Η αγορά δασκάλων 101

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η αγορά δασκάλων 101"

Πάρις Ελευθεριάδης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η αγορά δασκάλων

2 Η αγορά δασκάλων Τα νούμερα των δασκάλων στην Ελλάδα, 2012 Βαθμίδα Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Νηπιαγωγείο % [100.0] [1.00] [99.0] Δημοτικό % [100.0] [31.0] [69.0] Γυμνάσιο % [100.0] [34.0] [66.0] Λύκειο % [100.0] [46.0] [54.0] Σύνολο % [100.0] [32.0] [68.0] Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχη, Στατιστική της Εκπαιδευσης, Στοιχεια λήξης σχολικού έτους 2011/2012

3 Η αγορά δασκάλων Η αγορά δασκάλων στην Ελλάδα, 2012 Γενική Κυβέρνηση & ΝΠΔΔ Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Εκπαίδευση % [33.0] [20.8] [47.5] Ηλικία (Μ.Ο) Έτος αποφ. (Μ.Ο) Λοιποί κλάδοι % [67.0] [79.2] [52.5] Ηλικία (Μ.Ο) Έτος αποφ. (Μ.Ο) Σύνολο % [100.0] [100.0] [105.0] Ηλικία (Μ.Ο) Έτος αποφ. (Μ.Ο) Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχη, Έρευνα Εργατικού Δυναμικού

4 Η αγορά δασκάλων Οι δάσκαλοι αποτελούν το κεντρικό σημείο αναφοράς στην ανάλυση της λειτουργίας του σχολείου (τόσο στην καθημερινή συζήτηση όσο και στο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής). Ο ρόλος του δασκάλου σχετίζεται και με το γεγονός ότι οι δαπάνες για τους μισθούς των δασκάλων αποτελούν την μεγαλύτερη δαπάνη σε επίπεδο λειτουργικών εξόδων για ένα σχολείο. Επίσης ο ρόλος του δασκάλου σχετίζεται άμεσα και την ποιότητα ενός σχολείου. Οι οικονομολόγοι που ασχολούνται με την εκπαίδευση δεν έχουν ακόμα σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα αναφορικά με τα χαρακτηριστικά του καλού δασκάλου αλλά και με την σπουδαιότητα των δασκάλων συγκριτικά με άλλους παράγοντες της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

5 Ζητήματα ανάλυσης Η αγορά δασκάλων 1. προβλήματα πρόσληψης και εξέλιξης δασκάλων 2. η καμπύλη προσφοράς εργασίας των δασκάλων ( γυναικείο επάγγελμα ) 3. ύψος αμοιβών και σχέση με φορολογική πολιτική 4. η σύνθεση της αγοράς δασκάλων (Ενιαία αγορά η σύνθεση επιμερους αγορών με βάση την περιοχη, το αντικείμενο και το βαθμό) 5. η απόφαση παραίτησης και μετακίνησης των δασκάλων σε άλλες αγορές (σχετικοί μισθοί)

6 Η αγορά δασκάλων Η μέτρηση της ποιότητας των δασκάλων Η μέτρηση της ποιότητας των δασκάλων είναι δύσκολη υπόθεση και ως εκ τούτου η αναφορά στην ποιότητα γίνεται κατά κύριο λόγο μόνον εμμέσως. Η ανάλυση της παρατηρούμενης διακύμανσης στο επίπεδο της ποιότητας στον κλάδο της εκπαίδευσης γίνεται ιδιαίτερα δύσκολη λόγω 1. του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, 2. των περιορισμών στη λειτουργία των αγορών και 3. στην ύπαρξη μη-χρηματικών παραγόντων στην απόφαση για προσφορά δασκάλων.

7 Η αγορά δασκάλων Η ζήτηση για δασκάλους: προσδιοριστικοί παράγοντες Δεν επηρεάζονται από το κράτος 1. δημογραφική σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού 2. η ηλικία των δασκάλων 3. πρόγραμμα σπουδών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Επηρεάζονται από το κράτος 1. εκπαιδευτικές δαπάνες 2. λόγος μαθητές/δάσκαλο Άλλοι παράγοντες 1. οικονομική αυτοτέλεια σε τοπικό επίπεδο 2. οικονομική αυτοτέλεια σε επίπεδο σχολείου 3. ο ρόλος των συνδικάτων των δασκάλων 4. υποκατάσταση στις εκπαιδευτικές εισροές

8 Η αγορά δασκάλων Η προσφορά δασκάλων: προσδιοριστικοί παράγοντες 1. Ποσοτητα 2. Ποιότητα

9 Ζήτηση και προσφορά δασκάλων Το κράτος παρεμβαίνει άμεσα και επηρεάζει 1. τη ζήτηση για δασκάλους (ελέγχει τις προσλήψεις) 2. την προσφορά (απόφοιτοι Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) Η προσφορά δασκάλων εξαρτάται από τον σχετικό προσφερόμενο μισθό Η ζήτηση εξαρτάται από τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού και τις προτιμήσεις των νοικοκυριών για το λόγο μαθητές/δάσκαλο. Το αποτέλεσμα είναι ότι η συνάρτηση ζήτησης δασκάλων να είναι ανελαστική και άρα ο αριθμός των δασκάλων είναι T και ο μισθός τους W. Παρόλα αυτά το κράτος αντιμετωπίζει τον εισοδηματικό περιορισμό D = T W όπου, T ο αριθμός των δασκάλων και W ο μισθός.

10 Ζήτηση και προσφορά δασκάλων Στη βραχυχρόνια περίοδο δεν μπορεί να καταβληθεί το W αλλά το W με αποτέλεσμα να δημιουργείται πλεονάζουσα ζήτηση. Συνεπώς, ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτών που κάνουν την δουλειά του δασκάλου και άρα διαμορφώνουν τη δομή της προσφοράς;

11 Μιισθοί και ποιότητα δασκάλων Έστω 2 τύποι δυνητικών δασκάλων στην οικονομία (κάποιοι θα κάνουν βρεθούν εντος διδασκαλίας και κάποιοι εκτός διδασκαλίας ). Ο μισθός της δραστηριότητας εκτός διδασκαλίας προσδιορίζεται από ελεύθερα από τις δυνάμεις της αγοράς (w i ). Όσοι εργαζόμενοι βρεθούν να διδάσκουν ( εντος διδασκαλίας ) θα λάβουν μισθό (w) που ορίζεται από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις των δασκάλων και είναι κοινός για όλους τους δασκάλους. Ο (w i ) αποτελεί αντικειμενική μετρηση της μη παρατηρούμενης ατομικής παραγωγικότητας ακόμα για όσους διδάξουν.

12 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων Το κράτος και οι διοικούντες την εκπαίδευση επιλέγουν όσους θα βρεθούν ( εντος διδασκαλίας ) και αποφασίζουν το περιεχομενο της εξέτασης. Στόχος της επιλογης ειναι να προσληφθούν οι δάσκαλοι με την υψηλότερη ποιότητα. Η συμμετοχη στην εξέταση απαιτει την καταβολή χρηματικού ποσού (c), γνωστο και ώς κόστος συμμετοχής. Ο υποψηφιος i εξετάζεται με πιθανότητα επιτυχούς έκβασης (p i ). Επειδή το διαγώνισμα λειτουργει ώς φίλτρο, τα μεγέθη (p i ) και (w i ) συσχετίζονται θετικά. Δηλαδή, οι υποψήφιοι των οποίων τα ατομικά χαρακτηριστικά υποδηλώνουν υψηλή ατομική παραγωγικότητα έχουν αυξημενο πιθανότητα επιτυχούς έκβασης στις εξετάσεις.

13 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων Κατά κανόνα, οι δάσκαλοι μεγιστοποιούν την αναμενόμενη χρησιμοτητα του εισοδηματος τους U (X). Η προσφορά ενός πακέτου αμοιβών που λαμβάνει ο υποψήφιος i ικανοποιει τη συνθήκη: p i U (w c) + (1 p i ) U (w i c) U (w i ) (30) Συμφωνα με την παραπάνω συνθήκη το άτομο θα αξιολογήσει το εάν θα κάνει αίτηση για να βρεθεί εντος διδασκαλίας. Εάν το (c) αυξηθει, τοτε οι προσφερόμενες αμοιβές των δασκάλων (w) θα πρέπει να αυξηθούν με σκοπό να προσέλθουν οι ίδιοι υποψηφιοι που θα έκαναν αίτηση και πριν την αύξηση του κόστους συμμετοχης. Αυτο ονομαζεται μισθολογικό κόστος εισόδου.

14 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων: ο ρόλος των εξετάσεων Στην απουσία εξέτασης όλοι οι δυνητικοί δάσκαλοι που ικανοποιούν τη συνθήκη (w i < w) επιλέγουν εντος διδασκαλίας. Έστω ότι οι εξετάσεις διασφαλίζουν ότι επιλέγονται όσοι ικανοποιούν τη συνθήκη (w i w). Δηλαδή, οι εξετάσεις αποτελούν φίλτρο για τους χαμηλής ποιότητας υποψήφιους. Το φιλτάρισμα αυτό ονομάζεται θετικό αποτέλεσμα πληροφόρησης.

15 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων: ο ρόλος των εξετάσεων Βέβαια, η συμμετοχή στις εξετάσεις έχει κόστος. Συνεπώς, οι υποψήφιοι δάσκαλοι θα επιλέξουν τη δραστηριότητα εντος διδασκαλίας μόνον όταν (w i < w c). Το μεσο επίπεδο ικανοτήτων των δασκάλων θα είναι E[w i w c > w i w] το οποίο μπορει να είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το μεσο επίπεδο παραγωγικότητας των δασκάλων που πρόσλαμβάνονται χωρίς εξέταση, δηλαδή E[w i w w]. Αυτή η κατάσταση ονομαζεται αποτέλεσμα αποθάρρυνσης.

16 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων: ο ρόλος των εξετάσεων Για παράδειγμα, εάν το w i κατανεμεται ομοιόμορφα στον πληθυσμό τοτε η ποιότητα των δασκάλων θα κινειται πρός τα πάνω ή προς τα κάτω με βάση το πότε το κατώφλι της ποιότητας θα ειναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το κόστος της εξέτασης (c) επειδη ισχύει E[w i w c > w i w] = ( w 2 ) + ( w c) 2. Συνεπώς, όσο υψηλότερο ειναι το κόστος της εξέτασης τόσο χαμηλότερη θα ειναι η ποιότητα των δασκάλων που προσλαμβάνονται. Δηλαδή, η εξέταση αποθαρρύνει τους υποψήφιους με υψηλό επίπεδο ικανοτήτων από τη δραστηριότητα εντος διδασκαλίας επειδη αυτοί οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε οριακή θέση.

17 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων: ο ρόλος των εξετάσεων Ας υποθέσουμε ότι η εξέταση μετρά ατελώς το επίπεδο ικανοτήτων. Τότε οι υποψήφιοι περνούν με επιτυχία τις εξετάσεις εάν w i + η i > w όπου, η i ένα τυχαιο σφάλμα στην εξέταση που δεν σχεζίεται με το μισθό της αγοράς w i. Σε αυτη την περίπτωση οι υποψήφιοι ταξινομούνται στις ακόλουθες κατηγοριες: περίπτωση (1) w i > w και w i + η i > w :επιτυχία περίπτωση (2) w i > w και w i + η i < w :αποτυχία περίπτωση (3) w i < w και w i + η i > w :επιτυχία περίπτωση (4) w i < w και w i + η i < w :αποτυχία (31)

18 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων: ο ρόλος των εξετάσεων Τα σχολεία επθυμούν να προσλάβουν τους υποψήφιους που ανήκουν στις περιπτωσεις (1) και (2). Παρόλα αυτά είναι δεσμευμένοι (θεσμικά) να προσλάβουν μόνον όσους ανήκουν στις κατηγοριες (1) και (3). Από τη στιγμη που το μεσο επίπεδο ικανοτήτων στην κατηγορία (3) είναι μικρότερο από αυτό της καηγορίας (2) τότε ο θόρυβος που εμπεριέχεται στην εξέταση συντελεί στη μείωση του μέσου επιπέδου ικανοτήτων των δασκάλων που προσλαμβάνονται. Αυτή η περίπτωση ονομάζεται το αποτέλεσμα της μη επιλογής αφού κάποιοι υποψήφιοι με τα κατάλληλα προσόντα είναι επιλέξιμοι.

19 Μισθοί και ποιότητα δασκάλων: ο ρόλος των εξετάσεων Ο θεσμικός χαρακτήρας της αγοράς δασκάλων: λόγω των συλλογικών διαπραγματεύσεων στην αγορά δασκάλων, τα σχολεία πληρώνουν μισθό (w), παρότι η ατομική παραγωγικότητα στην αγορά εργασίας είναι w i. Έτσι οι υποψήφιοι δάσκαλοι με w i < w μπορούν να κερδίσουν περισσότερα από τη διδασκαλία. Επίσης, θεσμικά δεν επιτρέπεται μείωση μισθού. Ολα τα σχολεία θα ήθελαν να επιλέξουν από την περίπτωση (1). Όμως, λόγω εξάντλησης του αποθέματος των υποψηφίων στρέφονται στην περιπτωση (2). Βέβαια, αυτοί δεν μπορούν να επιλεγούν επειδή έχουν αποτύχει στις εξετάσεις. Έτσι, στρέφονται στην περίπτωση (3) με αποτέλεσμα να μειώνεται το είπεδο των ικανοτήτων των δασκάλων που προσλαμβάνονται.

20 Σχήμα 16:

Σχετικά έγγραφα

Θεωρία Σηματοδότησης

Θεωρία Σηματοδότησης Θεωρία ανθρώπινου κεφαλαίου: η εκπαίδευση αυξάνει το επίπεδο της ατομικής παραγωγικότητας και άρα το επίπεδο των ατομικών αμοιβών. Θεωρία σηματοδότησης: τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης