Παιδαγωγικές Εφαρμογές Η/Υ. Ράνια Πετροπούλου

Transcript

1 Παιδαγωγικές Εφαρμογές Η/Υ Ράνια Πετροπούλου

2 Τι θα δούμε?

3 ICT - Information and communication technologies

4 ICT - Information and communication technologies Οι Νέες Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχουν ήδη ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο με σκοπό τη δημιουργία νέων περιβαλλόντων μάθησης όπου, μέσω κατάλληλων δραστηριοτήτων, θα δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να αποκτούν γνώσεις, αλληλεπιδρώντας όχι μόνο με τα αντικείμενα του πραγματικού κόσμου αλλά και με εικονικά αντικείμενα. Η εισαγωγή του υπολογιστή στην Διδακτική διαδικασία, με τη μορφή καινοτόμου δράσης, φιλοδοξεί να αλλάζει τις υπάρχουσες διδακτικές μεθόδους, τις μαθησιακές διαδικασίες, τα περιβάλλοντα μάθησης, το ρόλο του εκπαιδευτικού και του μαθητή, τις δραστηριότητες του αναλυτικού προγράμματος, καθώς και τις εκπαιδευτικές διαδικασίες.

5 ICT - Information and communication technologies Η εισαγωγή των ΤΠΕ, επομένως, επιφέρει αλλαγές στην εκπαίδευση, την έρευνα και τις διαδικασίες της διδασκαλίας και της μάθησης και δημιουργεί νέους ρόλους, μεθοδολογίες και πρακτικές, καθώς και νέα ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης. Στο πλαίσιο αυτό, σκοπός είναι η ανάπτυξη κριτικής και δημιουργικής σκέψης και σύνθετων διεργασιών σκέψης, καθώς και η επίλυση αυθεντικών προβλημάτων μάθησης. (Underwood & Underwood 1990 & Chan D., 2002, Ψυχάρης 2005).

6 Πρότυπα εισαγωγής ΤΠΕ στην διδακτική διαδικασία (1) Οι ΤΠΕ ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο στα πλαίσια του ψηφιακού- πληροφορικού αλφαβητισμού (ICT digitalliteracy). ο βασικός στόχος η απόκτηση βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων σε θέματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και η εισαγωγή στην έννοια του προγραμματισμού και των αλγορίθμων Σε αυτή την προσέγγιση η αξιοποίηση των ΤΠΕ αφορά την τεχνολογική υποδομή, το ποια γνώση πρέπει να οικοδομηθεί, ποιες στάσεις και δεξιότητες θα πρέπει να αναπτυχθούν, ποια θα είναι τα προσόντα των εκπαιδευτικών που θα διδάξουν, ποια διδακτική μεθοδολογία θα εφαρμοσθεί κλπ.

7 Πρότυπα εισαγωγής ΤΠΕ στην διδακτική διαδικασία (2) Οι ΤΠΕ ενταγμένες στη Διδακτική του γνωστικού αντικειμένου με σκοπό την ολιστική, διαθεματική προσέγγιση της μάθησης. Στην προσέγγιση αυτή η έμφαση δίνεται σε θεμελιώδη στοιχεία της Παιδαγωγικής και της Διδακτικής όπως: τη μοντελοποίηση, την προσομοίωση, το σχεδιασμό αλγορίθμων και επιστημονικών δραστηριοτήτων την ανάπτυξη επιστημονικής μεθοδολογίας προκειμένου να διερευνηθεί και να ανακαλυφθεί η γνώση μέσω της μοντελοποίησης και της προσομοίωσης

8 Πρότυπα εισαγωγής ΤΠΕ στην διδακτική διαδικασία (3) Οι ΤΠΕ ως συνδυασμός των δύο προηγούμενων προσεγγίσεων, Στην περίπτωση αυτή δίνεται βαρύτητα στη χρήση του Η/Υ ως εργαλείου που στηρίζει τα διάφορα γνωστικά αντικείμενα μέσω της χρήσης δραστηριοτήτων κλπ..

9 Πρότυπα εισαγωγής ΤΠΕ στην διδακτική διαδικασία (4) Ένας από τους βασικούς άξονες για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι η εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη διδακτική πρακτική και την επιστημονική έρευνα. Η εισαγωγή αυτή όμως δεν θα πρέπει να παραμένει μόνο στο επίπεδο της αλλαγής των οργανωτικών δομών της εκπαίδευσης ή στην απλή χρήση των ΤΠΕ, αλλά να προκαλεί τη δημιουργία νέων δυναμικών περιβαλλόντων μάθησης όπου οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές θα πρέπει να αναπτύξουν και δεξιότητες σκέψης (κριτική σκέψη και δημιουργική σκέψη) και δεξιότητες διεργασιών σκέψης (λήψης αποφάσεων και επίλυσης αυθεντικών προβλημάτων).

10

11 To νέο εκπαιδευτικό σκηνικό

12 Σύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αντίληψης για τη μάθηση Η γνώση προκύπτει από την παθητική αποδοχή Η μάθηση είναι μια μοναχική πορεία Η μάθηση είναι μονοδιάστατη και ακολουθεί ένα μόνο δρόμο Η μάθηση εστιάζεται στις γνωστικές ανεπάρκειες των μαθητών Πηγή πληροφόρησης είναι μόνο ο δάσκαλος και το βιβλίο Η γνώση αναπαράγεται Ο δάσκαλος μεταφέρει γνώση Χαρκτηριστικά της σύγχρονης αντίληψης για τη μάθηση Η γνώση ανακαλύπτεται και κατακτάται από το μαθητή Η μάθηση είναι κοινωνική διαδικασία Η μάθηση είναι σφαιρική (ολιστική) και οδηγούμαστε σε αυτήν από διάφορα μονοπάτια Η μάθηση εστιάζεται στα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των μαθητών Η πληροφόρηση προέρχεται από ποικίλες διαφορετικές πηγές Η γνώση παράγεται από τους μαθητές Ο δάσκαλος διευκολύνει τη σύνδεση της γνώσης με την πραγματικότητα

13 Σύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης Νέος Ρόλος Δασκάλου Διευκολύνει το σχηματισμό ομάδων συνεργασίας και το διάλογο μεταξύ των μελών Ενθαρρύνει και υποστηρίζει μαθητικές πρωτοβουλίες Σχεδιάζει το περιβάλλον μάθησης, ώστε να προωθείται η αυτονομία η αλληλεπίδραση και οι επιλογές Εντάσσει την αποκτηθείσα γνώση σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο Χρησιμοποιεί ποικίλες στρατηγικές για να καλύψει όλα τα ενδιαφέροντα Αξιολογεί τη διαδικασία της δικής του διδασκαλίας Υποστηρίζει και διευκολύνει τον αναστοχασμό (selfreflection) επί της διαδικασίας μάθησης Κάνει χρήση διάφορων εργαλείων για την παρακολούθηση της πορείας μάθησης Νέος Ρόλος Μαθητή Αποτελεί μέλος μιας ομάδας με κοινό στόχο Αναλαμβάνει την αποπεράτωση έργου και αναπτύσσει την ανάλογη δράση Αλληλεπιδρά με συμμαθητές της ίδιας ομάδας για την εκπλήρωση του στόχου Αναζητά τη σύνδεση της γνώσης με την πραγματικότητα Καλλιεργεί τα ταλέντα του και τα χρησιμοποιεί σε όλα τα γνωστικά πεδία Επιβλέπει τη διαδικασία μάθησης του και αυτοαξιολογείται Αναστοχάζεται την όλη προσπάθεια που κατέβαλε, στέκεται κριτικά και λαμβάνει αποφάσεις για τη μελλοντική του δράση Παρακολουθεί καθημερινά τη διαδικασία μάθησης που ακολουθεί και τα αποτελέσματα αυτής

14 Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης (1) Οι σύγχρονες κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης αποτελούν το θεωρητικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο εδράστηκε ρητά ή άρρητα τόσο ο μετασχηματισμός της μάθησης και της αξιολόγησης στον 21 ο αιώνα όσο και η ανάπτυξη και η αξιοποίηση των σύγχρονων περιβαλλόντων μάθησης. Μια θεωρία μάθησης είναι ένα οργανωμένο σύνολο αρχών που επεξηγούν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μαθαίνουν, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο αποκτούν νέες γνώσεις και δεξιότητες. Ο κοινωνικός εποικοδομητισμός (Social constructivism), η θεωρία της εγκαθιδρυμένης (Situated learning) και της κατανεμημένης μάθησης (Distributed cognition) και η θεωρία της Δραστηριότητας (Activity theory), αποτελούν τις σημαντικότερες εκφάνσεις των κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών.

15 Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης (2) Ο κοινωνικός εποικοδομητισμός (Social constructivism), αναδεικνύει τη σημασία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και του πλαισίου (κοινωνικού-πολιτισμικού) μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι μαθησιακές δραστηριότητες, ως βασικούς παράγοντες γνωστικής ανάπτυξης. ο εκπαιδευόμενος μαθαίνει αναπροσαρμόζοντας τις νοητικές του δομές ανάλογα με την αλληλεπίδραση που έχει με το περιβάλλον του, η γνώση δε «μεταβιβάζεται» στο εκπαιδευόμενο, αλλά δημιουργείται από τον ίδιο, ο οποίος δρα και επικοινωνεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια, το περιβάλλον του εκπαιδευομένου περιλαμβάνει τόσο την υλικοτεχνική υποδομή, μέρος της οποίας αποτελεί και το χρησιμοποιούμενο λογισμικό (τεχνολογικό περιβάλλον), όσο και τους υπόλοιπους εκπαιδευομένους και εκπαιδευτικούς, ο εκπαιδευτικός παρέχει βοήθεια στους εκπαιδευομένους του, η οποία ελαττώνεται σταδιακά, αφού βασικός στόχος είναι να γίνουν οι εκπαιδευόμενοι αυτορρυθμιζόμενοι και ανεξάρτητοι κατασκευαστές της γνώσης τους, ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί ρεαλιστικού και ανοικτού τύπου δραστηριότητες και υπό την καθοδήγησή του οι εκπαιδευόμενοι συνεργάζονται και δομούν νέες ιδέες.

16 Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης (3) Η θεωρία της εγκαθιδρυμένης μάθησης (Situated learning) εστιάζει στο μαθησιακό περιβάλλον και αναδεικνύει το σημαντικό ρόλο που παίζουν οι Κοινότητες Μάθησης (learning communities) στη γνωστική ανάπτυξη του ατόμου. η γνώση είναι ενσωματωμένη στη ζωή των κοινοτήτων, μέσα στις οποίες τα μέλη μοιράζονται αξίες, πεποιθήσεις, και πρακτικές, η γνώση είναι συνδεδεμένη με την πρακτική. Δεν υφίσταται γνώση χωρίς την πράξη, οι άνθρωποι οργανώνουν τη μάθησή τους ανάλογα με τις κοινότητες στις οποίες ανήκουν. Επομένως, τα σχολεία είναι ισχυρά μαθησιακά περιβάλλοντα για τους εκπαιδευόμενους, η διαδικασία της μάθησης και η ιδιότητα του μέλους της ομάδας (membership) είναι αδιάσπαστες. Το άτομο αισθάνεται ότι ανήκει κάπου και ρυθμίζει ανάλογα τη θέση του στην ομάδα αλλά και μαθαίνει ταυτόχρονα, η συνεισφορά στην κοινότητα- ή η ενδυνάμωση (empowerment) - δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μάθηση.

17 Στρατηγικές/Προσεγγίσεις Μάθησης (1) Ο όρος " στρατηγική" αναφέρεται σε μία επιμελώς σχεδιασμένη και συγκροτημένη συνακολουθία σύνθετων αλλά καλά εναρμονισμένων μεταξύ τους ατομικών/συνεργατικών δραστηριοτήτων, που εφαρμόζει/αξιοποιεί ο εκπαιδευτικός με σκοπό να υλοποιήσει τους ειδικούς στόχους της μαθησιακής διαδικασίας. Στη σύγχρονη παιδαγωγική θεωρία και πράξη, η Συνεργατική Μάθηση (Collaborative Learning-CL) έχει ήδη αναγνωρισθεί ως μια από τις πιο σημαντικές και πολλά υποσχόμενες προσεγγίσεις για τη βελτίωση της διδασκαλίας καθώς προάγει: τη συνοικοδόμηση της γνώσης μέσω της συνεργασίας και της κοινωνικής δικτύωσης, την ανάπτυξη σύνθετης σκέψης (εξωτερίκευση, διατύπωση, επιχειρηματολογία και διαπραγμάτευση νοημάτων), την εις βάθος επεξεργασία των πληροφοριών, το σχηματισμό ομάδων και την ενεργή συμμετοχή-συνεργασία των εκπαιδευομένων σ αυτές, την επίτευξη ατομικών και ομαδικών στόχων, την εκπόνηση σύνθετων (ατομικών-ομαδικών) αυθεντικών δραστηριοτήτων, την ανάληψη διακριτών ρόλων, την επικοινωνία, την προσπέλαση και αξιοποίηση μαθησιακού υλικού, κλπ.

18 Στρατηγικές/Προσεγγίσεις Μάθησης (2) Το πλέγμα των αλληλεπιδράσεων - μεταξύ των εκπαιδευομένων, μεταξύ εκπαιδευομένων και εκπαιδευτικών και μεταξύ εκπαιδευομένων και υλικού (Moore, 1989) - που ονομάζεται διαδραστικότητα (interaction) και που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια των συνεργατικών δραστηριοτήτων μέσα στα σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης, αναγνωρίζεται ως θεμελιώδης μηχανισμός τόσο για την κατάκτηση και συνοικοδόμηση της γνώσης όσο και για την ανάπτυξη ανώτερων δεξιοτήτων του εκπαιδευομένου (Πετροπούλου, 2011).

19 Στρατηγικές/Προσεγγίσεις Μάθησης (3) Η Διερευνητική Μάθηση (Inquiry Based Learning - IBL) έχει ήδη εδραιωθεί στη διεθνή ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα ως μια από τις καταλληλότερες και αποδοτικότερες διδακτικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη και την καλλιέργεια επιστημονικών δεξιοτήτων (π.χ. συλλογή και ανάλυση πειραματικών δεδομένων, τη διαμόρφωση υποθέσεων, τον έλεγχο, την επιβεβαίωση υποθέσεων και θεωριών, κ.λπ.). Αποτελεί μια σύγχρονη διδακτική προσέγγιση, η οποία κινητοποιεί τους μαθητές να εμπλακούν ενεργά στη μάθηση, να οικοδομήσουν τη γνώση μέσω της έρευνας, του πειραματισμού και της ανακάλυψης σε αυθεντικές καταστάσεις, ενισχύοντας παράλληλα τις δεξιότητες κριτικής και αναλυτικής σκέψης (Bolte et al., 2012 Minner et al., 2010 Spronken-Smith, 2008). Η διερευνητική μάθηση ορίζεται ως «η συνειδητή διαδικασία διάγνωσης προβλημάτων, κριτικής θεώρησης πειραμάτων και διάκρισης εναλλακτικών λύσεων, σχεδιασμού ερευνών, διερεύνησης εικασιών, αναζήτησης πληροφοριών, κατασκευής μοντέλων, συζήτησης με «ομοίους» και διατύπωσης συνεκτικών επιχειρημάτων» (Linn et al., 2004).

20 Απορίες; Ράνια Πετροπούλου