Αρχαίοι Σπαρτιάτες Ποιητές και Φιλόσοφοι

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αρχαίοι Σπαρτιάτες Ποιητές και Φιλόσοφοι"

Ήρα Ζάππας
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η Σπαρτιατική Τέχνη Η Τέχνη στην Αρχαία Σπάρτη, σε πείσμα των ανιστόρητων και των παραχαρακτών της ιστορικής αλήθειας, είχε να επιδείξει σημαντικά έργα, ιδίως στον τομέα των θρησκευτικών καλλιτεχνημάτων. Θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι η Τέχνη στην Αρχαία Σπάρτη ήταν υποκείμενη στη δωρική τεχνοτροπία και νοοτροπία, γι' αυτό ήταν λιτή χωρίς βέβαια να υπολείπεται σε κάλλος. Η αυστηρότητα και η λιτότητα του Δωρικού Ρυθμού, συνέβαλε σημαντικά στην άνθιση της Ελληνικής Τέχνης προσφέροντάς τις νέες εκφραστικές δυνατότητες, με γνώμονα ένα πιο αυστηρό μέτρο. Αρχαίοι Σπαρτιάτες Ποιητές και Φιλόσοφοι Στις αρχές του 7 ου αι. π.χ. εμφανίζεται η λυρική ποίηση, που τραγουδιέται είτε από ένα άτομο είτε από ομάδα τραγουδιστών με τη συνοδεία λύρας, αυλού, κιθάρας, φόρμιγγας κ.α. και εκφράζει συναισθήματα και ιδέες. Διαμορφώθηκαν διάφορα είδη λυρικής ποίησης: Ελεγεία, επίγραμμα, ίαμβος, μέλος, χορική ποίηση. Η Σπάρτη μπορεί να καυχηθεί ότι ανέδειξε τρεις σπουδαίους λυρικούς ποιητές: τον Τυρταίο, τον Χίλωνα και τον Αλκμάνα. Ο Τυρταίος Ο Τυρταίος, ελεγειακός ποιητής, καταγόταν μάλλον από τις Αφιδνές της Λακεδαίμονος και όχι από τις Αφιδνές της Αττικής και έζησε τον 7ο π.χ. αιώνα. Ο ίδιος και άλλοι ποιητές της αρχαϊκής περιόδου έγραψαν ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωση του μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχης. Με τις ελεγείες και τους παιάνες του τόνιζε τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη προς την πατρίδα. Η ζωή του συνδέθηκε στενά με την ιστορία της Σπάρτης, που πιεζόταν από τον αρχηγό των Μεσσηνίων, Αριστομένη. Οι Σπαρτιάτες επειδή υπέφεραν πολλά δεινά και ήταν πολύ απογοητευμένοι, ζήτησαν χρησμό από το μαντείο των Δελφών. Η Πυθία τους είπε πως εάν ζητούσαν να πάρουν στρατηγό από την

τους έστειλαν το χωλό ποιητή Τυρταίο. Άλλη μαρτυρία παρουσιάζει τον Τυρταίο εκ γενετής τυφλό.

2 Αθήνα, θα σώζονταν. Οι Αθηναίοι όμως, επειδή ζήλευαν τους Σπαρτιάτες και δεν ήθελαν να τους δώσουν στρατηγό, αλλά και δεν τολμούσαν ν' αρνηθούν, γιατί φοβούνταν το θεό Απόλλωνα, που έδωσε το χρησμό στους Σπαρτιάτες, τους έστειλαν το χωλό ποιητή Τυρταίο. Άλλη μαρτυρία παρουσιάζει τον Τυρταίο εκ γενετής τυφλό. Σύμφωνα με άλλη παράδοση ήταν Σπαρτιάτης στρατηγός του οποίου τα τραγούδια προορίζονταν για τους στρατιώτες του, ενώ σύμφωνα με μία άλλη παράδοση ήταν Αθηναίος ή Μιλήσιος γραμματικός, τον οποίο έστειλαν οι Αθηναίοι ως βοήθεια στους Λακεδαιμόνιους. Στο λεξικό Σουΐδα αναφέρεται η δεύτερη παράδοση, η οποία εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Β Μεσσηνιακού πολέμου, ενώ ο Αθήναιος αναφέρει απλώς ότι υπό την στρατηγία του οι Λακεδαιμόνιοι επιβλήθηκαν των Μεσσηνίων. Ο Τυρταίος έγραψε στη δωρική διάλεκτο ελεγείες που αποσκοπούσαν στην εξύψωση του ηθικού των Σπαρτιατών κατά το Β Μεσσηνιακό Πόλεμο, καλώντας τους να στηρίξουν το πολίτευμα και την εξουσία των βασιλέων, της γερουσίας και της εκκλησίας του δήμου, επαινώντας μάλιστα το βασιλιά Θεόπομπο. Ξεχωρίζουν τα πολεμικά ποιήματα «Ευνομία» και «Υποθήκες». Στους στίχους του είναι έκδηλη η ομηρική επίδραση. Στις Υποθήκες (=συμβουλές) κάνει συνεχή έκκληση για πολεμική αρετή και αναφέρεται στην τύχη που επιφυλάσσεται στους γενναίους αλλά και στους δειλούς.

3 Η «Ευνομία», αποτελεί εγκώμιο προς την πειθαρχία, την τάξη και την υπακοή στους νόμους, που κλονίζονται εξαιτίας του πολέμου. Εκτός από πολεμικές ελεγείες (θούρια), ο Τυρταίος έγραψε και μέλη πολεμιστήρια, πολεμικά άσματα (εμβατήρια) στη δωρική διάλεκτο και όχι στην ιωνική, όπως οι ελεγείες. Αυτά τα τραγουδούσαν οι Λακεδαιμόνιοι υπό τους ήχους του αυλού, καθώς βάδιζαν εναντίον των εχθρών. Ο Τυρταίος, που συνέθεσε και χαμένα εμβατήρια στη λακωνική διάλεκτο, απέκτησε φήμη στον ελληνικό κόσμο χάρη στις ελεγείες του (περίπου 150 στίχοι, και 100 αποσπάσματα) και αναδείχθηκε ο κατεξοχήν ποιητής ενός συλλογικού ηρωικού ιδανικού, σύμφωνου με τις απαιτήσεις της επικρατούσας οπλιτικής φάλαγγας. Ήταν ο πρώτος ένθερμος υμνητής της Σπάρτης. Εμβατήριο «Εμπρός της Σπάρτης τα παιδιά της λεβεντογεννήτρας, με την ασπίδα στα ζερβά, μ' ατρόμητο κοντάρι, μην τη λυπάστε τη ζωή σαν άξιοι γιοί της Σπάρτης». Ο Τέρπανδρος Ο Τέρπανδρος ήταν σημαντικός ποιητής και μουσικός της αρχαίας Ελλάδας. Γεννήθηκε στην Αντίσσα της Λέσβου και έζησε το πρώτο ήμισυ του 7ου αι. π.χ.. Μετοίκησε στη Σπάρτη τον καιρό του Β Μεσσηνιακού Πολέμου, όπως τον συμβούλεψε το Μαντείο των Δελφών, για να εξυμνήσει την διαμάχη που είχε ξεσπάσει ανάμεσα στους κατοίκους.

4 Έλαβε μέρος και βραβεύτηκε σε πολλούς μουσικούς διαγωνισμούς της εποχής του. Πήρε το βραβείο στην κατηγορία λύρας στην πρώτη διεξαγωγή των Καρνείων, ενώ βραβεύτηκε τέσσερις φορές στα Πύθια, τα οποία τότε διεξάγονταν κάθε εννέα χρόνια. Διασώζεται, επίσης, ότι πρόσθεσε δύο χορδές στην λύρα και την έκανε επτάχορδη, ενώ επινόησε την βάρβιτο. Σχημάτισε από τα γράμματα Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ την επτάχορδη κλίμακα, την οποία ονόμασε «συνημμένη», διότι αποτελείτο από δύο τετράχορδα αχώριστα. Δημιούργησε επίσης μουσική γραφή, για την ομοιόμορφη εκτέλεση των διαφόρων μουσικών κομματιών. Θεμελίωσε τους Νόμους, ένα συγκεκριμένο είδος λυρικής ποίησης προς τιμήν του Απόλλωνα. Χίλων (ή Χείλων) o Λακεδαιμόνιος Ο Χίλων (ή Χείλων) o Λακεδαιμόνιος, γιος του Δαμαγέτου, ήταν πολιτικός, νομοθέτης, φιλόσοφος και ελεγειακός ποιητής, που έζησε κατά τον 6 ο π.χ. αι. και αναφέρεται ως ένας από τους Επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας. Κατά την παράδοση, πέθανε σε ηλικία 80 ετών από τη μεγάλη του συγκίνηση και την υπερβολική χαρά του, όταν αγκάλιασε το γιο του, που μόλις είχε επιστρέψει Ολυμπιονίκης στο αγώνισμα της «πυγμής» (πυγμαχίας). Ιδιαίτερης τιμής και εκτιμήσεως έχαιρε ο Χίλων κατά τη διάρκεια της ζωής του. Οι συμπατριώτες του, μάλιστα, τον εξέλεξαν και Έφορο, το 556 π.χ. (κατά την 56η Ολυμπιάδα). Η θητεία του κρίνεται ιδιαίτερα επιτυχημένη και μάλιστα με μεγάλη σημασία στην ιστορική εξέλιξη του πολιτεύματος της πόλης, αφού εισηγήθηκε και πέτυχε τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος του Λυκούργου, με την εξύψωση του θεσμού των Εφόρων και τον περιορισμό της βασιλικής δύναμης προς όφελος της λαϊκής κυριαρχίας.

Ο Χίλων συνέθεσε ελεγειακούς στίχους σε περίπου διακόσια έπη, από τα οποία, όμως, κανένα δεν διασώθηκε. Σώθηκαν ωστόσο μερικά πολύ σημαντικά και βαθυστόχαστα γνωμικά του.

«γνώρισε τον εαυτό σου» και «Εγγύα παρά δ` άττα», δηλαδή «εγγυήθηκες, χάθηκες». Ο Αλκμάνας Είναι ένας από τους μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές της Αρχαίας Ελλάδας. Γεννήθηκε στις Σάρδεις της Λυδίας.

5 Ο Χίλων συνέθεσε ελεγειακούς στίχους σε περίπου διακόσια έπη, από τα οποία, όμως, κανένα δεν διασώθηκε. Σώθηκαν ωστόσο μερικά πολύ σημαντικά και βαθυστόχαστα γνωμικά του. Στην προμετωπίδα του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, είχαν αναγραφεί τα τρία περιφημότερα ρητά του: «Μηδέν άγαν», δηλαδή «τίποτε το υπερβολικό να μην κάνεις ή να μη λες», «Γνώθι σαυτόν», δηλαδή «γνώρισε τον εαυτό σου» και «Εγγύα παρά δ` άττα», δηλαδή «εγγυήθηκες, χάθηκες». Ο Αλκμάνας Είναι ένας από τους μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές της Αρχαίας Ελλάδας. Γεννήθηκε στις Σάρδεις της Λυδίας. Κατά τον πόλεμο με τους Κιμμέριους αιχμαλωτίστηκε και μεταφέρθηκε στη Σπάρτη, όπου πουλήθηκε ως δούλος. Η ακμή του συμπίπτει με τα έτη π.χ. Η περίοδος αυτή είναι πολύ ευνοϊκή για τη λυρική ποίηση, αφού τότε η Σπάρτη ήταν λογοτεχνικό κέντρο που προσείλκυε μουσικούς και ποιητές από όλες τις πόλεις. Εκεί, λοιπόν, έζησε ο Αλκμάνας, φτάνοντας σε προχωρημένη ηλικία, και έγραψε μεγάλο αριθμό ποιημάτων. Συνέθεσε ύμνους, παιάνες και σκόλια, αλλά οι αρχαίοι του απέδιδαν και ερωτικά άσματα. Έγραψε στη δωρική διάλεκτο, αλλά με πολλούς αιολισμούς (έκανε πιο μελωδική και χαριτωμένη την τραχιά σπαρτιατική διάλεκτο). Από το έργο του

Χορωδιακή ποίηση (πολυφωνική ποίηση που εκτελείται από πολυμελή χορό) είναι η ποίηση των Δωριέων, οι οποίοι προκρίνουν το συλλογικό έναντι του ατομικού, την υποταγή δηλαδή του ατόμου στο σύνολο.

6 σώθηκαν μόνο αποσπάσματα. Οι γνωστότερες συνθέσεις του είναι τα «Παρθέν(ε)ια», λυρικά ποιήματα που ψάλλονταν από χορό νεανίδων. Ο Αλκμάν διαμόρφωσε σε ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος, τη χορική ποίηση στη Σπάρτη. Χορωδιακή ποίηση (πολυφωνική ποίηση που εκτελείται από πολυμελή χορό) είναι η ποίηση των Δωριέων, οι οποίοι προκρίνουν το συλλογικό έναντι του ατομικού, την υποταγή δηλαδή του ατόμου στο σύνολο. Είναι γραμμένη στη δωρική διάλεκτο και ψάλλεται με συνοδεία μουσικών οργάνων στα πανηγύρια και στις γιορτές των θεών, από ομάδα ανδρών ή γυναικών (χορός). Αλκμάν, ο αρχαίος Στίβεν Χόκινγκ Τον Αλκμάνα τον γνωρίζαμε ως σήμερα ως έναν λυρικό ποιητή της αρχαιότητας. Η έκπληξη ήλθε το 1957 μετά τη δημοσίευση του παπύρου 2390 της Οξυρρύγχου, ο οποίος χρονολογείται από τον 2ο μ.χ. αιώνα. Στον πάπυρο αυτόν διασώζονται τμήματα από ένα σχόλιο σε πεζό λόγο, όπου αποκαλύπτεται ότι σε ένα από τα ποιήματά του ο Αλκμάν ασχολείται με ένα είδος θεογονικής κοσμολογίας. Το κεντρικό κομμάτι του σχολίου περιέχει συγχρόνως και «λήμματα», σύντομες δηλαδή φράσεις του Αλκμάνος. Ο Αλκμάν δίνει ένα κοσμογονικό μοντέλο, που περιγράφει απόψεις παλαιότερες του 7ου π.χ. αιώνα, στο οποίο υπάρχουν αξιοσημείωτες ταυτίσεις με σύγχρονες κοσμολογικές υποθέσεις βάσει των οποίων το παρατηρήσιμο αστρικό Σύμπαν γεννήθηκε από μια σημειακή ιδιομορφία στο εσωτερικό μιας λευκής οπής, που θα μπορούσε να θεωρηθεί μια ανεστραμμένη μελανή οπή. Ας σημειωθεί ότι ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60 διατυπώθηκαν παρεμφερείς υποθέσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι λευκές οπές, που ίσως υπάρχουν, αποτελούν περιοχές του Σύμπαντος οι οποίες υφίστανται τη μεγάλη Έκρηξη με χρονική καθυστέρηση.

Όσα λέει σήμερα ο περίφημος φυσικός Στίβεν Χόκινγκ για την κβαντική κοσμολογία, η οποία περιγράφει τις διαδικασίες δημιουργίας του Σύμπαντος περιέχονται σε ποιήματα που έγραψε ο Αλκμάν, όπως

7 Όσα λέει σήμερα ο περίφημος φυσικός Στίβεν Χόκινγκ για την κβαντική κοσμολογία, η οποία περιγράφει τις διαδικασίες δημιουργίας του Σύμπαντος περιέχονται σε ποιήματα που έγραψε ο Αλκμάν, όπως απέδειξαν σε πρόσφατη εργασία τους με τίτλο «Μια προσωκρατική κοσμολογική πρόταση» τέσσερις αστροφυσικοί του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι κ. Μάνος Δανέζης, Ευστρ. Θεοδοσίου, Θεοφάνης Γραμμένος και η κ. Μαργιέλα Σταθοπούλου. Ποίημα Τόσες γυναίκες έρημες λίγο ψωμί αναζητούν, για να ζήσουν τα παιδιά τους που τόσο πολύ τα αγαπούν! Η μοίρα όμως δεν τους άφησε να ζήσουν με χαρά τους πήραν το φαί και την λευτεριά.. Όλοι όμως δυνατοί, ψάχνουν για να βρουν ψωμί, αγάπη, ειρήνη, ευτυχία και ζωή χωρίς δυστυχία. Αν όμως ιδωθούμε και βρούμε αυτό που λαχταρούμε, θα είμαστε όλοι υγιείς χωρίς πόλεμους ντροπής. Εργασία των μαθητριών του Α2 Μητσοπούλου Μαρία Μπατσούλη Σοφία & Παλυβά Ντίνα

Σχετικά έγγραφα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΕΙΛΩΤΕΣ-ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ. 11ος αι. 8 ος αι.π.χ.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΕΙΛΩΤΕΣ-ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ. 11ος αι. 8 ος αι.π.χ. ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ 11ος αι. 8 ος αι.π.χ. ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΕΙΛΩΤΕΣ-ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Α ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΛΙΑ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ ΑΙΟΛΕΙΣ ΑΙΟΛΕΙΣ -ΘΕΣΣΑΛΙΑ