1 Βλ. Τσάτσος., Συνταγµατικό ίκαιο, τόµος Β, Οργάνωση & Λειτουργία της Πολιτείας, Αθήνα-

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "1 Βλ. Τσάτσος., Συνταγµατικό ίκαιο, τόµος Β, Οργάνωση & Λειτουργία της Πολιτείας, Αθήνα-"

Transcript

1 1 1. Η ικαιοσύνη αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα συνταγµατικά αγαθά. Ως έννοια έχει διπλό περιεχόµενο: Ως πολιτιστική έννοια δεν ταυτίζεται µε το εκάστοτε θετικό δίκαιο που ισχύει στην Πολιτεία. Σηµαίνει την ιδέα του ικαίου που διαµορφώνει η κοινωνία ή το ιδεατό προς το οποίο τείνει το θετικό δίκαιο. 1 Είναι η ιδανική ρύθµιση των κοινωνικών σχέσεων, το ιδεώδες, προς το οποίο τείνει εξ ορισµού κάθε συνετός νοµοθέτης. Προφανώς η πλήρης πραγµάτωση της ικαιοσύνης ως ιδανικού είναι ανέφικτη, καθώς «οι έµφυτοι περιορισµοί του υλικού κόσµου εµποδίζουν την ακέραια εκδίπλωση της καθαρής ιδέας». Όµως, από το βαθµό στον οποίον η κάθε συγκεκριµένη έννοµη τάξη προσεγγίζει αυτό το ιδεώδες, κρίνεται και η ποιότητά της. 2 Η δεύτερη εκδοχή της έννοιας της ικαιοσύνης είναι πολύ πιο συγκεκριµένη και είναι αυτή που εκφράζει το ά. 87 παρ. 1 Σ. «Η δικαιοσύνη απονέµεται από δικαστήρια συγκροτούµενα από τακτικούς δικαστές, που απολαµβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία». Υπό την έννοια λοιπόν αυτή, είναι η δικαιοσύνη µία από τις τρεις έννοµες λειτουργίες της Πολιτείας, η λειτουργία των δικαστηρίων, τα οποία εφαρµόζουν κανόνες δικαίου παραγόµενους µε βάση τις εκ του Συντάγµατος προβλεπόµενες διαδικασίες δηλ. το θετικό δίκαιο- 3 και δηλώνει τον τρόπο µε τον οποίον οι γενικευµένες επιταγές του δικαίου, περνώντας µέσα από τον έλεγχο της δικαστικής λειτουργίας, µετουσιώνονται στην κοινωνική πραγµατικότητα. 4 Ως γνωστόν, ολόκληρο το οικοδόµηµα του δικαίου αποβλέπει στην αναγκαστική εφαρµογή των επιταγών του σε περίπτωση ανυπακοής. Όργανο που εξειδικεύει και διατυπώνει την υποχρέωση συµµορφώσεως είναι ο δικαστής. Εύλογα, εποµένως, βλέπει ο κοινός πολίτης το δικαστή ως το στόµα που απαγγέλει τις λέξεις του νόµου, ως το φρουρό και τον εκπρόσωπο της έννοµης τάξεως. Αν και σε ακραίες περιπτώσεις επιτρέπεται, ή και επιβάλλεται, στο δικαστή η απευθείας αναδροµή στην ιδέα της ικαιοσύνης, ως κανόνας παραµένει η υποχρέωσή του να εφαρµόζει το θετικό δίκαιο, όπως το θεσπίζει ο εκάστοτε νοµοθέτης. 5 Οφείλουµε, επίσης, να µην λησµονούµε, ότι το Κράτος ικαίου, ως θεµέλιο του πολιτεύµατος που συνίσταται στη γενικευµένη υπεροχή του νόµου απέναντι σε κάθε εκδήλωση της κρατικής δραστηριότητας, συνδέεται άρρηκτα µε την ανεξαρτησία και την ισχύ της δικαστικής λειτουργίας. Γιατί αποτελεσµατική υπεροχή του νόµου δε µπορεί να υπάρξει χωρίς ένα τρίτο ουδέτερο και αµέτοχο κριτή, ικανό να την 1 Βλ. Τσάτσος., Συνταγµατικό ίκαιο, τόµος Β, Οργάνωση & Λειτουργία της Πολιτείας, Αθήνα- Κοµοτηνή 1993, σελ Κεραµεύς Κ., ικαιοσύνη και Κοινωνία στο νεώτερο Ελληνισµό, άρθρο στο Αρµ. 1982, σελ Τσάτσος., ibid. 4 Κεραµεύς Κ., ibid. 5 Κεραµεύς Κ., ibid.

2 2 επαληθεύει και να τη διασφαλίζει σε κάθε τυχόν επικείµενη παραβίασή της. 6 Ο δικαστής, λοιπόν, είναι ταγµένος στην εφαρµογή των νόµων, που έχει επιβάλλει η πολιτική εξουσία. Και είναι αναµφισβήτητο πως επιτελεί ιδιαιτέρως σηµαντικό λειτούργηµα, εφόσον η παροχή δικαιοσύνης από το Κράτος είναι απαραίτητος όρος για την εξασφάλιση κοινωνικής ειρήνης, µέσω της επίλυσης των τυχόν διαφορών που προκύπτουν ανάµεσα στους πολίτες, ή των πολιτών και της δηµόσιας εξουσίας. 7 Ένα πλέγµα διατάξεων του Συντάγµατος της Ελλάδος 1975/1986/2001 ρυθµίζει τα της δικαιοσύνης και της δικαστικής λειτουργίας. 2. Το ά. 26 παρ. 3 Σ ορίζει Η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια. Οι αποφάσεις τους εκτελούνται στο όνοµα του Ελληνικού Λαού. Η διάταξη αυτή εκφράζει την αρχή της διάκρισης των λειτουργιών, θεµελιώδη αρχή του Συντάγµατος. Κατά το ά. 1 παρ. 3 Σ εξάλλου Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγµα. Εποµένως, κατά το Σύνταγµά µας η δικαστική λειτουργία πηγάζει από το Λαό και η εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων γίνεται στο όνοµα του Λαού, η νοµιµοποίησή της στηρίζεται στην γενική περί δικαίου συνείδηση αυτού. Αποτελούν λοιπόν οι διατάξεις αυτές µια ουσιαστική διακήρυξη, πως φορέας της δικαστικής λειτουργίας είναι ο κυρίαρχος λαός, που την ασκεί δια των δικαστών, ως άµεσων αντιπροσώπων του. Επιπλέον, το ά. 20 θεσπίζει το θεµελιώδες δικαίωµα παροχής δικαστικής προστασίας, ορίζοντας στην παρ. 1 Καθένας έχει δικαίωµα στην παροχή έννοµης προστασίας από τα δικαστήρια και µπορεί να αναπτύξει σ αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώµατα ή τα συµφέροντά του, όπως νόµος ορίζει. Παρόµοια ρύθµιση περιλαµβάνει και η ΕΣ Α (ά. 6 παρ. 1): Παν πρόσωπον έχει δικαίωµα όπως η υπόθεσίς του δικασθή δικαίως, δηµοσία και εντός λογικής προθεσµίας υπό ανεξάρτητου και αµερόληπτου δικαστηρίου, νοµίµως λειτουργούντος, το οποίον θα αποφασίση είτε επί των αµφισβητήσεων επί των δικαιωµάτων και υποχρεώσεών του αστικής φύσεως, είτε επί του βασίµου πάσης εναντίον του κατηγορίας ποινικής φύσεως. Κατά το ά. 8 παρ. 1 Σ κανένας δεν στερείται χωρίς τη θέλησή του τον δικαστή που του έχει ορίσει ο νόµος, ενώ κατά την 6 Κεραµεύς Κ., όπ. π., σελ ηµητρόπουλος Α., Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους, Παραδόσεις Συνταγµατικού ικαίου, τόµος Β, Αθήνα 2001, σελ.785

3 3 παρ. 2 απαγορεύεται η σύσταση δικαστικών επιτροπών και έκτακτων δικαστηρίων. Το Σύνταγµα περιλαµβάνει ιδιαίτερο κεφάλαιο που ρυθµίζει τις αρχές της οργάνωσης και της λειτουργίας των δικαστηρίων (ά Α), καθώς και τις εγγυήσεις του δικαστικού λειτουργήµατος (ά ). 3. Όπως είπαµε, σύµφωνα µε την κλασική διάκριση των λειτουργιών, η δικαιοσύνη είναι µία από τις τρεις κρατικές λειτουργίες µαζί µε τη νοµοθετική και την εκτελεστική (ά. 26 παρ. 1, 2, 3). Η θεµελιώδης αυτή αρχή, που αποτελεί µία από τις βάσεις για την ασφάλεια της δηµοκρατίας, δεν υπόκειται σε αναθεώρηση κατά το ά. 110 Σ. Το σύστηµα αυτό της σχετικής διακρίσεως των λειτουργιών (που δέχεται ότι µία είναι η εξουσία, η κρατική, η οποία υπηρετείται από τις τρεις λειτουργίες της µε τις σχετικές διασταυρώσεις τους) αποτελεί για τη δικαστική λειτουργία την κύρια µορφή της ανεξαρτησίας της ικαιοσύνης έναντι της εκτελεστικής και της νοµοθετικής. 8 Αποτέλεσµα της θεµελιώδους αυτής αρχής είναι η διάταξη του ά. 87 παρ. 1 και 2 Σ κατά την οποία Η δικαιοσύνη απονέµεται από δικαστήρια συγκροτούµενα από τακτικούς δικαστές που απολαµβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία και, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται µόνο στο Σύνταγµα και τους νόµους. Eπιπλέον σε καµία περίπτωση δεν υποχρεούνται να συµµορφώνονται µε διατάξεις που έχουν τεθεί κατά κατάλυση του Συντάγµατος (ά. 87 παρ 2 Σ) 9. Πράγµατι, αν η διακεκριµένη δικαστική λειτουργία δεν διαθέτει λειτουργική ανεξαρτησία, ανεξαρτησία γνώµης των δικαστών, ώστε µε σθένος και αυταπάρνηση να υπερασπίζονται το ίκαιο, τότε υπάρχει µεγάλος κίνδυνος για τα δικαιώµατα των πολιτών Από την αρχή της διάκρισης των λειτουργιών απορρέει η αρχή της µη επεµβάσεως, ευρέως διαδεδοµένη στην ελληνική επιστήµη και νοµολογία. Σύµφωνα µε αυτήν η νοµοθετική εξουσία η νοµοθετική 8 Γιαννόπουλος Ευ., Οι εγγυήσεις της δικαστικής ανεξαρτησίας, άρθρο στο: ΝοΒ 1979, σελ Συναφής η διάταξη του ά. 93 παρ. 4 Σ. 10 Κατά τον Montesquieu στο έργο του Το Πνεύµα των Νόµων «δεν υπάρχει ελευθερία αν η δικαστική εξουσία δεν είναι χωρισµένη από τη νοµοθετική και την εκτελεστική Εκάστη των τριών λειτουργίων της κυριαρχίας δέον να ανατίθηται ιδίω οργάνω επί τω σκοπώ όπως αι πολιτικαί δυνάµειςσυνέχωσιν αλλήλας και αντισταθµίζονται». Βλ. Γιαννόπουλος Ευ., ibid.

4 4 εξουσία δεν δύναται κατά το Σύνταγµα να επέµβει στα έργα της δικαστικής και ότι, συνεπώς, είναι αντισυνταγµατικός και εποµένως ανίσχυρος, νόµος που συνιστά τέτοια επέµβαση. Υποστηρίζεται 11 όµως έντονα και η άποψη πως είναι λογικώς αδύνατη η λειτουργική διάκριση των πολιτειακών πράξεων σε νοµοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές, καθώς, κατά την άποψη αυτή, κάθε νοµική πολιτειακή πράξη που συνεπάγεται οποιαδήποτε µεταβολή στην υφιστάµενη νοµική τάξηαποτελεί εξ ορισµού πράξη νοµοθετική, επιτελούσα νοµοθετική λειτουργία. Συγχρόνως όµως επιτελεί και εκτελεστική λειτουργία, καθώς συνιστά πράξη εκτελεστική του κανόνος δυνάµει του οπίου εκδίδεται. Συνεπώς και οι δικαστικές αποφάσεις φέρουν χαρακτήρα νοµοθετικής και ταυτοχρόνως και εκτελεστικής πράξης, εφόσον πρόκειται περί αυθεντικής διαπίστωσης προϋφιστάµενης νοµικής κατάστασης, εξοπλισµένης µε τη δύναµη του δεδικασµένου που ισχύει ακριβώς δυνάµει της δικαστικής αποφάσεως. Το συµπέρασµα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι καταπίπτει η άποψη, πως το Σύνταγµα καθορίζει την αρµοδιότητα καθεµιας εκ των τριών λειτουργιών επί τη βάσει αντίστοιχης λειτουργικής διάκρισης των πολιτειακών πράξεων και πως σε αυτό έγκειται τάχα η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών. Το Σύνταγµα δεν εννοεί ότι η νοµοθετική λειτουργία κέκτηται µόνο νοµοθετική αρµοδιότητα και ότι η εκτελεστική και η δικαστική κέκτηνται µη νοµοθετικές αρµοδιότητες. Αυτό που προκύπτει δια των συνταγµατικών διατάξεων είναι πως στη νοµοθετική λειτουργία ανατίθεται γενική νοµοθετική αρµοδιότητα, ενώ η εκτελεστική και η δικαστική θα έχουν µόνο γενικές αρµοδιότητες, εκείνες που τους ανατίθενται από άλλες διατάξεις του Συντάγµατος ή από διατάξεις νόµου. Εποµένως, η εκτελεστική και η δικαστική λειτουργία υπόκεινται στη νοµοθετική, όντας τεταγµένες στην εφαρµογή των τιθέµενων από εκείνη κανόνων. Αντιστρόφως λοιπόν, θα µπορούσε να λεχθεί υπ αυτή την έννοια, ότι η νοµοθετική λειτουργία είναι τεταγµένη να επεµβαίνει στη δικαστική, όπως και στην εκτελεστική, πάντα βεβαίως υπό συγκεκριµένους περιορισµούς που απορρέουν από ειδικές διατάξεις του Συντάγµατος, όπως είναι οι αναδροµικοί νόµοι ή οι νόµοι που ρυθµίζουν ατοµικώς ορισµένη επίδικη ή εκδικασθείσα υπόθεση Ωστόσο, υπάρχουν ορισµένες θεµελιώδεις αρχές που θέτουν τα όρια της διάκρισης της δικαστικής-δικαιοδοτικής λειτουργίας έναντι 11 Παπαλάµπρου Απ., Το ζήτηµα των επεµβάσεων της νοµοθετικής εξουσίας εις τα έργα της δικαστικής, τ.τ. ΑΠ 1963, σελ. 125 επ. 12 Παπαλάµπρου Απ., όπ.π., σελ

5 5 των δύο άλλων συντεταγµένων λειτουργιών της Πολιτείας. Αυτές είναι η αρχή της ισοτιµίας των τριών λειτουργιών και η αρχή της δικαστικής ανεξαρτησίας. Και οι δύο πηγάζουν από τη διδασκαλία του Montesquieu για την τριµερή διάκριση των λειτουργιών. 5.1 Σήµερα η συντακτική εξουσία των χωρών µε πολιτεύµατα διεπόµενα από τη δηµοκρατική αρχή υιοθετεί ως αυτονόητη την αντίληψη ότι οι λειτουργίες του Κράτους είναι τρεις: η νοµοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική. Κατά το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας 13 η δικαστική λειτουργία είναι ισότιµη προς τις δύο άλλες συντεταγµένες λειτουργίες. Βέβαια στον συνταγµατικό χάρτη δεν υπάρχει ρητή αναφορά στην ισοτιµία ή µη των τριών λειτουργιών. Όµως η συστηµατική ερµηνεία και συνδυασµένη εφαρµογή των συνταγµατικών διατάξεων των ά. 26, 87 παρ. 1, 88 παρ οδήγησαν την Ολοµέλεια του ΣτΕ στο εξής συµπέρασµα : «το ΣτΕ καθιερώνει ευθέως την αρχή της διακρίσεως των τριών λειτουργιών ( ) τις οποίες θεωρεί ισοδύναµες και ισότιµες, αφού µόνο δια της ισοδυναµίας και ισοτιµίας αυτών επιτυγχάνεται η πραγµατική και αποτελεσµατική διάκρισή τους, η οποία αποτελεί το βάθρο της οργανώσεως και λειτουργίας της ενιαίας κρατικής εξουσίας και του Κράτους ικαίου. Εξάλλου, ερµηνευτικό επιχείρηµα υπέρ της ισοτιµίας, συνάγεται κατ αντιδιαστολή από την απουσία ρητής διαβάθµισης των λειτουργιών στο ά. 26 Σ. Στο ίδιο συµπέρασµα οδηγούµαστε και αν αναλογιστούµε τη σπουδαιότητα του ρόλου που καλείται να διαδραµατίσει η δικαστική λειτουργία σε µία ευνοµούµενη πολιτεία. Τέλος, το ά. 26 παρ. 3 εδ. β Σ που ορίζει ότι οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται στο όνοµα του ελληνικού λαού, πηγή όλων των εξουσιών, συνδέει ρητά τη δικαστική λειτουργία µε το φορέα της πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας, υπέρ του οποίου υπάρχουν όλες οι εξουσίες του Κράτους. Συµπερασµατικά, είναι αναµφισβήτητη η θεσµική-τυπική ισοτιµία της δικαστικής λειτουργίας έναντι των δύο άλλων, αν και παρατηρείται πως στα κοινοβουλευτικά πολιτεύµατα η νοµοθετική λειτουργία διαθέτει κάποιο προβάδισµα, που οφείλεται στην πολιτική υπεροχή της ως του κατ εξοχήν αντιπροσωπευτικού σώµατος του λαού και όχι σε θεσµική ανωτερότητά της έναντι των άλλων λειτουργιών βλ. Ολ. ΣτΕ 3670/94, ΣτΕ Ε τµήµα 1781/93 (Επρόκειτο περί αιτήµατος δικαστικών λειτουργών να αναγνωρισθούν και σε αυτούς φορολογικές απαλλαγές θεσπισµένες υπέρ των βουλευτών) 14 αποδοχές δικαστικών λειτουργών ανάλογες προς το λειτούργηµά τους 15 Μαυριάς Κ., Συνταγµατικό ίκαιο, β έκδοση κατά το αναθεωρηµένο Σύνταγµα, Αθήνα-Κοµοτηνή 2002, σελ

6 6 5.2 Ως θεσµικά ισότιµη λοιπόν, η δικαστική λειτουργία απονέµει δικαιοσύνη χωρίς οι άλλες δύο λειτουργίες να µπορούν να παρέµβουν σε ό,τι άγει στον σχηµατισµό δικανικής κρίσης. Είναι, εποµένως, κατά την εκτέλεση του έργου της ανεξάρτητη. Κατά τον ορισµό του Χ. Φραγκίστα «Ανεξαρτησία της ικαιοσύνης υπάρχει εις µίαν χώραν, όταν οι δικασταί κατά των άσκηση των δικαστικών των καθηκόντων διατηρούσιν απόλυτον αυτοτέλειαν κρίσεως και πλήρη ελευθερία ενεργείας, υπείκοντες µόνον εις τους νόµους και την φωνή της συνειδήσεώς των και ουδεµίαν ουδαµόθεν υποχρεούµενοι να δεχθώσιν οδηγίαν» Όπως είπαµε, ο δικαστής οφείλει να είναι ουδέτερος και αµερόληπτος κριτής και συναφώς, το Σύνταγµα ορίζει στο ά. 8 ότι ο δικαστής που θα δικάσει προσδιορίζεται από το νόµο, καθώς και ότι ο δικαστής είναι ισόβιος στο ά. 88 παρ. 1. Οι δικαστές «απολαµβάνουν προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία» 17. Στη συνέχεια το Σύνταγµα δίνει γενικό µόνον ορισµό της λειτουργικής ανεξαρτησίας στο ά. 87 παρ. 2, εξειδικεύει όµως µε λεπτοµερειακές επιµέρους διατάξεις 18 την προσωπική ανεξαρτησία, οι οποίες αποτελούν επίσης εγγυήσεις της λειτουργικής ανεξαρτησίας Η λειτουργική ανεξαρτησία των δικαστών συνίσταται, από το ένα µέρος, στην απαλλαγή της δικαστικής λειτουργίας από παρεµβάσεις της εκτελεστικής ή της νοµοθετικής και, από το άλλο µέρος, στην έλλειψη ιεραρχικού ελέγχου των κατώτερων δικαστηρίων από τα ανώτερα, που σηµαίνει ότι τα κατώτερα δικαστήρια δεν είναι υποχρεωµένα να ακολουθούν τη γνώµη των ανωτέρων τους 19. Η απονοµή της δικαιοσύνης κατευθύνεται µόνο από την έννοια των εφαρµοστέων κανόνων δικαίου και δεν επηρεάζεται από οποιεσδήποτε πράξεις ή απόψεις, εκπροσώπων ή φορέων της νοµοθετικής, της εκτελεστικής ή και της δικαστικής λειτουργίας, άλλων από τους δικαστές που άκουσαν τη συζήτηση της διαφοράς και καλούνται να εκδώσουν την 16 βλ. Φραγκίστα Χ., ικαστική Ανεξαρτησία, Θεσ/κη 1940, σελ. 9 (αναφορά στο Μανωλεδάκη Ι., Σκέψεις για την ανεξαρτησία της ικαιοσύνης, στο: Προβλήµατα ανεξαρτησίας της ικαιοσύνης,εταιρεία Νοµικών Βορείου Ελλάδος, Ι 1988, σελ. 51) 17 ά. 87 παρ. 1 Σ 18 ά. 87 παρ. 3, 88, 89, 90, Μπακόπουλος Αγ., Η ανεξαρτησία της δικαστικής λειτουργίας, άρθρο στο: Το Σ 1986, σελ. 21

7 7 απόφασή τους 20. Από την αρχή αυτή απορρέει και ο κανόνας του ά. 93 παρ.4 Σ, κατά τον οποίο «τα δικαστήρια υποχρεούνται να µην εφαρµόζουν νόµο που το περιεχόµενό του είναι αντίθετο προς το Σύνταγµα». Η προσωπική ανεξαρτησία επιτυγχάνεται µε τη σχεδόν πλήρη αυτοδιοίκηση του δικαστικού σώµατος και τον αποκλεισµό πολιτικών και κοινωνικών παρεµβάσεων στην υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστών 21. Η προσωπική ανεξαρτησία λοιπόν, τελεί προς τη λειτουργική σε σχέση µέσου προς σκοπό : η πρώτη υπηρετεί τη δεύτερη. Η προσωπική ανεξαρτησία δηλ. αποτελεί εγγύηση του προσωπικού υπηρεσιακού καθεστώτος του δικαστή µε κανόνες που τον προφυλάσσουν από δυσµενείς επεµβάσεις του νοµοθέτη, της εκτελεστικής, αλλά και της ίδιας της δικαστικής λειτουργίας και που θα µπορούσαν, έµµεσα, να οδηγήσουν στον ετεροκαθορισµό της δικανικής του πεποίθησης 22. Η σταδιοδροµία και η υπηρεσιακή εξέλιξη του δικαστή αποφασίζεται µε βάση την ικανότητα, την απόδοση και το ήθος του, από συµβούλια συγκροτούµενα αποκλειστικά από ανώτερους ή ανώτατους δικαστές Η αρχή αυτή γεννήθηκε, όπως είδαµε, από τη διδασκαλία του Montesquieu και το κλασικό περιεχόµενό της ολοκληρώθηκε µε τη Γαλλική Επανάσταση. Από τότε γίνεται αναγκαίο περιεχόµενο του φιλελευθερισµού και του Κράτους ικαίου. Η δικαστική ανεξαρτησία είναι σταθερό στοιχείο και του ελληνικού Συνταγµατικού ικαίου. Ήδη στα Συντάγµατα της Επανάστασης (Σύνταγµα Επιδαύρου, Άστρους, Τροιζήνας) διακηρύσσεται έναντι των δύο άλλων λειτουργιών. Η διατύπωση τελειοποιείται στα Συντάγµατα του 1925(ά. 4) και 1927(ά. 5), κατά τα οποία η δικαστική εξουσία ασκείται υπό δικαστηρίων ανεξαρτήτων υποκείµενων µόνον εις τους νόµους και παίρνει την οριστική της µορφή στο ά. 87 του Σ Κεραµεύς Κ., Αστικό ικονοµικό ίκαιο Ι, β έκδοση, Αθήνα-Θεσ/κη 1983, σελ Σκουρής Β., Εγγυήσεις και παραµορφώσεις της λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστών, στο : Προβλήµατα ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, Ι 1988, σελ Τσάτσος., όπ. π., σελ Κεραµεύς Κ., Αστικό ικονοµικό ίκαιο, σελ. 84

8 8 6. Η γερµανική επιστήµη έχει θέσει ορισµένες βασικές αρχές για την κατανόηση του θεσµού της δικαστικής ανεξαρτησίας 24 : 1) Η πρώτη αρχή αποσαφηνίζει τον τύπο του σύγχρονου δικαστή. Ο δικαστής δεν είναι πια «το στόµα του νόµου» 25, ένα ον άνευ βουλήσεως, το εκτελεστικό όργανο της νοµοθετικής εξουσίας. Ο σηµερινός τύπος του δικαστή παράγεται από τις γενικές ρήτρες της νοµοθεσίας, τις αόριστες έννοιες, την πλήρωση των κενών της νοµοθεσίας σε συνδυασµό προς το θεσµό της Ανεξαρτησίας. Ο δικαστής αυτός δεν είναι δηµόσιος υπάλληλος, είναι κάτι διάφορο. 2) Η δεύτερη αρχή συνίσταται στην απαίτηση να υπάρχει δηµοκρατία και στη ικαιοσύνη, η ικαιοσύνη δεν είναι ιεραρχικώς οργανωµένη όπως η ιοίκηση. 3) Η τρίτη αρχή ορίζει ότι ο δικαστής απολαµβάνει ανεξαρτησία όχι µόνο έναντι οργάνων των άλλων λειτουργιών και των πιέσεων διαφόρων κοινωνικών οµάδων, αλλά και έναντι οργάνων της δικαστικής λειτουργίας. Έτσι, αποτρέπεται η καταπίεση των δικαστών από τους λεγόµενους ανωτέρους τους. 26 4) Κατά την τέταρτη αρχή η δικαστική ανεξαρτησία ανακηρύσσεται δηµόσιο εξ υποκειµένου δικαίωµα του δικαστή, δυνάµενο να προστατεύσει τη θέση του, ένα ειδικό οιονεί ατοµικό δικαίωµα των δικαστών 27. 5) Tέλος, διαπιστώνεται ότι ο θεσµός αυτός µπορεί να εκπληρώσει την αποστολή του µόνο αν και ο πολίτης είναι πεπεισµένος ότι η δικαστική λειτουργία ασκείται ανεξαρτήτως, αλλιώς η δικαστική απόφαση δε µπορεί να γίνει εσωτερικά αποδεκτή από αυτόν. Η δικαστική λειτουργία είναι από τη φύση της ελεγκτική : κρίνει την κοινωνική πραγµατικότητα µε µέτρο τις επιταγές του δικαίου. Μόνο ελεύθεροι άνθρωποι µέσα στα πλαίσια µίας ανεξάρτητης λειτουργίας µπορούν να επιτελέσουν υπεύθυνα µια τέτοια υψηλή αποστολή. Για τη διασφάλιση της ευσυνείδητης τέλεσης του λειτουργήµατός τους αυτού έχει θεσπιστεί υπέρ των δικαστών ένα πλέγµα εγγυήσεων. Η προσωπική ανεξαρτησία αναφέρεται στις σχέσεις των δικαστών µε τα άλλα κρατικά όργανα, απονέµοντας στους πρώτους µία σειρά προσωπικών εγγυήσεων. Η λειτουργική ανεξαρτησία αναφέρεται στις σχέσεις της δικαιοσύνης µε τις άλλες κρατικές λειτουργίες, περιβάλλοντας την πρώτη µε ένα πλέγµα οργανικών εγγυήσεων. Οι δύο εκφάνσεις, λοιπόν, της δικαστικής ανεξαρτησίας συµπληρώνονται 24 βλ. Ρίζος Σ., Η εσωτερική ανεξαρτησία του δικαστή (Γερµανία-Ελλάς), Ε 1982, σελ. 34 επ. 25 όπως τον θεωρούσε ο Montesquieu 26 πρβλ. BverfGE 17,252(259) 27 Βλ. BverfGE 12,81(87), 17,252(256)

9 9 αµοιβαία : µόνο δικαστής που αισθάνεται ασφαλή την υπηρεσιακή του κατάσταση µπορεί να είναι και ουσιαστικά ελεύθερος. Και η διασφάλιση της προσωπικής θέσης του δικαστή δεν αποβλέπει να του παράσχει προσωπικό προνόµιο, αλλά να καταστήσει δυνατή τη σύµφωνα µε το Σύνταγµα άσκηση του δικαιοδοτικού έργου Το Σύνταγµα, όπως είπαµε, κατοχυρώνει µε λεπτοµερειακές ρυθµίσεις τις προσωπικές εγγυήσεις που παρέχονται στους φορείς της δικαστικής ιδιότητας. Οι εγγυήσεις αυτές είναι : 1) η ισοβιότητα, 2) οι ρυθµίσεις των ά. 87 παρ.3, για οµαλή υπηρεσιακή εξέλιξη, 3) η αυτοδιοίκηση του δικαστικού Σώµατος µέσω του Ανώτατου ικαστικού Συµβουλίου (Α Σ) πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης, 4) µισθοδοσία ανάλογη προς το λειτούργηµα και, τέλος, 5) η προσωπικότητα του δικαστικού λειτουργού Οι δικαστικοί λειτουργοί είναι οι µόνοι φορείς οργανικής ιδιότητας που έχουν ισόβια υπηρεσία (ά. 88 παρ. 1 Σ). Ο θεσµός της ισοβιότητας εισήχθη από το Σύνταγµα του 1844 (ά.87) που όριζε «αφ ης εποχής οι δικασταί καταστώσιν ισόβιοι, δεν δύνανται να παύσωσιν άνευ δικαστικής αποφάσεως» 29. Ισοβιότητα σηµαίνει διατήρηση των δικαστικών λειτουργών σε ενεργό υπηρεσία, ακόµη κι αν µεταγενέστερα καταργηθεί το δικαστήριο στο οποίο είναι διορισµένοι ή η θέση που κατέχουν. Με αυτό το κριτήριο διακρίνεται από τη µονιµότητα των δηµοσίων υπαλλήλων, που προϋποθέτει καταρχήν τη συνέχιση της υπάρξεως της θέσεώς τους (ά. 103 παρ.4 εδ. α Σ). Η ισοβιότητα καταλαµβάνει όλους τους δικαστικούς λειτουργούς 30, εποµένως όχι µόνο όλους τους τακτικούς δικαστές ανεξαρτήτως βαθµού 31, αλλά και τους εισαγγελείς και αντεισαγγελείς ανεξαρτήτως βαθµού µε το Σύνταγµα του Ωστόσο, διαφορετικά εννοεί το θεσµό της ισοβιότητας η γερµανική έννοµη τάξη. Κατά τη νοµολογία του Συνταγµατικού ικαστηρίου (BverfGE 14,70) η ανεξαρτησία των δικαστών στηρίζεται στην κρατική 28 Κεραµεύς Κ., Αστικό ικονοµικό ίκαιο, σελ Μπέης Κ., Ο ισόβιος νόµιµος δικαστής και η κοινή γνώµη, στο : τ.τ. Γ.Ράµµου, Αθήνα 1979, σελ Ολ. ΣτΕ 2942/1964, Ε , Ολ. ΣτΕ, πρακτικό 1/1979, Το Σ , 105/1981,Ε Ολ ΑΠ 264/1978, Το Σ (390) 32 Κεραµεύς Κ., Αστικό ικονοµικό ίκαιο, σελ. 86

10 10 εγγύηση ότι ο δικαστής δεν απολύεται, ούτε µετατίθεται, παρά µόνο µε γραπτή συγκατάθεσή του ή µε τελεσίδικη δικαστική απόφαση και µόνο για προκαθορισµένους από το νόµο λόγους, πχ. όταν µειωθεί ο αριθµός των θέσεων των δικαστών που υπηρετούν σε κάποιο δικαστήριο ή όταν κάποιο δικαστήριο καταργηθεί. 33 Ένα µεγάλο µέρος της ελληνικής θεωρίας 34 δέχεται την άποψη ότι το αµετάθετο είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ισοβιότητας των δικαστών, θεωρώντας πως το ά. 90 Σ που προβλέπει τη δυνατότητα προαγωγής, αποσπάσεως, µετατάξεως, αλλά και µεταθέσεως των δικαστικών λειτουργών αντίκειται στο πνεύµα των θεµελιωδών διατάξεων του ά. 87 παρ. 1 και 2 Σ. Πράγµατι, ο δικαστής δεν είναι δηµόσιος υπάλληλος, ώστε να µπορεί να υποβάλλεται σε τέτοιου είδους δηµοσιοϋπαλληλική µεταχείριση. Αν και συνδέεται µε το Κράτος µε τη δηµοσίου δικαίου αξίωση να εισπράξει το µισθό του 35 και το Κράτος έχει αξίωση από τον δικαστή να µην αρνησιδικήσει, είναι άµεσο όργανο του Κράτους, δηµόσιος λειτουργός που ασκεί την εξουσία του ανεξάρτητα, χωρίς την παρεµβολή προϊσταµένων Το Σύνταγµα, στα άρθρα 88-91, προβλέπει ειδικές ρυθµίσεις για : α)την κτήση της ιδιότητας του δικαστικού λειτουργού, β) για ορισµένους ειδικούς προσωπικούς όρους άσκησης του λειτουργήµατος όπως οι αποδοχές, τα ασυµβίβαστα, το δικαίωµα δικαστικού συνδικαλισµού και τα της ευθύνης των δικαστών, γ) τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία των υπηρεσιακών µεταβολών, δ) τις µορφές λήξης του δικαστικού λειτουργήµατος. Α) Όσον αφορά τη κτήση της δικαστικής ιδιότητας, το ά. 88 παρ. 1 Σ περιορίζεται στην πρόβλεψη µίας µόνο διαδικαστικής πράξης. «Οι δικαστικοί λειτουργοί διορίζονται µε προεδρικό διάταγµα». Τα ειδικότερα θέµατα ρυθµίζει ο κοινός νοµοθέτης, σύµφωνα µε την εξουσιοδότηση του ά. 88 παρ. 1 Σ 36. Πάντως, ο κοινός νοµοθέτης δεν έχει πλήρη ελευθερία επιλογών, αλλά περιορίζεται από την ειδική νοµική φύση και τη συνταγµατική αποστολή του δικαστικού λειτουργήµατος (ά. 87 παρ. 1 Σ), γι αυτό η επιλογή «πρέπει να γίνεται δι αποφάσεως οργάνου συγκροτούµενου εκ δικαστικών λειτουργών». 33 Μπέης Κ., όπ.π., σελ βλ. Μπέη Κ., όπ. π., σελ βλ. ά.22 ΚΟ Κ Λ 36 βλ. ά. 34 επ. ΚΟ Κ λ 37 Ολ. ΣτΕ 2859/ Τσάτσος., όπ.π., σελ. 563

11 11 Επίσης, κατά το ά. 88 παρ.3 ο κοινός νοµοθέτης µπορεί να προβλέψει εκπαιδευτική και δοκιµαστική περίοδο για τους δικαστικούς λειτουργούς 39. Β) Αναφορικά µε τους όρους άσκησης του λειτουργήµατος : i) Ένας από τους πιο σηµαντικούς είναι οι αποδοχές των δικαστών, που κατά το ά. 88 παρ. 2 «είναι ανάλογες µε το λειτούργηµά τους. Τα σχετικά µε τη βαθµολογική και µισθολογική τους εξέλιξη και µε την κατάστασή τους γενικά καθορίζονται µε ειδικούς νόµους». Αναµφισβήτητα η οικονοµική ανεξαρτησία του δικαστικού λειτουργού είναι µία από τις προϋποθέσεις για να µην ετεροκαθορίζεται έστω έµµεσα- η δικανική του πεποίθηση. Η παραπάνω διάταξη καθιερώνει και στο ισχύον Σύνταγµα την αρχή της µισθολογικής διακρίσεως έναντι των άλλων λειτουργιών του Κράτους. εν αποτελεί όµως συνταγµατική απόκλιση από τη γενική αρχή της ισότητας, καθώς η µισθολογική διαφοροποίηση του δικαστή είναι το λογικό επακόλουθο της θεσµικής διαφοράς που έχει το δικαστικό από το δηµοσιοϋπαλληλικό λειτούργηµα Επιπλέον, ο ΑΠ, επεµβαίνοντας ουσιαστικά στο έργο του νοµοθέτη, επεξέτεινε διορθωτικά το χρηµατικό επίδοµα που παίρνουν ανώτατοι πολιτικοί υπάλληλοι και σε ανώτατους δικαστές, επικαλούµενος την αρχή της ισότητας και την απαγόρευση άνισης µεταχείρισης. Η διάκριση αυτή αναγορεύεται πρώτη φορά σε συνταγµατική αρχή δηµοσίου συµφέροντος και συνταγµατικό δικαίωµα των δικαστικών λειτουργών µε το Σύνταγµα του 1952, γιατί πράγµατι αποτελεί µία ζωτική ανάγκη για την υπόσταση του κράτους. Και αυτό, καθώς το είδος του λειτουργήµατος πολλαπλασιάζει τους πειρασµούς και µάλιστα, περισσότερο απ ό,τι θα µπορούσε να συµβεί σε κάποιον δηµόσιο υπάλληλο. 44 Συµπερασµατικά, η νοµολογία έχει οδηγηθεί στα εξής 45 : α) οι αποδοχές πρέπει να τελούν σε αντιστοιχία µε τη σπουδαιότητα και τη φύση του δικαστικού λειτουργήµατος, β) πρέπει να διακρίνονται από τις αποδοχές των λοιπών δηµοσίων υπαλλήλων και λειτουργών, δηλ. πρέπει να καθορίζονται αυτοτελώς µε ειδικούς νόµους και να είναι ανώτερες από τις αποδοχές δηµοσίων υπαλλήλων και εργαζοµένων στον ιδιωτικό τοµέα, γ) η χορήγηση αποδοχών σε τρίτους δηµοσίους 39 βλ. ά. 51, 61, 65, 70, 75 ΚΟ Κ Λ όπως αντικαταστάθηκε µε το ν. 1868/ Ολ. ΑΠ 1411/ Τσάτσος., όπ. π., σελ Ολ. ΑΠ 1151/ έδες Σ., Κίνδυνοι που απειλούν την προσωπική ανεξαρτησία του δικαστικού λειτουργού, στο:προβλήµατα ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, Ι 1988, σελ Γιαννόπουλος Ευ., όπ.π., σελ βλ. Μαυριάς Κ., όπ.π., σελ

12 12 υπαλλήλους χωρίς ταυτόχρονη και ίση τουλάχιστον χορήγηση των αποδοχών αυτών προς τους δικαστικούς λειτουργούς συνιστά ανεπίτρεπτη δυσµενή διάκριση σε βάρος τους 46, δ) απαγορεύεται η µισθολογική εξοµοίωση λειτουργών του δηµόσιου τοµέα προς τους δικαστές 47, ε) είναι ανεπίτρεπτη η παραποµπή µισθολογικής διάταξης για τρίτους στις αποδοχές ανώτατων δικαστικών λειτουργών 48. ii)eπίσης, από τη φύση του δικαστικού λειτουργήµατος προκύπτει και η ανάγκη κήρυξής του ως ασυµβίβαστου µε κάθε άλλη δηµόσια υπηρεσία και µε κάθε άλλο επάγγελµα, όπως προβλέπει και το ά. 89 παρ. 1 Σ 49. Επιπλέον, το ά. 89 παρ. 4 αποκλείει τη συµµετοχή των δικαστών στην Κυβέρνηση. Πάντως, µε την αναθεωρηµένη παρ. 2 θεσπίζονται ορισµένες εξαιρέσεις από το ασυµβίβαστο, όµως µε την αναθεώρηση της παρ. 3 απαγορεύεται πλέον σε δικαστικούς λειτουργούς η ανάθεση διοικητικών καθηκόντων, ενώ ορίζεται πως «καθήκοντα σχετικά µε την εκπαίδευση των δικαστικών λειτουργών θεωρούνται δικαστικά» και πως «επιτρέπεται η ανάθεση σε δικαστικούς λειτουργούς των καθηκόντων εκπροσώπησης της Χώρας σε διεθνείς οργανισµούς». iii) Οι δικαστές έχουν από το Σύνταγµα το δικαίωµα να συνδικαλίζονται. Σύµφωνα µε το ά. 89 παρ. 5 «επιτρέπεται η συγκρότηση ένωσης δικαστικών λειτουργών, όπως νόµος ορίζει». Όµως, το ά. 23 παρ. 2 εδ. β Σ θεσπίζει έναν σαφή περιορισµό : «απαγορεύεται στους δικαστικούς λειτουργούς η απεργία µε οποιαδήποτε µορφή». iv) Όσον αφορά την ευθύνη των δικαστών : Για την ποινική ευθύνη το Σύνταγµα δεν περιλαµβάνει ειδικές ρυθµίσεις, εποµένως δεν υπόκεινται σε ειδικό συνταγµατικό καθεστώς. Όµως, προβλέπονται ειδικές διατάξεις για την αστική και την πειθαρχική ευθύνη τους. Συγκεκριµένα, οι υποθέσεις αστικής ευθύνης των δικαστικών λειτουργών για πράξεις ή παραλείψεις που εντάσσονται στο πλαίσιο της δικαιοδοτικής τους λειτουργίας υπάγονται στο ικαστήριο Αγωγών Κακοδικίας, που προβλέπει το ά. 99 Σ. Ως προς την πειθαρχική τους ευθύνη, το Σύνταγµα στο ά. 91 θεσπίζει ένα ειδικό νοµικό καθεστώς. Στο καθεστώς αυτό υπάγονται όλοι οι δικαστικοί λειτουργοί, άσχετα από το βαθµό τους 50. Στους ανώτατους 46 ΣτΕ 4542/1986, 4683/1988, 1693/1989, 1797/1989, Ολ ΑΠ 12/12988, Ολ Ελεγκτ. Συν. 1432/ ΣτΕ 2928/ ΣτΕ 1754/1987, 1850/1988, βλ. επίσης ΣτΕ 1688/1991, 2458/1993 για τη µισθολογική εξοµοίωση των δικαστικών λειτουργών µε τους γιατρούς του ΕΣΥ 49 που εξειδικεύεται από το ά. 41 ΚΟ Κ Λ 50 βλ. και ά. 90 παρ. 1 ΚΟ Κ Λ

13 13 δικαστικούς λειτουργούς, αρµόδιο όργανο για την άσκηση πειθαρχικής εξουσίας είναι το Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο. Την πειθαρχική αγωγή εγείρει ο Υπουργός ικαιοσύνης. Η πειθαρχική εξουσία στους λοιπούς δικαστικούς λειτουργούς ασκείται, κατά το ά. 91 παρ. 3 Σ, σε πρώτο και δεύτερο βαθµό από συµβούλια που συγκροτούνται µε κλήρωση από τακτικούς δικαστές, κατά τους ορισµούς του νόµου. Την πειθαρχική αγωγή εγείρει και ο Υπουργός ικαιοσύνης. 51 Ο νόµος ορίζει τους κωλυόµενους να µετέχουν σε πειθαρχικό συµβούλιο ή δικαστήριο για την εκδίκαση ορισµένης υπόθεσης, απαγορεύει τη συµµετοχή στο δευτεροβάθµιο συµβούλιο όσων έχουν µετάσχει στο πρωτοβάθµιο, αλλά δεν επιτρέπει την εξαίρεση τόσων µελών, ώστε να µην είναι δυνατή η σύνθεση του συµβουλίου από τα λοιπά. Εδώ αξίζει να αναφερθεί η 22/1999 απόφαση του Επταµελούς Πειθαρχικού Συµβουλίου του ΑΠ κατ αναφορά προς την παρ. 1 του ά. 2 ν. 2721/1999, η οποία ορίζει ότι Η άσκηση πειθαρχικής δίωξης και η όλη πειθαρχική διαδικασία αναστέλλεται κατά τη διάρκεια της θητείας του Προέδρου και των µελών του Συµβουλίου ιεύθυνσης των ικαστηρίων, εκτός αν ασκηθεί κατ αυτών ποινική δίωξη για τα αδικήµατα που αναφέρονται στην περίπτωση ε της παρ. 1 του ά. 37 ν. 1756/1988 του ΚΟ Κ Λ. Με την προαναφερθείσα απόφαση κρίθηκε πως η διάταξη αυτή είναι ασυµβίβαστη προς το θεσµό της πειθαρχικής ευθύνης όλων των δικαστικών λειτουργών, ο οποίος έχει συνταγµατική κατοχύρωση στο ά. 91 Σ ( ) Η προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των δικαστών, χωρίς τον πειθαρχικό τους έλεγχο, θα απέβαινε επικίνδυνη για τα δικαιώµατα των δικαζοµένων και για τις ατοµικές εν γένει ελευθερίες ( ) Άρα η ανωτέρω διάταξη, η οποία επιχειρεί να εισαγάγει ανεπίτρεπτη ασυλία υπέρ κατηγορίας δικαστών, που θα καθίσταντο έτσι πειθαρχικώς ασύδοτοι, είναι αντισυνταγµατική και ανίσχυρη. 52 Πάντως, προς διατήρηση του κύρους της δικαιοσύνης, της εµπεδώσεως κλίµατος εµπιστοσύνης προς την ανεξαρτησία της δικαστικής κρίσης, de lege lata δε µπορεί να διωχθεί δικαστής για την ψήφο που έδωσε και τη γνώµη που διατύπωσε κατά την απονοµή του δικαίου, µε την κατηγορία της εσφαλµένης ερµηνείας του νόµου ή της κακής εκτίµησης των αποδείξεων. Η υποκειµενική κρίσις του δικαστού, όταν δεν υφίσταται υπόνοια µεροληπτικής κρίσεως ή δεν αντίκειται προφανώς προς τα υπ αυτού δεκτά γενόµενα πραγµατικά περιστατικά ή προς το σαφές και ωρισµένον περιεχόµενον επικληθέντων ή προσαχθέντων εγγράφων, οπότε µόνον είναι δυνατόν να κριθεί ότι υφίσταται κουφότης εν τη 51 βλ. ά. 99 ΚΟ Κ Λ 52 Μαυριάς Κ., όπ. π., σελ. 701

14 14 ασκήσει των καθηκόντων του, ελεγκτέα, δεν δύναται να υποβληθεί εις πειθαρχικόν έλεγχον. Κατά το ά. 91 παρ. 4 Σ Οι κατά τις διατάξεις αυτού του άρθρου πειθαρχικές αποφάσεις δεν προσβάλλονται στο ΣτΕ. Γ) Το Σύνταγµα περιέχει κρίσιµες διατάξεις που αφορούν τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία των υπηρεσιακών µεταβολών, δηλ. της εξέλιξης των δικαστικών λειτουργών. Η θεµατική αυτή ρυθµίζεται στα αναθεωρηµένα άρθρα 90 και 88 παρ. 6 και αφορά στις νοµικές µεταβολές στο πρόσωπο του φορέα του δικαστικού λειτουργού που µπορούν ή πρέπει να επέλθουν κατά τη διάρκεια της σταδιοδροµίας του, δηλ. τοποθετήσεις, προαγωγές, µεταθέσεις, αποσπάσεις και µετατάξεις. Οι σχετικές µε τις υπηρεσιακές µεταβολές αποφάσεις λαµβάνονται από την ίδια τη δικαστική λειτουργία µε βάση το Σύνταγµα και τους σύµφωνους µε αυτό νόµους (οιονεί αυτοδιοίκηση δικαστικής λειτουργίας). Ωστόσο, το ά. 90 σε αρκετά σηµεία παραπέµπει για την ειδικότερη ρύθµιση των ζητηµάτων αυτών στον κοινό νοµοθέτη, δηλ. η νοµοθετική λειτουργία εδώ επεµβαίνει κανονιστικά στη νοµική οργάνωση της σχετικής ύλης. 55 Όλες οι υπηρεσιακές µεταβολές ενεργούνται µε προεδρικό διάταγµα, που όµως προϋποθέτει απόφαση Ανώτατου ικαστικού Συµβουλίου. Τα σχετικά µε τη συγκρότηση του εκάστοτε Α Σ ρυθµίζει το ά. 90 παρ. 1 και 2 Σ 56. Το Α Σ είναι ένας θεσµός του οποίου η δηµιουργία και λειτουργία απέβλεψε στην εξασφάλιση της δικαστικής ανεξαρτησίας και της αυτοδιοίκησης. Θεµελιώθηκε µε το ν. ΓΥΛΖ/ και τον συµπληρωµατικό του ν. ΓΩ/ Οι αποφάσεις των Α Σ προκαλούνται µετά από ερώτηµα του Υπουργού ικαιοσύνης, ο οποίος µπορεί να διαφωνήσει µε την κρίση τους και να παραπέµψει το ζήτηµα στην Ολοµέλεια του οικείου ανώτατου δικαστηρίου, όπως ορίζει ο νόµος. ικαίωµα προσφυγής έχει και ο δικαστικός λειτουργός στον οποίο αφορά η κρίση, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόµος (ά. 90 παρ.3). Η νοµολογία έχει κρίνει ότι, επί προαγωγών υπάρχει υποχρέωση του Υπουργού να θέσει το σχετικό ερώτηµα και ότι η παράλειψή του εν προκειµένω συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη που προσβάλλεται µε αίτηση ακυρώσεως 53 Πρακτικό Ολ ΑΠ 45/ Λυµπερόπουλος Λ., Η ψήφος του δικαστή ως αντικείµενο πειθαρχικής διώξεως, στο : ΝοΒ 1986, σελ Τσάτσος., όπ. π., σελ βλ. ά. 67, 68, 72, 73, 78, 79 ΚΟ Κ Λ για τις ειδικότερες ρυθµίσεις, κατά τις τροποποιήσεις τους κατ εφαρµογή των σχετικών αναθεωρηµένων διατάξεων του Συντάγµατος 57 Μπακόπουλος Αγ., όπ. π., σελ. 25

15 15 ενώπιον του ΣτΕ 58. Όµως σύµφωνα µε άλλη απόφαση του ΑΠ 59 το Α Σ δύναται να ασκήσει την αρµοδιότητά του και χωρίς ερώτηµα του Υπουργού ικαιοσύνης, το οποίο έχει χαρακτήρα απλής αναγγελίας. 60 Κατά το ά. 90 παρ. 4 Σ οι αποφάσεις της ολοµέλειας ως δευτεροβάθµιου Α Σ για το ζήτηµα που έχει παραπεµφθεί σε αυτήν, καθώς και οι αποφάσεις του Α Σ µε τις οποίες δεν διαφώνησε ο Υπουργός είναι γι αυτόν υποχρεωτικές. Η διοικητική Ολοµέλεια του ΑΠ έχει αποφανθεί 61 ότι ο Υπουργός ικαιοσύνης υποχρεούται να εκτελεί τις αποφάσεις του Α Σ, εντός του αντικειµενικά αναγκαίου προς τούτο χρόνου, χωρίς δικαίωµα αναστολής ή καθυστέρησης εκτέλεσής τους. 62 Τέλος, το ά. 90 παρ. 5 Σ ρυθµίζει τις προαγωγές στις θέσεις του Προέδρου και των Αντιπροέδρων των ανώτατων δικαστηρίων, του Εισαγγελέα του ΑΠ καθώς και του Γενικού Επιτρόπου του Ελεγκτ. Συν. και των διοικητικών δικαστηρίων. Αυτές ενεργούνται µε προεδρικό διάταγµα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συµβουλίου, µε επιλογή µεταξύ των µελών του οικείου ανώτατου δικαστηρίου, όπως νόµος ορίζει. [Την εµφανή επέµβαση της εκτελεστικής εξουσίας εδώ, όπως και σε άλλα σηµεία του ά. 90 θα εξετάσουµε παρακάτω στην ενότητα 8.1] Πάντως, θα πρέπει να σηµειωθεί πως οι ρυθµίσεις αυτές για την αυτοδιοίκηση του δικαστικού σώµατος, δηµιουργούν επίσης τον κίνδυνο εξάρτησης του κατώτερου από τον ανώτερο δικαστή, καθώς η ανάγκη για ικανοποιητική επαγγελµατική εξέλιξη καθιστά ενίοτε τον πρώτο επιδεκτικό σε επιρροές 63. ) Για τους όρους λήξης της δικαστικής ιδιότητας το Σύνταγµα θεσπίζει αυστηρό πλαίσιο. Η δικαστική ιδιότητα λήγει είτε µε την επιβολή της ποινής της παύσης (88 παρ.4 Σ) είτε µε την υποχρεωτική αποχώρηση από την υπηρεσία (88 παρ.5 Σ). Όσον αφορά την παύση, αυτή είναι η πριν από τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας οριστική ή πρόσκαιρη λήξη της δικαστικής ιδιότητας, που επέρχεται µε δικαστική απόφαση και µόνο για ορισµένους λόγους 64 : «ποινική καταδίκη, βαρύ πειθαρχικό παράπτωµα 65, ασθένεια, αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια» 66. Η οριστική παύση προϋποθέτει αµετάκλητη καταδίκη (και) σε στέρηση των πολιτικών του δικαιωµάτων ή 58 βλ. ΣτΕ 751/ ιοκ. Ολ. ΑΠ 2/ βλ. Μαυριάς Κ., όπ. π., σελ βλ. πρακτικό της 1/1997, 2/1997 και αποφ. ιοικ. Ολ. ΑΠ 25/1990, 12/ Μαυριάς Κ., όπ. π., σελ Τσάτσος., όπ. π., σελ Τσάτσος., όπ.π., σελ ά. 93 παρ.2 ΚΟ Κ Λ 66 βλ. ά. 95 επ. ΚΟ Κ Λ

16 16 αµετάκλητη καταδίκη σε ποινή στερητική της ελευθερίας ανώτερη των τριών µηνών, για αδίκηµα που τελέστηκε µε δόλο, ή αµετάκλητη καταδίκη για τα αδικήµατα του ά. 37 παρ.1 περ. ε ΚΟ Κ Λ 67. Αν δεν έχει επιβληθεί παύση του δικαστικού λειτουργού, αυτός αποχωρεί υποχρεωτικά από την υπηρεσία µόνο µε τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας. Αυτό καθορίζεται στο ά. 88 παρ.5 Σ µε βάση το βαθµό που κατέχει ο δικαστικός λειτουργός Είναι πάντως αναµφισβήτητο, πως η καλύτερη εγγύηση για τη δικαστική ανεξαρτησία είναι η υποκειµενική θέληση του ικαστή, που πηγάζει από την προσωπικότητά του. 68 Κατά τον Αριστοτέλη «Το επί τον δικαστήν ιέναι, ιέναι εστί επί το δίκαιον, ο γαρ δικαστής βούλεται είναι οίον έµψυχον δίκαιον». Ο δικαστής πρέπει να διαθέτει θάρρος και ήθος, να έχει απόλυτη ελευθερία κρίσεως και να υπακούει µόνο στη συνείδησή του, το Σύνταγµα και τους νόµους Είναι αυτονόητο, πως και οι δικαστικοί λειτουργοί απολαµβάνουν το δικαίωµα στην ελεύθερη έκφραση και διάδοση των στοχασµών (ά. 14 παρ.1 Σ) και το δικαίωµα στην επιστηµονική ελευθερία (ά. 16 παρ.1 Σ). Ο ΑΠ 70 έκρινε, πως «επιτρέπεται στο δικαστή η έκφραση γνώµης δηµοσίως, εκτός αν αποτελεί οιασδήποτε µορφής εκδήλωση υπέρ ή κατά πολιτικού κόµµατος ή κατά τις περιστάσεις είναι ασυµβίβαστη προς το αξίωµά του και θίγει το κύρος αυτού ως δικαστή ή της δικαιοσύνης» Λειτουργική ανεξαρτησία σηµαίνει την αυτοτέλεια της δικαιοσύνης ως τρίτης κρατικής λειτουργίας, απέναντι στις δύο άλλες, αλλά και µέσα στην ίδια τη δικαιοσύνη, απαιτώντας από τα κατώτερα δικαστήρια να παραµένουν καταρχήν ανεπηρέαστα από τις αποφάσεις των ανώτερων. Στη δική µας έννοµη τάξη δέσµευση από δικαστικές αποφάσεις νοείται µόνο στα πλαίσια της ίδιας υποθέσεως και µέσα από τα στενά όρια του δεδικασµένου. 72 Αναλύεται σε µία σειρά 67 ά. 60 παρ.1 ΚΟ Κ Λ 68 Ρίζος Σ., όπ.π., σελ. 37 επ. 69 Γιαννόπουλος Ευ., όπ. π., σελ Ολ ΑΠ 4/ βλ. Τσάτσος., όπ. π., σελ βλ. Σκουρής Β., όπ. π., σελ. 21

17 17 οργανικών εγγυήσεων, οι οποίες οφείλονται στο χαρακτήρα της δικαιοσύνης ως κατεξοχήν ελεγκτικής λειτουργίας Η δικαστική ανεξαρτησία απέναντι στη νοµοθετική λειτουργία θεσπίζεται ρητά µε το ά. 93 παρ.4 Σ που ορίζει «Τα δικαστήρια υποχρεούνται να µην εφαρµόζουν νόµο που το περιεχόµενό του είναι αντίθετο προς το Σύνταγµα». Τα δικαστήρια ελέγχουν, λοιπόν, σε κάθε συγκεκριµένη περίπτωση την ύπαρξη ή την έλλειψη αρµονίας των νοµοθετικών επιταγών που πρόκειται να εφαρµόσουν µε το Σύνταγµα, εκδηλώνοντας έτσι την αυτοτέλεια της κρίσεώς τους απέναντι στη νοµοθετική παραγωγή και αναγόµενα απευθείας στο Σύνταγµα ως την υπέρτατη πηγή δικαίου Πρόκειται εποµένως περί του δικαστικού ελέγχου της συνταγµατικότητας των νόµων. Τον έλεγχο διέπουν οι εξής όροι 74 : α) επιχειρείται από όλα τα ελληνικά δικαστήρια, ανεξαρτήτως δικαιοδοτικού κλάδου, β) δεν αποτελεί απλώς δικαίωµς, αλλά υποχρέωση των δικαστηρίων, γ) αφορά όχι µόνο τους νόµους που προέρχονται από τα νοµοθετικά όργανα, αλλά κάθε κανόνα δικαίου, δ) ελεγχόµενο στοιχείο είναι µόνο η ουσιαστική αντισυνταγµατικότητα, δηλ. η ενδεχόµενη αντίθεση του περιεχοµένου του νόµου προς το Σύνταγµα, και όχι η τυπική αντισυνταγµατικότητα, δηλ. τα εσωτερικά τυπικά στοιχεία του νόµου, ως interna corporis του νοµοθετικού σώµατος 75, ε) επιχειρείται µόνο παρεµπιπτόντως και δεν µπορεί να οδηγήσει σε ακύρωση του αντισυνταγµατικού νόµου, αλλά µόνο σε µη εφαρµογή του στη συγκεκριµένη δίκη, χωρίς η κρίση περί αντισυνταγµατικότητας να αναδίδει νοµικές συνέπειες για την τύχη του νόµου σε άλλες υποθέσεις. Μόνο το ΑΕ του ά.100 Σ είναι αρµόδιο να κηρύσσει ανίσχυρες erga omnes αντισυνταγµατικές διατάξεις νόµων, υπό τις προϋποθέσεις όµως του ά. 100 παρ.1 περ.ε, παρ.4 εδ. β Σ Επιπλέον, προς το σκοπό της διαφύλαξης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης ισχύει η αρχή της απαγόρευσης της αναδροµικής ισχύος των νόµων. ηλ. ο νόµος δε µπορεί να κηρύξει άκυρη ή να 73 Κεραµεύς Κ., Αστικό ικονοµικό ίκαιο, σελ Κεραµεύς Κ., όπ. π., σελ Ολ ΣτΕ 1270/1977, 1852/1977, /1981, ΣτΕ /1980

18 18 καταργήσει ορισµένη δικαστική απόφαση. Βέβαια, δεν εµποδίζεται να θεσπίσει νέες ρυθµίσεις που να καταλαµβάνουν και δικαιώµατα αναγνωρισµένα ή επιδικασµένα µε τελεσίδικες ή και αµετάκλητες υποθέσεις, αρκεί η ρύθµιση αυτή να επιχειρείται µε κανόνες γενικούς, που να µην έχουν χαρακτήρα επεµβάσεως σε ατοµικές περιπτώσεις 76 (προσωποληπτικοί νόµοι, που καλύπτουν τη θεραπεία συγκεκριµένου προσωπικού συµφέροντος, που δεν υπήρξε απλώς η αφορµή του νοµοθετήµατος, αλλά ο σκοπός του). 77 ικαιολογητικός λόγος της απαγόρευσης της αναδροµικότητας των νόµων είναι ότι πρέπει να µπορεί ο κάθε πολίτης να εµπιστευθεί την Πολιτεία, ότι τα κρινόµενα από τα δικαστήρια δικαιώµατά του, θα κριθούν µε βάση το νόµο που ισχύει τώρα και όχι µε κάποιον νόµο που θα τεθεί αύριο ή θα ερµηνεύσει διαφορετικά το νόµο, ο οποίος ισχύει τώρα. 78 Συναφές εποµένως, είναι και το πρόβληµα των ερµηνευτικών νόµων, οι οποίοι συνοδεύουν έχοντας αναδροµική ισχύ- τον ερµηνευόµενο νόµο που είναι «ασαφής και λόγω της ασαφείας του προέκυψαν ή ηδλυναντο να προκύψουν διαφωνίαι εν τη επιστήµη ή εν τοις δικαστηρίοις πεί της αληθούς εννοίας αυτού, την ύπαρξιν δε της προϋποθέσεως ταύτης, ήτοι της ανάγκης της ερµηνείας, δικαιούνται να ελέγξωσι τα δικαστήρια». 79 Κατά το ά. 77 «Η αυθεντική ερµηνεία των νόµων ανήκει στη νοµοθετική λειτουργία. Νόµος που δεν είναι πράγµατι ερµηνευτικός ισχύει µόνο από τη δηµοσίευσή του» Αν και το Σύνταγµα δεν περιέχει ειδική διάταξη, εκ του συνόλου των σχετικών διατάξεων συνάγεται, ότι στοιχείο της δικαστικής ανεξαρτησίας έναντι της νοµοθετικής λειτουργίας είναι και η απαγόρευση της άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου της δικαιοδοτικής λειτουργίας, όσον αφορά εκκρεµή δίκη. Επιπλέον, επικρατεί και η άποψη 80, ότι ούτε για περατωθείσα δίκη µπορεί να ασκηθεί τέτοιος έλεγχος αναφορικά µε τις απόψεις που υιοθέτησε το δικαστήριο, ούτε και το Κοινοβούλιο µπορεί να ασκήσει σχετική κριτική, καθώς επίσης και ότι δεν επιτρέπονται υποδείξεις του Κοινοβουλίου προς τα δικαστήρια σχετικά µε τις απόψεις που θα πρέπει να ακολουθήσουν(όσον αφορά την ερµηνεία και εφαρµογή των νόµων). 76 Κεραµεύς Κ., όπ. π., σελ Μπακόπουλος Αγ., όπ. π., σελ Κλαµαρής Ν., Η ανεξαρτησία της δικαιοδοτικής λειτουργίας έναντι επεµβάσεων της εκτελεστικής και της νοµοθετικής λειτουργίας, στο : Ελ 1986, σελ Ολ ΑΠ 565/1968, ΑΠ 1038/1983, Ολ ΑΠ 186/1980, Ολ ΣτΕ 894/ Κλαµαρής Ν., όπ. π., σελ ιοικ. Ολ. ΑΠ 9/1998

19 Οι δικαστές, µε βάση το ά.87 παρ.2 Σ, δεν υπόκεινται σε οποιεσδήποτε ρυθµίσεις ή εντολές που απορρέουν από την εκτελεστική λειτουργία. Κατά τον ΑΠ 83 «δηµόσιο εγκώµιο ή επίκριση συγκεκριµένης δικαστικής απόφασης από τον Υπουργό ικαιοσύνης µπορεί να εκληφθεί ως απόπειρα εκβιασµού και ενέχει εξ αντικειµένου επέµβαση στην προσωπική ανεξαρτησία των δικαστικών, ιδίως όταν αφορά υπόθεση εκκρεµή». Επιπροσθέτως, τα δικαστήρια ελέγχουν τη συνταγµατικότητα και των διοικητικών πράξεων 84 -οι οποίες εξάλλου τελούν υπό το νόµο- καθώς και τη νοµιµότητά τους, αφού η σχέση διοικητικής πράξης και υπερκείµενου νόµου είναι ανάλογη προς τη σχέση νόµου και υπερκείµενου Συντάγµατος. 85 Ωστόσο, εξουσία ακύρωσης των παράνοµων διοικητικών πράξεων έχουν µόνο τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και το ΣτΕ 86. Τα υπόλοιπα δικαστήρια απλώς δεν τις λαµβάνουν υπόψη. Επίσης, τυχόν συγκρούσεις µεταξύ δικαστηρίων και διοικητικών αρχών υπάγονται στο ΑΕ (ά. 100 παρ.1 περ.δ Σ). Μέσω της άρσης µε δεσµευτική δύναµη τέτοιων συγκρούσεων από το ανώτατο δικαιοδοτικό όργανο της Πολιτείας, επαληθεύεται και εδώ η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης απέναντι στην εκτελεστική λειτουργία. Τέλος, τον ίδιο σκοπό υπηρετεί και ο θεσµός του Α Σ, που αναλύθηκε παραπάνω (ενότητα Γ) Επειδή επεµβάσεις στη δικαιοδοτική λειτουργία είναι δυνατόν να προέρχονται και µέσα από τους κόλπους της ίδιας (πχ. µέσω του πειθαρχικού ελέγχου και εποπτείας, του ζητήµατος των υπηρεσιακών µεταβολών κτλ.) έχουν θεσπιστεί και ενδοδικαστικές εγγυήσεις. 87 Στο ζήτηµα της νοµικής δέσµευσης των δικαστηρίων να ακολουθήσουν την άποψη άλλων δικαστηρίων, που αποφάνθηκαν πριν από αυτά, υφίσταται, όπως ήδη είπαµε, πλήρης ανεξαρτησία. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις του δεδικασµένου, της αρχής ιεραρχίας, της θεώρησης από το ΑΕ ενός νόµου ως αντισυνταγµατικού και των αποφάσεων του ΕΚ. 82 Μαυριάς Κ., όπ. π., σελ ιοικ. Ολ. ΑΠ 8/ ΑΠ 945/ Κεραµεύς Κ., όπ. π., σελ ΑΠ 132/1979, 341/ Κλαµαρής Ν., όπ. π., σελ. 32 επ.

20 20 Επίσης, σηµαντική είναι η κατοχύρωση αντικειµενικότητας των αποφάσεων που αφορούν την υπηρεσιακή κατάσταση. Εκτός από το προνόµιο της ισοβιότητας και ο θεσµός του Α Σ αποτελεί µία σηµαντική εγγύηση. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι γίνονται προσπάθειες ώστε να αµβλυνθεί ο ρόλος που παίζει ο προϊστάµενος ή ο Πρόεδρος κάθε ικαστηρίου στον καθορισµό της σύνθεσής του, µέσω της δηµιουργίας Συµβουλίων. 8. Ωστόσο, χωρίς να αµφισβητείται η σηµασία που έχουν οι νοµικές διατάξεις και ιδιαιτέρως οι συνταγµατικές, το θέµα της ανεξαρτησίας της ικαιοσύνης δε µπορεί να λυθεί µόνο µε νοµικές διατάξεις ακόµα και του Συντάγµατος- που νοθεύουν νοµοθετικά την ανεξαρτησία της ικαιοσύνης. Μία διάταξη είναι απαράδεκτη όταν επιτρέπει θεωρητικά επέµβαση στην δικαστική ανεξαρτησία, έστω και αν στη συγκεκριµένη περίπτωση η εφαρµογή της ήταν επιτυχής. 88 Συγκεκριµένα, κίνδυνος επεµβάσεων σε βάρος της ανεξαρτησίας της δικαιοδοτικής λειτουργίας υφίσταται τόσο από την πλευρά της εκτελεστικής, όσο και της νοµοθετικής λειτουργίας, όσο ακόµα από τον Τύπο και την κοινή γνώµη. 8.1 Η εκτελεστική λειτουργία θεωρητικά µπορεί να είναι ο πιο συχνός και ο πιο επικίνδυνος φορέας επεµβάσεων και επιρροών στη ικαιοσύνη. Χαρακτηριστικό είναι ότι αρκετές αρµοδιότητες σχετικά µε τη διάρθρωση και στελέχωση της δικαστικής λειτουργίας βρίσκονται στα χέρια της εκτελεστικής Η σηµαντικότερη άµεση επέµβαση της εκτελεστικής λειτουργίας θεσπίζεται µε τη διάταξη του ά.90 παρ.5 Σ και αφορά τον τρόπο εκλογής των προεδρείων των ανώτατων δικαστηρίων µε προεδρικό διάταγµα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συµβουλίου, µε επιλογή µεταξύ των µελών του αντίστοιχου ανώτατου δικαστηρίου, χωρίς τουλαχιστον να θεσπίζεται κάποια δέσµευση της εκτελεστικής λειτουργίας µε βάση ορισµένα κριτήρια αξιοκρατίας ή και αρχαιότητας και επιπλέον, χωρίς να 88 Κλαµαρής Ν., όπ.π., σελ

21 21 απαιτείται η αιτιολόγηση των αποφάσεων του Υπουργικού Συµβουλίου. Είναι λοιπόν αυτές τελείως ανέλεγκτες από τη δικαστική λειτουργία Οι κίνδυνοι επαυξάνουν από το γεγονός ότι οι Πρόεδροι των ανώτατων δικαστηρίων αποτελούν από το νόµο µέλη των οικείων Α Σ (ά.90 παρ.1,2 Σ), καθώς και του ΑΕ του ά.100 Σ, εποµένως οι απόψεις τους µπορούν να επηρεάζουν τους άλλους δικαστές αλλά και την ίδια τη νοµολογία. 89 Όλα αυτά έχουν ως συνέπεια να αµφισβητείται η αντικειµενικότητα της επιλογής καθώς και η µελλοντική αντικειµενικότητα του επιλεγέντος, εποµένως εύλογο θα ήταν να επέλθει µία µεταρρύθµιση στον τρόπο εκλογής των προεδρείων, αποκλείοντας την ιοίκηση από την εκλογή Επέµβαση της εκτελεστικής εξουσίας έχουµε και στην περίπτωση εφαρµογής του ά.90 παρ.3 Σ από τον Υπουργό ικαιοσύνης σε περίπτωση διαφωνίας του προς την κρίση του Α Σ, οπότε παραπέµπει το ζήτηµα στην Ολοµέλεια του οικείου ανώτατου δικαστηρίου. Το ότι η Ολοµέλεια δεν δεσµεύεται από τους λόγους της διαφωνίας, αλλά εξετάζει στο σύνολό της την παραπεµφθείσα υπόθεση και της οποίας η απόφαση θα είναι τελικά υποχρεωτική για τον Υπουργό δεν µειώνει τον κίνδυνο, εφόσον µε τη διατύπωση της υπουργικής διαφωνίας το θέµα θα έχει ήδη πολιτικοποιηθεί-κοµµατικοποιηθεί, γεγονός που ίσως επηρεάσει έµµεσα και τα µέλη της Ολοµέλειας. 91 Επιπλέον, το ζήτηµα της πολύ µικρής σύνθεσης των Α Σ των ανώτατων δικαστηρίων µας, σε σύγκριση µε το συνολικό αριθµό των µελών του αντίστοιχου δικαστηρίου, καθιστά τις αποφάσεις του Α Σ χωρίς αντιπροσωπευτική δειγµατοληπτική αξία. Γι αυτό και γεννάται η ανάγκη κατοχύρωσης της δυνατότητας ελέγχου των αποφάσεων του Α Σ από το σύνολο των µελών του ικαστηρίου µέσω κάποιου βοηθήµατος (προσφυγής ή διαφωνίας). 92 Tέλος, δεν είναι ενισχυτική της ανεξαρτησίας της ικαιοσύνης και η διάταξη του ά. 45 παρ.2 εδ. β ΚΟ Κ Λ, σύµφωνα µε την οποία η απόφαση του Α Σ για τις προαγωγές δικαστικών λειτουργών «προκαλείται µε ερώτηµα του Υπουργού ικαιοσύνης µέσα σε ένα 89 Κλαµαρής Ν., όπ. π., σελ βλ. Γεωργακόπουλο γ., Η ανεξαρτησία της ικαιοσύνης και ο τρόπος εκλογής των προεδρείων των ανώτατων δικαστηρίων, στο :Ελ 1988, σελ Κλαµαρής Ν., όπ. π., σελ ibid.

22 22 µήνα από την κένωση ή την κατανοµή νέων θέσεων στα οικεία δικαστήρια ή εισαγγελίες». Το πρόβληµα εδώ είναι ότι κατά ενδεχόµενης τυχαίας ή σκόπιµης καθυστέρησης του Υπουργού ουδεµία κύρωση γι αυτόν προβλέπεται και ούτε το Α Σ µπορεί να επιληφθεί αυτεπαγγέλτως µετά την πλήρωση της πιο πάνω προθεσµίας Κατά τις διατάξεις 91 παρ.1 εδ. β και 91 παρ.3 εδ. β Σ την πειθαρχική αγωγή για να τεθεί σε κίνηση η πειθαρχική διαδικασία κατά των δικαστικών λειτουργών εγείρει ο Υπουργός ικαιοσύνης. Οι διατάξεις αυτές διευκολύνουν άλλη µία φορά την επέµβαση της εκτελεστικής λειτουργίας. Τον κίνδυνο καθιστά ακόµα πιο µεγάλο η ρύθµιση του ά.60 παρ.2 ΚΟ Κ Λ, µε την οποία αρκεί η άσκηση και η εκκρεµοδικία της πειθαρχικής δίωξης για αδίκηµα που µπορεί να επισύρει την ποινή της οριστικής παύσεως, για να είναι δυνατό να τεθεί σε προσωρινή αργία ο πειθαρχικώς διωκόµενος. Αλλά και η διάταξη του ά.65 παρ.4 ΚΟ Κ Λ προσβάλλει την ανεξαρτησία της ικαιοσύνης, αφού σύµφωνα µε αυτήν «η διαδικασία για την παύση δικαστικού λειτουργού ενώπιον του αρµόδιου δικαστηρίου κινείται σε κάθε περίπτωση από τον Υπουργό ικαιοσύνης Η εκτελεστική λειτουργία, µεσω του Υπουργού ικαιοσύνης όµως επεµβαίνει και σε άλλα θέµατα που έχουν σχέση µε την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών λειτουργών. Για παράδειγµα, η διάταξη του ά.29 παρ.1 ΚΟ Κ Λ που ορίζει ότι η κανονική άδεια των δικαστικών λειτουργών χορηγείται από τον Υπουργό ικαιοσύνης ύστερα από αίτηση του δικαστικού λειτουργού και σχετική γνώµη του προϊσταµένου του ικαστηρίου ή της Εισαγγελίας, η οποία δεν εξυπηρετεί καµία δικαιοπολιτική σκοπιµότητα. Επίσης, το άρθρο 32 παρ.2 και 3 ΚΟ Κ Λ που ορίζει ότι ο Υπουργός ικαιοσύνης µπορεί να ανακαλέσει την κανονική άδεια δικαστικού λειτουργού λόγω εξαιρετικής υπηρεσιακής ανάγκης, ή να απαγορεύσει σε εξαιρετική περίπτωση, τη χορήγηση αδειών για ορισµένο χρονικό διάστηµα. Επιπλέον, οι παρ. 2 και 3 του ά. 36 ΚΟ Κ Λ που ορίζουν ότι οι άδειες για εκπαίδευση στην αλλοδαπή καθορίζονται και χορηγούνται 93 Κλαµαρής Ν., όπ.π., σελ Κλαµαρής Ν., όπ. π., σελ

23 23 από τον Υπουργό ικαιοσύνης, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερόµενου και απόφαση του Α Σ. Τέλος, το ίδιο ισχύει και για τις διατάξεις των ά. 42 παρ. 1 και 43 ΚΟ Κ Λ Τέλος, είναι αναµφισβήτητο ότι η δικαιοσύνη βρίσκεται σε πλήρη δηµοσιονοµική εξάρτηση από την Κυβέρνηση. 95 Η αρµοδιότητα καταρτίσεως του γενικού κρατικού προϋπολογισµού, στον οποίο περιλαµβάνονται και οι δαπάνες για την απονοµή της ικαιοσύνης, ανήκει στα όργανα της εκτελεστικής λειτουργίας, µε δεσπόζοντα το ρόλο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Η πρωτοβουλία για τον καθορισµό (µε διακριτική ευχέρεια) του ύψους των νοµοθετηµένων δαπανών λειτουργίας των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας (πχ. αποδοχές δικαστών-ά.88 παρ.2 Σ, µισθοί δικαστικών υπαλλήλων), ανήκει στην Κυβέρνηση δια του Υπουργού ικαιοσύνης, ενώ η πρωτοβουλία για τον καθορισµό του ύψους των µη νοµοθετηµένων δαπανών (πχ. για κατασκευή και συντήρηση δικαστικών κτιρίων) ανήκαι στον Υπουργό ικαιοσύνης και τον Υπουργό Οικονοµικών και σε περίπτωση διαφωνίας στον Πρωθυπουργό και το Υπουργικό Συµβούλιο. Επιπλέον, η ιοίκηση θεωρεί τη διάταξη του ά. 88 παρ.2 Σ ως απλή κατευθυντήρια αρχή, που δε δεσµεύει τα όργανα που καθορίζουν τις αποδοχές των δικαστών και µη θεµελιώνουσα αγώγιµες αξιώσεις, επειδή δεν ορίζεται µε αυτή και το µέτρο της αναλογίας των αποδοχών προς το δικαστικό λειτουργηµα. Έτσι, η δηµοσιονοµική υποτέλεια της ικαιοσύνης προς την Κυβέρνηση επιφέρει ρήγµα στην αρχή της διάκρισης των λειτουργιών και µπορεί να αποβεί σε βάρος της δικαστικής ανεξαρτησίας και αµεροληψίας. Αυτό προσπαθεί η νοµολογία να αποτρέψει, αποκαθιστώντας την έννοια της διάταξης του ά.88 παρ.2 Σ στις πραγµατικές της διαστάσεις, δηλ. ότι θεµελιώνει αγώγιµη αξίωση των δικαστικών λειτουργών κατά του ηµοσίου, το οποίο υπέχει αστική ευθύνη για αποκατάσταση της ζηµίας από την ευθεία παράβαση αυτής. 8.2 Η νοµοθετική λειτουργία, σε αντίθεση µε την εκτελεστική, συνεχώς συρρικνούται. Έχει καταλήξει κατά κύριο λόγο να επικυρώνει νοµοθετικά τις επιλογές της εκτελεστικής και λειτουργεί κάτω από 95 βλ. Κωστόπουλος., Η δηµοσιονοµική εξάρτηση της δικαστικής από την εκτελεστική εξουσία, 1992, σελ. 17 επ. 96 ΣτΕ 1688/ Κωστόπουλος., όπ.π., σελ. 20

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκοντες: Δημητρόπουλος Ανδρ., Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ. Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία. Δικαστήρια

ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ. Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία. Δικαστήρια ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία Δικαστήρια Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μια συνταγματική δημοκρατία βασισμένη στις αρχές της νομιμότητας, της ύπαρξης

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, LL.M., Υπ. Δ.Ν. ΕΝΟΤΗΤΑ : «ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ» - 1 - Οι δημόσιοι υπάλληλοι περαιτέρω οφείλουν να

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 4.4 Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 2 Άρθρο 26 του Συντάγματος Η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια. Οι αποφάσεις τους

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε., Υπ. Δ.Ν ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΔΟΚΙΜΩΝ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ 2011 ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α) Πηγες Διοικητικου Δικαιου Ως πηγή διοικητικού

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 13 η : Δικαίωμα δικαστικής προστασίας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Στο Τρίτο Μέρος του συνταγματικού κειμένου της 12 ης συντακτικός νομοθέτης αναφέρεται στα όργανα του Κράτους. Οκτωβρίου 1992, ο Α) Η Βουλή Το άρθρο 77 κατοχυρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ:

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: 2009-2010 ΘΕΜΑ: «Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΥΤΡΟΥ ΛΥΔΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 2. Ο Κανονισμός της βουλής 3. Η αρχή της αυτονομίας 4. Περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ Καθορίζοντας το γενικό περιεχόµενο ενός δικαιώµατος, µε διατάξεις δικαίου στο πλαίσιο γενικής σχέσης, προσδιορίζονται τα ανώτατα όρια άσκησης

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων ΙΙ (ΣτΕ 438/2001)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων ΙΙ (ΣτΕ 438/2001) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

Προπτυχιακή Εργασία. Παπασπύρου Λουκάς. Δικαστική Ανεξαρτησία ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Προπτυχιακή Εργασία. Παπασπύρου Λουκάς. Δικαστική Ανεξαρτησία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Προπτυχιακή Εργασία Παπασπύρου Λουκάς Δικαστική Ανεξαρτησία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ζούμε σε μια χώρα όπου κάθε μέρα που περνάει καταλαβαίνουμε και συνειδητοποιούμε πόσο σημαντικοί αρχαίοι φιλόσοφοι και γνώστες της νομικής

Διαβάστε περισσότερα

Αριθµός 111/2013 ΤΟ ΠΕΝΤΑΜΕΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

Αριθµός 111/2013 ΤΟ ΠΕΝΤΑΜΕΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Αριθµός 111/2013 ΤΟ ΠΕΝΤΑΜΕΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ --------------------------- Συγκροτήθηκε από τους Γεώργιο Γιαννούλη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, ως Πρόεδρο αυτού, Μιλτιάδη Σπυρόπουλο,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 24 Δημόσια διοίκηση και πολιτική. Τόμος 2 ος : Η διάρθρωση του Ελληνικού κράτους. Η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση

ΔΕΟ 24 Δημόσια διοίκηση και πολιτική. Τόμος 2 ος : Η διάρθρωση του Ελληνικού κράτους. Η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση Τόμος 2 ος : Η διάρθρωση του Ελληνικού κράτους Η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση Kυβέρνηση και Διακυβέρνηση Στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στην κρατική κυβερνητική και την κρατική

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 26.4.2012 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (0046/2012) Αφορά: Αιτιολογηµένη γνώµη του γερµανικού Οµοσπονδιακού Συµβουλίου (Bundesrat) σχετικά µε την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

<~ προηγούμενη σελίδα ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. ***Οι σωστές απαντήσεις είναι σημειωμένες με κόκκινο χρώμα. 1. Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται :

<~ προηγούμενη σελίδα ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. ***Οι σωστές απαντήσεις είναι σημειωμένες με κόκκινο χρώμα. 1. Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: "ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ " ΣΑΒΒΑΤΟ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2002

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα Ιεραρχικός έλεγχος - εποπτεία

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα Ιεραρχικός έλεγχος - εποπτεία ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δημόσια νομικά πρόσωπα Ιεραρχικός έλεγχος - εποπτεία 23/5/2016 Δημόσια νομικά πρόσωπα Κοινές αρχές λειτουργίας Αρχή της ουδετερότητας Έννοια: Το δημόσιο νομικό πρόσωπο οφείλει

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1 # εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ 1]ΙΣΤΟΡΙΚΟ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 2]ΝΟΜΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 3]ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4]ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΙΚΑΙΟΥ 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ,2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγµατος.

Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγµατος. Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέα ηµοσίου ικαίου 2003 2004 Συνταγµατικό ίκαιο Επιβλέπων Καθηγητής: Κος Ανδρέας ηµητρόπουλος Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1382/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 24/2014

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1382/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 24/2014 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 27-02-2014 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1382/27-02-2014 Α Π Ο Φ Α Σ Η 24/2014 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος, στην

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος * Άρθρο 2. Πρωταρχικές υποχρεώσεις της Πολιτείας ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος * Άρθρο 2. Πρωταρχικές υποχρεώσεις της Πολιτείας ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΜΗΜΑ Α Μορφή του πολιτεύματος Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος * Άρθρο 2. Πρωταρχικές υποχρεώσεις της Πολιτείας ΤΜΗΜΑ Β Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας Άρθρο 3.

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τα νοµικά επαγγέλµατα και το γενικό συµφέρον στην οµαλή λειτουργία των νοµικών συστηµάτων

Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τα νοµικά επαγγέλµατα και το γενικό συµφέρον στην οµαλή λειτουργία των νοµικών συστηµάτων P6_TA(2006)0108 Νοµικά επαγγέλµατα Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τα νοµικά επαγγέλµατα και το γενικό συµφέρον στην οµαλή λειτουργία των νοµικών συστηµάτων Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493,

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493, Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4493, 25.2.2015 Ν. 23(Ι)/2015 23(Ι)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΝ ΣΕ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ YΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4526, (I)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ 2015

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4526, (I)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ 2015 Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4526, 21.7.2015 Ν. 131(Ι)/2015 131(I)/2015 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ 2015 Προοίμιο. Για σκοπούς, μεταξύ άλλων, εναρμόνισης με Επίσημη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑ. ΘΕΜΑ: ιακοπή κρατήσεων της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στους συνταξιούχους του ηµοσίου

ΠΟΡΙΣΜΑ. ΘΕΜΑ: ιακοπή κρατήσεων της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στους συνταξιούχους του ηµοσίου ΠΟΡΙΣΜΑ (Ν. 3094/2003 Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις, Άρθρο 3 5) ΘΕΜΑ: ιακοπή κρατήσεων της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στους συνταξιούχους του ηµοσίου Συνήγορος του Πολίτη: Ανδρέας

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ»

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ

ΘΕΜΑ: Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Ανδρέας Γ. Δημητρόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: Η Αρχή της φορολογικής ισότητας

Διαβάστε περισσότερα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Είναι ανάγκη για μια γενναία συνταγματική αναθεώρηση, που θα σηματοδοτεί τη νέα εποχή στην οποία πρέπει να προχωρήσει η χώρα. Χρειαζόμαστε ένα Σύνταγμα

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Α) Το νοµοθετικό έργο ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Η παλαιότερη ιστορικά, αλλά και σηµαντικότερη αρµοδιότητα της Βουλής είναι η νοµοθετική, δηλαδή η θέσπιση γενικών και απρόσωπων κανόνων δικαίου. Τη νοµοθετική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΣΔΔ & ΕΣΤΑ

ΕΝΩΣΗ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΣΔΔ & ΕΣΤΑ ΕΝΩΣΗ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΣΔΔ & ΕΣΤΑ Ταχ. Δ/νση : Χαλκοκονδύλη 24-26 Ταχ. Κώδικας : 104 32 ΑΘΗΝΑ Δ/νση Αλ/φιας: Ταχ. Θυρίδα 30390, Μητροπόλεως 60, 10033, ΑΘΗΝΑ Τηλ. Προέδρου: 6972 879671 Ε-mail : ds_enap@nspa.gr

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα.

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα. Τι πρέπει να γνωρίζω για τη Βουλή Τι είναι η Βουλή; Είναι συλλογικό πολιτικό όργανο που αντιπροσωπεύει τον λαό. Αναδεικνύεται µε την ψήφο του εκλογικού σώµατος, δηλαδή όλων των ελλήνων πολιτών που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας Τ.Ε.Ι. Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Λογιστική και Χρηματοοικονομική Ειδικά θέματα Δικαίου Δρ. Μυλωνόπουλος Δ. Αν. Καθηγητής δίκαιο άδικο ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Ερωτάται αν αν είναι στα πλαίσια ή όχι του Συντάγματος η εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών με την έκδοση της προβλεπόμενης Υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17

Περιεχόμενα. Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17 Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17 1 Πολίτευμα...19 Θεωρία... 19 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 19 Το κράτος... 20 Το πολίτευμα... 21 Το συνταγματικό δίκαιο... 21 2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 24-12-2013 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/24-12-2013 Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος,

Διαβάστε περισσότερα

Ν.1850 / 1989. Κύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτονοµίας

Ν.1850 / 1989. Κύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτονοµίας Ν.1850 / 1989 Κύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτονοµίας ΑΡΘΡΟ 1 (Πρώτο) Κυρώνεται και έχει την ισχύ που ορίζει το άρθρο 28 παράγραφος 1 του Συντάγµατος ο Ευρωπαϊκός Χάρτης της Τοπικής Αυτονοµίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (Σχηµατισµός Ολοµελείας) ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (Σχηµατισµός Ολοµελείας) ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (Σχηµατισµός Ολοµελείας) ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 1. Της Οµοσπονδίας ικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδος, ν.π.ι.δ. που εκπροσωπείται νοµίµως και εδρεύει στην Αθήνα. 2. Του Λ. Χ. του Χρήστου,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24-10-2006

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24-10-2006 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24-10-2006 ΕΠΙΣΤΟΛΗ Γ.Σ.Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Σας κοινοποιούµε την επιστολή που έστειλε η Γ.Σ.Ε.Ε. στην Ένωση ικαστών και Εισαγγελέων και στον ικηγορικό Σύλλογο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ 1 ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ Ο φετινός εορτασμός της 43 ης επετείου από την πτώση της Δικτατορίας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της

Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ Περίληψη Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της νομιμότητας - Αρχή της χρηστής διοίκησης - Αρχή της ασφάλειας του δικαίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η :

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 21/11/2016. Αρ. Πρωτ Προς: ΔΙΟΙΚΗΤΗ Γ.Ν ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΔΙΟΙΚ.ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

Αθήνα, 21/11/2016. Αρ. Πρωτ Προς: ΔΙΟΙΚΗΤΗ Γ.Ν ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΔΙΟΙΚ.ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΕΝΩΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ- ΤΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ε.Ν.Ε.)- Ν.Π.Δ.Δ. Ταχ. Δ/ση :Β. Σοφίας 47 Τ.Κ. :106 76 Αθήνα Τηλ. :210-3648044 Φαξ :210-3648049 Email : info@enne.gr Πληρ.: Αριστείδης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 26.4.2012 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (0047/2012) Θέµα: Αιτιολογηµένη γνώµη του Γερµανικού Οµοσπονδιακού Συµβουλίου (Bundesrat) σχετικά µε την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ

05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ 05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Η αρχή της ισότητας είναι άρρηκτα συνυφασµένη µε την πολιτική και την ατοµική ελευθερία, στις οποίες θεµελιώνεται η έννοια της ηµοκρατίας. Σε όλα τα δηµοκρατικά

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Χουρδάκης Ευστράτιος Σελίδα 1

Περιεχόμενα. Χουρδάκης Ευστράτιος Σελίδα 1 Περιεχόμενα Τεκμήριο νομιμότητας... 2 Διοικητικός καταναγκασμός... 2 Παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας... 2 Σύνθετη διοικητική ενέργεια:... 3 Αρχή της νομιμότητας της διοίκησης.... 3 Αρχή της υπεροχής

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015

ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015 ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015 «1. Όποιος δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση Διοικητικό Δίκαιο Ι Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου. Μαθητική σχέση έννομη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΝΗ Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ρ.ν Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

ΕΛΕΝΗ Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ρ.ν Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΕΛΕΝΗ Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ρ.ν Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΑΘΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2003 1 ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ 1. Το Σύνταγµα εκτός από την

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 17.12.2016 L 344/83 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ (ΕΕ) 2016/2295 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 16ης Δεκεμβρίου 2016 για την τροποποίηση των αποφάσεων 2000/518/ΕΚ, 2002/2/ΕΚ, 2003/490/ΕΚ, 2003/821/ΕΚ, 2004/411/ΕΚ,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΕΡΗΣΙΑ

ΘΕΜΑ ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΕΡΗΣΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Α ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010 2010 ΘΕΜΑ ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΕΡΗΣΙΑ Της Μαρίας Ζωής Τζιαβέλη Καθηγητής κ. ηµητρόπουλος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1)Η ΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ 2)ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 3)Η ΙΚΑΣΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

A8-0469/79. Helmut Scholz, Merja Kyllönen, Jiří Maštálka, Patrick Le Hyaric, Paloma López Bermejo εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL

A8-0469/79. Helmut Scholz, Merja Kyllönen, Jiří Maštálka, Patrick Le Hyaric, Paloma López Bermejo εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL 9.1.2019 A8-0469/79 79 Αιτιολογική σκέψη 7 (7) Η ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος προϋποθέτει, ιδίως, ότι τα δικαστικά όργανα είναι σε θέση να ασκούν τα δικαστικά τους καθήκοντα εντελώς αυτόνομα, χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. 4. Ποια από τις ακόλουθες πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν απαιτείται να φέρει και την υπογραφή του αρμόδιου Υπουργού :

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. 4. Ποια από τις ακόλουθες πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν απαιτείται να φέρει και την υπογραφή του αρμόδιου Υπουργού : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: "ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ " ΣΑΒΒΑΤΟ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2002

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ 1 Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/22-5-2013 ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ Θέµα: «Καθολικότητα ισχύος των όρων της ισχύουσας από 14-5-2013

Διαβάστε περισσότερα

Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ.

Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Αθήνα 17.10.2013 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Τηλ 213.16.16.900 Fax 2103246165 Αριθμ. Πρωτ.: 392 Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Συνάδελφοι, Σας γνωρίζουμε ότι δημοσιεύτηκε η υπ αριθμ. 3354/2013 απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

Σύνταξη γνωματεύσεων. Ποιες οι ευθύνες. Έλενα Παπαευαγγέλου Δικηγόρος

Σύνταξη γνωματεύσεων. Ποιες οι ευθύνες. Έλενα Παπαευαγγέλου Δικηγόρος Σύνταξη γνωματεύσεων. Ποιες οι ευθύνες. Έλενα Παπαευαγγέλου Δικηγόρος Είναι μία ιατρική πράξη. Άρθρο 1 παρ. 3 του ν. 3418/2005 «ΚΩΔΙΚΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ»: «3. Στην έννοια της ιατρικής πράξης περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο Δίκαιο και Συνταγματικό Δίκαιο

Εισαγωγή στο Δίκαιο και Συνταγματικό Δίκαιο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΕΟ 10 ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Εισαγωγή στο Δίκαιο και Συνταγματικό Δίκαιο ΛΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΟΣ ΣΕΠ ΕΑΠ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΡΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Ομοσπονδίες δύναμης ΓΣΕΕ

Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Ομοσπονδίες δύναμης ΓΣΕΕ Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/22-5-2013 ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Ομοσπονδίες δύναμης ΓΣΕΕ Θέμα: «Καθολικότητα ισχύος των όρων της ισχύουσας από 14-5-2013

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173)

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ψηφίστηκε προ ολίγων ημερών από τη Βουλή ο νέος νόμος 3886/2010 σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.3 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 Άρθρο 1 του Συντάγματος Tο πολίτευμα της Eλλάδας είναι Προεδρευόμενη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Βουλή των Ελλήνων Μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης. Υπόμνημα

ΠΡΟΣ: Βουλή των Ελλήνων Μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης. Υπόμνημα Πειραιώς 211, 177 78 Ταύρος ΕΚΔΔΑ, γραφείο 217 Ταχ. Θυρίδα 30390, Μητροπόλεως 60, 100 33 Αθήνα, Ε-mail : enap@enap.gr, Ιστοσελίδα: www.enap.gr ΠΡΟΣ: Αθήνα, 23/11/2016 Α.Π. 44/2016 Βουλή των Ελλήνων Μέλη

Διαβάστε περισσότερα

Διακρίσεις ελέγχου της συνταγματικότητα των νόμων

Διακρίσεις ελέγχου της συνταγματικότητα των νόμων Διακρίσεις ελέγχου της συνταγματικότητα των νόμων Λίνα Παπαδοπούλου Επ Καθ Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή, ΑΠΘ [Σύνδεση με τα προηγούμενα] Η τυπική υπεροχή του Σ ως θεμέλιο του ελέγχου της συνταγματικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και κύριοι να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην. Ανεξάρτητης Αρχής για την παρουσίαση της ειδικής

Κυρίες και κύριοι να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην. Ανεξάρτητης Αρχής για την παρουσίαση της ειδικής Κυρίες και κύριοι να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση της Ανεξάρτητης Αρχής για την παρουσίαση της ειδικής έκθεσης για τα έσοδα των ΟΤΑ και το Κράτος Δικαίου. Η σημερινή παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΟΣ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΟΣ ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΟΣ Είδος: ΝΟΜΟΣ Αριθµός: 3068 Έτος: 2002 ΦΕΚ: Α 274 20021114 Τέθηκε σε ισχύ: 14.11.2002 Ηµ.Υπογραφής: 12.11.2002 Συµµόρφωση της ιοίκησης προς τις δικαστικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ Χαροκόπου 2 & Λεωφ. Συγγρού 196 176 71 Καλλιθέα, Αθήνα Tηλ. : 210 9545000 Φαξ: 210 3615634 Ε-mail: pressoffice@anexartitoiellines.gr Ιστοσελίδα: http://www.anexartitoiellines.gr Τρίτη, 21 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή του ισχύοντος συστήµατος οριοθέτησης αρµοδιοτήτων µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών µελών

Περιγραφή του ισχύοντος συστήµατος οριοθέτησης αρµοδιοτήτων µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών µελών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Bρυξέλλες, 28 Μαρτίου 2002 (08.04) (OR. fr) CONV 17/02 ΣΗΜΕΙΩΜΑ του: προς : Θέµα : Προεδρείου τη Συνέλευση Περιγραφή του ισχύοντος συστήµατος οριοθέτησης αρµοδιοτήτων µεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015 ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Αθ. Κανελλοπούλου-Μαλούχου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9 η : Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Φ Α Σ Η 76/2011

Α Π Ο Φ Α Σ Η 76/2011 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 07-06-2011 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/3990/07-06-2011 Α Π Ο Φ Α Σ Η 76/2011 (Τµήµα) Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ Κεφάλαιο 2: Ατομικά & Κοινωνικά Δικαιώματα Περιεχόμενα 1. Δικαιώματα & υποχρεώσεις 2. Άσκηση & κατάχρηση δικαιώματος 3. Τα ατομικά δικαιώματα 4. Τα πολιτικά δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟ ΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟ ΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟ ΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ι. Επί του ερωτήµατος, που µου ετέθη. «Μου ζητήθηκε να γνωµοδοτήσω αναφορικά µε την βασιµότητα της δικαστικής διεκδίκησης των επιδοµάτων εορτών, υπό το φως της νοµολογίας των δικαστηρίων

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4229, 5/2/2010

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4229, 5/2/2010 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΛΟΓΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ --------------------- Άρθρο 1. Συνοπτικός τίτλος. 2. Ερμηνεία. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΑΡΘΡΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος... VII Συντομογραφίες...XXI Εισαγωγή Ι. Η έννοια του δικαίου... 1 1. Ορισμός του κανόνα δικαίου... 1 2. Τα χαρακτηριστικά του κανόνα δικαίου... 2 II. Η διαίρεση του δικαίου...

Διαβάστε περισσότερα

TΟ ΕΠΧΣΑΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΕΚΚΡΕΜΟΔΙΚΙΑΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΣΤΕ

TΟ ΕΠΧΣΑΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΕΚΚΡΕΜΟΔΙΚΙΑΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΣΤΕ TΟ ΕΠΧΣΑΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΕΚΚΡΕΜΟΔΙΚΙΑΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΣΤΕ Συγγραφέας: ΜΑΡΙΑ ΦΛΩΡΟΥ 1. Mε αίτηση ακυρώσεως που ασκήθηκε τον Οκτώβριο του 2009 ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας επιδιώχθηκε

Διαβάστε περισσότερα