Η συγγραφή των Σχολικών Βιβλίων Δημοτικού «Ερευνώ και Ανακαλύπτω» και το ερευνητικά εξελισσόμενο μοντέλο μάθησης.

Transcript

1 Η συγγραφή των Σχολικών Βιβλίων Δημοτικού «Ερευνώ και Ανακαλύπτω» και το ερευνητικά εξελισσόμενο μοντέλο μάθησης. Πορταριά Σοφοκλής Α. Σωτηρίου Ελληνογερμανική Αγωγή

2 Μερικά δεδομένα... PISA 2006 Μετρώντας την επίδοση των Μαθητών στις Φυσικές Επιστήμες Greece 467 Finland Canada Japan New Zealand Australia Netherlands Korea Germany United Kingdom Czech Republic Switzerland Austria Belgium Ireland Hungary Sweden Poland Denmark France Iceland United States Slovak Republic Spain Norway Luxembourg Italy Portugal Greece Turkey Mexico 2

3 Και ποιοτικά δεδομένα... ROSE 2006 Καταγράφοντας τη στάση των Μαθητών απέναντι στις Φυσικές Επιστήμες Θα ήθελα να σπουδάσω Φυσικές Επιστήμες περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο πεδίο. (The ROSE study, 2006) 3

4 Και άλλα ποιοτικά δεδομένα... Eurobarometer survey (2006) 4

5 ...η αντίδραση της Ευρώπης 5 The Rocard Report on Science Education (2007) Science Education in Europe:Critical Reflections (J. Osborne, J. Dilon, 2008)

6 «Ξέρω τι χρειάζεται ένα παιδί. Το ξέρω από την καρδιά μου. Χρειάζεταιαποδοχή, σεβασμό, συμπάθεια και εμπιστοσύνη. Χρειάζεται ενθάρρυνση, υποστήριξη, ενεργοποίηση και διασκέδαση. Χρειάζεται τη δυνατότητα να διερευνά, να πειραματίζεται και να πετυχαίνει. Που να πάρει! Χρειάζεται τόσο πολλά. Τα μόνα σημεία στα οποία υστερώ είναι η σοφία του Σολομώντα, η διαίσθηση του Freud, η γνώση του Einstein και η αφοσίωση της Florence Nightingale! H. Ginott

7 Η διδασκαλία των θετικών επιστημών στην α σχολική βαθμίδα Διδασκαλία στο παρατηρησιακό επίπεδο Έμφαση στη μετάδοση της επιστημονικής μεθοδολογίας Καλλιέργεια της ομαδικότητας Επιδίωξη της θετικής στάσης των μαθητών απέναντι στο μάθημα Επιδίωξη ενεργητικής συμμετοχής των μαθητών

8 Βασικοί διδακτικοί στόχοι της προτεινόμενης προσέγγισης Εξοικείωση με την επιστημονική μεθοδολογία Σύνδεση του μαθήματος με την καθημερινότητα Συστηματική προσέγγιση της έννοιας «ενέργεια» Καλλιέργεια θετικού κλίματος στην τάξη Μεγιστοποίηση της συμμετοχής των μαθητών στη μαθησιακή πορεία Διαθεματική προσέγγιση των Φυσικών Επιστημών

9 Πειράματα με απλά μέσα και ιδιοκατασκευές Αντιμετώπιση της έλλειψης σε υλικοτεχνική υποδομή Απελευθέρωση της πειραματικής διαδικασίας από τα πιεστικά χρονικά πλαίσια του σχολικού μαθήματος Συμμετοχή των μαθητών σε όλα τα στάδια της πειραματικής διαδικασίας Σύνδεση του μαθήματος με την καθημερινότητα Ευκαιρίες για «ασυνείδητες» επαναλήψεις

10 Το ερευνητικά εξελισσόμενο διδακτικό μοντέλο Με τον όρο ερευνητικό δίνεται έμφαση στην προσπάθεια να βοηθηθεί ο μαθητής, με βάση τις προϋπάρχουσες γνώσεις και τα μέσα που διαθέτει και με μεθόδους αντίστοιχες του γνωστικού του δυναμικού, να κατακτήσει αυτόνομα τα νέα στοιχεία. Η έρευνα ως μεθοδολογία και πρακτική μπορεί να γίνει κτήμα του μαθητή ακόμη και στο δημοτικό σχολείο. Με τον όρο εξελισσόμενο τονίζεται το γεγονός ότι η ερευνητική πορεία του μαθητή δεν είναι τυχαία και ελεύθερη, αλλά εξελίσσεται σε συγκεκριμένα στάδια με χρονική αλληλουχία. Ο ρόλος του δασκάλου είναι να οργανώσει και να συντονίσει την ερευνητική πρωτοβουλία του μαθητή σύμφωνα με τα στάδια αυτά και με στόχο τη διεύρυνση των νοητικών δομών, ώστε να καταστεί δυνατή η αφομοίωση.

11 Τα διδακτικά στάδια στο ερευνητικά εξελισσόμενο μοντέλο Εισαγωγικό ερέθισμα Διατύπωση υποθέσεων Πειραματική αντιμετώπιση Εξαγωγή συμπεράσματος Εμπέδωση - Γενίκευση

12 Εργασία σε Ομάδες Είναι χαρακτηριστικό της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας Καλλιεργεί το ομαδικό πνεύμα στην τάξη Ευαισθητοποιεί στους μαθητές για το σεβασμό της άποψης του συνεργάτη Ενθαρρύνει να μαθαίνουμε από τους άλλους Βοηθά στη σύνθεση προσωπικών απόψεων σε ένα κοινό συμπέρασμα

13 Ο ρόλος του Δασκάλου Ορίζει τις ομάδες Καλλιεργεί την ομαδικότητα Ενισχύει την ανεξαρτησία των ομάδων Παρεμβαίνει εξασφαλίζοντας την ισότιμη συμμετοχή

14 Το άγχος της έκτασης της διδακτέας ύλης «Κανένας άνθρωπος δε θα σκεφτόταν να ποτίσει ένα διψασμένο άλογο, οδηγώντας το στο στόμιο ενός πυροσβεστικού κρουνού υψηλής πίεσης. Κι όμως, πολλοί συγγραφείς αναλυτικών προγραμμάτων, βιβλίων και πολλοί δάσκαλοι δε συνειδητοποιούν ότι μια ανάλογη μέθοδος είναι για τη διδασκαλία των θετικών επιστημών εξίσου επιζήμια.» D. Nachtigall

15 Χαρακτηριστικά των βιβλίων του μαθητή Ισότιμη αντιμετώπιση των δύο φύλων Απλά υλοποιήσιμα πειράματα Γλώσσα Εικονογράφηση Στοιχειοθεσία Πολύπλευρα διαθεματικά ερεθίσματα

16 Τετράδιο Εργασιών («Φύλλα Εργασίας») Εισαγωγικό ερέθισμα Πειραματική αντιμετώπιση

17 Τετράδιο Εργασιών («Φύλλα Εργασίας») Εξαγωγή συμπεράσματος Εμπέδωση - Γενίκευση

18 Βιβλίο μαθητή («αναφοράς»)

19 Βιβλίο μαθητή Διαθεματικό υποστηρικτικό υλικό: Στοιχεία από την ιστορία των επιστημών Ερεθίσματα από την ελληνική και παγκόσμια ιστορία Λογοτεχνικά αποσπάσματα Μύθοι σχετικοί με τα φαινόμενα που μελετήθηκαν Οδηγίες για περαιτέρω πειραματισμό και κατασκευές Διδακτικά παιχνίδια

20 Βιβλίο μαθητή Στοιχεία από την ιστορία των επιστημών

21 Βιβλίο μαθητή Στοιχεία από την ιστορία των επιστημών

22 Βιβλίο μαθητή Ερεθίσματα από την ελληνική και την παγκόσμια ιστορία

23 Βιβλίο μαθητή Ερεθίσματα από την ελληνική και την παγκόσμια ιστορία

24 Βιβλίο μαθητή Ερεθίσματα από την ελληνική και την παγκόσμια ιστορία

25 Βιβλίο μαθητή Γλωσσικές αναφορές λογοτεχνικά αποσπάσματα

26 Βιβλίο μαθητή Μύθοι σχετικοί με τα φαινόμενα που μελετήθηκαν

27 Βιβλίο μαθητή Μύθοι σχετικοί με τα φαινόμενα που μελετήθηκαν

28 Βιβλίο μαθητή Μικρόκοσμος

29 Βιβλίο μαθητή Oδηγίες για περαιτέρω πειραματισμό και κατασκευές

30 Βιβλίο μαθητή Διδακτικά παιχνίδια

31 Βιβλίο μαθητή Γλωσσάρι Με μια ματιά

32 Βιβλίο δασκάλου Συνοπτική και αναλυτική παρουσίαση κεφαλαίου

33 Βιβλίο δασκάλου Διάρκεια ενότητας Λεξιλόγιο Διδακτικοί στόχοι Όργανα & υλικά Αναλυτικές διδακτικές κατευθύνσεις Ενδεικτικές απαντήσεις

34 Σκιτσογραφίες εννοιών Μην του βάλεις το παλτό γιατί θα τον λιώσει Το παλτό θα σταματήσει το Το παλτό λιώσιμό του; του χιονάνθρωπου ΕΣΥ τι νομίζεις; Νομίζω ότι θα τον κρατήσει κρύο και θα σταματήσει να λιώνει Δε νομίζω ότι θα έχει καμία διαφορά

35 Ας κάνουμε μια μικρή διερεύνηση προσπαθώντας να προκαλέσουμε τις εναλλακτικές ιδέες που διατύπωσαν τα παιδιά Ο Θανάσης θα μας βοηθήσει πειραματιστούμε Ας γεμίσουμε 2 χάρτινα ποτήρια με νερό από τη βρύση Φτιάξαμε τους 2 «χιονάνθρωπους». Αναποδογυρίζουμε τα ποτήρια και βάζουμε τους «χιονάνθρωπους» πάνω σε ένα κομμάτι φελιζόλ ή σε ένα δίσκο Τα βάζουμε στην κατάψυξη μέχρι το νερό να γίνει πάγος

36 Τώρα, κάπως πρέπει να «ντύσουμε» τον ένα χιονάνθρωπο με ένα «παλτό» και να παρατηρήσουμε τι θα συμβεί στους 2 «χιονάνθρωπούς» μας μετά από λίγη ώρα Ας φτιάξουμε ένα «παλτό» για τον ένα χιονάνρωπο. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μία παλιά κάλτσα, ένα σκούφο ή ένα κομμάτι ύφασμα Περιμένουμε για λίγο και παρατηρούμε ποιος χιονάνθρωπος λιώνει πρώτος Τι παρατηρούμε;

37 Τα παιδιά συζητούν τις παρατηρήσεις τους, προσπαθούν να δώσουν μια εξήγηση για το φαινόμενο και να καταλήξουν σε συμπεράσματα Σίγουρα θα τον κρατήσει κρύο Ο «χιονάνθρωπος» με το παλτό κρατάει περισσότερο Ας βάλουμε το παλτό στο χιονάνθρωπό μας

38 Τα παιδιά μπορούν να συζητήσουν και να ψάξουν για διασυνδέσεις και σχέσεις του φαινομένου που μελέτησαν στην καθημερινή ζωή Κοιτάξτε! Οι άλλοι χιονάνθρωποι έλιωσαν στον ήλιο Ο χιονάνθρωπός μας είναι ο καλύτερος! Ο δικός μας δεν έλιωσε. Το παλτό του τον κρατάει κρύο! Το παλτό δε ζεσταίνει το χιονάνθρωπο. Απλά τον κρατάει σε σταθερή θερμοκρασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Έτσι, το παλτό κάνει το χιονάνθρωπο να διατηρηθεί περισσότερο.

39

40 Σας ευχαριστώ πολύ

41 Το πείραμα του Ερατοσθένη