ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ζωολογία Συστηματική-ταξινομία Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Λεονάρδος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Man gives names to all the animals.. Man gave names to all the animals In the beginning, in the beginning. Man gave names to all the animals In the beginning, long time ago. He saw an animal that liked to growl, Big furry paws and he liked to howl, Great big furry back and furry hair. "Ah, think I'll call it a bear." Man gave names to all the animals In the beginning, in the beginning. Man gave names to all the animals In the beginning, long time ago. He saw an animal up on a hill Chewing up so much grass until she was filled. He saw milk comin' out but he didn't know how. "Ah, think I'll call it a cow."

4 Συστηματική

5 Αριςτοτζλθσ 384 π.χ Κατζταξε τουσ οργανιςμοφσ ςε Φυτά Ηϊα 3

6 Carolus Linnaeus Σφςτθμα ταξινόμθςθσ Ταξινομικζσ ομάδεσ Διωνυμικό ςφςτθμα (δφο ονόματα names) Homo sapiens Dermacentor andersoni 4

7 Ιεραρχικό σύστημα Η επιμέρους συνιστώσες διακρίνονται σε επίπεδα Εστιατόπια Fast Food Πλήποςρ εξςπηπέτισηρ Burgers Mexican Italian American Greek Goodys McDonalds El Taco Taco Tico Piza Hut Spageteria Kentaky Kreg's Καστελόπιζο Το στέκι τος Μηνά

8 Βιολογικι ταξινόμθςθ Θ διεκνισ γλϊςςα για τθ βιολογικι ςυςτθματικι είναι τα Λατινικά Ο Carolus Linnaeus ανζπτυξε ζνα ςφςτθμα ονοματολογίασ φυτϊν και ηϊων.

9 Η μέλισσα Κοινό όνομα Honeybee Διωνυμικό σφστημα Apis mellifera

10 Διωνυμικό ςφςτθμα - Γένος Περιλαμβάνει δυο λατινικζσ λζξεισ: Γένος (Genus) Αναφζρεται ςε άκροιςμα ςτενά όμοιων ειδϊν Το όνομα του γζνουσ είναι ουςιαςτικό ςτθν ονομαςτικι του ενικοφ. Το πρϊτο γράμμα είναι πάντα κεφαλαίο

11 Διωνυμικό σύστημα- είδος είδος (Species) Συμφωνεί με το γένος Ποτέ δεν εμφανίζεται μόνο του Το πρώτο γράμμα του είναι πάντοτε μικρό Το όνομα του είδους μπορεί να είναι απλή ή σύνθετη λέξη, είναι συνήθως ένα επίθετο. Όταν χρησιμοποιείται υποείδος γράφεται και αυτό με μικρό αρχικό γράμμα.

12 Carolus Linnaeus ι Karl (ι Carl) Linné ( ) Ειςθγθτισ του διωνυμικοφ ςυςτιματοσ ονοματολογίασ Το όνομα ενόσ οργανιςμοφ αποτελείται από δυο ςυςτατικά Παράδειγμα: θ μζλιςςα Apis mellifera Γζνοσ: Apis (μικρι ομάδα οργανιςμϊν) είδοσ: mellifera (περιγραφι ενόσ ςθμαντικοφ χαρακτθριςτικοφ)

13 Σφςτθμα ταξινόμθςθσ ςφμφωνα με τον Linnaeus Species πλθκυςμόσ οργανιςμϊν (domesticus) Genus κοινά χαρακτθριςτικά (Felis) Family Άλλοι οργανιςμοί με παρόμοια χαρακτθριςτικά (μορφι) (Felidae) Order παρόμοιεσ οικογζνειεσ (Carnivora) Class ςυγγενείσ τάξεισ (Mammalia Phylum ςυγγενείσ κλάςεισ (Chordata) Kingdom ςυγγενι φφλα (Animalia)

14 Ο ςκφλοσ Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Mammalia Order: Carnivora Family: Canidae Genus: Canis Species: familiaris

15 Ο Λφκοσ Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Mammalia Order: Carnivora Family: Canidae Genus: Canis Species: lupus

16 Είδοσ (Species) Species are groups of actually or potentially interbreeding populations, which are reproductively isolated from other such groups. Reproductively isolated group Ernst Mayr

17 Σφγχρονθ Ταξινομικι διαβάκμιςθ Domain Βαςίλειο Φφλα (Μόνο ςτουσ ηωικοφσ οργανιςμοφσ) Διαίρεςθ ι Άκροιςμα (Μόνο ςτα Φυτά) Κλάςθ Τάξθ Οικογζνεια Γζνοσ είδοσ Αφξθςθ τθσ ποικιλότθτασ Μείωςθ τθσ ποικιλότθτασ

18 Classification Man Chimp Gorilla Domain Eukaryote Eukaryote Eukaryote Kingdom Animalia Animalia Animalia Phylum Chordata Chordata Chordata Subphylum Vertebrata Vertebrata Vertebrata Class Mammalia Mammalia Mammalia Order Primata Primata Primata Suborder Anthropoidea Cercopithecoidea Cercopithecoidea Family Hominoidea Pongidae Ceropithecidae Genus Homo Pan Gorilla species sapiens troglodytes gorilla

19 Classification Orangutan Baboon Rhino. Beetle Domain Eukaryote Eukaryote Eukaryote Kingdom Animalia Animalia Animalia Phylum Chordata Chordata Arthropoda Subphylum Vetrebrata Vertebrata Uniramia Class Mammalia Mammalia Insecta Order Primata Primata Coleoptera Suborder Cercopithecidea Cercopithecoidea Family Ceropithecidae Ceropithecidae Scarabaeidae Genus Pongo Papio Dynastes species pygmaeus ursimus hercules

20 αλλά κάπου ζχουμε ξεφφγει.

21 Gnathia marley Acanthophthalmus hytleri Sylvilagus palustris hefneri

22 Saptia beyonceaee

23 Hyloscirtus princecharles τι δυςτυχία.. Να είςαι βάτραχοσ να ςε λζνε και Κάρολο

24 Linnaeus Αφοφ ζδωςε όνομα ςτουσ οργανιςμοφσ τουσ ταξινόμθςε ομάδεσ ςε ςχζςθ με τθ μορφι του ςϊματόσ τουσ. Τισ ομάδεσ τισ ονόμαςε TAXA (πλθκ. taxum) Θ μελζτθ τθσ ομαδοποίθςθσ είναι θ Ταξονομία ( TAXONOMY)

25 Συστηματική - Ταξινομία Χαρακτηριστικά της ζωής Συστηματική Ταξινομία Φυλογένεση Κατάταξη

26 Συστηματική : Είναι η μελέτη της βιολογικής ποικιλότητας και του τρόπου με τον οποίο ο κάθε οργανισμός τοποθετείται σε μια θέση, σε σχέση με τις εξελικτικές διαδικασίες. Μελετά τις εξελικτικές σχέσεις μεταξύ των οργανισμών. Χρησιμοποιεί ένα μεγάλο αριθμό πληροφοριών Περιλαμβάνει: Ταξινομία Φυλογένεση Κατάταξη

27 Ταξινομία, ταξινόμηση (taxonomy) η αναγνώριση και η διάκριση των ειδών. Φυλογένεση (Phylogeny) σχετίζεται με τον καθορισμό των αλληλοσυσχετίσεων μεταξύ των ομάδων των ζωικών οργανισμών. Το βασικό κριτήριο για αυτή την αλληλοσυσχέτιση χρησιμοποιείται στην εξέλιξη.ο κοινός πρόγονος των πιγκουΐνων και των δελφινιών είναι μακρινός και άγνωστος. Αλλά είναι αποδεδειγμένο ότι οι πιγκουΐνοι και οι γλάροι είχαν κοινό πρόγονο ο οποίος έζησε σχετικά πιο πρόσφατα από αυτόν των πιγκουΐνων και των δελφινιών. Κατάταξη: Περιλαμβάνει πληροφορίες από τους δυο άλλους χώρους και τοποθετεί τους οργανισμούς σε Βασίλεια, Φύλα, Κλάσεις, Τάξεις και Οικογένειες

28 Ονοματολογία Κατάταξθ Θ ςυςχζτιςθ των οργανιςμϊν ςε διαφορετικζσ κατθγορίεσ βάςει των ςχζςεων τουσ Ταξινομία Θ επιςτιμθ τθσ ονοματοδοςίασ των οργανιςμϊν Συςτθματικι Θ μελζτθ των εξελικτικϊν ςχζςεων των οργανιςμϊν Φυλογζνεςθ Θ εξελικτικι ιςτορία των οργανιςμϊν 26

29 Κλαδόγραμμα Οι εξελικτικές σχέσεις μιας ομάδας οργανισμών Κάθε κλάδος έχει κάτι κοινό Αρχαιότερα γνωρίσματα προηγούνται Μεταγενέστερα γνωρίσματα εξελίχθηκαν μετά

30 Κλαδόγραμμα για τισ μεταφορζσ Οι τροχοί είναι αρχαιότεροι Τα φτερά είναι μεταγενζςτερα 28

31 Φτιάχνουμε ζνα κλαδόγραμμα 29

32 Γορίλλασ 4 άκρα Τρίχωμα Απϊλεια ουράσ 30

33 Τίγρθσ 4 άκρα Τρίχωμα ουρά 31

34 ςαφρα 4 άκρα ουρά 32

35 ψάρι ουρά 33

36 Χιμπατηισ 4 άκρα τρίχωμα απϊλεια ουράσ 34

37 Κλάδοσ 4 άκρα 35

38 Κλάδοσ τρίχωμα 36

39 Κλάδοσ απϊλεια ουράσ 37

40 Χαρακτθριςτικά για τθ δθμιουργία κλαδογράμματοσ Ουρά είναι το πλζον αρχαιότερο 4 άκρα είναι το αμζςωσ μεταγενζςτερο Τρίχωμα ακολουκεί Απϊλεια ουράσ είναι το πλζον νεϊτερο 38

41 Γορίλλασ Χιμπατηισ Τίγρθσ Σαφρα Ψάρι Απϊλεια ουράσ τρίχωμα Τζςςερα άκρα 39

42 Ουρά ςτουσ γορίλλεσ? Πωσ γνωρίηουμε ότι οι γορίλλεσ απϊλεςαν τθν ουρά τουσ; 40

43 Υπολειμματικι ουρά Γορίλλασ Ανκρωποσ

44 Synapomorphy Συν+από+μορφή Ενας τελικός χαρακτήρας που εμφανίζεται από δυο ή περισσότερες ομάδες. Το τρίχωμα. Synapomorphies χρησιμοποιούνται για να διερευνήσουμε εξελικτικές σχέσεις

45 Φυλογενετικά δζνδρα Δείχνουν εξελικτικζσ ςχζςεισ Περιςςότερο ιςτορικά από τα κλαδογράμματα 43

46

47 Protochordates Hemichordata Echinodermata Chordata Other pseudocoelomates Lophophorates Arthropoda Uniramia Chelicerata Crustacea Annelida Mollusca Nemertea Platyhelminthes Nematoda Mesozoa Sarcomastigophora Ciliophora Apicomplexa Microspora Ctenophora Cnidaria Placozoa Porifera Myxozoa 45

48 Πτθνά Θθλαςτικά Ερπετά Αμφίβια Ψάρια

49 Ψάρι πτερφγια ςπόνδυλοι Απλά αβγά δόντια 47

50 Αμφίβια 4 άκρα Σπόνδυλοι Απλά αβγά Δόντια 48

51 Ερπετά 4 άκρα Σπόνδυλοι Αμνιωτικά αβγά Δόντια 49

52 Πτθνά 4 άκρα Σπόνδυλοι Αμνιωτικά αβγά Όχι δόντια Πτζρωμα ομοιόκερμα

53 Θθλαςτικά 4 άκρα Σπόνδυλοι Αμνιωτικά αβγά Δόντια Γοφνα ι τρίχωμα ομοιόκερμα

54 Ερπετά Πτθνά πτζρωμα Θθλαςτικά Ψάρια Αμφίβια τρίχωμα ομοιόκερμα Σπόνδυλοι 4 άκρα Αμνιωτικό αβγά

55 Ερπετά Πτθνά πτζρωμα Θθλαςτικά Ψάρια Αμφίβια τρίχωμα ομοιόκερμα 4 άκρα Αμνιωτικό αβγά Σπόνδυλοι Synapomorphy Ενασ τελικόσ χαρακτιρασ που εμφανίηεται από δυο ι περιςςότερεσ ομάδεσ. Το τρίχωμα. Synapomorphies χρθςιμοποιοφνται για να διερευνιςουμε εξελικτικζσ ςχζςεισ Synapomorphies 4 άκρα για αμφίβια, ερπετά, πτθνα και κθλαςτικά Αμνιωτικό αβγό για ερπετά, πτθνά και κθλαςτικά

56 Symplesiomorphy Ο χαρακτιρασ εμφανίηεται από ζνα αρικμό groups Κλθρονομείται από προγόνουσ παλαιότερουσ του τελευταίου κοινοφ προγόνου. Symplesiomorphies δεν είναι χριςιμεσ ςτο κακοριςμό εξελικτικϊν ςχζςεων

57 Birds Reptile Amphibian Fish Feathers Mammals Fur Endothermic Four Limbs Amniotic Egg Vertebrae Symplesiomorphies Σπόνδυλοι για Αμφίβια, ερπετά, πτθνά, κθλαςτικά 4 άκρα για ερπετά, πτθνά, κθλαςτικά

58 Μονοφυλετικό Μια ομάδα εξ όλων που προκφπτει από κοινό πρόγονο Ο κοινόσ πρόγονοσ είναι ςε ζνα group Π.χ. : Θθλαςτικά Ο πρόγονοσ ιταν ζνα κθλαςτικό ςαν ερπετό

59 Παραφυλετικό Ζνα group από παράγωγα ενόσ κοινοφ προγόνου Ο κοινόσ πρόγονοσ είναι ςε ζνα group Δεν περιλαμβάνονται όλα τα παράγωγα Π.χ.: Ερπετά Δεν περιλαμβάνει πτθνά και κθλαςτικά

60 Πολυφυλετικό Ζνα group το οποίο ζχει οριςμζνεσ ομοιότθτεσ Ο κοινόσ πρόγονοσ δεν ανικει ςε ζνα group Δεν περιλαμβάνονται όλα τα παράγωγα Π.χ.: ιπτάμενα ςπονδυλωτά

61 Θ διάκριςθ των οργανιςμϊν Το ουςιαςτικό βιμα για τθ μελζτθ τθσ βιοποικιλότθτασ είναι θ ταξινόμθςθ των οργανιςμϊν Σιμερα αποδεχόμαςτε τα 5 Βαςίλεια.

62 Σφστημα ταξινόμησης 2 Βασιλείων Παλιότερα οι οργανιςμοί ταξινομοφνταν ςε 2 Βαςίλεια Φυτά (Plantae) Ζϊα (Animalia)

63 Τα πζντε Βαςίλεια Προτάκθκε από τον R.H. Whittaker το 1969 Ουςιαςτικά βελτίωςθ του ςυςτιματοσ των 2 Βαςιλείων Περιλαμβάνει τα... Monera Μονιρθ Protista Πρϊτιςτα ι πρωτόκτιςτα Fungi Μφκθτεσ Plantae Φυτά Animalia Ηϊα

64 Five Kingdom System Μονιρθ Προκαρυωτικοί μονοκφτταροι Αυτότροφοι και ετερότροφοι με διάφορουσ τρόπουσ Μερικοί κινοφνται Συνικωσ αφυλετικι αναπαραγωγι Περιλαμβάνονται αρχαιοβακτιρια, βακτιρια, κυανοβακτιρια (κυανοφφκθ)

65 Five Kingdom System Πρϊτιςτα ι πρωτόκτιςτα ευκαρυωτικοί Κυρίωσ μονοκφτταροι Φωτοςυνκετικοί και ετερότροφοι Διάφορουσ τρόπουσ αναπαραγωγισ Μερικά κινοφνται Περιλαμβάνονται μονοκφτταρα άλγθ και πρωτόηωα

66 Five Kingdom System Μφκθτεσ Ευκαρυωτικοί πολυκφτταροι Ετερότροφοι (με απορρόφιςθ) Ζλλειψθ κίνθςθσ Περιλαμβάνονται μφκθτεσ και ηφμεσ

67 Five Kingdom System Φυτά Ευκαρυωτικοί πολυκφτταροι Αυτότροφοι με φωτοςφνκεςθ ακίνθτοι Εναλλαγι γενεϊν

68 Five Kingdom System Ηϊα Ευκαρυωτικοί πολυκφτταροι Ετερότροφοι με τροφολθψία κίνθςθ Διπλοειδείσ Περιλαμβάνονται ςπόγγοι, ψάρια, ερπετά, αμφίβια, πτθνά, κθλαςτικά

69

70 NEW 2 Kingdom System Two DOMAINS Prokaryotes (Bacteria and Cyanobacteria) Eukaryotes (Everything else) Is supported by much molecular genetic evidence

71 3 Domain System Eucarya Eubacteria Archaea

72 Archaea (Archaebacteria) Συναντϊνται ςε «ακραία» περιβάλλοντα : Θερμζσ πθγζσ, ςτα βάκθ των ωκεανϊν, όξινα και αλκαλικά περιβάλλοντα. Ωςτόςο μποροφν να βρεκοφν και ςε λιγότερο ακραία περιβάλλοντα. Μορφολογικά μοιάηουν με τα Eubacteria Το RNA τουσ διαφζρει από αυτό των άλλων οργανιςμϊν.

73 3 Domains or 5 Kingdoms? Ποιο είναι το ςωςτό; Μιπωσ και τα δυο κα μποροφςαν να είναι ςωςτά ;

74 Συςτθματικι των Ηϊων 35 Φφλα Ζωικϊν οργανισμϊν Διάκριση με βάση την κυτταρική οργάνωση Παράηωα 2 Φφλα (Σπόγγοι, Πλακόηωα) Ευμεταηϊα 33 Φφλα 2 Φφλα ακτινωτι ςυμμετρία 31 Φφλα αμφίπλευρθ ςυμμετρία Διάκριση με βάση το κοίλωμα: 3 Φφλα Ακοιλωματικά (Πλατυζλμινκεσ, Γνακοςτόμια, Νεμερτίνοι) 9 Φφλα Ψευδοκοιλωματικά (Νθματϊδεισ, Τροχόηωα, κ.ά) 17 φφλα Ευκοιλωματικά Πρωτοςτόμια 10 φφλα Δευτεροςτόμια 4 φφλα 3 φφλα ενδιάμεςα χαρακτθριςτικά (Λοφοφόρα, Βραγχιονόποδα, Βρυόηωα)

75 Βαζίλειο Ζώα (Αnimalia) Αζύμμεηρα Ζώα Ζώα με ακηινωηή ζσμμεηρία Ζώα με αμθίπλεσρη ζσμμεηρία Ακοιλωμαηικά Ψεσδοκοιλωμαηικα Φύλο : Porifera Φύλο Cnidaria Φύλο Platyhelminthes Φύλο: Nematoda Φύλο: Rotifera Κοιλωμαηικά Πρωηοζηόμια Φύλο: Mollusca Κλάζη: Turbellaria Κλάζη: Trematoda Κλάζη :Cestoda Κλάζη :Gastropoda Κλάζη : Bivalvia Κλάζη: Cephalopoda Φύλο: Annelida Κλάζη : Oligochaeta Κλάζη : Polychaeta Κλάζη: Hirudinea Φύλο: Arthropoda Υποθύλο: Chelicerata Κλάζη: Arachnida Υποθύλο: Crustacea Υποθύλο: Uniramia Κλάζη: Chilopoda Κλάζη: Diplopoda Κλάζη: Insecta Γεσηεροζηόμια Φύλο: Echinodermata Φύλο: Chordata Υποθύλο: Urochordata Υποθύλο: Cephalochordata Υποθύλο: Vertebrata Κλάζη: Agnatha Κλάζη: Chondreichthyes Κλάζη: Osteichthyes Κλάζη: Amphibia Κλάζη: Reptilia Κλάζη: Aves Κλάζη: Mammalia

76 Βαςίλειο Protista Ευκαρυωτικοί οργανιςμοί Κυτταρικι οργάνωςθ Αποικίεσ κυττάρων Απλοί μονοκφτταροι οργανιςμοί «ηωικοφ τφπου» πρϊτιςτα Πρωτόηωα-

77 Πρωτόηωα Βαςίλειο Protista Animal type Protozoa- Φφλο: Mastigophora Φφλο: Sarcodina Amoeba Foraminifera Radiolaria Φφλο Ciliata Φφλο Sporozoa

78 Φφλο Mastigophora Όνομα του φφλου εξαιτίασ τθσ παρουςίασ μαςτιγίου Τρζφονται με φαγοκφτωςθ ι απορροφοφν κρεπτικά μζςω τθσ μεμβράνθσ Trypanosoma sp.

79 Trypanosoma cruzi

80 Φφλο: Sarcodina Τρζφονται με algea, βακτιρια και άλλα πρωτόηωα με φαγοκφτωςθ, χρθςιμοποιοφν ψευδοπόδια

81 Amoeba proteus (Leidy, 1879) Πως η αμοιβάδα ηρέθεηαι με ένα Paramecium

82 Amoeba proteus (Leidy, 1879) Eating Tetrahymena sp.

83 Foraminifera Ζνα κφτταρο κζλυφοσ

84 Foraminifera Radotruncana calcarata Heterohelix planata Frondicularia rakauroana

85 Radiolaria

86 Φφλο: Ciliata Paracecium caudatum

87 Φφλο: Sporozoa Isospora belli Toxoplasma gondi Toxoplasma gondi Κύστεις σε εγκέυαλο Plasmodium falciparum

88 Περίληψη Διωνυμικό σφστημα ονοματολογίας Homo sapiens ; Ιεραρχικό σφστημα K, P,C,O,F,G,S

89 Τέλος Ενότητας

90 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

91 Σημειώματα

92 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

93 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Λεονάρδος. «Ζωολογία. Συστηματική-ταξινομία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

94 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]