FA SHIO N ILL USTR ATI ON

Transcript

1 FA SHIO N ILL USTR ATI ON Μακριά πόδια, γόβα στιλέτο, βλέμμα που δημιουργήθηκε από μια μόνο πινελιά. Κανένα ίχνος ρεαλισμού. Αλλά στη μόδα ο ρεαλισμός δεν είναι και απαραίτητος. 1 ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΙΤΑ ΣΚΑΜΝΑΚΗ melita@designmag.gr ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Πηγή: Masters of Fashion Illustration David Dawndton (εκδόσεις Laurence King, 2010): Carl Erickon, David Dawndton, George Barbier, Tony Viramontes. Design Museum Πηγή: Drawing Fashion Exhibition 58 +DESIGN ΑΦΙΕΡΩΜΑ

2 1. Look book Οίκος Jil Sander Άνοιξη / Καλοκαίρι 2011 Εικονογράφος: Σπύρος Χάλαρης 2. Bouche, Portrait of Mona Bismarck Vogue US 2 ΙΣΤΟΡΙΚA Το Fashion illustration υπάρχει όσα χρόνια υπάρχει και η μόδα. Ως μέσο έκφρασης των τάσεων, αλλά και ως μοναδική μορφή αποτύπωσης κάθε νέας σύλληψης πριν την εμφάνιση της φωτογραφίας. Ήδη στην εποχή της Art Nouveau το fashion illustrator αποτελούσε την πρώτη στάση μιας ιδέας από το μυαλό του σχεδιαστή μόδας στο χαρτί. Σαν προέκταση μιας σκέψης, σαν μια γραμμή που αφηγείται τι βρίσκεται μέσα σε ένα δημιουργικό μυαλό. Και δεν ήταν μόνο εσωτερική η χρήση του στους οίκους. To fashion illustration αποτελούσε παράλληλα το βασικό μέσο και στο επόμενο στάδιο. Στην αποτύπωση της μόδας, στο περιοδικό. Τα εξώφυλλα και τα editorials των περιοδικών επικοινωνούσαν μέσω αυτού τη μόδα της εποχής, με δουλειές γνωστών illustrators. Άλλοτε δυο δυναμικές πινελιές και άλλοτε ένα μοντέλο που στεκόταν με τις ώρες για να αποτυπώσει ο illustrator κάθε λεπτομέρεια. Ήταν η μορφή της τέχνης που έδινε στη μόδα την αίγλη που χρειάζεται. Χωρίς φώτα και σκηνικό χωρίς props, μακριά από κάθε μορφή ρεαλισμού και χωρίς οποιαδήποτε επεξεργασία και κανενός είδους retouch - πέρα από εκείνο που έκανε αυτόματα η φαντασία του ίδιου του δημιουργού. Μεγάλοι καλλιτέχνες σημάδεψαν κάθε εποχή. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους: Paul Iribe ( ), Carl Erickson ( ) Christian Bérard ( ), René Gruau ( ), Irwin Crosthwait ( ) Lila De Nobili ( ), Keneth Paul Block ( ), Antonio Lopez ( ), Andy Warhhol ( ), Joel Resnicoff ( ). Είναι μόνο λίγοι από τους δεκάδες αξιόλογους fashion illustrators που γνώρισε ο χώρος της μόδας. Η ΕΜΦAΝΙΣΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦIΑΣ Με την εμφάνιση της φωτογραφίας η χρήση του fashion illustration περιορίζεται κυρίως στα περιοδικά. Τον Ιούλιο του 1932 η Vogue εμφανίζει το πρώτο εξώφυλλο με φωτογραφία και αυτό καθιερώνεται ως τεχνική για όλες τις εκδόσεις στις αρχές της επόμενης δεκαετίας. Τα εξώφυλλα των περιοδικών αναλαμβάνουν πλέον φωτογράφοι. Ένα μεγάλο ποσοστό των ίδιων των δημιουργών θέλει να επιστρέψει στον πειραματισμό και στην αφαιρετική γραμμή του μολυβιού Αυτό δεν σημαίνει πως οι fashion illustrators δεν συνεχίζουν να δημιουργούν για τους οίκους. Βρίσκονται εκεί και δουλεύουν δίπλα στους σχεδιαστές για τη σύλληψη της ιδέας πριν αυτή γίνει μέρος της τελικής συλλογής. Δουλεύουν στο χαρτί μέχρι το ρούχο να φτιαχτεί από ύφασμα. Αργότερα, όταν η χρήση των computers εξαπλώνεται τη δεκαετία του 1990 με τους σχεδιαστές μόδας συχνά να δημιουργούν σχεδόν κατευθείαν στην οθόνη, οι illustrators δεν έχουν πλέον τον ίδιο ρόλο. Η τεχνική συνεχίζει να χρησιμοποιείται, παράλληλα με τη χρήση του computer απλώς τώρα είναι πιο σύντομη και περιφερειακή. Ο σχεδιαστής φτάνει στο τελικό αποτέλεσμα πολύ πιο γρήγορα. Αμέσως μετά η φωτογραφία παίρνει τη σκυτάλη προκειμένου η δημιουργία να φτάσει στο κοινό. Όλα αυτά είναι λογικές εξελίξεις και η νοσταλγική στάση απέναντι στη χειροτεχνία και τις παλιότερες τεχνικές του fashion illustration μπορεί να θεωρη- ΑΦΙΕΡΩΜΑ +DESIGN 59

3 3 3. Eric - Hat by Schiaparelli Vogue US, Bernard Lanvin Vogue Francee, 1937 θεί ως αντίσταση στην πρόοδο, και μάλλον είναι. Το ρεύμα όμως της εποχής δείχνει να γυρίζει πίσω, όχι με την έννοια της οπισθοδρόμησης και της τυφλής νοσταλγίας για οτιδήποτε παλιό. Φαίνεται όμως πως συχνά ένα μεγάλο ποσοστό των ίδιων των δημιουργών θέλει να επιστρέψει στον πειραματισμό και στην αφαιρετική γραμμή του μολυβιού με τη χρήση του computer ως συμπληρωματικού μέσου. ΣHΜΕΡΑ Έτσι σήμερα το fashion illustration φαίνεται να γνωρίζει αναγέννηση. Είναι η αγάπη της εποχής για το ρετρό; Η στροφή στο χειροποίητο ως ποιοτικότερο; Είναι η μεγάλη ταχύτητα των computer που ζάλισε; Είναι η αίγλη που λείπει στην κοινότητα της μόδας; Ή είναι μόδα; Η συλλογή του οίκου Jil Sanders για την άνοιξη-καλοκαίρι 2011 πάντως χρησιμοποιεί αποκλειστικά fashion illustration στο look book της, αναθέτοντας την απεικόνιση των ρούχων στον Σπύρο Χάλαρη, έναν νέο δραστήριο Έλληνα καλλιτέχνη που ζει στο Λονδίνο ( Η χρήση της τεχνικής του fashion illustration στο look book του Jil Sanders αποτελεί και μια σημαντική δήλωση ενός οίκου που δημιουργεί και καθορίζει τις τάσεις της μόδας από το Το συμπέρασμα είναι ότι σημαντικοί οίκοι μόδας σήμερα απασχολούν ή συνεργάζονται με σημαντικούς fashion illustrators αντιμετωπίζοντάς τους ξανά ως καλλιτέχνες και όχι σαν κομμάτια μιας αλυσίδας. ΜΟΥΣΕIΑ ΚΑΙ ΕΚ OΣΕΙΣ Σήμερα συναντάμε όλο και περισσότερες εκδόσεις αφιερωμένες στο fashion illustration. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το Masters of 60 +DESIGN ΑΦΙΕΡΩΜΑ

4 [...] Η υψηλή ραπτική χρειάζεται το fashion illustration γιατί την επιβεβαιώνει σε επίπεδο αίγλης [...] 4 Fashion Illustration του illustrator David Dawnton (εκδόσεις Laurence King, 2010) αλλά και το The Beautiful του illustrator Σπύρου Χάλαρη (Εκδόσεις Gestalten, 2010). Γεγονός ακόμη πιο ενδεικτικό της επιστροφής του fashion illustration και της αντιμετώπισης που του επιφυλάσσει η παγκόσμια κοινότητα της τέχνης είναι η σημαντική έκθεση που του αφιέρωσε το Design Museum του Λονδίνου: Drawing Fashion 3 Νοεμβρίου Μαρτίου Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με την curator της έκθεσης Ria Howthorn και να διαπιστώσουμε άμεσα τη στάση ενός σημαντικού μουσείου απέναντι στην τέχνη του fashion illustration. Μελίτα Σκαμνάκη: Ποιά είναι η πραγματικότητα για το fashion illustration σήμερα; Υπάρχει, αλήθεια χώρος για αυτό ή η γρήγορη ταχύτητα της παραγωγής μόδας δε του επιτρέπει να βρει τη θέση του μέσα σε αυτήν; Ria Howthorn: Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται επιστροφή στην τεχνική του fashion illustrator μετά τη μεγάλη απουσία και αδιαφορία που παρατηρήθηκε από το 1950 και ύστερα. Η φωτογραφία όπως λέτε ταιριάζει με την ταχύτητα της μόδας. Είναι επιβλητική, γρήγορη και παραμέρισε το fashion illustration. Μπορούν όμως ως μέσα να σταθούν δίπλα δίπλα και υπάρχουν ενδείξεις πως η τάση μας οδηγεί εκεί. Η υψηλή ραπτική χρειάζεται το fashion illustration γιατί την επιβεβαιώνει σε επίπεδο αίγλης. Η υψηλή ραπτική έχει περισσότερο χρόνο στα χέρια της. ΜΣ. Πιστεύετε πως το fashion illustration απειλήθηκε με εξαφάνιση και τώρα βρίσκει το νέο του ρόλο; RH. Στην πραγματικότητα πιστεύω πως δεν εξαφανίστηκε ποτέ, απλώς δεν υπήρξε το μόνο μέσο επικοινωνίας. Ήταν πολύ ειδικό και δεν μπορούσε να βρει χώρο εύκολα. Οπότε ίσως απειλήθηκε. Σήμερα όμως όλα δείχνουν ότι έχει ανακτήσει το ρόλο του στη μόδα. Εδώ και μια δεκαετία επίσης παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξή του σε συλλεκτικό επίπεδο. Υπάρχουν έργα fashion illustration που αγοράζονται έναντι υψηλών χρηματικών ποσών από τους συλλέκτες. ΜΣ. Γνωρίζουμε σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Paul Iribe, o Christian Bérard, ο Antonio Lopez που ζούσαν από το fashion illustration. Ακόμα και ο Andy Warhol είχε πολύ επιτυχημένη καριέρα σε αυτό πριν ασχοληθεί με οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης. Υπάρχει τρόπος σήμερα για κάποιον νέο καλλιτέχνη να ζήσει από το fashion ΑΦΙΕΡΩΜΑ +DESIGN 61

5 5. Antonio, Joanne Landis Carnegie Hall Studio New York Times Magazine, Look book Οίκος Jil Sander Άνοιξη / Καλοκαίρι 2011 Εικονογράφος: Σπύρος Χάλαρης illustration ή είναι λίγοι εκείνοι που το καταφέρνουν δουλεύοντας σε οίκους υψηλής ραπτικής; RH. Υπάρχουν πολλοί fashion illustrators που απασχολούνται αποκλειστικά με αυτή τη μορφή τέχνης. Τρεις από αυτούς πήραν μέρος και στην έκθεση του Design Museum Drawing Fashion: ο Mats Gustafson, που αποτυπώνει με άρτιο τρόπο τον μινιμαλισμό της δεκαετίας του 1990, ο François Berthoud s που χρησιμοποιεί τη ζωγραφική και τις τεχνικές εκτύπωσης για να αποδώσει τη γυναικεία φιγούρα με έναν ξεχωριστό τρόπο. Και ο Aurore de la Morinerie που ασχολείται με τη μόδα ως κύριο θέμα του, ενώ εργάζεται ως illustrator και σε άλλους χώρους. Φυσικά αυτοί είναι εκλεκτοί για να φτάσουν στο μουσείο. Αλλά υπάρχουν σήμερα, ζουν από αυτό και εχουν σημαντική πορεία. Δεν θα έλεγα πως είναι πολύ ανοιχτό επάγγελμα με μεγάλο ρεύμα. Είναι δύσκολο να βρει κανείς δουλειά ως fashion illustrator. Θέλει πολύ ταλέντο, αφοσίωση, επιμονή και φυσικά τη σωστή ευκαιρία. Ίσως αυτή να μην έρχεται συχνά. Φαντάζομαι στην Ελλάδα θα είναι ακόμα πιο δύσκολο από ό, τι είναι σε χώρες με μεγαλύτερους οίκους υψηλής ραπτικής. ΜΣ. Ποια ήταν η αντίδραση του κοινού στην έκθεση Drawing Fashion; RH. Το κοινό ικανοποιήθηκε βλέποντας τα αυθεντικά έργα fashion illustration και κυρίως εκείνα των αρχών του 20ου αιώνα. Ήταν ενδιαφέρον γιατί κάθε κομμάτι εξέφραζε και το ύφος της εποχής του. Αυτό δηλαδή που κάνει και η ίδια η μόδα. Νομίζω πως όταν τα βλέπεις συγκεντρωμένα εκπλήσσεσαι με το ταλέντο όλων αυτών των δημιουργών που βρίσκονταν δίπλα στους ταλαντούχους σχεδιαστές μόδας, δηλαδή λίγο πιο μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Τους περισσότερους δεν τους γνώριζε το ευρύ κοινό και αυτό κίνησε το ενδιαφέρον των επισκεπτών DESIGN ΑΦΙΕΡΩΜΑ

6 6 ΑΦΙΕΡΩΜΑ +DESIGN 63