Ένα σπονδυλωτό εκπαιδευτικό πρόγραμμα Τοπικής Ιστορίας

Transcript

1 Σχολικό έτος: Ε τάξη Ένα σπονδυλωτό εκπαιδευτικό πρόγραμμα Τοπικής Ιστορίας Ιούνιος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. Εισαγωγή 3 Ευχαριστούμε 4 1. Σχεδιασμός-Μεθοδολογία του προγράμματος 5 1α. Συμμετέχοντες 5 1β. Γιατί και πώς 6 1γ. Στόχοι του προγράμματος 8 2. Σύντομη ιστορία της περιοχής της Φλώρινας 9 3. Εφαρμογή του προγράμματος 3α. Α Μέρος: «Ταξίδι στη Φλώρινα του περασμένου αιώνα» 3β. Β Μέρος: «100 χρόνια από την Απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας» 3γ. Γ Μέρος: «Χαίρε ελευθέρα Μακεδονία!» 4. Αξιολόγηση του προγράμματος - Συζήτηση Βιβλιογραφία - Πηγές 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η τοπική ιστορία τα τελευταία χρόνια αποτελεί ή πρέπει να αποτελείαναπόσπαστο τμήμα της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας. Δυστυχώς, στην πρωτοβάθμια τουλάχιστον εκπαίδευση, οι προσπάθειες ένταξης του αντικειμένου στη σχολική πράξη παραμένουν αποσπασματικές και συναντούν αρκετά προβλήματα. Ως τέτοια θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, αφενός, την ελλιπή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα μεθοδολογίας της ιστορικής έρευνας και, αφετέρου, τις αδυναμίες που παρουσιάζουν οι τοπικές βιβλιογραφίες. Ωστόσο, τα προβλήματα αυτά δεν πρέπει να μας αποθαρρύνουν. Είναι εξαιρετικά γοητευτικό να ανακαλύπτουμε μαζί με τα παιδιά ότι πίσω από την ψυχρή γλώσσα των γραπτών πηγών, πίσω από ένα παλιό κτίσμα, μια φωτογραφία, ένα κειμήλιο κρύβονται μικρές καθημερινές ανθρώπινες ιστορίες και να παρακολουθούμε τη συναρπαστική περιπέτεια της ανθρώπινης δραστηριότητας μέσα στον χρόνο. Και είναι βέβαιο πως στις μικρότερες ηλικίες είναι πιο εύκολο να διαμορφωθεί η ιστορική συνείδηση και η κριτική στάση, να καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον για τον τόπο, να ξεκινήσει και να προχωρήσει μια άλλη διαδικασία για να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του, τους άλλους, τη ζωή στις πολυποίκιλες εκφάνσεις της. Γιατί υπάρχει πραγματικά η δυνατότητα για έναν γόνιμο διάλογο: από το σχολείο στην κοινωνία και από την κοινωνία στο σχολείο. Όπως έγραψε και ο Dino Buzzati, το ζητούμενο είναι να ανακαλύψουμε μέσα από τις πηγές και την ενασχόληση με την τοπική ιστορία την ιστορία γενικότερα- «τις αστραπές εκείνες που φωτίζουν τα σκοτεινά αποτυπώματα των χαμένων ημερών». 3

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ Τον κ. Κίμωνα Σαββάκη, διευθυντή, καθώς και τον Σύλλογο Διδασκόντων του Σχολείου μας, για την αμέριστη συμπαράστασή τους σε όλη τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος. Τον σχολικό σύμβουλο της 3 ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Φλώρινας, κ. Γιάννη Κασκαμανίδη, για τον σχεδιασμό μεγάλου μέρους του προγράμματος. Τον υπεύθυνο του ΦΣΦ «Ο Αριστοτέλης», κ. Γρηγόρη Κετσετζή, που μας υποδέχτηκε θερμά κατά τις επισκέψεις μας στην Έκθεση «Φλώρινα Ο τόπος και οι άνθρωποι» και στην Έκθεση «Κειμήλια Απελευθέρωσης Μακεδονίας-Βαλκανικοί Πόλεμοι ». Τον συλλέκτη φωτογραφιών-διοργανωτή της Έκθεσης «Φλώρινα Ο τόπος και οι άνθρωποι», που με μεγάλη προθυμία μάς ξενάγησε στην Έκθεση και μας παραχώρησε συνέντευξη. Τους υπαλλήλους των ΓΑΚ Φλώρινας κ. Ιωάννη Καρατζά και κ. Αλεξάνδρα Μαμούρη, για την κατατοπιστική ξενάγηση στην Έκθεση «100 Χρόνια από την Απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας-Στιγμές/Πρόσωπα/Γεγονότα/Εικόνες». Όλους όσους συνέβαλαν με κάθε τρόπο στην υλοποίηση του προγράμματός μας, φορείς και ιδιώτες. 4

5 1. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 1α. Συμμετέχοντες Οι μαθητές και οι μαθήτριες Βασίλης Ανδρεόπουλος Μαρία Βαμβακά Ελένη Γκούλου Παναγιώτης Δάικος Γιάννης Δολίδης Χρήστος Ζάρος Δημήτρης Ζήδρος Νίκος Ζούμκα Έλενα Ιωάννου Ιάσων Κασκαμανίδης Βασιλική Κωστένη Σοφία Λαβασίδου Θεοχάρης Μιμιλίδης Χαράλαμπος Μυρωνίδης Μαρία Παπαδοπούλου Γιώργος Παπασωτηρίου Στέφανος Παπασωτηρίου Ιωάννα Παπουτζή Γιώργος Πασσιάς Δημήτρης Ρούφος Βασίλης Σαββάκης Χαράλαμπος Σαπρανίδης Δημήτρης Στυλιάδης και η δασκάλα της τάξης Κυριακή Αμαραντίδου 5

6 1β. Γιατί και πώς Γιατί ένα πρόγραμμα Τοπικής Ιστορίας; Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στον εθνικό κορμό. Αυτό υπήρξε το έναυσμα για την υλοποίηση του παρόντος εκπαιδευτικού προγράμματος. Πρόκειται για ένα σπονδυλωτό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις, καθώς αξιοποιούσαμε κάθε δυνατή εκδήλωση που οργανωνόταν στην πόλη μας με αφορμή τα εκατόχρονα. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι η ένταξη της Τοπικής Ιστορίας στη σχολική μας πραγματικότητα ήταν ζητούμενο καθ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Κατά τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας (φέτος διδασκόμαστε τη Νεότερη) επιδιώκαμε τη συστηματική χρήση των τεκμηρίων και εντάσσαμε το τοπικό μέσα στο γενικό, είτε συζητώντας για το τι συνέβαινε στη Φλώρινα την ίδια εποχή πχ που οι Κρήτες επαναστατούν, είτε συμπληρώνοντας πάνω στην ιστοριογραμμή στον τοίχο της τάξης και τα τοπικά γεγονότα, είτε εμπλουτίζοντας το μάθημα με μελέτη τοπικών πηγών (πχ ένα δημοτικό τραγούδι ή μια φωτογραφία). Το πεδίο και η θεματική της Τοπικής Ιστορίας, σε αντίθεση με ορισμένα άλλα αντικείμενα, εντάσσονται στα κατεξοχήν ελκυστικά για τη δημιουργική περιέργεια των παιδιών. Πρόκειται για ένα σημαντικότατο συγκριτικό πλεονέκτημα της Τοπικής Ιστορίας, που επιτρέπει στον δάσκαλο να προγραμματίζει δράσεις, χωρίς να προβληματίζεται για ενδεχόμενο αρνητισμό των παιδιών. Κι αυτό επειδή η μελέτη της Τοπικής Ιστορίας αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των παιδιών, ώστε μέσα από αυτή να προκύψει μια νέα εικόνα, περισσότερο κατανοητή, για τον κόσμο στον οποίο ζουν, αλλά και νέες στάσεις απέναντι στο παρόν. Η πρόκληση του ενδιαφέροντος είναι ουσιώδης όρος για τη σπουδή του παρελθόντος και την κατανόηση του παρόντος και των αιτιωδών σχέσεων που συνδέουν αυτές τις χρονικότητες. Πώς; Το αντικείμενο της Τοπικής Ιστορίας και η σχετική μεθοδολογία δεν ευνοούν το βερμπαλισμό. Η εποπτεία του υλικού και η συνειδητοποίηση της ανάγκης διαχείρισής του είναι τα στοιχεία εκείνα που φέρνουν τον μαθητή και τη μαθήτρια σε άμεση επαφή με το απτό αντικείμενο της έρευνας. Η ενασχόληση λοιπόν με τα συναφή θέματα 6

7 λειτουργεί ως παράγοντας εξισορρόπησης στο ισοζύγιο θεωρητικής και εμπειρικής γνώσης του γενικότερου σχολικού προγράμματος. Ανάλογο ρόλο εξάλλου σε ένα άλλο ισοζύγιο, αυτό της παθητικής και ενεργητικής πρόσληψης των αντικειμένων του σχολικού προγράμματος, παίζει και η προσέγγιση των συναφών θεμάτων με ερευνητική μέθοδο, καθώς υπαγορεύει στο μαθητή αυτενέργεια, επινοητικότητα, δράση, ανάπτυξη δεξιοτήτων. Δεδομένου μάλιστα ότι κατά τη μελέτη της Τοπικής Ιστορίας όλα τα γνωστικά πεδία είναι αξιοποιήσιμα σε μια διαθεματική προσέγγιση, η ίδια μεθοδολογία επιτρέπει στον μαθητή/τρια να συνδυάζει δημιουργικά γνώσεις προερχόμενες από ποικίλους χώρους, όπως η γλώσσα, τα μαθηματικά, οι φυσικές επιστήμες, η τέχνη, η θρησκεία κ.ο.κ. Είναι προφανές πως η επίσκεψη αποτελεί την πιο συχνή προσέγγιση της τοπικής μας κληρονομιάς. Εννοείται πως πριν από κάθε επίσκεψη γινόταν η κατάλληλη προετοιμασία με τη μελέτη αρχειακού υλικού, ενώ μετά από κάθε επίσκεψη ακολουθούσε δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων στην ολομέλεια της τάξης. Επομένως, κάθε δράση μας δομούνταν πάνω στο τρίπτυχο: προστάδιο, κυρίως στάδιο, μεταστάδιο. Είναι ευνόητο πως εφόσον η μεθοδολογία της έρευνας της Τοπικής Ιστορίας υπαγορεύει διαθεματικές προσεγγίσεις, οι τελικές ενέργειες της ομάδας υπαγορεύουν στους μαθητές να λειτουργήσουν συνθετικά. Η ολοκλήρωση της εργασίας παρέχει στα μέλη της ερευνητικής ομάδας την ικανοποίηση ότι συνέβαλαν δημιουργικά στην αυτογνωσία της κοινωνίας στην οποία ανήκουν. 7

8 1γ. Στόχοι του προγράμματος η κοινωνικοποίηση των μαθητών/τριών μέσα από τη γνώση και την αναγνώριση μιας κοινής μνήμης η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τους «μεγάλους άντρες» στη μοίρα των ανωνύμων και η αποκάλυψη του ειδικού βάρους αυτών των ανωνύμων η μελέτη της τοπικής ιστορίας να αποτελέσει μια γέφυρα ανάμεσα στη σχολική ιστορία και τη συλλογική μνήμη η μύηση των μαθητών/τριών στις ιστορικές μεθόδους η συνειδητοποίηση ότι η ιστορία χρησιμεύει για να προσφέρει πληροφορίες στο παρόν, αλλά και ότι συνεχώς οικοδομείται ο εντοπισμός και η μελέτη των τοπικών πηγών με τη συστηματική χρήση των τεκμηρίων το άνοιγμα του σχολείου στον περιβάλλοντα χώρο, στην κοινωνία ο εθισμός των μαθητών/τριών στο να τεκμηριώνουν τις απόψεις τους, αλλά και να απαιτούν τεκμηρίωση τόσο για ιστορικά ζητήματα όσο και για απόψεις, θεωρίες κλπ αντί να τις αποδέχονται άκριτα και παθητικά ο εθισμός των μαθητών/τριών στο να μαθαίνουν να βλέπουν, να δίνουν νόημα σ αυτό που βλέπουν καθημερινά, να μην το προσπερνάνε ως δεδομένο και αυτονόητο η συνεργασία και η αλληλεπίδραση των μαθητών/τριών στο πλαίσιο της ομαδικής εργασίας 8

9 2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ Η περιοχή της Φλώρινας κατοικείται τουλάχιστον από το π.χ., όπως μαρτυρούν τα ευρήματα από αρχαιολογικές ανασκαφές. Μεγάλη ακμή γνώρισε κατά την ελληνιστική περίοδο. Δύο πολύ σημαντικές ελληνιστικές πόλεις ήρθαν στην επιφάνεια, των Πετρών Αμυνταίου και της Ηράκλειας Λυγκηστίδας, στον λόφο του Αγίου Παντελεήμονα. Στην αρχαιότητα η περιοχή λεγόταν Λυγκηστίς ή Λύγκος και ήταν ένα αυτόνομο μακεδονικό κρατίδιο, που το υπέταξε ο Φίλιππος Β και το προσάρτησε στο βασίλειο της Μακεδονίας. Οι σημαντικότερες πόλεις της ήταν η Ηράκλεια (που ίδρυσε ο Φίλιππος το 352 π.χ.), η Κέλλα (σημερινή Κέλλη), η Βεύα (σημερινή Βεύη), η Μελιτώνα (σημερινή Μελίτη) και η Λεβαία. Το όνομά της οφείλεται στον μυθολογικό ήρωα Λύγκο ή στο σαρκοφάγο θηλαστικό λύγκα. Η Ηράκλεια αποτέλεσει φρούριο κατά των βορείων και δυτικών εχθρών της Μακεδονίας. Ιδρυτής της Λυγκηστικής δυναστείας ήταν ο Βρομερός, που ήταν πρόγονος του Μεγαλέξανδρου (εγγονή του ήταν η Ευρυδίκη, γιαγιά του Μεγαλέξανδρου). Το 334 π.χ. ο λυγκηστής στρατηγός Αμύντας διακρίνεται στη μάχη του Γρανικού. Ο Μέγας Αλέξανδρος αργότερα του απονέμει το βασίλειο της Βακτριανής, στην κεντρική Ασία. Γενικά πολλοί Λυγκηστές ακολουθούν τον Μεγαλέξανδρο στις εκστρατείες του και αποτελούν το γενναίο σώμα των Λυγκηστών. Το 148 π.χ. η Μακεδονία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία και υπάγεται στην 4 η τοπαρχία της «Άνω Μακεδονίας». Τότε πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής μας έπαιξε η Εγνατία Οδός. Η σημερινή πόλη της Φλώρινας χτίστηκε κατά τη βυζαντινή εποχή. Το 48 π.χ., στη διάρκεια εμφύλιου πολέμου, η Ηράκλεια πυρπολείται και καταστρέφεται από τους Ρωμαίους. Στα βυζαντινή εποχή, στα χρόνια του Ιουστινιανού, η Φλώρινα αναφέρεται ως «Ηράκλεια Λάκκου». Τον 10 ο αιώνα στις περιοχές Φλώρινας και Πρέσπας γίνονται σφοδρές μάχες ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Βούλγαρους. Ο τσάρος των Βουλγάρων Σαμουήλ μεταφέρει το λείψανο του Επισκόπου Λάρισας Αχίλλειου στο ομώνυμο νησάκι της Πρέσπας. 9

10 Το 1334 μ.χ. κυριεύουν τη Φλώρινα οι Σέρβοι και το 1096 μ.χ. οι Νορμανδοί. Τον 13 ο αιώνα η Φλώρινα υπάγεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, ενώ το 1259 μ.χ. γίνεται στην περιοχή Τριπόταμου-Παπαγιάννη μεγάλη μάχη ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Φράγκους. Από τον 14ο αιώνα μαρτυρείται το όνομα «Φλώρινα» σε τουρκικά και γαλλικά έγγραφα. Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν πολλές εκδοχές, με επικρατέστερες δύο: α) προέρχεται από τη βυζαντινή ονομασία «Χλερηνός» κι επειδή στα τουρκικά το φ με το χ γράφονται με τον ίδιο τρόπο, προέκυψε το «Φολορίνα» ή «Φιλορίνα» και τελικά το «Φλώρινα» β) προέρχεται από τη λατινική λέξη flora, που σημαίνει χλωρίδα, επειδή η περιοχή είχε οργιώδη βλάστηση. Στα χέρια των Τούρκων η Φλώρινα έπεσε το 1385 μ.χ. από τον κατακτητή σουλτάνο Μουράτ Α. Στην περίοδο της οθωμανοκρατίας η Φλώρινα, που είναι μια μικρή πόλη, αναφέρεται σε έγγραφα στην τουρκική και στην ελληνική γλώσσα ως «Φιλόρινα» ή «Φλώρινα», πράγμα που δείχνει ότι η γλώσσα και η γραφή δεν είχαν χαθεί. Από τα αρχεία μαθαίνουμε ότι σε όλη την περιοχή μας λειτουργούσαν σχολεία τον τελευταίο αιώνα πριν την απελευθέρωση. Η πόλη αποτελούσε ένα τοπικό εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο, ενώ η πλειοψηφία των κατοίκων της ήταν μουσουλμάνοι. Η Φλώρινα είχε 7 τζαμιά, ανάμεσα στα οποία και 3 εκκλησίες που οι Τούρκοι μετέτρεψαν σε τζαμιά. Στην περιοχή γύρω στα 1700 δρα ο αρματολός Τσολάκης με στρατιωτικό σώμα χριστιανών, ενώ στα τέλη του 17 ου αιώνα από την περιοχή περνά ο εθναπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός. Η Επανάσταση του 1821 απελευθέρωσε αρκετά μέρη, όχι όμως και την περιοχή μας. Από εδώ καταγόταν και ο νεομάρτυρας Αγαθάγγελος, που αντιστάθηκε στους βίαιους εξισλαμισμούς και μαρτύρησε το 1727 στο Μοναστήρι. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν στην κεντρική πλατεία της πόλης τους 7 ή 9 σημαντικότερους προκρίτους και τους κρέμασαν. Το 1835 ανεγείρεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου (για περισσότερα από 450 χρόνια η Φλώρινα δεν έχει χριστιανική εκκλησία) και το 1865 ιδρύεται στη Φλώρινα η «Νέα Φιλική Εταιρεία» με αποστολή της την προετοιμασία και τον αγώνα για απελευθέρωση. Το μεταναστευτικό ρεύμα (που κατά τον 18 ο αι. είχε ως κύριους προορισμούς τη βαλκανική ενδοχώρα, την Κωνσταντινούπολη, τον 10

11 Πόντο, τη Ρουμανία) στα τέλη του 19 ου αι. γίνεται υπερατλαντική: το ένα τρίτο των πρωτοπόρων που μετανάστευσαν μαζικά μεταξύ 1895 και 1902 ήταν από την περιοχή της Φλώρινας. Στο διάστημα αυτό έγιναν διάφορα επαναστατικά κινήματα. Οι Φλωρινιώτες συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση, με σημαντικότερο αγωνιστή τον Αγγελίνα και είχε πάντοτε αρματολίκια. Το 1904 πέρασε από την περιοχή ο Παύλος Μελάς και κορυφώθηκε ο Μακεδονικός Αγώνας. Οι αγωνιστές που πολέμησαν για την απελευθέρωση της Μακεδονίας έχουν μείνει γνωστοί ως «μακεδονομάχοι» και τέτοιους έχει πολλούς να επιδείξει η περιοχή της Φλώρινας, όπως τον καπετάν Ναούμη, τον καπετάν Κώττα, τον Πύρζα, τον Χατζητάση κ.ά. Κάθε χωριό ανέδειξε τους δικούς του καπετάνιους και ήρωες. Η Φλώρινα, όπως και όλη η Μακεδονία, απελευθερώθηκε στις 7 Νοεμβρίου του 1912, άρα ήταν σκλαβωμένη για 527 ολόκληρα χρόνια! Η ατυχής μάχη του Αμυνταίου στοίχισε στην Ελλάδα το Μοναστήρι, και μετέβαλε την απελευθέρωση της Φλώρινας και των γύρω χωριών σε ελληνοσερβικό αγώνα δρόμου, που κερδήθηκε και πάλι χάρη στη σύμπραξη των ντόπιων οπλαρχηγών. Στη συνέχεια η Φλώρινα περνάει δύσκολα χρόνια με τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, την κατοχή της για ένα μήνα από τους Βούλγαρους (1916), την έλευση και αποκατάσταση χιλιάδων προσφύγων από τη Μικρασία και τον Πόντο μετά το 1922, τη γερμανική κατοχή (Απρίλιο 1941 έως Νοέμβριο 1944) και τον εμφύλιο πόλεμο ( ). Στη διάρκεια του Α Παγκόσμιου Πολέμου σερβικά, ιταλικά, ρωσικά και κυρίως γαλλικά στρατεύματα φτάνουν στην περιοχή μας και παραμένουν εδώ για δύο χρόνια (Σεπτέμβρης Σεπτέμβρης 1918). Στο Β Παγκόσμιο περισσότεροι από 400 Εβραίοι της Φλώρινας μεταφέρονται από τους Γερμανούς στην Πολωνία σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και ελάχιστοι από αυτούς επιζούν. Στη διάρκεια της Κατοχής πολλά χωριά μας καίγονται, ενώ όταν αντάρτες σκοτώνουν 7 Γερμανούς, σε αντίποινα 21 πατριώτες τουφεκίζονται. Αγγλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν την πόλη, με τραγικό απολογισμό 48 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Στις 12 Φεβρουαρίου 1949 γίνεται η «μάχη της Φλώρινας» ανάμεσα στον εθνικό στρατό και τον δημοκρατικό στρατό των ανταρτών, που σημαίνει την αρχή του τέλους για τον εμφύλιο. 11

12 Από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 έως και τη δεκαετία του 1960 ο πληθυσμός του νομού μειώθηκε κατά 22% περίπου. Γη της επαγγελίας, λόγω των ακαταμάχητων ημερομισθίων, στάθηκαν κυρίως ο Καναδάς και η Αυστραλία κατά πρώτο λόγο και κατά δεύτερο οι Η.Π.Α. και η Δυτική Γερμανία. Τα σημερινά του όρια ο νομός Φλώρινας τα αποκτά την περίοδο Το 1974 οι Πρέσπες ανακηρύσσονται με προεδρικό διάταγμα «Εθνικός Δρυμός». Η Φλώρινα σήμερα αριθμεί περίπου κατοίκους. 12

13 13

14 4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στα τέλη Μαΐου αφιερώσαμε πέντε περίπου διδακτικές ώρες για να συνθέσουμε το υλικό που παρήχθη καθ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος. Οι μαθητές/τριες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα σύντομο ερωτηματολόγιο για το τι τους άρεσε και τι όχι σε αυτό. Από την επεξεργασία των απαντήσεών τους προκύπτει ότι δηλώνουν ικανοποιημένοι ως πολύ ικανοποιημένοι (ποσοστό 83%) και επιθυμούν να συμμετάσχουν και πάλι σε ένα ανάλογο πρόγραμμα. Ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε που ένας μαθητής έγραψε στο αντίστοιχο πεδίο: «Δε φανταζόμουν ότι θα μου άρεσε οτιδήποτε έχει να κάνει με Ιστορία. Αυτό το μάθημα το μισούσα πάντα, γιατί ήταν βαρετό και άχρηστο. Τώρα κατάλαβα ότι δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο.». Αν, λοιπόν, έστω και ένα παιδί έχει μετατοπιστεί κατ αυτόν τον τρόπο στην προσέγγισή του απέναντι στο ιστορικό γίγνεσθαι, θεωρώ το παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα απόλυτα επιτυχημένο. Τελικά, Τοπική Ιστορία είναι γνώση και τρόπος βίωσης της ιδιαίτερης πατρίδας. Στηρίζεται στον ψυχικό και πνευματικό σύνδεσμο του ατόμου με τη γενέθλια γη, τη φύση και τη ζωή σε αυτήν. Στην παράδοση, τον τρόπο ζωής και τις αξίες της τοπικής κοινωνίας. Ο ψυχικός σύνδεσμος με την ιδιαίτερη πατρίδα, τα υγιή και ευγενικά αισθήματα προς αυτήν αποτελούν τη βάση της αγωγής από την οποία ξεκινά η συνολική γνώση και η κατανόηση του ευρύτερου κόσμου. Το να λαμβάνουμε υπόψη τις παραστάσεις, τη ζωή και τις βιωμένες εμπειρίες των μαθητών/τριών αυξάνει την αξιοπιστία της εκπαίδευσης. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλοί παιδαγωγοί αρνούνται κάθε αποτελεσματικότητα του σχολικού μηνύματος, όταν ο μαθητής δεν αισθάνεται ότι αυτή η διαδικασία τον αφορά πραγματικά. 14

15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ Douch, D. (1972). Local History and the Teacher, London: Redwood Press. Page, S.J. (1993). «Research methods and techniques-researching local history: methodological issues and computer-assisted analysis», Local History 23 (1993), σσ Ασδραχάς, Σ. (1982). Ιστορική έρευνα και ιστορική παιδεία: πραγματικότητες και προοπτικές, Αθήνα: Μνήμων. Ασωνίτης, Σ. (2001). «Ιστορική τεκμηρίωση βάσει αφηγηματικών πηγών. Μια ολισθηρή διαδρομή», Τεκμήριον, 3 (2001), σσ Βαϊνά, Μ. (1997). Θεωρητικό πλαίσιο διδακτικής της τοπικής ιστορίας για τον εικοστό αιώνα, Αθήνα: Gutenberg. Βώρος, Φ. Κ. (1991). «Τοπική Ιστορία», περ. Διάλογος, τχ. 9, Μάιος 1991, σσ ΓΑΚ - Αρχεία Νομού Εύβοιας (1995). Η τοπική ιστορία στο σχολείο. Μεθοδολογικές προσεγγίσεις, Χαλκίδα, διαθέσιμο στο: Ανακτήθηκε: 5/6/2013. Φύκαρης, Ι. (2003). Τοπική Ιστορία, Σημασία-Δυνατότητες-Προοπτικές, Κατερίνη. Χαρίτος, Χ. (1999). Η τοπική ιστορία στο σχολείο, Βόλος