγωγή της διαδικασίας αφροποίησης στο ίδιο το µηχάνηµα, µε την προσθήκη µικρών ποσοτήτων νερού. Στο δοχείο ανάµιξης του ανακυκλωτή, 44

46 το υλικό οδοστρώµατος που έχει υποστεί αναµόχλευση ανακυκλώνεται για να διαµορφώσει την υπόβαση από αφροποιηµένο ασφαλτικό. Η επί τόπου ανακύκλωση µε αφροποιηµένο ασφαλτικό, επίσης, απαιτεί την προσθήκη της απαραίτητης περιεκτικότητας σε παιπάλη εάν το υπάρχον υλικό του οδοστρώµατος δεν περιέχει το ελάχιστο απαιτούµενο επί τοις εκατό ποσοστό λεπτόκοκκων (κατ' ελάχιστον 4-5% διερχόµενο από το κόσκινο των mm). Αυτό είναι υποχρεωτικό για να επιτευχθεί η απόσπαση του συνδετικού παράγοντα από το ασφαλτικό σε µορφή σταγονιδίων και για να διασφαλιστεί µία καλή φέρουσα ικανότητα φορτίου της συµπυκνωµένης υπόβασης. Το πρόβληµα µπορεί να αποκατασταθεί διαστρώνοντας αρχικά θραυστή άµµο 0/2 ή µε τη χρήση ενός υδραυλικού συνδετικού παράγοντα. Η καµπύλη διαβάθµισης της υπάρχουσας άµµου µπορεί επίσης να βελτιωθεί διαστρώνοντας επιπρόσθετο χοντρόκοκκο υλικό. Παρόµοιες διαδικασίες µπορούν να διεξαχθούν εάν η στρώση του υπάρχοντος προς αποκατάσταση οδοστρώµατος δεν έχει αρκετό πάχος. Η διάστρωση των λεπτόκοκκων υλικών και Ι ή του επιπρόσθετου χοντρόκοκκου υλικού πρέπει να διεξάγεται ακριβώς πριν την αναµόχλευση του υπάρχοντος κατεστραµµένου υλικού του οδοστρώµατος. Μετά την πρώτη διέλευση του µηχανήµατος, που κυρίως εξυπηρετεί την οµογενοποίηση του υπάρχοντος υλικού, ο συνδετικός παράγοντας µπορεί µετά, σε µια δεύτερη διέλευση του µηχανήµατος, να αναµιχθεί µε το έδαφος. Αφού διαµορφωθεί η διατοµή µε ένα γκρέιντερ και επακολουθήσει συµπύκνωση, η στρώση της υπόβασης µπορεί να δοθεί στην κυκλοφορία αµέσως. Σαν εναλλακτική λύση στην επί τόπου παραγωγή νέων στρώσεων υπόβασης, το εν ψυχρώ κατεργασµένο υλικό µε αφροποιηµένο ασφαλτικό µπορεί επίσης να παραχθεί σε εγκαταστάσεις. Αποθηκεύσιµο εν ψυχρό κατεργασµένο υλικό, σταθεροποιηµένο µε αφροποιηµένο ασφαλτικό µπορεί για παράδειγµα, να παραχθεί στην κινητή ψυχρής ανακύκλωσης εγκατάσταση ανάµιξης της Wirtgen ΚΜΑ 150, χρησιµοποιώντας είτε ανακτώµενο ασφαλτικό υλικό είτε καινούρια, διαβαθµισµένα αδρανή. Το εν ψυχρώ κατεργασµένο υλικό µπορεί τότε, παρόµοια µε µία κανονική υδραυλικά συνδεδεµένη στρώση, να τοποθετηθεί µέσω ενός ασφαλτικού διαστρωτή ανάλογα µε τη διατοµή. Εδώ 45

47 επίσης, το οδόστρωµα µπορεί να δοθεί στην κυκλοφορία αµέσως µετά τη συµπύκνωση Εκτιµήσεις Σε αυτό το σηµείο αναφέρονται όλα όσα πρέπει να εξετάσει κάποιος για να αποφασίσει αν η σταθεροποίηση µε άσφαλτο είναι η κατάλληλη λύση σε µια δοσµένη κατάσταση. Κατάλληλες χρήσεις Καταστάσεις οι οποίες µπορούν να δώσουν λαβή να εξεταστεί η χρήση της. τεχνολογίας της αφρώδους ασφάλτου περιλαµβάνουν τα ακόλουθα:. ένα οδόστρωµα έχει επανειληµµένως υποστεί µπαλώµατα σε έκταση όπου οι επισκευές του οδοστρώµατος δεν είναι πλέον οικονοµικά εφικτές. µια ασθενής κοκκώδης βάση υπέρκειται ενός εύλογα ισχυρού υπεδάφους (απαιτείται ελάχιστο CBR 5%). συµβατικές σφραγίσεις ή λεπτές ασφαλτικές επιστρώσεις δεν µπορούν να επιδιορθώσουν προβλήµατα πληµµυρισµού. η υπερφόρτωση είναι σηµαντική και δεν µπορεί να ελεγχθεί εύκολα. Πλεονεκτήµατα Τα πλεονεκτήµατα της χρήσης συµπεριλαµβάνουν τα ακόλουθα:. αύξηση της διατµητικής αντοχής κοκκώδους οδοστρώµατος. τα χαρακτηριστικά αντοχής προσεγγίζουν εκείνα των κατεργασµένων µε τσιµέντο υλικών ενώ παραµένουν εύκαµπτα και ως εκ τούτου ανθεκτικά σε κόπωση 46

48 . απαιτούνται χαµηλότερες περιεκτικότητες σε υγρασία σε σύγκριση µε τη σταθεροποίηση µε ασφαλτικό γαλάκτωµα και ως εκ τούτου τα υγρά σηµεία ελαχιστοποιούνται. µετά την κατασκευή, το οδόστρωµα µπορεί να ανεχτεί βαριά βροχόπτωση µε ελάχιστη επιφανειακή φθορά κάτω από κυκλοφορία και είναι λιγότερο ευπαθές στις επιδράσεις του καιρού από ότι άλλες µέθοδοι σταθεροποίησης. εφαρµόζεται επί τόπου και ως εκ τούτου είναι πιο γρήγορη από άλλες µεθόδους αποκατάστασης όπως η επίστρωση. Μειονεκτήµατα Τα µειονεκτήµατα της χρήσης σταθεροποίησης µε αφρώδη άσφαλτο συµπεριλαµβάνουν τα ακόλουθα:. πιο ακριβή από τη σταθεροποίηση µε άσβεστο /ιπτάµενη τέφρα. όχι κατάλληλη για όλους τους τύπους οδοστρωµάτων (απαιτείται πλήρης κατανοµή του µεγέθους των κόκκων). οι µεθοδολογίες σχεδιασµού για την αφρώδη άσφαλτο είναι σχετικά καινούργιες, καθώς µια γρήγορη εξέλιξη της τεχνολογίας που σχετίζεται µε τη σταθεροποίηση µε αφρώδη άσφαλτο µόλις πρόσφατα έχει ξεκινήσει. η διαδικασία απαιτεί θερµή άσφαλτο (180 C) για να είναι επιτυχής η αφροποίηση και κατά συνέπεια υπάρχει κίνδυνος εγκαυµάτων (κοινή σε όλες τις εργασίες κατασκευής του δρόµου στις οποίες χρησιµοποιείται θερµή άσφαλτος). απαιτείται ειδικός εξοπλισµός για τη σταθεροποίηση µε αφρώδη άσφαλτο. 47

49 3. ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΗ ΑΣΦΑΛΤΟΣ Η χρήση χρώµατος είναι ένα πολύ σηµαντικό στοιχείο στη σύγχρονη κατασκευή και διαµόρφωση του οδοστρώµατος καθώς η δυνατότητα επιλογής διαφόρων χρωµατισµών ασφάλτου δίνει τη δυνατότητα στους κατασκευαστές να εκµεταλλευτoύν τη λειτουργικότητα των υλικών αυτών πετυχαίνοντας παράλληλα άριστο αισθητικό αποτέλεσµα. Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τρόποι για τη δηµιουργία επίστρωσης χρωµατιστής - Χρωµατισµός στο εσωτερικό του µείγµατος µε τη χρήση συµβατικού ασφαλτoµείγµατoς το οποίο θα περιέχει χρωµατισµένα πετρώµατα ή/και χρωστικές ουσίες. - Επιφανειακός χρωµατισµός µετά τη επίστρωση µε την εφαρµογή µιας ειδικής ουσίας επιφανειακού χρωµατισµού της ασφάλτου. Σε πολλές περιπτώσεις ο χρωµατισµός της ασφάλτου είναι ιδιαίτερα λειτουργικός: - προειδοποίηση της κυκλοφορίας σε ειδικές καταστάσεις (διασταυρώσεις, ποδηλατόδροµοι, επικίνδυνη εργοστασιακή έξοδος, στάση λεωφορείων κ.α.) - βελτίωση της επίδρασης του φωτισµού µε την επίστρωση ελαφρά χρωµατισµένων επιφανειών ( σήραγγες) - δηµιουργία ενός ανώτερου αισθητικού αποτελέσµατος (γήπεδα τένις, παιδότοποι, parking) - µείωση ή αύξηση της αντίθεσης (φωτεινότητα) της ασφάλτου µε το φυσικό περιβάλλον. 48

50 γήπεδο τένις και ποδηλατόδροµος από χρωµατιστή άσφαλτο 4. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΑΣΦΑΛΤΟΣ Πρόκειται για άσφαλτο η οποία ενισχύεται µε πολυµερή προσθετικά τα οποία βελτιώνoυν τις φυσικές /µηχανικές ιδιότητες της ασφάλτου. Η άσφαλτος είναι χρήσιµη στην κατασκευή δρόµων λόγω της βασικής θερµοπλαστικής της φύσης, δηλαδή το ό,τι είναι σκληρή / στερεή, ψυχρή και σε υγρή µορφή, θερµή. Οι βασικές ιδιότητες της ασφάλτου µπορούν να τροποποιηθούν µε την προσθήκη πολυµερών, τα οποία διαφοροποιούν τις φυσικές ιδιότητές της προς το καλύτερο. Τα πολυµερή προσθετικά δεν διαφοροποιούν χηµικά τη χηµική σύσταση της ασφάλτου, είναι όµως ικανά να τροποποιήσουν φυσικές ιδιότητες όπως το σηµείο µάλθωσης και ευθραυστότητας της ασφάλτου. Ο ρόλος της τροποποιηµένης ασφάλτου µε θερµοπλαστικά-ελαστοµερή στην οδoπoιία είναι τετραπλός: Πρώτον, αυξάνει την αντοχή του ασφαλτοµίγµατος, µε αποτέλεσµα αυτό να µην παραµορφώνεται σε υψηλές θερµοκρασίες. εύτερόν, βελτιώνει την ελαστική συµπεριφορά του ασφαλτοµίγµατος, µε συνέπεια να αποφεύγεται η πρόωρη ρηγµάτωση της ασφάλτου. 49

51 Τρίτον, αυξάνει το µέτρο δυσκαµψίας του ασφαλτοµίγµατος µε αποτέλεσµα την αύξηση της κατασκευαστικής αντοχής του οδοστρώµατος και κατ' επέκταση, τη διάρκεια ζωής του. Τέλος, αυξάνει την συγκόλληση µεταξύ ασφάλτου και αδρανών, σε όλο το φάσµα των θερµοκρασιών κατασκευής και λειτουργίας του έργου Προϊόντα ενίσχυσης της ασφάλτου Τα πιο γνωστά θερµοπλαστικά πολυµερή που χρησιµοποιούνται στην τροποποίηση της ασφάλτου είναι το SBS και το ΕVΑ. SBS (Στυρένιο Βουταδιένιο Στυρένιο) Αυτό είναι ένα θερµοπλαστικό καουτσούκ. Το SBS είναι ένα συνπολυµερές που χρησιµοποιείται στην τροποποίηση της ασφάλτου παρόλο που αρχικά κατασκευάστηκε για τη χρησιµοποίησή του στην παραγωγή των ελαστικών σολών παπoυτσιών. EVA (Οξικό Βινυλεθυλένιο) Το ΕVΑ δεν θεωρείται µέλος της οµάδας των θερµοπλαστικών καουτσούκ αλλά έχει θερµοπλαστική φύση. Το ΕVA και το SBS, αυξάνει την ακαµψία της ασφάλτoυ, αλλά σε πολλές περιπτώσεις λόγω της διαφορικής του ψύξης είναι γνωστό ότι προκαλεί 'ξέφτισµα' του οδοστρώµατος κατά την εφαρµογή. Στην Ελλάδα η τροποποιηµένη άσφαλτος µε πολυµερή όπως το SBS και το EVA χρησιµοποιείται στην κατασκευή οδοστρωµάτων αεροδροµίων και δρόµων υψηλού κυκλοφοριακού φόρτου. Ο λόγος γι' αυτό, είναι οι βελτιωµένες φυσικές ιδιότητες που έχει αυτού του είδους η τροποποιηµένη άσφαλτος. 50

52 5. ΑΝΤΙΥ ΡΟΦΙΛΑ ΥΛΙΚΑ Η επιτυχηµένη ασφαλτική κατασκευή εξαρτάται και από το βαθµό προσφύσεως του ασφαλτικού στα αδρανή. Γι' αυτό δοκιµάζουµε το ασφαλτικό υλικό µε τα αδρανή για να διαπιστώσουµε τον βαθµό προσφύσεως. Η δοκιµασία γίνεται ως εξής: Επικαλύπτουµε το αδρανές µε το ασφαλτικό υλικό που θα χρησιµοποιήσουµε και στη συνέχεια το τοποθετούµε µέσα σε νερό. Μετά από έναν ορισµένο χρόνο εκτιµούµε µε το µάτι µας πόση επιφάνεια του αδρανούς έχει παραµείνει καλυµµένη µε το ασφαλτικό. Αν η επιφάνεια είναι µεγαλύτερη του 95% της ολόκληρης επιφάνειας τότε λέµε ότι το υλικό δεν παρουσιάζει υδροφιλία και δεν χρειάζεται βελτίωση της προσφύσεως. Σε αντίθετη περίπτωση η πρόσφυση δεν είναι καλή. Για να αυξήσουµε τον βαθµό προσφύσεως χρησιµοποιούµε διάφορα χηµικά µέσα που ονοµάζονται αντιϋδρόφιλα υλικά. Συνήθως η αναλογία τους προς το ασφαλτικό υλικό κατά βάρος είναι 0,50-1,50%. Το απαιτούµενο ποσό καθορίζεται µε δοκιµές. Βελτίωση της προσφύσεως µε αντιϋδρόφιλα υλικά γίνεται στα εξής ασφαλτικά συνδετικά:. α) Σε καθαρή άσφαλτο β) Σε ασφαλτικά διαλύµατα Τα αντιϋδρόφιλα υλικά είναι πολύπλοκα χηµικά παρασκευάσµατα που περιέχουν ιδιαίτερες ενεργές οµάδες (ΝΗ2, COOH), οι οποίες εγγυούνται απορρόφηση ενός φιλµ ασφάλτου στην επιφάνεια του πετρώµατος καθώς τροποποιούν χηµικά την άσφαλτο. Τα αντιϋδρόφιλα υλικά χρησιµοποιούνται σε ποσοστό έως 1.5% στο βάρος της ασφάλτου, τροποποιώντας την 'και καθιστώντας την ανθεκτική στην υγρασία τόσο του περιβάλλοντος όσο και των πετρωµάτων. Κυριολεκτώντας, 51

53 όταν χρησιµοποιείται αντιϋδρόφιλο υλικό η άσφαλτος απωθεί το νερό και κολλάει στην επιφάνεια του πετρώµατος. Τα αντιϋδρόφιλα υλικά προσθέτονται στην άσφαλτο και το µίγµα αναµιγvύεται έως οµογενοποιήσεως. 6. STREET PRINT ΓΕΝΙΚΑ Το Street Print είναι η καλύτερη λύση ασφαλτόστρωσης που συνδυάζει την αντοχή του τσιµέντόυ µε την ελαστικότητα της ασφάλτου µέσα από την τεχνολογία και τα ποικίλα χρώµατα. Το Street Ρrint αποδίδει την πιο ανθεκτική και καλαίσθητη λύση στην υπάρχουσα αγορά µε καλύτερα τελικά αποτελέσµατα και το χαµηλό κόστος συντήρησης. Η Street Print είναι µία πατενταρισµένη διαδικασία που χρησιµοποιείται από κατασκευαστές ασφάλτου υψηλής ποιότητας σε όλο το κόσµο και στην Ελλάδα από κατασκευαστές οι οποίοι έχουν την έγκριση της Bulk Οίl Α.Ε. Το Street Print είναι ιδανικό για:. δρόµους. πεζόδροµους. διαβάσεις. εισόδους επιβραδύνσεως. χώρους πάρκινγκ. πλατείες. εκκλησίες, προαύλια. πάρκα, παιδικές χαρές. δηµόσιους χώρους. εµπορικά πολυκαταστήµατα. εµπορικά κέντρα. αθλητικούς χώρους. χώρους διευκρινιστικούς, λεωφορειόδροµους 52

54 Το Street Print δηµιουργεί αρχιτεκτονικά αποτελέσµατα µε παραδοσιακό "τελείωµα". Η Σχεδίαση Ασφάλτου Street Print µπορεί να εφαρµοστεί σχεδόν σε όλους τους χώρους που είναι δυνατό να καλυφθούν µε ζεστό µίγµα ασφάλτου (ΖΜΑ). Κάποιες χαρακτηριστικές εφαρµογές είναι σε:. πάρκιγκ. δρόµους πεζόδροµου. διαβάσεις. νησίδες κυκλοφορίας. εισόδους κλπ. Το προϊόν µπορεί να τοποθετηθεί πάνω σε φρέσκια κοκκοειδή βάση ή ως επίστρωση σε ήδη υπάρχουσα ασφαλτοστρωµένη επιφάνεια. Εικόνες Street Print 6.1. Σύσταση και Υλικά Το Street Priηt χρησιµοποιείται µε έτοιµο ζεστό µίγµα ασφάλτου, το οποίο πρέπει να απλώνεται µε τις σωστές µεθόδους. Η σχεδίαση της ζεστής, συµπαγούς ασφάλτου γίνεται κατόπιν, µε µία σειρά από πλέγµατα πολλών χρήσεων τα οποία πιέζουµε πάνω στην επιφάνεια της. Αν κριθεί αναγκαίο, µπορούµε να αναµείξουµε και προσθετικές ουσίες στην άσφαλτο για υψηλότερη απόδοση. Προς το παρόν, διατίθενται τα σχέδια, Τοίχος, Ψαροκόκαλο, Λιθόστρωτο, Πλακόστρωτο, Βρετανικός Λίθος, Βεντάλια και Τετράγωνος Σχιστόλιθος, συνεχώς όµως δηµιουργούνται νέα σχέδια. Η σχεδιασµένη επιφάνεια καλύπτεται µε ένα από τα Συστήµατα Επίστρωσης Street Priηt που θα αναφέρουµε αναλυτικά πιο κάτω. 53

55 Η Street Priηt Staηdard Formula aηd Street Priηt Traffic FοrmuΙa είναι δυο µίγµατα τσιµέντου Ακρυλικά Πολυµερή που περιέχουν συσσωµατώµατα και χρωστικές ουσίες. Και τα δύο αυτά µίγµατα αποτελούνται από Πολυµερή µέρη, µια ρητίνη (υγρή) και ένα σκληρυντικό (στερεό). Τα δύο συστατικά αναµιγνύονται επί τόπου και τοποθετούνται στη σχεδιασµένη επιφάνεια αµέσως µετά την εγχάραξη της µε το σύστηµα Street Print. Το _ιάλυµα Στεγανότητας Street Priηt είναι ένα στεγνωτικό υψηλής ποιότητας, ακρυλικό πολυµερές και διάφανο που αφήνει την επιφάνεια να «αναπνέει», σχεδιασµένο ειδικά για χρήση µε τα µίγµατα Street Ρrint. Όλα µαζί τα προϊόντα αυτά αποτελούν το «Σύστηµα Επίστρωσης Street Ρriηt». Σύστηµα Επίστρωσης Street Print Περιγραφή Προϊόντων και Προδιαγραφές StreetDrint Standard Formula Η Street Ρήnt Standard Formula είναι ένα µοναδικό, πλήρως χρωµατισµένο, ακρυλικό πολυµερές προϊόν µε στοιχεία τσιµέντου για επίστρωση, το οποίο κατασκευάστηκε ειδικά για χρήση πάνω σε άσφαλτο που έχει υποστεί εγχάραξη. Έχει εξαιρετικά χαρακτηριστικά συγκόλλησης, προσαρµοστικότητας και αντοχής στο ξύσιµο, όπως και σταθερότητα χρώµατος, και αντοχής στα χηµικά και την τριβή. Ο συνδυασµός των χαρακτηριστικών που υποχρεούνται να πληρούν οι εφαρµογές Street Ρήnt είναι πολύ απαιτητικό ς και η Street Ρήnt Standard Formula έχει κατασκευαστεί µε τέτοιον τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται σε αυτές τις µοναδικές απαιτήσεις Street Print Traffic Formula Ένα ακόµα προϊόν που ανήκει στο Σύστηµα Επίστρωσης Street Ρήnt είναι η Street Ρήnt Traffic Formula που αποτελεί και αυτή ένα µοναδικό, πλήρως χρωµατισµένο, ακρυλικό πολυµερές προϊόν µε στοιχεία τσιµέντου για επίστρωση µε τα ακόλουθα ειδικά χαρακτηριστικά: συντοµότερο χρόνο επαναφοράς (που να επιτρέπει χρήση της επιφάνειας σε συντοµότερο 54

56 διάστηµα), µεγαλύτερο πάχος επίστρωσης (περίπου χιλιοστά) και µεγαλύτερη διαβάθµιση συσσωµατωµάτων. Το προϊόν αυτό είναι ειδικά σχεδιασµένο για περιοχές µε µεγάλη κυκλοφορία ή χώρους όπου δεν είναι δυνατό να γίνει παύση της κυκλοφορίας για τουλάχιστον 24 ώρες ιάλυση Στεγανότητας Street Print Πρόκειται για ένα προϊόν υψηλής ποιότητας, ακρυλικό πολυµερές και διάφανο που αφήνει την επιφάνεια να αναπνέει, σχεδιασµένο ειδικά για χρήση µε το Σύστηµα Επίστρωσης Street Ρrint. Όταν το τοποθετούµε πάνω από τη Street Ρrint Standard Formula ή τη Street Print Traffic Formula, το _ιάλυµα Στεγανότητας Street Print δηµιουργεί µια στεγανή µεµβράνη που αφήνει την επιφάνεια να αναπνέει και η οποία προσθέτει αντοχή και µεγάλη διάρκεια ζωής στα προϊόντα Street Ρήnt. Είναι απολύτως αναγκαίο να χρησιµοποιείται πάντοτε το _ιάλυµα Στεγανότητας Street Ρrint πάνω και από τα δύο προϊόντα Street Ρrint. Τα Συστήµατα Επίστρωσης Street Ρrint δηµιουργούν µια χρωµατισµένη, σχεδιασµένη επιφάνεια, η οποία διαθέτει εξαιρετικά χαρακτηριστικά αντοχής στις καιρικές συνθήκες (δεν ξεθωριάζει, δεν κιτρινίζει, δεν ξεραίνεται και δεν χάνει την προσαρµογή της µε το πέρασµα του χρόνου). Όλα τα προϊόντα αντέχουν στο χιόνι, στη βροχή, στις υψηλές θερµοκρασίες και σε πολλά είδη διαλυτικών, σε λάδια και στο αλάτι των δρόµων. Η γυαλάδα της τελειωµένης επιφάνειας Street Ρrint περιορίζεται µε τη χρήση του _ιαλύµατος Στεγανότητας Street Ρrint το οποίο έχει χρωµατιστεί µε την κατάλληλη ποσότητα ρητίνης Street Ρrint (σε υγρή µορφή). Για εφαρµογές σε δρόµους, µε µικρή ή µέτρια κυκλoφορία οχηµάτων, χρησιµοποιούνται συνήθως δύο επιστρώσεις της Street Ρrint Standard Formula και µετά η επιφάνεια αποκτά στεγανότητα µε µία επίστρωση του διαλύµατος Στεγανότητας Street Ρrint. Για εφαρµογές σε δρόµους µεγαλύτερης κυκλοφορίας, είναι απαραίτητο να χρησιµοποιούνται δύο επιστρώσεις Street Print Traffic Formula και µετά µια 55

57 επίστρωση του διαλύµατος Στεγανότητας Street Ρrint Η Street Ρrint Traffic Formula είναι παρόµοιο µε την Street Print Standard Formula όµως έχει τα παρακάτω ειδικά χαρακτηριστικά:. συντοµότερο χρόνο επαναφοράς (που να επιτρέπει χρήση της επιφάνειας σε συντοµότερο διάστηµα). µεγαλύτερο πάχος επίστρωσης (περίπου Χιλιoστά). µεγαλύτερη διαβάθµιση συσσωµατωµάτων. Η Street Ρήnt Standard Formula διατίθεται σε 8 βασικά χρώµατα που ονοµάζονται:. Κεραµιδί. Τερακότα. Γρανίτης. Σχιστόλιθος (Γκριζόµαυρο). Βράχος. Σιέρρα. Λευκό. Μπλε Επίσης διατίθενται και χρώµατα κατά παραγγελία. Η Street Print Traffic Formula διατίθεται σε δύο χρώµατα: Γρανίτης & Σχιστόλιθο (Γκριζόµαυρο) Προτερήµατα...έναντι του τσιµέντου 1. Το Street Ρrint τοποθετείται και ολοκληρώνεται ταχύτατα (έως 1500 τ.µ. σε 1ηµέρα) µε αποτέλεσµα να µην παρενοχλείται ο κόσµος. 2. Το Street Ρrint εφαρµόζεται µε µηδαµινό εργατικό κόστος και έχει ελάχιστο κόστος συντήρησης. Για τους διακοσµητικούς τσιµεντέvιoυς κυβόλιθους απαιτείται συχνότατη βαφή και συντήρηση. 3. Το Street Ρrint επειδή έχει βάση κατασκευής την άσφαλτο είναι λοιπόν και ελαστικό απορροφώντας τις συστολές - διαστολές στις αλλαγές των θερµοκρασιών του περιβάλλοντος χωρίς να ραγίζει και να σπάει. _εν απαιτεί αρµούς και είναι συνεχής η επιφάνεια. 56

58 4. Είναι αντιολισθηρή επιφάνεια, οµοιόµορφη, δίχως βαθουλώµατα ή ανωµαλίες, και τα όµβρια ύδατα διαφεύγουν ταχύτατα δίχως να εµποτίζουν την υποδοµή και έτσι επιτυγχάνεται η γρήγορη στέγνωση της επιφάνειας. 5. Το Street Ρrint επειδή είναι ασφαλτικό δεν επηρεάζεται από το αλάτι της ατµόσφαιρας και δεν λεκιάζει, όπως και δεν καταστρέφεται από αυτό. 6. Σε αντίθεση µε το τσιµέντο το Street Ρrint επισκευάζετε ευκολότατα, οικονοµικότερα και ταχύτατα µε τελικό αποτέλεσµα δίχως να δείχνει σηµάδια επέµβασης. 7. Μπορεί να χρωµατιστεί µε τα ειδικά χρώµατα της Street Ρrint 6.5. Προτερήµατα...έναντι του παραδοσιακού τρόπου πέτρας 1. Το Street Ρrint τοποθετείται και ολοκληρώνεται ταχύτατα (έως 1500 τ.µ. σε 1 ηµέρα) µε αποτέλεσµα να µην παρεvoxλείται ο κόσµος. 2. Το Street Ρrint εφαρµόζεται µε µηδαµινό εργατικό κόστος και απαιτεί ελάχιστο κόστος συντήρησης. 3. Το Street Print είναι µια συνεχής επιφάνεια άρα τα νερά διαφεύγουν ταχύτατα χωρίς να εµποδίζουν την υποδοµή χωρίς προβλήµατα καθίζησης εδάφους και χορτάριασµα στους αρµούς χωρίς να σπάει ούτε να διαβρώνεται. 4. Επειδή το Street Ρrint κατασκευάζεται όπως ακριβώς το σύνηθες οδόστρωµα µπορεί άνετα να δεχθεί αυτοκίνητα και γενικά πίεση χωρίς να υποχωρεί ή να σπάει από το γύρισµα των τροχών όπως οι κυβόλιθοι. Επίσης δεν καταστρέφει τα λάστιχα των αυτοκινήτων. 5. Είναι αvτιoλισθηρό σε αντίθεση µε την συνήθη πέτρα, χωρίς βαθουλώµατα ή επιφανειακές ανωµαλίες. 6. Η άµµος γύρω από τους κυβόλιθους συνήθως διαφεύγει καθίζει µε τα πλυσίµατα και τις βροχές µε αποτέλεσµα οι κυβόλιθοι να χαλαρώνουν και να σπάζουν.,αν δεν έχει άµµο τότε χρειάζεται ειδική υποδοµή τσιµέντου µε επιπλέον κόστος. Το Street Ρrint δεν αντιµετωπίζει τα προβλήµατα αυτά διότι είναι συνεχής επιφάνεια Φυσικά Χαρακτηριστικά Το πάχος του Ζεστού Μίγµατος Ασφάλτου που θα χρειαστεί για την κατασκευή µίας εφαρµογής Street Print θα εξαρτάται από τον όγκο της κυκλοφορίας που αναµένεται και από το αν η εφαρµογή θα τοποθετείται πάνω 57

59 σε φρέσκια βάση ασφάλτου ή ως επίστρωµα σε ήδη υπάρχουσα ασφαλτοστρωµένη επιφάνεια. Στην πρώτη περίπτωση και όταν αναµένεται µικρός όγκος κυκλοφορίας, το κατώτατο συµπαγές πάχος που απαιτείται είναι 2-6 cm. Για εφαρµογές πάνω σε ήδη υπάρχουσα άσφαλτο, το επίστρωµα δεν πρέπει να έχει µικρότερο πάχος από 1,25-3 cm Τοποθέτηση Καθώς, το Street Ρrint είναι ουσιαστικά µία επιφάνεια από Ζεστό Μίγµα Ασφάλτου (ΖΜΑ) ισχύουν οι συνήθεις µέθοδοι για τη σωστή τοποθέτηση του. Πρέπει βέβαια να είµαστε σίγουροι ότι ήδη υπάρχει µία σωστά κατασκευασµένη βάση στο χώρο πριν την κατασκευή της στρώσης ΖΜΑ Υπόστρωµα και Βάση Είναι σηµαντικό το Street Ρrint να τοποθετηθεί πάνω σε µια σωστά κατασκευασµένη βάση. Το βάθος και η σύσταση του υποστρώµατος και της βάσης θα εξαρτηθούν από το χώµα και τις συνθήκες αποξήρανσης της περιοχής. Γενικότερα, το υπόστρωµα θα αποτελείται από κοσκινισµένη ή θρυµµατισµένη πέτρα ή χαλίκια που θα αποτελούνται από σκληρούς, ανθεκτικούς κόκκους και δεν θα πρέπει να περιέχουν σβόλους αργίλου, τσιµεντάρισµα, υλικά οργανικά, παγωµένα ή άλλα επιβλαβή υλικά. Την βάση θα αποτελεί συνήθως µία πολύ συµπαγή στρώση θρυµµατισµένη ς πέτρας ή χαλικιών που θα αποτελείται από σκληρούς, ανθεκτικούς, µυτερούς κόκκους και δεν θα πρέπει να περιέχει σβόλους αργίλου, τσιµεντάρισµα, υλικά οργανικά, παγωµένα ή αλλά επιβλαβή υλικά. Το βάθος του υποστρώµατος και της βάσης θα εξαρτάται επίσης από τον όγκο της κυκλοφορίας που αναµένεται να περάσει πάνω από την εφαρµογή Street Ρrint. Πάνω στο υπόστρωµα (όπου κριθεί αναγκαίο) και τη βάση θα πρέπει να εξασκηθεί πίεση τόση ώστε να αποκτήσουν τουλάχιστον το 98% της µέγιστης στερεής πυκνότητας (ASnM D 698). 58

60 6.9. Ζεστό Μίγµα Ασφάλτου Το συνολικό βάθος του ΖΜΑ που θα τοποθετηθεί, θα εξαρτηθεί από τον όγκο της κυκλοφορίας που αναµένεται να περάσει πάνω από την επιφάνεια Street Ρrint. Γενικότερα, το συµπαγές βάθος της επιφάνειας του ΖΜΑ πάνω στο οποίο θα τοποθετηθεί το σχέδιο Street Ρrint ποικίλλει από 3cm έως 6 cm αν και είναι δυνατό να γίνει επιτυχής τοποθέτηση και σε επιφάνειες µεγαλυτέρου βάθους αν χρησιµοποιηθούν τα κατάλληλα µηχανήµατα συµπίεσης. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή κατά την εφαρµογή της µεθόδου πάνω σε λεπτές επιφάνειες, ειδικά σε χαµηλές θερµοκρασίες, διότι είναι απαραίτητο να διατηρήσουµε αρκετή θερµότητα στην επιφάνεια µέχρις ότου να αποκτήσει την απαιτούµενη πυκνότητα και µετά να σχεδιάσουµε πάνω σε αυτήν. Και σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να εφαρµόσουµε σωστές µεθόδους τοποθετήσεις του ΖΜΑ. Καλό είναι να χρησιµοποιηθεί ένα µηχάνηµα ασφαλτόστρωσης για να απλωθεί το ΖΜΑ, όπου είναι δυνατό, για να ελαχιστοποιήσουµε την πιθανότητα διαχωρισµού και το βάθος του να είναι ενιαίο παντού. Η ταχύτητα τοποθέτησης µίας ποσότητας ΖΜΑ δεν θα πρέπει να ξεπερνά την ταχύτητα σχεδίασης της πριν κρυώσει, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται κατάλληλο και ενιαίο βάθος εγχάραξης. Πριν τη σχεδίαση, θα πρέπει να εξασκείται πίεση τόση ώστε τα επίπεδα πυκνότητας του ΖΜΑ να είναι κατάλληλα για τη σχεδίαση του Σχεδίαση Όταν η άσφαλτος θα έχει αποκτήσει την απαιτούµενη πυκνότητα και θα είναι ακόµα ζεστή, µια σειρά πατενταρισµένων πλεγµάτων θα τοποθετηθούν στην επιφάνεια της στην επιθυµητή θέση. Τα πλέγµατα θα στερεωθούν µε µια δονητική πλάκα συµπίεσης και θα πατηθούν πλήρως από το ίδιο µηχάνηµα ασφαλτόστρωσης που χρησιµοποιήσαµε στην άσφαλτο ή από ένα µεγάλο παλλόµενο δίσκο συµπίεσης (κατ. στατικό βάρος λίβρες). Είναι σηµαντικό η άσφαλτος να είναι πλήρως συµπιεσµένη πριν γίνει η σχεδίαση της. 59

61 6.11.Επίστρωµα σε ήδη υπάρχουσα άσφαλτο Το σύστηµα Street Ρrint µπορεί να χρησιµοποιηθεί και πάνω σε ήδη υπάρχουσα άσφαλτο ή τσιµέντο, αρκεί να βεβαιωθούµε ότι η υπάρχουσα επιφάνεια είναι σταθερή. Αυτό συνήθως συνεπάγεται την τοποθέτηση ενός ειδικού γεωλογικού υλικού πάνω σε τυχόν ρωγµές, µια στρώση ΖΜΑ για να γίνει επίπεδη η επιφάνεια αν χρειάζεται, και κατόπιν κανονική στρώση ΖΜΑ µε κατώτατο συµπιεσµένο βάθος 3 cm. Η σχεδίαση γίνεται µε τον ίδιο τρόπο που περιγράψαµε παραπάνω Εφαρµογή Επίστρωσης Η σχεδιασµένη άσφαλτο είναι έτοιµη για επίστρωση (χρωµατισµό) µόλις κρυώσει. Πριν την επίστρωση, η άσφαλτος πρέπει να καθαριστεί εάν αυτό είναι αναγκαίο. Η άσφαλτος πρέπει να είναι στεγνή πριν την επίστρωση εκτός από περιπτώσεις πολύ υψηλής θερµοκρασίας, οπότε είναι αναγκαίο να γίνει ένας ελαφρύς ψεκασµός της ασφάλτου µε νερό πριν την επίστρωση. Θα πρέπει επίσης να υπάρξει επαρκής κάλυψη κάποιων επιφανειών, έτσι ώστε τα προϊόντα επίστρωσης να τοποθετηθούν µόνο στις προκαθορισµένες επιφάνειες. Το Σύστηµα Επίστρωσης Street Ρrint δεν πρέπει να χρησιµοποιείται σε θερµοκρασίες,χαµηλότερες από 450 F ή πολύ υψηλές θερµοκρασίες, ή όταν αναµένεται πτώση βροχής κατά τις επόµενες 24 ώρες. Τα προϊόντα Street Ρήnt είναι σε µορφή σπρέι και απλώνονται στη επιφάνεια µε σκούπα ή µε βούρτσες όπου απαιτείται για µικρότερες επιφάνειες. Όταν τα προϊόντα Street Ρrint στεγνώσουν πλήρως, τοποθετείται στην επιφάνεια τους το διάλυµα Στεγανότητας Street Ρrint ως µεµβράνη επαναφοράς. Το διάλυµα Στεγανότητας Street Ρrint χρωµατίζεται µε τη ρητίνη από τα προϊόντα Street Ρrint, είναι σε µορφή σπρέι και απλώνεται µε σκούπα πάνω στην επιφάνεια. Θα πρέπει να δίνεται προσοχή στη σωστή επικάλυψη ολόκληρης της επιφάνειας, συµπεριλαµβανoµένης και της εγχάρακτη ς επιφάνειας. Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζεται η επαρκής κάλυψη άλλων επιφανειών, έτσι ώστε τα προϊόντα επίστρωσης να τοποθετούνται µόνο στις προκαθορισµένες επιφάνειες. 60

62 6.13. Κόστος Το κόστος της εφαρµογής Street Ρrint ποικίλλει σε σχέση µε το πάχος της ασφάλτου που απαιτείται, την ποσότητα βάσης που χρειάζεται να κατασκευαστεί, το µέγεθος το έργου, και µε το σχέδιο Street Ρrint και το πλαίσιο που θα επιλέγει. Γενικά, η µέθοδος Street Ρrint κοστίζει περίπου 40-70% φτηνότερα από άλλα προϊόντα που παράγουν παρόµοιο αποτέλεσµα Συντήρηση Το Street Print απαιτεί συνήθως ελάχιστη συντήρηση. Εάν χρειαστεί, η επίστρωση (χρωµατισµός) µπορεί να ανατοποθετηθεί. Το πότε θα χρειαστεί νέα επίστρωση εξαρτάται από τον όγκο της κυκλοφορίας στην περιοχή. Πριν γίνει νέα επίστρωση, πρέπει να είµαστε σίγουρη ότι όλη η επιφάνεια είναι καθαρή από λάδια ή άλλες βλαβερές ουσίες, οι οποίες θα εµποδίσουν πιθανώς την εφαρµογή. Καθαρίστε όλη την επιφάνεια µε ένα απαλό καθαριστικό, και µετά ξεπλύνετε µε άφθονο νερό µε χαµηλή πίεση. 7. ΑΣΦΑΛΤΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ Οι ασφαλτικές µεµβράνες χρησιµοποιούνται για τον έλεγχο των επιχωµάτων των οδών. Ο ρόλος τους είναι να παρεµποδίζουν τις διακυµάνσεις της υγρασίας µέσα στα εδάφη που ο όγκος τους µεταβάλλεται σε µεγάλο βαθµό και που υπόκεινται σε µείωση αντοχής λόγω αυξήσεως της περιεκτικότητας σε υγρασίας και σε ρωγµές εξαιτίας συστολής που είναι συνέπεια της µειώσεως της υγρασίας. Οι ασφαλτικές µεµβράνες που κατασκευάζονται στην κατώτερη ζώνη χρησιµεύουν σαν µονωτικές στα τριχοειδή φαινόµενα ενώ της ανώτερης ζώνης παρεµποδίζουν την ξήρανση και συστολή του εδάφους. Με συνδυασµό των δύο παραπάνω ασφαλτικών µεµβρανών τα επιχώµατα περικλείονται εντελώς και έτσι παρεµποδίζεται η µεταβολή της περιεκτικότητας της 61

63 υγρασίας µε αποτέλεσµα οµοιόµορφη φέρουσα ικανότητα και σταθερότητα όγκου. Το ασφαλτικό περίβληµα πρέπει να κατασκευάζεται προσεκτικά ώστε η ανώτερη και κατώτερη ασφαλτική µεµβράνη να συνδέονται χωρίς ανοίγµατα που µέσα απ' αυτά θα µπορούσε να µεταδοθεί η υγρασία. Χρησιµοποιείται άσφαλτος διεισδυτικότητας 60/70 και σε ποσότητες τουλάχιστον ενός γαλονιού για κάθε τετραγωνική γυάρδα. Στην περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος διατρήσεως της ασφαλτικής µεµβράνης διαστρώνουµε πάνω της λεπτόκοκκα αδρανή υλικά. 8. ΑΣΦΑΛΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΩΜΑΤΑ 8.1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Τα ασφαλτικά γαλακτώµατα οδοποιίας έγιναν γνωστά στη χώρα µας από την εποχή των επειγόντων δηµοσίων έργων ήτοι αµέσως µετά τον τελευταίο πόλεµο. Την εποχή αυτή µάλιστα λειτούργησαν υπό την εποπτεία Αµερικανών Τεχνικών και δύο µονάδες παραγωγής ασφαλτικών γαλακτωµάτων ανιονικού τύπου. Στη συνέχεια η παραγωγή και εµπορία των ασφαλτικών γαλακτωµάτων πέρασε στην ιδιωτική πρωτοβουλία χωρίς ωστόσο να τύχουν ευρείας εφαρµογής ακόµα και µέχρι σήµερα παρά την έκδοση από την Υπηρεσία επισήµων προδιαγραφών που αναφέρονται τόσο στα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά όσο και στην εφαρµογή τους. Πιθανόν, προβλήµατα τα οποία παρουσιάστηκαν στην αρχή της χρησιµοποίησης τους και τα οποία ενδεχοµένως οφείλονταν στις περιορισµένες τεχνολογικές γνώσεις, την ατέλεια των τεχνικών µέσων και κυρίως την απειρία του τεχνικού προσωπικού, δηµιούργησαν µια δυσπιστία ως προς την αποτελεσµατικότητά τους στα έργα, τόσο από τους κατασκευαστές όσο και από τους αρµόδιους υπηρεσιακούς τοµείς. 62

64 8.2. Σ Υ Ν Θ Ε Σ Η Τα ασφαλτικά γαλακτώµατα ως γνωστόν είναι αιωρήµατα ασφάλτου σε λεπτό διαµερισµό (1 έως 5µ) µέσα στο νερό. Η σταθεροποίηση του διφασικού αυτού συστήµατος επιτυγχάνεται µε την οµοιόµορφη ηλεκτροφόρτηση των τεµαχίων της ασφάλτου µε θετικά ή αρνητικά ηλεκτρικά φορτία, τα οποία έτσι απωθούνται µεταξύ τους, µε αποτέλεσµα να αποφεύγεται η συνένωσή τους σε άσφαλτο (διάσπαση του γαλακτώµατος). Η ηλεκτροφόρτιση των σωµατιδίων της ασφάλτου επιτυγχάνεται µε την χρησιµοποίηση ειδικών χηµικών ουσιών που καλούνται γαλακτοποιητές και ανάλογα µε την σύνθεσή τους ηλεκτροφορτίζουν τα τεµάχια της ασφάλτου είτε θετικά, όπως στην περίπτωση των κατιονικών (όξινων) γαλακτωµάτων, είτε αρνητικά, όπως στην περίπτωση των ανιονικών (αλκαλικών) γαλακτωµάτων. Στην περίπτωση που τα σωµατίδια της ασφάλτου χάσουν το ηλεκτρικό τους φορτίο, όπως συµβαίνει µε την επαφή τους µε τα αδρανή υλικά ή άλλες ουσίες αντίθετα ηλεκτροφορτισµένες, συσσωµατώνονται και διαχωρίζονται από την υδατική φάση ανακτωµένης έτσι της αρχικής ασφάλτου. Ο βασικός λοιπόν σκοπός της ρευστοποίησης της ασφάλτου µε τη µορφή γαλακτώµατος, είναι η παροχή δυνατότητας χρησιµοποίησης της δε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή ή επιθυµητή για διαφόρους λόγους η χρησιµοποίησή της είτε µε την µορφή της καθαρής ασφάλτου είτε ρευστοποιηµένη µε την µορφή ασφαλτικού διαλύµατος Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Η Η εξέλιξη της έρευνας και της τεχνολογίας επιτρέπει σήµερα την παραγωγή ασφαλτικών γαλακτωµάτων οδοποιίας, τα οποία µπορούν να αντικαταστήσουν τόσο την άσφαλτο όσο και τα ασφαλτικά διαλύµατα σε όλες τις περιπτώσεις ασφαλτικών έργων οδοποιίας. Με τη χρησιµοποίηση των ασφαλτικών γαλακτωµάτων επεκτάθηκε και στους πλέον εξειδικευµένους τοµείς οδοποιίας, καθώς και δε πλήθος άλλων παρεµφερών µε την οδοποιία ασφαλτικών έργων. Με την βοήθεια επίσης ειδικών γαλακτοποιητών, έχει επιτευχθεί η παραγωγή ασφαλτικών γαλακτωµάτων µέσης ή βραδείας διάσπασης. Έτσι αποκλείεται η χρήση φωτιστικού πετρελαίου όπως προβλέπεται από τις αντίστοιχες Ελληνικές προδιαγραφές που ισχύουν για τα 63

65 ασφαλτικά διαλύµατα µε συνέπεια την οικονοµία καυσίµων και την µειωµένη ρύπανση του περιβάλλοντος. Σηµειώνουµε επίσης ότι από τις δύο περιπτώσεις ασφαλτικών γαλακτωµάτων, ήτοι των κατιονικών και των ανιονικών, τα κατιονικά γαλακτώµατα τυγχάνουν ευρύτατης και σχεδόν µονοπωλιακής χρησιµοποίησης, αφού µε τις νεώτερες συνθέσεις γαλακτωποιητών που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή τους µπορούν να χρησιµοποιηθούν µε την ίδια επιτυχία τόσο µε αλκαλικά (ασβεστολιθικά) όσο και µε όξινα (πυριτικά) πετρώµατα. Σηµειώνουµε εδώ σαν πλεονέκτηµα των ασφαλτικών γαλακτωµάτων και ιδιαίτερα των σύγχρονων κατιονικών, το γεγονός ότι δεν αντιµετωπίζεται πρόβληµα υδροφιλίας, αφού οι παράγοντες γαλακτοποίησης ενεργούν και σαν αντιυδροφιλικά υλικά Σήµερα µε τα βελτιωµένης και εξειδικευµένης ποιότητας ασφαλτικά γαλακτώµατα οδοποιίας αντιµετωπίζονται επιτυχώς όλες οι περιπτώσεις έργων οδοποιίας ήτοι, προεπαλείψεων, συγκολλητικών επαλείψεων, σφραγιστικών επαλείψεων, εµποτισµένων σκυρωτών, κατασκευών ανοικτού ή κλειστού τύπου ασφαλτοµιγµάτων καθώς επίσης λεπτοταπήτων τύπου SLARRY SEALING κ.λπ. Στην χώρα µας ισχύουν από πολλού χρόνου, τόσο προδιαγραφές ποιότητος για τα ανιονικά και κατιονικά γαλακτώµατα όσο και προδιαγραφές µεγάλου αριθµού ασφαλτικών κατασκευών. Οι προδιαγραφές αυτές δίνουν το δικαίωµα επιλογής µεταξύ των διαφόρων τύπων ασφαλτικών υλικών (άσφαλτοι γαλακτώµατα διαλύµατα ) και παρέχουν επίσης οδηγίες εφαρµογής καθενός από τα παραπάνω υλικά στις υπ όψιν κατασκευές. Στην επιλογή του εκάστοτε χρησιµοποιηθησοµένου ασφαλτικού υλικού θα πρέπει να λαµβάνονται υπ όψιν µερικά βασικά πλεονεκτήµατα των ασφαλτικών γαλακτωµάτων σε σχέση µε τα υπόλοιπα ασφαλτικά υλικά και ιδιαίτερα τα ασφαλτικά διαλύµατα όπως π.χ. ότι τα γαλακτώµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν µε ελαφρά µονό ή χωρίς καθόλου θέρµανση (περιορισµός στη χρήση καυσίµων και µόλυνσης του περιβάλλοντος), να χρησιµοποιηθούν µε ύφυγρα αδρανή υλικά ή σε ύφυγρες επιφάνειες ασφαλτικών στρώσεων ή στρώσεων βάσεων (κέρδος 64

66 χρόνου) να µην χρησιµοποιηθούν αντιυδρόφιλα παρασκευάσµατα για την αντιµετώπιση τυχών υδροφιλίας των αδρανών (µείωση κόστους) κ.λπ ΠΡΟΕΠΑΛΕΙΨΕΙΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΦΡΑΓΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΑΛΕΙΨΕΙΣ Περίπτωση ασφαλτικών προεπαλείψεων Οι ασφαλτικές προεπαλειψεις γίνονται σε στρώσεις βάσης πάνω στις οποίες πρόκειται να τοποθετηθούν διάφορες ασφαλτοκατασκευές. Αφορούν τον εµποτισµό της στρώσης µε ρευστό ασφαλτικό υλικό χαµηλού ιξώδους όπως είναι τα ασφαλτικά διαλύµατα ΜΕ 0 της Π.Τ.Π. Α201 και τα ασφαλτικά γαλακτώµατα τύπου ΚΕ 5 της Π.Τ.Π. Α203 (η χρησιµοποίηση εδώ καθαρής ασφάλτου αποκλείεται λόγω υψηλού ιξώδους). Σκοπός της προεπάλειψεις είναι αφ ενός µεν η αδιαβροχοποίηση κατά κάποιο τρόπο της εµποτισµένης στρώσης και αφ ετέρου η παροχή δυνατότητας συνοχής των επιφανειακών αδρανών κόκκων της στρώσης. Σηµειώνουµε εδώ ότι στην περίπτωση χρησιµοποίησης ασφαλτικού διαλύµατος αντιµετωπίζονται τα ενδεχόµενα : α) Να µην χρησιµοποιηθεί σαν διαλυτικό της ασφάλτου φωτιστικό πετρέλαιο όπως προβλέπεται από τη σχετική προδιαγραφή αλλά αντ αυτού να χρησιµοποιηθεί βαρύτερος καταλύτης όπως π.χ. πετρέλαιο ντίζελ. Ο λόγος σχετίζεται άµεσα µε το κόστος αφού το φωτιστικό πετρέλαιο χρησιµοποιείται στο διάλυµα σε µεγάλη αναλογία (45% περίπου) και είναι ακριβότερο από το πετρέλαιο ντίζελ. β) Να µη δοθεί ο απαιτούµενος χρόνος ή οι καιρικές συνθήκες να µην επιτρέψουν την εξάτµιση του πετρελαίου από την κατασκευή µε συνέπεια να µην έχουµε τα προσδοκώµενα αποτελέσµατα από την εφαρµογή της προεπάλειψης ήτοι συνοχή των επιφανειακών αδρανών κόκκων και αδιαβροχοποίηση της επιφανείας της στρώσης. γ) Να µην ελεχθεί και να µην αντιµετωπισθεί η περίπτωση υδροφιλίας του πετρώµατος της στρώσης οπότε και πάλι δεν θα έχουµε τα προσδοκώµενα 65

67 αποτελέσµατα, αφού το πετρελαϊκό διάλυµα µειώνει ως γνωστό την πρόσφυση του συνδετικού υλικού στα αδρανή υλικά και δεν επιτρέπει την επίτευξη συγκόλλησης των κόκκων. Το φαινόµενο είναι πιο έντονο στην περίπτωση του πετρελαίου ντίζελ που σαν βαρύτερο ούτε εύκολα, ούτε τελείως εξατµίζεται Περίπτωση Συγκολλητικών Επαλείψεων Οι συγκολλητικές επαλείψεις στοχεύουν στην συγκόλληση µιας νέας ασφαλτικής στρώσης πάνω σε µια υφιστάµενη ασφαλτική στρώση (παλιά ή νέα ) ή σε µια προεπαλλειµένη στρώση βάσης. Η συγκόλληση της νέας ασφαλτικής στρώσης µε την υφιστάµενη πρέπει νε είναι τέτοια ώστε οι δύο στρώσεις να µπορούν να συνεργάζονται σαν ενιαία στρώση και χωρίς να αντιµετωπίζεται περίπτωση ολίσθησης της υπερκείµενης στρώσης πάνω στην υποκείµενη. Αυτό επιτυγχάνεται µε την χρησιµοποίηση κατάλληλου ασφαλτικού υλικού µεταξύ των δύο στρώσεων σε ποιότητα και ποσότητα τέτοιες που να εξυπηρετούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις. Με ελάχιστες εξαιρέσεις το συγκολλητικό αυτό υλικό είναι άσφαλτος οδοστρωσίας που µπορεί να εφαρµοσθεί µε την µορφή είτε καθαρής ασφάλτου είτε ασφαλτικού διαλύµατος είτε ασφαλτικού γαλακτώµατος και µάλιστα σε ίσες ποσότητες ανά Μ 2 επιφάνειας ήτοι 0,4 έως 0,6 KG/M 2 (Π.Τ.Π. Α245) Επί του προκειµένου επιδιώκεται όπως η ποσότητα συγκολλητικού υλικού που θα εφαρµοστεί ανά Μ 2 επιφανείας να βρίσκεται κοντά στα κατώτερα προσδιοριζόµενα όρια για την επίτευξη µικρότερου πάχους συγκολλητικού υµένα αφού οι µεγάλου πάχους συγκολλητικές επαλείψεις δηµιουργούν προβλήµατα ολίσθησης ιδιαίτερα στις εποχές υψηλών θερµοκρασιών περιβάλλοντος και σε τµήµατα οδών µε µεγάλες κλίσεις. Η πείρα έδειξε ότι οι πλέον επιτυχείς συγκολλητικές επαλείψεις επιτυγχάνονται µε τη χρησιµοποίηση (κατιονικών) ασφαλτικών γαλακτωµάτων ταχείας διάσπασης των τύπων ΚΕ-1 και ΚΕ-2 αφού µε τα υλικά αυτά είναι εύκολο να επιτευχθεί αφενός µεν η επιθυµητή ανά Μ 2 ποσότητα ασφάλτου κατά την εφαρµογή και αφετέρου η οµοιόµορφη καθ όλο το µήκος και πλάτος της οδού επικάλυψη της στρώσης. Γι αυτό και από την πλευρά µας συνιστούµε, σχεδόν αποκλειστικά την χρήση των ασφαλτικών αυτών γαλακτωµάτων για κάθε περίπτωση 66

68 συγκολλητικών επαλείψεων. Με την ευκαιρία θα θέλαµε να τονίσουµε εδώ ότι οι συγκολλητικές επαλείψεις µε την χρήση ασφαλτικών γαλακτωµάτων είναι απαραίτητες και στην περίπτωση νεοκατασκευαζοµένων επάλληλων ασφαλτικών στρώσεων της Π.Τ.Π. Α265, αφού σε πάρα πολλές περιπτώσεις η έκπλυση, η ρύπανση και η θραύση των επιφανειακών κόκκων της υποκείµενης στρώσης κατά την κυλίνδρωση, δεν επιτρέπουν πλήρη συγκόλληση συνεπώς τη συνεργασία των δύο ασφαλτικών στρώσεων. Κατά την γνώµη µας η κατασκευή συγκολλητικής επάλειψης από καθαρή άσφαλτο θα πρέπει να γίνεται σε περιπτώσεις που η χρησιµοποίηση των ασφαλτικών γαλακτωµάτων για διαφόρους λόγους δεν είναι εφικτή. Οι συγκολλητικές επαλείψεις µε καθαρή άσφαλτο παρουσιάζουν συχνότατα αστοχίες και προβλήµατα όπως είναι π.χ. η ανοµοιοµορφία πάχους η µερική αλληλοεπικάλυψη αυτών, η παρουσία µη επικαλυµµένων µε άσφαλτο τµηµάτων επεξεργασµένης, η χρησιµοποίηση της ασφάλτου σε χαµηλότερες από τις επιτρεπόµενες θερµοκρασίες κ.λπ. Οι αστοχίες αυτές αφορούν κυρίως στο τρόπο εφαρµογής όπως π.χ. στη διαφοροποίηση της ταχύτητας κατά τη διαδροµή, σε βλάβες του µηχανήµατος διανοµής (βούλωµα των µπεκ κ.λπ.) και σχετίζονται άµεσα µε την τεχνική επάρκεια τόσο του χειριστή όσο και του µηχανήµατος διανοµής της ασφάλτου. Επί του προκειµένου επισηµαίνουµε τα ακόλουθα : Στην περίπτωση που η συγκολλητική επικάλυψη δεν είναι συνεχής και δηµιουργεί για οποιοδήποτε λόγω ρωγµή στην ανώτερη ασφαλτική στρώση, τότε το νερό της βροχής (ή άλλης προέλευσης), εισχωρεί και κυκλοφορεί ανάµεσα στις δύο στρώσεις (χωρίς να είναι δυνατόν ν αποµακρυνθεί µε εξάτµιση). Το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσµα τη συνεχή επέκταση της αποκόλλησης των δύο στρώσεων υπό την επίδραση της κυκλοφορίας µε άµεση συνέπεια την προοδευτική ρηγµάτωση του ασφαλτοτάπητα. Για τις συγκολλητικές επαλείψεις προτείνουµε την χρησιµοποίηση σχεδόν αποκλειστικά ασφαλτικών γαλακτωµάτων κατά προτίµηση κατιονικού τύπου, ενώ είµαστε αντίθετοι µε τη χρησιµοποίηση ασφαλτικών διαλυµάτων οσονδήποτε πηγών σε πετρέλαιο. 67

69 Περίπτωση σφραγιστικών επαλείψεων Οι σφραγιστικές επαλείψεις ως γνωστόν αποσκοπούν στην στεγάνωση ασφαλτικών κατασκευών ανοικτού και ή ηµίκλειστου τύπου έναντι των υδάτων της βροχής. Οι εν λόγω ασφαλτοκατασκευές ειδικότερα ο ανοικτός τύπος µε ανάµειξη επί της οδού (Π.Τ.Π.Α 245) συνηθίζονται κυρίως στο επαρχιακό και νησιωτικό οδικό δίκτυο όπου η κυκλοφορία (µέση ή ελαφρά) δεν απαιτεί υψηλής ποιότητος ασφαλτοκατασκευές. Η σφράγιση των ανοικτού τύπου ασφαλτοκατασκευών γίνεται µε τον εµποτισµό της στρώσης µε ασφαλτικό υλικό που µπορεί να είναι καθαρή άσφαλτος, ασφαλτικό διάλυµα φτωχό σε διαλύτη και ασφαλτικά γαλακτώµατα ταχείας διάστασης. Οι χρησιµοποιούµενες για τον εµποτισµό αυτό ποσότητες ασφαλτικού υλικού ανά Μ 2 είναι 1-1,5 KG περίπου ( Π.Τ.Π. Α245 ). Οι ασφαλτικές αυτές επικαλύψεις τελικά επικαλύπτονται µε λιθοσύντιµµα για την αποφυγή αποµάκρυνσης της σφραγιστικής επαλείψεις από τους τροχούς των κυκλοφορούντων οχηµάτων. Και στην παρούσα περίπτωση επάλειψης, άποψη µας είναι η κατά προτίµηση χρησιµοποίηση των ασφαλτικών γαλακτωµάτων σαν ασφαλτικό υλικό σφραγιστικής επάλειψης, αφού η εφαρµογή του είναι λίαν ευχερής µε κοινά τεχνικά µέσα, αντίθετα µα την περίπτωση των άλλων ασφαλτικών υλικών που απαιτούν υψηλές θερµοκρασίες εφαρµογής γεγονός που έχει σαν αποτέλεσµα αυξηµένο κόστος εφαρµογής την κατανάλωση καυσίµων και την ρύπανση του περιβάλλοντος. Συµπερασµατικά µπορούµε να πούµε ότι τα ασφαλτικά γαλακτώµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν άνετα και κατά προτίµηση στις παραπάνω ασφαλτικές εργασίες καθώς και στις εργασίες συντήρησης ασφαλτικών οδοστρωµάτων. Επίσης µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε όλες τις περιπτώσεις αντί των ασφαλτικών διαλυµάτων καθώς και στις περιπτώσεις έργων που δεν είναι εφικτή η χρησιµοποίηση καθαρής ασφάλτου. Όσον αφορά στη συγκριτική εκτίµηση του κόστους παραγωγής και εφαρµογής των τρίτων τύπων ασφαλτικών υλικών οδοποιίας ήτοι καθαρής ασφάλτου, 68

70 ασφαλτικών διαλυµάτων και ασφαλτικών γαλακτωµάτων το θέµα δεν είναι δυνατόν να αντιµετωπισθεί από εµάς αφού το κάθε έργο παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητες του γνώστες των οποίων είναι οι µελετητές και εκτελεστές αυτού. Κρίνοντας όµως µε βάση τα στοιχεία τιµών του ΑΤΕΟ του Α εξαµήνου 1986 που αφορούν τις τιµές καθαρής ασφάλτου, φωτιστικού πετρελαίου και ασφαλτικών γαλακτωµάτων καθώς και την νεότερη απόφαση για την τιµή της χύδην ασφάλτου (εγν. 93/86), µπορούµε να πούµε ότι: 1) Η τιµή των 37 δρχ/kg ασφαλτικού γαλακτώµατος που προσφέρεται από τις παραγωγούς εταιρείες ΒΙΤΟΥΜΙΝΑ και ΕΣΧΑ και µας γνωστοποιείται µε το από 1/10/86 έγγραφο της ΒΙΤΟΥΜΙΝΑ είναι ιδιαίτερα συµφέρουσα σε σχέση µε τα ασφαλτικά διαλύµατα τα οποία πέραν του κόστους παραγωγής επιβαρύνονται και µε µεγαλύτερο κόστος εφαρµογής. 2) Όσον αφορά στην περίπτωση της καθαρής ασφάλτου η προτίµηση χρησιµοποιήσεως της έναντι των ασφαλτικών γαλακτωµάτων σχετίζεται κατά το ίδιο περίπου ποσοστό τόσο από το κόστος των υλικών αυτών όσο και από την δυνατότητα εφαρµογής τους στην κατασκευή. Έτσι ενώ η καθαρή άσφαλτος είναι προτιµητέα στις περιπτώσεις έργων η καθαρή άσφαλτος δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί όπως π.χ. συµβαίνει µε τις προεπαλείψεις, αναµείξεις επί της οδού και ακόµα όπου τα θερµά ασφαλτοµίγµατα δεν είναι δυνατό για διάφορους λόγους να χρησιµοποιηθούν. 69

71 9. ΙΠΤΑΜΕΝΗ ΤΕΦΡΑ Σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 450 για τα κατασκευαστικά υλικά, η ιπτάµενη τέφρα ορίζεται ως το λεπτόκοκκο υλικό αποτελούµενο από κυρίως σφαιρικά, υαλώδη σωµατίδια, προερχόµενα από την καύση κονιορτοποιηµένου άνθρακα. Λαµβάνεται από τα ηλεκτροστατικά ή µηχανικά φίλτρα, τα οποία την δεσµεύουν από τα απαέρια των λεβήτων καύσης κονιορτοποιηµένου άνθρακα. Μπορεί να είναι πυριτικής ή ασβεστολιθικής προέλευσης. Το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ197-1 διαχωρίζει τις τέφρες σε δύο µεγάλες κατηγορίες: Στις πυριτικές τέφρες (V), οι οποίες περιέχουν λιγότερο από 10% CaO Στις ασβεστολιθικές τέφρες (W), η οποίες περιέχουν 10-35% CaO Οι τέφρες της πρώτης κατηγορίας παρουσιάζουν ποζολανικές ιδιότητες, ενώ της δεύτερης κατηγορίας µπορεί να έχουν και υδραυλικές ιδιότητες. Σύµφωνα µε το αµερικάνικο πρότυπο ASTM C 618, οι τέφρες διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Στις τέφρες τύπου Ν, οι οποίες περιλαµβάνουν ακατέργαστες ποζολάνες µε τουλάχιστον 70% SiO 2, Al 2 O 3 και Fe 2 O 3. Στις τέφρες τύπου F που παράγονται από την καύση ανθρακίτη ή βιταµινούχου κάρβουνου µε τουλάχιστον 70% SiO 2, Al 2 O 3 και Fe 2 O 3, και τέλος Στις τέφρες τύπου C, που είναι εκείνες που παράγονται από την καύση λιγνίτη και υπό-βιταµινούχου κάρβουνου και περιέχουν τουλάχιστον 50% αλλά λιγότερο από 70% SiO 2, Al 2 O 3 και Fe 2 O 3. Οι τέφρες τύπου F περιέχουν συνήθως λιγότερο από 5% CaO, ενώ οι τέφρες τύπου C περιέχουν µεγάλη ποσότητα CaO (10-35%). 70

72 Οι ελληνικές ιπτάµενες τέφρες ανήκουν στην κατηγορία των ασβεστολιθικών τεφρών (W) σύµφωνα µε το ΕΝ197-1 και στην κατηγορία C σύµφωνα µε το ASTM C 618, λόγω των υψηλών ποσοστών CaO που περιέχουν Εφαρµογές Η ιπτάµενη τέφρα βρίσκει εφαρµογή στους εξής τοµείς: Παραγωγή τσιµέντου Σκυρόδεµα Σκυρόδεµα µεγάλων διατοµών Σκυρόδεµα πεζοδρόµησης Κονιάµατα Τσιµεντενέσεις οµικά τυποποιηµένα στοιχεία Αγωγοί από σκυρόδεµα οµικά υλικά Οδοποιία Ανάκτηση µετάλλων Σταθεροποίηση-στερεοποίηση επικίνδυνων αποβλήτων Εξυγίανση βιοµηχανικών αποβλήτων Αποκατάσταση λιγνιτοφόρων περιοχών Παραγωγή συνθετικών ζεόλιθων Εµάς µας ενδιαφέρει η εφαρµογή της ιπτάµενης τέφρας στην οδοποιία και παρακάτω παρουσιάζεται αυτή αναλυτικά: Εφαρµογή στην οδοποιία Η ιπτάµενη τέφρα έχει εκτεταµένη εφαρµογή στην κατασκευή οδοστρωµάτων στις χώρες του εξωτερικού και ιδιαίτερα στη Γαλλία και στην Ινδία όπου υπάρχουν προδιαγεγραµµένοι τύποι οδοστρωµάτων που περιλαµβάνουν στρώσεις από σταθεροποιηµένα µε ιπτάµενη τέφρα υλικά και καλύπτουν διάφορες περιπτώσεις κυκλοφορίας και φέρουσας ικανότητας εδάφους. Η σταθεροποίηση των υλικών οδοποιίας µε ιπτάµενη τέφρα εξαρτάται από τη χηµική σύσταση και τη λεπτότητα της ιπτάµενης τέφρας και έχει στόχους όπως: να προσδώσει αντοχή (θλιπτική, εφελκυστική) σε υλικά που στη 71

73 φυσική τους κατάσταση δεν είχαν τη δυνατότητα να παραλάβουν µεγάλα φορτία, αυξάνοντας έτσι τη φέρουσα ικανότητα της στρώσης και να χρησιµοποιήσει "περιθωριακά" και αρχικά "ακατάλληλα υλικά" που δεν θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν αυτούσια σε στρώσεις οδοποιίας, όπως ισόκοκκοι άµµοι, ιλυώδεις άµµοι κλπ. Στα οδοστρώµατα έχουµε τις παρακάτω συστάσεις: Την επιφανειακή στρώση, που κύριο σκοπό έχει την εξασφάλιση οµαλότητας για την κύλιση των τροχών και την ανάπτυξη επαρκών δυνάµεων µε το λάστιχο. Συνήθως είναι ένα µίγµα ασφάλτου πάχους 3 έως και 5 cm. Τη στρώση βάσης, που έχει ως κύριο σκοπό την ανάληψη συγκεντρώσεων φορτίων των τροχών και την κατανοµή τους σε µεγαλύτερες επιφάνειες στις υποκείµενες στρώσεις, και για αυτό και ονοµάζεται φέρουσα στρώση. Το πάχος της µπορεί να κυµαίνεται από 10 ως και 30 cm και εξαρτάται από την ένταση της κυκλοφορίας (πυκνότητα και µέγεθος φορτίων) και τον τύπο κατασκευής, σε συνδυασµό µε το είδος του στρώµατος υποβάσεως. Τη στρώση υπόβασης που είναι αναγκαία για τη διανοµή των φορτίων σε µεγαλύτερη επιφάνεια του υποκείµενου φυσικού εδάφους. Σε περίπτωση ισχυρού υπεδάφους µπορεί να παραλείπεται (πάχος 0) ενώ σε πολύ ασθενή υπεδάφη µπορεί να έχει πάχος έως και 1 m. Η ιπτάµενη τέφρα χρησιµοποιείται ως ενισχυτικό στις δύο τελευταίες στρώσεις. Από έρευνες που έγιναν µε τη χρήση της τέφρας σαν συνδετικό υλικό για την κατασκευή οδοστρωµάτων, προέκυψαν τα ακόλουθα συµπεράσµατα: Η ανάµιξη της τέφρας µε διάφορα υλικά βελτιώνει τα φυσικά και τα µηχανικά χαρακτηριστικά όπως την αντοχή σε θλίψη, την πλαστικότητα και την κοκκοµετρική διαβάθµιση. Ο βαθµός βελτίωσης των χαρακτηριστικών εξαρτάται από τη λεπτότητα της χρησιµοποιούµενης ιπτάµενης τέφρας και της χηµικής της σύστασης. Από πειραµατική εφαρµογή της ιπτάµενης τέφρας σε 72

74 οδόστρωµα, διαπιστώθηκε ότι είναι απαραίτητη η χρησιµοποίηση κατάλληλου κατασκευαστικού εξοπλισµού (όπως χρήση ελαστικοφόρου οδοστρωτήρα) και η πιστή τήρηση των κανόνων ορθής κατασκευής (καλή άλεση των υλικών). Ως εκ τούτου, θεωρείται αναγκαία η σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών για τη χρησιµοποίηση της ιπτάµενης τέφρας στην οδοποιία καθώς επίσης και ο σωστός προγραµµατισµός έργων που να επιτρέπει την προµήθεια του απαραίτητου µηχανικού εξοπλισµού. Θα πρέπει να βρεθεί η έκταση της εφαρµογής της ιπτάµενης τέφρας καθώς και η οικονοµική ακτίνα χρήσης της, σε συνάρτηση µε αναζήτηση µεθόδων µαζικής µεταφοράς της που θα µειώνει το κόστος µεταφοράς, που είναι το βασικό µειονέκτηµα των ιπτάµενων τεφρών σε σχέση µε τη χρήση της στην οδοποιία. Επίσης, πολύ συχνά το πέτρωµα του υπεδάφους ενισχύεται ύστερα από όργωµα και ανάµιξη τσιµέντου ή υδρασβέστου ή ποζολανικής κονίας και νερού, µε επακολουθούσα συµπίεση µε οδοστρωτήρα ή δονητικές πλάκες. Η διαδικασία αυτή ονοµάζεται "σταθεροποίηση του εδάφους" και αποτελεί µια δυνατότητα εκτεταµένων εφαρµογών του µίγµατος ιπτάµενης τέφραςυδρασβέστου. Γενικά κρίνεται ότι είναι δυνατή η χρησιµοποίηση της ιπτάµενης τέφρας σε στρώσεις οδοποιίας, µε την επιφύλαξη όµως ότι θα πρέπει κάθε φορά να γίνεται ειδική µελέτη για την εύρεση της αποτελεσµατικότητας της εφαρµογής της που εξαρτάται από τη σύστασή της. 73

75 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΦΘΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΡΓΩΝ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ 1. ΦΘΟΡΕΣ Φθορά ονοµάζεται κάθε είδους ανωµαλία η οποία χειροτερεύει της συνθήκες κύλισης των οχηµάτων στην επιφάνεια του οδοστρώµατος. Οι φθορές οι οποίες εµφανίζονται σε ένα οδόστρωµα είναι συγχρόνως αιτίες και αποτέλεσµα, διότι οι αρχικές φθορές γίνονται συχνά αιτίες νέων φθορών του ίδιου ή διαφορετικού τύπου. Η εξέλιξή τους είναι ταχύτατη και οδηγούν το οδόστρωµα σε καταστροφή, αν δεν προγραµµατιστεί η συντήρησή τους Αίτια φθορών Οι φθορές διακρίνονται σε:. Φθορές 'ποσοτικής φύσης' οι οποίες είναι απόρροια ελλιπών ή και ανακριβών στοιχείων αφορούντα κυκλοφοριακά, κλιµατολογικά και περιβαλλοντικά δεδοµένα.. Φθορές 'ποιοτικής φύσης' οι οποίες είναι συνέπεια κατασκευαστικών αποκλίσεων από την αρχική µελέτη. Εντοπίζονται σε χρήση υλικών κατωτέρας ποιότητας ή ελλιπούς διαδικασίας κατασκευής.. Φθορές 'τυχαίας φύσης' οι οποίες εντοπίζονται σε τυχαία γεγονότα ή σε ακραία χρήση των δρόµων. Σεισµοί ή κατολισθήσεις λόγω σεισµών, όπως επίσης χρήση από γεωργικά ή άλλου είδους µηχανήµατα που προκαλούν αθέλητες ζηµιές Επισήµανση φθορών Για τη σωστή αντιµετώπιση του προβλήµατος συντήρησης του οδικού δικτύου είναι απαραίτητο να είναι γνωστά τα κύρια χαρακτηριστικά της οδού, η ακριβής εξέλιξη των υπαρχουσών φθορών του οδοστρώµατος και τα σηµεία τα οποία προαναγγέλλουν τη δηµιουργία νέων φθορών. 74

76 Ο προγραµµατισµός της συντήρησης των φθορών απαιτεί πληροφορίες µεγάλης ακρίβειας, οι οποίες πρέπει να παρέχονται από έµπειρους µηχανικούς µε θεωρητική και πρακτική κατάρτιση σε αυτό το θέµα. Από στοιχεία που συγκεντρώνονται συµπληρώνεται το 'Μητρώο οδών' και ακολουθεί βάσει αυτού η µελέτη σύνταξης του προγράµµατος συντήρησης. Όταν δεν υπάρχει' Μητρώο οδών' για να προγραµµατιστεί συντονισµένα η συντήρηση ολόκληρου του οδικού δικτύου, χωρίζεται το δίκτυο σε τµήµατα, επισηµαίνονται και καταγράφονται οι φθορές κάθε τµήµατος χωριστά, κατόπιν κατατάσσονται µε φθίνουσα σειρά σπουδαιότητας και προγραµµατίζεται η συντήρησή τους ανεξάρτητα από τα άλλα τµήµατα. Η επισήµανση και η καταγραφή των φθορών είναι σηµαντική διότι: - εντοπίζονται οι υπάρχουσες φθορές - οι θέσεις που προαναγγέλλουν τη δηµιουργία νέων φθορών - οδηγεί σε σωστό προγραµµατισµό της συντήρησης του τµήµατος του οδικού δικτύου Η εκτίµηση των φθορών γίνεται µε: - οπτική εκτίµηση της κατάστασης του οδοστρώµατος Α) άµεση οπτική εκτίµηση Β)φωτογραφική εκτίµηση -Εκτίµηση της κατάστασης του οδοστρώµατος µε συσκευές Τα στοιχεία που παίρνονται από τις δύο αυτές µεθόδους εκτίµησης των φθορών µεταξύ τους, προσδιορίζουν µε περισσότερη ακρίβεια την κατάσταση της επιφάνειας του οδοστρώµατος. Όσο περισσότερο σαφής είναι η κατάσταση της επιφάνειας του οδοστρώµατος τόσο καλύτερα προγραµµατίζεται η συντήρηση Εξέλιξη των φθορών Οι φθορές του σώµατος του οδοστρώµατος εξελίσσονται: Προοδευτικά σε µεγάλο χρονικό διάστηµα: αυτού του είδους οι φθορές είναι η ολισθηρότητα, οι ρωγµές και οι αυλακώσεις, των οποίων η εξέλιξη παρακολουθείται σε σχέση µε το χρόνο. Προγραµµατίζεται έγκαιρα η 75

77 συντήρηση αυτών, ώστε να εµποδιστεί η επέκτασή τους σε σηµαντικότερες φθορές, κρίσιµες για το οδόστρωµα, οι οποίες µειώνουν την ασφάλεια και την άνεση των χρηστών του δρόµου. Γρήγορα, ξαφνικά, σε ελάχιστο χρονικό διάστηµα: τέτοιες φθορές είναι οι µεγάλες λακκούβες, οι διογκώσεις και οι καθιζήσεις, των οποίων η εξέλιξη δεν παρακολουθείται, λόγω της έλλειψης χρονικού περιθωρίου, διότι µειώνουν την ασφάλεια και την άνεση των χρηστών της οδού. Προγραµµατίζεται σύντοµα η συντήρησή τους διότι βάζουν σε κίνδυνο το οδόστρωµα Επιφανειακές φθορές του οδοστρώµατος Οι µετρήσεις των χαρακτηριστικών του οδοστρώµατος, όπως η αντιολισθηρότητα. Η οµαλότητα κτλ παρέχουν τη δυνατότητα προσδιορισµού της κατάστασης του οδοστρώµατος βάσει συγκεκριµένων µεγεθών και ταυτόχρονα παρέχουν ενδείξεις για την εµφάνιση φθορών στην επιφάνεια του. Ο ακριβής προσδιορισµός των επιφανειακών φθορών γίνεται έπειτα από επί τόπου επιθεωρήσεις από εξειδικευµένο προσωπικό, που έχουν ως στόχο την εξασφάλιση πραγµατικών δεδοµένων για την κατάσταση του οδοστρώµατος. µε σκοπό την βέλτιστη συντήρησή του. Βοηθητικά, µπορεί να χρησιµοποιηθεί αυτοµατοποιηµένο σύστηµα αποτύπωσης και καταγραφής των επιφανειακών φθορών του οδοστρώµατος που στηρίζεται στη τεχνολογία της βιντεοσκόπησης (Video-car) µε δυνατότητα αποθήκευσης των δεδοµένων. Οι επιθεωρήσεις για τον εντοπισµό επιφανειακών φθορών γίνονται σε συγκεκριµένα τµήµατα του αυτοκινητόδροµου, όταν οι µετρήσεις των χαρακτηριστικών του οδοστρώµατος εντοπίζουν την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης. Οι επιθεωρήσεις αυτές δεν συνδέονται µε τις επιθεωρήσεις του οδοστρώµατος, που γίνονται στα πλαίσια της στοιχειώδους συντήρησης. 76

78 1.5. Φθορές εύκαµπτων οδοστρωµάτων Όλες οι φθορές που εµφανiζονται στα εύκαµπτα οδοστρώµατα µπορούν να ταξινοµηθούν σε τέσσερις κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι ρηγµατώσεις, στη δεύτερη οι παραµορφώσεις παντός είδους, στην τρίτη οι αποσαθρώσεις και στην τέταρτη η λείανση της επιφάνειας κύλισης. Αναλυτική περιγραφή όλων των αναπτυσσόµενων φθορών µαζί µε τα πιθανά αίτια που τις προκαλούν καθώς και των προτεινόµενων τρόπων συντήρησης θεραπείας αυτών δίνεται παρακάτω. Στο σηµείο αυτό, θα πρέπει να τονισθεί το γεγονός ότι, για τον καθορισµό της καταλληλότερης συντήρησης-θεραπείας των φθορών θα πρέπει πρώτα να καθορίζεται επακριβώς η κύρια αιτία που προκάλεσε τη φθορά. 2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΘΟΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ 1Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ Ρηγµατώσεις (cracking) Οι µορφές των επιφανειακών ρηγµατώσεων του οδοστρώµατος ποικίλλουν και οφείλονται σε διάφορες αιτίες. Σε πολλές περιπτώσεις η έγκαιρη απλή σφράγιση της ρωγµής ή των ρωγµών είναι η σωστότερη και αποτελεσµατικότερη συντήρηση. Σε άλλες περιπτώσεις όµως, είναι αναγκαία η πλήρης εξυγίανση της περιοχής που προσβλήθηκε Σφράγιση / πλήρωση ρωγµών Η σφράγιση / πλήρωση των ρωγµών σε όλες τις περιπτώσεις γίνεται µε πηχτό υλικό που είναι ειδική τροποποιηµένη άσφαλτος. Η τροποποιηµένη άσφαλτος (ελαστοµερής) θα πρέπει να εκπληρώνει τις απαιτήσεις της προδιαγραφής ASTM 1190 ή BS Για την εφαρµογή της τροποποιηµένης ασφάλτου προς σφράγιση των ρωγµών απαιτείται η χρήση ειδικού µηχανικού εξοπλισµού, όπως (α) µηχάνηµα θέρµανσης της ελαστοµερούς ασφάλτου µε δυνατότητα θέρµανσης µέχρι και 200 C και µε δυνατότητα παροχής του θερµού ασφαλτικού υλικού επί της ρωγµής και (β) ειδικό φλόγιστρο (προπανίου) που εκτοξεύει υπέρθερµο αέρα (όχι φλόγα) για τη θέρµανση και 77

79 τον καθορισµό της ρωγµής πριν τη διάχυση της τροποποιηµένης ασφάλτου. Οι διάφορες µορφές ρηγµατώσεων είναι: Ρωγµές τύπου αλλιγάτορα (alligator cracks) ή Ρωγµές συρρίκνωσης (shrinkage cracks) Οι ρωγµές τύπου αλλιγάτορα έχουν συνήθως ακανόνιστη µορφή. Είναι διακλαδιζόµενες και αλληλοσυνδεόµενες ρωγµές που σχηµατίζουν πολυγωνικά κοµµάτια (µπλοκ) µε οξείες γωνίες όµοια µε αυτά του δέρµατος του αλλιγάτορα. Σε ορισµένες περιπτώσεις τα κοµµάτια αυτά δίνουν την εντύπωση ότι είναι σχεδόν έτοιµα να αποκολληθούν. 'Ρωγµές τύπου αλλιγάτορα' Αίτια Τα αίτια που προκαλούν τις ρηγµατώσεις αυτές τις περισσότερες φορές, είναι το µεγάλο βέλος κάµψης που αναπτύσσεται στις ασφαλτικές στρώσεις του οδοστρώµατος λόγω µειωµένης φέρουσας ικανότητας του υπεδάφους ή και της υπόβασης / βάσης. Η µείωση προέρχεται από τη µείωση της φέρουσας ικανότητας των στρώσεων αυτών λόγω εποχιακής αύξησης της υγρασίας στις στρώσεις αυτές ή λόγω κακής αποστράγγισης της βάσης και υπόβασης. Οι ρωγµές στην περίπτωση αυτή συνήθως εµφανίζονται τοπικά και σε περιορισµένη έκταση. 78

80 Όταν οι ρωγµές τύπου αλλιγάτορα εµφανίζονται σε µεγάλη έκταση κατά µήκος του δρόµου, η αιτία εµφάνισής τους είναι διαφορετική. Στην προκειµένη περίπτωση η αιτία( -ες) που προκάλεσε τη φθορά αυτή είναι η πλήρης κόπωση του οδοστρώµατος λόγω των επαναλαµβανόµενων φορτίσεων του οδοστρώµατος από τον κυκλοφοριακό φόρτο, σε συνδυασµό πιθανότατα και µε την ύπαρξη ασθενούς υπεδάφους ή µειωµένου πάχους υποκείµενων στρώσεων. Το τελευταίο θα πρέπει πάντοτε να ελέγχεται και να καθορίζεται. Θεραπεία α) Για τοπικές εµφανίσεις Η ριζική επισκευή των ρωγµών αλλιγάτορα εφ' όσον οφείλονται στη µειωµένη ευστάθεια του εδάφους έδρασης συνίσταται: (ί) στην πλήρη αποµάκρυνση όλων των ασφαλτικών στρώσεων µε ασύνδετα αδρανή και µέρους του εδάφους έδρασης (ίί) στη λήψη κατάλληλων µέτρων για την υποβάθµιση της στάθµης του υδροφόρου ορίζοντα και (iii) στην ανακατασκευή όλων των στρώσεων µε νέα κατάλληλα υλικά. Για καλύτερα αποτελέσµατα συνίσταται να αντικαθίστανται όλες οι στρώσεις µε ασφαλτικό σκυρόδεµα. Η επιφάνεια που θα ανοιχθεί για επισκευή θα πρέπει να επεκτείνεται, κατά πλάτος, περίπου µισό µέτρο µέσα στην υγιή περιοχή. Επίσης, συνιστάται να ψεκάζονται οι κάθετες αλλά και οι οριζόντιες επιφάνειες της περιοχής που ανοίχθηκε µε κατάλληλο κατιονικό γαλάκτωµα. Μετά από τη διάστρωση της κάθε στρώσης, σε πάχος όχι µεγαλύτερο των mm, απαιτείται επαρκής συµπύκνωση µε κατάλληλο, δονητικό κατά προτίµηση µηχάνηµα. Μετά τη διάστρωση και συµπύκνωση της τελευταίας ασφαλτικής στρώσης, συνιστάται όπως απαιτείται ειδικό ελαστοµερές ασφαλτικό υλικό (χυτό υλικό) σε όλη την περίµετρο της τοµής µεταξύ της παλιάς και της νέας επιφάνειας, σε πλάτος περίπου mm, για να επιτυγχάνεται η άριστη στεγάνωση του ασθενούς αυτού σηµείου. Το ελαστοµερές ασφαλτικό υλικό είναι αυτό που χρησιµοποιείται στη γενική περίπτωση σφράγισης ρωγµών. Το παραπάνω 79

81 ισχύει για όλες τις περιπτώσεις που γίνονται τοµές και αποκατάσταση αυτών στο οδόστρωµα. Η παραπάνω εργασία, δηλαδή της αποξήλωσης µίας ή περισσότερων στρώσεων και η ανακατασκευή αυτών µε νέα υλικά, είναι γνωστή ως "µπάλωµα" (patching). β) Μεγάλης έκτασης Όταν οι ρωγµές τύπου αλλιγάτορα οφείλονται σε κόπωση του οδοστρώµατος, η θεραπεία γίνεται µόνο µε αποκατάσταση του τάπητα, δηλαδή µε µια πρόσθετη ασφαλτική στρώση πάχους αναλόγου της κατάστασης του οδοστρώµατος, µετά ή άνευ αποµάκρυνσης του ρηγµατωµένου τάπητα κυκλοφορίας. Στην περίπτωση που δεν αποµακρύνεται ο ρηγµατωµένος τάπητας, συνιστάται η διάστρωση ισοπεδωτικής στρώσης, πριν τη διάστρωση του νέου τάπητα. Η διάστρωση ισοπεδωτικής στρώσης είναι απολύτως αναγκαία στην περίπτωση που ορισµένα κοµµάτια έχουν αποκολληθεί ή εµφανίζονται ταυτόχρονα και τοπικές καθιζήσεις. Τα τελευταία χρόνια για τη συντήρηση των ρωγµών αυτών χρησιµοποιούνται και τα ασφαλτοϋφάσµατα ή οι µεµβράνες απορρόφησης τάσεων. Τα ασφαλτοϋφάσµατα ή οι µεµβράνες τοποθετούνται επί της ρηγµατωµένης επιφάνειας ή επί της ισοπεδωτικής (αν απαιτείται να χρησιµοποιηθεί). Στην περίπτωση που το άνοιγµα των ρωγµών τύπου αλλιγάτορα είναι µικρότερο των 3 mm η προσωρινή συντήρηση της επιφάνειας µπορεί να γίνει και µε σφραγιστικά ψυχρά ασφαλτοµίγµατα τύπου Slurry Seal, διαβάθµισης Ι ή II, ή µε µεµβράνη απορρόφησης τάσεων (SAM) Ρωγµές στα άκρα του οδοστρώµατος (edge cracks) Οι ρωγµές αυτές είναι συνήθως επιµήκεις και εµφανίζονται περίπου cm από τα άκρα του οδοστρώµατος µετά ή άνευ εγκαρσίων ρωγµών. 80

82 Αίτια Οφείλονται κυρίως στην ανεπαρκή υποστήριξη του οδοστρώµατος λόγω ενός ή περισσότερων από τους παρακάτω λόγους: κακή συµπύκνωση, κακή αποστράγγιση, δράση παγετού, συρρίκνωση λόγω ξηρασίας του εδάφους της περιοχής ή λόγω µειωµένου πάχους των στρώσεων στα σηµεία αυτά. Ρωγµές στα άκρα του οδοστρώµατος Θεραπεία Η συντήρηση των ρωγµών αυτών συνίσταται στην πλήρωση αυτών µε κατάλληλη τροποποιηµένη άσφαλτο, µετά από επιµελή καθαρισµό. Εάν στην περιοχή παρουσιάζεται και καθίζηση τότε αυτή θα πρέπει να πληρούται µε τη διάστρωση ψυχρού ή θερµού ασφαλτοµίγµατος. Ψυχρό ασφαλτόµιγµα τύπου Slurry, διαβάθµισης III ή IV, διαστρώνεται όταν η καθίζηση είναι µικρότερη των 25 mm, άλλως χρησιµοποιείται θερµό ασφαλτόµιγµα. Αν υπάρχει πρόβληµα αποστράγγισης του οδοστρώµατος αυτό εντοπίζεται και αποκαθίσταται. 81

83 Ρωγµές µεταξύ λωρίδων διάστρωσης ή διαπλάτυνσης(iane and widening cracks ) Οι ρωγµές αυτές εµφανίζονται µεταξύ των λωρίδων διάστρωσης ή της διαπλάτυνσης και είναι πάντοτε διαµήκεις (πλην της περίπτωσης διακοπής των εργασιών). Αίτια Οφείλονται αποκλειστικά και µόνο σε κακοτεχνία κατά τη διάρκεια της κατασκευής, όπως: διάστρωση τάπητα µε µειωµένη ποσότητα ασφαλτοµίγµατος στη ραφή, κακή ή ανεπαρκή συγκόλληση της κάθετης επιφάνειας της προηγούµενης λωρίδας διάστρωσης και πτώση της θερµοκρασίας κατά την εκτέλεση των εργασιών. Στην ειδική περίπτωση, που η ρωγµή εµφανίζεται πάνω στο σηµείο που έγινε διαπλάτυνση της οδού, το αίτιο πιθανόν να είναι η κακή συµπύκνωση των υποκείµενων νέων στρώσεων. Πλην όµως, στις περιπτώσεις αυτές θα υπάρχει, κατά πάσα πιθανότητα, εµφάνιση και άλλης µορφής αστοχίας του οδοστρώµατος (κυρίως καθίζηση). ιαµήκεις ρωγµές Περιγραφή: διαµήκεις ρηγµατώσεις κατά µήκος της οδού, που εµφανίζονται κοντά στον άξονα της οδού ή στα άκρα του οδοστρώµατος (φωτογραφία 3). Πιθανά αίτια: κακοτεχνία στην συναρµογή των λωρίδων διάστρωσης, κακή αποστράγγιση, µειωµένη αντοχή οδοστρώµατος, δράση παγετού, κακή συµπύκνωση κλπ ιαµήκεις ρωγµές 82

84 Εγκάρσιες ρωγµές Περιγραφή: ρηγµατώσεις κάθετες προς τον άξονα της οδού (φωτογραφία 4). Πιθανά αίτια: περιβαλλοντικές συνθήκες, µειωµένη αντοχή οδοστρώµατος, τοπικές αστοχίες κλπ Θεραπεία Η συντήρηση των ρωγµών αυτών γίνεται όπως και των ρωγµών από ανάκλαση Ρωγµές από ανάκλαση (reflection cracks) Οι ρωγµές από ανάκλαση εµφανίζονται κατά κανόνα σε πρόσθετες ασφαλτικές στρώσεις (overlays) που διαστρώθηκαν στο παρελθόν για την αποκατάσταση σοβαρών φθορών του οδοστρώµατος. Η µορφή και η κατεύθυνσή τους ποικίλλει από διαµήκης, εγκάρσια, διαγώνια ή και µερικώς διακλαδιζόµενη, ανάλογα µε τη µορφή που είχαν οι παλαιές ρωγµές της επισκευασθείσας επιφάνειας. Τυπικές ρωγµές από ανάκλαση είναι αυτές που εµφανίζονται σε ασφαλτικές επιστρώσεις πάνω σε δύσκαµπτα οδοστρώµατα, ή οδοστρώµατα από βάση µε ισχνό σκυρόδεµα ή ακόµη σε επιστρώσεις που έγιναν απάνω από παλαιά εγκιβωτισµένα ερείσµατα ή διαπλατύνσεις. Αίτια Τα αίτια που προκαλούν αυτού του είδους τις ρωγµές είναι οι κάθετες και οριζόντιες µετακινήσεις του υποκείµενου οδοστρώµατος. Οι µετακινήσεις αυτές µπορεί να οφείλονται σε µετακινήσεις του υπεδάφους, ή στη διόγκωση / συρρίκνωση αυτού λόγω ύπαρξης αργιλικών υλικών σε συνδυασµό µε την µεταβολή των επιπέδων υγρασίας ή στην κάθετη µετακίνηση των πλακών του δύσκαµπτου οδοστρώµατος ή στην κάθετη µετακίνηση των ανεξάρτητων ρηγµατωµένων κοµµατιών της παλαιάς επιφάνειας, γενικότερα ή λόγω της ύπαρξης τσιµέντου ως σταθεροποιητή Θεραπεία Ο τρόπος συντήρησης των ρωγµών από ανάκλαση εξαρτάται από το µέγεθος και την έκταση αυτών, όπως: 83

85 α) Όταν οι ρωγµές έχουν άνοιγµα µικρότερο των 3 rnm περίπου και είναι σε µικρή έκταση, η συντήρηση γίνεται µε τη σφράγιση/ πλήρωση αυτών µε τροποποιηµένη άσφαλτο. β) Όταν οι ρωγµές έχουν άνοιγµα µικρότερο των 3-5mm περίπου και είναι σε µεγάλη έκταση, η συντήρηση µπορεί να γίνει µε απλή ασφαλτική επάλειψη. γ) Όταν οι ρωγµές έχουν άνοιγµα µεγαλύτερο των 3-5 mm και είναι σε µικρή έκταση, τότε η συντήρηση αυτών γίνεται ως ακολούθως: (i) οι ρωγµές ανοίγονται µε ειδικό κόφτη σε βάθος περίπου mm και πλάτος όσο το πλάτος που δηµιουργείται από τον κόφτη (10-15mm). Ο ειδικός κόφτης έχει τη δυνατότητα να ακολουθεί τη ρωγµή, δηλαδή µπορεί να στρίβει εύκολα από οξείες γωνίες. Με αυτό επιτυγχάνεται η αποµάκρυνση των χαλαρών (σαθρών) µικρών τεµαχίων του ασφαλτοµίγµατος που έχουν δηµιουργηθεί στη ρωγµή, (ii) η διευρυνθείσα ρωγµή καθαρίζεται µε συµπιεσµένο αέρα, κατόπιν στεγνώνετε και θερµαίνεται µε ειδικό φλόγιστρο υπέρθερµου αέρα και (iii) η καθαρισµένη ρωγµή γεµίζει, αµέσως µετά τη θέρµανση, µε ειδική ελαστοµερή άσφαλτο. Η πλήρωση της διευρυµένης ρωγµής µπορεί να γίνει και µε ψυχρό ασφαλτόµιγµα τύπου slurry - διαβάθµισης 1. Σε ορισµένες χώρες, όπως η Αγγλία, η ελαστοµερής άσφαλτος - όταν το πλάτος της λωρίδας που δηµιουργείται είναι µεγαλύτερο των 20 mm - περιέχει και λεπτόκοκκη σκληρή άµµο έτσι ώστε η επιφάνεια να έχει ικανοποιητικό συντελεστή αντίστασης σε ολίσθηση (> 55 µε το Βρετανικό εκκρεµές). Η ίδια απαίτηση υπάρχει στην Αγγλία και στην περίπτωση θεραπείας όπως (α), ιδιαίτερα όταν πρόκειται για διαµήκεις ρωγµές. Σε περιπτώσεις που οι ανακλαστικές ρωγµές είναι αρκετά µεγάλες (>5 mm) ή επειδή δηµιουργήθηκαν λόγω ύπαρξης παλαιού υποκειµένου δύσκαµπτου οδοστρώµατος, από ορισµένους οργανισµούς και υπηρεσίες του εξωτερικού ακολουθείται σήµερα η παρακάτω θεραπεία: (ί) οι ρωγµές "φρεζάρονται" κατά τη διαµήκη τους διεύθυνση, µε ειδικές µικρές φρέζες σε βάθος mm και 84

86 πλάτος όσο το δηµιουργηθέν µικρό πλάτος της φρέζας, (ίί) η φρεζαρισθείσα επιφάνεια, αφού καθαρισθεί, πληρούται µε ελαστοµερή άσφαλτο και (iii) επί της ελαστοµερούς ασφάλτου διαστρώνονται µονόκοκκα αδρανή (6 mm περίπου) για τη δηµιουργία αντιολισθηρής επιφάνειας. Εναλλακτικά για την παραπάνω περίπτωση, η ρωγµή µπορεί να διανοιχτεί σε πλάτος mm και βάθος περίπου 40 mm, το ασφαλτόµιγµα να αφαιρεθεί και να πληρωθεί µε καινούργιο κατάλληλο ασφαλτόµιγµα. (δ) Όταν οι ρωγµές έχουν άνοιγµα µεγαλύτερο των 3 mm περίπου και είναι σε µεγάλη έκταση, επειδή η παραπάνω θεραπεία (γ) είναι χρονοβόρα, εξετάζεται, βάσει τεχνοοικονοµικής ανάλυσης, µια από τις παρακάτω τεχνικές συντήρησης: απλή ή διπλή ασφαλτική επάλειψη, χρήση µεµβράνης απορρόφησης τάσεων (SMA), µεµβράνη µε ίνες, ψυχρό ασφαλτικό µίγµα τύπου Sluπy µε ελαστοµερή άσφαλτο και ίνες, ή λεπτοτάπητας µε θερµό ασφαλτόµιγµα µε τροποποιηµένη άσφαλτο ή ακόµη και ασφαλτική επίστρωση πάχους 40 mm - 50 mm µετά ή άνευ ασφαλτοϋφάσµατος. Η ασφαλτική επίστρωση είναι σοβαρός υποψήφιος στην περίπτωση που συντρέχει και άλλος λόγος όπως ενίσχυση του οδοστρώµατος, οπότε στην περίπτωση αυτή το πάχος της στρώσης καθορίζεται ανάλογα µε τις συνθήκες και τις απαιτήσεις. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, όταν οι ρωγµές είναι τοπικές και πυκνές σε σχετικά µικρή επιφάνεια ορισµένων τετραγωνικών µέτρων, είναι σύνηθες το φαινόµενο να αποξηλώνεται η τελευταία ασφαλτική στρώση και να αποκαθίσταται µε νέο κατάλληλο ασφαλτόµιγµα. Η εκτέλεση των εργασιών είναι όµοια µε αυτήν της αποκατάστασης τοπικών ρωγµών τύπου αλλιγάτορα Ρωγµές από ολίσθηση ταπήτων (slippage cracks) Η µορφή των ρωγµών από ολίσθηση των ταπήτων έχει σχήµα "µισοφέγγαρου". Αίτια Οι ρωγµές αυτές οφείλονται αποκλειστικά και µόνο στην ολίσθηση του τάπητα 85

87 κυκλοφορίας επί της υποκείµενης στρώσης λόγω κακής συνοχής αυτών. Η κακή συνοχή των ταπήτων οφείλεται στην απουσία συγκολλητική ς επάλειψης ή την ανεπαρκή και κακή συγκολλητική επάλειψη, ή την ύπαρξη µεταξύ των στρώσεων χωµάτων (κυρίως αργιλικών) ή λαδιών αυτοκινήτων ή ύδατος. Οι ρωγµές αυτής της µορφής µπορεί να οφείλονται επίσης, ελάχιστες όµως φορές στη µεγάλη περιεκτικότητα του ασφαλτοµίγµατος σε λεπτόκοκκα αδρανή ή ακόµη και στην κακή συµπύκνωση της υπερκείµενης στρώσης. Θεραπεία Η συντήρηση των ρωγµών αυτών γίνεται µόνο µε την αποµάκρυνση του τάπητα κυκλοφορίας γύρω από τη ρωγµή, µέχρι του σηµείου όπου υπάρχει καλή συνοχή ταπήτων, και κατόπιν πλήρωση της αποξηλωθείσας επιφάνειας µε θερµό ασφαλτόµιγµα. Πριν την πλήρωση η επιφάνεια θα πρέπει να καθοριστεί επιµελώς και κατόπιν να ψεκασθεί επ' αυτής και επί των καθέτων τοιχωµάτων της συγκολλητική επάλειψη από κατιονικό γαλάκτωµα. Τέλος, απαιτείται επαρκής συµπύκνωση της πληρωθείσης επιφάνειας µε δονητικό µηχάνηµα ή οδοστρωτήρα Ρωγµές στην τροχιά των τροχών (wheel path cracks) Οι ρωγµές αυτές, που εµφανίζονται στην τροχιά των τροχών είναι πάντοτε διαµήκεις. Αίτια Oφείλονται αποκλειστικά και µόνο στην τοπική θραύση του οδοστρώµατος. Η θραύση οφείλεται στη µειωµένη φέρουσα ικανότητα του υπεδάφους (εποχιακή ή µη) σε συνδυασµό µε τα µεγάλα αξονικά φορτία που επιβάλλονται και το µειωµένο πάχος των ασφαλτικών στρώσεων και της βάσεως (περίπτωση υπό-διαστασιολόγησης του οδοστρώµατος). Πλην όµως, η εµφάνιση ρωγµών στην τροχιά των τροχών µπορεί να οφείλεται και στην κόπωση των ασφαλτοµιγµάτων (σύνηθες φαινόµενο). Συνεπώς, απαιτείται η συστηµατική διερεύνηση των αιτιών και η λήψη των κατάλληλων µέτρων προς αποφυγή περαιτέρω επιδείνωσης. 86

88 Θεραπεία Η συντήρηση των ρωγµών αυτών, όταν oφείλoνται αποκλειστικά και µόνο στην εποχιακή µείωση της φέρουσας ικανότητας του υπεδάφους, γίνεται όπως και στις ρωγµές από ανάκλαση µε παράλληλη ρύθµιση του επιπέδου του υδροφόρου ορίζοντα (στραγγιστικά έργα).στις άλλες περιπτώσεις το οδόστρωµα χρειάζεται ενίσχυση. Αυτό γίνεται µε τη διάστρωση νέας ασφαλτικής στρώσης (overlay) Ευθύγραµµες ρηγµατώσεις κόπωσης (Wheel Track Cracking- Fissures Longitudinales De Fatigue) Λεπτές ρωγµές επιµήκεις, παράλληλες προς τον άξονα του δρόµου, που εµφανίζονται πάνω ή κοντά στα ίχνη των τροχών των οχηµάτων. Αίτια. Κόπωση του οδοστρώµατος. Ανεπαρκής φέρουσα ικανότητα του οδοστρώµατος ή του εδάφους κυκλοφορίας.υποχώρηση της στρώσης κυκλοφορίας κάτω από την επίδραση βαριάς κυκλοφορίας (κυρίως την άνοιξη). Εξέλιξη. Το µήκος τους µεταβάλλεται από µερικά εκατοστά µέχρι µερικές δεκάδες µέτρα..εξελίσσονται σε ρηγµάτωση τύπου αλλιγάτορα. 2Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ Παραµορφώσεις (Στρεβλώσεις) της επιφάνειας (Surface Distortion) Οι παραµορφώσεις ή στρεβλώσεις της επιφάνειας του οδοστρώµατος είναι, σε γενικές γραµµές, οι φθορές εκείνες που χαρακτηρίζουν το οδόστρωµα ως µη επίπεδο. 87

89 Η εµφάνιση επιφανειακών παραµορφώσεων αυξάνει την επικινδυνότητα της οδού δεδοµένου ότι, αναλόγως της ταχύτητας του οχήµατος, χάνεται ή µειώνεται η επαφή του ελαστικού µε το οδόστρωµα. Επιπροσθέτως, επιφέρουν σηµαντική µείωση της άνεσης κατά την οδήγηση. Οι παραµορφώσεις µπορεί να συνοδεύονται και από ρηγµατώσεις γεγονός που επιδεινώνει ακόµη περισσότερο την κατάσταση, κυρίως ως προς τη δοµική λειτουργία του οδοστρώµατος. Οι παραµορφώσεις της επιφάνειας του οδοστρώµατος µπορεί να οφείλονται σε έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω λόγους: 1. στην ελαστοπλαστική συµπεριφορά του ασφαλτοµίγµατος 2. στη χαµηλή ευστάθεια των ασφαλτοµιγµάτων 3. στη µη καλή συµπύκνωση όλων των στρώσεων 4. στην καθίζηση του υπεδάφους. Για την αποτελεσµατικότερη συντήρηση των παραµορφώσεων, είναι αναγκαίο να διερευνηθούν επακριβώς τα αίτια. Γενικά, η συντήρηση των παραµορφώσεων µπορεί να συνίσταται από απλή πλήρωση αυτών µε θερµό ή ψυχρό ασφαλτόµιγµα έως την πλήρη αποµάκρυνση της προσβληθείσης περιοχής και την αντικατάστασή της µε νέα υλικά Τοπικά βυθίσµατα (Depression/Bird Path - Depression/Flache) Καθίζηση µικρής έκτασης της επιφάνειας του οδοστρώµατος συνήθως κυκλικής µορφής. Συνοδεύεται συχνά και από ρηγµατώσεις. ηµιουργούνται λεκάνες βάθους δύο ή περισσότερων εκατοστών που συγκρατούν νερό µε αποτέλεσµα την επιταχυνόµενη φθορά του οδοστρώµατος και τη δηµιουργία κινδύνου στην κυκλοφορία των οχηµάτων (υδρολίσθηση, παγετός) Πιθανά αίτια. Ελλιπής συνάφεια ασφαλτικού σκυροδέµατος και βάσης του οδοστρώµατος 88

90 . Τοπική απώλεια συνοχής της στρώσης της βάσης (κακή ποιότητα υλικών, ανεπαρκές πάχος). Χαµηλή αντοχή υπεδάφους Εξέλιξη. Εξελίσσεται σε ρηγµάτωση τύπου αλλιγάτορα και στη συνέχεια σε λάκκο µε απόσπαση υλικών Καθίζηση (Subsidence - Afaissement) Υποχώρηση ορατή και αρκετά εκτεταµένη είτε κοντά στο έρεισµα, είτε στη µέση της οδού. Πιθανά αίτια. Ανεπαρκές πάχος οδοστρώµατος τοπικά. Ανάµιξη των υλικών των στρώσεων του οδοστρώµατος µε αργιλικές γαίες.. Τοπική κακοτεχνία. Κακή αποστράγγιση. Εξέλιξη Ακολουθούν σύντοµα και άλλες βλάβες (κύρια τοπικές ανυψώσεις, ρωγµές τύποι αλλιγάτορα κλπ) ιόγκωση οδοστρώµατος κατά την κατεύθυνση της κυκλοφορίας (Shoving Along - Bourrelet Longitudinal) Ανύψωση ασφαλτικού υλικού κατά την κατεύθυνση της κυκλοφορίας που συνοδεύεται από παραµόρφωση του τύπου ΠΙ ή Π2 (ίχνη τροχών) ή από άλλη παραµόρφωση του οδοστρώµατος και συνήθως συνοδεύονται από θραύση του οδοστρώµατος στην ανυψωµένη περιοχή (φωτογραφία 13). Πιθανά αίτια. Καθίζηση των κατώτερων στρώσεων του οδοστρώµατος. Κακή συµπύκνωση κατά την κατασκευή. Τοπική κακοτεχνία του οδοστρώµατος (ανεπαρκές πάχος, µόλυνση υλικού κλπ). 89

91 . Παγοπληξία της υποδοµής ή των κατωτέρων στρώσεων του οδοστρώµατος.. υνατόν επίσης να προέρχεται από διαστολή, λόγω υγρασίας, διογκούµενων εδαφών. Εξέλιξη Εξελίσσεται σε µπακλαβάδιασµα των παραµορφώσεων, αύξηση του βάθους των ιχνών ή των τοπικών καθιζήσεων κλπ. Θεραπεία Κόβουµε το εξόγκωµα, αφού καθοριστεί το ακριβές µέγεθος και τα όριά του, έως ότου έρθει η επιφάνεια στην αρχική της στάθµη. Στη συνέχεια εφαρµόζουµε ασφαλτική επάλειψη και ακολουθεί ελαφριά κυλίνδρωση Παραµορφώσεις κυµατοειδούς µορφής (πτυχώσεις ή ρυτιδώσεις)(cοrrugatίοns) ή Εγκάρσιες πτυχώσεις (Shoving - Bourrelet) Οι ρυτιδώσεις ή πτυχώσεις, είναι µια µορφή πλαστικής µετατόπισης που έχει ως αποτέλεσµα την τοπική εξόγκωση της επιφάνειας, υπό την µορφή κυµατώσεων. Στην ειδική περίπτωση που η πλαστική µετατόπιση είναι τοπική, το φαινόµενο ονοµάζεται "απώθηση" (shoving). Οι εγκάρσιες πτυχώσεις είναι οριζόντιες µετακινήσεις των υλικών της επιφανειακής στρώσης, κυρίως προς την κατεύθυνση της κυκλοφορίας. Οι ρυτιδώσεις ή απωθήσεις εµφανίζονται, συνήθως σε περιοχές όπου αναπτύσσονται υψηλές διατµητικές τάσεις, όπως σε περιοχές πέδησης σε σηµεία της οδού όπου η κυκλοφορία σταµατά για µικρό χρονικό διάστηµα (στάσεις λεωφορείων, διασταυρώσεις, σταθµούς διοδίων κλπ), ή σε ανωφέρειες και κατωφέρειες και δεν συνοδεύονται από ρηγµατώσεις, εκτός ορισµένων περιπτώσεων απωθήσεων. Οι ρυτιδώσεις αναπτύσσονται σε όλη την επιφάνεια του οδοστρώµατος είναι όµως, περισσότερο έντονες στην κύρια λωρίδα της κυκλοφορίας. 90

92 Πιθανά αίτια. Ανεπαρκής ευστάθεια του ασφαλτοµίγµατος της στρώσης κυκλοφορίας (αυξηµένο ποσοστό ασφάλτου, µαλακή άσφαλτος, µεγάλο ποσοστό λεπτόκοκκων αδρανών, στρογγυλευµένα αδρανή κλπ).. Ρύπανση της στρώσης κυκλοφορίας από ορυκτέλαια.. Κακή εξάτµιση των πτητικών του ασφαλτικού διαλύµατος στο ασφαλτόµιγµα.. Κακή σύνδεση µεταξύ της επιφανειακής ασφαλτικής στρώσης και της υποκείµενης στρώσης του οδοστρώµατος (κακότεχνη συγκολλητική επάλειψη). Εξέλιξη Αύξηση του ύψους της πτύχωσης, ρηγµάτωσης του ασφαλτικού στα σηµεία των σηµαντικότερων ανυψώσεων. Θεραπεία Για την επισκευή τους συνήθως κόβουµε αρχικά τα εξογκώµατα, ώστε η επιφάνεια να έρθει στην αρχική στάθµη. Στη συνέχεια εφαρµόζουµε ασφαλτική επάλειψη Αυλακώσεις στις τροχιές των τροχών (channel or ruts) ή ίχνη τροχών µικρού εύρους (Rutting Ornierage Α Petit Rayon) Οι αυλακώσεις αυτές είναι καναλοποιηµένες καθιζήσεις κατά µήκος των ιχνών των τροχών. Η παραµόρφωση αυτή αφορά συνήθως την στρώση κυκλοφορίας και εκτείνεται σε µεγάλα µήκη. Εµφανίζονται κυρίως στην ακραία (δεξιά) λωρίδα κυκλοφορίας του αυτοκινητόδροµου. Αυλακώσεις στις τροχιές των τροχών 91