Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης

Transcript

1 Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης Ενότητα 6: Franchising Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης Ιωάννης Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων (Κοζάνη)

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Nα παρουσίασει την έννοια και την ορολογία που χρησιμοποιείται στο franchising. Nα αναλύσει τη σημασία του franchising για την επιχειρηματικότητα και την οικονομία μιας χώρας. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Franchising. Διακρίσεις Franchising. Franchising και Ελληνική Επιχειρηματικότητα. Προοπτικές. 5

6 Προκλήσεις για το εμπόριο και την παροχή υπηρεσιών Οι αυξανόμενες ανάγκες της Οικονομικής ζωής συνέβαλαν στην δημιουργία συστημάτων διανομής και διάθεσης εμπορευμάτων που ως προς τη νομική μορφή διαφέρουν αισθητά από τους παραδοσιακούς τύπους εμπορικής αντιπροσωπείας, παραγγελίας και πρακτορείας. Στην προκειμένη περίπτωση παρέχεται η δυνατότητα στους χονδρέμπορους και τους παραγωγούς να επιτύχουν με την ανάθεση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε τρίτες επιχειρήσεις τη βελτιστοποίηση του τρόπου διανομής αυτών και την τελειοποίηση του marketing στα μαζικά καταναλωτικά προϊόντα. 6

7 Σημασία Franchising Το σύστημα διανομής που δεσπόζει στην σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα είναι το franchising και χαρακτηρίζεται για την ιδιαίτερη πολυπλοκότητα της σύμβασης η οποία το αποτυπώνει. Συγκεκριμένα, πρόκειται πράγματι για μία ιδιόρρυθμη, μη ρυθμισμένη από το νόμο εμπορικού χαρακτήρα σύμβαση διεπιχειρησιακής συνεργασίας, απόρροια της ελευθερίας των συμβάσεων, με βάση την οποία έχουν οι συναλλασσόμενοι το δικαίωμα να διαμορφώνουν ελεύθερα το περιεχόμενο μιας σύμβασης. 7

8 Franchising στην Ελλάδα Το φαινόμενο του franchising πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα το 1976 με την ελληνική εταιρία ταχύεστιατορίων Goody s να κάνει την αρχή στο ελληνικό προσκήνιο. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορούσε να φανταστεί τον μετέπειτα ρόλο που θα διαδραμάτιζε στην ελληνική οικονομία. Συγκεκριμένα, ο θεσμός του franchising αποτελεί την πιο δημοφιλή μέθοδο marketing στην επιχειρηματική αγορά. 8

9 Franchising - Ορισμός Ως franchising ορίζεται ως σύμβαση συνεργασίας μεταξύ δύο επιχειρήσεων, βάσει της οποίας η μια επιχείρηση (δικαιοπάροχος ή franchisor), παραχωρεί στον δικαιοδόχο (franchisee) έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος το δικαίωμα εκμετάλλευσης του πακέτου franchising δηλ. ενός συνόλου δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν εμπορικά σήματα ή επωνυμίες, διακριτικά γνωρίσματα (πινακίδες) καταστημάτων, πρότυπα χρήσης, σχέδια, υποδείγματα, ευρεσιτεχνία καθώς και την απαραίτητη τεχνογνωσία προς εκμετάλλευση με σκοπό την εμπορία συγκεκριμένων τύπων προϊόντων ή/ και υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. (βλ. και Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Υπόθεση PRONUPTIA, Συλλογή 1986, σελ. 353 επ. 381 Κανονισμός Επιτροπής ΕΟΚ αριθμ. 4087/1988 της για την εφαρμογή του άρθρου 85 παρ. 3 Συνθήκης Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σε κατηγορίες συμφωνιών Franchise, ΕΕ L. 359/46 επ.). 9

10 Franchising Αναφερόμενοι στον όρο franchising είναι πρωτίστης σημασίας προτού προχωρήσουμε στην ανάλυση της εξέλιξης αυτού στην Ελλάδα και τη συμβολή του στην ελληνική επιχειρηματικότητα να παραθέσουμε τους ορισμούς των κύριων όρων. 10

11 Ορολογία (1/3) Franchise: Σύνολο δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (βιομηχανικής και πνευματικής). Είναι λέξη γαλλικής προέλευσης από το παλαιό γαλλικό ρήμα «francher» που σήμαινε την παραχώρηση ενός προνομίου ή την παραίτηση από κάποια δικαιώματα. Σήμερα νοείται ως το σύνολο δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (βιομηχανικής και πνευματικής), που αναφέρονται σε εμπορικά σήματα, επωνυμίες, διακριτικούς τίτλους, λοιπά διακριτικά γνωρίσματα, πρότυπα χρήσεως, σχέδια, δικαιώματα αντιγραφής, διπλώματα ευρεσιτεχνίας όπως επίσης και τεχνογνωσία, που παραχωρούνται από το Δότη στον Λήπτη προς χρήση και εκμετάλλευση για τη μεταπώληση προϊόντων ή/και την παροχή υπηρεσιών. 11

12 Ορολογία (2/3) Franchisor (Δικαιοπάροχος ή Δότης): Είναι η επιχείρηση που παραχωρεί στην άλλη, τον δικαιοδόχο, έναντι αμέσου ή εμμέσου οικονομικού ανταλλάγματος το δικαίωμα εκμετάλλευσης του franchise με σκοπό την εμπορία συγκεκριμένων τύπων προϊόντων ή και υπηρεσιών. Franchisee (Δικαιοδόχος ή Λήπτης): Είναι η επιχείρηση στην οποία παραχωρείται από τον δικαιοπάροχο το δικαίωμα εκμετάλλευσης του franchise με σκοπό την εμπορία συγκεκριμένων τύπων προϊόντων ή και υπηρεσιών. 12

13 Ορολογία (3/3) Concept (Τεχνογνωσία): Στον όρο αυτό συνοψίζεται η εν γένει τεχνογνωσία του δότη με βάση την οποία θα λειτουργήσει το δίκτυο Franchising. Entry Fee (δικαίωμα Εισόδου στο Σύστημα Franchising): Είναι το εφάπαξ χρηματικό ποσό που καταβάλλει ο Λήπτης στον Δότη συνήθως με την υπογραφή της μεταξύ τους Σύμβασης Franchising. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στις διάφορες παροχές του Δότη για την αρμονική ένταξη του Λήπτη στο Σύστημα, στον κόπο και στα έξοδα που υποβλήθηκε ο δότης προκειμένου να δημιουργήσει την τεχνογνωσία του, στην παροχή στον Λήπτη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος κ.λπ. Κώδικας Δεοντολογίας: Σύνολο ουσιωδών πρακτικών κανόνων ορθής συμπεριφοράς οι οποίοι πρέπει να ακολουθούνται βασικά από τους Δότες (Franchisors) κατά την εγκατάσταση, ανάπτυξη και λειτουργία ενός Δικτύου Franchising. 13

14 Διακρίσεις Franchising (1/6) Ανάλογα με τους γεωγραφικούς περιορισμούς και τη μορφή της τυχόν επιβαλλόμενης από τον δικαιοπάροχο ανάπτυξης του δικαιοδόχου μέσα σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, διακρίνουμε τις εξής μορφές συμφωνιών: Άμεσο Franchising: Είναι η περίπτωση όπου ο δικαιοπάροχος παρέχει σε κάθε επιμέρους δικαιοδόχο την συμβατική δυνατότητα να λειτουργήσει το franchise από μία και συγκεκριμένη μονάδα εκμετάλλευσης που βρίσκεται σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή μέσα στη χώρα ανάπτυξης. Περιλαμβάνει: α) τη σύμβαση Franchising κατευθείαν σε μια ξένη χώρα. β) την ίδρυση υποκαταστήματος ή θυγατρικής εταιρίας. γ) τη συμφωνία ανάπτυξης μιας περιοχής. 14

15 Διακρίσεις Franchising (2/6) Κύρια Συμφωνία Franchising (Master Franchising): Στην περίπτωση αυτή ο δικαιοπάροχος (master franchisor) παρέχει στον κύριο δικαιοδόχο (master franchisee) έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του «πακέτου» Franchising, με σκοπό τη σύναψη περαιτέρω συμφωνιών Franchising με τρίτους δικαιοδόχους (sub-franchising). 15

16 Διακρίσεις Franchising (3/6) Συμφωνία για Δραστηριότητα Κοινής Επιχείρησης(Joint Venture): Κοινή επιχείρηση-εταιρία είναι εκείνη που υπόκειται στον κοινό έλεγχο δυο ή περισσότερων οικονομικά ανεξάρτητων επιχειρήσεων. Στην περίπτωση αυτή δηλαδή, ο δικαιοπάροχος από κοινού με τον joint venture συνέταιρό του, που είναι συνήθως κάτοικος της ξένης χώρας, συνιστά μια εταιρία joint venture σε αυτή την ξένη χώρα. Η εταιρία joint venture στη συνέχεια συνάπτει με τον δικαιοπάροχο είτε Συμφωνία Ανάπτυξης μιας Περιοχής είτε Κύρια Συμφωνία Franchising. 16

17 Διακρίσεις Franchising (4/6) Ανάλογα με τον τομέα της ασκούμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας franchising διακρίνουμε στις εξής κατηγορίες: Διανομής: Αποτελεί την συνηθέστερη μορφή. Στην προκειμένη περίπτωση ο δικαιοπάροχος είναι ο παραγωγός ο οποίος επεκτείνει το δίκτυο πωλήσεών του μέσω των δικαιοδόχων οι οποίοι θα μεταπωλήσουν τα προϊόντα του στους τελικούς αποδέκτες. Υπηρεσιών: Ο δικαιοδόχος χρησιμοποιεί το λογότυπο και τους κανόνες λειτουργίας από πλευράς του δικαιοδόχου και παρέχει υπηρεσίες στους καταναλωτές. Παράδειγμα αυτού συναντάμε στον τομέα της εκπαίδευσης με το θεσμό των φροντιστηρίων. Αξίζει να σημειωθεί πως η παροχή των υπηρεσιών μπορεί να πραγματοποιηθεί και εκτός των καταστημάτων γι αυτό και ονομάζεται επίσης και mobile franchise. 17

18 Διακρίσεις Franchising (5/6) Μεικτό: Στην συγκεκριμένη κατηγορία συνδυάζεται η παροχή υπηρεσιών με την διανομή προϊόντων. Παράδειγμα αποτελούν εταιρίες καθαρισμού όπου ταυτόχρονα πωλούν τα προϊόντα και προσφέρουν τις υπηρεσίες αυτών. Παραγωγής: Χρησιμοποιώντας το λογότυπο, τις οδηγίες, τις μεθόδους παραγωγής και γενικότερα την τεχνογνωσία που παρέχει ο δικαιοπάροχος, ο δικαιοδόχος μπορεί να παράγει ή να μεταποιεί τα προϊόντα του πρώτου με σκοπό τα άμεσα θετικά οικονομικά οφέλη. 18

19 Διακρίσεις Franchising (6/6) Ανάλογα με τον τρόπο ένταξης και τον βαθμός εξάρτησης του δικαιοδόχου από τον δικαιοπάροχο διακρίνουμε τους παρακάτω τύπους franchising: Franchising Υπαγωγής (Subjection Franchising): Ο δικαιοπάροχος καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες καλείται να ακολουθήσει ο δικαιοδόχος. Στην πραγματικότητα η επειρηματική στρατηγική του δικαιοδόχου είναι πλήρως συνυφασμένη με τους αυστηρούς κανόνες που ορίζει ο δικαιοπάροχος. Franchising Ισοτιμίας: Η περίπτωση αυτή συναντάται σπάνια. Ουσιαστικά πρόκειται για μια συνεταιριστική σύμπραξη του δικαιοπάροχου και των δικαιοδόχων με απώτερο σκοπό την προώθηση των πωλήσεων και επιτυχία του συστήματος. 19

20 Προβλήματα του Κλάδου (1/2) Οι προβλέψεις σχετικά με την πορεία της εξέλιξης του franchising στην ελληνική αγορά διαψεύστηκαν καθώς οι ρυθμοί επέκτασης που σημειώθηκαν στην πραγματικότητα είναι αρκετά χαμηλότεροι από τους αναμενόμενους. Σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης όπως την Αγγλία και την Γαλλία ο θεσμός του franchising δεν έχει διεισδύσει σε παραπλήσιο τουλάχιστον βαθμό στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό απορρέει αρνητικές συνέπειες για τις επιχειρήσεις που έχουν υιοθετήσει την πολιτική του franchising. Συγκεκριμένα καλούνται να αντιμετωπίσουν ανταγωνιστικές πιέσεις είτε από αλυσίδες καταστημάτων που δεν υπάγονται στο θεσμό αυτό ή από ανεξάρτητες επιχειρήσεις. 20

21 Προβλήματα του Κλάδου (2/2) Ο ρόλος του κράτους στην ενίσχυση του θεσμού είναι καθοριστικής σημασίας. Ωστόσο, ούσα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Χώρα μας οφείλει να προσαρμόζει το σχετικό θεσμικό πλαίσιο σύμφωνα με τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επιπρόσθετα οι φορολογικές ελαφρύνσεις και οι ενισχύσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα που γίνονται με στόχο την εδραίωση του franchising στην ελληνική επιχειρηματικότητα περιορίζονται ανάλογα με τις δυνατότητες που προκύπτουν από τον εθνικό προϋπολογισμό καθώς επίσης και από το πλαίσιο των ενισχύσεων της ΕΕ. 21

22 Franchising και Ελληνική Επιχειρηματικότητα Το franchising εμφανίστηκε το 1970, ενώ η περίοδος αποτέλεσε την αποκαλούμενη δεκαετία του franchising. Αποτελώντας μοχλό ενίσχυσης κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η χρήση του θεσμού αυτού περιορίστηκε στο 4% των επιχειρήσεων που ασκούν λιανικό εμπόριο και λοιπές δραστηριότητες. 22

23 Επιχειρήσεις Franchise ανά ομάδα Δραστηριότητας Πίνακας 1: Ενεργοί franchisors ανά δραστηριότητα το Πηγή: Διδάσκων (2015). 23

24 Γεωγραφική Κατανομή των Καταστημάτων Πίνακας 2: Γεωγραφική Κατανομή των Καταστημάτων. Πηγή: Διδάσκων (2015). 24

25 Οικονομική Κρίση-Franchising Είναι γνωστή η οικονομική κρίση που έχει πλήξει την παγκόσμια οικονομία. Σύσσωμος ο πλανήτης αναζητά τρόπους διαφυγής από αυτήν ώστε να εισέλθει σε φάση ανάκαμψης. Το franchising δεν παραμένει ανεπηρέαστο από τις τρέχουσες εξελίξεις. Παρόλα αυτά, οι αρνητικές συνέπειες υπολείπονται αυτών που δυσχεραίνουν τη βιωσιμότητα ανεξάρτητων επιχειρήσεων. Συνεπώς, το franchising καθίσταται ο επικρατέστερος τρόπος πάταξης της κρίσης. Έμφαση στο γεγονός αυτό δίνει και η περίπτωση των ΗΠΑ όπου, όπως αναφέρεται στην έρευνα «Franchise Business Economic Outlook», το franchising που κατέχει το 50% του συνόλου του λιανικού εμπορίου σημειώνει ενθαρρυντική αύξηση. 25

26 Προοπτικές (1/4) Όταν στο προσκήνιο των τρεχουσών οικονομικών εξελίξεων βρίσκεται η κρίση δημιουργούνται επιχειρηματικές ευκαιρίες. Επιχειρήσεις με υψηλή ρευστότητα καλούνται να επιλέξουν τον κλάδο εκείνο όπου θα δραστηριοποιηθούν και θα αποτελέσει κλειδί της μελλοντικής τους επιτυχίας. Κάθε πιθανός μελλοντικός franchisee οφείλει να έχει ως στόχο: Αγορά κλάδου που δεν έχει κλονιστεί από την οικονομική ύφεση. Εύρεση αναγνωρισμένου και αξιόπιστου franchisor. Θέσπιση μακροπρόθεσμων στόχων. Ικανοποίηση προσωπικών πιστεύω και πεποιθήσεων. 26

27 Προοπτικές (2/4) Ένας από τους κυριότερους παράγοντες που οδηγούν στην εδραίωση του θεσμού είναι η συμβολή του στην αύξηση των θέσεων εργασίας. Μικροί επαγγελματίες έχουν τη δυνατότητα μέσω του θεσμού του franchising να εκφράσουν τις ικανότητές τους και τις επιχειρηματικές τους φιλοδοξίες. Ταυτόχρονα, γίνονται κοινωνοί εξελίξεων στον τομέα που δραστηριοποιούνται. Αξιοσημείωτο είναι πως άνθρωποι μέσης ηλικίας που για διάφορους λόγους έχασαν τη δουλειά τους μπορούν βάση των επιχειρηματικών τους δεξιοτήτων να βρουν επαγγελματική στέγη. 27

28 Προοπτικές (3/4) Νέοι τομείς παρουσιάζονται στο προσκήνιο και νέες επαγγελματικές ευκαιρίες προκύπτουν. Και αν κάποιοι πιστεύουν πως η Ελλάδα λόγω της μικρής γεωγραφικής και πληθυσμιακής της έκτασης δεν μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε διεθνές οικονομικό επίπεδο πέφτουν σε μεγάλο ατόπημα. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης αποτελεί το σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Συνεπώς κάθε διεθνής franchisor που έχει εδραιωθεί στην Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη χώρα μας ως εφαλτήριο ανάπτυξής του και στις γειτονικές χώρες καθώς επίσης και η πορεία της επιχείρησης αυτού στην Χώρα μας μπορεί να λειτουργήσει ως δοκιμαστική αγορά ώστε να καθορίσει με επιτυχία τις προοπτικές ανάπτυξης του και σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. 28

29 Προοπτικές (4/4) Μην λησμονούμε τη γειτνίαση της Ελλάδας με την Κύπρο όπου franchisors μπορούν να εδραιωθούν και στις δύο χώρες με κοινή συμφωνία. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό είναι το δεδομένο πως η Ελλάδα κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων στην Ευρώπη κάτι που μαρτυρά πως οι Έλληνες προτιμούν να είναι ιδιοκτήτες από το να είναι υπάλληλοι μιας επιχείρησης. Συνεπώς, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος ικανοποίησης των φιλοδοξιών τους από το FRANCHISING; 29

30 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης Ιωάννης. «Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 30

31 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 31

32 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 32