Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία"

Ἰωσήφ Σκλαβούνος
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Άσκηση και προπόνηση για παιδιά και εφήβους Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ

2 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Ανάπτυξη: αύξηση του σώματος ή μελών του σώματος Εξέλιξη: διαφοροποίηση των κυττάρων (συστήματα), λειτουργικές αλλαγές Ωρίμανση: η διαδικασία προς την ενηλικίωση Χρονολογική ηλικία Σκελετική ηλικία Στάδιο σεξουαλικής ωρίμανσης

3 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Βρεφική ηλικία: ο πρώτος χρόνος της ζωής Παιδική ηλικία: πρώτα γενέθλια μέχρι την εφηβεία Προεφηβική ηλικία: ανάπτυξη των δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου Εφηβική ηλικία: εφηβεία μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης

4 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Ρυθμός αύξησης ύψους και μάζας Γέννηση μέχρι 2 ετών: γρήγορη ανάπτυξη 2 ετών μέχρι λίγο πριν την προεφηβεία: αργή ανάπτυξη Αρχή της προεφηβείας: γρήγορη ανάπτυξη Μέση της προεφηβείας μέχρι το τέλος της εφηβείας: αργή ανάπτυξη Οι αλλαγές στο ύψος και στη μάζα δεν συμβαίνουν συγχρονισμένα Το ύψος αναπτύσεται γρήγορα στην ηλικία των 12 και 14 ετών για κορίτσια και αγόρια αντίστοιχα Η μάζα αυξάνεται γρήγορα στην ηλικία των 12,5 και 14,5 ετών για κορίτσια και αγόρια αντίστοιχα

5 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση

6 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Οστεοποίηση μέχρι την ενηλικίωση Επίφυση οστού: χόνδρος στο οστό Κλείσιμο επίφυσης του οστού = ολοκλήρωση της οστεοποίησης Τα οιστρογόνα ενεργοποιούν το κλείσιμο των επιφύσεων Στα κορίτσια γίνεται γρηγορότερα η οστική ωρίμανση (οιστρογόνα) Μέσο vs. τέλος εφηβείας/κοντά στα 20 για τα αγόρια Το ασβέστιο απαρραίτητο για την υγεία των οστών Οστική πυκνότητα Οστεοπόρωση κοντά στην τρίτη ηλικία

7 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση

8 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Η μυϊκή μάζα αυξάνεται σταθερά με την αύξηση της σωματικής μάζας 25% της ΣΜ κατά τη γέννηση 30 με 35% της ΣΜ στις νεαρές γυναίκες (οιστρογόνα) 40 με 45% της ΣΜ στους νεαρούς άνδρες (τεστοστερόνη) Κορυφώνεται 16 με 20 χρονών (κορίτσια), 18 με 25 ετών (αγόρια) Υπερτροφία μυϊκής ίνας é μυϊκής μάζας Περισσότερα/μακρύτερα σαρκομέρια é μήκους του μυός

9 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Οι αποθήκες λιπών σχηματίζονται στο έμβρυο και συνεχίζονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Η ποσότητα του λίπους εξαρτάται από Δίαιτα (επηρεάζεται) Άσκηση (επηρεάζεται) Κληρονομικότητα (δεν επηρεάζεται) Το ποσοστό του λίπους αλλάζει με την ηλικία Γέννηση: 10 με 12% Στην ωριμότητα γυναίκες: 25%, άνδρες: 15%

10 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση

11 Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Νευρολογική εξέλιξη στην παιδική ηλικία Καλύτερη ισορροπία, επιδεξιότητα, συντονισμός Συνεχιζόμενη μυελίνωση των νευρώνων και του εγκεφάλου Η μυελίνωση επηρεάζει και την δύναμη

12 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Δύναμη á καθώς η μυϊκή μάζα á με την ηλικία Κορυφώνεται 20 χρονών για τις γυναίκες Κορυφώνεται μεταξύ 20 και 30 χρονών για τους άνδρες Η δύναμη, η ισχύς και η τεχνική απαιτούν μυελίνωση Η κορυφαία απόδοση χρειάζεται ωριμότητα του νευρικού συστήματος Στα αγόρια σημαντική αλλαγή στην ηλικία των 12 Στα κορίτσια περισσότερο ομοιόμορφες αλλαγές

13 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση

14 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση

15 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Αρτηριακή πίεση ηρεμίας και σε υπομέγιστη άσκηση Χαμηλότερη σε σχέση με τους ενήλικες (ανάλογη με το μέγεθος του σώματος) Μικρότερη καρδιά, χαμηλότερες περιφερικές αντιστάσεις στην άσκηση Όγκος παλμού και καρδιακή συχνότητα ηρεμίας και σε υπομέγιστη άσκηση Χαμηλότερος ΟΠ: μικρότερη καρδιά, χαμηλότερος όγκος αίματος Υψηλότερη ΚΣ: Σχεδόν αντισταθμίζει τον χαμηλότερο ΟΠ Ελαφρώς χαμηλότερη καρδιακή παροχή από τους ενήλικες Αρτηριοφλεβική διαφρορά O 2 á για αντιστάθμιση

16 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Μέγιστη ΚΣ μεγαλύτερη από τους ενήλικες Μέγιστος ΟΠ χαμηλότερος από τους ενήλικες Μέγιστη καρδιακή παροχή χαμηλότερη από τους ενήλικες Περιορισμένη απόδοση: μικρότερη μεταφορά O 2 Μικρότερη διαφορά απόδοσης σε σχετικές εντάσεις

17 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση

18 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Πνευμονική λειτουργία Όγκος πευμόνων αυξάνεται με την ηλικία Μέγιστος ρυθμός ροής αέρα αυξάνεται με την ηλικία Μετά την προεφηβική ηλικία: στα κορίτσια οι απόλυτες τιμές χαμηλότερες από των αγοριών εξαιτίας του μικρότερου μεγέθους του σώματος Μεταβολική λειτουργία Αυξάνεται με την ηλικία Είναι ανάλογη με την μυϊκή μάζα, τη δύναμη και της καρδιοαναπνευστική λειτουργία

19 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Οι καρδιοαναπνευστικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της άσκησης διευκολύνουν την παροχή O 2 στους μυς Οι καρδιοαναπνευστικές αλλαγές με την ηλικία διευκολύνουν μεγαλύτερη μεταφορά O 2 V O 2max σε L/min á με την ηλικία (αγόρια, κορίτσια) V O 2max σε ml/kg/min σταθερή με την ηλικία στα αγόρια V O 2max σε ml/kg/min â με την ηλικία στα κορίτσια L/min καταλληλότερη κατά την περίοδο της ανάπτυξης

20 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση: Προσαρμογή δεδομένων στο μέγεθος του σώματος

21 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Η σχετική V O 2max είναι σημαντικά διαφορετική από τις απόλυτες τιμές. Η ύψωση της μάζας στη δύναμη 0,75 είναι ο καλύτερος τρόπος περιορισμού της επίδρασης του μεγέθους του σώματος στα δεδομένα mlkg -0,75 min -1 vs. mlkg -1 min -1

22 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Η οικονομία της κίνησης των παιδιών χειρότερη από αυτή των ενηλίκων Η σχετική κατανάλωση O 2 των παιδιών > από αυτή των ενηλίκων Με την ηλικία βελτίωση της τεχνικής και του μήκους διασκελισμού Ο ρυθμός τρεξίματος á με την ηλικία Κυρίως αποτέλεσμα της οικονομίας κίνησης Συμβαίνει ανεξάρτητα από την αλλαγή της V O 2max και της προπονητικής κατάστασης

23 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Τα παιδιά έχουν περιορισμένη αναερόβια ικανότητα σε σχέση με τους ενήλικες Χαμηλότερη γλυκολυτική ικανότητα των μυών Λιγότερο μυϊκό γλυκογόνο Λιγότερη δραστικότητα γλυκολυτικών ενζύμων Χαμηλότερα επίπεδα γαλακτικού οξέως στο αίμα Η μέση και η μέγιστη ισχύς αυξάνονται με την ηλικία Αποθήκες ηρεμίας ATP-PCr ίδιες με των ενηλίκων

24 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση

25 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση

26 Ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Ανταπόκριση ορμονών Η αυξητική ορμόνη και ο παράγοντας αύξησης της ινσουλίνης (IGF) κατά την άσκηση á περισσότερο σε σχέση με τους ενήλικες Υπογλυκαιμία στην αρχή της άσκησης Υπολειτουργία του γλυκογονολυτικού συστήματος στο ήπαρ Χρήση υποστρωμάτων Βασίζεται περισσότερο στη οξείδωση λιπών σε σχέση με τους ενήλικές

27 Ανταπόκριση στην χρόνια άσκηση Η οξεία ανταπόκριση των παιδιών στην άσκηση διαφέρει από αυτή των ενηλίκων Η διαφορά στην προπόνηση εστιάζεται Σωματική σύσταση Δύναμη Αερόβια ικανότητα Αναερόβια ικανότητα

28 Ανταπόκριση στην χρόνια άσκηση Σωματική μάζα και σύσταση σώματος Απάντηση στην προπόνηση όμοια με αυτή των ενηλίκων Προπόνησηà á σωματικό βάρος/λιπώδης μάζα, á Άλιπη σωματική μάζα Σημαντική ανάπτυξη των οστών

29 Ανταπόκριση στην χρόνια άσκηση Η προπόνηση δύναμης ιστορικά ήταν το μήλο της έριδας Η προπόνηση δύναμης ασφαλής και με θετικά αποτελέσματα Πρέπει να συνταγογραφείται και να εκτελείται με επίβλεψη Χαμηλή πιθανότητα τραυματισμού Προστατεύει από τραυματισμούς Παιδιά: βελτίωση της δύναμης μόνο μέσω νευρικών μηχανισμών, όχι υπερτροφίας Έφηβοι: νευρικοί μηχανισμοί και υπερτροφία

30 Ανταπόκριση στην χρόνια άσκηση Αερόβια προπόνηση και παιδιά Μικρή ή καθόλου αλλαγή στην V O 2max Απόδοσηá εξαιτίας βελτίωσης της δρομικής οικονομίας Αερόβια προπόνηση στους εφήβους Περισσότερο εμφανείς αλλαγές στην V O 2max Πιθανόν εξαιτίας á μέγεθος της καρδιάς, όγκου παλμού

31 Ανταπόκριση στην χρόνια άσκηση Αναερόβια προπόνηση στα παιδιά οδηγεί σε á ηρεμίας PCr, ATP, γλυκογόνου á δραστικότητας φωσφοφρουκτοκινάσης á μέγιστη συγκέντρωση γαλακτικού στο αίμα Τα αναερόβια προγράμματα προπόνησης των ενηλίκων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε παιδιά και εφήβους Να είμαστε συντηρητικοί για να μειώσουμε την πιθανότητα υπερπροπόνησης, τραυματισμών, μείωση του ενδιαφέροντος Χρήση ποικιλίας δραστηριοτήτων και αθλημάτων

32 Πρότυπα φυσικής δραστηριότητας στους εφήβους Τα πρότυπα φυσικής δραστηριότητας που υιοθετούνται στην παιδική ηλικία μεταφέρονται κατά την ενηλικίωση Στρατηγικές παρέμβασης που στοχεύουν να κάνουν τα παιδιά περισσότερο δραστήρια είναι οι περισσότερες αναποτελεσματικές

33 Πρότυπα φυσικής δραστηριότητας στους εφήβους

34 Αθλητική απόδοση και εξειδίκευση Η αθλητική απόδοση στα παιδιά και στους εφήβους βελτιώνετια με την ανάπτυξη και την ωρίμανση Η εξειδίκευση σε μικρή ηλικία σε ένα άθλημα περιορίζει τη χαρά της συμμετοχής σε φυσικές δραστηριότητες à μειωμένη συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες μακροχρόνια

35 Αθλητική απόδοση και εξειδίκευση

36 Ειδικά θέματα Θερμικό στρες Τα παιδιά έχουνá λόγο επιφάνειας/μάζας σώματος â απώλεια θερμότητας μέσω εξάτμησης (â ιδρώτα) Πιο αργό εγκλιματισμό στη ζέστη Μεγαλύτερη αποβολή/πρόσληψη θερμότητας με αγωγή Χρειάζεται περισσότερη έρευνα. Πρέπει να είμαστε συντηρητικοί.

37 Ειδικά θέματα Ανάπτυξη και προπόνηση Καμμία εμφανής αρνητική επίπτωση στο ύψος Επιδρά στη μάζα του σώματος και στην σύσταση ανάλογα με την ένταση Η μέγιστη ταχύτητα ύψους δεν επηρεάζεται από την ηλικία Ο ρυθμός ωρίμανσης του σκελετού δεν επηρεάζεται Ωρίμανση και προπόνηση: η επίδραση σε δείκτες της σεξουαλικής ωρίμανσης είναι λιγότερο ξεκάθαροι

Σχετικά έγγραφα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Προπόνηση στον αγωνιστικό αθλητισμό Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Εισαγωγή Θετικό προπονητικό stress: η προπόνηση που προκαλεί βελτίωση στην αθλητική