ένα παιδί μετράει τ άστρα...

Transcript

1 ένα παιδί μετράει τ άστρα... στον ουρανό της Λέσβου! φωτογραφία: milky way 2005, Αντώνης Αγιομαμμίτης ( Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου Αστρονομική Εταιρία Βορ. Αιγαίου Γαλιλαίος Μυτιλήνη 2008

2 ο χαιρετισμός του Νομάρχη Λέσβου Γ Ζούμε σ ένα όμορφο νησί με παράδοση στον πολιτισμό και στις τέχνες. Ζούμε σ ένα νησί με απαράμιλλο φυσικό τοπίο και ομορφιές. Ζούμε σ ένα νησί που απολαμβάνουμε μοναδικές εμπειρίες όπως αυτή της αστροπαρατήρησης διότι ο ουρανός της Λέσβου όπως λένε οι επιστήμονες είναι ο διαυγέστερος της Ελλάδας. Χάρη στην Αστρονομική Εταιρία Βορείου Αιγαίου Γαλιλαίος το διαπιστώνουμε στις βραδινές παρατηρήσεις μας. Καλή παρατήρηση κι ας γίνει η αρχή ώστε η Λέσβος να αναδείξει ακόμη μια μοναδικότητά της. Παύλος Βογιατζής Νομάρχης Λέσβου. νωρίζετε ότι... μπορείτε να δείτε ένα γαλαξία, 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, με γυμνό μάτι; Ή ότι είστε σε θέση να διακρίνετε κρατήρες στο φεγγάρι με συνηθισμένα κιάλια; Αυτά και άπειρα άλλα θαύματα περιμένουν το βλέμμα σας κάθε ξάστερη βραδιά! Το πρώτο βήμα είναι να κοιτάξετε απλώς ψηλά και να αναρωτηθείτε: «τι είναι αυτό που βλέπω;»! Αυτό θα είναι και το πρώτο σας βήμα προς μια ζωή γεμάτη εξερευνήσεις και απόλαυση! Ποιος όμως είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσετε αυτήν την προκλητική περιπέτεια; Η χαρά της αστρονομίας αρχίζει να γίνεται αισθητή με το που μαθαίνει κάποιος να βρίσκει το δρόμο του γύρω-γύρω στον έναστρο ουρανό και να καταλαβαίνει τι βλέπει. Ξεκινήστε από μία βιβλιοθήκη ή από ένα βιβλιοπωλείο. Ρίξτε μια ματιά σε οδηγούς για αρχάριους που θα σας διδάξουν για το φεγγάρι, τους πλανήτες και τους αστερισμούς. Ψάξτε για κάποιο από τα βασικά για το χόμπι αυτό περιοδικά, όπως είναι το Sky and Telescope, το Astronomy, το Astronomy Now. Υπάρχουν επίσης και άλλα, τόσο στα αγγλικά όσο και σε άλλες γλώσσες. Στα ελληνικά κυκλοφορεί το περιοδικό «Ουρανός» από την Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστημικής Βόλου. Όλα περιέχουν χρήσιμες πρακτικές συμβουλές για παρατηρήσεις, ενώ επίσης περιλαμβάνουν και άρθρα πάνω σε πολλά συναρπαστικά αστρονομικά θέματα. Μια άλλη σημαντική πηγή είναι το διαδίκτυο. Προσέξτε όμως! Το internet μπορεί να γίνει και αιτία πρόκλησης σύγχυσης, γι αυτό και καλά θα κάνετε να περιορίζεστε σε αξιόπιστους επίσημους δικτυακούς τόπους. Μπορείτε να ξεκινήστε με το ή να χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε μέθοδο αναζήτησης για θέματα όπως ερασιτεχνική αστρονομία, αστροπαρατήρηση κ.ο.κ. Θα ανακαλύψετε και τη χρησιμότητα και άλλων δικτυακών πηγών, όπως είναι οι ομάδες συζήτησης (forums) όπως είναι το και το από όπου όχι μόνο θα αντλείτε πληροφορίες αλλά ταυτόχρονα θα συμμετέχετε σε ηλεκτρονικές συνομιλίες που θα σας βοηθούν να λύνετε τις απορίες σας, να ζητάτε ή να δίνετε συμβουλές και γενικότερα να έρχεστε σε επαφή με άτομα που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα με σας. Ζητήστε πληροφορίες για το πρόγραμμα εκδηλώσεων και για τις διαλέξεις-προβολές αστρονομικού

3 περιεχομένου που διοργανώνει η «Αστρονομική Εταιρία Βορείου Αιγαίου Γαλιλαίος». Βγείτε έξω μια ξάστερη, σκοτεινή βραδιά και εξοικειωθείτε με τους σχηματισμούς των άστρων πάνω απ το κεφάλι σας, χρησιμοποιώντας σαν βασικό οδηγό κάποιο χάρτη των αστερισμών κάθε μήνα που κυκλοφορεί και η «Α.Ε.Β.Αι. Γαλιλαίος». Όσοι ζείτε σε πόλη πλημμυρισμένη από φώτα, όπως η Μυτιλήνη, βρείτε μια τοποθεσία με όσο το δυνατό λιγότερη φωτορύπανση ή τουλάχιστον ένα σημείο έξω από την πόλη, απαλλαγμένο από τις λάμψεις των κοντινών λαμπτήρων, έτσι ώστε να μπορείτε να δείτε περισσότερα αστέρια. Η απόκτηση της ικανότητας να κοιτάζετε ψηλά και να λέτε «να ο Πολικός Αστέρας» ή «αυτός είναι ο Κρόνος» θα σας προσφέρει ευχαρίστηση - αλλά μαζί και μια αίσθηση για τη θέση σας μέσα στο Σύμπαν - για όλη σας τη ζωή! Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο απ το να μοιράζεσαι ένα ενδιαφέρον με άλλους. Υπάρχουν δεκαεπτά σωματεία, όμιλοι, ομάδες, εταιρίες σ όλη την Ελλάδα. Και όλοι αυτοί οι φορείς διοργανώνουν συναντήσεις ή ομαδικές παρατηρήσεις (αστροπάρτυ - αστροβραδιές). Οι εκδηλώσεις αυτές δίνουν υπέροχες ευκαιρίες να δοκιμάσετε διαφορετικά οπτικά όργανα (κιάλια ή τηλεσκόπια), να αποκτήσετε νέες δεξιότητες και να κάνετε φιλίες. Ας δούμε τώρα και θέματα εξοπλισμού για αστροπαρατήρηση. Τα κιάλια είναι το ιδανικό «πρώτο τηλεσκόπιο», για αρκετούς λόγους. Προσφέρουν ευρύ οπτικό πεδίο, διευκολύνοντάς σας να βρίσκετε το δρόμο σας στον ουρανό. Δίνουν μια κανονική και όχι ανεστραμμένη εικόνα, κάνοντας εύκολο τον εντοπισμό του στόχου. Είναι σχετικά φτηνά, διατίθενται σε πολλά σημεία πώλησης και αποθηκεύονται άνετα. Επιπλέον προσφέρουν ευελιξία, αφού δίνουν τη δυνατότητα να εναλλάσσεστε, απ τη μια στιγμή στην άλλη, μεταξύ ουράνιας και επίγειας παρατήρησης. Οι επιδόσεις τους είναι εκπληκτικά αξιοσημείωτες. Συνηθισμένα κιάλια, με μεγέθυνση 7x έως 10x, βελτιώνουν την όραση του γυμνού ματιού σχεδόν όσο ένα καλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο και μάλιστα με κόστος κατά πολύ μικρότερο. Για την αστρονομία, όσο πιο μεγάλοι είναι οι αντικειμενικοί (εμπρόσθιοι) φακοί, τόσο το καλύτερο. Επίσης σημαντική είναι η όσο το δυνατόν υψηλότερη ποιότητα των οπτικών μερών. Πάντως, οποιοδήποτε ζευγάρι κιάλια (που ίσως υπάρχουν ήδη παραπεταμένα σε κάποιον αποθηκευτικό χώρο σας) είναι αρκετά για ν αρχίσετε τη σταδιοδρομία σας σαν ερασιτέχνης αστρονόμος Από τη στιγμή που θα έχετε μάθει να προσανατολίζεστε στο νυχτερινό ουρανό, τα κιάλια μπορούν να σας εξασφαλίσουν απασχόληση για χρόνια. Με χάρτες και βιβλία - οδηγούς, μπορείτε να αναγνωρίζετε δεκάδες κρατήρες, «θάλασσες» και βουνά στην επιφάνεια της Σελήνης. Τα κιάλια θα σας δώσουν την ευκαιρία να παρατηρείτε τις συνεχώς μεταβαλλόμενες θέσεις των δορυφόρων του Δία και τις φάσεις της Αφροδίτης. Θα σας αποκαλύψουν επίσης τα περισσότερα από τα 110 αντικείμενα «Μ», δηλαδή τα σμήνη, τους γαλαξίες και τα νεφελώματα που κατέγραψε σε κατάλογο, τον 18ο αιώνα, ο αστρονόμος Charles Messier. Θα σας επιτρέψουν να διαχωρίσετε πολύχρωμα διπλά άστρα και να παρακολουθήσετε τις αυξομειώσεις της λαμπρότητας μεταβλητών αστέρων. Όλα αυτά και ακόμη περισσότερα θα μπορέσετε να τα πετύχετε ευκολότερα μόνο αν ξέρετε πού να κοιτάξετε και τι να ψάξετε... Κάποια στιγμή τελικά θα είστε έτοιμοι για το πρώτο σας τηλεσκόπιο. Τότε θα πρέπει να επιδιώξετε την ποιότητα! Το τηλεσκόπιο που θα πάρετε πρέπει να έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά: α) Καλής ποιότητας οπτικά στοιχεία, απαλλαγμένα από σφάλματα, β) Μια στερεή, σταθερή στήριξη. Ίσως να θέλετε μεγάλη διάμετρο φακού ή κατόπτρου. Σ αυτήν την περίπτωση όμως μην αγνοήσετε τον παράγοντα της ευκολίας μεταφοράς και της ευελιξίας. Να θυμάστε ότι το καλύτερο τηλεσκόπιο για σας είναι αυτό που πραγματικά θα χρησιμοποιείτε όσο το δυνατόν πιο συχνά! Πολλά τηλεσκόπια έχουν ενσωματωμένους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και μηχανισμούς που τα κατευθύνουν σε χιλιάδες ουράνια αντικείμενα, με το πάτημα λίγων μόνο πλήκτρων. Αυτά είναι ευχάριστα στη χρήση τους και μπορεί να σας βοηθήσουν να εντοπίσετε θεάματα που διαφορετικά θα προσπερνούσατε. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τον ουρανό, τόσο για να έχετε τη χαρά ότι βρίσκετε κάτι μόνος σας όσο και για την περίπτωση που δε θα λειτουργούν οι μπαταρίες σας! Είναι αλήθεια ότι τηλεσκόπια με κάποια καλή ποιότητα μπορούν να αποκτηθούν με όχι τόσο μεγάλη δαπάνη. Αν δεν είστε σε θέση να χρηματοδοτήσετε άμεσα την αγορά του τηλεσκοπίου που επιθυμείτε, κάντε οικονομίες μέχρι να το κατορθώσετε. Ο χρόνος που θα περάσει συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε τα κιάλια σας, ενώ παράλληλα θα αποταμιεύετε, θα αποδειχθεί ότι δεν είναι καθόλου χαμένος. Πληροφορίες και τιμές μπορείτε να βρείτε στους δικτυακούς τόπους: κλπ. αλλά μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές και από πιο έμπειρους παρατηρητές που υπάρχουν και στην Αστρονομική Εταιρία Βορ. Αιγαίου Γαλιλαίος. Μη χάσετε το κουράγιο σας αν δεν μπορέσετε να εντοπίσετε ένα αντικείμενο και κυρίως μην απογοητευθείτε αν η θέα μέσα από το μέσο που χρησιμοποιείτε δεν είναι τέλεια ή δε μοιάζει με όσα φανταχτερά χρωματιστά αντικείμενα έχετε δει σε κάποιες φωτογραφίες. Μάθετε να απολαμβάνετε οτιδήποτε μπορούν να σας δείξουν τα μάτια σας, τα κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο, φροντίζοντας πάντα να ενημερώνεστε για το τι είναι αυτό που βλέπετε. Χαρείτε το υπέροχο θέαμα που προσφέρει ο σκοτεινός ουρανός της Λέσβου!

4 οδηγίες αστρο παρατή ρησης Η έκδοση αυτή έγινε με την ευκαιρία της εκδήλωσης "ένα παιδί μετράει τ άστρα" συνδιοργάνωση της Αστρονομικής Εταιρίας Βορ. Αιγαίου "Γαλιλαίος", του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, του σωματείου "Οι φίλοι του απολιθωμένου δάσους Λέσβου" με την υσποστήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου. heic0506b Για τη δημιουργία του εντύπου αυτού, χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω πηγές: -Τα πρώτα βήματα στην αστρονομία για ένα σωστό ξεκίνημα, του Αντώνη Ίτσιου, Μέλους Ο.Φ.Α.Θεσσαλονίκης -Κανονισμός εξορμήσεων της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας -Άρθρο από την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της Λέσβου -Οι χάρτες κατασκευάστηκαν από τον Δανιήλ Τσιορμπατζή με τη χρήση του Starry Night Pro Plus Φωτογραφίες του Hubble πάρθηκαν από το Office of Public Outreach - Space Telescope Science Institute, Baltimore. -Τη φωτογραφία του γαλαξία μας στο εξώφυλλο, είναι του βραβευμένου αστροφωτογράφου Αντώνη Αγιομαμμίτη. Την επιμέλεια και σχεδιασμό του εντύπου είχε ο Δανιήλ Τσιορμπατζής. Η ψηφιακή εκτύπωση έγινε στο δημιουργικό γραφείο παραγωγής εντύπων Reprographics - Αντωνία Σάββα, τηλ Την έκδοση του εντύπου έκανε η Νομαρχι-ακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου Μυτιλήνη, Ιούλης 2008 Jupiter

5 Κατά τη διάρκεια της αστροπαρατήρησης, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, είναι αναγκαίο να τηρούνται σχολαστικά κάποιοι απλοί κανόνες συμπεριφοράς έτσι ώστε η παρατήρηση να είναι αποδοτική και απολαυστική για ΟΛΟΥΣ. Επίσης, για την καλύτερη διαχείριση των αστροπαρατηρήσεων, που διοργανώνονται στη Λέσβο, είναι απαραίτητο όσοι προγραμματίζουν τη μετάβασή τους στο χώρο παρατήρησης, είτε είναι μέλη του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας Λέσβου, είτε όχι, να επικοινωνούν πρώτα με τους συντονιστές των εξορμήσεων. Σε όλες τις παρατηρήσεις θα γίνεται συγκέντρωση νωρίτερα στην πόλη της Μυτιλήνης απ όπου θα ξεκινούν όσοι προσέλθουν για την παρατήρηση. Μπορούν όσοι επιθυμούν να ξεκινούν μεμονωμένα και να προσέρχονται στο χώρο παρατήρησης. Σκοπός είναι να βρισκόμαστε στο χώρο της παρατήρησης πριν νυχτώσει ώστε να στήσουμε τον εξοπλισμό. Βέβαια μπορεί κάποιος να έρθει μόνος του αργότερα το βράδυ, αλλά κατόπιν συνεννόησης ώστε να μην χαλάσει με τα φώτα του αυτοκινήτου την προσαρμογή των ματιών στο σκοτάδι των υπόλοιπων παρατηρητών, αλλά και για να μην καταστρέψει τυχόν αστροφωτογραφίες που θα λαμβάνονται εκείνη τη στιγμή. 1.ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η χρήση οποιασδήποτε μορφής φωτιάς στο ύπαιθρο. 2. Το κάπνισμα να περιορίζεται μακριά από το χώρο παρατήρησης για να μη δημιουργείται πρόβλημα στους παρατηρητές και τον εξοπλισμό.. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ το σβήσιμο των τσιγάρων στο έδαφος και να σιγουρεύεστε πάντα ότι έχει σβήσει κάθε ίχνος φωτιάς σκεπάζοντάς το μέ χώμα. 3.Δεν χρησιμοποιούμε οποιαδήποτε μορφή λευκού φωτισμού παρά μόνον κόκκινο και όχι έντονο κόκκινο φωτισμό, στον χώρο παρατήρησης και γύρω από αυτόν μετά την δύση του ηλίου και για όλη τη διάρκεια της παρατήρησης. 4. Τα αυτοκίνητα τα αφήνουμε μακριά από το χώρο παρατήρησης και γύρω από αυτόν, μετά την δύση του ηλίου και για όλη τη διάρκεια της παρατήρησης. Προτείνεται επίσης να αφαιρέσετε το λαμπτήρα που ανάβει αυτόματα όταν ανοίγει το πορτμπαγκάζ, ή να τον καλύψετε με ζελατίνα ερυθρού χρώματος. Όσοι σκοπεύουν να αποχωρήσουν νωρίς, θα συνεννοούνται με τους οργανωτές ώστε να τοποθετούν τα οχήματά τους σε κατάλληλο μακρινό σημείο και να αποχωρούν με τη χρήση των μικρών φώτων στάθμευσης. Στην περίπτωση που υπάρχει απόλυτη ανάγκη να κινηθεί το αυτοκίνητο, θα πρέπει πρώτα να προειδοποιήσετε τους άλλους παρατηρητές. 5. Συστήνουμε να είμαστε όλοι εφοδιασμένοι με ζεστά ρούχα, όλες τις εποχές, για να αντέξετε τη νυκτερινή ψύχρα και υγρασία. 6. Η χρήση των green laser pointers επιτρέπεται κατά την προκαθορισμένη εκπαιδευτική ώρα. 7. Το αλκοόλ και το φαγητό στο χώρο και κατά τη διάρκεια της παρατήρησης να αποφεύγεται. 8. Μιλάμε χαμηλόφωνα, δεν δημιουργούμε φασαρία και δεν ακούγεται μουσική από την δύση του ηλίου και έως το τέλος της παρατήρησης. 9. Η χρήση των κινητών τηλεφώνων να είναι πολύ περιορισμένη και μόνο μακριά από το χώρο της παρατήρησης. Βάλτε το τηλέφωνό σας σε αθόρυβη ειδοποίηση, και φροντίστε ώστε ο φωτισμός της οθόνης του τηλεφώνου να μην χαλάει τη νυκτερινή όραση των παρατηρητών. 10. Οι επισκέπτες παρατηρητές ακολουθούν τις οδηγίες των οργανωτών για τον τρόπο παρατήρησης και επίδειξης. 11. Στο τέλος της παρατήρησης να γίνεται έλεγχος με φακούς για το αν έχουν ξεχαστεί κάποια τμήματα του εξοπλισμού. 12. Φεύγοντας, παίρνουμε μαζί μας τα σκουπίδια που ίσως δημιουργήσαμε κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στο χώρο παρατήρησης κι ελέγχουμε για ίχνη αναμένου τσιγάρου ή φωτιάς. 13. ΟΛΟΙ οι συμμετέχοντες είναι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται στις υποδείξεις των οργανωτών της εκδήλωσης. Όλοι κάνουμε κόπο και έξοδα για να βρεθούμε στο χώρο παρατήρησης και είναι αδιανόητο να μην ακολουθούμε τους παρακάτω κανόνες, ώστε να μπορούμε όλοι να απολαύσουμε την παρατήρηση. Όσο κι αν αντίθετα περιστατικά είναι περιορισμένα, δεν παύουν να αποτελούν πρόβλημα για τους υπόλοιπους και αποτρεπτικό παράγοντα για αρκετούς που θα ήθελαν να παίρνουν τακτικά μέρος. Ας προσπαθήσουμε όλοι να διατηρήσουμε τις συνθήκες διαβίωσης και παρατήρησης σε υψηλό επίπεδο.

6 δραστηριότητες αστροπαρατήρησης στη Λέσβο Οι οργανωμένες αστροπαρατηρήσεις στη Λέσβο ξεκίνησαν το 2006 με τη σύσταση του Ομιλου Φίλων Αστρονομίας Λέσβου και στη συνέχεια από την Αστρονομική Εταιρία Βορ. Αιγαίου Γαλιλαίος. Γίνονται συχνά και με προγραμματισμό που ανακοινώνεται από το δικτυακό τόπο Συχνά γίνονται εκδηλώσεις αστροπαρατήρησης όπως για την πανσέληνο του Αυγούστου, εβδομάδα αστρονομίας, για εκλείψεις σελήνης ή ηλίου κλπ συγκεντρώνοντας πάρα πολύ κόσμο. Στις βραδιές αστροπαρατήρησης μπορεί να συμμετέχει ο καθένας που επιθυμεί. IC-2118

7 φωτορύπανση και στη Λέσβο; Το τεχνητό φως που προέρχεται από δρόμους, κτίρια, μνημεία, στάδια, πλατείες, εμπορικά καταστήματα, διαφημιστικές επιγραφές (και αποτελούν το 35% - 50% της συνολικής φωτορύπανσης), αποπροσανατολίζει τις πεταλούδες τις νύχτας και τα υπόλοιπα έντομα. Δημιουργεί προβλήματα στα πουλιά, στα ζώα αλλά και στον άνθρωπο, προκαλώντας διαταραχές στην οικολογική ισορροπία. Τα φυτά και τα δένδρα των αστικών περιοχών δε μένουν ούτε και αυτά ανεπηρέαστα. Λόγω του τεχνητού φωτισμού απορρυθμίζεται το βιολογικό τους ρολόι με αποτέλεσμα διάφορες λειτουργίες τους να μην πραγματοποιούνται ή να πραγματοποιούνται κάποιες φορές, άκαιρα. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι σχεδιασμένος να βρίσκεται σε εγρήγορση στη διάρκεια της ημέρας και να ξεκουράζεται στο σκοτάδι, απελευθερώνοντας στο αίμα τη μελατονίνη που μας φέρνει υπνηλία. Δυστυχώς το "βιολογικό ρολόι" πολλών απο εμάς που ζούμε σε πόλεις, λόγω και του υπερβολικού φωτισμού, έχει χάσει πραγματικά τον μπούσουλά του, με πολλές και επικίνδυνες κάποιες φορές παρενέργειες για την υγεία αλλά και την ανθεκτικότητά μας στα νοσήματα. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων δεν έχει δει ποτέ τον γαλαξία στον ουρανό της πόλης που ζει! Θέματα όπως : φωτορύπανση, αλόγιστη χρήση φώτων, κατασπατάληση ενεργειακών πόρων, διατάραξη οικολογικής ισορροπίας είναι παράσιτα του ίδιου "χωραφιού" που λέγεται : σεβασμός στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Επομένως η φωτορύπανση και οι συνέπειές της αφορούν σε όλη την κοινωνία. Φυσικά τη λέξη φωτορύπανση δεν την έχουν ακούσει καν, οι φωστήρες τοπικοί μας άρχοντες. Είναι αλήθεια ότι στην χώρα μας, μάλλον λίγο δύσκολα θα ασχοληθεί κάποιος αφού πλέον δεν διαθέτουμε καν την κουλτούρα εκείνη που θα επέτρεπε την προσέγγιση αλλά και τη λύση του προβλήματος... Έτσι λοιπόν οι τοπικοί μας άρχοντες συναγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιός θα φωτίσει περισσότερο τα πάντα στην περιφέρειά τους. Πιστεύουν βλέπετε πως ο τεχνητός φωτισμός τη νύχτα, σημαίνει πολιτισμό!!! Οι προβολείς που μπήκαν για να φωτίζουν από κάτω προς τα πάνω, το δένδρο της πλατείας στο Ίππειος, τους φοίνικες στο Μακρύ Γυαλό, τα βράχια πάνω από το Καγιάνι, το κάστρο της Μυτιλήνης και αλλού, ΔΕΝ είναι όμως πολιτισμός! Είναι ενοχλητικοί,ακατάλληλοι, εκτυφλωτικοί, κακόγουστοι, αναποτελεσματικοί, ενεργοβόροι, πολυδάπανοι και ρυπογόνοι! Και μάλιστα σε ένα νησί που όπως λένε έχει έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας και συχνές διακοπές ηλεκτροδότησης και τα γνωστά black out της ΔΕΗ. Στα σημεία που τοποθετήθηκαν τα φωτιστικά αυτά δημιουργούνται πολλά προβλήματα. Τα έντομα της νύχτας, στην προσπάθειά τους να βρούνε σκοτάδι, εξαντλούνται και πεθαίνουν χωρίς να προλάβουν να πολλαπλασιαστούν. Αποτέλεσμα πολλά είδη να απειλούνται με εξαφάνιση. Η εξαφάνιση κάποιων εντόμων στον βράχο πάνω από το Καγιάνι και στο Κάστρο, όπως της πεταλούδας της νύχτας επηρεάζει τη γονιμότητα των φυτών. Τα φυτά και τα δένδρα της περιοχής ξεγελιούνται και φωτοσυνθέτουν και τη νύχτα!!!.αλλοιώνονται οι λειτουργίες τους, όπως για παράδειγμα η ανθοφορία που γίνεται σε ακανόνιστες περιόδους και η κανονική ανάπτυξή τους. Μικρά νυκτόβια ζώα και πουλιά έχουν φύγει. Τα παραπάνω όχι μόνο δεν είναι πολιτισμός και δεν βοηθούν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας αλλά διαταράσσουν και τη φυσική ισορροπία του οικοσυστήματος. Αντίθετα ένα φωτιστικό τύπου full cut-off, είναι αποτελεσματικό, αποδοτικό, οικονομικό, καλαίσθητο, ασφαλές και φιλικό προς το περιβάλλον... Αυτό ναι... είναι πολιτισμός!!! Και δεν λέω να επιστρέψουμε στην προ ηλεκτρισμού εποχή. Αλλά να μη γίνεται αλόγιστη ενεργοβόρα χρήση φώτων. Απαιτείται ένας ορθολογικός σχεδιασμός του δημόσιου φωτισμού που το 40% - 50% του φωτός δε θα διαχέεται άσκοπα στον ουρανό αλλά και η ποιότητα του φωτισμού θα είναι καλύτερη και αποτελεσματικότερη με τη σωστή κατεύθυνση των φωτιστικών σωμάτων μόνο προς το σημείο που χρειάζεται και όχι όλα προς τα πάνω. Και βέβαια φωτιστικά με την ελάχιστη αναγκαία ισχύ και όχι ότι περισσότερο ενεργοβόρο υπάρχει προς όφελος των εργολάβων και των εμπόρων. Η νομοθεσία και ευρωπαϊκή και ελληνική υπάρχει. Αλλά ποιός να την εφαρμόσει; Στη χώρα μας υπάρχει από το 2002 η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού με στόχο της την προώθηση κι εφαρμογή των διεθνών προτύπων φωτισμού της International Dark- Sky Association. (Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, Σάββατο )

8 Ο ουράνιος θόλος το καλοκαίρι όπως φαίνεται από τη Λέσβο Α Δ Νότος

9 Ο ουράνιος θόλος το φθινόπωρο όπως φαίνεται από τη Λέσβο Α Δ Νότος

10 Ο ουράνιος θόλος το χειμώνα όπως φαίνεται από τη Λέσβο Α Δ Νότος

11 Ο ουράνιος θόλος την άνοιξη όπως φαίνεται από τη Λέσβο Α Δ Νότος

12 Η αστική μή κερδοσκοπική εταιρία «ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ» έχει έδρα στη Μυτιλήνη και πεδίο δράσης ολόκληρο το Βόρειο Αιγαίο. Οι σκοποί της δεν είναι κερδοσκοπικοί και προσδιορίζονται: *** Η διάδοση και εκλαΐκευση των αστρονομικών γνώσεων, της αστροφυσικής και της διαστημικής επιστήμης, ώστε αυτές να γίνουν προσιτές σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου. *** Η συστηματική μελέτη και προαγωγή της παρατηρησιακής αστρονομίας, η συμβολή στην κατανόηση και προσέγγιση από το κοινωνικό σύνολο των αστρονομικών φαινομένων και της επιστήμης της αστρονομίας. Η ανάδειξη και προώθηση για επίλυση, προβλημάτων της αστρονομικής κοινότητας στην Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο, όπως η φωτορύπανση κλπ. *** Η πρακτική εφαρμογή αυτών των επιστημονικών γνώσεων με παρατηρήσεις,πειράματα, κατασκευές,κ.α. *** Η ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας και η εκλαΐκευση της με τη δημιουργία και λειτουργία επιστημονικών ιδρυμάτων, ινστιτούτων, αστεροσκοπείων, πλανητάριων και κάθε άλλου προσφερόμενου σχετικού μέσου. *** Η μελέτη, έρευνα και προβολή των σχετικών με την αστρονομία τοπικών στοιχείων για την ανάπτυξη και διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας και η ανάπτυξη αστρο-παρατηρησιακού τουρισμού στο Βόρειο Αιγαίο. *** Η συμμετοχή σε αναπτυξιακά, εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα σχετικά με την αστρονομία, την αστροφυσική, τη διαστημική, τη σύγχρονη τεχνολογία, υπηρεσίες και εφαρμογές και αντίστοιχα προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τα Υπουργεία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και αλλού, με στόχο την διάδοση, εκλαΐκευση, μελέτη κι ανάπτυξη της αστρονομίας στο χώρο του Βορ. Αιγαίου και του Ελλαδικού χώρου γενικότερα. *** Η ανάπτυξη συνεργασιών με αντίστοιχα ακαδημαϊκά, ερευνητικά, εκπαιδευτικά δίκτυα, προγράμματα, στην Ελλάδα αλλά και άλλων χωρών. *** Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών η Εταιρία δύναται να συνάπτει συμβάσεις ή συμφωνίες με φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, που αφορούν στους σκοπούς της Εταιρίας. Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών η Εταιρία χρησιμοποιεί διάφορα μέσα όπως: α. Έρευνες, παρατηρήσεις, μελέτες, διαλέξεις, σεμινάρια, εκδρομές, μορφωτικές και επιστημονικές ανταλλαγές. β. Εκπαίδευση και εξάσκηση ατόμων για την εκτέλεση παρατηρήσεων, συγκρότηση τμημάτων, ομάδων, επιστημονικών επιτροπών για την ανάπτυξη της παρατηρησιακής, θεωρητικής αστρονομίας και αστροφυσικής. γ. Οργάνωση βιβλιοθήκης με επιστημονικά βιβλία, άρθρα, περιοδικά, μελέτες καθώς και δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για θέματα σχετικά με την αστρονομία, την αστροφυσική και τις σχετιζόμενες επιστήμες. δ. Οργάνωση συνεδρίων, ημερίδων, κατασκηνώσεων για παρατήρηση και για την ανακοίνωση επιστημονικών μελετών, ανταλλαγή πείρας και γνώσεων σχετικών με τους σκοπούς της Εταιρίας. ε. Εκδηλώσεις, εκθέσεις για την εκλαΐκευση και επιστημονική παρουσίαση θεμάτων σχετικών με την αστρονομία, την αστροφυσική και τη διαστημική επιστήμη.

13 στ. Επικοινωνία, συνεργασία, ανταλλαγές με επιστημονικά ιδρύματα, φορείς, συλλόγους με συναφείς σκοπούς σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. ζ. Η παροχή δικτυακών υπηρεσιών στα μέλη της, σε εποπτευόμενους φορείς, ινστιτούτα, ιδρύματα κλπ, και σε οποιοδήποτε τρίτο, οι δραστηριότητες του οποίου στοχεύουν στην εξυπηρέτηση των σκοπών της Εταιρίας, της εκλαΐκευσης, της εκπαίδευσης και της έρευνας στο χώρο της αστρονομίας και των σχετικών επιστημών. Η χρήση προηγμένης τεχνολογίας για την υλοποίηση των σκοπών της Εταιρίας. η. Η ίδρυση και λειτουργία αστεροσκοπείων, πλανητάριων, ερευνητικών τμημάτων, ινστιτούτων, σχολών εκπαίδευσης, θερινών συναντήσεων (astrocamping) κλπ. θ. Η έκδοση εντύπων, μελετών, περιοδικών, βιβλίων, άλμπουμ, ταινιών, με συμβατικά ή ηλεκτρονικά μέσα για την προώθηση των σκοπών της Εταιρίας. ι. Συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα, συνεργασία με ελληνικά και ξένα πανεπιστημιακά τμήματα και σχολές, λοιπούς οργανισμούς και ιδρύματα με παρεμφερείς σκοπούς. ια. Λειτουργία δικτυακού τόπου της Εταιρίας και των εποπτευόμενων φορέων και τμημάτων της για την ενημέρωση των μελών της, των φίλων της και την προώθηση των σκοπών της γενικότερα. ιβ. Η υλοποίηση προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα έρευνας, εκλαΐκευσης της επιστημονικής γνώσης και λειτουργίας επιστημονικών φορέων, ινστιτούτων, αστεροσκοπείων, πλανητάριων, συνεδριακών εκθεσιακών χώρων, χώρων συναντήσεων κλπ. ι.γ Η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων, ομίλων και τμημάτων σε όλες της περιοχές του Αιγαίου μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης. ι.δ Κάθε άλλο μέσο που θα εξυπηρετήσει τους σκοπούς της Εταιρίας και δεν αναφέρεται παραπάνω, αλλά θα το καθορίσει το Δ.Σ. ή η Γενική Συνέλευση. Στα πλαίσια της επίτευξης των παραπάνω σκοπών, το Δ.Σ. αποφάσισε τη συνέχιση της λειτουργίας της Ομάδας Φίλων Αστρονομίας Λέσβου σαν όμιλο της Εταιρίας, με τον τίτλο «ΟΜΙΛΟΣ ΦΙΛΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΛΕΣΒΟΥ» για τη συσπείρωση των ενδιαφερομένων για την αστρονομία σε ολόκληρη τη Λέσβο. M42

14 Ένα παιδί μετράει τ άστρα... Έκθεση αστροφωτογραφίας και βραδιά αστροπαρατήρησης στο απολιθωμένο δάσος στο Σίγρι. Eιδική εκδήλωση αφιερωμένη στην αστρονομία, συνδιοργανώνουν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, η Αστρονομική Εταιρία Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος», και το σωματείο «Οι φίλοι του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου» με την υποστήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου, το Σάββατο 5 Ιούλη 2008 στο Σίγρι. Γενικός τίτλος της εκδήλωσης είναι: «Ένα παιδί μετράει τ άστρα!» Σκοπός της εκδήλωσης είναι να φέρει τον απλό κόσμο και κύρια τους νέους κοντά στην αστρονομία, να γνωρίσουν καλύτερα το ευρύτερο περιβάλλον μας, το παγκόσμιο πολιτισμικό αγαθό, το νυκτερινό ουρανό. Μια μικρή συμβολή στη συνολική παγκόσμια επιστημονική προσπάθεια να βελτιωθεί η πληροφόρηση ότι ο σκοτεινός ουρανός είναι ένας μεγαλοπρεπής, αλλά συχνά αγνοημένος, πολιτιστικός πόρος για την όλη ανθρωπότητα. εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο προετοιμασίας Η του γιορτασμού για το Διεθνές έτος Αστρονομίας Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IUA) με απόφασή της όρισε το 2009 σαν παγκόσμιο έτος αστρονομίας, με αφορμή τα 400 χρόνια της παρατήρησης του ουρανού με τηλεσκόπιο, από τον Γαλιλαίο. Το διεθνές έτος αστρονομίας το 2009 (IYA2009) θα είναι ένας παγκόσμιος γιορτασμός της αστρονομίας και των συνεισφορών της στην κοινωνία και τον πολιτισμό, που υποκινεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον όχι μόνο για την αστρονομία, αλλά για την επιστήμη γενικά, με ιδιαίτερη έμφαση προς τους νέους. Το IYA2009 σηματοδοτεί το μνημειώδες άλμα προς τα εμπρός που ακολούθησε την πρώτη χρήση του τηλεσκοπίου για αστρονομικές παρατηρήσεις από το Γαλιλαίο, και απεικονίζει την αστρονομία ως ειρηνική παγκόσμια επιστημονική προσπάθεια που ενώνει τους αστρονόμους σε μια διεθνή, πολυπολιτισμική οικογένεια των επιστημόνων που εργάζονται μαζί για να βρουν τις απαντήσεις σε μερικά από τα πιο θεμελιώδη ζητήματα που η ανθρωπότητα πάντα υποβάλει. Το IYA2009 είναι, πρώτα απ όλα, μια δραστηριότητα για τους πολίτες του πλανήτη Γη. Στοχεύει να μεταδώσει τον ενθουσιασμό της προσωπικής ανακάλυψης, την ευχαρίστηση της εξάπλωσης της θεμελιώδους γνώσης για τον κόσμο και τη θέση μας σε αυτόν και την αξία του επιστημονικού πολιτισμού. είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να ανακαλύψουν και πάλι τη θέση τους στο Σύμπαν μέσα από τον ουρανό, και έτσι να συμμετάσχουν με μια προσωπική αίσθηση θαυμασμού και ανακάλυψης. Κάθε ένας θα πρέπει να συνειδητοποιήσει την επίδραση της Αστρονομίας και των άλλων βασικών επιστημών στην καθημερινή μας ζωή και να κατανοήσει το πώς η επιστημονική γνώση μπορεί να συνεισφέρει σε μια πιο ισορροπημένη και ειρηνική κοινωνία. M77

15 εκδήλωση που προγραμματίζεται για το Σάββατο Η στο Σίγρι, θα ξεκινήσει με έκθεση αστροφωτογραφίας από το πρωί, στο χώρο του Μουσείου Απολιθωμένου Δάσους. Θα εκτεθούν φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης που έχουν ληφθεί από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και δίνουν μια πρωτόγνωρη θεαματική πληροφόρηση στο θεατή, για τον πλούτο και τη συνεχή εξέλιξη που υπάρχει στο γνωστό σύμπαν που μας περιβάλλει. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble περιστρέφεται γύρω από τη Γη σε απόσταση 575 περίπου χιλιομέτρων (για σύγκριση να αναφέρουμε ότι μέση απόσταση της σελήνης είναι χιλιόμετρα μακριά). Είναι ένα μεγάλο αστρονομικό τηλεσκόπιο με διάμετρο κύριου κατόπτρου 2,4 μέτρα και κάνει μία περιφορά της Γης σε 97 λεπτά. Εκμεταλλευόμενο την έλλειψη ατμόσφαιρας και συνεπώς την έλλειψη της φωτορύπανσης και των στρεβλώσεων της ατμόσφαιρας, αποτελεί επανάσταση στην αστρονομική παρατήρηση. Η περίφημη «φωτογραφία βαθέως πεδίου» που έστειλε στη Γη, απεικονίζει γαλαξίες στην αρχική περίοδο της δημιουργίας τους περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Έχει στείλει στο κέντρο ελέγχου στη Γη, τεράστιο αριθμό φωτογραφιών, μικρό τμήμα του οποίου θα εκτεθεί στο Μουσείο Σιγρίου. εκδήλωση θα διοργανωθεί το Σάββατο 5 του Ιούλη, Η νύχτα κατά την οποία η Σελήνη θα βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντα, στην 3η ημέρα της, και μάλιστα θα δύσει στις 21:40, γεγονός που βοηθάει στη νυκτερινή παρατήρηση. Γι αυτό προγραμματίζεται νυκτερινή αστροπαρατήρηση στην περιοχή Πάρκου Πλάκας Σιγρίου. Με τον εξοπλισμό των μελών της Αστρονομικής Εταιρίας Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος», θα γίνει μια ξενάγηση στο νυκτερινό ουρανό, ενώ οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν κάπως πιο κοντά: τον αέριο γίγαντα Δία με τους δορυφόρους του, ίσως τον Κρόνο και τον Άρη, το θερινό τρίγωνο, τη ραχοκοκαλιά του Γαλαξία μας και το «πολυπληθές» κέντρο του, ανάμεσα στους αστερισμούς του Σκορπιού και του Τοξότη, την Κόμη της Βερενίκης, τον γιγαντιαίο Αρκτούρο, τον Αντάρη και πολλά άλλα ουράνια αντικείμενα και σχηματισμούς. αστροπαρατήρηση θα ξεκινήσει στις 21:00 το βράδυ Η και θα κρατήσει μέχρι τις πρώτες πρωϊνές ώρες. Η είσοδος του κοινού και στην έκθεση αστροφωτογραφίας και στην αστροπαρατήρηση είναι ελεύθερη. Στους παραβρισκόμενους θα διανεμηθεί ειδικό έντυπο για την εκδήλωση, με πληροφορίες για τον ουρανό, την αστροπαρατήρηση και με χάρτες του ουρανού για το βασικό προσανατολισμό στο διαστημικό μας ταξίδι. Όσοι έχουν στην κατοχή τους κιάλια ή τηλεσκόπιο μπορούν να το πάρουν μαζί τους. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να πάρετε από την Αστρονομική Εταιρία Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος» τηλ , και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου τηλ και καθώς επίσης και από τους δικτυακούς τόπους Συνδιοργάνωση: Το Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου Η Αστρονομική Εταιρία Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος» Το σωματείο «οι Φίλοι του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου» με την υποστήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου Large Magellanic Cloud

16